Budżet Unii Europejskiej w pigułce - ec.europa.euec.europa.eu/budget/library/biblio/publications/glance/budget... · korzystamy z działań finansowanych z budżetu Unii Europejskiej

Budżet Unii Europejskiej w pigułce

Na co wydaje się pieniądze? Skąd pochodzą pieniądze?

Jak uchwala się budżet? Jak wydaje się i kontroluje pieniądze?

Jak Unia rozlicza się ze swoich wydatków?

KOMISJA EUROPEJSKA

2

Na co wydaje się pieniądze?Roczny budżet UE stanowi około 1% dochodu narodo-wego państw członkowskich Unii, co odpowiada kwo-cie około 244 euro na jednego mieszkańca.

Pieniądze te mają służyć poprawie codziennego życia obywateli. Dla studentów może to oznaczać szansę nauki za granicą; dla małych przedsiębiorstw – łatwiejszy dostęp do większych rynków zbytu i uczciwe warunki prowadzenia działalności gospodarczej; dla badaczy – większą szansę na realizację pomysłów; dla poszukujących pracy – nowe możliwości szkoleń.

Bezpośrednio czy pośrednio, wszyscy w jakimś stopniu korzystamy z działań finansowanych z budżetu Unii Europejskiej – w postaci czystszych plaż, bezpieczniej-szej żywności, lepszych dróg czy też gwarancji praw podstawowych.

Działania i projekty finansowane z budżetu UE są odzwierciedleniem priorytetów wyznaczonych w danym okresie przez UE. Szereguje się je według sześciu

obszernych kategorii wydatków (zwanych działami) i według 31 różnych obszarów polityki.

Z budżetu Unii Europejskiej finansowane są działania i projekty w tych dziedzinach polityki, w których wszystkie państwa członkowskie zgodziły się działać na poziomie Unii. Połączenie sił w tych obszarach pozwala osiągnąć lepsze wyniki mniejszym kosztem.

Są też jednak takie dziedziny, w których kraje UE postanowiły działać na poziomie krajowym. Na przy-kład krajowe ubezpieczenia społeczne, system emery-talno-rentowy, system opieki zdrowotnej lub system edukacji finansowane są nadal ze skarbu państwa lub kas samorządowych. Zgodnie z zasadą pomocniczości Unia podejmuje działania tylko wówczas, gdy cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie (zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym) i jeśli – ze względu na skalę lub skutki proponowanego działania – można je lepiej osiągnąć na poziomie Unii.

Wydatki UE w % (2007–2013)50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

44,6% Konkurencyjność i spójność

42,5% Zasoby naturalne: rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich, środowisko i rybołówstwo

i sprawiedliwość1,3% Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo

5,7% UE jako partner na arenie międzynarodowej

5,9% Inne, w tym wydatki administracyjne

3

Wzrost gospodarczy i zatrudnienie

W latach 2007–2013 kraje UE postanowiły skierować znaczą część wspólnych wysiłków i środków z unijne-go budżetu na przyspieszenie wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy. Zrównoważony wzrost stał się jednym z głównych priorytetów Unii. Gospodarka UE musi być bardziej konkurencyjna, a regiony słabiej roz-winięte muszą nadrobić dystans dzielący je od innych.

By poprawić poziom konkurencyjności gospodarki, potrzeba więcej inwestycji w badania naukowe i edu-kację, bardziej rozbudowanych sieci transportowych i energetycznych oraz lepszych warunków zatrudnie-nia. Dzięki temu pomysł opracowany w laboratorium znajdzie praktyczne zastosowanie w małych przedsię-biorstwach w całej UE, a przez to trafi do powszech-nego obrotu przy pełnym poszanowaniu praw konsu-mentów. W ten sposób sfinansowanie jednego projektu

badawczego daje zatrudnienie naukowcowi, przedsię-biorcy i dystrybutorowi, konsumentowi zaś zapewnia ochronę.

Osiągnięcie długoterminowego wzrostu gospodar-czego zależy także od właściwego wykorzystania i powiększenia potencjału wzrostu Unii Europejskiej. Priorytet ten – znany jako spójność – zakłada wsparcie regionów, które znajdują się w szczególnie niekorzyst-nej sytuacji ekonomicznej, w procesie przekształceń gospodarczych koniecznych do tego, by stawić czoło światowej konkurencji. Innowacje i gospodarka oparta na wiedzy stwarzają w tych regionach niepowtarzalną okazję do uruchomienia mechanizmu wzrostu.

Wysiłki Unii w tym zakresie zmierzają do osiągnięcia spójności i koncentrują się na rozwoju infrastruk­tury oraz udzielania regionom pomocy w szkoleniu pracowników i wdrażaniu najnowszych technologii produkcyjnych. Budżet UE służy także wspomaganiu współpracy społeczno-ekonomicznej między regiona-mi i krajami. Projekty unijne obejmują często wymia-nę doświadczeń, wiedzy i umiejętności, co może być szczególnie cenne dla regionów słabiej rozwiniętych.

Nasze zasoby naturalne

Dzięki zróżnicowaniu geograficzne-mu i klimatycznemu państwa człon-kowskie wytwarzają wiele rozmaitych produktów rolnych, które konsumenci w Europie mogą kupować po przy-stępnych cenach. Wysiłki UE w tej dziedzinie mają dwa podstawowe cele. Po pierwsze – to, co się wy-twarza, musi odpowiadać temu, czego chcą konsumenci. Dotyczy to szczególnie wysokiego pozio­mu bezpieczeństwa i jakości pro-duktów rolnych. Po drugie – rolnicy produkujący żywność powinni mieć

4

Od 1987 r., odkąd działa program Erasmus, ponad 2 miliony europejskich studentów skorzystało z szansy odbycia części studiów w innym kraju UE.

możliwość planowania i przystosowywania swoich produktów do oczekiwań konsumentów, przestrzega-jąc jednocześnie przepisów w zakresie ochrony środo-wiska naturalnego i dobrostanu zwierząt.

Aby właściwie gospodarować zasobami naturalnymi i skutecznie je chronić, potrzebne są także bezpośred-nie działania na rzecz ochrony środowiska, restruk-turyzacji i dywersyfikacji gospodarki rolnej oraz promowania metod zrównoważonego rybołówstwa. Choroby zwierzęce, wycieki ropy czy zanieczyszczenie środowiska rozprzestrzeniają się niezależnie od granic państwowych. Tego typu zagrożenia wymagają dzia-łań na wielu frontach i w kilku krajach jednocześnie.

Podstawowe swobody, bezpieczeństwo i sprawiedliwośćTakże walka z terroryzmem, przestępczością zorga­nizowaną i nielegalną imigracją jest o wiele bardziej

skuteczna, gdy państwa UE wymieniają się informa-cjami i działają wspólnie. Unia Europejska dąży do skuteczniejszego zarządzania przepływami migracyj-nymi, powszechnej współpracy w sprawach karnych i sądowych oraz do budowy bezpiecznego społeczeń-stwa opartego na zasadach praworządności.

Być Europejczykiem – debata, dialog i kulturaJest nas w Unii około 500 milionów. Mówimy wieloma różnymi językami i wywodzimy się z różnych kultur. Razem tworzymy bezcenne bogactwo Unii Europej-skiej – różnorodność kulturową opartą na wspólnych wartościach. Budżet UE ma pomóc w promowaniu i ochronie tego kulturowego dziedzictwa i bogactwa, zachęcając jednocześnie do aktywnego uczestnictwa w toczących się wokół debatach. Ma także służyć ochro-nie zdrowia publicznego i interesów konsumenckich.

55

Unia jako partner na arenie międzynarodowejOddziaływanie funduszy unijnych nie kończy się na naszych granicach zewnętrznych. Dla jednych budżet Unii jest źródłem pomocy nadzwyczajnej po klęsce żywiołowej. Dla innych oznacza długoterminowe wsparcie wysiłków na drodze do dobrobytu, stabiliza-cji i bezpieczeństwa.

Koszty administracyjne

Obejmują one koszty personelu i budynków wszystkich instytucji UE, w tym Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Trybunału Obrachunkowego.

W Tajlandii dzięki ECHO zapewniono infrastrukturę sanitarną oraz pomoc w postaci podstawowych artykułów żywnościowych dla ponad 70 tysięcy uchodźców ze Związku Myanmar.

Setki tysięcy osób straciło domy wskutek kataklizmu wywołanego przez cyklon Sidr w Bangladeszu. Unia udzieliła pomocy na łączną kwotę 6,5 mln euro na zaspokojenie podstawowych potrzeb ludności, m.in. wodę, żywność oraz schronienie.

Oprócz długoterminowego wsparcia, jakie oferuje Unia Europejska, 77 rozwijających się krajów Afryki oraz regionu Karaibów i Pacyfiku może także skorzystać z Europejskiego Funduszu Rozwoju (niezależnego od budżetu UE). Budżet 10. EFR, obejmujący lata 2008–2013, wynosi 22,7 mld euro. Środki z EFR przeznacza się na ogólne i sektorowe wsparcie budżetowe dla krajów AKP, transport i infrastrukturę, demokratyzację rządów, rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich, zdrowie i edukację.

6

Unia Europejska posiada tzw. zasoby własne, z których finansuje swoje wydatki. Z prawnego punktu widzenia zasoby te należą do Unii. Państwa członkowskie gro-madzą je w jej imieniu i przekazują do unijnego bud-żetu.

Zasoby własne dzielą się na trzy rodzaje (podane war-tości odnoszą się do szacunkowych dochodów na rok 2010 i służą wyłącznie jako przykład):

• Tradycyjne zasoby własne (TZW) – pochodzą głównie z opłat celnych pobieranych od towarów sprowadzanych z krajów nienależących do UE. Przynoszą w przybliżeniu 12% całkowitej wartości dochodów.

• Zasoby oparte napodatku od wartości dodanej (VAT) – w postaci jednakowej stawki procentowej stosowanej do ujednoliconej wartości dochodów z tytułu VAT osiąganych przez każde państwo członkowskie. Środki uzyskane w ten sposób sta-nowią 11% całkowitych dochodów.

• Zasobyopartenadochodzie narodowym brutto (DNB) – uzyskiwane poprzez zastosowanie jedno-litej stawki procentowej do DNB każdego państwa członkowskiego. Mimo zmiennego charakteru tej pozycji jest to obecnie największe źródło środków finansowych UE, stanowiące około 76% całkowitej wartości dochodów.

Do budżetu wpływają też inne dochody, takie jak po-datki od wynagrodzeń pracowników instytucji UE, składki wpłacane przez państwa spoza UE na niektóre programy unijne oraz kary finansowe nakładane na przedsiębiorstwa za łamanie prawa konkurencji i in-nych przepisów. Tego rodzaju środki stanowią łącznie około 1% budżetu.

Całkowite, przewidywane dochody UE na 2010 r. to około 122,9 mld euro. Środki wpływające do budżetu od poszczególnych państw odzwierciedlają z grubsza poziom ich dobro­bytu gospodarczego. Niemniej jednak Niemcy, Niderlandy, Austria, Szwecja i Zjednoczone Królestwo

Skąd pochodzą pieniądze?

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2000 r.Prognoza na 2010 r.

5%1%

16%12% 11%

76%

40%38%

Tradycyjne zasoby własne

% do

chod

ów og

ółem

Zasoby własne w budżecie UE

Skąd pochodzą pieniądze?

Zasoby oparte na VAT

Zasoby oparte na DNB

Pozostałe dochody

77

korzystają z określonych zniżek (tzw. korekt) przy obliczaniu składek, które zmniejszają ich (nadmierny zdaniem tych państw) wkład netto do budżetu.

Z drugiej strony fundusze unijne kierowane do benefi-cjentów w państwach członkowskich i państwach trze-cich odpowiadają ustalonym przez Unię priorytetom. Wprawdzie wszystkie państwa członkowskie korzysta-ją z budżetu UE, jednak mniej zamożne kraje otrzy-mują proporcjonalnie więcej niż te bogatsze. Wynika to z zasady solidarności, na której opierają się progra-my UE, szczególnie w kontekście polityki spójności.

Dochody i wydatki budżetowe podlegają następującym ograniczeniom:

— traktaty – nie zezwalają na deficyt w budżecie Unii. Oznacza to, że wszystkie wydatki należy pokryć z dochodów;

— limit maksymalnych wydatków uzgodniony przez rządy i parlamenty państw członkowskich, określany także jako pułap zasobów własnych. Limit ten ustalono obecnie na poziomie 1,24% produktu narodowego brutto (PNB) w Unii dla płatności z budżetu UE. Odpowiada to w przybliżeniu kwocie 293 euro na jednego mieszkańca Unii;

— wieloletnie ramy finansowe uzgodnione przez

Parlament Europejski, Radę i Komisję Europejską, które pozwalają na kontrolowanie zmian sytuacji budżetowej według poszczególnych kategorii wydatków w ustalonej perspektywie czasowej;

— rozporządzenie finansowe przyjęte przez Radę i Parlament, które określa zasady opracowywania i wykonywania budżetu, a także zarządzania budżetem i jego kontroli.

8

Jak uchwala się budżet? Komisja, Parlament i Rada odgrywają różne role i mają różne uprawnienia w procesie podejmowania decyzji budżetowych.

Na początek, po otrzymaniu zgody Parlamentu Euro-pejskiego udzielonej większością głosów, Rada przyj-muje wieloletnie ramy finansowe.

Wieloletnie ramy finansowe, przyjmowane na co naj-mniej pięć lat, określają roczne górne granice (określane mianem „pułapów”) wydatków w poszczególnych dzia-łach. Pułapów tych należy przestrzegać w budżetach rocznych. Umożliwiają one długofalowe planowanie wydatków, a jednocześnie zapewniają pewną elastycz-ność budżetową. Ostatnie wieloletnie ramy finansowe obejmują okres siedmioletni 2007–2013.

Ustanowiona w traktacie lizbońskim coroczna proce-dura budżetowa trwa od 1 września do 31 grudnia.

Komisarz Janusz Lewandowski omawia kwestie budżetowe na konferencji prasowej.

W SKRÓCIE

Decyzje dotyczące budżetu UE podejmuje się w sposób demokratyczny na wszystkich etapach

Roczny budżet wymaga nie tylko zatwierdzenia ze strony Parlamentu Europejskiego i Rady; prawie wszystkie działania muszą być poprzedzone odpowiednim aktem prawnym. Ma on formę aktu upoważniającego, czyli podstawy prawnej, proponowanej przez Komisję i zatwierdzonej przez organ prawodawczy: albo samą Radę, albo – jak często bywa – Radę i Parlament.

99

Projekt budżetu przygotowany przez Komisję Do dnia 1 lipca wszystkie instytucje i organy UE obli-czają (zgodnie z własnymi procedurami wewnętrznymi) szacunkową wartość swoich budżetów na przyszły rok.Komisja konsoliduje te szacunkowe wartości i opra-cowuje projekt budżetu rocznego, który przedkłada Radzie i Parlamentowi Europejskiemu do dnia 1 wrześ-nia. W praktyce Komisja stara się przedstawić projekt budżetu do końca kwietnia lub do początku maja.

Czytanie budżetu w Radzie

Rada przyjmuje stanowisko w sprawie projektu bu-dżetu wraz z ewentualnymi poprawkami i przekazuje je Parlamentowi Europejskiemu przed 1 października. Rada informuje także Parlament Europejski o powo-dach, które uzasadniają jej stanowisko.

Czytanie w Parlamencie

Parlament ma 42 dni na przyjęcie budżetu – w czyta-niu w październiku – lub przekazanie swoich popra-wek Radzie. Rada może przyjąć poprawki w terminie 10 dni i przyjąć projekt budżetu.

Komitet pojednawczy

Jeżeli Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu, two-rzy się komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie Rady (lub ich przedstawiciele) oraz taka sama liczba członków Parlamentu Europejskiego. Ko-mitet pojednawczy ma za zadanie opracować wspólny projekt w terminie 21 dni.

Po uzgodnieniu (na początku listopada) wspólnego projektu w komitecie pojednawczym, Rada oraz Par-lament mają 14 dni na jego przyjęcie lub odrzucenie. Parlament może przyjąć budżet, nawet jeśli Rada od-rzuci wspólny projekt.

Jeżeli Rada lub Parlament odrzuci wspólny projekt, a drugi organ władzy budżetowej nie będzie w stanie podjąć decyzji, budżet zostaje odrzucony i Komisja musi przedstawić nowy projekt budżetu.

Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych.

Jerzy Buzek, przewodniczący Parlamentu Europejskiego (2009–2011).

1010

Jeżeli na początku roku budżetowego budżet na ten rok nie jest jeszcze ostatecznie przyjęty, wydatki mie-sięczne nie mogą przekroczyć 1/12 środków zapisanych w budżecie na poprzedni rok budżetowy.

Podobne procedury obowiązują przy przyjmowaniu li-stów w sprawie poprawek do projektu budżetu (przed-stawianych, jeśli przed przyjęciem budżetu pojawią się nowe informacje) oraz budżetów korygujących (w przypadku nieuniknionych, wyjątkowych i nie-przewidzianych okoliczności, które wystąpią po przy-jęciu budżetu).

PRoC

EdUR

a BU

dżEt

oWa

haRmonogRam

1 września

1 października

13 listopada(42 dni)

13 listopada do 4 grudnia(21 dni)

18 grudnia (14 dni)

(większość oddanych głosów)

w terminie 14 dni

(większość członków)

Rada przyjmujedie poprawki

Parlamentu w terminie 10 dni

Parlament i Rada przyjmują projekt (lub nie są w stanie podjąć decyzji)

Rada odrzuca projekt, ostateczny głos należy do Parlamentu*

Rada przyjmuje projekt, Parlament go odrzuca

*Oznacza to, że Parlament przyjmuje

wspólny projekt, a następnie –

w terminie 14 dni od dnia

odrzucenia projektu przez

Radę – podejmuje decyzję

(większością głosów swoich

członków i trzech piątych oddanych

głosów), czy podtrzymuje

wszystkie swoje poprawki

zgłoszone w czytaniu, czy

tylko część z nich.

Rada i Parlament odrzucają projekt

KomISja Projekt budżetu (PB)

Rada Czytanie projektu budżetu – poprawki

PaRlamEnt Czytanie poprawek

Parlament i Rada Wspólny projekt

Procedura pojednawcza Budżet przyjęty

Przyjęcie budżetu Odrzucenie projektu budżetu

TAK

TAK

NIE

w terminie 14 dni

NIE

Komisja przedkłada nowy projekt budżetu

11

Odpowiedzialność za zarządzanie budżetemOstateczna odpowiedzialność za wykonanie budżetu spoczywa na Komisji Europejskiej. W praktyce lwia część unijnych funduszy (około 76%) jest wydawana w ramach tzw. zarządzania dzielonego. Zasada ta polega na tym, że to władze państw członkowskich, w większym stopniu niż Komisja, odpowiadają za zarządzanie wydatkami. Wprowadzono cały zestaw mechanizmów kontrolnych,

które mają pomóc w tym, by zarządzanie to było prawi-dłowe i zgodne z obowiązującymi przepisami.

Komisja musi odzyskiwać kwoty, które wypłacono nie-słusznie, czy to w wyniku błędu, nieprawidłowości, czy celowego oszustwa. Państwa członkowskie są jednak na równi z nią odpowiedzialne za ochronę interesów finan-sowych Unii. Dlatego działają we współpracy z Komisją i OLAF-em – Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych – który prowadzi dochodzenia w sprawach potencjalnych oszustw i pomaga w opraco-wywaniu unijnych przepisów w tej dziedzinie.

Budżet zadaniowy

Aby wydatki budżetowe były bardziej jawne, innymi słowy – aby wiadomo było, jakim służą celom, ile pie-niędzy przeznacza się na każdy z nich i ile osób pracuje

Jak wydaje się i kontroluje pieniądze?

najważniejsze fakty

Fundusze unijne należy wydawać według zasady należytego zarządzania finansami. W uproszczeniu oznacza to, że osoby zarządzające finansami muszą za wszelką cenę dążyć do tego, by za wydane pieniądze uzyskać jak najlepszą wartość. Wymaga to ścisłego przestrzegania wszystkich zasad i przepisów wykonawczych oraz stałej kontroli osiąganych wyników.

% śr

odkó

w UE

Komisja Komisja i państwa członkowskie

Państwa trzecie

Komisja wspólnie z partnerami zagranicznymi i innymi

0

20

40

60

80

100

22%

76%

1%1%

Kto zarządza środkami unijnymi?

1212

nad ich osiągnięciem – budżet UE podzielono na 31 obszarów polityki. Każdy z tych obszarów dzieli się odpowiednio, tak by pokazać różne działania finanso-wane w ramach danej dziedziny polityki i ich całko-wity koszt zarówno pod względem finansowym, jak i pod względem zasobów ludzkich (np. ochrona lasów finansowana jest ze środków zapisanych w pozycji „Polityka ochrony środowiska”). Budżet zorganizo-wany w ten sposób określa się mianem budżetu zada-niowego.

Zasady rządzące wydatkami

Najważniejsze przepisy dotyczące wydatkowania fun-duszy unijnych zawarte są rozporządzeniu finanso­wym, zaś przepisy wykonawcze do tego rozporządzenia wyjaśniają się szczegółowo, jak te przepisy stosować.

Ponadto każdy nowo realizowany program – z bardzo nielicznymi wyjątkami – wymaga odpowiedniego upo-ważniającego aktu prawnego, czyli podstawy prawnej, jako niezbędnego warunku uruchomienia środków finansowych. W podstawie prawnej określa się cele danego działania oraz jego koszt, a niejednokrotnie także limit wydatków w perspektywie wieloletniej.

Zarządzanie, audyt i kontrola wewnętrzna

Ze strony Komisji unijne programy i działania zarządza-ne są przez pracowników departamentów odpowiedzial-nych za realizację polityki (zwanych dyrekcjami gene-ralnymi), którzy w razie konieczności współpracują ze swoimi odpowiednikami w państwach członkowskich.

W każdym departamencie jest jedna osoba (zwykle dy-rektor generalny) pełniąca funkcję urzędnika zatwier-dzającego, do którego należy pełna i ostateczna odpo-wiedzialność za operacje wykonywane w jego obszarze kompetencji. Nie umniejsza to oczywiście odpowie-dzialności dyscyplinarnej i finansowej, jaką wszyscy urzędnicy UE ponoszą za swoje działania.

Skuteczność wewnętrznych mechanizmów kontrolnych wzmacniają jasno określone normy, kontrole prowa-

1313

dzone przez organy zarządzające zarówno przed, jak i po realizacji operacji, niezależny audyt wewnętrzny oparty na ocenie ryzyka i regularne sprawozdania z działalności składane poszczególnym komisarzom.

Od 2002 r. wszystkie departamenty Komisji wydają roczne sprawozdanie z działalności przeznaczone dla członków Komisji, w których opisują swoje osiągnię-cia w danym roku i proponowane sposoby wyelimino-wania ewentualnych niedociągnięć. Na tej podstawie powstaje sprawozdanie podsumowujące, które wysy-łane jest następnie do Parlamentu i Rady. Stanowi ono obecnie jeden z filarów, na którym Trybunał Obra-chunkowy opiera coroczne poświadczenia o prawidło-wym zarządzaniu zasobami przez UE.

W jaki sposób Komisja dokonuje płatności?Komisja posiada rachunki w kasach skarbu państwa, bankach centralnych i bankach komercyjnych pań-stwach członkowskich oraz uczestniczy w systemie SWIFT (Stowarzyszenie Ogólnoświatowej Między-bankowej Telekomunikacji Finansowej). Wszystkie instrukcje dotyczące płatności i inne związane z tym wiadomości wysyła elektronicznie w formie zakodo-wanej i zabezpieczonej hasłem.

Komisja prowadzi operacje z ponad 300 tysiącami pod-miotów, głównie beneficjentami dotacji oraz dostaw-cami towarów i usług. Do obsługi transakcji z każdym podmiotem zewnętrznym (może to być osoba prywat-na albo firma) korzysta ze specjalnego komputerowe-go formularza osoby prawnej (ang. Legal Entity File – LEF). Każdy taki formularz musi być uwierzytelniony i zatwierdzony, by można było dokonać płatności.

Unia monitoruje dotowane przez siebie projekty z dziedziny rolnictwa za pomocą urządzeń teledetekcyjnych (projekt MARS – ang. Monitoring Agriculture through Remote Sensing).

14

Jak i przed kim Unia rozlicza się ze swoich wydatków?

Dwojaki charakter rachunkowości i sprawozdań Rachunki UE dzielą się na dwa rodzaje: rachunki bud­żetowe (które zawierają szczegółowy zapis wykonania budżetu) i rachunki ogólne (wykorzystywane do usta-lania bilansu i wyniku ekonomicznego).

Rachunki budżetowe opierają się na zmodyfikowanej za-sadzie rachunkowości kasowej, co oznacza, że transak-cje (wydatki i przychody) zapisuje się wyłącznie w chwili otrzymania lub wypłacenia środków pieniężnych.

Do prowadzenia rachunków ogólnych (albo księgi głównej) wykorzystuje się metodę podwójnego księ-gowania, zapisując w ten sposób wszystkie dochody

i wydatki w całym roku finansowym. Rachunki ogólne wykorzystuje się do ustalenia wyniku ekonomicznego oraz bilansu aktywów i pasywów, który sporządza się, by pokazać sytuację finansową UE na dzień 31 grudnia każdego roku.

Sprawozdania z wykonania budżetu

Co miesiąc na swojej stronie internetowej Komisja zamieszcza informacje o stanie wykonania budżetu. Sprawozdania te pokazują, jak faktycznie wydaje się pieniądze. Informacje dotyczą każdego działu budżetu i każdego obszaru polityki. w departamentach odpowie-dzialnych za poszczególne dziedziny polityki dostępne są także dane tygodniowe. Ogólne podsumowanie wy-ników ocen dokonanych w ciągu całego roku i planowa-nych w związku z nimi działań można znaleźć w doku-mencie zatytułowanym „Roczny przegląd ocen”.

Komisja publikuje także roczne sprawozdania finan­sowe Unii Europejskiej, które obejmują między innymi skonsolidowane sprawozdania z wykonania budżetu oraz bilans. Przygotowuje się je zgodnie z między­

Vitor Manuel da Silva Caldeira, przewodniczący Trybunału Obrachunkowego,oraz José Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej.

najważniejsze fakty

Co roku rachunki UE są publikowane i poddawane kontroli zewnętrznej Trybunału Obrachunkowego. Ostateczną ocenę, zwaną absolutorium, wystawia Parlament po uwzględnieniu zaleceń Rady.

15

narodowymi standardami rachunkowości w sekto­rze publicznym (IPSAS), konsolidując sprawozdania finansowe wszystkich instytucji i organów UE, a także większości agencji.

Po przeprowadzeniu przez Trybunał Obrachunkowy wstępnej kontroli rachunków tymczasowych Komisja zatwierdza końcowe sprawozdania finansowe, któ-re następnie przesyła się organom uprawnionym do udzielenia absolutorium – Parlamentowi Europejskie-mu i Radzie.

Dnia 1 stycznia 2005 r. Komisja wykonała ważny krok w kierunku unowocześnienia metody rozliczeń, prze-chodząc z rachunkowości kasowej na memoriałową. Według metody memoriałowej transakcje uznaje się z chwilą ich wystąpienia (a nie tylko w momencie wypła-ty środków pieniężnych), co daje pełny obraz aktywów i pasywów na rachunkach Unii Europejskiej. W rezulta-cie politycy, budżetowe organy kontrolne, zarządzający funduszami unijnymi i obywatele UE mają teraz dostęp do dokładniejszych informacji finansowych, co jest nie-zwykle ważne z punktu widzenia skutecznego zarządza-nia pieniędzmi publicznymi i skutecznej ich kontroli.

Kontrola zewnętrzna

Oprócz regularnych audytów i kontroli wewnętrznych roczne sprawozdania finansowe i zarządzanie zaso-bami UE podlegają zewnętrznej i niezależnej kontroli Trybunału Obrachunkowego. Co roku Trybunał Ob-rachunkowy sporządza sprawozdanie dla Parlamentu i Rady. Wraz z nim wydaje opinię zwaną poświadcze­niem wiarygodności, która dotyczy:

• wiarygodnościrachunków(czyksięgirachunkowesą dobrze prowadzone); oraz

• legalności i prawidłowości transakcji leżących u podstaw rozliczeń (uzyskanych dochodów i zre-alizowanych płatności).

Rozliczenie przed Parlamentem Europejskim Kiedy roczne sprawozdanie Trybunału Obrachun-kowego jest już opublikowane, a roczne rachunki za-mknięte, Rada przedstawia Parlamentowi Europej-skiemu swoje zalecenia. Na tej podstawie Parlament Europejski wyraża opinię na temat tego, jak Komisja zarządzała budżetem w danym roku budżetowym. Jeśli Parlament uzna, że zarządzanie to było prawi-dłowe, udziela Komisji absolutorium.

Czyniąc to, Parlament niejednokrotnie formułuje zalecenia dotyczące działań, jakie Komisja powinna podjąć w przyszłości. W odpowiedzi Komisja określa kroki, które zamierza podjąć, i informuje o nich Par-lament i Radę.

Parlament Europejski udziela absolutorium z wykonania budżetu UE.

KV-30-09-259-PL-C

Więcej informacji na temat budżetu UE i planowania finansowego:

Budżet UE: http://ec.europa.eu/budget/index.htm (strona dostępna w języku angielskim, francuskim i niemieckim)

Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Budżetu: http://ec.europa.eu/dgs/budget/index_pl.htm

Janusz Lewandowski, komisarz ds. budżetu i programowania finansowego:http://ec.europa.eu/commission_2010-2014/lewandowski/index_en.htm

Uwagi dotyczące niniejszej publikacji można kierować pod adresem: [email protected]

Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.

Numer bezpłatnej infolinii*: 00 800 6 7 8 9 10 11* Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub pobierają za nie opłaty.

Zdjęcia: Corbis, okładka i s. 3, 9; Ingram publishing, s. 3; Unia Europejska, s. 4, 5 (ECHO/Antoine Lemasson; ECHO/Claire Barrault), 8, 10, 12, 13, 14,15; GettyImage, s. 7; ESA/J. Huart, s. 9.

Więcej informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w Internecie w portalu Europa (http://europa.eu).

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2010ISBN 978-92-79-14454-7doi:10.2761/43019© Unia Europejska, 2010Powielanie dozwolone pod warunkiem podania źródła.Printed in LuxembourgWydrukoWano na papierze białym bezchloroWym.