11
ÜNAK Toplu Katalog Projesi
Kamil ÇömlekçiKamil ÇömlekçiÜ[email protected]@unak.org.tr9 Kasım 2005 - ULAKBİM
http://www.unak.org.tr/tok/index.html
İçerik Genel Bilgiler
Toplu Katalog Projesi Toplu Katalog Projesi Amaç Tarihçe Aşamalar Yapılan çalışmalar Devam eden ve planlanan çalışmalar Devam eden ve planlanan çalışmalar
TÜTOK Örnekleri İnceleme Sorular?
22
Toplu Katalog Nedir?
Birden fazla kütüphane kataloğunun p ğbirleştirilerek tek bir ara yüzden taranabildiği ve ilgili kaynakların bibliyografik künyelerine veya bilginin kendisine kullanıcıları tarafından erişildiği oluşumlardır.
Toplu Katalog Nedir?
“Araştırmacıların bilimsel araştırma ve çalışmalarınıkamuoyuna daha hızlı duyurabildiği bir ortam olankamuoyuna daha hızlı duyurabildiği bir ortam olansüreli yayınlar, tüm araştırmacıların çok sıkbaşvurdukları kaynaklardan biridir.Bu nedenle; süreli yayınları tanıyabilmek veizleyebilmek için süreli yayınlar toplu katalogları büyükönem taşımaktadır. Ayrıca kütüphaneler arasındakiişbirliğinin gelişmesinde büyük katkıları olan toplukataloglar bir süreli yayının, yalnız bir bilgi merkezindeb l li h l i kl k l libulunmasını yeterli hale getirmekle, kısıtlı maliolanakların daha verimli bir şekilde değerlendirilmesinive araştırmacıya aradığı bir yayını hangi bilgimerkezinde bulabileceğini göstermesi bakımındankütüphaneciliğin vazgeçilmez bir parçasıdır.”
Boz, M., Özdemirci, H.”Toplu Katalog Çalışmaları ve TÜBİTAK ULAKBİM”Inet-tr’97
33
Bilginin varlığından haberdar olma.
Neden Toplu Katalog?
g ğ
Bilgiye erişim.
Kayıt değişimi ve standartlaşma.
Neden Toplu Katalog?
Bilginin varlığından haberdar olma.Tek bir ara yüzden kütüphanelerde bulunan Tek bir ara yüzden kütüphanelerde bulunan kaynakları arama,
Dinamik dil geçişli, kullanıcı dostu ara yüzler,
Üretilen bilgi kaynaklarına dünyanın her yerinden erişim,
Bunun getireceği prestij
44
Neden Toplu Katalog?
Bilgiye Erişimg y ş Kütüphaneler Arası Ödünç Verme (ILL),
Kaynak/belge istekleri Kaynak/belge isteklerinin iletilmesi İstenen Kaynak/belgelerin
gönderilmesi ve teslimatın yapılması Online kaynaklara erişim
Neden Toplu Katalog?
Kayıt değişimi ve standartlaşma,y ğ ş ş , Standart kayıt girişleri, Kayıtların paylaşılması, Kataloglama maliyetlerinin ve zaman
kaybının minimum düzeye indirilmesi, Maksimum düzeyde işbirliği
55
Projenin Amacı Türkiye Üniversite Kütüphaneleri Toplu
Kataloğu’nun oluşturulması, Türkçe-İngilizce-Almanca-Fransızca dillerinde
değişebilen tek bir ara yüzden Türkiye Üniversite Kütüphaneleri’nde bulunan kaynakların bibliyografik bilgilerine erişim,
Bibliyografik bilgilerin paylaşımı ve kataloglama maliyetlerinin düşürülmesi
Türkiye’de üretilen bilginin uluslararası paylaşıma açılması
Ulusal ve uluslararası kütüphaneler arası ödünç verme işleminin daha aktif ve kısa sürede gerçekleştirilmesinin sağlanması.
Tarihçe
ÜNAK-OCLC Konsorsiyumunun Kurulması (2000)(2000)
WorldCat aboneliklerinin başlaması (2001) WorldCat eğitim toplantısı ve kayıt
girişlerinin başlaması (2001) Kayıt sayısının artmasının beklenmesi
(2001-2004)T l k t l i i l l b l Toplu katalog için çalışmalara başlanması (2004)
Örnek projelerin incelenmesi (2004) Projenin planlanması
66
Projenin Aşamaları Örnek kayıtların gönderilmesi ve kayıtların test edilmesi, Projenin tanıtılması için toplantıların yapılması,
Ü Üye kütüphanelerin belirlenmesi, Yazılımın yüklenmesi ve test edilmesi, Kullanıcı eğitimi OCLC WorldCat aboneliği olan kütüphanelerin daha önce
WorldCat’e girmiş oldukları bibliyografik bilgilerin OCLC tarafından sisteme aktarılması,
Diğer kayıtların aktarılmasıK t l / li tl i i ü kütü h l il Kayıt alma/verme maliyetlerinin üye kütüphaneler ile birlikte belirlenmesi.
Sistemin kullanıma açılması, ILL servisinin kullanıma açılması, Kullanım koşullarının belirlenmesi, Sistemin son kullanıcılara açılması.
Yapılan Çalışmalar
Kayıtların incelenmesine yönelik listelerde duyurular yapıldı.
WorldCat üyesi 9 kütüphanenin göndermiş olduğu kayıtlar, OCLC’ye gönderildi,
Kayıtların değerlendirilmesi sonucunda uygun olduğu OCLC tarafından belirtildi.
Fiyat belirleme işlemlerinde son aşamaya Fiyat belirleme işlemlerinde son aşamaya gelindi.
Projenin tanıtılmasına yönelik toplantılar düzenlendi.
Devlet kurumları ile ilgili yazışmalar yapıldı.
77
Yapılan Çalışmalar
Kullanılacak programın prototipi geliştirildi Ü(TÜTOK).
Geliştirilen prototipe OCLC’de bulunan kayıtlar aktarıldı.
Farklı kütüphanelerden alınan kayıtlar prototipe aktarıldı.
Türkçe ara yüz hazırlandı. Türkçe ara yüz hazırlandı. Kullanıma açılması ve görüşlerin alınması. Gelecek görüşler doğrultusunda geliştirme
çalışmalarının yapılması.
Yapılması Planlanan Çalışmalar
Üye olacak kütüphanelerin y pbelirlenmesi.
Maliyet için kaynak araştırmasını yapılması ve proje için kaynak bulunması.
Yazılımın kurulacağı bilgisayarın ğ g ybulunacağı yerin saptanması.
Yazılımın kurulması.
88
Yapılması Planlanan Çalışmalar
Üye olan kütüphanelerin WorldCat’te bulunan kayıtlarının ve onun bulunan kayıtlarının ve onun dışındakilerin aktarılması,
Kullanıcı eğitimlerinin verilmesi, Kayıt alma/verme maliyetlerinin üye
kütüphaneler ile birlikte belirlenmesi. Sistemin kullanıma açılması,ç , ILL hizmetinin kullanıma açılması, Kullanım koşullarının belirlenmesi, Sistemin son kullanıcılara açılması.
Proje Anketi
• Anket gönderilen üniversite sayısı: 82
• YÖK’le yazışmalar
• e-posta adresleri
• Yanıt veren üniversite sayısı: 62• Yanıt veren üniversite sayısı: 62
• Yanıt vermeyen üniversite sayısı: 20
• Katılım oranı: %76
99
Proje Anketi Göndermeyen Üniv.
AKDENİZ ÜNİV KAFKAS ÜNİV.
Ü İ İ İANADOLU ÜNİV. KARADENİZ TEKNİK
ATATÜRK ÜNİV. KOCAELİ ÜNİV.
BEYKENT ÜNİV. MARMARA ÜNİV.
CUMHURİYET ÜNİV. OSMAN GAZİ ÜNİV.
GAZİANTEP ÜNİV. TOBB ETU Üniv.
GİRNE AMERİKAN ÜNİV. UFUK ÜNİV.
HALİÇ ÜNİV YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVHALİÇ ÜNİV. YÜZÜNCÜ YIL ÜNİV.
İSTANBUL TEKNİK ÜNİV. YAKIN DOĞU ÜNİV
İSTANBUL ÜNİV.
Proje Anketi
Ankete Katılan Kütüphanelerin;
Toplam kayıt sayısı: 4.137.736
En çok kayıt : Bilkent, ODTÜ, Ankara, 9 Eylül, Boğaziçi (200 binin
üzerinde)
Toplam dergi sayısı: 22.187
Bu konudaki düşünce: Mutlaka olmalıBu konudaki düşünce: Mutlaka olmalı
Bütçe ayıran kütüphane sayısı: 8 (1000-5000)
Worldcat üyesi kütüphane: 18
MARC desteği: 59
1010
TÜTOK
Türkiye Üniversiteleri TOplu y pKatalogu
http://unak.pica.nl Kayıt sayısı: 104.892
1111
TÜTOK
TÜTOK’un Bileşenleri?
Ulusal bir bilgi ağıg ğ Ulusal çevrim içi toplu katalog Ulusal bilgi paylaşım sistemi Ulusal bilgi-belge dağıtım sistemi
1212
Ulusal Bilgi Ağı
Türkiye Üniversite Kütüphaneleri ve y pKullanıcıları
Kütüphanelerde bulunan her türlü bilgi kaynağına erişim Kitap, dergi, cd-rom vs. Internet kaynakları (e-veri tabanları Internet kaynakları (e veri tabanları
vs.) Sayısal ortama aktarılmış her türlü
resim, eski eserler vs.
Ulusal Çevrimiçi Toplu Katalog
Güncel kütüphane yer bilgileri Kaynağın tek bir kayda bağlı olarak, hangi
kütüphanelerde bulunduğu Erişilebilirlik bilgileri Kapsamlı tarama olanakları Olanağı olmayan kütüphanelerin bu
bil il i i ibilgilere erişimi 5 milyondan fazla kaynağa erişim 30.000 den fazla dergiye erişim vs.
1313
Ulusal Bilgi Paylaşım Sistemi
Son kullanıcılar oturdukları yerden ykütüphanelerde bulunan kaynaklara erişebilecek
Bu kaynakları kullanmak için isteyebilecek
Hızlı bir şekilde bu kaynakları kendi Hızlı bir şekilde bu kaynakları kendi kütüphanelerinden alabilecekler
Ulusal Bilgi-Belge Dağıtım Sistemi
Kendine en yakın kütüphaneleri y pgörebilecek
Daha az bir maliyetle, daha hızlı bir şekilde istediği kaynağa erişebilecek
Amaç aradığı kaynağa 24 ile 48 saat içinde erişimin sağlanmasıiçinde erişimin sağlanması.
1414
Kullanıcılar Açısından
Üye olan bütün kütüphanelerin kaynaklarını tek bir ara yüzden tarayabilecekbir ara yüzden tarayabilecek
Diğer kütüphane kaynaklarına rahatlıkla erişebilecek
Çevrimiçi olarak anında istekte bulunabilecek İşlemlerin her aşamasında e-posta ile
bilgilendirilebilecek veya isteğini takip edebilecek İstemiş olduğu kaynağı kendi kütüphanesinden
alabilecek ve iade edebilecekalabilecek ve iade edebilecek Tam metin dergilere belirlenen lisanslar bazında
erişebilecek
Kütüphaneciler Açısından
Kataloglanmış bir kayıt tekrar tekrar g ş ykataloglanmayacak
Daha kaliteli kayıtlar üretilecek Kayıtlar standart bir hale gelecek Daha etkin bir iletişim ve işbirliği
sağlanacaksağlanacak Bütün bunların getireceği prestij.
1515
Katılım Şekli
Bütün üniversite kütüphanelerine paçık
Gelecek için bütün kütüphanelere açık
Üyelik anlaşmaları Kayıt yükleme Kayıt yükleme Kaynakların paylaşım politikası
Kayıt dağıtım anlaşmaları
Şu andaki durum
Toplam 86 kütüphane Toplam 6 milyon civarında kayıt Toplam 35 bin civarında dergi Farklı otomasyon programları
BLISS YORDAM KYBELE INNOPAC MİLAS İSKENDERİYE E-LİBS VTLS
1616
Program Kurulduktan Sonra Yapılacaklar
İlk Aşama Kütüphanecilerin eğitilmesi Kayıtların bibliyografik ve yer
bilgilerinin aktarılması Aktarılan kayıtların belirlenecek
standartlara göre düzeltilmesi Yeni kayıtların sürekli olarak sisteme ay a ü o a a
girilmesi Internet üzerinden son kullanıcılara
açılması.
Program Kurulduktan Sonra Yapılacaklar
İkinci Aşamaş ILL için kullanıcı bilgilerinin girilmesi Bu bilgilerin güncellenmesi Dağıtımla ilgili ücretlerin belirlenmesi ILL hizmeti verecek kütüphanelerin
belirlenmesi ve bunların şartları ILL hizmetinin son kullanıcılara
açılması.
1717
Komisyonlar veya Çalışma Grupları
Yönetim Komisyonuy Kataloglama Komisyonları Dağıtım Komisyonları Teknik İşlemler Komisyonu
Yönetim
Sistemin yönetim yapısının y y pbelirlenmesi
Alt komisyonların belirlenmesi Çalışmaların denetlenmesi Eğitim programlarının belirlenmesi
M li tl i b li l i Maliyetlerin belirlenmesi Diğer unsurlar.
1818
Kataloglama Komisyonları
Veri tabanı standartları İndeksleme
Kataloglama standartları Sınıflama Bibliyografik tanımlama vs.
Veri giriş standartları MARC, PICA3 vs..
Çıkabilecek problemler ve çözümler Eğitim programları
Kayıt Paylaşım Komisyonları (ILL)
Ödünç verme ve alma prosedürleriç p Kullanıcı kayıt standartları ve
güvenlik Bütçe vs. dengeleme işlemleri Çıkabilecek problemler ve çözümler
Eğiti Eğitim
1919
Teknik İşlemler Komisyonu
Programların işler durumda g şbulundurulması
Güncellemeler İlgili firma ile ilgili bağlantılar Çıkabilecek problemler ve çözümler
Eğiti Eğitim.
Uluslararası Yapı
2020
Yurt Dışındaki Program Kullanıcıları
Ülke Kurum Adı Kayıt(Mil) Yer (Mil) Kullanıcı
Hollanda OCLC PICA GGC- 14 25 900Hollanda OCLC PICA GGC-NCC
14 25 900
Almanya GBV GVK 25 50 1500
Almanya DDB Iltis 9 16 400
Almanya HeBIS HeBIS 11 16 300
Almanya BSZ SWB 13 30 750
Fransa ABES SUDOC 8 19 900Fransa ABES SUDOC 8 19 900
Avusturalya NLA NBU 15 30 400
İngiltere OCLC PICA LinkUK 5 40 ?
Yurt Dışından Örnekler
ZDBhttp://pacifix ddb de:7000/DB=1 1/SET=3/TTL=1/LNGhttp://pacifix.ddb.de:7000/DB=1.1/SET=3/TTL=1/LNG=EN/
SUDOC http://cuivre.sudoc.abes.fr/LNG=EN/DB=2.1/IMPLAND=Y/COOKIE=U10178,Klecteurweb,D2.1,Eba4db5f1-0,I250,B341720009+,SY,A%5C9008+1,,J,NLECTEUR+PSI,R212.175.107.51,FN/DB_START
GBV http://www.gbv.de/en/
HeBISH http://hebis.rz.uni-frankfurt.de/OPC-BIN/psi_db_login.perl?DB=2.5&LNG=DU&CHARSET=ISO-8859-1&SRT=YOP&ZUGANG=std2.5
2121
Sonuç
• Tüketmek
ya da
• Üretmek,
• Pazar olmak,
ya da
• Pazarda olmak
Kamil Bey,Ben size iki Kütüphane birliginden soz edeyim. Bunlarden birisi biz(HeBIS) digeri sizin web sayfanizda adi gecen GBV.HeBIS tamami ile Hessen eyaletine bagli, calisanlari memur sifatinda. HeBIS her kütüphaneden (Lokal Sistem) bir yöneticinin söz sahibi oldugu bir sistem ile yönetiliyor. Bu lokal kütühanelerin DATA'lari CBS sistemin icinde, durum boyle olunca her lokal sistem kendi menfaetleri dogrultusunda politika izliyor ve bu durum HeBIS icin karar alma sikintilari doguruyor. Buna ek olarak almanyadaki ekonomik sikintilar göz önüne alindiginda yetismis elemani hemen ise alamiyorsunuz cunku devletin bir personal politikasi var. Durum boyle olunca bu kulvarda yetrinca aktiv ve lider konumuna gelinemiyor.
GBV ise devlete tam bagli degil her ne kadar calisanlari memur sitatüsunde ise karak mekanizmasinda ekonomist bir insan var ve burayi bir sirket gibi yönetiyor. Mesela bir Lokal sisteme gidiyor ben sana ve senin kütühanen icin
hi tl i b k ili i d d i t l di di (A ik i b d d k b ili) S su hizmetleri sunuyorum bunun karsiligindada su parayi talep ediyorum diyor (Acikca si bunda da cok basarili). Su anda yedi eyaletin kütühane sistemlerini yönetiyorlar. Hic bir sorunlari yok (personal dahil) ve almanyada bu konuda liderler.
Bunlari size yazmamin nedeni belki size yeni bir kulvar acmak istemem. Bu isi illada devlet ile yapmak zorunda degilsiniz. Yani yüzde elli devlet yüzde elli özel sirket olabilir. (Belkide tam özel olabilir). Bugun bir Sabanci veya Koc grubu bu ise pozitif bakabilir.
Lütfen size akil verdigimi veya ukalalik yaptigimi dusunmeyin. Burada bu iste calistigimdan beri neden benim ulkemde bu sistem yok/kurulamazmi diye düsüncelerim var.
Dusunebiliyormusunuz anadoluda bir ögrenci Istanbuldaki Sabanci veya ITÜ kütühanesinde bir yayina ulasma Dusunebiliyormusunuz anadoluda bir ögrenci Istanbuldaki Sabanci veya ITÜ kütühanesinde bir yayina ulasma imkani bulabilecek. Bu sistem bilginin sadece bir ortamda kalmasini engelleyecek insanlarin ufku acilacak. Sizlerde benim gibi dusundugunuz icin inanin cok seviniyor ve sizleri bu calismalarinizdan dolayi kutluyorum.
Size (bilmiyorum sizda varmi?) "CBSArchitectur.ppt" powerpoint presentasyonunu gonderiyorum 2002 de Leiden da oldugumuz zaman bunu Clemens Buijs tanitmisti.
Bizde oldukca fazla dükuman var am bunlar cogunlukla teknik dokumanlar su anda isinize yarayacaklarini düsünmüyorum.
SaygilarimlaSuat Suna
2222
Fil Hikayesi (6 Kör Adam)
Teşekkürler
Sorular?
http://www.unak.org.tr/tok/index.html