04/22/23 1MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Faculty of EngineeringDepartment of Mechanical Engineering
ACOUSTICS & VIBRATION RESEARCH GROUP
Pleinlaan 2 • B-1050 Brussel • Belgium
[email protected] • http://avrg.vub.ac.be
Mechanische trillingen
Patrick Guillaume
E-mail: [email protected].: 02/6293566
LES 1 – SYSTEMEN MET EEN VRIJHEIDSGRAAD
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel2
Overzicht cursus– Basisbegrippen– Trillingsisolatie en demping– Meten van trillingen
– Sensoren– Optische meettechnieken
– Analyse van trillingen– Spectrale analyse– Cepstrale analyse – Orbitaalanalyse– Schokgolfanalyse
– Industrieel gebruik van trillingsanalyse
– Normen– Kwaliteitscontrole– Predictief onderhoud
– Trillingstesten– Modale analyse– Invloed van trillingen op het
menselijk lichaam
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel3
Noise and Vibration Cause
– Dynamic forces– E.g. imbalance, wind, …
Effect on people– Annoyance– Fatigue– Reduced comfort
Effect on machines, buildings, …– Wear– Reduced performance– Faulty operation– Damage
Vibration and Noise (i.e. unwanted sound) are closely related
Is there a problem?– ISO Norms, …
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel4
Who is responsible? Source
– Dynamic forces Path
– How the energy is transmitted (resonance?)
Receiver– How much noise/vibration
can be tolerated?
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel5
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel6
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel7
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel8
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel9
Inhoud les 1– Modellering van een trillend systeem
– Vrije trillingen– Resonantiefrequentie– Gedwongen trillingen
– Isolatie van trillende machines
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel10
Modellering van een machine (1) Dynamisch gedrag van trillende machines
– Machine (starre blok)– Alternerende krachten, centrifugaalkrachten, …
– Elastische verbinding tussen machine en fundering
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel11
Modellering van een machine (2) Dynamisch gedrag van trillende machines
– Starre verbinging tussen machine en fundering– Alternerende krachten, centrifugaalkrachten, …
– Fundering rust op grond (elastische eigenschappen)
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel12
Modellering van een machine (3) Dynamisch gedrag van trillende machines
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel13
Mechanische elementen Discreet systeem met geïdealiseerde elementen
– Starre massa’s (traagheidseigenschappen)– Veren (elastische eigenschappen)– Dempers (dempende eigenschappen)
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel14
Mechanische parameters
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel15
Massa (traagheidskrachten/momenten) Vrijheidsgraden (V.G.)
– 3 verplaatsing V.G.– 3 rotatie V.G.
X
YZ
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel16
Veerstijfheid (terugroepkrachten) Spiraal-, schroef-, bladveren, …
– Lineaire veer
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel17
Dempingscoëfficiënt Hydraulische dempers op auto’s, …
– Laminaire stroming
– Lineaire demper
Structurele demping
Viskeuze demping
Coulomb demping
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel18
Bewegingsvergelijking
Lineair tijdsinvariante systemen (LTI)– Lineaire differentiaalvergelijking met constante coefficienten
In afwezigheid van uitwendige krachten
x(t)
b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel19
Bewegingsvergelijking – geen demping
Stel x(t) X sin( t) 2x(t) X sin( t) 2
2
m X sin( t) k X sin( t) 0( m k) X sin( t) 0
2m k 0
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel20
Vrije beweging bij eigenfrequentie
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel21
Invloed massa en veerconstante
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel22
Eigenfrequentie – Rayleigh’s methode Conservatief systeem met 1 V.G.
– Snelheid van uitwisseling van potentiële naar kinetische energie
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel23
Eigenfrequentie – Statische veerweg
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel24
m
k
Equivalente massa van een veer
nveer
k kL mm m3 3
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel25
Pneumatische vering - voertuigen
Adiabatische toestandsverandering
0(V Ax)
lucht 1.3
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel26
Massa, veer, demper systeem
2
2 2 2
x(t)x(t) x(
mx(t) bx(t) kx(t) 0 ( )mx(t) kx(t) bx (t)
d 1 1mx (t) kx (t) bx (t) 0dt 2
t)
2
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel27
Bewegingsvergelijking – met demping
21,2
b b 4mk2m 2m b k 0
21,2
22n 2
b 4mk bi2m 2m
b bi2m 4m
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel28
Logaritmisch decrement
1 2
2 3
x(t ) x(t )ln lnx(t ) x(t )
1
2
b t2m
2 1 2 1b t2m
eln (t t ) (tb Re( ) t )2me
2 1
1t t 2 2
Im( )
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel29
Bewegingsvergelijking – gedwongen trilling
Complexe schrijfwijze
x(t)
f(t) = F0sin(2ft)
b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel30
Krachtenvectordiagramma
i t0
i( t )
F( ) F eX( ) X e
2 i0m X ib X kX F e
kX
ib X
Xm 2i
0F e
X()
F()
b
2m X( ) ib X( ) kX( ) F( )
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel31
Frequentieresponsfunctie (FRF)
i
20
X( ) Xe 1H( )F( ) F (k m ) i b
i t0
i( t )
F( ) F emetX( ) X e
X()
F()
b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel32
Tijdsdomein
Frequentiedomein (Laplace)
– Dynamische stijfheid Z(s) (statische) stijfheid k Transferfunctiie
Frequentie-Respons-Functie (FRF)
Overzicht systeem met 1 V.G.
mx(t) bx(t) kx(t) f(t)
2
Z(s)
(ms bs k) X(s) F(s)
2ms X(s) bsX(s) kX(s) F(s)
2X(s) 1 1H(s)F(s) Z(s) ms bs k
2 21 1H( )
m (i ) b i k (k m ) i b
x(t)
f(t)
b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel33
Overzicht systeem met 1 V.G. Systeempolen
–
–
–
d( )
2X(s) 1 1H(s)F(s) Z(s) ms bs k
Poles : 2ms bs k 0
21,2
b b 4mks2m
1,20 0 4mk ks
2m mif b 0
1,2 ds i cif b b
cb 2 mk
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel34
Frequency Response Function (FRF)–
Natural (eigen) frequency
nkfor b 0 H( ) whenm
k1
0°-90°
-180°nf
b 0
mk
21
2f nn
21H( )
(k m ) i b
21m
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel35
Physical Interpretation for Harmonic Excitation
Amplitude
Frequency
k1
b 0
Frequency
x(t)
f(t) = sin(2ft)
b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel36
Dimensieloze grootheden
2
2
2 2n
2 2n
2 2n n
2 2n n
n
2 2n n
cc
1H( )(k m ) i b
1/k(1 ) i b /k
1/k(1 / ) i b /k
1/k(1 / ) i b /k /
1/k(1 / ) i b / km /
1/k (kritische demping
m/k
k /m
b 2 k )(1 / ) i 2b / /
1/k (dempingsverhouding (
mb
1 / ) i 2 /
c )b /b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel37
Dynamische versterkingsfactor2
02
nn
X( ) 1X
1 i 2
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel38
SDOF Representation of Rotating Machinery
X()
em
ti2 eme)(F
M
Mm
ti2
2e
ic)Mk(me)(X
)(F)(X]ic)Mk([ 2
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel39
Vibration Isolation for Rotating Machinery
ti2
2e
ci)Mk(me)(X
0 1 2 30
1
2
3Magnitude
0 1 2 3-270
-180
-90
0Phase
cme n
Mme
nffFrequency
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel40
Equivalente viskeuze demping Niet-viskeuze demping
– Niet-lineaire bewegingsvergelijkingen
Structurele (hysteretische) demping– Interne wrijving in vaste stoffen
– Harmonische krachteq eq
hb i X ihX b
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel41
Trillingsisolatie Isolatie van de omgeving t.o.v. een trillende machine Isolatie van een machine t.o.v. trillende omgeving
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel42
Trillingsisolatie
kX
ib X
Xm 2iF e
FT
T2
F ( ) k i bF( ) (k m ) i b
X()
F()
FT()
b
Isolatie van de omgeving t.o.v. een trillende machine
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel43
Transmissibiliteit
AttenuationAmplification
0 1 2 30
1
2
3
4
5
nffFrequency
Magnitude
2
c = 0 T2
F ( ) k i bF( ) (k m ) i b
b 0
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel44
Voorbeeld
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel45
FT in geval van een centrifugaalkracht
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel46
Rubber / Synthetische polymeren
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel47
Isolatie t.o.v. trillende omgeving Isolatie van een machine t.o.v. trillende omgeving
mx(t) k(y(t) x(t)) b(y(t) x(t))
2m X( ) (k i b)(Y( ) X( ))
2k i bX( ) Y( )
(k m ) i b
m
b
n2
2nn
1 i 2X( ) Y( )
1 i 2
c
b bb 2 mk
MECHANISCHE TRILLINGEN, LES 1, 2005
Acoustics & Vibration Research Group
Vrije Universiteit Brussel48
Gedrag van een voertuig Trillingsisolatie van voertuigen (bvb. vrachtwagens)
2 vL