5NUR SURES
5Surenin smi:
5nceki Sure ile likisi:
5Surenin Fazileti:
5Surenin Muhtevas:
6Nur Suresinin Meziyeti
6Belagat:
6Kelime ve bareler:
6Aklamas
7Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
7Zina Haddi Ve Zina Edenlerin Hkm
7Belagat:
7Kelime ve bareler:
7Nzul Sebebi
8Aklama
9Zina Haddinin Hikmeti:
11Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
111- Zinann Haram Klnmas:
122- Zina fiilinde Had Cezas Uygulamann Farz Oluu:
123- Had Cezasn Uygulamada Velayet (Yetki) Sahibi Kimdir?
134- Celde Arac:
135- Cumhura Gre Celdenin Vasf, Vuru ekli ve Vuru Yeri:
136- Hadlerde efaat Edilmesi:
147- Hadleri Uygulamay Tevik Etme:
148- Hadlerin Uygulanmasnda Bulunmak:
149- Haddin Hikmeti:
1410- Bu ayet Mensuh mudur?
1511- Haram Klnmann Umum Oluu:
15Kazifin (Zina ftirasnda Bulunmann) Cezas
15Belagat:
15Kelime ve bareler:
16Ayetler Aras liki
16Aklamas
19Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
20Liann Ve Kocann Hanmna Zina Ettii eklinde thamda Bulunmasnn
Hkm
20Belagat:
21Kelime ve bareler:
21Nzul Sebebi
22Ayetler Aras liki
22Aklama
23Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
231- Lian Ayetleri Ve Kazif Ayeti:
232- Liann Hikmeti:
233- Lian lafzlar ahitlikle mi Yoksa Yemin midir?
244- Lian Yapan ki Tarafn artlar:
259-Linn Reddi:
2510- Liann Yapl ekli:
2611 - Liann Brakt Tesirler Ve Han Sebebiyle Meydana Gelen
Durum:
2712- Lian in Gerekli Olan Hususlar:
28fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssas
28Belagat:
29Kelime ve bareler:
30Nzul Sebebi Veya fk (Hz. ie'ye ftira) Hadisesi
32Ayetler Aras liki
33Aklamas
36Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
38fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssasnda Zina thamnn Ahiretteki
Cezas
38Belagat:
39Kelime ve bareler:
39Nzul Sebebi
39Ayetler Aras liki
39Aklamas
41Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
42Evlere Giri in zin steme Ve Adab
42Kelime ve bareler:
42Nzul Sebebi
42Ayetler Aras liki
42Aklamas
45Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
46Harama Bakmann Ve rtnmenin Hkm
46Belagat:
46Kelime ve bareler:
47Nzul Sebebi
48Ayetler Aras liki
48Aklama.
52Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
54Hr Kadnlarla Evlenmek, Klelerle Mkatebe
54Kelime ve bareler:
55Nzul Sebebi
55Ayetler Aras liki
55Aklama
57Klelerin Mktebe Akdi:
58Zinaya Zorlama:
59Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
60Allah man Delilleriyle Gkleri Ve Yeri Nurlandrandr
60Belagat:
61Kelime ve bareler:
61Ayetler Aras liki
61Aklamas
62Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
63Allah Teal'nn Nuruyla Hidayete Eren Mminler
63Belagat:
63Kelime ve ibareler:
64Ayetler Aras liki
64Aklamas
65Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
66Kafirlerin Dnyadaki Durumu Ve Ahirette Hsrana Uramalar
66Belagat:
66Kelime ve bareler:
67Nzul Sebebi
67Ayetler Aras liki
67Aklamas
68Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
69Allah'n Varlna Ve Birliine Dellet Eden Kinat Delilleri
69Belagat:
69Kelime ve bareler:
70Ayetler Aras liki
70Aklamas
701- Btn Varlklarn Allah' Tebih Etmeleri:
712- Yamurun Yadrlmas:
713- Gece le Gndzn Birbiri Ardna Gelmesi:
724- eitli Hayvanlarn Yaratlmas:
72Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
72Yeterli Beyana Ramen Sapklk Ve Nifak zerinde Devam Etme
73Kelime ve bareler:
73Nzul Sebebi
73Ayetler Aras liki
74Aklamas
74Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
75Mminlerin taatleri Ve Emirlere Uyma Grevleri
75Belagat:
75Kelime ve bareler:
76Ayetler Aras liki
76Aklamas
77Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
78mann Temelleri
78Belagat:
78Kelime ve bareler:
79Nzul Sebebi
79Ayetler Aras liki
79Aklamas
81Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
82Aile inde zin steme Durumlar, Yal Kadnlarn D Elbiseleri
Hususunda Ruhsatlar
82Kelime ve bareler:
82Nzul Sebebi
83Aklamas
85Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
86Belirli Baz Evlerde zin Almadan Yemek Yemenin Mubah Olusu
86Belagat:
86Kelime ve bareler:
86Nzul Sebebi
87Ayetler Aras liki
87Aklamas
89Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
90Evden karken zin steme, Hz. Peygambere (S.A.) Hitap Etme Adab,
Onun Emrine Aykr Hareket Etmekten Sakndrma
91Belagat:
91Kelime ve bareler:
91Nzul Sebebi
92Ayetler Aras liki
92Aklamas
93Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
Rahman ve Rahim Olan Allah 'in Adyla
NUR SURES
Nur Suresinin Meziyeti 1- (Bu) bizim indirdiimiz ve
(uygulanmasn) farz kldmz bir suredir. Biz bu surede ibret alasnz
diye ak ak ayetler indirdik.
Aklamas
Bu sureyi Rasulullah'a (s.a.) biz verdik, biz vahyettik. Zina,
kazif, Han, hayr terk etme zerine yemin, izin isteme, gz harama kar
yummak ziynetlerin mahrem olan ve olmayanlara gsterilmesi, bekrlar
evlendirme, nikh imkn bulamayanlarn iffetli olmalar, klelerle
yaplan mktebe szlemesi, gen kzlarn zinaya zorlanmas, Rasulullah'a
(s.a.) itaat etme ve mminlere selm verme hkmleri gibi bu surenin
iinde bulunan hkmleri farz kldk.
Biz bu surede dnmeniz ve dolaysyla Allah'n birliine ve kudretine
anmanz iin Allah'n birliine ve mkemmel kudretine dellet eden gayet
ak almetler ve gayet anlalr deliller indirdik. "Ve enzeln fih ytin
beyyintin..." cmlesinin tekrar bu surenin anna son derece itina
gsterilmesi iindir. Umumi ifade tayan kelimeden sonra zel ifadeli
kelimenin geliinin sebebi daima buna itina gsterilmesi iindir.
Zina Haddi Ve Zina Edenlerin Hkm
2- Zina eden kadnla zina eden erkekten her birine yzer denek
vurun. Eer Allah'a ve ahiret gnne iman ediyorsanz bunlara Allah'n
dininde acma hissi sizi tutmasn. Mminlerden bir gurup da bunlarn
azabna (cezasna) ahit olsunlar.
3- Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadndan bakasn
nikahlamaz. Zina eden kadn da zina eden veya mrik olan erkekten
bakas nikahlamaz. Bu, mminler zerine haram klnmtr.
Aklama
"Zina eden kadnla zina eden erkein her birine yzer denek vurun."
Bu ayet birinci ayette: "Bu, bizim indirdiimiz ve uygulanmasn farz
kldmz bir suredir." ayetinde iaret edilen hkmleri beyan etmeye
balamaktadr. Bu ayet, zina edenlere verilecek had cezasn beyan
etmektedir.
Ayetin manas, zina eden kadnla zina edenlerden hr, kil, bali ve
bekr olanlardan her birine yz denek vurmaktr. Zina haddi hakkndaki
ayetin zina eden kadnla, hrszlk haddi hakkndaki ayetin hrszlk eden
erkekle balamasnn hikmeti udur:
nk zinaya sebebiyet ve tevik genellikle kadndan gelir. Kadn
zerinde zinann ayb daha iddetli ve ondaki tesiri daha devamldr.
Hrszlk ise genellikle erkekler tarafndan yaplr. Erkekler hrszla
kadnlardan daha cr'etli ve daha atlgandrlar. Bu sebeple erkekler
kadnlardan nce zikredilmilerdir.
Ayetin zahiri zina edenlerin had cezasnn mutlak olarak yz denek
vurulmas eklindedir. Fakat kesin mtevatir snnette evli olanla
olmayan arasnda farkllk rivayet edilmitir.
Evli olup zina edenin cezas ldrlnceye kadar tala talanmaktr.
Bu-har ve Mslim Abdullah b. Mes'ud'dan (r.a.) Efendimiz'in (s.a.) u
hadisini rivayet etmektedirler: "Mslmann kan ancak u sebepten
biriyle hell olur:
a) Zina eden evli kadn,
b) Cana can,
c) Dinini terk eden, slm cemaatinden ayrlan kimse."
bni Mace dnda Ktb-i Ste sahipleri, mam Malik Muvatta'da ve
Ah-med Msned'inde Ebu Hureyre (r.a.) ve Zeyd b. Halid el-Chen'den
(r.a.) rivayet ediyorlar ki: ki bedevi Arab Peygamberimiz'e (s.a.)
geldiler. Biri dedi ki:
Ya Rasulallah! Benim olum bunun yannda cretli ii idi. Onun
hanmyla zina etti. Oluma karlk ona yz koyun ve bir cariye fidye
teklif ettim. lim ehline sordum. Bana olumun zerine yz denek
vurulmas ve bir yl srgne gnderilmesi cezas ve bu kadna da recm
(lnceye kadar talanma) cezas olduunu haber verdiler. Bunun zerine
Peygamberimiz (s.a.) buyurdular ki:
"Nefsimi kudretinin elinde tutan Allah'a yemin olsun ki, sizin
aranzda Allah Teal'nm kitabyla hkmedeceim: Cariye ve koyun sana
iade edilmitir. Oluna yz denek vurulacak ve bir yl srgn
edilecektir.! -Elem Kabilesinden bir adama hitaben-:
Kalk ya neys! Bu adamn hanmna git. Zinay itiraf ederse onu recm
et! dedi. neys o kadna gitti. Kadn zinay itiraf edince neys kadn
recm etti.
Sahabeden bir guruptan sahih hadis kitaplarnda mtevatir nakille
rivayet edildiine gre Mz b. Malik el-Eslem Peygamberimiz (s.a.)
mescitte iken onun huzurunda drt defa zina itirafnda bulundu.
Peygamberimiz (s.a.) onun recm edilmesini emretti.
Mslim, Ahmed ve Ebu Davud Breyde'den (r.a.) rivayet ettiine gre
Ga-mid oullarndan bir kadn zina itirafnda bulundu. Kadn doum
yaptktan sonra Peygamberimiz (s.a.) bu kadn recm etti.
Haricler recm cezasnn meru olduunu inkr ettiler. Onlara gre had
cezas ikiye blnemez. Dolaysyla Cenab- Hak u ayette cariyelerin
haddini hr ve evli kadnlarn haddinin yars olarak tespit ettiine gre
recm cezasnn hr ve evli kadnlarn cezas olmas doru olamaz. Cenab-
Hak buyuruyor ki: "O kadnlar evlendikten sonra bir fuhu ilerlerse o
durumda zerlerine hr kadnlar zerindeki cezann yars verilir." (Nisa,
4/25).
Ayrca recm Kur'an'da zina haddi ayetinde zikredilmitir.
Kur'an'daki yz denek ayeti btn zina edenler iin genel bir hkmdr.
Bu ayet recm haddi hakknda rivayet edilen haber-i vahidle tahsis
edilemez.
Cumhur bu delillere u ekilde cevap vermilerdir: Haddin ikiye
blnmesi celde hakknda varit olmutur. Onun dndaki ceza -yani recm-
genel ifade dahilinde aynen kald. Ayrca er' hkmler maslahatlarn
(kamu menfaatlerinin) yeniliine gre iniyordu. Recmin farz klnmasn
gerekli klan maslahat 'kamu menfaati) belki de celde ayetinin
inmesinden sonra meydana gelmiti. Kur'an'n umumi ifadelerinin
haber-i vahid ile tahsis edilmesine gelince, bu bize gre caizdir.
Bununla birlikte recm hadisleri manev tevatr ile sabittir. Bu
konuda ancak ekillerin ve husus durumlarn tafsilatlar hakknda varit
olan hadisler hd hadislerdir.
"Muhsan" olmann artlar: Bali olmak, akl sahibi olmak, hr olmak,
sahih bir evlilik ba altna girmektir. mam Ebu Hanife ve Malik buna
"Mslman olmak" artn ilve ettiler. Onlara gre zimm recm edilmez. Bu
iki imama verilen cevap Peygamberimizin (s.a.) Yahudinin
recmedilmesini emretmi olmasdr.
Evli olmayan -bekr olan- kimsenin zina haddi ayete gre yz denek
vurulmasdr.
Cumhura gre bu ceza sadece yz denek vurulmas deildir. Ancak buna
snnette sabit olan delille bir yl srgn cezas da ilve edilir.
Bu hadislerden biri az nce geen cretli ii kssasnda yer alan:
"Oluna yz denek vurulmas ve bir yl srgn cezas vardr."
hadisidir.
Bir dier hadis mam Ahmed, Buhar ve Nesa dndaki Ktb-i Sitte
sahiplerinin Ubade b. Samit'ten (r.a.) rivayet ettikleri
Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i erifidir: "Benden aln. Allah o
kadnlar iin bir yol gsterdi: Bekr bekrla zina ederse yz denek ve
bir yl srgn cezas, evli evli ile zina ederse yz denek ve recm cezas
vardr."
Ancak evliye celde vurulmas snnet-i nebeviyyede amel edilen bir
hkm olarak istikrar bulmam, tatbik edilen -daha nce getii gibi-
sadece recm olmutur. Bir yl srgn cezas cumhurun grdr.
mam Ebu Hanife ise diyor ki: Srgn had cezasndan deildir. Srgn
devlet bakannn grne ve hkmne havale edilmi bir tazir cezasdr.
Zahirler ise geen Ubade hadisiyle amel ederek evli kadna hem
celde hem de recm cezas verilmesinin vacip olduu grndedirler.
"Zina eden kadn ve zina eden erkek" ifadesinin umum manas mslman
da kfiri de iine alr. Ancak harb olan kimseye zina haddi tatbik
edilmez. nk o bizim hkmlerimize bal olma sz vermemitir. Zimmiye
cumhurun grne gre celde vurulur. mam Malik'ten zimmi zina ettii
zaman cel-de vurulmayaca rivayet edilmitir.
"Bunlara Allah'n dininde acma hissi sizi tutmasn." Yani efkat ve
merhamet duygusu sizi zina edenlerin had cezasn terk etmeye sevk
etmesin. Bu Allah Teal'nn hkmdr. Allah'n hadlerini tatil etmek caiz
deildir. Nassa sarlarak Allah'n haramlarn koruma gayreti iinde
olmak vaciptir.
Nitekim Peygamberimiz (s.a.) mam Ahmed ve Ktb-i Ste sahiplerinin
Hz. Aie'den (r.a.) rivayet ettikleri hadis-i eriflerinde yle
buyurmaktadrlar: "Nefsim kudretinin elinde olan Allah'a yemin
ederim ki, Muhammed'in kz Fa-ima hrszlk yapm olsa onun da elini
keserim."
"Allah'a ve ahiret gnne iman ediyorsanz..." Yani siz Allah' ve
hesabn ve cezann grlecei ahireti tasdik ediyorsanz zina eden
kimseye hadleri uygulayn. O ve benzerlerinin kanmas iin actc
olmayan darbeleri iddetle vurun. Bu ifade Allah'n hadlerini tatbik
ve tenfiz etmeye iddetli bir tevik, kuvvetli bir ynlendirmedir.
Ahiret gnnn zikredilmesiyle haddi tam anlamyla yerine getirmede
yumuaklk duygusundan etkilenen mslmanlara ceza verilecei
hatrlatlmaktadr.
Hadis-i erifte varit olmutur ki: (Kyamet gn) had cezasndan bir
kam eksilten bir vali getirilir. Ona:
- Bunu niin yaptn? denilir. O da:
- Ya Rabbi! Kullarna rahmet etmek iin, der. Allah:
- Sen onlara benden daha m merhametlisin? der ve atee atlmasn
emreder.
"Mminlerden bir gurup da onlarn azabna (cezasna) ahit olsunlar."
Yani zina edenlere daha ziyade ikence olmas iin mslmanlardan bir
gurubun nnde haddin uygulanmas aktan olsun. nk zina edenlere
insanlarn huzurunda celde vurulunca bu durum onlar terbiye etme
hususunda daha tesirli ve onlar ezme hususunda daha faydal, daha
iddetli bir tehdit, ihtar ve azarlama olmaktadr.
"Taife"nin en az bir kiidir. Denilmitir ki: Taife iki veya daha
fazlasdr. Bir baka gre gre, kii veya daha fazlasdr. Bir dier gre
gre, drt kii ve fazlasdr. nk zina ahitliinde drt kiiden az yeterli
olmamaktadr. Bir gre gre taife be kiidir. Bir baka gre gre de on
kii veya daha fazlasdr.
Katade diyor ki: Allah bir t, ibret ve iddetli ceza olmas iin
mminlerden bir gurubun zina edenlerin azabna -cezasna- ahit
olmalarn emretti. Bu gr benim takdirime gre en evl grtr.
Zina u eyden biriyle sabit olur:
1- krar veya itiraf: Bu slm devrinde fiilen vaki olan bir
olaydr.
2- Beyyine (delil) yahut ahitlik: Yani drt hr adil mslman kiinin
fiilen zina halinde ve bu durumun mcerret gzle grlmesi artyla
ahitlik etmeleri. Ancak bu durumu mcerret gzle grmek ok nadir olup
pek az defa meydana gelmitir.
3- Bilinen bir kocas olmakszn kadnn hamile kalmas.
Zina Haddinin Hikmeti:
Zina haddinin hikmeti, rzlar ve haklar korumak, neseplerin
karmasn engellemek, iffet, namus ve toplumun temizliini temin,
sahipsiz ocuklarn meydana gelmesine, zhrevi hastalklarn yaylmasna
mani olmak, kadnn nefsine deer vermek ve kendi geleceini koruma
altna almaktr.
Huzeyfe'den (r.a.) rivayet edildiine gre Peygamberimiz (s .a.)
buyurdular ki: "Ey insanlar topluluu! Zinadan saknn. nk zinada
dnyada ahirette alt haslet vardr. Dnyada olan hasletler
unlardr:
- Zina gzellii giderir,
- Fakirlik meydana getirir,
- mr eksiltir.
Ahirette olan hasletler ise unlardr:
- Zina Allah Teal'nn gazabna,
- Hesabn ktlne,
- Cehennem azabna sebep olur.
"Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadndan bakasn
nikahlamaz. " Bu ifade yaygn olan bir durumu bildirmekte, bununla
stlah anlamdaki haram kastedilmemektedir. Sadece saknma, uzaklama
ve elini ekme amac gdlmektedir. Mana udur: Fask ve facir olan
zinakr erkek kendisi gibi zina eden fask kadnlarla evlenmeyi arzu
eder. Bu tip erkek genellikle sa-liha bir kadnla nikhlanmay arzu
etmez. Sadece fask ve terbiyesiz kadnla yahut rz ve namusun
mahremiyetine nem vermeyen ve iffetli olup olmamaya aldr etmeyen
kendisi gibi mrik bir kadnla evlenmeye meyleder.
Zina eden namussuz kadn da genellikle kendisi gibi zina eden
namussuz ya da genellikle iffetli olmayan mrik bir erkekle
evlenmeyi arzu eder.
Burada "zina eden erkek" ile bir nceki ayette ise "zina eden
kadn" la balanmtr. nk bu ayet nikhtan ve evlenme teklifinde bulunup
arzuyu ortaya koymaktan bahsetmektedir. Genellikle bu eit teklif
kadndan deil erkekten gelir. Ama zinaya tevik ounlukla kadndan
olur. Dolaysyla nceki ayette kadn ile balanmtr. Kadn zinada asl
unsurdur. Nikhta ise erkek asldr. nk genellikle nikh arzu eden ve
talip olan erkektir.
Ayetteki bu iki cmlenin manas ayn deildir. Zira birinci cmle
zina eden erkein iffetli mmine hanmlar arzu etmediini anlatmaktadr.
kinci cmle ise zina eden kadnn iffetli mmin erkekleri arzu
etmediini, sadece facir ve mrik erkeklere meylettiini anlatmaktadr.
Bylece mana farkl olmaktadr. Zira zina eden erkein ancak kendi
benzerini arzu etmesinden kendisi gibi olmayanlar istemedii manas
anlalmaz. Ayet kadm-erkek her iki tarafta uyum, uygunluk, anlama ve
benzerlik olduunu aklamaktadr.
Bugn artist kadn ve erkekler gibi sanatlarn kendisi gibi sanat
ve artist kimselerle evlenmek istediklerini duyuyoruz. nk onlarn
kanaatlerine gre her iki tarafn ayn ilerinde devam etmeleri iin
kskanlk unsuru kaldrlmaldr. Aksi takdirde evlilik yklmaya,
kaldrlmaya, yok olmaya mahkmdur.
Nasl iffetli erkek sadece iffetli kadnlar kabul ederse iffetli
erefli kadn da hibir zaman kocasnn rezil bir durumda olmasn, iffet
ve namus snrlarn amasn kabul edemez.
Belki de kadn bu konuda erkekten daha ok fke, kzgnlk ve nefret
duyar. Aksi de olabilir. Buradaki l dindarlk, ahlk, hassas
duygular, mahremiyet ve rz hususunda dini kskanlk bulunmasdr.
Halbuki bugn douda ve batda ahlk ve deerler szlnden rz meselesini
kaldran dinsiz maddecilerde yaygn olduu gibi erkekle kadn arasndaki
ilikinin sadece madd ve ehev bir iliki olarak kabul edilmesi
yaygnlamaktadr.
"Bu mminler zerine haram klnmtr." Zina eden kadnla evlenmek mmin
erkeklere ya da iffetli kadnlar facir erkeklerle evlendirmek haram
klnmtr. Haram klnmaktan murad sakndrmak ve iffetli olmak manasnda
olup insanlar zinadan iddetle uzaklatrmak iindir. nk bu fasklara
benzemek demektir, thmete maruz brakr, kt sze sebebiyet verir.
Nesepte tenkide ve baka ktlklere sebep olur.
Bu gr Hz. Ebubekir, Hz. mer ile tabiinden bir gurup ile eitli
diyar-lardaki fakihlerin cumhurunun grdr. Dolaysyla zina eden
kadnla evlenmek caizdir. Zina o kadn kocasna haram klmaz. Aralarn
ayrmak da vacip deildir.
Taberan ve Darekutn'nin Hz. Aie'den (r.a.) rivayet ettii hadis-i
erif bunu te'yit etmektedir:
Rasulullah'a (s.a.) bir kadnla zina edip onunla evlenmek isteyen
adamn durumu soruldu. Efendimiz (s.a.): "lki zinadr. Sonuncusu
nikhtr. Haram helli haram klmaz." buyurdu.
Ayetteki "haram olma" hkm ayetin varit olduu sebeple tahsis
edilmitir. Yahut "inizden bekr olanlar evlendirin." (Nur, 24/32)
ayetiyle mensh-tur. nk bu ayet zina edenleri de iine almaktadr.
Seleften bir gurup (Hz. Ali, Hz. Aie, Bera b. Azib ve bir
rivayette bni Me-sud) yle demilerdir: Kim bir kadnla zina ederse
yahut o kadnla bir bakas zina ederse zina edilen o kadnla evlenmesi
hell deildir. Hz. Ali (r.a.) diyor ki: Adam zina ettii zaman bundan
dolay hanmndan ayrlmasna hkmedilmez. Kadn da zina ederse
byledir.
Bu gurubun delilleri unlardr:
a) Ayetteki "haramlk" zahiriyle alnr.
b) "Zina eden erkek zina eden veya mrik olan kadnlar bakasn
nikahlamaz. " ayetindeki haber nehiy manasmdadr.
c) Buna dellet eden hadisler vardr. Bu hadislerden biri Ebu
Davud'un Ammar b. Yasir'den (r.a.) rivayet ettii Peygamberimiz'in
(s.a.) u hadis-i erifidir: "Deyyus Cennete giremez."
Yine mam Ahmed'in Abdullah b. mer'den (r.a.) rivayetine gre
Peygamberimiz (s.a.) yle buyurmutur: " kii vardr ki Cennete giremez
ve kyamet gn Allah onlara bakmaz.
- Anne ve babasna isyan eden,
- Erkeklere benzeyen erkeklemi kadn,
- Deyyus,
kii vardr ki Allah kyamet gn onlara bakmaz:
- Anne ve babasna isyan eden,
- Ayya,
- Verdiini baa kakan kimse."
mam Ahmed'e gre iffetli erkekle fahie kadn arasnda yaplan nikh
akdi, kadn bu durumunda devam ettii mddete sahih olmaz. Bu kadna
tevbe etmesi teklif edilir de tevbe ederse bununla yaplan nikh akdi
sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Yine "Bu mminlere haram
klnmtr." ayetine binaen hr ve iffetli bir kadnn facir, zinakr bir
erkekle evlendirilmesi, erkek sahih bir ekilde tevbe etmedike sahih
olmaz.
Bu ayet aynen u ayetler gibidir: "O halde fuhuta bulunmayan,
gizli dostlar da edinmeyen namuslu kadnlar olmak zere onlar
ailelerinin izniyle kendinize nikahlayn." (Nisa, 4/25); "... fuhuta
bulunmayan, gizli dostlar da edinmeyen namuslu kadnlar..." (Maide,
5/5).
Kazifin (Zina ftirasnda Bulunmann) Cezas
4- Muhsan (namuslu, hr, mkellef) kadnlara (zina ettikleri
eklinde) iftira atan, sonra da drt ahit getiremeyen kimselere
seksen denek vurun. Ebe-diyyen onlarn ahitliklerini kabul etmeyin.
te bunlar fasklarn ta kendileridir.
5- Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesna. nk Allah
ok mafiret eden, ok merhamet edendir.
Aklamas
Bu ayet muhsan -yani hr, akl bali ve iffetli- olan kadna yaplan
zina iftirasnn hkmn beyan etmektedir. Bu iftirada bulunan kiiye 80
denek vurulur. ffetli adama iftirada bulunan kimseye de ittifakla
ayn ceza verilir. Tpk domuzun yann haram olmas, domuzun haram olmas
hkmne dahil olduu gibi, erkee zina iftirasnda bulunmak da bu ayetin
hkmne girmektedir. Ayette kadnlar zikredilmitir. Zira onlara fuhu
iftirasnda bulunulmas daha ktdr. Onlarla zina yaplm olmas daha
irkindir. Hrszlk konusunda ise erkek daha cr'etli ve daha
muktedirdir. Bundan dolay hrszlk cezasn bildiren ayette hrsz
erkekler hrsz kadnlardan nce zikredilmitir.
"Muhsant" ifadesiyle kadn olsun erkek olsun iffetli bir kimseye
iftira edilmesinin "kazif haddi" ni vacip kldna iaret edilmektedir.
Fcruyla (kt yolda olmasyla) tannan bir kimseye iftira edene had
cezas uygulanmaz. Zira faskn hibir deeri ve erefi yoktur.
Ayetin manas udur: ffetli, hr, mslman hanmlara zina iftira
ederek kt sz syleyip de bu sulamay o kadnlar zina ilerken gren drt
ahitle ispat edemeyenlere yani yaptklar iftirann doruluuna dell
getiremeyenlere ait hkm vardr:
a) Zina iftirasnda bulunan kimseye yz denek vurulmas.
b) ahitliinin ebediyyen reddedilmesi, hayat mddetince hibir ite
ahitliinin kabul edilmemesi.
c) Fask olmas, ne Allah katnda ne de insanlarn nezdinde adil
olarak kabul edilmemesi. sterse bu kii zina iftirasnda yalanc
isterse doru szl olsun. Fsk, Allah Teal'ya itaatin dna kma
demektir.
Bu, ar ktlemeye ve mmin kadnlarn mahremiyet perdesini yrtmaya
sebep olmas sebebiyle zina iftirasnda bulunmann byk gnahlardan biri
jlduuna delildir. Fakat ayetin aka belirttii ve iftiracnn zerine
den art drt ahit getirmekten aciz olmasdr. eriatn kaideleri bu
kiinin mkellef (yani hr akil bali) olmasn, bu fiilin haram olduunu
gerekten bilmesini yahut yeni mslman olup eriatn hkmlerini
bilebilecek kadar bir mddet geiren kimse gibi hkmen bilmesini
gerekli klmaktadr.
Ayetin ak ifadesiyle kendisine zina iftira edilen kiinin art
muhsan -yani mkellef (akil bali) hr, mslman ve zina etmeyen,
iffetli bir kii- olmasdr. Dolaysyla kazif olayndaki "muhsan" kiinin
u alt art tamas gerekir:
a) Bul (ergenlik ama ermi olmak),
b) Akll olmak. Bu iki art zinadan uzak olmann gerekli
esaslarndandr.
c) Hr olmak. nk bu "muhsan" ifadesinin ihtiva ettii manalardan
biridir.
) slm (mslman olmak). Zira Peygamberimiz (s.a.) daha nce zikri
geen hadis-i eriflerinde: "Kim Allah'a irk koarsa muhsan deildir."
buyurdu.
d) Zinadan uzak kalp iffetli olmak.
Buna gre deli, ocuk, kle, kfir ve zinakr kimseler "muhsan"
olarak ka-ul edilmezler. Dolaysyla bunlara zina iftira edenlere had
cezas uygulanmaz, incak eziyette bulunma sebebiyle ta'zir cezas
uygulanr.
Dikkat edilirse ayetin zahiri mslman olsun, kfir olsun, hr olsun
buran iffetli kadnlar iine almaktadr. Ancak fkh limleri kazif
olayndaki muhsan"n artlarnn be tane olduu grndedirler:
a) slm, b) Akl, c) Bul d) Hr olmak e) Zinadan uzak, iffet sahibi
olmak.
Daha nce geen hadisin delaletiyle mslman olmay dikkate aldk. mam
Ahmed, Ebu Davud, Nesa, bni Mace ve Hakim'in Hz. Aie'den (r.a.)
rivayet ettii Peygamberimiz'in (s.a.): "Kalem u kiiden kaldrlmtr:
ocuk, deli..." hadis-i erifinin delaletiyle akll ve bulua ermi
olmay itibara aldk. Hr olmay art kabul ettik. nk klenin derecesi
eksiktir. Dolaysyla kle zina ile ayplanmay ok byk bir kusur olarak
saymaz. Zinadan uzak kalp iffetli olmay dikkate aldk. nk zina
iftirasnda bulunan kimseyi yalanlamak iin had cezas merudur. Zina
isnat edilen kii gerekten zinakr ise, bu isnatta bulunan kii bu
sznde sadk ise bu isnad yapan kimseye had cezas uygulanmaz. Ayn
ekilde zina isnat edilen kii bir kadnla nikh phesiyle veya fasit
bir nikh sebebiyle mnasebette bulunmazsa yine had cezas uygulanmaz.
nk burada, zinada phe vardr.
Kle veya kfir zinadan uzak iffetli bir kimse ise bir ynden
"muhsan" olup dier ynden muhsan saylmaz. Bu ise onun muhsan oluunda
bir phe saylr. Dolaysyla buna zina isnat eden kimseye verilecek had
cezasnn drlmesi gerekir.
Evliliin de "muhsan" kiinin sfatlar arasnda saylmas gerekir.
Ancak alimler burada evliliin dikkate alnmamas yani zina isnadnda
bulunulan kiinin evli erkek ya da evli kadn olmas konusunun itibara
alnmamas zerinde lian hakkndaki gelecek ayetlerin delaletiyle gr
birliine varmlardr. Bu sebeble lian ayeti (Nur, 24/6) kazif ayetini
(Nur, 24/4) tahsis etmektedir.
"Sonra da drt ahit getiremeyenler..." ayetinin zahiri cezay
gerektiren kazfin gereklemesi iin zina iftirasnda bulunan kiinin
zina isnat edilen kimseyi zina ettii halde grdklerine tank olan drt
ahit getirmekten aciz olmasnn art olduuna dellet etmektedir.
"Erba'ati" kelimesinin "t"s zahirinde ahitlerin erkek olmalarnn
dikkate alndn ifade eder. Bu durum hadlerde kadnlarn ahitliinin
ittifakla muteber olmadn te'kit etmektedir.
Ayetler bu drt erkek ahide ahitlie ehil olmaktan baka ek art
koma-maktadr. Fakat alimler ahidin adil olmasnn art koulmasnda
ihtilf etmilerdir:
afi, ahidin adaletli olmas arttr derken, Hanefler, ahidin
adaletli olmas art deildir demilerdir. Drt fask ahitlikte
bulunduklar zaman afi-lere gre iftirac saylr, iftira eden gibi had
cezasna tabi tutulur, Haneflerce had cezas uygulanmaz, iftira
edenden had cezas der. ftira edenden de ayn ekilde zina isnat
edilen kimseden de had cezas der.
Ayetin umum ifadesinin zahirine uyularak zina iftirasna urayan
kadnn kocasnn drt ahitten biri olmas yeterlidir. Hanefler bu zahir
manay almlardr. mam Malik ve afi ise yle demilerdir: Kocann
ahitlerden biri olmas muteber deildir. Kocaya lanette bulunur, dier
ahide had cezas vurulur. nk zina ettiine ahitlikte bulunmak
kaziftir, bu durumda, istenen ahitlik nisab tamamlanmam
demektir.
Ayetin zahirdeki mutlak manasna gre ahitlerin ayr ayr veya toplu
halde gelmeleri sahihtir. Malikler ve afler bunu almlardr. Bu durum
dier hkmlerdeki ahitlik gibidir.
mam Ebu Hanife diyor ki: Bu drt ahidin ayr ayr deil, sadece bir
arada yaptklar ahitlik kabul edilir. Ayr ayr ahitlik yaparlarsa
ahitlikleri kabul edilmez. nk bir kii ahitlik yapt zaman (kazif)
iftirac olmu ve drt ahit getirmemi olur. Dolaysyla zerine had cezas
vacip olmaz, ahitlie de ehil olmaz. Bu gr mam Malik'ten de
nakledilmitir.
Yine ayetin zahirinden anlaldna gre zina iftirasnda bulunan
sadece iki veya ahit getirmise kendisine celde vurulur. Ayn ekilde
bu ahitler de nisab tamamlamazlarsa kendilerine celde vurulur. Hz.
mer'in fiili buna delildir. Hz. mer Mugire b. u'benin zina ettiine
ahitlikte bulunan ibl b. Ma'bed, Ebu Bekre (Nfey' b. Haris) ve
kardeine celde cezas uygulam, drdncleri olan Ziyad zinann gerekten
meydana geldiini kesin bir ifade ile bildirmemiti.
"Onlara seksen denek vurun." ayetindeki hitap veliyyl-emr olan
idarecileredir. Bu umumi ifadenin zahiri hr ve kleyi de iine alr.
Hr ve klenin had cezas seksen denektir. bni Mes'ud, Evza ve ia bu
gr kabul etmilerdir. Dier fkh alimlerine gre kazifte klenin had
cezas yar ceza olup 40 celdedir. Bu zahir mana yneticinin zina
iftirasna urayann talebi olmasa da haddi ikame etmesine dellet
etmektedir. bni Eb Leyl da bu grtedir. Cumhur diyor ki: Zina isnat
edilen kimsenin talebi olmadka had cezas uygulanmaz. mam Malik
diyor ki: Devlet reisi onun zina iftirasnda bulunduunu iittii zaman
bu iftiraya urayan talep etmese bile devlet reisinin adil ahitleri
varsa had cezas uygular.
Ksaca: Drt mezhebe gre devlet reisi kazif haddi cezasn ancak bu
iftiraya urayan kimsenin talebi zerine uygular.
Kazif haddinin uygulanmasnda, rzn korunmas hususundaki Allah
Te-al'nn hakk mahremiyeti inenen kul hakk gzetilmektedir. Fakat fkh
alimleri bu hadde ar basan hususun ne olduunda ihtilf
etmilerdir:
afiler demilerdir ki: Allah'n mstani oluuna ve kulun muhta
oluuna itibar edilerek kul hakk daha ar gelir.
Hanefiler ise Allah Teal'nm hakknn daha ar basaca grne
varmlardr. nk bu haddin yerine getirilmesi kulun menfaatini de
temin etmi olmaktadr.
Bu gr ayrlnn neticesi u rneklerde ortaya kar:
a) Zina iftirasna urayan kimse had cezasnn yerine
getirilmesinden nce lrse Hanefilere gre Allah'n hakk ar bast iin
had cezas sakt olur.
afiler diyor ki: ftira edilenin lm sebebiyle had sakt olmaz.
Bilakis kul hakk ar geldii iin miraslarnn bunu talep etme haklar
vardr.
b) Bir kii bir toplulua bir kelime ile veya birka kelime ile
zina iftirasnda bulunsa Hanefiler haddin birbirine girdii grne
varmlardr. Allah'n hakk daha galip geldii iin hepsine sadece bir
had yeterlidir. Birka defa zina eden, yahut birka defa hrszlk yapan
veya birka defa iki ien de ayn hkme tabidir.
c) Zina iftirasna urayan had cezasn affederse kul hakk galip
sayld iin afilere gre had cezas sakt olur. Hanefilere gre haddin
uygulanmas talep edildikten sonra had cezas dmez.
Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitlii afinin grne gre celde
edilmeden nce bile reddedilir. mam Ebu Hanife ve Malik'e gre onun
ahitlii celde edildikten sonra reddedilir. nk ayetteki "vav" atf
harfi tertibi gerekli klmasa da murad edilen mana tertiptir.
Zira Peygamberimiz (s.a.) Deylem'nin ve bni Eb eybe'nin bni
mer'den (r.a.) merfu olarak naklettikleri hadiste "Mslmanlar
birbirleri hakknda adalet sahibidirler. Ancak kazif (zina iftiras)
sebebiyle had cezasna tabi tutulan kii mstesna," buyurmaktadr. Bu
hadisi Darakutn Hz. mer'in (r.a.) Ebu Musa el-E'ar'ye yazd mehur
mektubundan rivayet etmitir.
Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitliinin reddedilmesi genel
bir hkm olup kaziften nce de sonra da olmasn ihtiva etmektedir. Bu
hkm kfir olup da sonra mslman olan ve zina iftirasnda bulunan
kimsenin ahitliini de iine almaktadr. Ancak Hanefler kazif
sebebiyle had cezasna tabi olan kfiri, sonra mslman olursa bundan
istisna etmilerdir. Zira onun ms-lmanlktan sonra ahitlii slm
sebebiyle yeni bir adalet sebebiyle makbuldr.
Zina iftirasnda bulunan kimsenin ahitliinin reddedilmesi Allah'n
kazfe karlk verdii iki cezay belirten ayetin zahiriyle amel
edilerek Haneflerin grne gre had cezasn tamamlayan bir hkmdr. Zahir
olan husus bu iki noktann birlikte kazif haddini oluturmasdr.
mam Malik ve afi demilerdir ki: Had cezas sadece 80 denektir.
ahitliin reddedilmesi had zerine verilen ilve bir cezadr. nk had
beden bir cezadr, ahitliin reddedilmesi ise manev bir cezadr. Ayrca
Peygamberi-miz'in (s.a.) Hill b. meyye'ye (r.a.) syledii -Buhar,
Ebu Davud ve Tirmi-z'nin bni Abbas'tan rivayet ettikleri- "Ya
beyyine ya da srtna vurulacak had cezasdr." eklindeki hadis-i erifi
celdenin had cezasnn tamam olduuna dellet etmektedir.
Haneflerin grne gre devlet reisi zina iftirasna urayan kiinin
talebi olmadan bu iftiray yapan kimsenin ahitliini reddedemez.
Cenab- Hak bundan sonra tevbe durumunu reddederek yle
buyurdu:
"Ancak bundan sonra tevbe edip slah olanlar mstesna. nk Allah ok
mafiret eden, ok merhamet edendir." Yani sadece bu szlerinden dnen,
yaptklarna piman olan, durumlarn ve davranlarn dzelten ve muhsan
(namuslu, hr) kimselere tekrar zina iftirasnda bulunmayan kimseler
bundan mstesnadr.
bni Abbas diyor ki: Yani tevbeyi izhar eden kimseler demektir.
nk Allah ok mafiret eden, gnahlarn rten, onlara merhamet edendir.
Allah onlarn tevoejfenh'fcadul'eaer, onlarn aamgaandUtar
j&sAATtbTa&drfrrAmlftrrr:
afi diyor ki: Zina iftirasnda bulunan kimsenin tevbesi kendisini
yalan-lamasdr. Mana afi'nin ashabndan Istahr'nin tefsir ettii gibi
yledir: Zina iftirasnda bulunan kimse: "Sylediim hususta yalan
syledim. Bunun gibi bir davrana tekrar dnmeyeceim" diyecektir.
afi'nin ashabndan Ebu shak el-Mervez afi'nin bu szn yle tefsir
etti: "Yalan syledim." demez. nk doru szl olabilir. Buna gre "yalan
syledim" demesi yalan olur. Yalan ise masiyettir. Masyet ilemek bir
baka masyetten tevbe olmaz. Bilkis yle der: "Kazif batldr,
dediimden piman oldum ve dndm. Bir daha tekrar bunu ilemiyeceim."
Ebul-Hasen el-Lahm ise tevbenin ancak kazifte yalanlamak suretiyle
olacan tercih etmitir.
Alimlerden biri ise yle demitir: Zina iftirasnda bulunan
kimsenin tevbesi dier tevbeler gibidir. Bu tevbe de onunla rabbi
arasnda olur. Bunun muhtevas sylediine piman olmak ve bir daha
dnmemeye azmetmektir.
Alimler bu istisna hakknda ihtilf etmilerdir: Bu istisna sadece
son cmleye raci olup tevbe yalnz faskl m kaldrr? Bylece bu kimse
tevbe edip slah olsa da daima ahitlii reddedilen bir kii mi olur?
Yoksa bu istisna ikinci ve nc cmleye ya da hepsine mi raci
olur?
Dikkat edilirse daha nce belirttiimiz gibi bu ayet hkm
birbirlerine vav harfiyle atfedilen cmle halinde zikredip istisna
ile sona ermitir. Alimler bu istisnann burada birinci cmleye raci
olmadn dolaysyla kul hakk -yani iftiraya urayan kiinin hakk- iin
zina iftirasnda bulunan kimsenin tevbesi sebebiyle haddin sakt
olmayaca konusunda ittifak etmilerdir.
htilf, istisnann ikinci ve nc cmleye -yani ahitliin reddedilmesi
ve fasklk noktasna- raci olmasnda toplanmtr.
Hanefi'ler diyor ki: stisna sadece son cmleye raci olup fasklk
tevbe ile ortadan kalkar ve zina iftirasnda bulunan kimsenin
ahitlii ebediyyen reddedilir. nk "te bunlar fasklarn ta
kendileridir." ayeti ihbar sigasyla balayan, daha nceki cmle ile
irtibat olmayan bir cmle olup faydasz yere mminin namusunu inemek
suretiyle fasklk sfatnn sabit olduunu ve buna sebep olma vehmini
ortadan kaldrmak iin getirilmitir. Son cmle yeni bir cmle olunca
istisna da sadece o cmleye yneltilmi olmaktadr.
Cumhur (Malikler, afiler ve Hanbeller) diyor ki: stisna ikinci
ve nc cmleye racidir. "Onlarn ahitliini ebediyyen kabul etmeyin"
cmlesi yeni bir cmle olup ncesi ile irtibat yoktur. nk bu durum had
cezasn tamamlayan bir husus deildir. "te bunlar fasklarn ta
kendileridir." cmlesi ahitliin reddedilmesinin illetini beyan
etmektedir. llet olan fasklk tevbe sebebiyle kaldrlnca illete bal
olan (ma'lul) ahitliin reddedilmesi durumu da ortadan kalkar. Bu
cmle sebep bildiren bir cmledir, balbana bir cmle deildir. Yani
faskhklar sebebiyle ahitliklerini kabul etmeyin. Fasklk ortadan
kalknca onlarn ahitlikleri niin kabul edilmesin?
stisnann sadece son cmleye yahut btn cmlelere raci olduuna delil
veya karine olduu zaman iki gurup arasnda bu ihtilf kmaz. Bunu u
iki rnekte grmekteyiz:
Birincisi, hatayla ldrmenin diyeti hakkndaki Cenab- Hakkn u
ayetidir: "Kim bir mmini yanllkla ldrrse mmin bir kleyi azat etmesi
ve (lnn) ailesine (miraslarna) teslim edilecek bir diyet vermesi
lzmdr. Ancak onlarn (bu diyeti) sadaka olarak balamalar bundan
mstesnadr." (Nisa, 4/92). Bu ayette istisnann kle azat etmeye deil
de diyete raci olduuna dellet eden bir karine vardr. Zira kle azat
etmek Allah Teal'nm hakkdr. Velinin sadaka olarak balamas Allah
Teal'nm hakkn drmez.
kincisi: Cenab- Hakk'm Allah'a ve Raslne sava aan yol kesiciler
hakkndaki ayetteki: "Ancak siz kendilerini ele geirmeden nce tevbe
eden (muhariplerle yol kesen) kimseler bundan mstesnadr." (Maide,
5/34) ifadesi gibi. Burada istisnann nceki cmlelerin tamamna raci
olduuna dair delil vardr. nk bu ayetteki "kendilerini ele geirmeden
nce" snrlamas istisnann son cmleye, yani ahirette ise onlara pek
byk bir azap vardr, cmlesine raci olmasn engellemektedir. Zira
tevbe ele geirilmelerinden nce de sonra da olsa uhrev azab
drmektedir. Dolaysyla bu snrlamann haddin sakt olmasndan baka bir
faydas da yoktur. Bu istisna ittifakla btn cmlelere racidir.
Liann Ve Kocann Hanmna Zina Ettii eklinde thamda Bulunmasnn
Hkm
6- Hanmlarna zina ithamnda bulunan ve kendilerinin kendilerinden
baka ahitleri de bulunmayan kimselerden her birinin ahitlii,
kendisinin gerekten doru szl olduklarna dair Allah'a yemin ederek
drt defa ahitliktir.
7- Beinci (defa ahitlik) de eer yalanclardan ise Allah'n laneti
muhakkak kendisinin stne olsun (eklindedir).
8- O kadnn Allah'a yemin ile onun (kocasnn) muhakkak
yalanclardan olduuna drt defa ahitlik etmesi,
9- Beinci (defa ahitlik) de eer o (kocas) doru szllerden ise
muhakkak Allah'n gazab kendi zerine olsun demesi ondan (o kadndan)
bu azab kaldrr.
10- Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd ya da gerekten
Allah tevbeleri ok ok kabul eden ve sonsuz hikmet sahibi olmasayd?
(durumunuz nasl olurdu?)
Buhar ve Mslim'in Sehl b. Sa'ddan rivayetine gre Uveymir Asm b.
Adiyy'e gelip:
- Benim iin Rasulullah'a (s.a.) sor bakalm: Bir kii hanmnn
yannda bir adam grse ve onu ldrse o sebeple o kii ldrlr m? Yahut
ona nasl davr anlr?
Asm bu soruyu Peygamberimiz'e (s.a.) sordu. Rasulullah (s.a.) bu
soruyu soran ayplad. Uveymir Asm' grd. Asm'a:
- Ne yaptn? diye sordu. Asm:
- Ne yapaym, sen bana hayrl bir i vermedin, dedi. Ben bunu
Rasulullah'a (s.a.) sordum. O da bu eit soru soranlar ayplad, dedi.
Bunun zerine Uveymir:
- O halde Allah'a yemin olsun ki, ben gidip Rasulullah'a
soracam, dedi. tti, sordu. Efendimiz (s.a.):
- Allah senin hakknda ve arkadann hakknda -yani bu gibi olayla
kardan herkes hakknda- vahiy indirdi, dedi.
Aklama
Allah Teal bu ayetle kocalarn skntsn gidermi, onlardan biri
hanmna zina isnadnda bulunduunda delil getirmesi zor durumda olduu
zaman k yolunu gstermitir. Bu k yolu erkein hakime gidip hanm
hakkndaki iddiay sylemesi ve Allah Teal'nn emrettii ekilde Handa
bulunmasdr. Li-an hakimin kendisine drt ahit yerine gemek zere,
hanmna yapt zina isnadnda doru szl olduuna dair Allah'a drt defa
yemin ederek ahit getirmesidir.
Cenab- Hak yle buyuruyordu: "Hanmlarna zina ithamnda bulunan..."
ve bu isnatlarnn doruluuna tank olacak drt ahit getiremeyen
kimselerden her biri zerine vacip olan udur: Hanmna yapt zina
ithamnda doru szl olduuna dair yemin ederek Allah' drt defa ahit
tutar. Beincide ise yle der: Eer ben hanmma yaptm bu zina ithammda
yalanc isem Allah'n laneti benim zerime olsun. Lanet ise Allah'n
rahmetinden kovulmaktr.
Bunu syledii zaman bizzat Han sebebiyle Hanefiler dndaki
alimlerin cumhuruna gre erkek hanmndan ayrlm olur. O kadn artk
ebediyyen o erkee haram olur. Erkek onun mihrini verir. Erkein
kazif haddi sakt olur. ocuk varsa o ocuu erkek reddeder, kadn Han
yapmazsa zina haddine arplr.
Kadnn drt defa, kocasnn kendisine yapt bu zina ithamnda kocasnn
yalanc olduuna dair yemin etmesi ve beincisinde "Kocam eer doru
sylyorsa Allah'n gazab zerime olsun." demesi kadna zina haddi
uygulamasn ortadan kaldrr.
Erkein lanetle kadnn ise gazapla tahsis edilmek suretiyle
aralarnn ayrlmasnn sebebi kadna iddetli davranmaktr. nk bu fuhun
sebebi ve kayna genellikle erkei kendi nefsine ektii iin zinakr
kadndr.
Cenab- Hak daha sonra bu hkm vesilesiyle kullarna yapt ltuf,
nimet ve rahmeti beyan etmitir. Zira erkein muradn gerekletirmek
iin ve kadnn da bu nefsini cezadan korumak iin Han meru klmtr.
Cenab- Hak yle buyurmaktadr:
"Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd ya da gerekten
Allah tevbeleri ok ok kabul edici ve sonsuz hikmet sahibi
olmasayd?" Yani Allah'n zorluk ve darlktan kurtarc, ferahlk verici
hkm sebebiyle size zellikle verdii ltf, nimeti, ihsan ve rahmeti
olmasayd siz pek ok ilerinizde sknt ve meakkate derdiniz. Allah
sizi rezil eder ve size derhal ceza verirdi. Fakat O sizin
hatalarnz rtt ve Han vesilesiyle sizi tehlikeden kurtard. Onun zat
sfatlarndan birisi de kendi nefsine rahmet sahibi olmay yazmas,
kendisinin kullarnn tevbesi, kasemden ve iddetli yeminlerden sonra
olsa da tevbeleri ok ok kabul edici olmas, O'nun takdir ettii er'
hkmlerde verdii emir ve nehiylerde son derece hikmet sahibi
olmasdr. nk O Han yapan kar-koca-dan birinin mutlaka yalanc olmasna
ramen her ikisinden de dnyev ceza olan had cezasn kaldrmakta ve bu
cezadan daha ar olan uhrev cezaya lyk klmaktadr.
Rahmet tevbeye daha uygun olduu halde ayetin "Rahm" ismiyle deil
de "Hakm" ismiyle sona ermesinin sebebi Cenab- Hakk'm kar-koca
arasnda li-^n hkmn meru klmak suretiyle kullarnn hatalarn rtmeyi
murad etmelidir.
fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssas
11- O iftira haberini getirenler iinizden kk bir guruptur. Bunu
kendiniz iin bir ktlk sanmayn. Bilakis bu durum sizin iin bir
hayrdr. Onlardan her birine ait elde ettii gnah vardr. Onlardan
gnahn en byn yklenen kimseye de byk bir azap vardr.
12- Bunu (bu iftiray) iittiiniz zaman mmin erkeklerin ve mmin
kadnlarn kendiliklerinden hsn zanda bulunmalar ve "Bu apak bir
iftiradr." demeleri gerekmez miydi?
13- Bu olay iin drt ahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki bu
ahitleri getiremediler, o halde o kimseler Allah nezdinde
yalanclarn ta kendileridir.
14- Eer dnya ve ahirette sizin zerinizde Allah'n ltf ve
merhameti olmasayd, yaydnz fitne yznden size mutlaka byk bir azap
dokunurdu.
15- Siz o iftiray dilinize dolamtnz. Hakknda hi bilginiz olmayan
eyi aznzla sylyor ve bunu nemsiz bir ey sanyordunuz. Oysa bu Allah
katnda byk bir gnahtr.
16- Bunu (bu iftiray) iittiiniz zaman: "Bu ekilde konumak bize
yakmaz. H! Bu byk bir iftiradr." demeniz gerekmez miydi?
17- Allah, eer siz gerekten mmin iseniz byle bir gnaha ebediyyen
dnmemenizi tler.
18- Allah size ayetlerini aklyor. Allah
her eyi gayet iyi bilendir, sonsuz hikmet sahibidir.
19- man edenler arasnda hayaszln yaylmasn arzu edenlere dnyada
ve ahirette ackl bir azap vardr. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
20- Ya zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd? Allah ok
efkatli ve ok merhametli olmasayd? (Durumunuz nasl olurdu?)
413
21- Ey iman edenler! eytann admlarna uymayn. Kim eytann admlarna
uyarsa phesiz ki eytan o kimseye mutlaka hayaszl ve ktl emreder.
Eer zerinizde Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd iinizden hibiri
ebediyyen temize kmazd. Fakat Allah dilediini temize karr. Allah
her eyi gayet iyi iiten ve gayet iyi bilendir.
22- inizden fazilet ve imkn sahipleri, akrabalara, yoksullara,
Allah yolunda hicret edenlere yardm esirgemesinler. Affetsinler ve
msamahal davransnlar. Siz Allah'n sizi affetmesini arzu etmez
misiniz? Allah ok mafiret eden ve ok merhamet edendir.
Aklamas
Bu ayet, Cenab- Hakk'm nebisinin hanm olan Hz. Aie'nin ve
Peygamberin namusunu korumak zere mnafklardan olan iftira ve
bhtanclarn yaptklar ithamlardan Hz. Aieyi aklad ayetlerdir.O iftira
haberini getirenler iinizden kk bir gruptur. Yani o yalan ve iftira
olan haberi getirenler bir veya iki kii deildir. Hz. Aie hakknda bu
iftiray mnafklarn lideri Abdullah b. beyy'in liderliindeki iinizden
bir gurup getirmitir. Bu yalan uyduran ve kk bir gurupla anlaan
odur. Bunlar bu haberi nakletmeye ve insanlar arasnda yaymaya
baladlar. Nihayet bu ha-her ms]man]ardan bir ksmnn zihinlerine
girdi. Bunu konumaya baladlar. Bu haberin yaygnlamas bir aya yakn
srd. Nihayet ayet nazil oldu. Ayette geen "usbe" tabiri bunlarn kk
bir gurup olduunu iaret etmektedir. Cenab- Hakk'n "minkm (sizden)"
ifadesi "Ey mminler sizin iinizden" demektir. nk Abdullah b. beyy,
zahiren mmin bilinen kimseler cmlesindendi.
"Bunu kendiniz iin bir ktlk sanmayn. Bilakis bu durum sizin iin
bir hayrdr." Yani ey Ebu Bekir ailesi! Ey bu yalan haberden
rahatszlk duyan ve zlen mminler! Bu hitabn delili Cenab- Hakk'n
"minkm (=iinizden)' ifadesidir. Bu olayn sizin iin bir er ve ktlk
olduunu zannetmeyin. Bilkis bu olay byk sevap kazanmanz, Allah'n
mminlerin annesi Hz. Aieye verdii nemi ortaya karmas ve onun
susuzluu hakknda kyamete kadar okunacak Kur'an ayetleri indirmesi
sebebiyle dnya ve ahirette sizin iin hayrlara vesiledir.
"Onlardan her birine ait elde ettii gnah vardr." Bu mesele
hakknda ileri geri konuan ve mminlerin annesi Hz. Aie'ye zina
ithamnda bulunan herkes iin bu konuya dald kadar byk bir azap yahut
girdii kadar ceza vardr.
"Onlardan gnahn en byn yklenen kimseye de byk bir azap vardr. "
Mnafklardan bu gnahn byk bir ksmn yklenen kimse -ounluun grne gre
bu kii Abdullah b. beyy'dir- dnya ve ahirette byk bir azaba lyktr.
Zira bu haberi ilk uyduran odur. Ya da bunu dzenleyen, bu
dedikoduyu reten, yayan ve saa sola duyuran odur. errin ou ondan
kmtr. Dnyadaki azab mnafklnn ortaya kmas ve toplumdan dlanmas-dr.
Ahiretteki azab ise cehennemin en alt tabakasnda olmaktr.
Denilmitir ki: Bundan murad Hassan b. Sabit'tir. bni Kesir yle
demektedir: Bu garip bir szdr. Sahih-i Buhar'de bunun irad
edilmesine dellet eden bir ifade olmasayd, bu lzumsuz bir sz
olurdu. Zira Hassan b. Sabit faziletleri, menkbeleri ve zellikleri
olan bir sahabidir. En gzel zellii iiriyle Peygamberimiz'i (s.a.)
mdafaa etmesidir. Peygamberimiz'in (s.a.) kendisine: "(Mriklere)
hcum et. Cebrail seninle beraberdir, "buyurmutur.
Daha sonra Cenab- Hak Hz. Aie (r.a.) kssasyla ilgili kt szlere
dalan mminlere edep dersi verdi. Ve onlara drt ayr konuda ihtarda
bulundu.
1-"Bunu -bu iftiray- iittiiniz zaman mmin erkeklerin ve mmin
kadnlarn kendiliklerinden hsn zanda bulunmalar ve 'Bu apak bir
iftiradr.' demeleri gerekmez miydi?" ftiraclarn Hz. Aie hakkndaki
szlerini iittiiniz zaman insan hsn zanna sevk eden imann gereiyle
amel ederek Hz. Aie hakknda hsn zanda bulunsaydmz ya! Onun
susuzluunu iln ederek aktan: "Bu apak bir iftiradr," yani mminlerin
annesine yaplan gayet ak bir bhtan, uydurma, yalan bir haberdir."
deseydiniz ya! nk meydana gelen olay Hz. Aie'nin le vaktinde btn
ordunun gzleri nnde Safvan b. Muat-tal'in binei zerinde gelmesi
sebebiyle pheli bir olay deildi. Rasulullah (s.a.) onlarla beraber
her ktl kefeder, her pheyi reddederdi. Eer bu olayda bir phe olsayd
bu olay bu kadar ak olmazd. Bilakis -olmas takdir edilseydi- gizli
ve kapal olurdu.
Bu muazzam bir edeptir. man lafzyla tasrih edilmesi mminin
mminlere sadece hsn zan etmesi gerektiine dellet etmektedir.
2- "Bu olay iin drt ahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem ki bu
ahitleri getiremediler, o halde o kimseler Allah nezdinde
yalanclarn ta kendileridir." Onlar getirdikleri bu haberin sabit
olduuna ve onlarn sylediklerinin doruluuna ve Hz. Aie'ye isnat
ettikleri bu fiili bizzat grdklerine tanklk edecek drt ahit
getirselerdi ya! Bu thmeti ispat etmek iin ahit getirmedikleri
zaman onlar Allah'n hkmnde yalanc ve facir kimsedirler. Bu ayet bu
iftiray nehyeden, zecreden ayetlerdendir.
3- "Eer dnya ve ahirette sizin zerinizde Allah'n ltf ve
merhameti olmasayd, yaydnz fitne yznden size mutlaka byk bir azap
dokunurdu." ayet dnyada tevbeye mhlet vermek dahil eitli nimetlerle
Allah size ltuf-ta bulunmasayd, ahirette ise af ve mafiretle rahmet
etmesi olmasayd, bu daldnz iftira olay sebebiyle sizi derhal
cezalandrrd. Bu ayet de zecr ve ne-hiy ayetlerindendir. Buradaki
"levl" edat bakasnn varl sebebiyle bir eyin imknsz olduunu beyan
etmek iindir.
4- "Siz o iftiray dilinize dolamtnz. Hakknzda hi bilginiz
olmayan eyi aznzla sylyor ve bunu nemsiz bir ey sanyordunuz. Oysa
bu Allah katnda byk bir gnahtr." Eer sizin zerinizde Allah'n ltuf
ve rahmeti olmasayd iftira olayn dilinize doladnz ve bunu
birbirinize sorduunuz zaman ve bu konuda ok konuup bilmediiniz konu
hakknda sz sylediiniz zaman size mutlaka azap dokunurdu. Siz bunu
basit ve nemsiz zannetmitiniz. Halbuki bu Allah'n eriatnda ve
hkmnde byk ve nemli bir itir. Peygamber ailesi irkin fuhula
lekelendii iin bu byk gnahlardandr.
Buhar ve Mslim'in Sa/7undeki bir hadis-i erifte: "Kii Allah'n
gazabna sebep olacak bir kelime syler, bu kelimenin nereye ulaacan
bilmez. Bu kelime sebebiyle cehennemde yerle gk arasndan daha derin
bir mesafeye yuvarlanr." buyurulmutur. Bir rivayette ise: "Kii bu
kelimeye nem vermez." buyurmutur.
Bu ayet de nehiy ve zecr ifade eden ayetlerdendir. Allah onlar
gnah ilemekle tavsif etmi ve byk azabn dokunmasn bu gnahlara
balamtr.
i - gnahlar unlardr:
Birincisi: ftiray dillerine dolamalar. Yani bu iftira hakknda
aratrma-\ nem vermemeleri, sadece rastgele dinlemekle kalmayp bunu
yaygnlatrman, birbirinden alp yaymalar.
kincisi: Kesin bilmedikleri ve delilleri bulunmayan bir ey
hakknda ko--malar. "Kesin bilgin olmayan bir hususta konuma." (sra,
17/36). Bu ayet r ayete benzemektedir: "Kalplerinde olmayan eyi
dilleriyle sylyorlar." (l-i -ran, 3/167).
ncs: Bu hadise Allah nezdinde byk gnah olup iddetli cezay
ge-rktirdii halde bunu kmsemeleri.
Bu da u noktaya dellet etmektedir:
a) Cenab- Hakkn "Bu Allah nezdinde byktr." ayetine binaen kazfin
ima iftirasnda bulunmann) byk gnahlardan oluu.
b) Cenab- Hakkn "Halbuki siz bunu nemsiz zannediyorsunuz."
ayetinin iflletiyle masiyetin bykl onu ileyenin zan ve kanaatiyle
deimez. Bel-:.: de onu ileyen onun bykln bilmeyebilir.
c) Her haram olan eyde mkellefin belki de byk gnahlardan
olabilir -..ye harama ynelmeyi byk bir masyet saymas gerekir.
5- "Bu iftiray iittiiniz zaman:"Bu ekilde konumak bize yakmaz.
H-:..' Bu byk bir iftiradr." demeniz gerekmez miydi?" Bu ayet bu
konudaki
iiab insanlara retmektedir. Hsn zan etmek eklindeki birinci
emirden -:nra bu dier bir edep dersidir. Mana yledir: Siz yakk
almayan kt sz
iittiiniz zaman yle demeliydiniz: Bunun gibi bir sz azmza
almamz, 3asulullah'm (s.a.) erefini incitecek bir mevzuya dalmamz
ve bunu bir kimseye anlatmamz bizim iin uygun deildir, doru
deildir. Bu bize hell deildir. Zira bunun hibir delili yoktur. H,
Allah'n Rasul'nn hanm iin bu sz sylemekten Allah' tenzih ederiz.
Yani biz bu iin byklnden hayrete d-
-yoruz. Allah peygamberinin hanmn facire, zinakr klmaktan
mnezzehim Bu byk bir iftiradr, gnah dolu bir uydurmadr. Hz.
Peygamber'e eziyet ^ermektir. Cenab- Hak buyuruyor ki: "Allah 'a ve
Rasulne eziyet edenleri Allah dnyada da ahirette de lnetlemitir."
(Ahzab, 33/57).
Her ne kadar kfrn nefrete sebep olmamas sebebiyle Hz. Nuh ve Hz.
Lt'un hanmlan gibi peygamber hanmlannn kfir olmalar caiz olsa da
facire. zinakr olmas caiz deildir. nk bu nefret ve aalamak iin en
byk sebeplerdendir.
Ksaca: Peygamberimiz'e (s.a.) eziyette bulunmak anlamna geldii
iin ikil ve din bu gibi konulara dalmay yasaklamaktadr. Yine
iledikleri byk unah ve dillerine doladklar son derece hayret ve
aknla sebep olan bu if-draya karlk o iftirac ve ithamclann
cezalandrlmamasn da anlamsz bulur.
6- "Allah, eer siz gerekten mmin iseniz, byle bir gnaha
ebediyyen dnmemenizi tler."
Bu ayet de nehiy ve zecr ayetlerinden biridir. Allah mminleri
tekrar byle bir davrana dnmekten sakndryor. Yani Allah sizden asla
buna benzer bir davran meydana gelmesin diye tehdit ve ihtarla
yasaklyor. Yani gelecekte siz sa ve mkellef olduunuz mddete byle
bir harekette bulunmayn. Eer siz Allah'a ve O'nun eriatine iman
edenlerden, Rasulne ta'zim edenlerden, O'nun emrine uyan ve
nehyinden saknan kimselerden iseniz, sizin bu gibi bir davrana
tekrar dnmemeniz iin size bu gibi nasihat ve uyarlarla tte
bulunmaktadr.
"Allah size ayetlerini aklyor. Allah her eyi gayet iyi bilendir,
sonsuz hikmet sahibidir." Allah size er' hkmleri, din ve itima
edepleri aklyor. Allah kullarn slah edecek eyleri gayet iyi bilir,
onlarn durumlarndan haberdardr. Herkese yapt amelinin karln verir.
eriatnda ve takdirinde, mahlkatnn ilerinde, dnya ve ahirette
kullarnn saadetini gerekletirecek emir ve nehiyleri vermek
hususunda sonsuz hikmet sahibidir.
7- "man edenler arasnda hayaszln yaylmasn arzu edenlere dnya ve
ahirette ackl bir azap vardr. Allah bilir, siz bilmezsiniz."
Bu, kt bir sz duyan kiinin taknaca nc bir edeptir. Ayetin manas
udur: Kastl, isteyerek ve severek hayaszl yayanlar, mminlerin
topluluunda zina haberlerinin yaylmasn ve hayaszln yaygnlamasn arzu
edenler iin dnyada ackl bir azap -yani kazif haddi-, ahirette ise
cehennem azab vardr. Allah her eyin gerek ynn gayet iyi bilir. O'na
hibir ey gizli kalmaz. Kalplerde olan srlar gayet iyi bilir. Her
eyi O'na havale edin ki irad edilesiniz. Sizler bilginizin
eksiklii, eyay tanma eksiklii ve sadece karine ve emarelere
dayanmanz sebebiyle bu gerekleri bilmezsiniz.
mam Ahmed, Sevban'dan (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u hadis-i
erifini nakletmektedir: "Allah'n kullarna eziyet etmeyin. Onlar
ayplamayn. Onlarn kusurlarn aratrmayn. nk kim mslman kardeinin
kusurlarn aratrrsa Allah da onun kusurlarn ortaya koyar, hatta onu
kendi evinde rezil eder."
Rasulullah (s.a.) Abdullah b. beyy, Hassan ve Mistah'a celde
vurdu. Saf-van Hassan'a vurmak zere oturdu. Klla bir defa vurdu.
Hassan'n gz kr oldu.
Bu eitici edebin derin anlam vardr. Zira bir toplumda hayaszln
yaygnlamas ve insanlarn bu suu ilemeleri hususunda cr'et verir, bu
fiili kolayca ilemelerine sebep olur.
Bu ayet sadece hayaszln yaygnlamasn arzu etmenin bile azaba
uramak iin yeterli olduuna dellet etmektedir. Hayaszl fiilen
yayanlar ise daha iddetli crm, gnah ve cezaya maruz kalmaktadr.
Hayaszln yaylmasn arzu etmenin kayna kin ve nefrettir. nsanlarn
yaadklar dzenlilik, istikrar, sevgi ve kaynamaya kar kskanlk yapmak
ve insanlara kar bbrlenmektir. Abdullah b. beyy gibi kin ve haset
dolu kiiler de bu ereftir diye bu gzel toplumun temel direklerini
kemirmeye ve onun erefini drmeye, rz ve erefine dil uzatmaya
alrlar.
8- "Ya zerinizde Allah 'in ltf ve rahmeti olmasayd ve Allah ok
efkatli ve ok merhametli olmasayd?"
Yani eer ilh ltuf ve rahmet olmasayd baka bir durum olurdu.
Hazfedilmi olan cevap yledir: Helak olurdunuz yahut Allah size azap
eder ve sizi kkten yok ederdi. Fakat Allah Teal kullarna kar ok
efkatlidir, ok merhametlidir. Bu olaydan dolay tevbe edenlerin
tevbelerini kabul etmi, hayrl olan yola irad etmi, en salam yolu
gstermi, sapma ynnde devam etmenin tehlikesinden sakndrm, bu irkin
fiilin yani peygamber ailesinin rzna dil uzatmann tehlikesini beyan
etmitir. Dolaysyla hamd ve minnet sadece O'na mahsustur.
Bu sebeple Cenab- Hak bundan sonraki ayette eytann vesveselerine
uymaktan sakmdrmtr:
9- "Ey iman edenler! eytann admlarna uymayn. Kim eytann admlarna
uyarsa phesiz ki eytan o kimseye mutlaka hayaszl ve ktl emreder. "
Ey Allah'a ve Rasul'ne inanp onlar tasdik edenler! eytann yollarnda
yrmeyi, eytann vesveselerine tesirlerine ve emrettii eylere,
iftiraya, iman edenler arasnda hayaszl yayma tekliflerine kulak
vermeyin. nk kim eytann vesveselerine uyarsa, onun izini takip
ederse kaybeder, hsrana urar. nk eytan sadece hayaszl (son derece
irkin olan eyleri) ve mn-keri (yani eriatn inkr ettii, haram kld ve
akln irkin grp nefret ettirdii) eyleri emreder. Dolaysyla hibir
mminin eytana uymas doru deildir. Bu ifade ak bir uyar ve nefret
ettirme ifadesidir.
Allah Teal her ne kadar bu ayette eytann vesveselerine tabi
olmaktan nehyetmise de bu nehiy btn mkelleflere aittir. Bunun
delili "Kim eytann admlarna uyarsa phesiz ki eytan o kimseye
mutlaka hayaszl ve ktl emreder." ayetidir. Dolaysyla btn mkellefler
bundan men edilmilerdir. Mminlerin zellikle zikredilmesinin hikmeti
iftiraclarn durumuna benzememek iin masiyeti terk etmek hususunda
onlarn daha titiz davranmalar iindir.
"Allah'n ltf ve rahmeti olmasayd, iinizden hibiri ebediyyen
temize kamazd." Bu tekrar kullara olan ikram ve nimeti te'kit etmek
iindir. Ayetin manas udur: Allah gnahlar silip spren tevbeye
muvaffak klmak suretiyle nimetlerle ve bol rahmetle sizin zerinize
ltufta bulunmasayd, kimseyi gnahndan temizlemezdi; irk, fcur ve
irkin ahlk hastalklarndan kurtarmaz, sadece derhal ceza verirdi.
Nitekim Cenab- Hak yle buyuruyor: "Allah zulmleri sebebiyle
insanlar muaheze edecek olsayd, yeryznde hibir canl brakmazd."
(Nahl, 16/61). Raz diyor ki: Mmin dinde "salih" kii olma hususunda
Allah Teal'nn rzasn kazanacak dereceye ulanca "zek (temizlenmi)"
olarak adlandrlr.
"Fakat Allah dilediini temize karr. Allah her eyi gayet iyi
iiten ve gayet iyi bilendir." Sonsuz kudret ve hikmet sahibi olan
Allah Teal, Hassan, Mis-tah ve iftira kssasna ad karan dier
kimselerin tevbelerini kabul etmek gibi mahlkatndan dilediklerinin
tevbelerini kabul etmek ve onlar kendisini raz klacak hususlara
muvaffak klmak suretiyle mahlkatndan diledii kimseleri temize karr.
Allah kullarnn szlerini zellikle masiyete dmede ve ma-siyetten
kurtulma hususunda ihls sahibi olma durumunda ve masyetin
gnahlarndan aklanmak noktasndaki szlerini gayet iyi iitir. Hidayet
ve dallete lyk olan kimseleri, szleri, davranlar, hayaszln
yaygnlamasnda srar edenleri ve bunlardan tevbe edenleri gayet iyi
bilir. Her insan yapt amellerinin karln verir.
Bu ifade gnahlardan temizlenmeyi, tevbeye ihlsla ynelmeyi ak bir
ekilde tevik etmektedir.
ftiraclara ve onlarn szlerini duyanlara edep dersi verdikten
sonra Allah Teal, Mstah'a artk ebediyyen infakta bulunmamaya yemin
eden Hz. Ebubekir'e (r.a.) de edep dersi verdi.
Mfessirler diyorlar ki: Bu ayet (Nur, 24/22) iftiraclara uyan
Hz. Ebubekir'in teyzesinin olu Mistah'a infakta, yardmda bulunmamak
zere yemin etmesi zerine nazil olmutu. Mistah, Hz. Ebubekr'in
himayesinde bir yetim olup Hz. Ebubekir ona ve dier yaknlarna
infakta bulunuyordu. Cenab- Hak yle buyurdu:
"inizden fazilet ve imkn sahipleri, akrabalara, yoksullara,
Allah yolunda hicret edenlere yardm etmemeye yemin etmesinler."
Yani dinde, ahlakta ve ihsanda fazilet sahipleri, mal ve servet
hususunda imkn sahipleri Hz. Ebu Bekir'in teyzesinin olu olan,
Mekke'den Medine'ye hicret eden fakir bir msl-man olup Bedir savama
katlan Mistah gibi yoksul ve muhacir yaknlarna vermemek zere yemin
etmesinler. Bu ayette Hz. Ebubekir'in (r.a.) faziletine ve erefine
delil vardr, sla-i rahime tevik vardr. Bu ayet sla-i rahim
hususunda yumuaklk ve efkatte son noktadr.
"Affetsinler ve msamahal davransnlar." Yani ktlk ileyenleri
affetsinler, gnahkr kimsenin hatasn balasnlar. Ona ceza
vermesinler. Onu balarndan mahrum klmasnlar. nceki iyiliklerine
tekrar dnsnler. nk bir defa hata eden kimseyi cezalandrmakta
iddetli davranlmamaldr. Mesel, Mistah had ve darbe ile cezalandrld.
Bu yeterlidir. Bir defa aya kayd. Allah da onun tevbesini kabul
etti.
"Siz Allah'n sizi affetmesini arzu etmez misiniz1? Allah ok
mafiret eden ve ok merhamet edendir." Yani siz Allah'n sizin
gnahlarnz rtmesini istemez misiniz? Zira ceza amelin cinsindendir.
Sana kar hata edenin hatasn affettiin gibi Allah da seni affeder.
Senin msamaha gsterdiin gibi sana msamaha gsterilir: "Merhamet
etmeyene merhamet edilmez. "
Allah, itaat edip tevbe eden kullarnn gnahlarn mafiret edicidir.
Onlara kar ok merhametlidir. ledikleri, sonra da tevbe ettikleri
hata sebebiyle onlara azap etmez. Siz de Allah'n ahlakyla
ahlklann.
Bu ifade mminleri af ve msamahaya tevik etme ve tevbe edenlerin
gnahlarn mafiret etme eklinde deerli bir vaaddir. Bu sebeple Hz.
Ebubekir (r.a.) derhal u sz syledi: "Evet Allah'a yemin olsun ki,
ey Rabbimiz biz senin bizi mafiret etmeni arzu ediyoruz." Sonra da
Mistah'a daha nce yapt infak tekrar yapmaya balad. yle diyordu.
"Vallahi ona yaptm bu infak ebediyyen kaldrmayacam."
fk (Hz. Aie'ye ftira) Kssasnda Zina thamnn Ahiretteki Cezas
23- ffetli, hi bir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda
bulunanlar, dnyada da ahirette de lanetlenmilerdir. Onlar iin byk
bir azap vardr.
24- O gn onlarn dilleri, elleri ve ayaklar iledikleri fiiller
sebebiyle kendilerinin aleyhinde ahitlik edecektir.
25- O gn Allah onlara hak ettikleri cezay tam olarak verecek ve
onlar Allah'n apak hak olduunu bileceklerdir.
26- Kt kadnlar kt erkeklere, kt erkekler kt kadnlara, temiz
kadnlar temiz erkeklere, teiniz erkekler temiz kadnlara yakr. te o
tertemiz olanlar onlarn sylediklerinden ok uzaktrlar. Onlar iin
mafiret ve deerli r-zk vardr.
Nzul Sebebi
Taberan Dahhak b. Mzahim'den naklediyor: Bu ayet zellikle
Peygam-:erimiz'in (s.a.) hanmlar hakknda indi: "ffetli, hibir eyden
habersiz mmin -adnlarn..."
bni Eb Hatim, bni Abbas'tan naklediyor: Bu ayet zellikle Hz. Aie
(r.a.) kkmda inmitir.
bni Cerir Hz. Aie'den (r.a.) naklediyor: Bana bu iftira yapldnda
ben -r eyden habersizdim. Bu haber daha sonra bana ulat. Rasulullah
(s.a.) -nim yanmda iken ona vahyeddi. Sonra dorularak oturdu. Yzn
svazlad ve:
- Ya Aie! Mjdeler olsun, dedi. Ben de:
- Allah'a hamdolsun, sana deil, dedim. Peygamberimiz:
- "ffetli, hibir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda
bulunanlar..." ayetini okudu.
Taberan Hakem b. Uteybe'den naklediyor: Halk Hz. Aie'nin
meselesini konuunca Rasulullah (s.a.) Hz. Aie'ye haber gnderip yle
dedi:
- Ya Aie! nsanlar ne diyorlar? Hz. Aie:
- Mazeretim semadan ininceye kadar ben hibir ekilde zr
ilemeyeceim, dedi. Bunun zerine Cenab- Hak Nur suresinden 15 ayet
in-rdi. Sonra da 26. ayetin sonuna kadar okudu. Bu hadis mrsel olup
isnad sahihtir.
Aklamas
"ffetli, hibir eyden habersiz mmin kadnlara zina ithamnda
bulunanlar..." Zina ithamndan ok uzak, iffetli, Allah ve Rasul'ne
inanan kadnlar hayaszlk ve fuhula itham edenler dnya ve ahirette
Allah'n rahmetinden koyulmulardr. Allah'n gazab ve fkesi onlarn
zerinedir.
Onlara bu crmlerinin ve iftiralarnn karl olarak ahirette byk ve
iddetli bir azap vardr. Bu kazfin byk gnahlardan biri olduuna
delildir.
mam Ahmed, Buhar ve Mslim'in Ebu Hureyre'den (r.a.) rivayet
ettiklerine gre Peygamberimiz (s.a.) yle buyurmulardr: "Helak edici
yedi eyden saknn." Peygamberimize:
- Bunlar nelerdir ya Rasulallah, diye soruldu. Efendimiz:
- Allah'a irk komak, sihirbazlk, Allah'n haram kld cana haksz
yere kymak, faiz yemek, yetim mal yemek, sava gn kamak, hibir eyden
habersiz iffetli mmin kadnlara zina ithamnda bulunmak.
Ebu'l-Kasm et-Taberan, Huzeyfe'den Peygamberimiz'in (s.a.) u
hadisini rivayet etmektedir: "ffetli bir kadna zina ithamnda
bulunmak 100 senelik ameli silip gtrr."
"O gn onlarn dilleri, elleri ve ayaklar iledikleri fiiller
sebebiyle kendilerinin aleyhine ahitlik edecektir." Yani onlarn
kyamet gnndeki azab, dilleri, elleri ve ayaklar vb. azalaryla
iledikleri sz ve fiiller sebebiyle kendilerinin aleyhine ahitlik
edecekleri gnde olacaktr. Zira onlar Allah kudretiyle
konuturacaktr. Nitekim bir baka ayette yle buyurulmaktadr: "Onlar
derilerine: "Niin bizim aleyhimize ahitlik yaptnz?" diyecekler.
Kendi derileri de: Bizi, her eyi konuturan Allah konuturdu
diyecektir." (Fusslet, 41/21).
bni Eb Hatim ve bni Cerir, Ebu Said el-Hudrden Peygamberimiz'in
(s.a.) u hadisini rivayet ediyorlar: "Kyamet gn olduu zaman kfire
kendi ameli tantlr, kfir inkr eder ve tartma karr. Ona:
- te unlar senin komularn, senin aleyhine ahitlik ediyorlar,
denilir. Kfir:
- Yalan sylyorlar, der. Ona:
- te ailen ve yakn akrabalarn da... denilir.
- Yalan sylyorlar, der. Kfirlere:
- Yemin edin, denilir. Yemin ederler. Sonra da Allah onlar sar
klar. Elleri, dilleri onlarn aleyhine ahitlik ederler. Sonra da
Allah onlar cehenneme koyar."
"O gn Allah onlara hak ettikleri cezay tam olarak verecek ve
onlar Allah'n apak hak olduunu bileceklerdir." Bugnde Allah onlarn
hesaplarn veya amellerinin karln tam olarak verecektir. Onlar da
Allah'n vaadinin, vadinin ve hesabnn hibir zulmn bulunmad adaletin
ta kendisi olduunu gayet iyi bileceklerdir.
Zemaher -Allah ona rahmet eylesin ve Kur'an- Kerim'e yapt ok
dakik tefsirinden dolay onu en hayrl mkfatla mkfatlandrsn- diyor
ki: Kur'an'm tamamn incelesen ve Allah'n isyankrlara yapt
tehditleri ara-trsan Allah Teal'nn Hz. Aie'ye (r.a.) iftira
konusundaki sert ifadeler kadar hibir konuda sert ifade kullanmadn
grrsn. Bu konuda iddetli vaid, tesirli ceza, dehetli zecir
ifadeleriyle dolu, bunu ileyenin cezasnn byk olduunu, buna teebbste
bulunann dehetli bir ey yaptn eitli yollarla, her biri kendi babnda
yeterli, dikkat ekici slplarla anlattn grrsn. Sadece bu ayet inmi
olsayd bile bu konuda yeterli olurdu. Zira zina ithamnda bulunanlar
her iki dnyada lanete mstahak klmakta ve onlar ahirette byk azapla
tehdit etmektedir. Dillerinin, ellerinin ve ayaklarnn yaptklar
iftira ve bhtanlarla kendilerinin aleyhinde ahitlik yapacan ve
Allah'n kendilerine lyk olduklar hak ve vacip olan cezalarn tam
olarak vereceini, nihayet o zaman Allah'n apak hak olduunu
bileceklerini bir tehdit olarak belirtmektedir.
Bu szden de Fahreddin Raz'nin sznden de anlalmaktadr ki Allah
Teal bu zina ithamnda bulunanlar eyle cezalandrmtr:
- Dnya ve ahirette lanete uram olmalar ki bu byk bir vaddir.
- Dillerinin, ellerinin ve ayaklarnn kendi yaptklarna ahitlik
etmeleri,
- Amellerinin karlnn tam olarak verilmesi.
"Din" ceza manasndadr. Mesel, nasl muamele edersen yle ceza
grrsn, sznde "dne" fiili bu anlamdadr. Bir baka gre gre din, hesap
manasndadr. Nitekim Cenab- Hak "te salam din budur." Yani doru
hesap Dudur, buyurmaktadr. Hak: Verilen cezann mstahak olduklar
miktarda olmasdr. nk bu haktr, bundan fazlas batldr.
Cenab- hak bundan sonra Hz. Aie'nin susuz olduuna elle tutulur,
gzle jrlr maddi delil getirerek yle buyurdu:
"Kt kadnlar kt erkeklere, kt erkekler kt kadnlara, temiz
kadn-
ar temiz erkeklere, temiz erkekler temiz kadnlara yakr..." Yani
zina eden
kt kadnlar zina eden kt erkeklere yakr. Zina eden kt erkekler
zina
eden kt kadnlara yakr. nk herkese lyk olan, sz ve
davranlarda
onun benzeridir. Zira ahlk hususundaki benzerlik ve
tabiatlerdeki uygunluk
lfetin ve iyi geimin esaslarndandr. Bu ayet aynen u ayet
gibidir: "Zina eden erkek sadece zina eden kadnla veya mrik kadnla
nikahlanr. Zina eden kadn da ya zina eden bir erkek ya da bir mrik
nikhlar." (Nur, 24/3).
Buna gre "kt ve iyi olan" kadnlardr. Yani kt kadnlara yaraan kt
erkeklerle evlenmektir. Temiz erkeklere yaraan temiz kadnlarla
evlenmektir.
"Habisat" kelimesinden murad edilen manann iftiraclardan vaki
olan kazif kelimeleri olmas caizdir. Buna gre ayetin manas udur:
ftiraclarn kt szleri kt adamlara yakr. Aksi de dorudur: ftiray inkr
edenlerin iyi szleri iyi adamlara yarar. Aksi de dorudur.
Rasulullah'n (s.a.) iyilerin incisi, ilklerin ve sonuncularn en
hayrls olmas sebebiyle o yce peygamberin hanm Sddka (r.a.) iyi
hanmlarn en iyilerindendir. Bylece iftiraclarn yayd sylenti batl
olmaktadr. Bu sz Hz. Aie (r.a.) iin darb- mesel makamnda cereyan
etmektedir. Ona atlan iftira onun nezahet ve iyilii durumuna
uymamaktadr. Birinci gr zahir olan husustur.
"te o tertemiz olanlar onlarn sylediklerinden (iftiradan) ok
uzaktrlar. Byleleri iin mafiret ve deerli rzk vardr." te Safvan ve
Hz. Aie gibi tertemiz kadn ve erkekler kt erkek ve kadnlardan oluan
iftiraclarn sylediklerinden ok uzaktrlar.
Bu kimseler iin haklarnda sylenen yalan sz sebebiyle gnahlarndan
mafiret ve Allah nezdinde Nam cennetlerinde deerli bol rzk vardr.
Nitekim Cenab- Hak yle buyurmaktadr: "Biz onlar iin bol rzk
hazrladk." (Ahzab, 33/31).
Hz. Aie'den (r.a.) rivayet edilmitir ki: Baka hibir kadna
verilmeyen u dokuz ey bana verilmitir:
1- Peygamberimiz (s.a.) benimle evlenmekle emrolunduu zaman
Cebrail avucunda benim suretim olduu halde inmitir.
2- Peygamberimiz (s.a.) beni bakire olarak ald. Benden baka
bakire ile evlenmedi.
3- Peygamberimiz (s.a.) ba benim kucamda olduu halde vefat
etti.
4- Benim evime gmld. Melekler onu benim evimde kuattlar.
5- Ona aileleriyle birlikte vahiy indiinde dier hanmlar
Peygam-berimiz'den (s.a.) ayrlyorlard. Halbuki ben onunla ayn rt
altnda olduum halde vahiy gelmiti.
6- Ben onun halifesinin ve Sddk'nn kzym.
7- Benim mazeretim (susuzluum) semadan indi.
8- Ben tayyib (gzel ahsiyet) yannda tayyibe (gzel kadn) olarak
yaratldm.
9- Mafiret ve bol, deerli rzk vaad olundu. Hz. Aie bununla u
ayeti kast etmektedir: "Bu kimseler iin mafiret ve deerli rzk -yani
cennet- vardr."
Evlere Giri in zin steme Ve Adab27- Ey iman edenler! Kendi
evlerinizden baka evlere izin almadan ve orada bulunanlara selm
vermeden girmeyin, nrseniz bu szn iin daha hayr- 1
28- Eer orada kimseyi bulamazsanz, size izin verilmedike ieriye
girmeyin. Eer size "geri dnn" denilirse hemen dnn. Bu (davran)
sizin iin daha temizdir. Allah yaptklarnz ok iyi
bir"
29- inde eyanz bulunan, oturuhnayan evlere (izinsiz) girmenizde
bir mahzur yoktur. Allah sizin aa vurduunuzu da, gizlediinizi de
gayet iyi bilir.
Aklamas
Bu esaslar toplum hayatnn dzenini ve ailelerin evlerdeki
durumunu ortaya koymalar sebebiyle sevgi ve muhabbet balarn
korumak, mminler arasndaki karlkl ziyaret ve iyi geimi devam
ettirmek iin konulan ve yksek medeniyet ifade eden sosyal, er'
edeplerdir.
Cenab- Hak yle buyurdu: "Ey iman edenler! Kendi evlerinizden
baka evlere izin almadan ve orada bulunanlara selm vermeden
girmeyin..." Yani ey Allah' ve Rasuln tasdik edenlerBakalarnm evine
size izin verilmeden ve aile halkna selm vermeden girmeyin. Bylece
bakalarnn zel hayatna bakmam, vakf olmanz sizin iin hell olmayan
eylere vakf olmam, orada bulunanlara anszn grnmemi, bylece onlar
skntya drmemi ve rahatsz etmemi, dolaysyla can skntsna, daralmaya
ve nefrete sebep olmam olursunuz.
O halde bir yere girmeden nce mutlaka izin alnmal ve gelen
kimsenin bilinmesi iin kapnn dnda selm verilmelidir.
Selm, gemi zamanda da det idi. O zaman evlerin kaplar bugnk gibi
yeteri ekilde salam kapanm ve rtlm deildi. Ayrca o zaman evlerde
perde yoktu.
"sti'ns" kelimesi bilgi sahibi olmak, kefetmeyi istemek demektir
ve "nese" kknden gelmitir. Anese ise bir eyi zahir ve ak olarak grd
demektir. Kim bakasnn evine girmek isterse nsiyet sahibi olmal yani
o ev halknn kendisine girmek iin izin verip vermeyeceklerini
renmelidir. "ocuklarnz bul ana eritikleri zaman onlardan ncekiler
(bykleri) izin istedikleri gibi onlar da izin istesinler." (Nur,
24/59) ayetinin delaletiyle isti'ns izin istemek manasndadr. bni
Abbas (r.a.) kendisinden rivayet edilen daha sahih rivayete gre
isti'ns isti'zn olarak tefsir ediyordu. sti'ns izin istendikten ve
iznin meydana gelmesinden sonra hsl olur.
zin isteme mendup olarak defa olur. Ziyaretiye izin verilirse
ieri girer, aksi takdirde ayrlr. Nitekim mam Malik, Ahmed, Buhar,
Mslim ve Ebu Davud'un Ebu Musa ve Ebu Said'den rivayet ettikleri
sahih hadise gre, Ebu Musa el-E'ar Hz. mer'in huzuruna girmek iin
defa izin isteyip de izin verilmeyince ayrld. Sonra Hz. mer
(r.a.):
- Ben Abdullah b. Kays, Ebu Musa el-E'ar'nin izin isteme sesini
duymadm m? Ona izin verin, buyurdu. Onu aradlar, gitmi olduunu
anladlar. Ebu Musa daha sonra gelince Hz. mer (r.a.):
- Seni dndren sebep nedir? diye sordu. Ebu Musa:
- Ben defa izin istedim, bana izin verilmedi. Ben Peygamberimiz
in (s.a.) yle buyurduunu iittim: "Sizden biriniz defa izin ister de
izin verilmezse oradan ayrlsn."
Ayetin zahirine gre ieri girmeden nce mutlaka izin istenmeli ve
selm verilmelidir. Ancak birincisi yani izin istenmesi vacip,
ikincisi yani selm verilmesi menduptur. Nitekim her yerde selm
vermenin hkm budur. Ancak izin istemede de vacip olan bir defa
istemektir. defa izin istemek ise daha nce getii gibi
menduptur.
Grld gibi izin istemek selmdan nce zikredilmitir. nk Kuran
tertibinde asl olan, olaylarn srasna uygun olmasdr. Baz alimler de
bu grtedirler.
Cumhur ise selmn izin istemeye takdim edilecei grndedirler.
Bunun delilleri ise unlardr:
Tirmiz, Cabir'den (r.a.) rivayet ediyor: "Selm kelmdan ncedir."
Buhar el-Edeb'l-Mfred'de ve bni Eb eybe Musannef'inde Ebu
Hurey-
re'den (r.a.) selm vermeden izin isteyen kimse hakknda: "Selm
verinceye
kadar ona izin verilmez." dediini nakletmilerdir.
Kasm b. Asba ve bni Abdilberr, bni Abbas'tan (r.a.)
naklediyorlar: "Hz. mer (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna
girmek iin izin istedi ve yle dedi: Allah'n Rasulne selm olsun.
Allah'n selm zerinize olsun. mer girebilir mi?"
Selm da defa olmaldr. Nitekim mam Ahmed Enes'ten (r.a.) rivayet
ediyor ki: Peygamberimiz (s.a.) Sa'd b. Ubade'nin yanna girmek iin
izin istedi ve yle buyurdu:
- es-Selm aleyke ve rahmetullah. Sa'd de:
- Ve aleyke's-selm ve rahmetullah, diye cevap verdi. Ancak
sesini Pey-gamberimiz'e (s.a.) ulatramad. Bunun zerine
Peygamberimiz (s.a.) defa teln verdi. Sa'd de defa selmn ald.
zin istemenin ve selm vermenin hikmeti Ebu Davud'un Hzeyl'den
nvayet ettii u hadisin delaletiyle grlmesi haram olan eylere
muttali olmaya engel olmaktr. Hzeyl anlatyor: Bir zat geldi (Osman:
"Bu zatn ismi Sa'd idi." diyor), izin istemek iin Peygamberimiz'in
(s.a.) kapsnda ayakta iurdu (Osman: "kapya ynelerek" demitir.).
Peygamberimiz (s.a.) ynn evirerek: "te byle dur. zin istemek bakmay
engellemek iindir." buyurmutur.
Buhar ve Mslim'in Sa/u/lerinde Peygamberimizin (s.a.) yle
buyurduu rivayet edilmitir: "Eer bir kii senin evine izinsiz olarak
muttali olursa sen de ona bir ta atp gzn karrsan sana hibir gnah
olmaz."
Bu iki hadiste anlatlmak istenen husus udur: zin isteme
edeplerinden biri, izin isteyen kiinin alacak kapya doru yzn
evirmemesi, kapnn sanda veya solunda durmas ve evin iine
bakmamasdr.
Rivayete gre Ebu Said el-Hudr (r.a.) yzn kapya evirerek
Peygam-berimiz'den (s.a.) izin istedi. Peygamberimiz (s.a.): "Kapya
yzn dnerek izin isteme." buyurdu.
Bu durumda kapnn ak veya kapal olmas fark etmez. nk kapy alan
kimsenin gz kap ald anda caiz olmayan eyleri ya da aile halknn
grmesini istemedii eyleri grebilir.
Kapy alan kimse m bile olsa izin istemek vaciptir. nk evlerdeki
baz zel durumlar kulakla idrak edilebilir. Ya da ev halk mnn eve
girmesinden rahatszlk duyabilir. Daha nce geen "zin istemek bak
engellemek iin meru klnmtr." hadisi genel duruma gre
sylenmitir.
zin istemenin vacip oluu konusunda kadnla erkek, mahremle
nmahrem arasnda fark yoktur. nk hkm umumidir. sterse ziyareti baba
olsun, isterse evlt olsun ayndr.
mam Malik'in Muvatta'ndan Ata b. Yesar'dan rivayet ettiine gre
bir adam:
- Ya Rasulallah! Annemden de izin isteyeyim mi? diye sordu.
Peygamberimiz (s.a.):
- Evet, diye cevap verdi. Adam:
- Ona benden baka hizmet eden kimse yok. Her yanma girdiimde
izin isteyeyim mi? diye sordu. Efendimiz (s.a.):
- Onu plak grmek ister misin? dedi. Adam:
- Hayr, dedi. Efendimiz (s.a.):
- O halde onun odasna girerken izin iste, buyurdu.
bni Cerir ve Beyhak bni Mes'ud'dan naklediyorlar: "Anneleriniz
ve kz-kardelerinizden izin istemek zorundasnz." Taber Tavus'un u
szn rivayet ediyor: "Mahrem olan bir kadnn grlmesi haram olan
yerlerini grmekten daha irkin saydm bir ey yoktur."
Buna gre mahrem kadnlardan izin istemek de vacip olmakta ve
bunun terk edilmesi caiz olmamaktadr. bni Abbas buna u ayeti delil
gsterdi: "ocuklarnz bula eritikleri zaman kendilerinden ncekilerin
-byklerinin- izin istedii gibi izin istesinler." Ayet yabanc ile
mahrem arasnda ayrm yapmamtr.
27. ayette yer alan evler anlamndaki kelime nehiy cmlesinde bir
nekre olup oturulan ve oturulmayan evleri iine alan genellemeyi
ifade etmektedir. Ancak bu ayeti takip eden "... oturulmayan evlere
-izinsiz- girmenizde bir mahzur yoktur." ayeti birinci ayetin
manasnn sadece oturulan evlere ait saylmasn gerektirmektedir. Buna
gre 27. ayetin manas yle olacaktr-. Ey muhataplar! Bakalarna ait
olan iinde oturulan evlere izin almadan girmeyin.
Cenab- Hak bundan sonra izin isteme ve selm vermenin
emredilmesinin hikmetini zikrederek yle buyurdu:
"Dnrseniz bu sizin iin daha hayrldr." Yani izin isteme ve selm
verme her iki taraf iin, hem izin isteyen hem de aile halk iin
anszn girmekten ve cahiliyet selmndan daha hayrldr. Cahiliyette bir
adam evinden baka bir eve girerken "yi sabahlar!. yi akamlar!" der
ve ieri girerdi. Bazan da ev sahibinin hanmyla bir arada ayn rt
altnda bulunduu vakte tesadf ederdi. "Dnrseniz" ifadesi bir mahzufa
mteallaktr. Yani, Rabbiniz size bu ayetleri dnesiniz, ibret alasnz
ve sizin iin daha uygun olan bilmeniz iin indirdi ve iradda
bulundu, demektir.
"Hayr" kelimesi burada ism-i tafsildir. "Lealle" kelimesi de
ta'lil (sebep bildirmek) iindir. Bununla illeti beyan edilen hkm
cmlenin geliinden anlalmaktadr. Yani Allah size bu edebi gsterdi ve
sizin daima bunu dnmeniz ve gereiyle amel etmeniz iin bunu size
beyan etti.
Cenab- Hak bundan sonra ikinci bir durumun -evlerin iinde
oturanlarn bulunmad durumun- hkmn beyan ederek yle
buyurmaktadr:
"Eer orada kimseyi bulamazsanz size izin verilmedike ieriye
girmeyin." Yani bakalarnn evinde size izin verecek bir kimse
bulamazsanz, ev sahibi size izin verinceye kadar oraya girmeyin. Bu
durumda giri hell olmaz. nk bu durum bakasnn mlknde sahibinin izni
olmadan tasarrufta bulunmak demektir. Ayrca evlerin bir mahremiyeti
vardr.
Evlerde ev sahiplerinin hibir kimsenin muttali olmasn istemedii
zel gizli durumlar da vardr. Eve girilmesine engel olan husus
sadece haram olan noktalara muttali olmak deildir. Bunun yannda
insanlarn genellikle gizledikleri hususlara muttali olmak da vardr.
ocuun ve hizmetinin izin vermesi de sahiplerinin bulunmad evlere
girmeyi mubah klmaktadr. Eer evde varsa ev sahibinin elisi
durumunda olan ocuk ve hizmetinin izni muteberdir. Aksi takdirde
eve girmek caiz deildir.
"Eer evlerde hibir kimseyi bulamazsanz ..."ayetinin kapy alan
kimsenin kanaatidir. Kapy alan kimse evde hibir kimsenin olmad
kanaatinde ise onun eve girmesi hell deildir.
Fakat mantk ve eriat ls olarak yangn, boulma veya bir mnkere kar
koymak ya da bir suu engellemek v.b. sebeplerle eve zorla girmek
gibi zaruret durumu bundan mstesnadr.
"Eer size "geri dnn" denilirse hemen dnn. Bu (davran) sizin iin
daha temizdir." Yani ev sahibi sizden dnmenizi isterse dnn. nk
dnmek sizin iin daha hayrl, din ve dnya bakmndan daha temizdir. Ey
mminler! Sizin izin istemede, kapda ayakta beklemekte veya
reddedildikten sonra kapnn nnde oturmakta srarl davranmanz sizin
iin uygun deildir. nk bu eit srar zillettir, ayptr, ev sahibine
skntdr.
"Allah yaptklarnz ok iyi bilir." Yani Allah sizin niyetlerinizi,
szlerinizi ve davranlarnz gayet iyi bilir, amellerinizin karln
verir. Bu Allah'n ir-ad ettii hususlara aykr davranan kimselere bir
tehdittir. Burada bu ekilde haber vermekten maksat bu amellere
karlnn verileceini kararlatrmaktr.
Sonra Allah Teal oturulmayan evlerin hkmn beyan ederek yle
buyurmutur:
"inizde eyanz bulunan, oturulmayan evlere -izinsiz- girmenizde
bir mahzur yoktur." Yani zel ikamet iin kullanlmayan otel, ticari
maazalar, genel hamamlar gibi umuma ait yerlerde sizin iin bir
menfaat varsa, gecelemek, eya depo etmek, al-veri yapmak, banyo
etmek gibi istifade etmek iin bu gibi yerlere -izinsiz- girmekte
hibir gnah ve hibir saknca yoktur.
"Allah sizin aa vurduunuzu da gizlediinizi de gayet iyi bilir."
Allah Teal eve giri esnasnda izin istemek gibi aa vurduunuz
hususlar ve insanlarn zel durumlarna muttali olmak arzusu gibi kt
maksatlar gizlemenizi de gayet iyi bilir. Bu ifade, gizli zel
durumlara muttali olmak iin evlere giren phecilere bir tehdit
niteliindedir.
Bu ayet-i kerime bir nceki ayetten daha zel bir ayettir.
Bakalarnn evine girmeyi mutlak olarak engelleyen nceki ayetin genel
hkmn tahsis etmektedir. Bu ayet iinde kimsenin bulunmad evlere veya
konaklama yerlerine giren kimsenin o yerlerde eyas varsa izinsiz
girebilmesini caiz klmaktadr. Mesel ilk defa izin aldktan sonra eve
giren misafirin kendisi iin hazrlanan mstakil ev olmas, dier odalar
arasnda bir oda olmamas gibi...
Harama Bakmann Ve rtnmenin Hkm
30- Mmin erkeklere syle, gzlerini (harama kar) yumsunlar, rzlarn
korusunlar. Bu davran onlar iin daha temizdir. phesiz ki Allah
onlarn yaptklarndan haberdardr.
31- Mmin kadnlara syle, gzlerini (harama kar) yumsunlar, rzlarn
korusunlar. Grnmesi zaruri olanlar hari ziynetlerini gstermesinler.
Bartlerini yakalarnn zerine sarktsn- kocalarnn ba-kocalarnn
oul-kardelerinin oullar, kzkardelerinin oullar, bunlarn hanmlar,
sahip olduklar kleler, cins arzu duymayan erkek uaklar mstesna,
ziynetlerini gstermesinler. Gizledikleri ziynetlerini bildirmek iin
ayaklarn yere vurmasnlar. Ey mminler! Hepiniz Allah'a tevbe edin ki
kurtulua eresiniz. Aklama.
"Mminlere syle, gzlerini yumsunlar." Yani ey Muhammedi Mmin
kullarmza de ki: Allah'n size haram kld eylere kar gzlerinizi
kapayn. Sadece Allah'n bakmaya izin verdii eylere bakn.
Ayette "Mminler" kelimesinin kullanlmas mminlerin vasflarndan
birinin emirlere derhal uymak olduuna iarettir. Gz yummaktan murad
gz kapatmak, gz kapaklarn tamamen kapatmak deil, bilakis haya
sebebiyle gzleri yere indirmek, harama bakmamak demektir. Ayetteki
"min" edat "teb'z" iindir. Yani gzlerinin bir ksmn yummak yani
harama gzlerini dikip doyuncaya kadar bakmamaktr. Bylece harama oka
bakan kimse ihtar edilmektedir, azarlanmaktadr.
Nitekim bni Merduveyh'in rivayet ettii nzul sebebinde de ayn
durum meydana gelmitir. Gzleri yummak ile rzlar korumak arasndaki
farka gelince, rzlarda asl olan istisna edilenler dnda haram olmas,
bakta ise asl olan istisna edilenler dnda mubah olmasdr.
Eer herhangi bir kast olmakszn gzmz nmahreme iliirse derhal gz
yere indirmek yahut bir baka tarafa evirmek vaciptir. Bunun delili
Mslim'in Sahih'inde ayrca Ebu Davud, Tirmizi ve Nesa'nin
Srtenlerinde Cerir b. Abdillah el-Becel'den rivayet ettikleri u
hadis-i eriftir. Cerr diyor ki: Peygamberimiz'e (s.a.) anszn nme
kan bir nmahreme bakmay sordum. Bana hemen gzm evirmemi
emretti.
Ebu Davud'un Breyde'den (r.a.) rivayetine gre Peygamberimiz
(s.a.) Hz. Ali'ye yle demitir: "Ey Ali! Birinci baktan sonra tekrar
bakma. nk birinci bak senin hakkndr, ikincisi senin hakkn
deildir."
Buhar'nin Sahih'inde Ebu Said el-Hudr'den (r.a.) rivayet
edildiine gre ?.asulullah (s.a.):
- Yollar zerinde oturmaktan saknn, dedi. Ashab:
- Ya Rasulallah! Mutlaka bizim meclislerimiz olmal, orada
konumalyz, rdiler. Peygamberimiz (s.a.):
- Eer mutlaka olacaksa yolun hakkn verin, buyurdu. Ashab:
- Yolun hakk nedir, ya Rasulallah? diye sordular. Efendimiz:
- Gz (harama kar) kapamak, eziyet verici eyleri kaldrmak, selm
almak, iyilii emretmek, ktle mani olmaktr.
Gz (harama kar) kapamann emredilmesi fesada giden yolun
kapatlmas, gnaha varmaya mani olmaktr. nk harama bakmak zinann
haberlisi, aracsdr.
Seleften biri yle demitir: Harama bakma kalbe saplanan zehirli
bir ok-:ur. Bunun iin Cenab- Hak ayette rz koruma emriyle asl haram
olan zinaya :evik edici sebeplerden biri olan gzleri koruma emrini
bir arada zikretti. Cenab- Hak yle buyurdu:
"Irzlarn korusunlar." Yani namuslarn zina, livata gibi hayaszl
irtikap etmekten ve bakalarnn baklarndan korusunlar. Nitekim mam
Ah-med ve Snen sahipleri diyor ki: "Hanmn ve elinin sahip olduu
cariyen hari mahrem yerini koru."
Allah Teal bu iki hkmle emredilmesinin hikmetini beyan ederek
yle buyurdu:
"Bu -davran- sizin iin daha nezihtir." Yani gzleri kapamak ve
namusu korumak daha hayrldr, kalpleri iin daha temizdir, dinleri
iin daha nezihtir. Nitekim yle denilmitir: Kim gzn korursa Allah
onun basiretinde bir nur meydana getirir.
mam Ahmed Ebu mame'den (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u hadisini
nakletmektedir: "Bir kadnn gzelliini grp de gzn kapayan hibir
ms-lman yoktur ki, Allah ona bunun yerine tatlln bulaca bir ibadet
ihsan etmesin. "
Taberan Abdullah b. Mes'ud'dan (r.a.) Peygamberimiz'in (s.a.) u
hadis-i kudssini rivayet etmektedir: "Nmahreme bak blis'in zehirli
oklarndan bir oktur. Kim bunu benim korkumla terk ederse onun
yerine kalbinde tatlln bulaca bir iman veririm."
sm-i tafdil veznindeki "daha nezih" manasnda gelen "ezk"
kelimesi gz harama kapatmann ve rz korumann gnlleri rezaletlerin
kirliliinden temizleyecei konusunda mbalaa ifade etmek iindir.
Buradaki stnlk tak-iir yoluyla yahut bakta fayda olduu kanaatleri
itibariyledir.
"phesiz ki Allah onlarn yaptklarndan haberdardr." Muhakkak ki
Allah onlardan sadr olan btn amelleri tam bir ilimle gayet iyi
bilir. Ona hibir ey gizli kalmaz. Bu bir tehdit ve vaddir. Nitekim
Cenab- Hak yle buyurmutur: "O gzlerin hain baklarn ve gnllerin
gizledii eyleri (srlar) bilir. " (Gafir, 40/19). O gizli baklar ve
sair duygular bilir.
Buhar Sahih'inde -muallak olarak- Ebu Hureyre'den (r.a.)
Peygamberimiz'in (s.a.) yle buyurduunu rivayet etmektedir:
"Ademoluna zinadan nasibi takdir edilmitir. Kul hi phesiz buna
eriecektir. Gzlerin zinas (nmahreme ) bakmaktr. Dilin zinas
konumaktr. Kulaklarn zinas iitmektir. Ellerin zinas dokunmaktr.
Ayaklarn zinas (harama doru atlan) admlardr. Nefis temenni eder ve
arzu duyar. Tenasl organ da ya bu arzuyu dorular, ya da
yalanlar."
er' hitaplarn ounluunda kadnlar genellikle erkekler iin yaplan
hitaplara -talib yoluyla- dahil olmasna muhalif olarak Allah Teal
erkeklere emrettii ekilde mmine kadnlara da kendilerine emrolunan
hususlar te'kit etmek iin gz yummay ve rz korumay emretti. Kadnlara
ait olan ziynetin gsterilmesi, rtnme ve ziynetlerine dikkat ekecek
her eyden saknma gibi baz hkmleri beyan etti. Cenab- Hak yle
buyurmutu:
"Mmin kadnlara syle, gzlerini yumsunlar ve rzlarn korusunlar."
Yani Ey Peygamber! Mmine kadnlara da yle de: Elerinizden baka
bakmanz size haram olanlara kar gzlerinizi yumun. Zina, istimna
gibi eylerden rzlarnz koruyun. Bu sebeple limlerin ouna gre kadnn
yabanc erkeklere ehvetli veya ehvetsiz bakmas asla caiz
deildir.
Bunun delili Ebu Davud ve Tirmiz'nin mm Seleme (r.a.) den
rivayet ettikleri u hadis-i eriftir: mm Seleme Meymune ile birlikte
Rasulullah'n yannda idi. O sra bni mmi Mektm kageldi.
Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna girdi. Bu rtnme ile
emredildiimizden sonra idi. Peygamberimiz (s.a.):
- Ondan saknarak rtnn, buyurdu. Dedim ki:
- Ya Rasulallah! O m deil mi? Bizi grmyor ve tanmyor deil mi?
Peygamberimiz (s.a.):
- Peki! Siz ikiniz kr msnz? Sizler grmyor musunuz?
Muvattada. Hz. Aie'nin (r.a.) yanma gelen m sebebiyle rtnd
rivayet edilmitir. Bunun zerine Hz. Aie'ye:
- Am sana bakmaz, denildi. Hz. Aie (r.a.):
- Fakat ben ona bakyorum, dedi.
Dier bir gurup alim ise kadnlarn yabanc erkeklere -diz kapa ile
gbek aras hari- ehvetsiz bakmalarn caiz grmlerdir. Bunun delili ise
Buhar ve Mslim'in Sahih 'lerinde sabit olan u hadistir:
Peygamberimiz (s.a.) Habelilere bakyordu. Onlar mescitte bayram
gn mzraklaryla oynuyorlard. Mminlerin annesi Hz. Aie (r.a.) de
geriden onlara bakyor, Peygamberimiz (s.a.) de Hz. Aie'yi rtyordu.
Hz. Aie nihayet yoruldu ve dnd.
Bu gr asrmzda ruhsat verici, kolaylatrc bir grtr.
kinci gr -yani kadnn erkee ehvetsiz bakmasnn caiz olduu grn-
ileri srenler Hz. Aie'nin bni mmi Mektum'dan dolay rtye brnmesini
mendup olarak kabul etmektedirler. Ayn ekilde Hz. Aie'nin mdan
dolay rtnmesi de Hz. Aie'nin takvas sebebiyle idi.
Kadnlarn nikaba (peeye) brnm olarak hibir erkein kendilerini
g-remiyecei ekilde arlara, mescitlere ve yolculua kmas eklinde
amelin asrlarca devam etmesi ve kadnlarn erkekleri grmemeleri iin
erkeklere ni-kab (pee) takmalarnn emredilmemesi bu gr
desteklemektedir. Dolaysyla bu durum bu konuda erkeklerle kadnlarn
hkmnn farkl olduuna delildir.
Cenab- Hak daha sonra kadnlara zel baz hkmler zikretti ve yle
buyurdu:
1- "Grlmesi zaruri olanlar mstesna ziynetlerini gstermesinler."
Yani kadnlar ziynetlerini -sslendikleri tak, kna, boya gibi
sslerini- takndklar zaman yabanc erkeklere ziynetlerinden hibir ey
gstermesinler.
Ziynet gsterilmezse ziynet yerlerinin gsterilmesi evl olarak
yasak olmaktadr. Ya da ziynet zikredilmi, ziynet yerleri
kastedilmitir. Buna gre ziynet yerlerini gstermesinler demektir.
Bunun delili Cenab- Hakk'm "Grlmesi zaruri olanlar mstesna..."
kavl-i celilidir.
kinci gre gre, ziynet yerlerinin gsterilmemesi daha evldr. nk
bizzat ziynetin kendisinin nehyedilmesi kastedilmemitir. Her ne
ekilde olursa olsun ziynet ile ziynet yeri arasnda iliki
bulunmaktadr. Gaye ziynetin mahalli olan gs, kulak, boyun, kol,
pazu ve ayak gibi vcut paralarnn gsterilmesinin yasaklanmasdr.
bni Abbas'tan ve bir gurup alimden nakledildii zere, ayrca
cumhurun mehur gr olarak nakledildii gibi mstesna olan grnen ksm,
yz, iki el ve yzktr.
Ebu Davud'un Snen'in&e Hz. Aie'den (r.a.) yapt u rivayet bu
konuda istifade edilen hadislerdendir: Esma bt. Ebbekir (r.a.)
zerindeki ince elbiselerle Peygamberimiz'in (s.a.) huzuruna girdi.
Peygamberimiz (s.a.) ondan yz evirdi ve yle buyurdu:
- "Ey Esma! Kadn hayz grme ana ulat zaman -yzne ve ellerine
iaret ederek- o kadnn bu zalarnn grlmesi doru deildir.' Bu mrsel
bir hadistir.
a) Bundan dolay Hanefler ve Malikler hatta afi bir kavlinde: "Yz
ve eller avret deildir." demilerdir. Buna gre "Grlen ksm mstesna"
ifadesinden murad genellikle veya det olarak grlen ksm mstesna
demektir.
mam Ebu Hanife'den (r.a.) rivayet edildiine gre ayaklar da
avretten deildir. nk ayaklarn rtlmesi - zellikle ky halknda -
ellerin rtlmesin-ien daha ok meakkate sebeptir. mam Ebu Yusuf tan
bir rivayette ise yle-r: Kollan rtme meakkate sebep olduu iin
kollar da avret deildir.
b) mam Ahmet ile mam afi'den nakledilen daha sahih ikinci kavle
gre, nmahremi anszn grme ve devaml bakmann haram oluu hakkndaki
geen hadislerin ve Buhar'nin u hadisinin delaletiyle hr kadnn
btn bedeni avrettir.
Buhar'nin bni Abbas'tan (r.a.) rivayetine gre Peygamberimiz
(s.a.) Fadl b. Abbas' kurban bayram gn arkasna bindirmiti. Fadl da
Peygamberi-miz'e (s.a.) soru sormak iin yaklaan Has'am kabilesinden
olan gzel kadna bakmaya balad. Peygamberimiz (s.a.) Fadl'n
enesinden tuttu. Kadna bakmasn diye Fadl'n yzn evirdi. Buna gre
"Grnen ksm mstesna" ifadesi hi bir kast olmakszn grnen ksm mstesna,
manasmdadr.
Fkh ve eriat asndan tercih edilen gre gre; yz ve eller fitne
meydana gelmedii mddete avret deildir. Fitneden korkulduu, sknt ve
darlk meydana geldii ve fask erkekler oald zaman yz rtmek vacip
olur. kinci gurubun delill