3RA'D SURES
3Surenin smi:
3nceki Sureyle likisi:
3Surenin Muhtevas:
4Kur'an Haktr
4Belagat:
4Kelime ve bareler:
4Ayetler Aras liki
4Aklamas
4Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
5Allah'n Kudretinin Gklerde Ve Yerdeki Baz Belirtileri
5Belagat:
5Kelime ve bareler:
6Ayetler Aras liki
6Aklamas
7Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
8Mriklerin ldkten Sonra Dirilmeyi nkr Ederek, Azabn Derhal
Gelmesini stemeleri Ve Raslullah (S.A.)'Dan Maddi Mucize
Talepleri
8Belagat:
8Kelime ve bareler:
9Ayetler Aras liki
9Aklamas
11Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
11Allah'n lminin Hereyi hata Ettiine Delliller
12Belagat:
12Kelime ve bareler:
12Ayetler Aras liki
12Aklamas
14Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
15Allah'n Uluhiyyetinin, Rububiyyetinin Ve Kudretinin
Delilleri
16Belagat:
16Kelime ve bareler:
16Tenasb:
16Aklamas
18Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
19Allah'n Bir Olmas Ve Allah'n Birlii Karsnda Mmin Ve Mrik
rnei
19Belagat:
19Kelime ve bareler:
19Ayetler Aras liki
20Aklamas
20Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
21Hak Ve Batla Verilen rnek Ve Bahtiyarlar le Bedbahtlarn
Sonu
21Belagat:
21Kelime ve bareler:
22Ayetler Aras liki
22Aklamas
24Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
24Mutlu, Akll nsanlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Karlk
24Belagat:
24Kelime ve bareler:
25Ayetler Aras liki
25Aklamas
26Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
27Bedbahtlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Ceza
27Kelime ve bareler:
28Ayetler Aras liki
28Aklamas
28Ayetten karlan Hkm Ve Hikmetler
28Rzk Sadece Allah'tandr, Mucizeler Allah'n Elindedir Ve Allah,
Kendisine man Edenleri Hidayete Ulatrr
29Belagat:
29Kelime ve bareler:
29Ayetler Aras liki
29Aklamas
31Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
31Kurann Azametinin Ve Allah'n Hereyi Kuatan Kudretinin
Aklanmas
31Kelime ve bareler:
32Ayetler Aras liki
32Aklamas
34Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
35Cennetin zellikleri, Ehl-i Kitabn, Rasulullah (S.A.)'A Kar
Tutumlar Ve Mriklerin pheleri
35'rab
35Belagat
36Kelime ve bareler:
36Ayetler Aras liki
37Aklamas
39Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
40Peygamberin Grevi, Tebli Etmektir. Allah, Onu Grmektedir,
Hesaba ekecek Olan Da Odur. O, Kullar Arasnda Hkmeder Ve Kfirlerin
Tuzaklarn Boa karr
40Belagat
40Kelime ve bareler
41Ayetler Aras liki
41Aklamas
42Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
Rahman ve Rahim Olan Allah'n Adyla
RA'D SURES
Kur'an Haktr
1- Elif, Lm, Mim, R. Bu ayetler Ki teb'n ayetleridir- Sana
Rabbinden indi- rilen Kitab haktr. Fakat insanlarn o iman
etmezler-
Aklamas"Bu surenin ayetleri, mkemmel olan Kur'an'n ayetleridir."
Veya bu kadri ve sn yce ayetler Kur'an- Kerim'in ayetleridir
"Ey Muhammedi Sana Rabbinden indirilen Kur'an'n tamam hak olup,
asla phe gtrmez". Bu mana, ayetlerin, sure demek olmas eklindeki
birinci tefsire gredir. Tafsl manadan sonra icml veya huss manadan
sonra genel mana zikredilmitir. Allah Teal, bu surenin mkemmel ve
yce bir sure olduunu te'yid ettikten sonra bu hkm Kur'an'n tamamna
mil klmtr.
"Fakat insanlarn ou Rabbinden sana indirilenleri tasdik etmez ve
Kur'an'daki kanun ve hkmlerin esizliini, her asr ve zamana uygun
maslahatlarn gzetilmesini takdir edemezler". Bu ayet, Yusuf
sresindeki u ayete benzer: "Sen ne kadar yrekten istersen iste bu
aklamaya, aklk ve berrakla ramen insanlarn ou dmanlklar, nifak ve
inatlar sebebiyle iman et-mezZer "(Yusuf, 12/103).
Bugn beeriyetin iinde bulunduu duruma bakldnda dnyadaki nfusun
ounluunun Kur'an- Kerim'e iman etmedikleri, mslmanlarn ise
dierlerine nisbetle 1/5 orannda olduklar grlmektedir. Bu da,
Mekkeliler gibi gemite, tarih boyunca, bugn ve gelecekteki
insanlarn ounun durumunu bildiren Kur'an- Kerim'in mucizesidir
Allah'n Kudretinin Gklerde Ve Yerdeki Baz Belirtileri2- Gkleri,
grdnz gibi direksiz yaratan sonra Ar'a istiva eden, herbiri belli
bir sreye kadar hareket edecek olan gne ve ay buyruu altna alan,
ileri yrten, delilleri uzun uzun aklayan Allah'tr. Ola ki
Rabbinizin diriltmeye kadir olduunu kesin olarak bilirsiniz
3- Yeri dzleyen, orada sabit dalar, nehirler var eden, her trl
meyveden ift ift yetitiren, gndz geceyle br-yen de O'dur. Dorusu
bunlarda dnen kimseler iin nice deliller vardr.
4- Yeryznde hepsi de ayn su ile SUa-nan birbirine komu toprak
paralar, tek ve ok kkl zm balar, ekinler, hurma aalar vardr. Fakat
onlar ekil ve lezzete birbirinden farkl klm-zdr. Dnen kimseler iin
bunda ibretler vardr.
Aklamas
Allah Teal, bu ayetlerde mkemmel kudreti ve muazzam
kuvvetinden
haber vermektedir. Gkleri direksiz yaratan O'dur. Bu direkleri
gzle gremeyiz. Aslnda gn direkleri de yoktur. "Grdnz gibi" kavli,
gklerin direksiz olduunu pekitirmektedir. Zira maksat, Allah
Teal'nn varln gsteren bir delil olmazd. Gkler, Allah Teal'nn
kudreti ve muhafazas ile direksiz olarak durmakta ve uzayda O'nun
sayesinde varolabilmektedir. Hatta, yldzlar arasnda ekim kanunu
dengesinin olduu sylense de bunu da yaratan, Allah Teal'dr.
Sonra Allah Teal, snna yakr bir ekilde Arnn zerine istiva
etmitir. Ar, yaratlm bir nesnedir. Biz ona Kur'an'n haber verdii
gibi iman ederiz. O, gklerden ve yerden daha muazzamdr. Hadiste yle
buyurulur: "indekiler ve arasndakilerle beraber yedi kat gk, Krs'ye
nisbetle le atlm bir halka gibidir. Krs ise, Yce Ar'a nisbetle
ldeki bir halka gibidir." Dier bir rivayet de yledir: "Ar'n bykln
sadece Allah Teal takdir eder".
Allah Teal, gne ve ay zell ve emre mde klmtr. Her ikisi de
yrngelerinde seyretmek, k vermek, ortaya kmak ve gizlenmek gibi
mahlkta fayda verecek hususlarda kendilerinden istenilenleri
yaparlar. Dier ayetlerde gnein kendi ekseni etrafnda dnd, ayn yeryz
evresinde hareket hlinde olduu bildirilmitir. Allah Teal yle
buyurur: "Gne de yrngesinde yryp gitmektedir." Bu, gl ve her eyi
bilen Allah'n kanunudur. Ay iin de sonunda kuru bir hurma dalna
dnecei konaklar tayin etmiizdir. Aya erimek gnee dmez. Gece de gndz
geemez. Her biri bir yrngede yrrler." (Yasin, 36/38-40).
Gne ve ay, dier hareket halindeki yldzlarn hepsi belirli bir
zamana kadar yrngelerinde yryp giderler. Belirli olan bu zaman,
dnyann son bulup, kyametin kopmas ya da dnmenin tamamland snrl olan
mddettir. Gne dnmesini bir ylda, ay ise bir ayda tamamlar.
Allah Teal, kinatn ilerini yrtr, irdesine uygun ve hikmeti
gereince tasarrufta bulunur. ldrr diriltir, erefli klar zel eder,
zenginletirir, fakir yapar, neticeler iin sebepleri hazrlar ve
saniye amaz, sabit, hata etmeyip deimeyen bir kanun iinde yrngeleri
seyre uygun klar.
Kendi varln, birliini, kudretini, hikmetini, ilmini ve rahmetini
gsteren delilleri aklar.
O, kendisinden baka ilh olmadn ve diledii zaman, ilk sefer
yoktan var ettii gibi mahlkt yeniden diriltmeye muktedir olduunu
gsteren delil ve burhanlar aklar. Umulur ki siz, Allah'n yeniden
diriltmeye, mahlkt eski haline getirmeye, onlar hesaba ekip,
yaptklarnn karlklarn vermeye ve lleri karada olsun, denizde olsun
hatta bir hayvann karnnda dahi olsa l olarak bulunduklar yerlerden
kartp diriltmeye kadir olduunu kesin olarak bilir, bu gerei kabul
edersiniz. Veya phe gtrmeyen kesin bir bilgiyle renmeniz iin Allah,
btn bunlar aklar.
Gkleri, yeri bunlarn arasndaki ve iindeki her eyi yaratmaya
muktedir olan, kinatn nizamn, hayat ve mahlktn ilerini fevkalde bir
dikkatle idare eden bir ztn mahlkt yeniden diriltmesinin, ruhlar
bedenlere geri dndrmesinin, dnyada yaptklarna karlk bu ruhlarn
sahiplerini hesaba ekmesinin uzak bir ihtimal olmas, ya da bu ztn
btn bunlardan ciz olmas mmkn deildir.
te btn bunlar Allah Teal'nn birliini ve kudretinin mkemmelliini
gsteren gklerle ilgili delillerdir. Hemen peinden yeryzndeki delil
ve almetler zikredilmitir: nsan ve hayvanlarn yeryznde kolaylkla
bir yerden dier bir yere gidebilmeleri, nebat ve madenlerinden
yararlanabilmeleri iin yeryzn geni, yaamaya elverili, engin ve usuz
bucaksz klan Allah Teal'dr. Allah Teal yle buyurur: "Biz yeryzn bir
beik klmadk m?" (Nebe, 78/6). Baz blgelerinde yaanmas iin yeryznn
yaylmas, onun kre eklinde olmad veya genel hacmi itibaryla yass
olduu manasna gelmez. Zira Kur'an- Kerim, dier ayetlerde yeryznn
kre eklinde olduuna iaret etmitir. "Geceyi gndze dolar, gndz geceye
dolar" (Zmer, 39/5). Tekvr; yuvarlak olan cismi dolamak, sarp
sarmalamak demektir. Bize gre yeryz zerinde yaanabilmesi iin yaylm,
dz klnmtr.
Allah yeryzn yksek yksek sabit dalarla salamlatrm, ondaki
renkleri, ekilleri, tat ve kokular farkl meyvalar sulamak iin orada
nehirler, rmaklar ve pnarlar yaratmtr.
Yine yeryznde btn meyvelerden erkek ve dii olarak iki ift
yaratmtr. Aa ve ekinler, erkek ve dii olmadan meyva veya dne
vermezler. Ayrca Allah, her meyveden iki eit yaratmtr. Meyveler,
tatl ve eki olarak tat bakmndan, siyah ve beyaz gibi renk bakmndan
ya da byk ve narin gibi tabiat bakmndan iki cins yaratlmtr.
Bu ayete benzeyen baka bir ayet de udur: "Biz yeryzn bir beik,
dalar da onun iin birer direk klmadk m? Sizi ift ift yarattk"
(Nebe, 78/6-8).
Allah, gndzn aydnln gecenin karanhyla brr ve gecenin karanln da
gndzn aydnlyla uzaklatrr. Allah Teal yle buyurmutur: "Uykunuzu
dinlenme vakti kldk. Geceyi bir rt yaptk. Gndz geimi salama vakti
kldk"(Nehe, 78/9-11).
"Size geceyi dinlenesiniz diye karanlk ve gndz alasnz diye
aydnlk olarak yarattmz grmediler mi?" (Nemi, 27/86). "Geceleyin
uyumanz, gndz de ltfundan rzk aramanz O'nun varlnn
belgelerindendir" (Rum, 30/23).
Allah Teal, ayetin sonunda gk ve yerdeki bu delilleri dnmenin
gerekli olduuna dikkati ekerek yle buyurmutur: "Dorusu Allah'n
yarattklarnda, acib ekilde yaratmasnda, nimetlerinde ve hikmetinde,
bunlar dnen, onlarn byklnden ibret alan, bylece onlarla Allah
Teal'nn varlna, kudretine, ilminin mkemmelliine ve iradesine delil
getirerek kinatta O'nun benzerinin bulunmadn anlayanlar iin
deliller ve burhanlar vardr. Btn bunlar, sadece O'na ibadet etmeyi
kuvvetine boyun emeyi ve emirlerine sarlmay gerekli klar.
Allah'n kudretini gsteren, yerdeki delillerden biri de
birbirlerine bitiik olmalarna ramen, toprak paralarnn tabiat ve
mahiyetlerinin farkllk gstermesidir. Allah Teal yle buyurur:
Yeryznde birbirine komu olan, birbirinin yaknnda bulunan toprak
paralar vardr. Birbirine komu olmalarna ramen bunlarn zellikleri
deiik ve farkldr. Bazlar insanlarn yararlandklar mahsuln yetitii
verimli toprak, bazlar hibir eyin yetimedii gzel grnml fakat orak
topraktr. Bir ksm aa dikmeye deil, ziraate uygun, dier bir ksm
bunun aksidir. Bazlar yumuak bazlar sert toprakldr. Yine bir ksmnn
renkleri farkl, kimisi krmz, kimisi sar, kimisi beyaz, kimisi
siyahtr. Bir ksm tal, bir ksm kumlu, bazs kaln, bazs ince
toprakldr. Hepsi de komu olmalarna ramen sahip olduklar zellikler
deiiktir. Btn bunlar, kendinden baka ilh ve Rab olmayan yce
yaratcnn varlna dellet etmektedir
Yine yeryznde zm balar, insan ve hayvanlarn gda ihtiyacn
karlamak iin eitli hububat gibi nitelikleri farkl ekinler, ok ve
tek kkl hurma aalan vardr. Ayette geen sinvan, ok kkl veya nar,
incir ve baz hurma aalar gibi bir kkte toplanm hurma gdeleri ve
dier aalar gibi bir kk veya gvde zerindekiler demektir.
Tirmiz'nin rivayet ettii sahih bir hadiste Rasulullah (s.a.),
Hz. mer (r.a.)'e yle demitir: "Amcann, babann z kardei olduunun
farknda deil misin?"
Ber (r.a.) da yle der: "Sinvan" Bir kkte bulunan hurma aalar ve
"Gayr Snvan", ok kkl hurma aalan, demektir.
Toprak paralan birbirinden farkl, bitkilerin cinsleri
muhteliftir. Dikkati eken udur ki bu mahsln yetitii toprak bir olup
ayn suyla sulanrlar. Buna ramen lezzetler farkl, tatlar birbirinden
stndr.
Dnen ve tefekkr eden kimseler iin ayn toprakta yetiip ayn suyla
sulanmalanna ramen elde edilen mahsln bu kadar eitli olmasnda Allah
Teal'nn varln ve birliini gsteren gz kamatnc deliller vardr. ekli,
rengi, tad, kokusuyla, tatl, eki ve ac olmasyla meyva ve ekinlerde
bu kadar deiik cins vardr. Yine hepsi de ayn su ve topraktan
beslenmelerine ramen renkleriyle, kokulanyla, yapraklannn ve
ieklerinin aheserliiyle ieklerde pek ok eit vardr. Btn bu
zikredilenlerde anlayanlar iin deliller ve yapan, yce olan ve
hereye gc yeten yaratcnn var olduunu gsteren byk iaretler vardr.
Yoktan var etmeye, ilk defa yaratmaya muktedir olan zt elbette
ldkten onra diriltmeye ve ikinci defa meydana getirmeye kadirdir,
hatta bu Onun iin daha da kolaydr.
Bu ayet de, "Ola ki Rabbinizin lleri diriltmeye kadir olduunu
kesin olarak bilirsiniz", "Dorusu bunlarda, dnen kimseler iin
ibretler vardr" ve "Dnen kimseler iin ibretler vardr" eklinde sona
ermitir. Bu da gstermektedir ki Yaratann var olduuna ve birliine hr
iradeyle kanaat getirebilmek iin dnmek, akledip tefekkr etmek
zorunludur. Zira bu ekilde akl kullanmak hem slm'n hedefi hem
Kur'an'n emri hem de dinin asldr.
Mriklerin ldkten Sonra Dirilmeyi nkr Ederek, Azabn Derhal
Gelmesini stemeleri Ve Raslullah (S.A.)'Dan Maddi Mucize
Talepleri5- aacaksan, onlarn "Biz toprak olunca m yeniden
yaratlacaz?' demelerine amak gerekir. te onlar Rablerini inkr
edenlerdir. te onlar boyunlarna demir halkalar vurulup, bunlarla
srlenlerdir. te onlar cehennemliklerdir, orada temelli
kalacaklardr
6- Mrikler senden kurtulutan nce azap isterler. Oysa onlardan
nce nice ibret alnacak cezalar verilmitir. Dorusu Rabbinin
insanlarn zulmlerine ramen onlara mafireti vardr. Rabbinin
cezalandrmas etindir
7- Kfirler "Rabbinden ona (Muham-med'e) bir mucize indirilmeli
deil miydi?" derler. Sen ancak uyarcsn. Her milletin yol gsteren
bir peygamberi vardr.
Aklamas"Ey Peygamber! Bu mriklerin Allah'n diledii her hususta
muktedir olduuna dair, yaratt hereyde Onun delil ve burhanlarn
grmelerine ve her eyi O'nun yoktan var edip, hibirinin ad san
yokken onlar meydana getirdiini itiraf etmelerine ramen seni
yalanlamalarna ve fayda ve zarar veremeyen putlara ibadet
etmelerine aacaksan bunlardan daha ok alacak ve ga-ripsenecek bir
ey daha vardr. te o da yeniden dirilmeyi ve kyametin kopmasn
yalanlayarak "Yok olup, kokutuklar ve toprak olduktan sonra yeniden
dirilmek mmkn mdr?" demeleridir". Kfirlerin inkr manas tayan bu
sorular Kur'an1 da dokuz surede 11 yerde tekrar edilmitir. Bunlar,
Ra'd, sr, Mminun, Nahl, Ankebt, Secde, Sfft, Vaka ve Nzit
sureleridir.
Allah Teal'nn da "Gkleri ve yeri yaratan ve onlar yaratmaktan
yorulmayan Allah'n lleri diriltmeye de kadir olduunu grmezler mi?
Evet, O her eye Kadir'dir." (Ahkaf, 46/33) buyurduu gibi, btn
bilgili ve akll insanlarn gklerin ve yerin yaratlmasnn insanlar
yaratmaktan daha byk bir i olduunu ve mahlkt yoktan var eden zt iin
onlar yeniden yaratmann daha kolay olduunu bilmelerine ramen bu
kfirler habire bu soruyu sorup durmulardr.
Daha sonra Allah Teal, bunlar hakkndaki hkm vermi ve bu hkmleri
yle aklamtr: "te onlar Rablerini inkr edenler..." peygamberini
yalanlayan, inat ve sapklklarn srdren kfirlerdir. nk Allah Teal'nn
kudretini inkr eden O'nu inkr etmi saylr. Bu da yeniden dirilmeyi
ve kyameti inkr eden herkesin kfir olduunu gstermektedir.
"te onlar, zincir ve demir halkalarla balanp, o ekilde srlrler".
Eb Hayyn yle der: "Grnen o ki onlarn boyunlarna buka gibi gerek
demir halkalar geirilecektir" Allah Teal yle buyurmutur:
"Boyunlarnda halkalar ve zincirler olarak srlrler." (Gafir, 40/71).
Bu anlatlan gerektir. Sz, geree hamletmek daha dorudur.
Yine onlar, cehennemlik olup, ahirette ebediyyen cehennemde
kalacaklardr. te onlar, kfir olmalar, ldkten sonraki dirilmeyi inkr
etmeleri ve peygamberi yalanlamalar sebebiyle cehennemden
ayrlamayan, oray hak eden, orada ebed olarak kalp asla uzaklamayan
cehennemliklerdir. "Hayr, hayr, onlarn kazandklar kalplerini
paslandrp krletmitir" (Mutaffifin, 83/14). Bu ayetten maksat, ebed
ve sonsuz azapla tehdit etmektir. Bu da gstermektedir ki sadece bu
ayeti inkr eden kfirler, ebed azaba arptrlacaklardr.
Kfirlerin peygamberi yalanlamalar, sadece ahiret azabn inkr
etmekle olmam, bilkis onlar dnyada balarna gelecek azab da
reddetmilerdir. Allah Teal yle buyurur: "O ldkten sonra dirilmeyi
yalanlayan
Yahudi Ka'b b. Eref, Seyyid, kib Uskafey Necrn ve adamlar gibi
Rasulullah (s.a.)'a kar grup oluturan ehl-i kitap iinde ise sana
gelen hakkn bir ksmn inkr edenler vardr. nkr ettikleri bu ayetler,
ya eriatlarna ya da tahrif ettikleri hkmlar, senden, cezadan ve
onun bellarndan kurtulmaktan nce ceza isterler." Allah Teal yle
buyurur: "Birisi, olacak azab soruyor" (Maaric, 70/1). " 'Allahmz!
Eer bu Ki-tab, gerekten Senin katndan ise bize gkten ta yadr...'
demilerdi" (Enfal, 8/32). "Onlar ise 'Rabbimiz! Bizim cezamz hesap
gnnden nce ver ve bizi hesaba erken ek' derler" (Sad, 38/16).
"Biz, gemi mmetlere nice cezalar vermi, onlar ders alanlar iin
ibret ve hatrlama vesilesi klmtk." Dier bir ifadeyle yle demek
mmkndr: Gemite, onlara benzeyen yalanclar, sarsnt, yerin dibine
geirmek ve tufan gibi nice cezalara arptrlmken bu kfirler senin
korkutman alaya alarak hemen cezaya arptrlmak istiyorlar.
Muhakkak ki Allah Teal, insanlarn zulmetmelerine, gece gndz gnah
ilemelerine ramen onlar affeder, balar ve gnahlarn rter. Eer Allah
Teal, halm ve affeden olmasayd insanlar gnah iler ilemez onlar
hemen cezalandrrd. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah, insanlar
ilediklerine karlk hemen yakalayverseydi yeryznde bir canl
brakmamas gerekirdi" (Fatr, 35/45). "Bununla beraber Rabbin mafiret
ve merhamet sahibidir. Eer onlar yaptklarndan dolay hemen hesaba
ekmek isteseydi azaba uratmakta acele ederdi. Ama onlarn bir vadesi
vardr. Ondan kap snacak yer bulamazlar" (Kehf, 18/58).Netice
olarak, muhakkak ki Allah, insanlarn gnah ileyerek kendilerine
zulmetmelerine ramen onlar affeder.
bn Abbs (r.a.) yle der: "Kur'an'da bu ayetten daha mitvar baka
hibir ayet yoktur."
"Allah Teal sleri iddetli cezaya arptrr." Grlmektedir ki Allah
Teal, rahmet sahibi olmasn cezalandrmasnn etin olmasyla beraber
yan-yana zikretmitir. mitle korkunun ortasn bulmak ve insann umutla
saknma arasnda gidip gelmesini salamak iin Kur'an'da bu metod pek
sk kullanlmtr. Allah Teal yle buyurur: "Seni yalanlarlarsa
'Rabbinin rahmeti genitir, O'nun azab sulu milletten geri evrilmez
de' de!" (En'am, 8/147). "Ey Muhammedi Kullarma Benim balayan,
merhamet eden olduunu, azabmn
can yakc bir azab olduunu haber ver" (Hcr, 49-50). "Dorusu
Rabbin, cezay abuk verir. Dorusu O, balar ve merhamet eder."
(A'raf, 7/167). mitle korkuyu bir arada zikreden daha nice ayetler
vardr.
bn Ebi Hatim (r.a.)'den yle rivayet eder. Sad b. Mseyyib yle
der: "Dorusu Rabbinin insanlarn zulmlerine ramen onlara mafiret
vardr..." ayeti nazil olunca Rasulullah (s.a.) yle buyurdu: "Eer
Allah'n afv, rahmeti ve msamahas olmasayd hi kimseye yedii yarar
salamazd. Yine Allah'n tehdidi ve cezalandrmas olmasayd herkes
ilerini O'na havale edip yangelir yatard."
Allah Teal, mriklerin, acze drmek, kfrde srar etmek ve
Rasulullah (s.a.)'n peygamberliine dil uzatp onun doruluu hususunda
insanlar pheye drmek maksadyla gemi peygamberler gibi 'Rasulullah
(s.a.)'n da gayet ak mucizeler gstermesini istediklerini bildirerek
yle buyurmutur: "Mrikler kfr ve inatlarn kusarak yle derler:
'Musa'nn asas, Salih'in devesi ve sa'nn sofras gibi nceki
peygamberlerin gnderildii ekilde bize de Muhammed'in Rabbi'nden bir
mucize gelip, onun bize Safa Tepesini altn yapmas, bizden dalar
uzaklatrp yerlerine geni meralar ve nehirler klmas lazm deil
miydi?"
Allah, kfirlerin bu phesini baka bir ayette reddetmitir: "Bizi
ayetler gndermekten, ncekilerin onu yalanlamasnda baka bir ey
alkoymad." (sra, 17/59/. "Biz yalanclar cezalandrmakta acele
etmeyiz. nk istedikten sonra kim kendisine gelen mucizelere
inanmazsa Biz onlar bu gnahlar sebebiyle helak ve perian ederiz. te
Bizim snnetimiz ve usulmz budur."
Burada mriklerin bu isteklerine karlk verme yerine Rasulullah
(s.a.)'m f etmek iin gnderildii vazifenin aklanmasna -ki bu vazife
insanlar isteklerine boyun emek deil bilkis onlar hidayete ulatrmak
ve korkutmaktr- geilmitir. Allah Teal yle buyurmutur: "Sen ancak
bir peygambersin. Vazifen Allah'n sana emrettii dinini tebli
etmektir, mucize konusu ise srf Allah'a aittir". Allah Teal yle
buyurmutur: "Ey Muhammedi Onlarn doru yola iletilmeleri sana dmez,
fakat Allah dilediini hidayete erdirir." (Bakara, 2/272).
Her mmet veya milletin peygamberlerden, onlar Allah Teal'ya, hak
dine, hayr ve olgunlua aran bir davetisi vardr. Dier bir ayette
Allah yle buyurur: "Gemi her mmet iinde de mutlaka bir uyarc
bulunagelmitir" (Fatr, 35/24).
"Hdin" kavli "Mnzir" lafzna ma'tuf da olabilir. Aralarn "Liklli
kavmin" kavli ayrmtr. Bu durumda mana "Sen, btn milletler iin
korkutucu ve yol gstericisin" eklindedir. krime ve Ebu'd-Duh bu
grtedir.
Netice olarak, bu ayet ayn yarlmas, aalarn emrine boyun emesi,
denein kl olmas, parmaklarn arasndan suyun akmas ve bunlara benzer
Rasulullah (s.a.)'a inen harikulade mucizeleri, mucize kabul
etmeyip, inat ederek baka mucizeler teklif eden mrik ve kfirler
hakknda nazil olmutur. yleki bu kfirler sr ve Furkan surelerinde de
belirtildii gibi Rasulullah (s.a.)'dan yerden kaynaklar fkrtmasn,
ge ykselmesini, melek ve hazine getirmesini istemilerdi. Bunun
zerine Allah, Peygamberi (s.a)'ne yle buyurdu: Sen ancak dier
peygamberler gibi onlar kt akbetle korkutan bir uyarcsn ve sadece
nasihat edersin. Senin vazifen onlarn teklif ettiklerini getirmek
deildir. Bu teklifler srf inat yzndendir. Azap ve helak vakti
gelmeden mucize indirilmeyecektir.
Allah'n lminin Hereyi hata Ettiine Delliller8- Allah her diinin
tadn, rahimlerin eksilttiini ve arttrdn bilir. O'nun katnda her ey
bir lye gredir.
9- Grleni de grlmeyeni de bilen, ycelerin ycesi byk
Allah'tr.
10- O'na gre aranzdan sz gizleyen ile aa vuran ve geceye brnerek
gizlenip gndzn ortaya kan arasnda fark yoktur.
11- nnde ardnda ve insanolunu ta-kib edenler vardr. Allah'n
emriyle onu gzetirler. Bir millet kendini bozmadka Allah onlarn
durumunu deitirmez. Allah, bir milletin fenaln dileyince artk onun
nne geilmez. Onlar iin Allah'dan baka hm de bulunmaz.
AklamasAllah Teal, ilminin tam olduunu haber vererek, her eyi
bildiini beyan etmitir. O, btn hamilelerin karnlarnda tadklarn,
onlarn erkek mi, kz m, tek mi, birden fazla m, gzel mi irkin mi, ne
gibi zellik ve sfatlan tadklarn, mr uzun mu ksa m olduklarn bilir.
Allah Teal yle buyurmutur: "Sizi yerden var ederken ve siz
annelerinizin karnlarnda cenin halinde iken sizleri ok iyi bilen
O'dur" (Lokman, 31/34). "Sizi annelerinizin karnlarnda trl karanlk
iinde, yaratltan yaratla geirerek yaratmtr" (Necm, 53/32).
Bugn ceninin erkek mi kz m olduu ultrasonla bilimsel olarak
bilinmektedir. Bu, ayete ters decek bir ey deildir. nk bu ekilde
Allah'n ilmi kuatlm olmaz. Aksine O'nun ilmi genitir ve ceninin
dier zellik ve sfatlar da dahil her eyi kuatmtr.
"Allah, rahimlerin eksilttiini ve artrdn bilir." Yani, ceninin
oluumu, tam m -yoksa dk m,- sresi dokuz aydan az m, dokuz aylk m
yoksa dokuz ay on gn kadar fazla m, ocuk zayf m yoksa tekml edip,
gelimi midir, btn bunlarn hepsini bilir.
Bilimsel istatistikler ceninin anne karnnda 305 veya 308 gnden
fazla kalmadn gstermektedir. Mliki mezhebinde, boanm kadnn
iddetinin bir kamer yl (354 gn) olduu gr vardr.
Mezheplerde bildirilen en uzun hamilelik mddetinin -ki bu mddet
afi ve Hanbellere gre 4 yl, Mliklere gre 5 yl ve mam Eb Hanfe'ye
gre de 2 yldr- dayana aratrma ve insanlarn verdii haberlerdir.
nsanlar ise belirli bir mddet hamileliin devam ettii hususunda hata
edebilir ya da bu zehaba kaplabilirler. Bu konuda sabit er' bir nas
mevcut deildir.
Allah Teal'nn katnda her ey belirli bir mddete veya artp
eksilmeyen bir lye gredir". Yine Allah Teal yle buyurur: "phesiz
Biz, her eyi bir lye gre yaratmzdr" (Kamer, 54/49).
Ktb-i Sitte'de sme b. Zeyd'den rivayet edilen sahih bir hadiste
geldii zre "Rasulullah (s.a.)'n kzlarndan birisi ona (s.a) haber
gndererek ocuunun vefat ettiini ve Rasulullah (s.a.)'n gelmesini
istediini bildirdi. Bunun zerine Rasulullah (s.a.) da ona haber
yollayarak 'Muhakkak ki ald ve verdii her ey Allah'ndr. O'nun
katnda her ey belirli bir mddete gredir. Ona u emrimi bildirin ki
sabretsin ve sevabn Allah'dan istesin' buyurdu."
O, kullarn gremedii gayb alemi olsun, grdkleri eyler olsun, her
hususu bilir. Hibir ey O'nun iin gizli deildir. Allah, her eyden
daha byk ve daha ycedir. O'nun ilmi her eyi kuatmtr. O, her eye
galiptir. O'nun huzurunda boyunlar bklm, kullar isteyerek ya da
zorla O'na itaat etmilerdir.
Dikkat edilmelidir ki bu ayet, Allah Teal'nn ilminin
mkemmelliini tam manasyla aklamaktadr. Yeni bir cmle olan ayetin
banda Allah Teal, meselelerin cz'n ve tek tek paralarn bildiini
aklamtr. Hemen peinden eyann llerini ve snrlarn bildiini, bu
snrlarn alamayacan ya da daraltlamayacan, ayrca ezel ve ebed meeti
ve iradesiyle her hadise iin belirli bir vakit ve huss bir durum
tahsis ettiini bildirmitir. Bunlara ilveten kendisinden baka hi
kimsenin bilemedii gizli eylere -ki bunlar Allah'n gizli ilminin
paralandr- vkf olduunu haber vermitir. O, itekini de dtakini de,
gayb da grneni de bilir. Gaib; duyularn idrak edemedikleri lem ve
ahid: Hazr bulunan, gz nnde olan demektir. Yine Allah Teal, ilminin
her eyi kuattn, O'nun iin gizli ile ak arasnda hibir farkn
bulunmadn bildirerek yle buyurmutur: "Allah Teal, ilmiyle btn
mahl-ktm kuatmtr. O'na gre onlarn arasndan szn gizleyen ile aa
vuran arasnda fark yoktur. Zira O, hepsini iitir, hibir ey gizli
kalmaz. Yine Allah Teal yle buyurmutur: "Sen sz istersen aa vur,
phesiz o gizliyi de gizlinin gizlisini de bilir" (Taha, 20/7).
"Gizlediiniz ve akladnz eyleri bilen Allah'a..." (Neml, 27/25).
Aie (r.a.) yle der: "Btn sesleri iiten Allah' tebih ederim.
Vallahi, Rasulullah (s.a.) ile tartan bir kadn gelmi, Rasulullah
(s.a.)'a kocasn ikyet ediyordu. Ben bu srada evin hemen yanndaydm.
Kadnn syledii baz szleri duyamamtm. Allah ise u ayeti indirdi: "
'Ey Muhammedi Kocas hakknda seninle tartan ve Allah'a ikyette
bulunan kadnn szn Allah iitmitir. Esasen Allah, konumanz iitir.
Dorusu Allah, iitendir grendir" (Mcadile, 58/1).
Yine Allah, gecenin zifiri karanlnda evinin iinde gizleneni de
bilir. Ayette bu halin zikredilmesiyle, iinde bulunan kimsenin
insanlardan gizlendii iin, hi kimsenin kendisini gremeyeceini
zannetme ihtimalinin olduu her yerde Allah'n kontrolnn var olduuna
dikkat ekilmitir.
"Gndz ortaya kan da gndz ortasnda yryeni, meydana kan da bilir.
nk zikredilen her iki kii de Allah'n ilminde birdir.Yine Allah Teal
yle buyurur: "Ey Muhammedi Ne i yaparsan yap ve sizler ona dir
Kur'an'-dan ne okursanz okuyun, ne yaparsanz yapn; yaptklarnza
daldnz anda mutlaka Biz sizi grrz. Yerde ve gkte hibir zerre
Rabbinden gizli deildir. Bundan daha k veya daha by phesiz apak bir
Kitaptadr'.(Yunus, 10/61).
Bundan sonra Allah Teal, her eyi bilmesine ramen, yaplanlarla
sahiplerini yzletirmek iin bilgileri te'yid ile bunlar ve olaylar
tescil yollarn bildirmitir: "nsanolunu muhafaza edip gzeten
melekler vardr." Gndz meleklerinden nbeti devralan gece melekleri
ve gece meleklerinin peinden gelen gndz grevli melekler vardr. Bu
melekler, insan korumak, zarar verecek eylerden muhafaza etmek ve
durumunu kontrol etmek iin birbirleriyle yar-dmlarlar. Ayrca
kullarn iyi olsun kt olsun yaptklar ileri, kaydedip yazarak takip
ederler. "nsanolunu" kavlindeki zamir, "aranzdan sz gizleyen ile aa
vuran arasnda fark yoktur" kavlindeki "min"e rcdir. Bu zamirin,
"Grleni de grlmeyeni de bilen Allah" kavlindeki lafz- celle rc
olduu, gr de vardr.
Bu koruyucu meleklerin birok grevleri vardr: Bazlar insan
Allah'n izni ve emri ile gece ve gndz, ona zarar verecek eylerden
ve kazalardan korurlar. Bu grevi belirli melekler stlenmitir.
Bunlar iki tane olup, biri arkada dieri de nde, bu vazifeyi yerine
getirir. Baz melekler, iyi ve kt amelleri yazarlar. Bunlar da iki
kii olup, insann sanda ve solundadrlar. Sadaki melek iyilikleri
soldaki ise ktlkleri yazar. Allah Teal yle buyurmutur: "Sanda ve
solunda, onunla beraber oturan iki alc melek, yannda hazr birer gzc
olarak syledii her sz zaptederler." (Kaf, 50/17-28). Dolaysyla her
insann yannda gndzleyin drt melek, geceleyin drt baka melek vardr.
Bunlardan ikisi koruyucu ikisi de amelleri yazan melektir.
Buhar'de geen bir sahih hadiste yle buyurulmutur: "Sizi
geceleyin bir gurup melek, gndzn de bir gurup melek takip eder.
Sabah ve ikindi namazlarnda bir araya gelirler. Sizinle beraber
geceleyen melekler Allah'n huzuruna karlar. Allah, sizi en iyi
ekilde bildii halde onlar 'Kullarm ne halde braktnz?' diye sorar.
Melekler de 'Onlarn yanna geldiimizde namaz klyorlard. Braktmzda da
ayn haldeydiler' derler".
Baka bir hadiste yle buyurulmutur: "Muhakkak ki tuvalete
gitmeniz ve cima yapmanz dnda sizden hi ayrlmayanlar vardr.
Onlardan ekinin ve onlara hrmet edin".
bn Abbs (r.a.) 11. ayet hakknda yle der: "nsanolunun ardnda ve
nnde kendisini koruyan melekler vardr. Allah'n takdiri geldii
zaman, onu terkederler.
Etrafnda gzclk yapan meleklerin, amellerini kontrol ettiklerini,
sz ve davranlarn kaydettiklerini bilen bir kimse, Rabbinin
emirlerine kar gelmekten son derece saknr ve aleyhine kaydedilip
kyamet gn aniden karsna kmasn diye isyandan ve gnahlardan uzak
durmaya alr. Bu durum aynen, erginlik andan vefata kadar kayt
yaplan bir teyp kasetine benzer.
"Allah'n emri ve izniyle onu gzetirler." Onlar insan, Allah
kendilerine bunu emrettii iin korurlar. Veya insan gnah iledii
zaman, tevbe etmesini ve Allah'a dnmesini mit ederek onun iin dua
edip, Rabbinden ona mhlet vermesini isteyerek onu Allah'n azabndan
korurlar. Allah Teal yle buyurmutur: "De ki: '"Geceleyin ve gndzn
sizi Rahmandan kim koruyabilir?'" (Enbiya, 21/42).
Allah Teal, burada su yokken cezalandrmann olmayacan bildirerek
ihsan ve adaletinin ne kadar mull olduunu beyan etmi ve yle
buyurmutur: "Bir millet", toplum yapsn ykan, milletin tabiatn bozan
zulme, isyana, bozgunculua, ktlklerin ve gnahlarn ilenmesine
bnyesinde izin vererek "kendini bozmadka Allah, onlarn iinde
bulunduklar" nimetleri, shhat ve afiyeti "deitirerek", bu nimetleri
onlardan uzaklatrmaz ve bu ekilde "onlar cezalandrmaz".
Ebu Davud, Tirmizi ve bni Mace, Ebu Bekir es-Sddk (r.a.)'dan,
Rasulul-lah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmilerdir: "nsanlar
zlimi grp de ona man olmazlarsa, Allah'n azabnn o milleti kuatmas
yakndr." u ayet de, bu manay pekitirmektedir: "Aranzdan yalnz
zlimlere erimekle kalmayacak fitneden saknn." (Enfal, 8/25).
slm tarihinin gemi asrlardaki olaylar ak bir ekilde
gstermektedir ki Allah Teal, slm mmetinin iinde bulunduu izzet,
kuvvet, refah, istikll, ilim, siyaset, ekonomi ve toplum hayatndaki
basan gibi nimetleri, ancak onlar kendi hallerini deitirip,
Kur'an'dan baka sistemleri geerli klarak dinlerini ihmal ettikten,
Peygamberlerinin (s.a) snnetini terkedip, bakalarn taklit ederek
aralarndaki yardmlama balan zayfladktan, ahlklan ktleerek aralannda
byk gnahlar yayldktan sonra deitirmitir. Allah, yeryzn onu slah
edip dzeltenlere vaadederek yle buyurmutur: "Yeryzne ancak onu iyi
ve doru bir ekilde imr eden kullarmn miras olduunu..." (Enbiy,
21/105). "Yeryz phesiz Allah'ndr. Kullarndan dilediini ona miras
klar. Sonu, Allah 'a kar gelmekten saknanlarndr" (A'raf,
7/128).
Daha sonra Allah Teal, azap etmeye mutlaka kadir olduunu
bildirerek yle buyurmutur: "Allah, bir millete fakirlikle,
hastalkla, igal edilmekle veya benzeri bellarla azab etmeyi
dileyince hikimse onlardan bu azab uzaklatramaz. Onlar iin Allah
Teal'dan baka, ilerini zerine alan, onlara fayda salayp zarar
uzaklatran bir yardmc da yoktur. u ilh olduklar iddia edilen putlar
ise faydal eyi yapmaktan ve zarar veren bir eziyeti def etmekte ciz
olduklar iin ilh olmaya asla mstehak deildirler".
Btn bunlar gstermektedir ki Allah, ne zaman olursa olsun
insanlara azab etmeye muktedirdir. Dolaysyla azab hemen istemek ne
akln ne de hikmetli olmann gereidir.
Allah'n Uluhiyyetinin, Rububiyyetinin Ve Kudretinin Delilleri12-
Korku ve mide drmek iin size imei gsteren, yamurla ykl bulutlar
meydana getiren O'dur.
13- O'nu gk grlemesi hamd ile, melekler de korkularndan tebih
ederler. Onlar pek kuvvetli olan Allah hakknda ekiirken, O yldrmlar
gnderir de onlarla dilediini arpar.
14- Gerek davet ve dua ancak O'na yaplandr. O'ndan baka dua
ettikleri putlar, onlara hibir cevap vermezler. Durumlar, suyun
azna gelmesi iin avularn ona am bekleyen adama, benzer. Hibir zaman
suya kavuamaz. te kfirlerin yalvar da byle, bounadr.
15- Yerde ve gklerdeki kimseler de, glgeleri de sabah akam,
ister istemez Allah'a secde ederler.
Aklamasimee boyun ediren Allah Teal'dr. imek, zt kutuplu
elektrik ykl iki bulutun birbirine yaklamas sebebiyle buluttan
yaylan parlak ktr. Onu korkutmak iin size gsterir. Yolcu olan da,
ekin tanelerini harmanda toplayan ifti de ondan korkar. Her insan,
onun gz kamatran akndan veya her nne kan katp gtren sellere sebep
olmasndan ekinir. Yine onu Allah, mitlendirmek iin size gsterir.
Ekinlerini, aalarn sulamak iin yamura ihtiyac olanlar, havann
topraktan, kumdan, dumandan ya da mikroplardan temizlenmesi iin
yamuru bekleyenler onu mitle gzlerler. Genel olarak insanlar iki
ksmdr: Birinci gurup, kendisine gre hayr sayd eylerle sevinir ve
mitlenir. kinci gurup ise, bana gelen ve kt, zararl sayd eyler
sebebiyle ktmser, bezgin ve ask suratldr.
Su dolu, yamur ykl bulutlan meydana getiren Allah Teal'dr. Bu
bulutlar, suyunun okluu sebebiyle ar ve yere yakndr.
Mchid yle der: "Su ykl, bulutlardr."
Gk grlemesi, szle deil, aksine lisn- hl ile Yaradan ortaktan ve
acizlikten tenzih eder, O'na boyun ediini iln ederek, kudreti ve
hikmeti karsnda O'na mut' olduunu bildirir. Yine Allah Teal yle
buyurmutur: "O'nu hamd ile tebih etmeyen hibir ey yoktur. Fakat siz
onlarn tebihlerini anlamazsnz" (sra, 17/44).
Melekler de Allah'dan korktuklarndan ve O'nu ycelttiklerinden,
Rableri-ne tebih eder ve O'nu e ve ocuktan mnezzeh klarlar.
Allah, azab etmek iin yldrmlar gnderir ve bunlarla dilediklerini
cezalandrr. Bu sebepten hir zamanda yldrmlar oalacaktr.
Ahmed b. Hanbel, Eb Sad el-Hudr (r.a.)'den Rasulullah (s.a.)'n
yle buyurduunu rivayet etmitir: "Kyamet yaklanca yldrmlar oalr. yle
ki kii bir kavme gelir ve 'Gne domadan nce kimleri yldrm arpt' der.
Onlar da 'Falanca, falanca, falanca yldrmla helak oldu'
derler."
Gk grlemesi ve imein her ikisi de ya hayr mjdecisidir ya da
ktlkle korkuturlar. Bu sebepten Rasulullah (s.a.) gk grlts
duyulduunda veya imek grldnde dua etmemizi emretmitir.
Buhar Ahmed b. Hanbel, Slim'den babas tarikiyle Rasulullah
(s.a.)'n gk grlemesi ve yldrmlar iittii zaman yle dua ettiini
rivayet ederler: "Ey Allah'm! Gazabnla bizi ldrme, azabnla bizi yok
etme. Bundan nce ktl bizden defet"
imek ve gk grlemesi esnasnda yle denilmesi snnettir: "Korku ve
mide drmek iin size imei gsteren, yamurla ykl bulutlar getiren
O'dur. O'na gk grlemesi hamd ile, melekler de korkularndan tebih
ederler."
mam Malik Muvatta'nda, Abdullah b. Zbeyr (r.a.)'dan gk
grlemesini duyduu zaman konumay brakp ve yle dua ettiini rivayet
eder: "Gk grltsnn hamd ile meleklerin korku ile tebih ettikleri Yce
Allah, noksan sfatlardan uzaktr."
Ahmed b. Hanbel, Eb Hreyre (r.) den, rivayet ediyor; O gk grltsn
iittii zaman yle dua ederdi: "Gk grltsnn hamd ile tebih ettii Yce
Allah, noksan sfatlardan uzaktr."
Enes (r.a.), Rasulullah (s.a.)'n yle buyurduunu rivayet etmitir:
"Yldrm, Allah Teal'y zikreden kimseyi arpmaz."
Eb Hreyre (r.a.)'den rivayet edildiine gre Rasulullah (s.a.), gk
grltsn iittiinde yle dua ederdi: "Gk grltsnn hamd ile ve meleklerin
korku ile tebih ettikleri Yce Allah, noksan sfatlardan uzaktr.
O'nun her eye gc yeter." Eb Hreyre (r.a.) yle derdi: "Kim bu duay
okur da onu yldrm arparsa, diyeti bana aittir."
Allah'n kudretini ve ilh olduunu gsteren bunca delile ramen
kfirler, mcadele edip, Allah Teal'nm azameti ve O'ndan baka ilhn
olmad konusunda pheye derler. Mchid yle der: "Bir Yahudi,
Rasulullah (s.a.) ile tartarak ona Allah Teal'nn hangi eyden
olduunu sordu."
Allah Teal, pek kuvvetli ve annda yakalayandr. Mumahale dmana ok
hileli davranmak demektir. Allah Teal, onlar farkna varmadan
iddetli azab indirmek iin ustaca tasarrufta bulunur. Temahhale"Hile
yapmaya alt, gayret etti" manasna kullanlr.
O, stnzden ve altnzdan size azbetmeye kadirdir. "Hilelerinin
sonunun nasl olduuna bir bak! Biz onlar ve milletlerini, hepsini
yerle bir ettik" (Nemi, 27/51). "Allah, kasabalarn zalim halkn
yakalaynca, byle yakalar. Yakalamas da iddetli ve elimdir." (Hud,
11/102).
Bu ayette Rasulullah (s.a.) teselli edilmitir. Zira kfirler,
sadece Onun peygamberliini inkr etmekle kalmamlar, bilkis daha da
ileri giderek Allah'n ulhiyyetini de inkr etmilerdir.
Doru davet, dua ve yakar, ilh edinilen putlara, totemlere,
meleklere ya da insanlara deil sadece Allah Teal'ya mahsustur.
bn Abbs (r.a.), Katde ve dier alimler yle der: Ayette geen
"Davet'l-Hakk", L ilahe illallah kelime-i tevhididir. Yani,
'Mahlktm bir kabul etmesi ve ihlsl ibadet etmesi gereken tek varlk
Allah'dr' demektir."
Keaf da bu ayetle ilgili iki vecih zikredilmitir. Birincisi:
"Davet", batln zdd olan Hakk'a muzf klnmtr. Yani "slm daveti, slm'a
mahsus hak davasdr" demektir. kincisi: "Davet" "Allah Teal" demek
olan Hakk'a muzf klnmtr. Manas "Dua, ancak iiten ve kabul eden, hak
olan Allah'adr" ek-
Bu ve bundan nceki ayetler, Rasulullah (s.a.) ile onlar tehdit
ettii ceza hususunda mcadele ettiklerinden dolay kfirleri
korkutmaktadr. Eb Hay-yn, "Gerek dua ve ibadet ancak O'nadr" kavli
hakknda yle der: "Grnen o ki ayetteki bu izafet, mevsufun sfata
izafeti kablindendir. 'Ahiret yurdu' kavli de byledir. Takdiri
yledir: 'Gerek ve hak davet, bakalarna deil, sadece Allah'a
mahsustur. nk Allah'dan bakasna yaplan davet batldr'. Mana yledir:
'Gerek davet, sadece Allah Teal'ya yaplan davettir'. Bu ayet,
kfirlerin Allah ile beraber ilhlar ihdas etmelerini reddetmektedir.
Kim Allah'a dua ederse bu yapt dua haktr. Onlar yznden Allah
hakknda mcadele ettikleri putlarna dua etmeleri ise bunun aksidir.
Zira bu dua batl olup, hibir yarar salamaz. Bu sebepten Allah,
"O'ndan baka dua ettikleri putlar..." diye buyurmutur.
Allah'dan baka, putlara ve aslsz mbudlara dua edenlerin -ki
onlar mriklerdir- isteklerini, bunlar kesinlikle karlamaz, onlarn
dualarn kabul etmez, yakarlarn duymaz ve onlara fayda temin
edemeyip zarar da onlardan uzaklatramazlar. Bunlarn durumu, susuz
olduu halde azna gelmesi iin uzaktan kendisine avularn am bekleyen
bir kimseye, suyun karlk vermesine benzer. Su, cansz varlk olup
duay anlayamaz, sese karlk veremez ve onu hissedemez. Bu tebihin ne
kadar canl ve gereki olduuna ve Allah'a dua eden kimsenin at gibi
avularn aldna dikkat edilmelidir.
Bu, Allah'n kendisinden bakalarna ibadet edenlerin, onlarn
dualarna karlk vermelerinden mitsizlie dmeleri iin vermi olduu bir
misaldir. Maksat akllarm ve hislerini harekete geirmektir. Araplar,
eriemeyecei bir ey iin gayret gsterip abalayan kimseye, suyu avula
alan kiiyi misal vermitir. air yle der:
"Onunla aramzda olan ak yznden suyu ak bir avula alan kimseye
benzedim.
te kfirlerin putlara ibadeti de byle, ziyandr, kayptr ve
bounadr. Zira onlarn hem putlara yaptklar dualar karlkszdr hem de
Allah, bunlarn dualarn kabul etmez.
Bundan sonra Allah Teal, kudretinin, azametinin ve kuvvetinin
mkemmelliini aklayarak yle buyurmutur: "Her ey Allah'a boyun eip
itaat eder. Mminler ve melekler, hem skntda hem rahatlkta isteyerek
boyun eerken kfirler sknt annda istemeyerek itaat ederler. Aslnda
insan, hayvan, nebat ve cansz varlklar, btn mahlkat kendilerini
yaratan ve meydana getiren Yaratana boyun eip, itaat ederler. Ayn
ekilde ad geen btn bu varlklardan glgesi olanlarn glgeleri de gne
douncaya kadar sabahn erken saatlerinde ve gndzn sonunda Allah'a
secde eder ve boyun eerler." Glgenin uzamas ve ekilmesi bu
vakitlerde meydana geldii veya Araplarn kullanageldikleri gibi
devam ifade etmek iin bu iki vakit zellikle zikredilmitir. Allah'a
secde edilmesi, O'nun Rab olduuna dellet eder. Allah Teal'dan bakas
ibadet edilmeye lyk deildir.
Allah'n Bir Olmas Ve Allah'n Birlii Karsnda Mmin Ve Mrik rnei16-
De ki: "Gklerin ve yerin Rabbi kimdir?", "AUah'tr" de. "Onu brakp
kendilerine bir fayda ve zarar omayan dostlar m edindiniz?' de. Kr
ile gren bir olur mu? Veya karanlkla aydnlk bir midir? de. Yoksa
Allah'a, Allah'n yaratt gibi yaratan ortaklar buldular da,
yaratmalar birbirine mi benzettiler? De ki: .Her eyi yaratan
AUah'tr. O, her eye stn gelen tek ilhtr."
AklamasEy Peygamber! Mriklere de ki: 'Gkleri ve yeri yaratan
kimdir?'. Sonra onlara kesinlikle belli olan cevab ver. Zaten
onlar, bu cevab ikrar da etmilerdir. nk Allah'n tek yaratan olduunu
itiraf ediyorlard. Allah Teal, yle buyurmutur: "And olsun ki onlara
'Gkleri ve yeri yaratan kimdir?' diye sorsan 'Allah'tr' derler."
(Lokman, 31/25). O halde onlara de ki: Allah, o ikisini yaratan,
onlarn Rabbi ve ilerini idare edendir.
Zemaher yle der: "Allah'tr de" kavli, kfirlerin itirafn
anlatmakta ve Allah' zihinlerine naketmektedir. nk eer Rasulullah
(s.a.) onlara sadece 'Gklerin ve yerin Rabbi kimdir?' deseydi
onlarn 'Allah' demelerine gerek kalmazd."
Onlar, bu hususu iyice kavradktan sonra yine de ki: "Niin Allah'
brakarak mbudlar edindiniz." stelik onlar canszdrlar. Eer Allah'n
varln ikrar ediyorsanz size ne oluyor da Allah'tan baka aciz
yardmclar ve ibadet ettiiniz dostlar edindiniz. Hem de onlar
kendilerine ne fayda salayabilirler ne de zarar
uzaklatrabilirler.
Eer bu ilhlar, kendileri iin fayda salayamayp, zarar
uzaklatrama-yanlarsa tatbiki kendilerine ibadet edenlere fayda ve
zarar veremeyeceklerdir. Hi Allah ile beraber bu ilhlara ibadet
edenlerle, sadece orta olmayan Allah'a ibadet edenler bir olur mu?
Elbette ikinciler Rablerinden bir nur zeredirler. Bu sebepten Allah
yle buyurmutur: "Sapk inanlarn aklayarak onlara de ki: 'Hibir ey
grmeyen kr ile hakk idrak edip, gren kimse bir olur mu?" Veya
karanlkla aydnlk bir midir?" Hak yol tek olduu, batl ve inkr yollar
ok eitli olduu iin "karanlklar" oul olarak "aydnlk" ise tekil
olarak getirilmitir.
Bu kavilden maksat udur: "Bir kimsenin, kfir ile mminin, kfr ile
imann eit olduunu sylemesi mmkn deildir. Zira kfir, kr bir kimseye;
inkr, karanlklara benzerken mmin, gren; iman ise aydnlk
gibidir."
Onlar Allah'a ortaklar buldular. Yani, o mrikler Allah ile
beraber Rabbe benzeyen ve yaratma hususunda O'nun gibi olan ilahlar
buldular. te o anda onlara gre ortaklarn yaratmasyla Allah'n
yaratmas birbirine benzeyip kart. Onlar, Allah'a, O'nun yaratt gibi
yarattklarn iddia ettikleri ortaklar kounca bu iin iinden kamayp,
hibir ey yaratamayp kendilerinin yaratlm olmasna ramen bu ortaklara
ibadet etmeye baladlar. Onlar nasl olur da ibadet ederken Allah'a
ortak koarlar. Hi yaratan, yaratmayana benzer mi! Bu, u ayetin
manasna benzer:" "Sizlerin Allah' brakp taptklarnz bir araya
gelseler, bir sinek bile yaratamayacaklardr." (Hacc, 22/73).
Ayetten maksat udur: Vaziyet grnd gibi deildir. Zira Allah
Teal'ya hibir ey benzetilemez ve hibir ey O'na benzemez. O'nun ne
benzeri ne yardmcs ne ocuu ve ne de ei vardr. O mrikler, ilahlarn
Allah tarafndan yaratldklarn ve kendilerinin de Allah'n kulu
olduklarn itiraf ettikleri halde yine de o ilhlara taparlar. Onlar,
bu durumu telbiyelerinde de ifade etmilerdir: 'Lebbeyk, senin hi
ortan yoktur. Ancak bir "ortan vardr ki, o senindir. Sen, hem onun
hem de onun sahip olduu eylerin sahibisin1. Allah Teal da onlarn
durumunu ylece haber vermitir: " Onlara, bizi Allah'a yaklatrsnlar
diye kulluk ediyoruz '"(Zmer, 39/3).Bu kavildeki soru, onlarn bu
davranlarna hayreti, onu inkr ve onlarla dalga gemeyi ifade
etmektedir.
Allah Teal, onlarn sapk inanlarn inceden inceye hesaba ekip,
Allah ile beraber, aczi ve kuvvetsizlii sebebiyle O'ndan baka ilh
edinmek iin bunu mmkn klacak bir sebebin bulunmadn akladktan sonra
u kesin neticeyi ifade etmitir: "Y Muhammed! Hakkn ne olduunu
aklayarak onlara de ki: Her eyi yaratan Allah'tr." Hem sizi, hem
putlarnz ve hem de btn mahlkt yaratmtr. Eer doru bir ekilde
dnrseniz Allah'n tek yaratan ve tek yoktan var eden, tek ilh,
ibadete tek lyk ve her eye stn olduunu grrsnz. Buna ramen nasl olur
da fayda ve zarar vermeyen putlara taparsnz!
Hak Ve Batla Verilen rnek Ve Bahtiyarlar le Bedbahtlarn Sonu17-
Allah, gkten su indirir, vadiler, onunla dolar taar. Sel, ste kan
kp alr gtrr. Sslenmek veya faydalanmak iin atete erittiklerinin
zerinde de buna benzer bir kpk vardr. Allah, hak ve batl iin byle
misal verir. Kpk yok olup gider, insanlara fayda veren ise yerde
kalr. Allah bunun gibi daha nice misaller verir.
18- Rablerinin arsna gelenlere en gzel karlk vardr. O'nun arsna
uymayanlar ise yeryznde olan her ey ve daha bir kat onlarn olsa
(kurtulmak iin) fidye verirlerdi. te hesaplar kt olanlar bunlardr.
Varacaklar yer cehennemdir; ne kt konaktr!
19- Ey Muhammedi Sana Rabbinden indirilenin gerek olduunu bilen
kimse, onu bilmeyen kre benzer mi? Ancak akl sahipleri ibret
alrlar.
AklamasBirinci ayet, Kur'an veya iman demek olan hakkn sabit
oluuna, ebedliine ve yararl oluuna ve inkr manasna gelen batln azar
azar zlmesine ve yok olup gitmesine verilen iki misali ihtiva
etmektedir. Allah Teal yle buyurmutur:
"Gkten su indirir..." Yani Allah Teal, bulutlardan yamur
indirir. Her vadi ve nehir, byklk ve kklne gre bu yamurdan payn
alr. Ayn zamanda burada, tamamen imanla kapl ya da iman derece
derece zayf kalplere iaret edilmitir. Bu yamurdan oluan sel,
zerinde meydana gelen kpkleri ve erp beraberinde srkler gtrr. te
hak ve batla ya da iman ve inkra verilen ilk rnek budur.
Bundan sonra Allah Teal ikinci rnei zikretmitir: "Ve madenlerden
de..." Yine hak veya iman, altn, gm, demir ve bakr gibi faydal
madenlere benzer. yle ki bu madenler, atete eritilerek toprak ve
pastan arndrlr ve ss eyas, kap kaak, silah ve dier faydal metal
eyalar yaplr. Bunlarn erimeleri srasnda zerlerinde pas ve kir
oluur. te bu da batla rnektir.
"te Allah, hak ile batla byle rnekler verir..." Allah, bylece
bahsi geenleri, hak ve batl biraraya geldiinde onlara misal olarak
verir. Sabit ve faydal olan hak, yine sabit ve faydal suya, temiz
ve saf madene benzer. Yok olup giden ve fayda vermeyen batl ise
selin etrafna frlatp att kpk, erp ve eriyince madenden kan kir ve
pas gibidir. Netice olarak hak karsnda batln devam edebilme imkn
yoktur.
Bundan sonra Allah Teal, batln yava yava zldn ve kaybolup
gittiini zikrederek yle buyurmutur: "Kpe gelince" "Suyun zerinde
oluan kpk ve erp dalp, yok olarak selin etrafnda kalr ve oraya
buraya taklr. Rzgr da onlar savurarak alp gtrr. Kendisinden
yararlanlan su ve maden ise yeryznde kalcdr. Suyu ier ve
ekinlerimizi sularz. Madenlerden de ss eyas, kap kaak, silah ve
dier eyalar yaparak istifade ederiz. Allah Teal, demir hakknda yle
buyurmutur: "Pek sert olan ve insanlara birok faydas bulunan demiri
var ettik. '"(Hadid, 57/25).
"te Allah, rnekleri byle vermektedir" Allah Teal, size bu
misalleri aklad gibi ayn ekilde iman ve inkr, hak ve batl gibi asl
inanlarn esaslar arasndaki farklar izah etmek iin daha nice apak
misaller verir.
Netice olarak hakkn ve iman nurunun vcut bulduu Kur'an- Kerim
kalplere hayat veren iman; yer lyken onu dirilten suya ve insanlara
pek ok yarar salayan saf ve temiz madenlere benzetmitir. Kfr, irk
sapkl ve mriklerin batl itikatlar ise; hibir yarar salamayp abucak
yok olur "Fev-ran" dalp gider. Btn bunlar, suyun ve selin yava yava
zlen ve rzgrn savurup gtrd kpk ve erpne ve madenlerin uzaklatrlp
bir tarafa atlan kir ve pasna benzer.
Bu mkemmel misal, sadece insann hayr iin verilmitir. yle ki
akbetini hazrlamak ve ahiret hayatnda kendisini bekleyen mutluluk
ve bedbahtl elde etmek, bu insann elindedir. Kyamet gn gelip
attnda, insanlar ve yaptklar Rablerine arz olununca batl hemen bir
tarafa meyleder ve yok olur. Hak ehli ise haktan faydalanrlar.
Allah Teal, Bakara suresinin banda mnafklar iin ate ve sudan iki
misal vermi ve yle buyurmutur: "Onlar, evresini aydnlatmak iin ate
yakan kimseye benzerler ki..." (Bakara, 2/17). "Bir ksm da
karanlklarda gk grlemeleri ve imek arasnda gkten boanan saanaa
tutunup, yldrmlardan lmek korkusu ile parmaklarn kulaklarna tkayan
kimseye benzer". (Bakara, 2/19).
Yine Allah Teal, Nur suresinde de kfirler iin iki misal
vermitir: "inkr edenlerin ileri engin llerdeki serap gibidir."
(Nur, 24/39). Bilindii gibi serap, an scakta olur. "Veya engin
denizin karanlklarna benzer." (Nur, 24/40).
Hadislerde de benzeri misaller zikredilmitir. Rasulullah (s.a.),
snnetinden yararlananlar, suyun dt toprak parasnn durumuna
benzetmitir.
Buhar ve Mslim'de Eb Musa el-E'ar (r.a.), Rasulullah (s.a.)'n
yle buyurduunu rivayet etmitir: "Allah'n benimle gnderdii hidayet
ve ilim, yaan yamur gibidir. Bu yamur, bazen yle bir topraa der ki,
bir ksm suyu ier ve ayr ile bol ot bitirir, bir ksm da kurak olup
suyu stnde tutar. Allah, bu sudan insanlar faydalandrr. Hem ierler,
hem hayvanlarn sularlar, hem de ziraatte kullanrlar. Bir de yamur,
dz ve kaypak bir topraa der ve bu toprak, ne stnde su tutar, ne de
ot bitirir. te bu, tpk Allah'n dinini anlayan, Allah'n benimle
gnderdii hidayet ve ilimden faydalanan, renen ve ten kimseyle, buna
ban bile kaldrp bakmayan ve Allah'n benimle gnderdii hidayeti kabul
etmeyen kimse gibidir".Bu, Allah Teal'nn mnafklar iin verdii misale
benzeyen suyla ilgili bir darb- meseldir.
mam Ahmed, Buhar ve Mslim, Eb Hreyre (r.a.)'den Rasulullah
s.aj'm yle buyurduunu rivayet etmitir: "Benim ve sizin durumunuz,
evresini aydnlatmak iin ate yakan kimseye benzer. Kelebekler ve u
birtakm hay-:anlar kendilerini atee atmaya balarlar. Adam, onlara
mni olmaya alr. Bu hayvanlar adama galip gelip atee dalverirler. te
bu, benimle sizin durucunuza benzer. Ben, sizi cehennemden korumaya
alrm. Ateten geri durun.
Siz de bana aldrmayp cehenneme koarsnz".Bu da atele ilgili bir
misal olup, Rasulullah (s.a.), burada mmetini cehennemden
uzaklatrmak iin ne kadar ar gayret gsterdiini ve insanlarn bir
ksmnn, kelebeklerin atee hcum ettikleri gibi birbiri ardnca
cehenneme kayverdiklerini aklamtr. Bu misal, Allah'n mnafklar iin
verdii misal gibidir.
Hemen arkasndan Allah Teal, yeni bir cmle ile tevik edip
korkutarak hak ehlinin ve batl taraftarlarnn akbetlerini ve mutlu
olanlarla bedbahtlarn sonunu beyan etmi ve yle buyurmutur: "cabet
edenlere..." Cennet, Allah ve Rasul'ne itaat eden, Allah'n
emirlerine boyun een ve O'nun gemi ve gelecekle ilgili haberlerini
tasdik edenler iin, "en gzel karlk," cennet nimetleri ve byk sevap
"vardr". Yine Allah Teal yle buyurmutur: "yi davranp, salih amel
ileyenlere, daima daha iyisi ve stn verilir." (Yunus, 10/26).
"Ama iman edip, slih amel ileyene, mkfat olarak gzel eyler
vardr, ona buyruumuzdan kolay olan syleriz." (Kehf, 18/88).
Ve "Uymayanlar ise" Allah ve Rasul'ne itaat etmeyenler,
ahirette, dnyada sahip olduklar hereyi ve daha bir katn fidye
olarak verseler, bu onlara hibir yarar salamaz. Yani, onlarn ahiret
yurdunda yeryz dolusu altn ve daha bir katn fidye vererek Allah'n
azabndan kurtulmalar mmkn deildir. Eer onlar bu servete sahip
olsalar, gzlerini krpmadan verirler. Fakat Allah, bunu kabul etmez.
nk Allah Teal, kyamet gnnde onlarn fidye ve tevbelerini kabul
etmeyecektir.
te Allah'a itaat etmeyenler iin ahiret yurdunda kt bir azap
vardr. Onlar, yaptklar herey iin inceden inceye hesaba ekilir,
hibir gnahlar balanmaz. Kim ince bir hesaba tbi tutulursa sonu
azaptr. Onlarn varacaklar yer cehennemdir. Konaklayacaklar yer, ne
kt konaktr. Bu ayetde Allah ve Rasul (s.a)'ne itaat etmeyenleri,
Rablerinin emirlerine uymayp ehvetlere dalmalar hususunda
gafillikleri sebebiyle iddetli bir ekilde korkutmaktadr.
Arkasndan bn Abbs (r.a.)'n da belirttii gibi Hamza (r.a.) ve Eb
Cehil hakknda indirilen u ayet gelmektedir: "Ey Muhammedi
nsanlardan sana Rabbinden indirilenin phe gtrmeyen, iinde hibir
karklk bulunmayan bilkis her eyiyle doru olan bir hak olduunu, btn
haberlerinin doru, emir ve yasaklarnn adaletli olduunu bilen ile
bunlar bilmeyen bir deildir. Allah Teal yle buyurmutur: "'Rabbinin
sz doruluk ve adaletle tamamland" (En'am, 8/115).Yani, 'Verilen
haberler doru ve istekler adaletlidir' demektir. Muhammed (s.a)'in
getirdiklerini tasdik eden ile tasdik etmeyen bir olamaz. Zira
tasdik etmeyen krdr, grmez, hayra ulaamaz ve onu anlayamaz. Eer
anlayabilse zaten boyun eer, tasdik eder ve tbi olur. Bu
misallerden ancak selim akl sahipleri doru fikirlere ve olgun
grlere sahip olanlar yararlanabilir, ibret ve t alabilir ve onlar
kavrayabilir.
u ayet de ayn manay ihtiva etmektedir: "Cehennemliklerle cennet
ehli bir deildir. Kurtulua ermi kimseler cennetliklerdir." (Har,
59/20).
Mutlu, Akll nsanlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Karlk20-
Onlar, Allah'n ahdini yerine getirirler, anlamay (misak)
bozmazlar.
21- Onlar, Allah'n birletirilmesini emrettii eyi birletirirler.
Rablerinden korkarlar, kt hesaptan rkerler.
22-24- Onlar, Rablerinin rzasn dileyerek sabrederler, namaz
klarlar, kendilerine verdiimiz rzktan gizlice ve aka infak ederler.
yilik yaparak ktl ortadan kaldrrlar. te onlara ahiret yurdundaki
vgye layk son, girecekleri Adn cennetleri vardr. Babalarnn,
elerinin, ocuklarnn slih olanlar da oraya girerler. Melekler her
kapdan yanlarna girip "Sabretmenize karlk size selm olsun, sizin
sonunuz ne gzeldir" derler.
AklamasAllah Teal, Muhammed (s.a)'in peygamberliini gerekten
bilen ve O'na indirilenlerin hak ve doru olduuna inanan akl sahibi
mminleri u zelliklerle vasflandrmaktadr:
1-Ahde Vefa
Onlar, Allah Teal'nn Rab olduunu itiraf ederek, bu konuda
verdikleri sz yerine getirirler. Ayrca kendileriyle Allah arasnda
ve yine kendileriyle kullar arasndaki ahitlere sadk kalrlar.
"Allah'n ahdi" doruluu hususunda akl ve nakl delil bulunan her
ey demektir. "Ahit", cins isimdir. Yani, "Allah'n kullarna vasiyet
ettii emir ve yasaklar eklindeki O'nun btn farzlar" demektir. Btn
farzlara sarlp, btn gnahlardan kanmak, bu hkmn iinde mtl
edilir.
2- Andlamalar Bozmamak
Verdikleri szn icaplarn yerine getirirler. Rablerine kar
verdikleri iman szn ve insanlarla yaptklar al veri ve dier
muamelelerle ilgili anlamalar bozmazlar. nk sz verdiinde sznde
durmayan, biriyle mcdele ettiinde din ve ahlk snrn aan, konutuunda
yalan syleyen ve kendisine bir ey emanet edildiinde hyanette
bulunan mnafklar gibi olmak istemezler.
Buhar, Mslim ve Nese'de Eb Hreyre (r.a.)'den rivayet edildiine
gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Mnafkn almeti tr: Konutuunda
yalan syler, sz verdiinde sznde durmaz, kendisine bir ey emanet
edildiinde hyanette bulunur''.Dier bir rivayette bu almetler drt
olup, u ekildedir: "Ahitletiinde sznde durmaz ve biriyle mcdele
ettiinde din ve ahlk snrn aar"
Birok alime gre; anlamay bozmamakla, ahde vefa gstermek
birbirine yakn manalardr. Bu ikisi, farkl olsalar da birbirinden
ayrlmayan iki mefhumdur. Ahde vefa etmek manas pekitirilmek iin
anlamay bozma yasa vazedilmitir. Veya bu, huss hkmn aklanmasndan
sonra genel manann ifade edilmesidir.
Katde yle der: "Allah, emrini muhafaza etmek ve nemine iaret
etmek iin Kur'an'da tam 20 ksur yerde ahde ve anlamalara vefa
gstermeyi zikretmitir".
3- Sla-i Rahim (Akrabalarla likiyi Kesmemek), Allah ve Kullarla
lgili Gzetilmesi Zorunlu Olan Btn Haklara Riayet Etmek
Onlar, Allah'n, kendi haklarndan birletirilmesini emrettii ve
koparlmasn yasaklad her eyi birletirirler. Bu haklardan bazlar,
Rasulullah (s.a.)'a cihatta ve cihadn dnda yardm etmek, kullarn
haklarn gzetmek ve sla-i rahimdir.
Buhar ve Mslim Enes (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'n yle
buyurduunu rivayet etmitir: "Kim rzknn genilemesini, mrnn uzamasn
arzu ediyorsa akrabalaryla ban arttr sn". Yine fakir ve muhtalara
yardm edip iyilikte bulunmak da Allah hakkna bir misaldir. Bu
zellik, nceki iki sfatn iinde yer almasna ramen, manay pekitirmek
ve ahde vefann sadece insanla Allah Teal arasnda snrl kald
zannedilmesin diye tekrar zikredilmitir.
4- Allah 'tan Korkmak
Onlar yaptklar ve terkettikleri amellerde Rablerinden korkar ve
her ilerinde O'nu gzetirler. "Hayet" Ta'zim gstererek ve korkulan
kimseyi bilerek korkmak" demektir. Bu sebepten Allah, sadece
alimlerin Allah'dan daha ok korktuklarn beyan etmitir: "Allah'n
kullar arasnda O'ndan korkan, ancak alimlerdir" (Fatr, 35/28).
5- Azaptan Korkmak
Onlar, ahiret yurdunda kt bir ekilde ve inceden inceye hesaba
ekilmekten saknr ve korkarlar. nk ince bir hesaba tab tutulan
kimseye azab edilir. Onlar, hesaba ekilmeden nce nefislerini
muhasebe ederler. nk kk byk her ey, hesaba dhildir. Hesaba
ekilmekten korkan kimse Allah'a itaata ynelir ve gnahlardan saknr.
Dikkat edilmelidir ki drdnc zellik, Allah'tan korkmaya iaret
etmektedir. Bu da Allah'n azametinden ve byklnden korkmay icab
ettirir. Bu zellik ise dikkatleri kt bir ekilde hesaba ekilmekten
korkmaya yneltmektedir.
6- Sabretmek
Sabr, nefsi holanmad eylere kar tutmak, demektir. Onlar, Allah'a
itaata, gnah ilememeye ve bellara sabrederler. Bylece Allah'a
itaata ve mkellef kld eylere devam eder, Allah'a isyandan ve
gnahlardan ya da irkin eylerden uzak olur ve balarna musibet ve bel
geldiinde Allah'n takdirine raz olurlar. Onlar, riya ya da hret iin
deil bilkis Allah Teal'nn rzasn ve sevabn kazanmak iin
sabrederler.
7- Namaz Dosdoru Klmak
Yine onlar, namaz rkn ve artlarna tam riayet ederek, kalpler
Allah Teal'ya huu iinde O'nun rzasna uygun ekilde namaz
klarlar.
8- Hayr in Mal eitli ekillerde Sarfetmek
Onlar, kendilerine rzk olarak verdiklerimizden bir ksmn duruma
gre gizlice ve aktan sarfederler. Riya ve gsteri olmasn diye
yaptklar infk kendileriyle Rableri arasnda gizli tutar, bazen de
tevik etmek, insanlara retmek ve rnek olmak iin aktan sarfederler.
Bu, ister eler, ocuklar ve fakir akrabalar iin yaplan "farz olan"
harcama olsun isterse yakn olmayan fakir ve miskinler iin yaplan
"mendup infak" olsun deimez.
9- Ktle yilikle Karlk Vermek
Onlar, cahillie kar yumuaka muamele etmek ve eziyete kar
sabretmek gibi ktlklere iyilikle mukabele ederler. Allah Teal "yle
buyurur: "Bilgisizler kendilerine laf att zaman onlara gzel ve
yumuak sz sylerler" Furkan, 125(63); "Faydasz bir eye rastladklar
zaman yz evirip, vakarla geerler." (Furkan, 25/72). Yine izini
silmesi iin ktln arkasndan hemen bir iyilik yaparlar.
mam Ahmed, Eb Zer (r.a.)'den Rasulullah (s.a.)'m yle buyurduunu
rivayet etmitir: "Bir ktlk yaptn zaman hemen peinden bir iyilik yap
ki onu silip yok etsin."
Yine Ahmed, Tirmizi, Hakim ve Beyhaki de Eb Zer (r.a.)'in
rivayetine gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Ktln arkasndan
hemen bir iyilik yap ki onu yok etsin. nsanlara gzel ahlkla muamele
et." Bilinmektedir ki ktlk yapanlara ve dier insanlara gzel bir
ekilde davranmak daha faziletli, daha cmerte bir muamele ve daha
tesirlidir. nk bu, ileri kolaylatrr, kini defeder ve neticesi daha
emindir.
Allah, akll mminlerin bu vgye lyk zelliklere sahip olduklarn
akladktan sonra onlarn hak ettikleri karl zikretmitir.
"te onlar iin mutlu son vardr." Zikredilen bu zelliklere sahip
kimselere dnya ve ahirette gzel son ve mutluluk vardr. yleki dnyada
dmanlarna kar onlara yardm edilir, ahirette de cenneti elde
ederler.
Hemen peinden Allah, bu sonu daha da belirginletirerek yle
buyurmutur: "Adn cennetleri" Bu gzel akbet, iinde ebed olarak
kalacaklar cennetlerdir.
Hem onlar ve hem de elerinden, baba ve ocuklar cihetinden slih
mminler bu cennetlere girerler. Bu ayet, cennetteki derecelerin
efaatla ykselebileceini gstermektedir. Yine 'slih olmann' art
koulmas dellet etmektedir ki srf soy ba bir ie yaramamaktadr. Neseb
ba, eer slih amelle birlikte olmazsa hibir ey ifade etmez. Allah
Teal yle buyurmutur: "Sra flendii zaman, o gn aralarndaki soy yaknl
fayda vermez." (M'minn, 23/101). "Allah'a temiz bir kalple gelenden
baka kimseye maln ve oullarn fayda vermeyecei gn..." (uara,
26/88-89).
Tirmizi'nin rivayetinde, Rasulullah (s.a.), lm hastal srasnda
Fatma (r.a.)'ya yle demiti: "Ey Muhammed kz Fatma! Malmdan
dilediini iste. Ancak Allah'n hakkmdaki takdiri karsnda sana hibir
ekilde fayda sala-yamam."
Onlar cennete girerken melekler "Dnyada sabrettiiniz iin Allah'n
selm ve rahmeti zerinize olsun. Devaml emniyet ve selmet iinde
olun. Dnyann sonucu cennet olmas ne gzeldir" diyerek eitli
kaplardan girip yanlarna gelirler. "Selm" kavli, bir mahzfu ihtiva
eder ki takdiri "Selmn aley-km derler" eklindedir.
bni Cerir ve bni Ebi Hatim'in Ebu Umme (r.a.)'den rivayet
ettiine gre Rasulullah (s.a.) her yln banda ehitlerin kabirlerini
ziyaret eder ve yle derdi: "Sabretmenize karlk size selm olsun.
Sizin sonunuz ne gzeldir." Ayn ekilde Ebbekir, mer ve Osman
(r.a.)'da byle yaparlard.
Bedbahtlarn zellikleri Ve Onlara Verilen Ceza25- Salam sz
verdikten sonra Allah'n ahdini bozanlar, Allah'n birletirilmesim
emrettiini ayranlar ve yeryuzunde bozgunculuk yapanlar, ite la'net
onlaraAklamas
Allah Teal, bedbahtlar u zellikle vasflandrmtr:
1- Ahdi bozmak: Onlar, Allah'n kullarn mecbur ederek emrettii
ahdini bozarlar. Bu ahit, O'nun birliine, kudretine ve iradesine
iman etmek, nebilerine, resullerine, kitaplarna ve peygamberlerine
vahyedilenlere gnlden inanmak gibi Allah Teal'yla alkal olsun veya
insanlarn haklaryla ilgili olsun birdir, durum deimez.
Ahdi bozmak, esasen Allah'n varln ve birliini gsteren delilleri
dnmemek veya dnp, doruluunu anlayp sonra inat edip gereini yapmamak
ya da onlardan phe edip hakkn aksine inanmak demektir.
"Sz verdikten sonra" sz, doruluunu ikrar edip kabullendikten
sonra demektir.
2- Allah'n birletirilmesini emrettii balar koparmak: Yani,
Allah'a ve peygamberlerine iman etmek, akrabalarla ilikiyi kesmek,
mminlere ve dier hak sahipleriyle balar kopartmak ve onlarla
yardmlamamak ve Allah'n farz kld btn balar kesmek.
3- Yeryznde bozgunculuk yapmak: Onlar, kt ve irkin ileriyle
yeryzn ifsat eder, kendilerine ve dier insanlara zulmeder ve
Allah'n dinine deil, baka sapklklara davet ederler. Yine onlar,
ahslara ve mallara hakszlk etmekten geri durmaz, lkeyi harab
etmeye, fitne, sava ve perianlk ateini tututurmaya vesile olan her
halt ilerler.
Bundan sonra Allah Teal, bu insanlarn hak ettikleri cezay
bildirerek yle buyurmutur: "te bu zelliklere sahip olanlar,
laneti", Allah'n rahmetinden kovulmay, dnya ve ahiretin hayr ve
iyiliklerinden uzaklatrlmay "hak etmilerdir."
"Onlara kt akbet vardr." Bu akbet cehennem azabdr. Oraya giren
sadece ktlk grr.Yine Allah Teal, daha nce yle buyurmutu:
"Varacaklar yer cehennemdir; ne kt olacaktr!" (Ra'd ,18).
Rzk Sadece Allah'tandr, Mucizeler Allah'n Elindedir Ve Allah,
Kendisine man Edenleri Hidayete Ulatrr26- Allah, diledii kimsenin
rzkn geniletir ve daraltr. Dnya hayatyla vnenler bilsinler ki
dnyadaki hayat ahiret yannda sadece bir geimlikten ibarettir.
27- nkr edenler: "Rabbinden (Muham-med'e) bir mucize indirilmeli
deil miydi?" derler. De ki: "Dorusu Allah dileyeni saptrr ve
kendisine yneleni doru yola eritirir"
28- Onlar inanm ve kalpleri Allah' zikretmekle huzura kavumu
insanlardr. Dikkat edin, kalpler ancak Allah' zikretmekle huzura
kavuur.
29- man eden ve slih amel ileyen kimseler iin ho bir hayat ve
dnlecek gzel bir yer vardr.
AklamasAllah Teal, mrikler iin kt yurt ve cehennemin var olduunu
ifade edince hemen arkasndan dnyadaki rzk taksiminin aklanmas ve
rzkn iman ve kfrle bir alkasnn bulunmadnn bildirilmesi uygun dmtr.
Allah Teal yle buyurmutur: "Allah Teal, diledii kimsenin rzkn
geniletir ve dilediininkini de daraltr." nk bunda insann mmin ve
kfir olmasna baklmakszn Allah'n hikmet ve adaleti sz konusudur.
Allah, mminin rzkn imtihan ve ibtil sebebiyle, sevabn ve ecrini
arttrma iin ksm olabilir. Yine kfirin rzkn da birden cezalandrmayp
mhlet vermek ve ahirette onu nimetlerden mahrum etmek iin bol vermi
olabilir. Bylece adalet tahakkuk eder. Yoksa kfirin rzknn genilii,
onun aziz ve erefli olduunu, Allah'n ondan raz olduunu, mminin
darlk iinde olmas da onun deersizliini ve Allah'n ona gazap ettiini
gstermez. Allah Teal, kfirin rzk konusunda yle buyurmutur:
"Kendilerine mal ve oullar vermekle, iyiliklerde onlar iin acele
ettiimizi mi zannederler? Hayr, farknda deiller." (M'minun,
23/56).
"Ayetlerimizi yalanlayanlar, bilmedikleri ynden, ar ar sonularna
yaklatracaz." (A'raf, 7/182).
Allah Teal, bundan sonra zenginlik iindeki mriklerin durumunu
beyan etmitir. "Mekkeli mrikler, dnya hayatnda sahip olduklar
nimetlere ok sevinip, onlardan tr kibirlenmiler, gzleri baka hi bir
ey grmemitir. Tabi ki Allah katndaki nimetleri idrak edememilerdir.
Ancak dnyadaki nimetler, ahiret yannda sadece abucak yok olup giden
basit bir faydadan ibarettir.
mam Ahmed, Mslim ve Tirmzi'de Ben Fehr'in kardei Mstevrid'in
rivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Ahiret
karsnda dnyann durumu, birinizin u parman denize daldrmas gibidir.
O kimse ne elde ettiine yle bir baksn." Bu srada Rasulullah (s.a.),
ehadet parman gstermitir.
Tirmiz'de bn Mesd (r.a.) yle der: "Rasulullah (s.a.), hasrn
stnde uyumutu. Kalktnda bir taraf hasrn izleriyle doluydu. 'Y
Raslallah (s.a.)! Sana bir dek hazrlasak!' dediysek de O 'Dnyadan
bana ne! Benim dnyadaki hlim, bir aacn altnda glgenip yola koyulan,
orasn terkedip giden yolcuya benzer.' buyurdu."
Allah Teal, mriklerin dnya hayatnn salam olduu menfaatlerle
aldandklanm ve maddiytn onlarn duygularn ve kalplerini krelttiini
belirtirken aldanmann ve maddenin esiri olmann kanlmaz sonucunu da
ifade etmitir. yle ki mrikler, Rasulullah (s.a.)'dan
peygamberliinin doruluunu gsteren madd bir mucize istemilerdir. nk
onlar, Kuran'n tasdik eden bir mucize ve istedikleri hususta kesin
bir delil olduuna inanmyorlard. Zira maddeciydiler. Onlarn nezdinde
akla hitabedebilmek imknszd. Bu gr ileri srenler, Abdullah b. Eb
Umeyye ve arkadalaryd.
Allah Teal, bu tekliflerini ylece hikye eder: "Mekkeli mrikler,
yle bir istekte bulunurlar: 'Muhammed'e de Musa ve sa (as)'nn
mucizeleri gibi bir delil veya herkesi susturan, belirgin, madd bir
mucize indirilmeli deil miydi?' O kfirler baka bir sefer de yle
demilerdi: "Haydi nceki peygamberler gibi o da bize bir mucize
getirsin." (Enbiya, 21/5).
Allah, onlarn istediklerini yapmaya elbette muktedirdir. Fakat
bir hadiste yle buyrulmutur: "Mekkeli kfirler, Rasulullah
(s.a.)'dan Safa Tepesini altn madenine evirmesini, pnarlar
fkrtmasn, Mekke'nin etrafndaki dalar uzaklatrp yerlerine geni
meralar ve baheler yapmasn isteyince Allah, peygamberine yle
vahyetti: 'Ey Muhammedi Dilersen onlara btn bunlar veririm. Ancak
yine de inkr ederlerse, lemlerden hi kimseye yapmadm ekilde onlara
azab ederim. stersen de onlara tevbe ve rahmet kapsn ak tutarm. '
Rasulullah (s.a.) yle dedi: 'Y Rabbi! Onlara tevbe ve rahmet kapsn
ak tut.
Allah, onlarn bu isteklerini reddederek, mucizelerin
indirilmesinin hidayet ve sapklkla bir alkasnn bulunmadn, bilkis
her eyin Allah'n elinde olduunu bildirmitir: "Siz ne kadar inat ve
inkrda ne kadar kararlsnz! Eer Allah, hidayete ermenizi istemezse
size mucizelerin indirilmesinin hibir faydas yoktur. Sizin gibi
kfrde kesin kararl ve inat olanlarn btn mucizeler indirilse de
hidayete ermeleri imknszdr. nk dallet ve hidayet Allah'n elindedir.
Allah, dilediini sapkla drr. Baz mucizeler indirildikten sonra sizi
sapkla drp, onlardan ibret almanz engelledii gibi baka mucizeler
indirilirken de sizi saptrr. nat etmeyi brakp hakka veya slm'a ya
da "Kendisine yneleni, doru yola eritirir." kavli, "Kendisine selim
bir kalp ile dnen kimseyi dinine ve kendisine itaata ulatrr."
takdirindedir.
Bu ayete benzer pek ok ayet vardr: "Eer Biz, onlara melekleri
indirir-sek, ller onlarla konusa ve her eyi karlarna toplasaydk,
Allah dilemedike yine de inanmazlard; fakat onlarn ou bunu
bilmiyorlar." (En'am, 6/111). "nanmayacak bir millete, ayetler ve
uyarmalar fayda vermez." (Yunus, 10/101). "Dorusu Rabbinin sz
verdii azab hak edenler, can yakc azab grene kadar kendilerine her
trl belge gelse bile iman etmezler." (Yunus, 10/96-97).
Allah Teal, peinden hidayeti hak edenleri zikretmitir: "Allah,
Kendisini ve Rasuln tasdik edenleri, kalpleri itenlikle, gvenerek
ve mit ederek Allah'n bir tek olmasyla ve O'nun vaadiyle sknete
kavuanlar hidayete ulatrr. Dikkat edin, mminlerin kalpleri ancak
Allah' hatrlamak, ayet ve delillerini dnmek ve mkemmel kudretini
yaknen bilmekle huzura kavuur, onlarn sknt ve huzursuzluklar yok
olur. Zira bu kalplere artk iman nuru yerlemitir." Allah Teal yle
buyurmutur: "Sonra hem derileri ve hem de kalpleri Allah'n zikrine
yumuar ve yatr." (Zmer, 39/23). Mmin, Allah'n cezalandrmasn hatrlad
zaman korkar. Allah yle buyurmutur: "Mminler ancak, o kimselerdir
ki Allah anld zaman kalpleri titrer." (Enfal, 8/2). Yine mmin,
Allah Teal'nn sevap ve rahmet vaadini hatrladnda kalbi huzura
kavuur ve sknete erer. "Ayetleri okunduu zaman bu onlarn imanlarn
arttrr ve Rablerine gvenirler." (Enfal, 8/2).
Allah Teal, mminlerin mkfatn bildirerek yle buyurmutur: "man
eden ve slih amel ileyen kimseler iin ho bir hayat, nimetler,
iyilikler, gzel ecirler ve dnlecek gzel bir yer vardr."
bn Abbs (r.a.)'n grne gre "Tb" cennettir. Cennetde bir aa olduu
gr de ondan rivayet edilmitir. Kurtub, Tbnn cennette bir aa olduu
grn tercih etmi ve yle demitir: "Doru gr, onun aa olmasdr. " nk bu
hususta Utbe b. Abdussulem'den merf olarak rivayet edilen u hadis
mevcuttur: " 'Tb' ismi verilen aa, ne gzel aatr." Sheyl'nin
belirttiine gre bu hadis sahihtir.
Yine mam Ahmed, Eb Sad el-Hudr (r.a.)'den merf olarak u hadisi
rivayet etmitir: " 'Tb', cennette bir aatr. 100 yllk bir mesafeyi
kaplar. Cennet ehlinin elbiseleri, onun yemi kapklarndan kar."
Buhar ve Mslim, Sehl b. Sa'd (r.a.)'den, Rasulullah (s.a.)'n yle
buyurduunu rivayet etmitir: "Muhakkak ki cennetde yolcunun
glgesinde 100 yl yryp de katedemedii bir aa vardr." Allah'n ihsanna
ve kudretine snr yoktur.
Nese hari Ktbi Sitte'de Eb Hureyre (r.a.)'nin rivayet ettii
hadise gre cennette "Orada gzn grmedii, kulan iitmedii ve insan
aklnn dnemedii nice eyler vardr."
Kurann Azametinin Ve Allah'n Hereyi Kuatan Kudretinin
Aklanmas30- Sana vahyettiimizi okuman iin, seni de onlardan nce
nice mmetlerin gelip getii bir mmete gnderdik. O mmet Rahman' inkr
eder. De ki: "O, benim Rabbimdir. O'ndan baka bir ilah yoktur.
Yalnz O'na gvendim. D-
nm de o,nadr,,
31-"Eer Kuran ile da*lar yrtlm veya yeryz yarlm yahut ller ko-
turulrnu olsayd, kfirler yine de inanmazlard. Oysa btn iler,
Allah'a aittir' inananlar "Ml*h dilerse btn insanlar doru yola
eritirebilir" gereini bilmediler mi? AUah'n sz yeri- ne gelinceye
kadar, yaptklar iler se- bebiyle inkr edenlere bir belnn do- kunmas
veya yurtlarnn yaknna inmesi devam eder durur- Allah, verdii szden
phesiz caymaz.
32- And olsun ki senden nce de nice peygamberler alaya alnmt.
nkr edenlere nce sre tandm, sonra ceza- larn verdim. Cezalandrmam
nasld?
33- Herkesin yaptn gzeten Allah, bunu yapamayan putlarla bir
olur mu? Onlar Allah'a ortak kotular. Ey Muhammedi De ki: "Onlara
bir ad bulun bakalm. Yeryznde bilmedii bir eyi mi Allah'a haber
veriyorsunuz? Yoksa kuru szlere mi aldanyorsunuz? Fakat inkr
edenlere, kfrleri gzel gsterildi ve doru yoldan alkonuldular. Zaten
Allah'n saptrdna yol gsteren bulunmaz.
34- Onlara dnya hayatnda azab vardr, ahiret azab ise daha
etindir.Allah'a kar onlar bir koruyan da yoktur.
AklamasEy Muhammed! Gemi mmetlere peygamberler gnderdiimiz gibi
Allah'n dinini ve sana vahyettiklerimizi kendilerine bildirmen iin
seni de bu mmete gnderdik. Senden nceki peygamberler yalanland.
Onlar sana birer rnektir. Onlara iddetli azabmz indirip,
cezalandrdmz gibi bunlar da balarna cezann gelmesinden saknsnlar.
Allah Teal yle buyurmutur: "Ey Muhammed! Allah'a and olsun ki,
senden nceki mmetlere peygamberler gnderdik. " (Nahl, 16/63)
"Senden nce nice peygamberler yalanland ve kendilerine yardmmz
gelene kadar yalanlanmalarna ve eza edilmeye katlandlar. Allah 'm
szlerini deitirebilecek yoktur. And olsun ki peygamberlerin haberi
sana da geldi." (En'am, 6/34).
Netice olarak mana yledir: Muhakkak ki Biz, senden nceki
mmetlere peygamberler gnderdiimiz gibi seni de insanlara tebl
ettiin ve okuduun bir Kitap ile gnderdik. Peygamberler yalanlannca
bak onlara nasl yardm edip, onlar ve onlara uyanlar dnya ve
ahirette mutlu sona eritirdik.
Seni kendilerine gnderdiimiz bu mmet, rahmeti her eyi kaplayan
Rahmn' inkr eder, Onu ikrar etmez, nimetlerine ve ihsanna kretmez
ve 'O'nun orta vardr' derler.
Onlara de ki: 'Ben, sizin inkr ettiiniz Rahmn'a iman ediyor,
O'nu itiraf edip, Rab ve ilh olarak tanyorum. O, benim her iimi
idare eder ve benim ya-ratcmdr. O, benim kendisinden baka ilh
olmayan Rabbimdir. Ondan baka ne rab ne de mabud vardr.'
Btn ilerimde O'na tevekkl ettim. Her iimi O'na havale edip O'na
gvendim. Dnm de O'nadr. nk O'ndan baka hi kimse buna lyk deildir.
Veya tevbem O'nadr." kinci mana, "Suunun balanmasn dile" (Gafir,
55) ayetindeki manayla ayndr.
Bundan sonra Allah Teal, Kuran'n azametini, snn ve daha nce
indirilen dier kitaplar stnln aklayarak yle buyurmutur: "Eer daha
nce indirilen kitaplara arasnda bir kitap olup onu okumakla dalar
yerlerinden yrtlm veya yeryz paralanp yarlm ve nehirler, pnarlar
fkrtlm yahut onu okumakla kabirlerindeki ller diriltilerek
konuturulmu olsayd, bu zelliklere shib olan kitap bakas deil yine
bu Kuran olurdu. Hatta iindeki cz sebebiyle ncelikle o olurdu. yle
ki insanlar ve cinler, ne onun gibi bir kitab ne de her hangi bir
suresinin benzerini getirmeye g yetirebilirlerdi. Yine o, nnden ve
arkasndan iine batln giremiyecei bir kitaptr. nk yaratcnn varln
gsteren yaratlla ilgili delilleri, insanl dzelten ve onlar dnya ve
ahirette mutlu klan kanun ve hkmleri ihtiva etmektedir. u ayet de
zikri geen ayetin benzeridir: "Ey Muhammedi Eer Biz, Kuran bir daa
indirmi olsaydk, sen onun Allah korkusuyla ba eerek para para
olduunu grrdn." (Har, 59/21).
Oysa btn ilerin dnecei yer Allah Teal'dr. Eer bir ii O dilerse
olur, aksi takdirde olmaz. Allah, kimi sapkla drrse ona kimse doru
yolu gsteremez. Hidayete erdirdiklerini de hi kimse dellete dremez.
Allah Teal, mutlak iradesi ve hkmyle mucizeleri indirir. O, her eye
kadirdir. Eer kfirlerin isteklerini gerekletirmek uygun olup,
hikmet ve maslahat ihtiva etseydi onlar yapard. Ancak Kuran, akll
insanlar iin mucize olarak yeter de artar. lh irade, bundan bakasna
bal deildir. nk Allah Teal, onlarn bu isteklerinin fayda
vermiyeceini ve kalplerinin yumuamyacan bilmektedir. Onlarn
kalpleri talam hatta daha da kat olmutur. Sapkla drmek ve hidayet,
sebep-sonu prensibine baldr. Allah, Kuranda hidyete yetecek ayetler
indirmitir. Kim bunlardan yz evirirse sapkla der. Dolaysyla
ayetleri terketmek, dallete dme sebebidir.
Mminler, eer dilerse Allah'n Kuran ile btn insanlar imana
hidayet etmeye kadir olduunu bilmediler mi? Veya, iman edenler, btn
mahlktn imanndan mit kesip, eer dilerse Allah'n btn insanlar dinine
hidayet edebileceini bilmiyorlar veya dnmyorlar m? Zira akl ve
gnllere bu Ku-ran'dan daha stn gelen ve daha ok tesir eden bir
delil ve mucize sz konusu deildir."
Buhar'de bulunan sahih hadiste Rasulullah (s.a.) yle buyurmutur:
"Hi bir peygamber yoktur ki ona, insanlarn iman etmi olduu bir
mucize verilmi olmasn. Ancak bana verilen, Allah'n bana vahyettii
Kuran'dr. Ben, kyamet gnnde mmeti en ok olan peygamber olmay mit
ediyorum." Mana udur: Her peygamberin mucizesi vefatyla son
bulmutur. Bu Kuran ise ebe-diyyete kadar bak olan bir delildir.
nsan hayrete dren unsurlar tkenmez, pek ok kere reddedilmesine
ramen benzeri ortaya konamaz. Alimler ona doyamaz. O elence iin
olmayp kesin bir szdr. Onu terkeden zlimi Allah mahveder. Kuran'dan
baka yerde doru yolu arayan Allah sapkla drr.
"Seni yalanlamalar ve sonuna kadar inkrlarna devam etmeleri
sebebiyle dnyada ldrlme, esir edilme ve mallarnn ganimet olarak
zorla alnmas gibi musibet ve bellarn, kfirlerin balarna veya t ve
ibret almalar iin etrafndakilerin balarna gelmesi devam eder
durur." Allah Teal yle buyurmutur: "And olsun ki evrenizde bulunan
bir ok kasabalar yok etmiizdir.
Belki doru yola dnerler diye ayetleri trl trl anlatmzdr."
(Ahkaf, 46/27).
"Onlara kar sana yardm ederek onlar hakkndaki sana olan vaadini
yerine getirene kadar... "Bu vaad, bn Abbs (r.a.) ve dier alimlerin
de belirttii gibi Mekke'nin fethidir. Veya bu lem dier kfirler iin
son bulana kadar."
"Dorusu Allah", sana sz verdii kfirlere kar zafer "vadini yerine
getirir. Peygamberlerine ve onlara tbi olanlara dnya ve ahirette
yardm edecei hususundaki verdii sz bozmaz. Allah Teal yle
buyurmutur: "Sakn Allah'n peygamberlerine verdii szden cayacan
sanma. Dorusu Allah, gldr, alandr." (brahim, 14/47).
Bundan sonra Allah, bu mucizeleri isteyerek kfirlerin alay
etmelerine ve kavminden bazlarnn yalanlamalarna karlk Peygamberin
(s.a.)'e bir teselli olarak ve bu sebepten kendisine zor gelen hli
hafifleten bir ayet indirmitir: "Eer kavminden bazlar seni yalanlar
ve mrikler seninle alay eder, inat ve kibir olsun diye senden
mucizeler isterlerse onlarn eziyetlerine sabret. Senden nceki
peygamberlerde senin iin rnekler vardr." Hemen peinden Allah Teal,
onlara nasl davranacan bildirmitir: "nkr edenleri bir mddet
beklettim, onlara sre tandm. Sonra onlara azap ettim. Bak bakalm,
onlar cezalandrmam nasldr?" Allah Teal yle buyurmutur: "Nice
kasabalara, haksz olduklar halde, mehil vermitim. Sonunda onlar
yakalayverdim. Dn ancak Banadr." (Hacc, 22/48).
Buhar ve Mslim'de Rasulullah (s.a.), "phesiz Allah, zlime mhlet
verir. Nihayet onu yakaladnda zlim O'nun elinden kurtulamaz."
buyurmu sonra da "Allah, kasabalarn zlim halkn yakalaynca byle
yakalar; yakalamas da iddetli ve elimdir." (Hd, 11/102) ayetini
okumutur. Ayetten maksat udur: "phesiz Ben, o gemi mmetlerden aldm
gibi bu kfirlerden de alacam."
Burada Allah Teal, kfirlerin iinde bulunduklar durumu ve akl
yaplarn knam ve onlarn bu hline almas gerektiini belirtmitir:
Dorusu Allah, her nefsi ve iledii iyilik ve ktlkleri bilmektedir.
O, her eyi bilir ve her eye kadirdir. Allah yle buyurmutur: "Ey
Muhammedi Ne i yaparsan yap ve sizler ona dir Kuran'dan ne okursanz
okuyun; ne yaparsanz yapn, yaptklarnza daldnz anda mutlaka Biz,
sizi grrz." (Yunus, 10/61). "Den yapra ancak O bilir." (En'am,
6/59). 'Yeryznde yaayan btn canllarn rzk ancak Allah'a aittir. O,
canllar babalarnn sulbnde kararlam ve analarnn rahminde
kararlamakta iken de bilir. Herey apak bir Kitap'ta-dr."(Hd,
11/6).
Allah, her eye kadirken ve her eyi bilirken nasl olur da o
kfirler kadir olan ve bilen bir zt, ne kendisi ne de bakas iin
fayda ve zarar vermeye g yetirebilir bir varlkla bir tutarlar. Nasl
olur da byle bir varl rab edinip de ondan kendilerine fayda
salamasn ve zarar uzaklatrmasn isteyebilirler!" Ayet, aralarnda
benzerliin olmadn ispat etmektedir.
Allah Teal, geen manay pekitirerek yle buyurmutur: "Onlar
Allah'a ortaklar kotular." Allah'a, putlar ve elerden ortaklar
koarak, O'nunla beraber bu ortaklara taptlar.
Arkasndan bir kere daha onlar knam ve azarlamtr: "De ki: 'Onlar
bize anlatp, bildirdin. zerlerindeki sis perdesini aralayn da
insanlar onlar tansnlar. Zira onlar gerek deildir. Fayda ve zarar
veremedikleri iin de ibadet edilmeye asla lyk deillerdir."
"Yeryznde bilmedii bir eyi mi" Yoksa Allah'a, mevcut olmayan
fakat ibadet edilen ortaklar m "haber veriyorsunuz?" nk eer bu
ortaklar yeryznde bulunsalard Allah, mutlaka onlar bilirdi. Zira O,
her eyi bilir. Ayet, ortaklarn mevcudiyetini iptal etmitir. Soru
ise, knama ve azarlama manas tamaktadr.
"Yoksa kuru szlere mi aldanyorsunuz?" Yoksa onlarn fayda ve
zarar verdiklerini zannederek mi veya bo yere batl olarak bunu
syleyerek mi onlara
ortaklar' diyorsunuz. Yani, siz bu putlara ancak fayda ve zarar
verdikleri zannyla taparak, onlara ilh adn verdiniz." Allah Teal
yle buyurmutur:
Bunlar sizin ve babalarnzn takt adlardan baka bir ey deildir.
Allah, onlar destekleyen bir delil indirmemitir. Onlar sadece zanna
ve canlarnn istediine uymaktadrlar. Oysa onlara Rablerinden and
olsun ki doruluk rehberi gelmitir." (Necm, 53/23).
Netice olarak "Herkesin yaptn gzeten Allah..." ayetinde,
mriklerle mcadele edilmi, knanp azarlanmlar ve onlarn kafa yaplarna
alp hayret edilmitir. Bylece bu ortaklarn ibadet edilmeye lyk
olduklar hususundaki akl ve nakl deliller ortadan kaldrlmtr.
Kfirlerle yaplan bu mnakaa ve mcadelenin hi bir faydas yoktur.
nk onlara, inkrlar, iinde bulunduklar sapklk ve gece gndz buna
armalar gzel gsterilmitir. Allah Teal yle buyurur: '[Onlarn yanna
bir takm yardaklar koyarz da gemilerini geleceklerini onlara gzel
gsterirler " (Fussilet, 41/25). Onlara, iinde bulunduklar sapklk
doru ve gzel gsterilmesi sebebiyle hak yolundan, Allah yolundan ve
mutedil din yolundan doru yoldan alkonuldular."
Zten Allah, kfr ve isyan sebebiyle kimi hor ve zelil klarsa, onu
hidyete, kurtulu ve mutluluk yolunda yrmeye muvaffak klacak hi
kimse yoktur. Allah Teal yle buyurmutur: "Allah'n fitneye dmesini
diledii kimse iin Allah'a kar senin elinden bir ey gelmez." (Maide,
5/41). "Ey Muhammedi Onlarn doru yolda olmalarna ne kadar zensen,
yine de Allah saptrdn doru yola iletmez. Onlarn yardmclar da
olmaz." (Nahl, 16/37).
Bundan sonra Allah Teal, onlarn ekecekleri cezay bildirerek yle
buyurmutur: Onlara dnyada mslmanlann eliyle ldrlme, esir edilme,
zell cima ve sava gibi iddetli bir ceza veya bedenlerine isabet
eden bellar yada benzeri musibetler vardr.
"hiret azab" dnyadaki azaptan "daha iddetli" ve daha can yakcdr.
Mslim de bn mer (r.a.)'in rivayet ettiine gre Rasulullah (s.a.),
biribirlerine lanet eden iki kiiye yle demitir: 'phesiz dnya azab,
ahiret azabndan daha kolaydr.' nk dnya azab bir sre iindir. Dieri
ise cehennemde ebed ve devamldr. Ahiretteki azap, dnyadakinin 70
kat fazladr.
"Allah'a" azabna kar "onlar bir koruyan", muhafaza eden ve
himaye eden kimse de "yoktur". Allah katnda O'nun izni olmadan hi
kimseye efaat da edilmez.
Cennetin zellikleri, Ehl-i Kitabn, Rasulullah (S.A.)'A Kar
Tutumlar Ve Mriklerin pheleri35- Allah'a kar gelmekten saknanlara
vaadedilen cennet: Altndan rmaklar akar. Orann yiyecekleri
devamldr, glgeleri de. Bu, elde edecei sonutur. nkarclarn varaca
sonu ise atetir.
36- Kendilerine Kitap verdiklerimiz, sana indirilenden memnun
olurlar. Kar gruplar iinde ise, onun bir ksmn inkr edenler vardr.
De ki: "Ben ancak Allah'a kulluk etmekle ve O'na asla ortak
komamakla emrolundum. Hepinizi ancak O'na aryorum ve dnm
O'nadr."
37- Bylece Biz, Kuran' arapa bir hkm ve hikmet olarak indirdik.
Sana ilim geldikten sonra onlarn heveslerine uyarsan, and olsun ki,
Allah'tan senin iin ne bir yardmc vardr, ne de bir koruyucu.
38-And olsun ki, senden nce nice peygamberler gnderdik, onlara
eler ve Aliahn nlmnnan ocuklar verdik. Allah'n izni olmadan hibir
peygamber bir mucize getiremez. Her zamann yazlm bir hkm vardr.
39- Allah dilediini siler, dilediini brakr. Ana Kitap, O'nun
katmdadr.
AklamasSana anlattklarmzda veya sana okunanlarda allmn dndaki
misallere benzeyen cennetin zellikleri vardr. Allah'n muttaklere
vaadettii bu cennetin, yanlarndan, kenarlarndan ve ehlinin diledii
ekilde akan nehirleri vardr. Bu nehirler, alaya alaya akar ve
cennet ehlinin diledii ekilde yol alrlar. Allah Teal yle
buyurmutur: "Allah'a kar gelmekten saknanlara sz verilen cennet
yledir: Orada temiz su rmaklar, tad bozulmayan st rmaklar, ienlere
zevk veren arap rmaklar, szme bal rmaklar vardr. Onlara orada her
trl rn ve Rablerinden mafiret vardr. Bunlarn durumu, atete temelli
kalan ve barsaklarn para para edecek kaynar su iirilen kimselerin
durumu gibi olur mu?" (Muhammed, 47/15).
Orada yenilen meyvelere ve yiyeceklere, iilen ieceklere ne ara
verilir ne de bunlar son bulur. Ayn ekilde glgesi de devamldr, yok
olup gitmez. Orada ne gne ne scak ne de souk vardr." "Orada yakc
scak ve dondurucu souk grmezler." (nsan, 76/13).
Buhar ve Mslim'de bn Abbas (r.a.), Kusf (gne ve ay tutulmas)
namazndan bahsederken yle demitir: Sahabe dedi ki: Y Rasulallah!
Seni, urada durduun yerde bir eyler yerken grdk. Sonra korkup,
ekinip uzakla-tn. Rasulullah (s.a.) yle buyurdu: Dorusu ben,
cenneti grdm. Ondan bir salkm yedim. Eer onu alsaydm dnya durduka
ondan yerdiniz."
Allah Teal, cennetin bu zelliini zikrettikten sonra yle
buyurmutur: Bu cennet, muttaklerin elde edecei sonu ve neticedir.
nkrlar ve gnahlar sebebiyle kfirlerin kibeti ise cehennemdir. Allah
Teal yle buyurmutur: "Cehennemliklerle cennet ehli bir deildir.
Kurtulua ermi kimseler cennetliklerdir." (Har, 50/20).
Ayetten maksat udur: Allah'tan korkanlarn sevab aibelerden uzak
ve devaml olup sahibine fayda verir. Yine ayet, muttaki mminleri
umutlandrrken, kfirleri mitsizlie drr.
Bundan sonra Allah Teal, Ehl-i Kitab'n Kuran karsnda iki gruba
ayrldklarn bildirmitir. Kendilerine kitap verdiimiz Yahudi ve
Hristiyanlar iki gruba ayrlmtr. Verilen kitapla amel edenler sana
indirilen Kuran- Ke-rim'e sevinirler. nk onlarn kitaplarnda Kuran'n
doruluunu gsteren ahitler ve mjdeler vardr. Allah Teal yle
buyurmutur: 'Kendilerine verdiimiz Kitab' gereince okuyanlar var
ya, ite ona ancak onlar inanrlar." (Bakara, 2/121). Onlar, Abdullah
b. Selm ve arkadalar gibi bir grup yahudi ve bir grup hristiyandr.
Habeistan, Yemen ve Necran'dan 80 kiiydiler.
Yahudi Ka'b b. Eref, Seyyid, kib Uskafey Necrn ve adamlar gibi
Rasulullah (s.a.)'a kar grup oluturan ehl-i kitap iinde ise sana
gelen hakkn bir ksmn inkr edenler vardr. nkr ettikleri bu ayetler,
ya eriatlarna ya da tahrif ettikleri hkmlere muvafakat
etmemitir.
Yahudi ve Hristiyanlar arasndaki Kuran- Kerim ile ilgili bu
fikir ayrl karsnda Allah Teal, kurtulu ve mutluluk yolunu
zikrederek yle buyurmutur: "Ey Muhammed! De ki: 'Ben sadece, orta
olmayan Allah'a ibadet iin gnderildim. Benden nceki peygamberler de
bu maksatla gnderilmilerdi, insanlar sadece O'nun yoluna, O'na
itaat etmeye ve O'na kul olmaya aryorum. Yaptklarmzn karln grmek ve
hesaba ekilmek iin benim de sizin de, dnmz yalnz O'nadr.'"
u ayet de bu manadadr: "De ki: Ey Kitap Ehli! Ancak Allah'a
kulluk etmek, O'na bir eyi e komamak, Allah' brakp birbirimizi rab
olarak benimsememek zere, bizimle sizin aranzda mterek bir sze
gelin. Eer yz evirirlerse 'Bizim mslman olduumuza hid olun.'
deyin." (l-i mran, 3/64).
Bu ayet, ldkten sonra kyamet gnnde dirilme, hesaba ekilme ve
yaplanlarn karln grme esaslarna iaret ettii gibi ayn ekilde Allah'n
birlii ve irki reddetme temellerine de dikkati ekmektedir.
"Biz, senden nce peygamberler gnderip onlara kitaplar
indirdiimiz gibi ayn ekilde sana da iinde hibir erilik bulunmayan,
apak olan, anlamalar ve ezberlemeleri kolay olsun diye kavminin
dilinde Arapa olarak Kuran- Ke-rim'i indirdik." Bu ayet,
gstermektedir ki btn peygamberler, milletlerinin konutuu dille
gnderilmilerdir. Allah Teal yle buyurur: "Milletlerine apak
anlatabilsin diye, her peygamberi kendi milletinin diliyle
gnderdik." (brahim, 14/4).
"Hkmen" kavlinden maksat udur: Kuran, hak ile batl birbirinden
ayrr, hell ile haram, dnya ve ahiret mutluluuna ulatran kanun ve
nizamlar aklayarak her hususta hkmeder.
Bundan sonra Allah Teal, farz- misal kabilinden yle buyurmutur:
Eer sen, kble Kabe'ye dndrldkten sonra Beyt-i Makdis'deki
kblelerine ynelmek gibi onlarn gr ve gzel szlerine uyarsan, and
olsun ki Allah'a kar sana yardm eden, seni Allah'n cezalandrmasndan
koruyup, ona engel olan ve seni azaptan kurtaran kmaz." Bu ayet,
aslnda Rasulullah (s.a.)'m mmetine hitap etmektedir. Ayn ekilde hak
dini iyice anladktan sonra sapk insanlarn yoluna uyan alimleri
iddetle tehdit etmektedir. Ayrca bu ayet, kfirlerin mitlerini
tamamen boa karmakta ve mminleri dinlerinde sebat etmeye tevik
etmektedir. Ayette Rasulullah (s.a.)'a hitap edildii halde asl
hedef mmetidir.
Hemen peinden Allah Teal, mriklerin ok evlilikle Rasulullah
(s.a.)'a dil uzatmalarn reddetmitir: "Ey Muhammed! Seni mjdeleyici
bir peygamber olarak gnderdiimiz gibi ayn ekilde senden nceki
peygamberleri de mjdeleyici olarak gnderdik. Onlar da yemek yiyor,
sokaklarda geziyor, evleniyor ve oluk ocuk sahibi oluyorlard."
Allah Teal yle buyurmutur: "De ki: Ben de ancak sizin gibi bir
insanm, ancak bana ilhnzn tek bir ilh olduu vahyolunuyor.'" (Kehf,
18/90).
Buhari ve Mslim'de Enes (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'m yle
buyurduunu rivayet etmitir: "Bana gelince... Bazen oru tutar bazen
tutmam. Bazen geceyi ibadetle geirir bazen uyurum. Et yerim,
evlenirim. Kim snnetimden yz evirirse o, benim mmetimden
deildir."
mam Ahmed ve Tirmizi Eb Eyyb (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'n yle
buyurduunu rivayet etmitir: "u drt ey, peygamberlerin
snnetindendir: Koku srnmek, evlenmek, misvak kullanmak ve
knalanmak."
Rasulullah (s.a.)'n 54 yandan sonra -ki genellikle bu yataki
erkekler kadnlara fazla ilgi duymazlar- birden fazla hanmla
evlenmesinin sebepleri unlardr: slm davetini yaymak, Arap
kabileleri arasndaki yaknlamay salamadaki maslahat gzetmek, ahlk ve
hanmlar arasnda adaletli davranmada mslumanlara rnek olmak, cihat
ve dier sebeplerden dolay kaybettii kocasnn yerine geerek baz
kadnlara merhametli davranmak.
Burada Allah, kfirlerin Rasulullah (s.a.)'n, mucize isteklerine
karlk vermekten aciz olduunu syleyerek ona dil uzatmalarn reddetmi
ve yle buyurmutur: "Allah izin vermeden hibir peygamber milletine
bir mucize ya da harikulade bir ey getiremez." Zaten bu doru da
deildir. Bu i, onunla deil bilkis Allah Teal ile ilgilidir. O,
dilediini yapar ve istedii ekiide hkmeder. Size, btn zamanlara kar
ebed bir mucize olan Kuran- Kerim gelmitir. O, Allah Teal'nn
katndan olduunu ispat ederek, insanlara meydan okumakta ve hasmlarn
delillerle susturmaktadr.
"Her zamann yazlm