Milenialsi w MŚP. Pod lupąepmpf.pl/content/download/253/1501/file/EFL_raport_2017_WEB.pdf · wspólnym mianownikiem „roszczeniowość”. Pokolenie baby boomers i pokolenie X

P A T R O N I

Milenialsi w MŚP. Pod lupą

Spis treściRozdział I – Wprowadzenie ........................................................................................... 3

Rozdział II – Milenialsi, czyli kto? ................................................................................. 9

Pokolenie krytyczne ................................................................................................. 11

Dlaczego milenialsi pod lupą? ................................................................................. 14

Rozdział III – Y na swoim .............................................................................................. 17

Grupa wyróżniająca się i jednolita.......................................................................... 20

Zdaniem przedsiębiorcy – Jak zostałem przedsiębiorcą ..................................... 25

Miary sukcesu .......................................................................................................... 27

Zdaniem przedsiębiorcy – Co to jest sukces? ....................................................... 29

Niezależni indywidualiści ........................................................................................ 31

Rozdział IV – Y i technologie ........................................................................................ 35

Wyposażenie przedsiębiorstw w komputery ........................................................ 36

Dostęp do internetu w przedsiębiorstwach .......................................................... 37

Strona internetowa .................................................................................................. 38

Media społecznościowe .......................................................................................... 39

Czego milenialsi oczekują od mobile ..................................................................... 42

Nowe technologie „Pod lupą” ................................................................................. 42

Zdaniem przedsiębiorcy .......................................................................................... 46

Rozdział V – Y inwestuje .............................................................................................. 49


Rozdział VI – Y leasinguje ............................................................................................ 61


Rozdział VII – Y o sobie ................................................................................................. 69

Mikołaj Golatowski, prezes Follow Sp. z o.o. (marka Ciastka Irenki) .................. 70

Zuzanna Stańska, założycielka i project manager, Moiseum i DailyArt ............. 71

Michał Nowak, współwłaściciel Ronomed............................................................. 72

Zofia Pazik, właścicielka restauracji The Cool Cat ................................................ 74

Marta Jasiukiewicz, Stanisław Szczurek - partnerzy w Translation Street ........... 75

Paweł Kufka, współwłaściciel PIKMET s.c. ............................................................ 78

Sylwia Turlejska, właścicielka Agencji Interaktywnej Studio Kreacji .................. 80

Przemyslaw Żebrowski, współzałożyciel polskiego oddziału firmy, współwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o ........................................ 82

Rozdział VIII – podsumowanie .................................................................................... 85

Wnioski z badania MILENIALSI W MŚP. POD LUPĄ ................................................... 86

O badaniu .................................................................................................................. 87

Wprowadzenie

6

D laczego instytucja finansowa, którą mam zaszczyt współkierować, zdecydowała się na przygotowanie i publikację raportu, który w tej edycji pod lupę bierze pokolenie Y przedsiębiorców segmentu MŚP? Mamy wieloletnią tradycję w badaniach i opartych

na nich edycjach poświęconych diagnozie obszaru małych i średnich firm. Jest więc oczywiste, że chcemy prezentować kluczowe problemy sektora, który z codziennej praktyki znamy najlepiej.

Od lat podejmujemy starania, by poprzez działania badawcze i komunikacyjne przyczyniać się do ich nagłośnienia, a być może, dzięki zwiększeniu świadomości w kręgach opiniotwórczych, ich przezwyciężania. Dlaczego jednak właśnie milenialsi stali się obiektem badania i tematem tegorocznej edycji „Pod lupą”? EFL jako marka jest bardzo dobrze rozpoznawalny wśród polskich przedsiębiorców, którzy historię naszej firmy, obejmującą już przeszło ćwierć wieku, doskonale znają i pamiętają. Musimy jednak zadbać o to, żeby stała się również istotnym symbolem dla młodego pokolenia. Można więc uznać, że tegoroczny raport jest pomostem między „starą”, dobrze znaną i nieźle zbadaną rzeczywistością – a młodym pokoleniem przedsiębiorców, którego potrzeby i zwyczaje dopiero poddajemy diagnozie i eksploracji. W naszym badaniu i raporcie zbliżamy się do „igreków”, zagłębiając się w ich codzienność, skład zasad, dążenia i marzenia. Warto zanurzyć się w teraźniejszość milenialsów, ponieważ za chwilę owo generacyjne „dzisiaj” stanie się jutrem przedsiębiorczości. Na naszych oczach dokonuje się zmiana pokoleniowa, a wraz z nią ewoluuje zarówno etos, jak i praktyka biznesu. Urodzeni w latach 1980-2000 zyskują coraz liczniejszą reprezentację wśród przedsiębiorców: prowadzących działalność nastawioną na zysk, rozwój i samorealizację. Nowe roczniki decydują o doborze współpracowników i zatrudnieniu kadr, w coraz większym stopniu kształtując obraz przedsiębiorcy, przedsiębiorczości i wspierających ją zasad. Można postawić tezę, że poznając przedsiębiorców nowego pokolenia, dowiadujemy się, w którą stronę zmierza obszar MŚP, ponieważ to ci młodzi, którym przyglądamy się w badaniu, będą w coraz większej mierze jego współtwórcami, stając się esencją polskiego biznesu. Co jest więc najważniejsze dla tych, którzy stoją u steru polskiej gospodarki sektora MŚP? Jakie mają marzenia, a jakie wyznają wartości? Co ich motywuje, buduje, wzmacnia? Co sprawia, że przedsiębiorcom chce się więcej, że patrzą wyżej i dalej, stając się prawdziwą solą ziemi naszej gospodarki?

Warto w tym kontekście przyjrzeć się rozwojowi nowych technologii, które na pewno mają wpływ na transformację obszaru MŚP i sposobu funkcjonowania firm. Nasze badanie konfrontuje z rzeczywistością stereotyp milenialsa „rozbudzonego technologicznie”. Potwierdzając trend, raport pokazuje jednak wewnętrzne zróżnicowanie pokolenia w kontekście potrzeb i nawyków związanych z obszarem technologii, przede wszystkim ICT1. Pojawia się również pytanie o nowe media: cóż zasługuje na ten status czy nazwę, skoro technologie związane z internetem dla pokolenia Y stały się już oczywistym standardem. Skąd więc idzie nowe?

Co wiemy o przyszłości, patrząc na dzisiejszych milenialsów? Milenialsi zarówno kreują, jak i konsumują trendy. Sharing economy, biznes odpowiedzialny społecznie, „turkusowa przedsiębiorczość” to wyzwania, które zarówno my, prywatne instytucje finansowe, jak i podmioty publiczne czy inne organizacje współtworzące ekosystem funkcjonowania biznesu – musimy brać pod uwagę. Poznając trendy, które współtworzą etos młodego pokolenia przedsiębiorców, wszyscy lepiej przygotujemy się na przyjście

1) ICT – ang. information and communication technologies, technologie informacyjno-telekomunikacyjne, teleinformatyczne lub techniki informacyjne

Radosław Woźniak wiceprezes EFL SA

Wprowadzenie

7

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Wprowadzenie

„nowego”, które, jak pokazują badania, już nie tyle puka do drzwi, ale całkiem raźnie je forsuje.

EFL jako pomysłodawca serii raportów „Pod lupą” oraz inicjator tegorocznego badania jest szczególnie zainteresowany wsłuchaniem się w trendy. Zmiana, która dotyczy zwyczajów, potrzeb i oczekiwań przedsiębiorców pokolenia Y, już teraz w sposób zasadniczy wpływa na ewolucję naszej palety usług, a przede wszystkim sposób dostarczania ich odbiorcom, opierającym swe wybory głównie na rekomendacji, trendsettingu, marketingu szeptanym – i dostępności usług bez ograniczeń czasowych czy przestrzennych.

Jestem przekonany, że tegoroczny raport będzie dla wielu z nas cennym przewodnikiem i drogowskazem, który pomoże nam zrozumieć zmianę, jakiej często jesteśmy nie tylko świadkami, ale współuczestnikami.

D użym wyzwaniem, przed jakim stają obecnie menedżerowie marketingu czy sprzedaży, jest problem pogodzenia współistniejących obok siebie różnych generacji klientów, a w szczególności trzech pokoleń: tzw. baby boomers

(50+) oraz X i Y, które charakteryzuje zasadniczo inne podejście zarówno do życia, jak i do stylów zarządzania własnym biznesem. Każda z tych grup ma odmienne oczekiwania co do produktów, procesów, kanałów dystrybucji i sposobu komunikacji. Na każde z nich firmy oferujące usługi dla biznesu powinny potrafić odpowiedzieć.

Średnia wieku klientów EFL SA to 41 lat, natomiast średnia wieku przeciętnego przedsiębiorcy w Polsce wynosi 44 lata (zarówno samozatrudnionych, jak i pracodawców)2. Ta średnia będzie się naturalnie obniżać w związku z wchodzeniem na rynek aktywności zawodowej coraz młodszych ludzi. Dotychczasowe opracowania dotyczące przedsiębiorstw i przedsiębiorców MŚP koncentrują się raczej na ujęciu sektorowym lub też opisują przedsiębiorstwa przez pryzmat twardych danych liczbowych, a przedsiębiorcy to przecież ludzie.

O ile pokolenie Milenium jest dosyć dobrze opisane w kontekście rynku pracy, decyzji zakupowych czy też grup konsumenckich, to już wyraźnie brakuje pogłębionej informacji na temat milenialsów prowadzących lub współprowadzących firmy w Polsce. Niewiele wiemy o tym, na ile fakt ich dorastania w erze globalizacji i powszechnego dostępu do internetu może się przekładać na oczekiwania wobec instytucji finansowych oferujących usługi dla biznesu. Młodzi przedsiębiorcy podczas różnych badań, które z nimi prowadzimy, wprost przekładają swoje oczekiwania płynące z doświadczeń z kontaktów z zagranicznymi kontrahentami (ale i również instytucjami finansowymi) na polskie realia, domagając się rozwiązań i usług funkcjonujących za granicą. Mają wiedzę i wyczucie technologiczne, co sprawia, że chociażby komunikowanie się z nimi kanałami i narzędziami, których nie potrzebują czy wręcz nie lubią – będzie surowo punktowane. Zdarza się, zwłaszcza w firmach rodzinnych, że władza zarządcza jest współdzielona przez ojca jako założyciela i dzieci – zarządzające firmą. Oznacza to, że zarówno jedni, jak i drudzy, kontaktując się z danym usługodawcą, mają odmienne

2) Źródło: PARP, Raport o stanie sektora MŚP w Polsce, 2016, http://www.parp.gov.pl/publikacje/ebook/454, dostęp 7.09.2017

Justyna Gudowska-Pohling menedżer ds. badań marketingowych, EFL SA

8

oczekiwania i stosują odmienne jakościowo kryteria oceny obsługi, samej usługi czy też jej ceny. Tegoroczne badanie pokazało, że milenialsi-przedsiębiorcy – to osoby, które chętnie otwierają własną działalność, a motywacją do tego są przede wszystkim czynniki wewnętrzne: niechęć do pracy na etacie, potrzeba niezależności, indywidualizm, potrzeba „zaistnienia”, stawianie sobie wyzwań.

Wyniki badania potwierdzają również rosnącą rolę rekomendacji oferty instytucji umożliwiających finansowanie inwestycji w biznesie pochodzącej od rodziny i znajomych. Nie jest to wynik specyficzny tylko dla tej grupy; rekomendacje stają się wiarygodnym i powszechnym źródłem informacji i motywem decyzji zakupowych dla różnych grup.

Dla firm i instytucji wniosek płynie jednoznaczny: konieczna jest koncentracja na zarządzaniu doświadczeniem klienta jako kluczowym elemencie strategicznym, są to bowiem dane potwierdzające, że funkcjonujemy w rzeczywistości ekonomii doświadczeń. Do tego – pozytywne doświadczenia we współpracy z daną firmą z bardzo dużym prawdopodobieństwem zaowocują podpisaniem kolejnego kontraktu.

Drugim istotnym źródłem informacji o ofercie firm finansowych są pracownicy tych firm. Znowu wynik ten potwierdza znaczenie relacji w kontaktach biznesowych i roli pracowników firm w budowaniu tych relacji. Dla przedsiębiorcy czas jest bardzo istotną wartością, będzie zatem minimalizował jego stratę poprzez budowanie długotrwałych i korzystnych relacji z pracownikami instytucji finansowych. Niemniej jednak relacja musi być oparta na zaufaniu, a zaufanie na rzetelnym, wiarygodnym i uczciwym informowaniu o produktach i usługach. Minimalne nadszarpnięcie zaufania może oznaczać zerwanie relacji, negatywne rekomendacje i utratę klienta.

EFL, poznając wartości i potrzeby różnych grup klienckich, aktywnie na nie odpowiada. Przykładem są wdrożenia chociażby takich usług jak Leasing Swobodny Auto+, ciągła modyfikacja aplikacji uwzględniająca przede wszystkim potrzeby klientów i najnowsze trendy na rynku (nie tylko polskim i leasingowym), ale także przyjęcie filozofii proklienckiej, której fundamentem jest przede wszystkim koncentracja na odbiorcy usług.

O dmieniany przez wszystkie przypadki, prześwietlany pod każdym kątem – jaki jest, czym się różni od innych pokoleń, jak odczuwa, co kupuje, jak konsumuje treści, jak i po co używa technologii, jak się uczy, z kim i jakie ma relacje...

Pytania, na które można znaleźć odpowiedzi w przeróżnych raportach, zdają się nie mieć końca. Polski milenials – bo to o nim mowa. No właśnie, jaki jest, ale – w biznesie? Takie pytanie postawił przede mną Europejski Fundusz Leasingowy SA przy okazji raportu

„Milenialsi w MŚP. Pod lupą”. Zaproszenie do skomentowania tak ważnej kwestii jak stan i specyfika przedsiębiorczości odczytuję w imieniu Forum Młodych Konfederacji Lewiatan jako wyraz uznania wieloletniej działalności organizacji oraz znak zaufania dla doświadczeń i zgromadzonej wiedzy. Postaram się zawrzeć kluczowe wnioski oraz własne przemyślenia, jakie pojawiają się, gdy porównujemy generacje wcześniejsze z pokoleniem urodzonym w latach 1980-2000.

Na pierwszy plan wysuwa się zestaw cech tego pokolenia, które można zebrać pod wspólnym mianownikiem „roszczeniowość”. Pokolenie baby boomers i pokolenie X często nie mogą kompletnie zrozumieć dość luźnego (wg nich) podejścia pokolenia Y do pracy. Dla wcześniejszych pokoleń praca – to była szansa, sposób na przetrwanie

Aleksandra Ewa Piotrowska przewodnicząca Forum Młodych Konfederacji Lewiatan

9

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Wprowadzenie

albo sens życia. Nakładają się na to jeszcze specyficzne wydarzenia związane z historią Polski, kiedy to po upadku komunizmu w 1989 r. mogliśmy w końcu zakosztować wolności gospodarczej i prawdziwej nieskrępowanej przedsiębiorczości (ograniczonej tylko przez kilka zasad regulowanych tzw. Ustawą Wilczka). Młodzi wkraczający w dorosłość w latach 90. motywowani byli chęcią zysków, dogonienia Zachodu, wizją sukcesu życiowego definiowanego sukcesem zawodowym, a ten często oznaczał niezliczone nadgodziny i noce spędzone w pracy w nowo otwartych biurach międzynarodowych korporacji. Pokolenie Y zupełnie nie czuje takiej presji – wychowane przez rodziców, którzy często mogli zapewnić dzieciom dobre warunki do nauki i rozwoju aż do czasów studiów. Często i po studiach oraz podczas pierwszych lat pracy zawodowej wspierani przez rodziców, milenialsi przebierają w ofertach pracy, szukając swojego sposobu na życie czy odpowiedniego pomysłu na biznes. Najlepiej takiego, który pozwoli jednocześnie realizować pasje – lub który po prostu jest pasją. Świadczyć o tym może chociażby cała rzesza nowoczesnych przedsiębiorców, np. blogerów, youtuberów, którzy żyją z pokazywania swojego stylu życia w mediach społecznościowych. W efekcie – daje im to poczucie dużo większego bezpieczeństwa i komfortu, co bezpośrednio przekłada się na tę „roszczeniowość”. Można ją również interpretować jako nieakceptowanie pracy głównie z pobudek finansowych (nie muszą oni walczyć o przetrwanie i dorabiać się od zera, bo bazują na dorobku rodziców).

Druga wspólna cecha pokolenia millenialsów, która wpływa na poziom zainteresowania przedsiębiorczością, wynika bezpośrednio z ich wartości. „Igreki” jak nic innego cenią sobie niezależność nawet w kontekście dużego wsparcia, jakie otrzymują od rodziców czy instytucji, a nigdy wcześniej przedsiębiorcy nie mogli liczyć na taką masę programów i organizacji wspierających przedsiębiorczość, jak np. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości czy chociażby środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. Wpływ na otaczającą rzeczywistość także nie jest im obojętny, a jako przedsiębiorcy mogą realizować tę wartość w dużo szerszym zakresie, niż wybierając pracę na etacie. Nie powinien dziwić zatem fakt, który urósł niemal do miary anegdoty opowiadanej przez profesorów wykładających na uczelniach: kilkanaście lat temu, gdy pytali studentów, kto z nich marzy o założeniu i prowadzeniu własnej firmy, można było liczyć na kilka rąk w górze. Obecnie, kiedy zadamy to samo pytanie, zgłasza się średnio ponad połowa.

W dyskusjach o młodych przedsiębiorcach i branżach, w których działają, często przewija się motyw nowych technologii. Szersze wykorzystanie przez młodych innowacji technologicznych właściwie nie powinno nikogo dziwić. Wykorzystywanie nowinek w biznesie to nic innego jak naturalna kolej rzeczy, a przedsiębiorcy – to często ambasadorzy zmian i rozwoju w społeczeństwie. Posłużę się tu pewną analogią: to trochę tak, jakbyśmy byli zdziwieni, że przedsiębiorcy działający w XX wieku wykorzystywali... prąd do prowadzenia biznesu! Tak samo i teraz – młodzi, biegli w wykorzystywaniu internetu, mediów społecznościowych czy smartfonów, doskonale wykorzystują te narzędzia do prowadzenia swoich firm.

Nie ulega wątpliwości, że przedsiębiorczość w Polsce kwitnie. Wskazują na to zarówno statystyki, jak i atmosfera. Wiele mówi się o historiach sukcesu, wspiera i promuje środowisko startupowe, niejako napędzające kult prowadzenia własnej firmy. Młodzi marzą o niezależności oraz możliwości zmiany świata na lepsze, chociażby tego najbliżej ich, tego lokalnego. Głęboko wierzę, że droga przedsiębiorczości, którą wybierają, pozwoli im spełnić te marzenia.

Milenialsi,czyli kto?

12

Milenialsi, czyli kto?

P okolenie Y, czyli milenialsów, na pewno określają ramy czasowe, w których się urodzili – lata 1980-2000 r.; ponieważ jednak, jak widać, może być między nimi nawet 20-letnia różnica wieku, dlatego dzieli się ich również na grupę starszą:

tych, którzy przyszli na świat do 1990 r., i młodszą, czyli pozostałych.

To pokolenie okresu rosnącego dobrobytu i błyskawicznego rozwoju nowoczesnych technologii – dlatego zyskało także szereg innych określeń, jak „pokolenie internetu”,

„pokolenie dwudziestego wieku” (ang. generation Y2K), „pokolenie dlaczego” (gra angielskich znaczeń: Y jako nazwa litery i why – dlaczego). Stało się także przedmiotem badań i analiz wielu ekspertów, którzy chcieli sprawdzić, czym różni się od swojego poprzednika: pokolenia X.

Michael McQueen w publikacji „Pokolenie Y. Współistnienie czy współdziałanie? Nowe zasady komunikacji międzypokoleniowej”3 opisuje je tak:

To pokolenie ma wysoką samoocenę i pewność siebie wynikające z ciągłego wsparcia i „rozpieszczania”, jakie otrzymywali przez całe życie. Są bardzo świadomi swoich praw i dobrze wiedzą, co im się należy – a mianowicie wszystko, co najlepsze.

Wiele wskazuje na to, że pokolenie Y spełnia nadzieje i marzenia, które społeczeństwo w nich pokładało po doświadczeniach z iksami. Jest wykształcone, ambitne, tolerancyjne, obeznane z nowoczesnymi technologiami oraz, o dziwo, świadome problemów społecznych.

Natomiast grupa ekspertów w składzie: Chip Espinosa, Peter Miler, Curtis Bateman, Curtis Garbett w publikacji „Milenialsi w pracy. 7 umiejętności, które powinni posiąść dwudziestolatkowie, by móc pokonywać progi i bariery w życiu i pracy”4 tak charakteryzuje milenialsów:

• Myślą „liczę się tylko JA”;

• Są nadmiernie pobudzeni, szybko się dekoncentrują;

• Mają zmysł technologiczny;

• Są połączeni globalną siecią i okazują troskę o cały świat;

• Cechuje ich świadomość społeczna i są zaangażowani w walkę o lepsze jutro;

3) McQueen M., Pokolenie Y. Współistnienie czy współdziałanie? Nowe zasady komunikacji międzypokoleniowej, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2016, s. 46-474) Espinosa C., Miler P., Bateman C., Garbett C., Milenialsi w pracy. 7 umiejętności, które powinni posiąść dwudziestolatkowie, by móc pokonywać progi i bariery w życiu i pracy, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2016, s. 50

13

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Milenialsi, czyli kto?

• Posiadają podwójną osobowość – jedna jest używana w wirtualnym świecie, a druga w normalnym życiu;

• Doprowadzili do perfekcji zajmowanie się wieloma zadaniami równocześnie;

• Próbują robić w życiu zbyt wiele rzeczy.

Kazimierz Stańczak w artykule „Jak sprzedawać tym, którzy nie mają potrzeby posiadania?”5 pisze dla „Forbesa”, co wyróżnia milenialsów na tle innych pokoleń:

Przeświadczenie o swojej wyjątkowości i wysokich kompetencjach, przedsiębiorczość oraz pewność siebie. To pokolenie, które chce bezpośrednio decydować o tym co wybiera, zamiast biernie korzystać z dostępnych ofert. Milenialsi to także osoby niezwykle elastyczne – szybko dostosowują się do nowych okoliczności (np. częsta zmiana pracy) oraz bardzo sprawnie przyswajają nowe technologie. Cechują się jednak też rozsądkiem i krytycznym stosunkiem do otaczającego świata. Przedstawiciele tego pokolenia to generacja relacyjna – znają „wszystkich” dzięki Facebookowi, a siła recenzji jest dla nich często ważniejsza niż cena.

Pokolenie krytyczneMilenialsi to także pokolenie krytyczne, które wie, czego oczekiwać od systemu kształcenia, a równocześnie pełne związanych z tym obaw o swoją przyszłość. Aż 53 proc. przedstawicieli pokolenia Y na świecie przyznało, że widzi coraz bardziej pogłębiającą się przepaść pomiędzy edukacją a zatrudnieniem – wynika z raportu

„YouthSpeak 2015” przygotowanego przez organizację AIESEC i firmę doradczą PwC6. Badanie potwierdza także, że milenialsi bardziej od wysokich zarobków cenią sobie zdobycie międzynarodowego doświadczenia i pracę w modelu work-lifestyle – co oznacza, że praca nie jest dla nich celem samym w sobie, jak dla wcześniejszego pokolenia X. Szukają równowagi pomiędzy pracą a czasem poświęcanym na życie prywatne.

5) Stańczak K., Jak sprzedawać tym, którzy nie mają potrzeby posiadania, Forbes, http://www.forbes.pl/millenialsi-pokolenie-y,artykuly,205930,1,1.html, dostęp: 29.08.20176) YouthSpeak 2015, AIESEC/PwC, Warszawa 2015 https://www.pwc.pl/pl/pdf/Youthspeak-Millennial-Report-2015.pdf, dostęp 29.08.2017

14

Wyniki raportu wskazują, że niezbędne jest także wsparcie pomiędzy etapem edukacji formalnej a rynkiem pracy – jego brak potwierdza 54 proc. respondentów. Młodzi szukają mentoringu, pomocy w doborze takiej drogi naukowej, która ułatwi im wejście na rynek pracy i zdobycie takiego zajęcia, które sprawi im satysfakcję i pomoże w znalezieniu równowagi. Są przekonani, że programy edukacyjne nie idą w parze z oczekiwaniami studentów i potrzebami rynku pracy. Choć pokolenie Y uważa, że edukacja jest bardzo istotna dla dalszego rozwoju kariery (75 proc.), to istnieje znaczący rozdźwięk między potrzebami młodych ludzi i rynku pracy a ofertą edukacyjną uczelni. Respondenci dali edukacji bardzo niski ogólny NPS, oceniając swoje zadowolenie z doświadczenia uniwersyteckiego na poziomie -42. Net Promoter Score to międzynarodowy wskaźnik lojalności. Jego historia zaczyna się w 2003 roku, wraz z pojawieniem się na łamach „Harvard Business Review” artykułu Freda Reichhelda o nowym podejściu do pomiaru satysfakcji i lojalności klientów. NPS jest narzędziem, które ma pomóc w zarządzaniu jakością i docelowo generować wzrost satysfakcji odbiorców. Badany udziela odpowiedzi za pomocą 11-stopniowej skali w przedziale od 0 do 10, gdzie „0” oznacza brak chęci polecenia, a „10” świadczy o pełnej lojalności oraz zadowoleniu. Na podstawie zebranych odpowiedzi użytkowników dzieli się na trzy grupy: krytyków (tych, którzy udzielili odpowiedzi w przedziale od 0 do 6), pasywnych (odpowiadających w przedziale 7-8, czyli osób stosunkowo zadowolonych, ale mniej skłonnych do polecenia) oraz promotorów (osób, które zadeklarowały chęć do wyrażenia swojej pozytywnej opinii oraz rekomendowania znajomym firmy, produktu czy strony). Sam wskaźnik NPS jest wynikiem prostego równania i otrzymuje się go po odjęciu procenta czynnych krytyków od procenta promotorów – wynik może być więc ujemny lub dodatni w przedziale od -100 (w tym przypadku wszyscy użytkownicy znajdują się w grupie krytyków) do 100 (gdzie wszyscy użytkownicy są chętni do polecenia7).

7) Źródło: http://opiniac.com/pl/oferta/ocena-zadowolenia-i-ch%C4%99ci-polecenia-(nps) oraz http://www.tnsglobal.pl/coslychac/2016/04/06/nps-wskaznik-godny-polecenia/, dostęp 11.09.2017

15


Młodzi ludzie, którzy wciąż studiują, ale równocześnie wchodzą na rynek pracy, mają własne podejście do edukacji. Według nich idealny model zdobywania wiedzy to tzw. 70-20-10 – mówi Piotr Herstowski, prezydent organizacji AIESEC Polska. – 70 proc. wiedzy powinno pochodzić z zajęć praktycznych, 20 proc. to nauka poprzez spotkania z mentorami, menedżerami i innymi inspirującymi ludźmi, a ostatnie 10 proc. – to tradycyjne zajęcia teoretyczne. Zaznaczają także, że studia powinny być czasem eksperymentowania, sprawdzania swoich pomysłów i uczenia się na własnych błędach8 – dodaje szef AISEC.

Przedstawiciele młodego pokolenia szukają globalnych doświadczeń jako metody uczenia się. Ważne jest dla nich przebywanie w środowisku, w którym mogą stale odkrywać nowe możliwości i zdobywać kompetencje. Celem samym w sobie nie jest podjęcie pracy od 8 do 16 czy wysokie wynagrodzenie (jedynie 4 proc. uczestników badania na świecie wskazało wynagrodzenie jako kluczowy element ich kariery w pierwszych 5 latach pracy), jak to było w przypadku poprzednich pokoleń. Życie prywatne i zawodowe coraz bardziej przeplatają się i wzajemnie uzupełniają, dlatego mamy obecnie do czynienia z przechodzeniem od work-life balance do modelu work-lifestyle.

Dalej, jak wynika z raportu, pokolenie Y oczekuje możliwości realizowania pasji, stałego uczenia się i zdobywania międzynarodowego doświadczenia. Ważne są także kultura organizacyjna i środowisko pracy – młodzi chcą rozwijać się w atmosferze wzajemnego zaufania, poszanowania indywidualności i mieć możliwość wyrażania swojego zdania. Dla pokolenia wchodzącego na rynek pracy ważny jest cel. Tylko organizacja, która dba o wizerunek, o swoich ludzi i o otoczenie oraz potrafi jasno komunikować swoje cele, może zostać uznana za atrakcyjnego pracodawcę. Bycie szczerym i transparentnym w działaniach pozwala przyciągać największe talenty oraz zwiększa szansę na ich zaangażowanie w pracę.

Milenialsi, świadomi swojej wartości i gotowi do nieustannej nauki, mają także określone aspiracje. Aż 61 proc. młodych respondentów na świecie planuje zostać przedsiębiorcą, a 64 proc. ma ambicje bycia decydentem lub objęcia stanowiska w zarządzie – wynika z raportu „YouthSpeak 2015”9 przygotowanego przez organizację AIESEC i firmę doradczą PwC. W przypadku polskiego pokolenia Y – 23 proc. z nich ma plany związane z założeniem własnej firmy w ciągu najbliższych 5 lat, a aż 37 proc. myśli o tym w perspektywie 10 lat.

8) https://www.pwc.pl/pl/media/2015/2015-08-13-o-jakiej-przyszlosci-marza-millenialsi.html, dostęp 29.08.20179) AIESEC/PwC, op. cit.

16

Dlaczego milenialsi pod lupą?Pokolenie Milenium jest dosyć dobrze opisane w kontekście rynku pracy, decyzji zakupowych czy też grup konsumenckich. Brakuje natomiast na rynku pogłębionej informacji na temat milenialsów prowadzących lub współprowadzących firmy w Polsce. Brakuje odpowiedzi na pytania o to, czy fakt dorastania w technologicznej rzeczywistości może mieć wpływ na style prowadzenia działalności gospodarczej przez tę grupę. Był to główny argument za tym, aby w kolejnej edycji badania wziąć pod lupę przedsiębiorców z pokolenia milenium. Zostały postawione następujące pytania:

• Jak milenialsi prowadzą swoje biznesy? W jakich branżach?

• Co ich motywuje, co napędza? Jakie wartości wyznają?

• Jak finansują biznes? Jakich usług czy produktów oczekują? Czy znajdują je w aktualnej ofercie instytucji finansowych? Czy ich oczekiwania wobec instytucji finansowych różnią się od „starszych” przedsiębiorców? Co jest dla nich ważne przy wyborze instytucji finansowej?

Podczas projektowania próby badawczej przyjęto, aby nie skupiać się tylko na firmach, które działają w obszarze nowych technologii czy też są skoncentrowane w dużych ośrodkach miejskich. Istotne było uchwycenie milenialsów reprezentujących różne branże, z różnych lokalizacji geograficznych, tak aby móc nakreślić swoisty portret pokoleniowy w kontekście prowadzenia przez nich firm.

W badaniu YouthSpeak wzięło udział ponad 42 tys. młodych ludzi (większość urodzona w latach 1990-97) z całego świata, w tym ponad 1600 osób z Polski. YouthSpeak to inicjatywa, która daje młodym ludziom szansę zabrania głosu w sprawie problemów, z jakimi boryka się dzisiejszy świat. AIESEC i PwC chcą poznać zdanie młodych na tematy związane z gospodarką, edukacją i biznesem, aby pomagać im w drodze od nauki do rozwoju kariery biznesowej.

17


Y na swoim

20

W iększość współczesnych koncepcji rozwoju zawodowego wymienia wartości jako istotne determinanty wyboru kariery i ważny (jeśli nie najważniejszy) komponent decyzji zawodowych. O systemie wartości

mówi się, że ma szczególny wpływ na karierę – na decyzje i wybory zawodowe, myślenie o sukcesie i rozwoju zawodowym.

Wartości wyrażają się zarówno w dążeniu do, jak i unikaniu dóbr materialnych i niematerialnych, takich jak np. pieniądze, władza, prestiż, bezpieczeństwo. Przez niektórych badaczy utożsamiane bywają z zainteresowaniami, w pracach innych definiowane są jako potrzeby.

Potrzeby można zaspokajać, a wartości realizować poprzez zainteresowania, tj. specyficzną, ukierunkowaną aktywność poznawczą czy konkretne działanie przejawiające się w selektywnym stosunku do otaczających zjawisk11. Określona wartość może być realizowana przez więcej niż jeden rodzaj działań, czyli poprzez różne zainteresowania.

Z wartościami wiąże się wielopokoleniowy przekaz dotyczący widzenia różnych ról zawodowych i siebie w tych rolach, warunkujący sposób formułowania i realizowania celów, postrzegania prestiżu zawodów i modelu pracy. Wartości są bodźcem do działania, orientują na życie i pracę – dzięki wartościom młodzi ludzie czerpią pierwszą wiedzę o pracy, o zawodach, uczą się ról społecznych i zawodowych – nabywają i kształtują styl życia zawodowego.

Edgar Schein12 w wyniku badań z roku 1990 oraz 2006 doszedł do wniosku, że istnieje ścisły związek między wyznawanym systemem wartości, potrzebami a obranym rodzajem kariery zawodowej. Wybór drogi zawodowej, tj. realizowany wzór kariery, jest efektem godzenia indywidualnych potrzeb, predyspozycji i kompetencji z realiami środowiska (rynku).101112

10) 11) 12)

Y na swoim

Schein wyodrębnił osiem grup takich wartości, nazywając je metaforycznie kotwicami kariery zawodowej. Należą do nich m.in.:

1. Profesjonalizm2. Przywództwo3. Autonomia i niezależność4. Kreatywność5. Służebność i poświęcanie się dla

innych6. Wyzwanie7. Styl życia

Bardzo zbliżone podejście do kwestii kariery prezentuje Clyde Brooklyn Derr13. Według Derra w toku kariery zawodowej każda jednostka kształtuje swoją orientację wobec pracy. Jedna z nich jest zwykle dominująca, można ją jednak zmieniać na inną, najczęściej podobną. Derr wyróżnia pięć takich orientacji:

1. Sukces2. Dążenie naprzód3. Wolność4. Bezpieczeństwo5. Równowaga

21

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Y na swoim

Tabela 2. Orientacja w stosunku do pracy vs obiekty (cele, potrzeby)

Wartości / orientacja w stosunku do pracy

Potrzeby / cele (objekty)

Profesjonalizm / sukces

Rozwój; nabywanie, wykorzystywanie, doskonalenie swoich zdolności i kompetencji; osiąganie mistrzostwa w jakiejś dziedzinie

Przywództwo / dążenie naprzód

Władza; wpływy; autorytet; pieniądze, inne dobra, korzyści materialne; status/ pozycja; awans; prestiż (podziw, szacunek)

Wyzwanie Ryzyko; zmienność (urozmaicenie)

Wolność Autonomia; niezależność; wychodzenie poza schemat; samostanowienie

BezpieczeństwoStabilizacja i pewność co do stałości/trwałości rzeczy; przynależność; działanie w grupie – bycie częścią grupy; interakcje, relacje interpersonalne (koledzy, przyjaciele); wspólnota doświadczeń i światopoglądu

Styl życia/ równowaga Wygoda; dobre otoczenie (środowisko) pracy; rodzina; zdrowie

Służebność i poświęcenia się dla innych

Altruizm (pomaganie innym)

Tabela 1. Wartości jako „Kotwice kariery”

Wartości wg Derra W czym przejawia się realizacja danej wartości? / czym jest dana wartość?

Sukces

Sukces w karierze nie musi dotyczyć ogółu pracy. Pojęcie sukcesu definiowane jest raczej jako odnoszące się do poszczególnych składników kariery i różnorodnych, specjalistycznych umiejętności. Świadomość posiadania konkretnych zdolności (talentu w jakiejś dziedzinie) jest siłą napędową do działania i wiąże się z potrzebą wykorzystywania posiadanych predyspozycji i zdolności. Głównym motywatorem jest interesująca praca, nie pieniądze. Praca i kariera zawodowa zwykle wiążą się z czerpaniem z nich zadowolenia. Osoby realizujące tę wartość to często wysokiej klasy specjaliści w swoich dziedzinach

Dążenie naprzód

Bardzo silna orientacja na pionowy rozwojów kariery zawodowej, konsekwentne wspinanie się po jej szczeblach. Szczególne znaczenie mają tutaj pieniądze, władza i status społeczny. Charakterystyczna jest skłonność do rywalizacji i gotowość walki. Osoby „wychodzące naprzód” lubią być nagradzane za rezultaty swojej pracy, wysuwają pracę na pierwszy plan, chętnie podejmują nowe wyzwania

WolnośćSwoboda w działaniu (wykonywaniu wszelkich zadań i czynności) to główna potrzeba i bodziec do działania. Charakterystyczna jest skłonność do wychodzenia poza schemat, dążenie do niezależności

Bezpieczeństwo Potrzeba przynależności to „lokomotywa” funkcjonowania. Charakterystyczna jest tu skłonność do przyjmowania lokalnego, a nie globalnego punktu widzenia

Równowaga

Osoby, które dążą do równowagi, cenią wartości związane z pracą, ale także poszukują satysfakcji w życiu rodzinnym i spędzaniu czasu wolnego. Mogą wybierać ważne dla siebie i stawiające wyzwania drogi kariery zawodowej, ale nie starają się za wszelką cenę znaleźć takich, które spełniłyby wszystkie lub większość ich oczekiwań

11) za: Paszkowska-Rogacz A., Młodzieżowy Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych – Podręcznik, Fundacja Realizacji Programów Społecznych, Warszawa 201112) Schein E.H., Career Anchors. Discovering Your Real Values, Jossey-Bass/Pfeiffer Print, San Francisco1990, Pfeiffer, an Imprint of Wiley, 2006; za: Paszkowska-Rogacz A., Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, KOWEZiU, Warszawa 2002 oraz: Paszkowska-Rogacz A., Młodzieżowy Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych – Podręcznik, Fundacja Realizacji Programów Społecznych, Warszawa 201113) Brooklyn C.D., Managing the new careerists. Jossey-Bass, San Francisco 1986, 1988

22

Zobaczmy zatem, co motywowało polskich milenialsów, którzy wybrali własny biznes jako ścieżkę zawodową.

Grupa wyróżniająca się i jednolitaW ramach projektu „Milenialsi w MŚP. Pod lupą”13 przebadanych zostało 500 przedsiębiorców z pokolenia Y ze wszystkich województw z następujących branż: budownictwo, handel, hotele i gastronomia, ICT, produkcja, rolnictwo i przetwórstwo, transport, usługi. 40 proc. stanowili mikroprzedsiębiorcy zatrudniający do 9 osób, tyle samo mali przedsiębiorcy zatrudniający do 49 osób, a 10 proc. średni przedsiębiorcy z maksimum 249 osobami na pokładzie.

Ponad 80 proc. badanych nie prowadziło działalności dłużej niż 10 lat. Zapytaliśmy, co ich zmotywowało do tego, by pójść (lub przejść) na swoje. Istotne było zweryfikowanie, na ile opinie dotyczące podzielanych wartości, zebrane wśród przedsiębiorców-milenialsów, będą zróżnicowane. Wyniki badania pokazują, że opinie były bardzo spójne – dominowały odpowiedzi z górnej części skali, a różnice pomiędzy poszczególnymi stwierdzeniami były nieduże. Najwyższą średnią wskazań w pytaniu o cel prowadzenia firmy miały odpowiedzi: „Zapewnienie dzięki pracy stabilności finansowej swojej rodzinie” (7,5), „Bycie sobie samemu szefem” (7,2), oraz

„Maksymalizowanie swoich dochodów” (6,9), a zdecydowanie najniższą – „Oferowanie/rozwijanie nowych produktów lub usług” (6,7).

Wykres 1. Co jest dla Pana/-i celem prowadzenia firmy?

Analizując rozkład odpowiedzi na pytanie o motywacje pomiędzy branżami, w której działają firmy, widać, że największą potrzebę zapewnienia dobrobytu

13) Milenialsi w MŚP. Pod lupą, Badanie na zlecenie EFL SA, wykonane przez Ecorys Polska sp. z o.o. w lipcu i sierpniu 2017. Idea badania przedstawiona jest w rozdziale III (Y na swoim), pełny opis próby i inne dane (metryka badania) – w rozdziale VIII (Podsumowanie)

Zapewnienie dzięki pracy stabilności finansowej rodzinie

Bycie sobie samemu szefem

Maksymalizowanie dochodów

Możliwość rozwijania pasji

Budowanie swojej pozycji

Przynależność do grupy osób przesiębiorczych, ludzi biznesu

Wywieranie pozytywnego wpływu społeczno-ekonomicznego na rzeczywistość

Bycie bardziej wpływowym

Oferowanie/rozwijanie nowych produktów lub usług

1 2 4 6 753 87,5

7,2

6,9

6,9

6,9

6,8

6,8

6,8

6,7

n=500

23


rodzinie mają przedsiębiorcy z branży usługowej i budowlanej, gdzie średnia ocen dla tego stwierdzenia wyniosła 8 pkt. Największą potrzebę niezależności wykazują przedsiębiorcy z branży usługowej (średnia 7,8 przy stwierdzeniu, że celem jest bycie sobie samemu szefem). Dla nich również praca najczęściej oznacza możliwość rozwijania swoich pasji (średnia 7,2). Na tle pozostałych branż, których przedstawiciele co do zasady silnie zgadzają się z wymienionymi stwierdzeniami, wyróżnia się rolnictwo i przetwórstwo. Przedsiębiorcy z tego obszaru rzadziej przyznają, że biznes to możliwość rozwijania swojej pasji (5,6), przynależność do grupy biznesmenów (5,8), czy też wywieranie pozytywnego wpływu na rzeczywistość (5,5), za to zdecydowanie częściej uważają, że jest to droga do bycia bardziej wpływowym (7,4).

Wykres 2. Co jest dla Pana/-i celem prowadzenia firmy?

Bycie sobie samemu szefem

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*

ProdukcjaRolnictwo i przetw.

TransportUsługi

7,07,36,36,87,56,07,17,8

86531 2 4 7

Zapewnienie dzięki pracy stabilności finansowej rodzinie

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

7,48,06,87,16,96,77,98,0

86531 2 4 7

Maksymalizowanie dochodów

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

7,26,96,66,86,75,97,27,3

86531 2 4 7

Możliwość rozwijania pasji

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

6,67,06,96,47,15,66,77,2

86531 2 4 7

Przynależność do grupy osób przedsiębiorczych, ludzi biznesu

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

6,96,76,26,66,95,87,07,3

86531 2 4 7

Budowanie swojej pozycji

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

7,36,56,56,76,76,37,47,2

86531 2 4 7

Oferowanie/ rozwijanie nowych produktów lub usług

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

7,06,76,96,36,75,76,87,1

86531 2 4 7

Wywieranie pozytywnego wpływu społeczno-

ekonomicznego na rzeczywistość

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

6,66,76,86,36,85,56,87,3

86531 2 4 7

Bycie bardziej wpływowym

BudownictwoHandel

Hotele i gastr.ICT*


TransportUsługi

7,16,56,67,16,57,47,16,8

86531 2 4 7

n=500

*ICT – technologie informacyjne i komunikacyjne

24

Jeśli przyglądając się odpowiedziom na te pytania, podzielimy respondentów na mieszkańców miast i wsi, zauważymy, że niezależnie od wielkości miasta opinie badanych były zbliżone. Natomiast przedsiębiorcy z obszarów wiejskich zdecydowanie częściej zgadzają się z proponowanymi odpowiedziami. Szczególną ich dominację widać przy stwierdzeniu dotyczącym zapewnienia stabilności finansowej rodzinie i bycia sobie samemu szefem.

Z pytania o cel w naturalny sposób wyłoniła się odpowiedź o motywację pokolenia Y do prowadzenia własnego biznesu. Warto odnieść je do cech charakterystycznych dla milenialsów, przywoływanych w publikacjach na temat tego pokolenia. Najczęściej wskazywana odpowiedź to chęć zwiększenia zysków, którą zaznaczyło 45 proc. badanych. Warto jednak zwrócić uwagę na drugą najczęstszą odpowiedź, która potwierdza, jak ważna dla milenialsów jest niezależność – 39 proc. wskazań. Także trzecia odpowiedź – brak dostępnej pracy na etacie (35 proc.) świadczy o typowej dla nich elastycznej postawie. Wśród najrzadziej wskazywanych motywacji było zaś pragnienie zmiany świata (4 proc.).

Wykres 3. Jaka była motywacja do założenia przez Państwa firmy?

Warto też zwrócić uwagę na to, że ponad 40 proc. badanych w ogóle nie brało pod uwagę zostania trybikiem w cudzej firmie, bo albo przedsiębiorczość wyniosło z domu, albo myślało o tym od wczesnej młodości.

W gronie najmłodszych respondentów, do 24 lat, najwięcej z nich, bo 80 proc. wskazało na chęć zwiększenia dochodów oraz dążenie do niezależności od przełożonych. Powszechna jest wśród nich opinia, że możliwe jest połączenie tych dwóch potrzeb, która w przypadku osób nieco starszych zdecydowanie traci na znaczeniu. W grupach osób od 25 do 30 lat oraz powyżej 30. roku życia dominuje motywacja finansowa – na chęć zwiększenia dochodów wskazało 43,8 proc. badanych w wieku od 25 do 30 lat oraz 43,4 proc. najstarszych milenialsów.

Chęć zwiększenia dochodów

Dążenie do niezależności od przełożonych

Brak dostępnej pracy na etacie

Niechęć do pracy na etacie, duch przedsiębiorczości

Rodzinna tradycja

Chęć samorozwoju w zgodzie z własnymi zainteresowaniami

Dążenie do elastycznego czasu pracy

Pragnienie zmiany świata

Inne

44,8%

39,4%

35,0%

24,2%

17,9%

17,5%

8,4%

4,2%

0,2%

0 10% 20% 30% 40% 50%

n=429Pytanie zadawane wyłącznie respondentom, którzy decydowali lub współdecydowali o założeniu firmy

25


Wykres 4. Jaka była motywacja do założenia Państwa firmy?

Z powyższego wykresu nie należy jednak wyciągać zbyt pochopnego wniosku, że młodzi przedsiębiorcy to w większości indywidualiści i materialiści. To przede wszystkim ludzie poszukujący, otwarci, o wielu zainteresowaniach. U 45 proc. z nich pomysł na biznes wziął się właśnie z tych zainteresowań, chęci ich rozwijania, robienia czegoś, co dla nich ważne.

37 proc. decyzję o założeniu firmy o określonym profilu podjęło na podstawie analizy rynku, poszukiwania na nim niszy dla siebie, myśląc w kategoriach potrzeb klientów. Dla blisko jednej czwartej to kontynuacja poprzedniej ścieżki kariery. Co może wydawać się niezwykłe, powód ten dwa razy częściej wskazywali najmłodsi przedsiębiorcy do 24. roku życia.

Drugim najczęściej wskazywanym przez nich źródłem była „analiza rynkowa, aktywne poszukiwania niszy, myślenie potrzebami klientów”. Zarówno z raportów Deloitte14, jak i PwC15 dotyczących pokolenia Y wynika, że to właśnie najmłodsi jego przedstawiciele w trakcie kontynuowania nauki byli najbardziej aktywni – korzystali ze stypendiów, praktyk, udzielali się w organizacjach pozarządowych czy wolontariacie, poznawali możliwości, jakie daje im wykształcenie, i weryfikowali predyspozycje, czego efektem jest dobre rozpoznanie rynku.

Przy pytaniu o pochodzenie pomysłu na branżę jedynie 1 proc. wskazań otrzymało inspirowanie się innym podmiotem. Potwierdza to tezę o ogromnej kreatywności młodego pokolenia przedsiębiorców, jego aktywności i niezależności.

14) The Deloitte Millennial Survey 2017, Delloite 2017, https://www2.deloitte.com/global/en/pages/about-deloitte/articles/millennialsurvey.html, dostęp 29.08.201715) AIESEC/PwC, op.cit.

Brak dostępnej

pracyna etacie

Niechęć dopracy na etacie,

duch przedsiębiorczości

Rodzinnatradycja

Chęć zwiększeniadochodu

Dążenie doniezależności od

przełożonych

Chęćsamorozwoju

w zgodziez własnymi

zainteresowaniami

Pragnieniezmianyświata

Dążenie doelastycznego

czasupracy

90%

70%

80%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

20,0% 34,4% 35,8% 20,0% 22,9% 24,8% 20,0% 21,9% 16,7% 80,0% 43,8% 43,4% 80,0% 34,4% 39,0% 20,0% 26,0% 14,8% 6,7% 4,2% 4,1% 0% 6,3% 9,4%

do 24 lat od 25 do 30 lat 31 lat o więcejn=429Pytanie zadawane wyłącznie respondentom, którzy decydowali lub współdecydowali o założeniu firmy

26

Wykres 5. Skąd wziął się pomysł na branże i typ działalności?

Wykres 6. Skąd wziął się pomysł na branże i typ działalności?

Skoro już wiemy, czym motywowani byli milenialsi przy wyborze branży, warto się zastanowić, czym się kierują, prowadząc firmy. Jeśli weźmiemy pod uwagę portrety psychologiczne pokolenia Y, odpowiedź chyba nie będzie wielkim zaskoczeniem – 87 proc. stawia na dobre relacje zarówno z pracownikami, jak i partnerami biznesowymi. Bardzo wysoko cenią też sobie jakość – 83 proc. jest w stanie zapłacić więcej za produkty i usługi, które uznają za lepsze.

Wykres 7. Na ile zgadza się Pan/-i z następującymi stwierdzeniami?

We współpracy ważne są dobre relacje –

zarówno z pracownikami jak i partnerami

biznesowymi, wówczas biznes sam się kręci

Praca zespołowa przynosi większe efekty niż praca

indywidualna

Najważniejszym kryterium wyboru podwykonawców/

dostawców jest oferowana przez

nich cena

Wybierając podwykonawców/

dostawców przeglądam

w Internecie opinie o nich

Zmiana profilu działalności nie byłaby dla nas

żadnym problemem

Jestem w stanie zapłacić więcej za jakość, którą

uważam za dobrą

Przy wyborze produktów

i usług kieruję się przede wszystkim

rekomendacją znajomych

60%50%40%30%20%10%0

54,4%32,8% 8,4%1,0%3,2%0,2% 40,6%34,8%11,4%1,6%10,0%1,6% 40,0%29,8%17,0% 0,8% 8,4% 4,0% 42,0%36,0%11,4% 0,6% 6,2%3,8% 49,6%33,2%7,4% 0,2% 6,4%3,2% 41,4% 31,2% 11,2% 1,4% 9,0%5,8%37,2%32,0%13,2%3,2%12,6%1,8%

zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć nie dotyczyn=500

Osobiste zainteresowania, pasjaAnaliza rynkowa, aktywne poszukiwanie niszy, myślenie potrzebami klientów

Przypadek, tak wyszłoKontynuacja wcześniejszej ścieżki kariery (np. uprzedniej pracy na etacie)

Tradycja rodzinnaW ramach danej branży łatwo było pozyskać dotację/dofinansowanie na założenie firmy

Inspiracja innym podmiotemInne

0 10% 20% 30% 40% 50%45,0%

37,3%

24,7%

24,0%

20,5%

12,8%

0,7%

0,7%

Osobiste zainteresowania, pasja

Analiza rynkowa, aktywne poszukiwanie niszy, myślenie potrzebami klientów

Przypadek, tak wyszło

Kontynuacja wcześniejszej ścieżki kariery (np. uprzedniej pracy na etacie)

Tradycja rodzinna

W ramach danej branży łatwo było pozyskać dotację/dofinansowanie na założenie firmy

Inspiracja innym podmiotem

Inne

0 10% 20% 30% 40% 50% 60%

40,0%

34,9%44,8%

46,7%

44,0%47,9%

26,7%

24,5%25,0%

53,3%

21,7%27,1%

20,0%

20,8%19,8%

20,0%

11,6%15,6%

0%

0,6%1,0%

0%

0,9%0%

do 24 lat od 25 do 30 lat 31 lat o więcej




Mikołaj Golatowskiprezes Follow Sp. z o.o. (marka Ciastka Irenki)

W 2014 r. kończyłem ekonomię w Poznaniu i pracowałem w jednym z dużych banków jako przedstawiciel finansowy, co, nawiasem mówiąc, niespecjalnie mi odpowiadało. W tym czasie mama, Irenka, wymyśliła fajny przepis na ciastka. Bardzo wpisujące się w trend, bo ekologiczne, z naturalnych produktów. Zaczęła je sprzedawać po jednej sztuce, po trzy, wstawiać do sklepów. A one sprzedawały się coraz lepiej. Ja w banku też rozprowadzałem wyroby mamy, bo bardzo smakowały. Skończyłem studia i uznałem, że skoro ciasteczka tak się fajnie sprzedają, to może zacząć je produkować na skalę bardziej masową. Zakład mieliśmy, bo kiedyś rodzice prowadzili piekarnię, nie wymagał dużych nakładów na remont. No i tak to się zaczęło.

Michał Nowakwspółwłaściciel Ronomed Sp. z o.o. Sp. k.

Byłem ambitny i w sporcie, i w nauce – od pierwszej klasy szkoły podstawowej do ostatniej klasy liceum miałem czerwony pasek. Wiedziałem, że skończę studia ekonomiczne, bo biznes mnie pociągał, pozwalał mieć wszystko we własnym ręku, odpowiadać za wszystko, co się stworzy, wyzwala kreatywność. Skończyłem studia w Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Byłem też zawodowym sportowcem, piłkarzem ręcznym w ekstraklasowych klubach zagranicznych i polskich. Gdy zapadła decyzja o rozkręceniu biznesu w Polsce, akurat grałem w Hiszpanii, koło Barcelony. Rozmawiałem z Mariuszem, moim przyjacielem z dzieciństwa, a on powiedział, że jest niezadowolony z sytuacji w firmie, w której pracuje, ale widzi potencjał w tym, co robi. To była branża medyczno-rehabilitacyjna. Powiedziałem, że mam pieniądze i biorę na siebie całą stronę finansową, zakładamy firmę, on będzie ją prowadził, a ja będę pomagał na tyle, na ile mogę. Mniej więcej po trzech latach stwierdziłem, że jestem firmie potrzebny na stałe. To był zresztą też dobry moment, żeby skończyć karierę sportową.

Zofia Pazikwłaścicielka restauracji The Cool Cat

Związałam się z kucharzem, czyli firmę założyłam z miłości. Do kuchni też... Ja już nie pamiętam tego, ale wszystkie moje przyjaciółki mówią, że zawsze gotowałam – i faktycznie, nawet bloga kulinarnego prowadziłam. Ale traktowałam to jak pasję, lubiłam to robić, wydawałam obiadki w domu. Teraz już nie ma na to czasu. A własny biznes kręcił mnie zawsze. Przed restauracją też miałam firmę – galerię internetową, ale straciłam do niej serce.

Marta Jasiukiewicz partner w Translation Street

Lubię konkurowanie i kusiła mnie możliwości brania udziału w takim niekończącym się konkursie. Chciałam oferować usługi konkurujące jakością, pozwalające mi nieustająco sprawdzać się na wolnym rynku tłumaczeń. To było pociągające.

Stanisław Szczurekpartner w Translation Street

Na mnie zadziałała chęć sprawdzenia się na wolnym rynku, konkurowania z innymi firmami. Lubię też tę możliwość tworzenia relacji z klientami, którą daje nam nasza działalność. Myślę jednak, że spory wpływ na tę decyzję miało to, że rodzice także prowadzili działalność gospodarczą od początku lat dziewięćdziesiątych. Dzięki nim poznałem plusy i minusy bycia na swoim.

Z D A N I E M P R Z E D S I Ę B I O R C Y

Jak zostałem przedsiębiorcą?

28

Sylwia Turlejskawłaścicielka Agencji Interaktywnej Studio Kreacji

Posiadanie własnego biznesu było moim marzeniem odkąd pamiętam. Nigdy nie potrafiłam dostosować się do pracodawcy. Żelazne zasady panujące w korporacji nie do końca mi odpowiadały, dlatego zrezygnowałam z etatu i rozpoczęłam pracę jako freelancer. W pewnym momencie pojawił się pomysł, żeby zrobić z tego coś więcej. Zaczęło się niewinnie, bo mąż chciał w prezencie urodzinowym zbudować dla mnie stronę internetową, żebym jako freelancer miała swoją wizytówkę i mogła trochę szerzej dotrzeć do klientów. Później dowiedział się też o dofinansowaniach unijnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej, namówił mnie do złożenia wniosku o dotację z programu operacyjnego Kapitał Ludzki i udało się. Ten pierwszy sukces spowodował, że zaczęliśmy myśleć o pozyskiwaniu nowych klientów. Mąż, pracując jeszcze cały czas na etacie, zaczął pomagać mi w dotarciu z moją ofertą do nowych firm, poprzez różne kanały promocji. Na początku nie było to łatwe, ale z czasem klientów zaczęło przybywać. Mąż mógł zrezygnować z dotychczasowej pracy żeby bardziej wspomóc mnie w rozwijaniu firmy oraz zająć się domem i naszym małym synkiem. Dzięki temu ja mogłam w pełni poświęcić się pracy i wyzwaniom, z jakimi spotyka się młody przedsiębiorca.


Jak zostałem przedsiębiorcą?

Przemysław Żebrowskiwspółzałożyciel i współwłaściciel polskiego oddziałuUniMerchants Polska Sp. z o.o.

Przez wiele lat pracowałem w branży szkoleniowej, byłem lektorem języka angielskiego, prowadziłem też szkolenia biznesowe. Prowadziłem małą szkołę językową i biuro tłumaczeń. Spędziłem również dwa lata w pracy w marketingu. Po jakimś czasie jedna z osób, które znałem poprzez szkolenia, zaproponowała mi pracę w bardzo dużej fabryce bioetanolu Bioagra w charakterze specjalisty ds. zakupów. Firma jest częścią dużej grupy kapitałowej, między innymi właściciela marki Bakoma czy Polskie Młyny.Pracowałem w Bioagrze przez 2 lata, gdzie nauczyłem się wszystkiego, co wiąże się z branżą rolną. Zajmowałem się importem surowca i eksportem produktów paszowych. Przy okazji tych działań handlowych poznałem firmę brokerską UniMerchants z Danii. Właściciel marki UniMerchants, Søren B. Nielsen zapytał, czy nie chciałbym założyć polskiego biura firmy UniMerchants. To było we wrześniu 2013 roku. Podjęcie decyzji i przeprowadzenie całego procesu zajęło mi około 7-8 miesięcy. Zaczynałem w małym pokoju o powierzchni 15 metrów kwadratowych, ze starym laptopem i telefonem komórkowym, byłem sam. Po czterech dniach od otwarcia firmy udało mi się podpisać pierwszy kontrakt.

29


Miary sukcesuPo analizie celów i motywacji do prowadzenia przez milenialsów własnego biznesu nie dziwią odpowiedzi dotyczące rozumienia sukcesu. 51 proc. zdecydowanie zgodziło się, że jest nim zapewnienie stabilności materialnej rodzinie. W ogóle najwyżej oceniane są kwestie dotyczące osiągania stabilności finansowej – czy to rozumianej jako pomnażanie osobistego majątku, czy też majątku rodzinnego. Zdecydowanie lub warunkowo („raczej tak”) zgodziło się z takim stwierdzeniem łącznie 89 proc. badanych. W tym ujęciu prowadzenie biznesu jest środkiem do osiągnięcia satysfakcjonującego statusu, nie zaś celem samym w sobie. 86 proc. za sukces uważa osiągnięcie równowagi miedzy życiem prywatnym a zawodowym, czym zasadniczo różni się od pokolenia X urodzonego w dwudziestoleciu wcześniejszym, które zwykle pracę stawia na pierwszym miejscu.

Ponieważ poszczególne miary sukcesu różnią się w zależności od branży, w jakich działają firmy, warto się przyjrzeć poszczególnym segmentom gospodarki.

Wykres 8. Sukces to realizowanie swoich celów z pasją

Wykres 9. Sukces to osiąganie równowagi pomiędzy obowiązkami domowymi i zawodowymi

Budownictwo Handel Hotele i gastronomia

ICT Produkcja Rolnictwo i przetworstwo

Transport Usługi

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

34% 40% 18% 8% 0% 30% 42% 26% 2% 0%47% 36% 14% 1% 2% 35% 45% 20% 0% 0%40% 25% 33% 3% 0% 55% 18% 23% 5% 0%52% 34% 12% 0% 2% 57% 27% 13% 3% 0%

zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedzieć



Transport Usługi

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

40% 44% 14% 2% 0% 34% 51% 9% 3% 2%41% 42% 8% 4% 5% 30% 60% 5% 0% 5%40% 45% 8% 5% 3% 48% 38% 8% 5% 3%40% 42% 10% 6% 2% 45% 42% 6% 4% 3%


n=500

n=500

30

Wykres 10. Sukces to wywieranie pozytywnego wpływu na społeczeństwo

Wykres 11. Sukces to budowanie dobrze znanego biznesu

Wykres 12. Sukces to zapewnienie stabilności materialnej swojej rodzinie



Transport Usługi

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

38% 50% 8% 4% 0% 43% 37% 16% 2% 2%47% 42% 4% 5% 2% 35% 40% 20% 5% 0%53% 30% 3% 10% 5% 38% 45% 8% 0% 10%34% 52% 8% 4% 2% 47% 45% 6% 1% 1%




Transport Usługi

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

42% 38% 16% 2% 2% 31% 54% 9% 3% 2%49% 32% 8% 6% 5% 30% 50% 20% 0% 0%35% 40% 15% 5% 5% 50% 35% 13% 0% 3%40% 38% 20% 0% 2% 57% 32% 6% 1% 4%




Transport Usługi

80%

60%

70%

50%

40%

30%

20%

10%

0

46% 36% 12% 4% 2% 42% 40% 16% 1% 1%60% 31% 6% 1% 2% 30% 55% 15% 0% 0%53% 35% 10% 0% 3% 43% 38% 15% 0% 5%40% 46% 12% 2% 0% 63% 28% 8% 0% 1%


n=500

n=500

n=500

31



Co to jest sukces?Mikołaj Golatowskiprezes Follow Sp. z o.o. (marka Ciastka Irenki)

W dłuższej perspektywie zawsze wyobrażam sobie, że stoję na ostatnim piętrze wieżowca w swoim biurze. Patrzę przez to okno na wszystko naokoło i mówię do siebie: dałeś radę.


Sukces życiowy to spełnienie siebie i szczęście w rodzinie. Na pewno moja rodzina, moje dzieci są moim ogromnym sukcesem. Zwyczajnie lubię spędzać z nimi czas, rola ojca jest fantastyczna. Moim sukcesem zawodowym jest to, że mam firmę, jestem przedsiębiorcą, decyduję o sobie, mam wpływ na to, co robię – i mam z tego pieniądze. Oczywiście, jako sportowiec i jako facet lubię wyzwania. Marzy mi się też, żeby być kiedyś biznesmenem globalnym.

Zuzanna Stańska założycielka, project manager, Moiseum

Dla mnie to jest możliwość robienia tego, co się chce.

Paweł Kufkawspółwłaściciel Pikmet s.c.

Sukces życiowy? Przede wszystkim chciałbym zaspokoić potrzeby mojej rodziny i nie ukrywam, że po prostu firma ma mi dać tę możliwość. Co do sukcesu zawodowego, to moje wymagania i wyzwania cały czas rosną, pojawiają się nowe pomysły i nie jestem w stanie powiedzieć, kiedy będą zaspokojone moje potrzeby biznesowe i kiedy z całą odpowiedzialnością będę mógł stwierdzić, że odniosłem sukces.



Transport Usługi

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

52% 36% 8% 2% 2% 36% 54% 7% 2% 1%43% 52% 3% 1% 1% 20% 55% 20% 0% 5%40% 35% 18% 0% 8% 50% 35% 8% 8% 0%52% 36% 10% 2% 0% 45% 50% 4% 0% 1%

zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadam raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam trudno powiedziećn=500

Wykres 13. Sukces to zwiększanie osobistego majątku

32

Marta Jasiukiewiczpartner w Translation Street

Ja się codziennie cieszę, że mam energię, żeby wstać i kontynuować to, co zaplanowałam kiedyś i robię do dziś. Autentycznie z nadzieją, że będę mogła kontynuować to wiele lat. Może to nie jest to najbardziej idylliczne przedstawienie, ale myślę, że mocno urealnione. Naszym sukcesem zawodowym jest to, że codziennie mamy klientów, którzy dają nam zlecenia; to, że codziennie nasi pracownicy przychodzą do pracy i pracują z nami.


Co to jest sukces?


Wyznaję taką zasadę: nie żyję żeby pracować, tylko pracuję żeby żyć. Ale przy okazji dążenia do celu warto robić to w taki sposób, żeby mieć z tego dobrą zabawę, żeby praca cieszyła, żeby nie było monotonii i poczucia nieprzyjemnego przymusu, jaki odczuwa wiele osób pracując na etacie. W życiu zawodowym staram się kierować tą zasadą i jednocześnie nie podchodzić do pracy zbyt emocjonalnie. Nie wyobrażam sobie, aby pochłonęła ona całe moje życie do tego stopnia, żeby zabrakło w nim miejsca dla moich najbliższych, dla moich pasji. Moim zdaniem sukcesem jest umiejętność utrzymania tej równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym w taki sposób, aby i w jednym, i drugim przypadku wiodło się dobrze i bez większych problemów, ale też aby jedno drugiego nie zdominowało.


Sukces życiowy to taka fajna równowaga: zadowolenie z pracy, z rozwoju firmy, spełnienie się w życiu rodzinnym. To jest dla mnie sukces. Zawodowo sukcesem jest to, że firma co roku się rozwija, notujemy wzrost i obrotów, i naszego udziału rynkowego. A dzieje się to dzięki klientom, którzy do nas wracają i polecają nas kolejnym. Największym sukcesem jest to, że mamy klientów, którzy są z nami od początku naszej działalności.

Przemysław Żebrowskiwspółzałożyciel polskiego oddziału firmy współwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o.

Sukcesem życiowym jest satysfakcja z tego miejsca, w którym się jest. Zawodowo? Myślę, że jakiś mały sukces już udało mi się osiągnąć, ponieważ zbudowałem od zera małe przedsiębiorstwo, które funkcjonuje, i dzięki któremu ludzie mają pracę. I przynosi też jakąś korzyść naszym klientom. W przyszłości sukcesem byłoby bycie udziałowcem w kilku spółkach, które funkcjonują prawidłowo – i taka obserwacja ich rozwoju trochę z tylnego siedzenia. Czerpanie z tego korzyści, ale też przyjemności. Sukces okupiony jakimś bardzo dużym kosztem – zdrowia czy rodziny, rozpadem rodziny – to nie jest sukces, to jest moim zdaniem porażka.

33


Niezależni indywidualiściW odmalowanym w literaturze przedmiotu16 obrazie osób urodzonych w latach 1980-2000 wśród wielu atrybutów wyróżniających tę generację na tle innych często wymienia się: nastawienie na siebie – duży indywidualizm, wysoką samoocenę i dążenie do samorealizacji. W ramach badania zainicjowanego przez EFL SA właściwości te poddano analizie i ocenie. Ze względu na powyższe cechy wśród badanych wyróżniono dwa główne typy przedsiębiorców:

• z wykrystalizowanym i urzeczywistnianym w działaniu zawodowym obrazem siebie jako przedsiębiorcy niezależnego, motywowanego zewnętrznie lub wewnętrznie („Ja indywidualistyczne”, niezależne, z zewnętrzną lub wewnętrzną motywacją do działania);

• przedsiębiorcy posiadającego obraz siebie jako osoby sprzężonej w działaniu z innymi, również motywowanej zewnętrznie lub wewnętrznie („Ja kolektywistyczne”, z zewnętrzną lub wewnętrzną motywacją do działania).

Zdaniem Donalda E. Supera17, pojęcie zawodowego obrazu siebie (vocational self-concept) odgrywa ważniejszą rolę w rozwoju zawodowym jednostki niż obiektywne źródła obrazu siebie (takie jak np. zdiagnozowane predyspozycje i zainteresowania czy kompetencje). Super podkreśla, że obraz siebie i związane z nim wartości lepiej wyjaśniają trajektorie zawodowe niż zainteresowania, które sprowadzają wybór drogi kariery do preferowanych działań i sytuacji.

Obraz siebie jest definiowany jako subiektywne wyobrażenie własnej osoby w określonej roli, sytuacji czy pozycji społecznej i zawodowej, stanowiąc [tym samym] źródło oceny własnych możliwości realizacji podejmowanych ról […], jako jasne i stabilne spostrzeganie swoich celów, zainteresowań, zdolności i wartości, uważanych za właściwe przy wyborze zawodu18.

W obrazie siebie należy w związku z tym upatrywać źródeł motywacji do podejmowanych działań w zakresie rozwoju kariery.

Jako kryterium kategoryzacji przedsiębiorców posłużyły determinanty założenia i prowadzenia firmy. Zidentyfikowane kategorie (typy) przedsiębiorców

16) m.in. na podstawie: Kosa U., Strzelec D., Zarządzanie pracownikami pokolenia Y, http://www.bankier.pl/wiadomosc/Zarzadzanie-pracownikami-pokolenia-Y-1873216.html; dostęp 1.09.2017; Boni M. [red.]. Młodzi 2011, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2011; Rutkowska, M. Nowa kariera i jej egzemplifikacje w postaci kariery proteuszowej i kariery bez granic, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi”, 1(72)/201017) Super, D. E., Psychologia zainteresowań, Warszawa, Państwowe Wydawnictwa Naukowe 197218) Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych, Przegląd teorii i metod. „Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego”, zeszyt nr 34, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2006. s. 73

34

powstały poprzez przypisanie każdemu z respondentów oceny w ramach dwóch analizowanych wymiarów (ocena ta powstała jako indeks wyliczony na podstawie wybranych pytań i udzielonych odpowiedzi):

• indywidualizm vs kolektywizm;

• motywacja do działania wewnętrzna lub zewnętrzna.

Przeanalizowano odpowiedzi na trzy pytania:

• o cel prowadzenia firmy;

• o motywację do założenia firmy;

• o sposób, w jaki badani rozumieją sukces.

W wyniku takiej operacji każdy respondent został zaklasyfikowany do określonego typu (kategorii) ze względu na cele, jakie sobie stawia prowadząc firmę, motywację, jaką był powodowany podczas zakładania firmy, oraz rozumienie pojęcia „sukces”.

Zaklasyfikowanie przedsiębiorcy do danej kategorii było możliwe dzięki skalom oceny, którymi respondenci posługiwali się, udzielając odpowiedzi – do każdej z odpowiedzi respondent musiał się ustosunkować, dokonując jej oceny na skali 1-10 lub 1-5 w pytaniach o prowadzenia firmy i motywację jej założenia – oraz poprzez wskazanie istotnych czy pasujących odpowiedzi w pytaniu o definicję sukcesu.

Każdy respondent finalnie uzyskał dwa opisujące go indeksy; ich zestawienie w różnych kombinacjach wyznaczyło nam dwa typy główne i cztery podtypy przedsiębiorców: tych z zawodowym obrazem siebie jako przedsiębiorcy niezależnego, motywowanego zewnętrznie lub wewnętrznie („Ja indywidualistyczne”, niezależne, z zewnętrzną lub wewnętrzną motywacją do działania), oraz przedsiębiorcy, któremu właściwy jest obraz siebie jako osoby sprzężonej w działaniu z innymi, również motywowanej zewnętrznie lub wewnętrznie („Ja kolektywistyczne”, z zewnętrzną lub wewnętrzną motywacją do działania).

Pod uwagę wzięto wyłącznie tych respondentów, którzy decydowali bądź współdecydowali o założeniu firmy.

35


Indywidualizm

Przedsiębiorcy z zawodowym obrazem siebie jako niezależnego w dążeniu do celów zawodowych, z motywacją zewnętrzną do prowadzenia firmy

Przedsiębiorcy z zawodowym obrazem siebie jako osoby sprzężonej w działaniu zawodowym

z innymi, z motywacją zewnętrzną do prowadzenia firmy

Przedsiębiorcy z zawodowym obrazem siebie jako niezależnego w dążeniu do celów zawodowych, z motywacją wewnętrzną do prowadzenia firmy

Przedsiębiorcy z zawodowym obrazem siebie jako osoby sprzężonej w działaniu zawodowym

z innymi, z motywacją wewnętrzną do prowadzenia firmy

Kolektywizm

Motywacjawewnętrzna

Motywacjazewnętrzna

Indywidualizm

21,2%

4,9%

33,1%

4,4%

Kolektywizm

Motywacjawewnętrzna

Motywacjazewnętrzna

n=429

Wykres 14. Typologia przedsiębiorców jako wynik przypisania każdemu respondentowi oceny w ramach dwóch analizowanych wymiarów: indywidualizm vs kolektywizm oraz motywacja do działania wewnętrzna lub zewnętrzna

Wykres 15. Typologia przedsiębiorców

Wśród badanych zauważalna jest bardziej indywidualistyczna niż kolektywistyczna orientacja na pracę, wyrażająca się m.in. w dążeniu do „bycia samemu sobie szefem” i do „bycia bardziej wpływowym”.

Podłożem postawy wobec pracy i kariery jest zarówno motywacja zewnętrzna, jak i wewnętrzna.

Wśród motywatorów wewnętrznych niebagatelne znaczenie ma potrzeba realizowania takich wartości jak: wyzwanie, niezależność i autonomia (wyrażające się m.in. niechęcią do pracy na etacie), również pieniądze czy chęć osiągania zysków; wśród motywatorów zewnętrznych – rodzinna tradycja czy subiektywnie odczuwany brak innych niż prowadzenie firmy możliwości działania zawodowego.

Y i technologie

38

Nowoczesne technologie dają przedsiębiorstwom niezwykle efektywne narzędzia budowania przewagi konkurencyjnej. Podmioty, które aktywnie korzystają z narzędzi cyfrowych, są w stanie szybciej zwiększyć przychody

i zatrudnienie, uzyskać większy zasięg działania i poziom eksportu – wynika z raportu PARP „O stanie sektora małych i średnich firm w Polsce”19.

Cyfryzacja umożliwia firmom zwiększenie produktywności na cztery sposoby: dzięki optymalizacji procesów, rozszerzeniu rynku zbytu, innowacyjnym produktom oraz bardziej efektywnemu wykorzystaniu kapitału ludzkiego. Wdrażanie nowych, nieustannie doskonalonych rozwiązań ICT przekłada się bezpośrednio na przyjęcie przez firmy konkretnej biznesowej strategii. Z badań Konfederacji Lewiatan20 wynika, że „analogowe” firmy są zdecydowanie bardziej zachowawcze niż „cyfrowe”. Ich priorytetem jest przede wszystkim przetrwanie i utrzymanie się na rynku – tak zadeklarowało 69,2 proc. badanych z tej grupy. Tymczasem wśród „cyfrowych” przedsiębiorstw przeważa nastawienie prowzrostowe – w tej grupie dynamiczny rozwój jest celem nadrzędnym dla 64,8 proc. ankietowanych przedsiębiorców.

Cyfryzacja biznesu jednoznacznie kojarzy się z pozytywnymi zmianami. Znacząco podnosi efektywność pracy, usprawnia komunikację i pracę w grupach oraz pozwala na lepszą obsługę klienta. Zmiana stylu pracy z analogowego na cyfrowy, z każdego miejsca i urządzenia, oznacza większą sprawność i konkurencyjność firmy. W dobie postępującej digitalizacji życia brak aktywności we wdrażaniu nowych technologii to z biznesowego punktu widzenia działanie w dłuższej perspektywie skazane na niepowodzenie. Cyfryzacja jest obecnie najskuteczniejszym narzędziem zarządzania i wdrażania innowacji. Zaletą zwrotu ku nowoczesnym technologiom jest wzrost efektywności pracy oraz oszczędność czasu, wynikające np. z szybszej wymiany informacji umieszczanych w chmurze. Rozwiązania cyfrowe są również pomocne w budowaniu relacji z klientem. Umożliwiają pozyskiwanie danych dotyczących oceny jakości obsługi czy poznanie preferencji zakupowych. Na ogół firmy są świadome, że coraz częściej są postrzegane przez pryzmat swojej strony internetowej, a jej brak wpływa negatywnie na wiarygodność.

Wyposażenie przedsiębiorstw w komputeryWskaźnik obrazujący wykorzystanie komputerów w firmach utrzymuje się na zbliżonym i niezmiennie wysokim poziomie. W 2016 r. odsetek przedsiębiorstw stosujących komputery wyniósł 94,7 proc.

19) O stanie sektora małych i średnich firm w Polsce, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2017, https://www.parp.gov.pl/images/PARP_publications/pdf/raport%20o%20stanie%20sektora%20msp%20w%20polsce_2017.pdf, dostęp 14.09.201720) Monitoring kondycji sektora MMŚP, Konfederacja Lewiatan, Warszawa 2014, http://konfederacjalewiatan.pl/aktualnosci/2015/1/_files/2014_12/raportMSP_poprawki_final_7_01_2015.pdfdostep 14.09.2017

Y i technologie

39

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Y i technologie

Wykres 16. Przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery według klas wielkości w 2016 roku (w proc), dane za raportem PARP21

Dostęp do internetu w przedsiębiorstwachW latach 2012-2016 odsetek przedsiębiorstw dysponujących dostępem do internetu w skali całego kraju przekroczył 90 proc. Świadczy to o tym, że firmy są świadome korzyści, jakie daje połączenie z siecią globalną. Wśród przedsiębiorstw dużych wskaźnik dostępu oscylował w granicach 100 proc. Przedsiębiorstwa małe były najsłabiej wyposażone zarówno w komputery, jak i w dostęp do internetu. W 2016 r. udział podmiotów z dostępem do internetu wyniósł 93,7 proc. Wzrósł on nieznacznie w ciągu ostatnich pięciu lat (w 2012 r. wynosił 93,3 proc.). Najwyższą wartość tego wskaźnika odnotowano w przedsiębiorstwach dużych – 99,7 proc. Dostępność łączy szerokopasmowych jest powszechna i wyróżnia się tendencją wzrostową we wszystkich klasach wielkości. W 2016 r. 93,2 proc. przedsiębiorstw łączyło się z internetem poprzez łącze szerokopasmowe – to wzrost w stosunku do poprzedniego roku o 1,3 p.p.

Wykres 17. Przedsiębiorstwa z dostępem do internetu według klas wielkości w 2016 roku22

21) Źródło: PAPP, op. cit.22) Ibidem

2012 2013 2014 2015 2016

Ogółem Małe Średnie Duże

98,7 99,2 99,2 98,7 99,0

93,7 94,093,4 93,0

93,7

94,7 95,094,4 94,0

94,7

99,8 99,8 99,6 99,5 99,8

2012 2013 2014 2015 2016


98,398,9 99,0

98,4 98,8

99,8 99,8 99,6 99,5 99,7

92,0 92,3 91,8 91,492,5

93,3 93,693,1 92,7

93,7

40

Systematycznie rośnie odsetek firm korzystających z internetu mobilnego, umożliwiającego zdalny dostęp do sieci. W 2016 r. 64,7 proc. podmiotów wykorzystywało mobilne łącze szerokopasmowe – wzrost w stosunku do poprzedniego roku o 3,2 p.p. W 2016 r. mobilnym dostępem dysponowało 96,6 proc. dużych przedsiębiorstw. Na tym tle niekorzystnie prezentują się przedsiębiorstwa małe, z których tylko 6 na 10 ma mobilny dostęp.

Strona internetowa W dobie powszechnego dostępu do internetu z każdym rokiem coraz więcej przedsiębiorstw postrzega swoją stronę jako narzędzie marketingowe. W 2016 r. własną www dysponowało 67 proc. przedsiębiorstw. Liderem pod tym względem były firmy duże – 91,8 proc. Najsłabiej wypadły firmy małe – 62,3 proc. Odsetek firm prowadzących stronę internetową jest stały od 5 lat.

Wykres 18. Przedsiębiorstwa z własną stroną internetową według klas wielkości w 2016 roku23

Do najczęściej wykorzystywanej funkcji strony internetowej należy prezentacja wyrobów, katalogów lub cenników produktów bądź usług przedsiębiorstwa. W 2016 r. z tej funkcji strony korzystało 63,6 proc. firm w Polsce. Firmowe strony umożliwiają również składanie zamówień i sprawdzanie stanu ich realizacji online. Kolejną chętnie stosowaną funkcją strony, udostępnianą przez blisko 70 proc. przedsiębiorstw dużych, jest zamieszczanie informacji o wolnych stanowiskach pracy i możliwość przesyłania dokumentów aplikacyjnych online. Do najrzadziej używanych w przedsiębiorstwach funkcji strony należy jej personalizacja – 7,6 proc. Z kolei najczęściej wykorzystywanymi kanałami komunikacji w relacjach z klientami są, poza telefonem (82 proc.), poczta elektroniczna – 91 proc., własna strona internetowa – 80 proc. oraz serwisy społecznościowe – 46 proc.

23) Ibidem

2012 2013 2014 2015 2016


85,5 85,2 84,9 83,9 86,167,6 66,0 65,3 65,4

62,9 61,3 61,1 61,3 62,3

67,0

93,2 91,9 90,9 91,2 91,8

41


Wykres 19. Przeznaczenie stron internetowych w przedsiębiorstwach w 2016 roku24

Media społecznościoweSocial media stają się coraz częściej głównym kanałem utrzymywania relacji z klientami. Niektóre przedsiębiorstwa rezygnują z kontaktu telefonicznego na rzecz poczty elektronicznej lub portali społecznościowych. Wzrost popularności tych ostatnich sprawił, że są coraz chętniej wykorzystywane przez firmy do promowania produktów i marek. Pozwala to na stworzenie grupy lojalnych klientów i skuteczne pozyskiwanie nowych. Komunikując się w mediach społecznościowych, firmy zachęcają klientów do dzielenia się pomysłami, które potem mogą wykorzystać w pracach nad tworzeniem lub rozwojem produktów i usług. Coraz częściej media społecznościowe bywają wykorzystywane w trakcie rekrutacji pracowników. Z powodzeniem stają się także narzędziem służącym usprawnieniu komunikacji wewnątrz firmy, umożliwiając wymianę wiedzy, opinii i pomysłów pracowników. Ponad jedna czwarta przedsiębiorstw w Polsce w 2016 r. korzystała przynajmniej z jednego z mediów społecznościowych. W porównaniu z rokiem poprzednim odsetek tych podmiotów wzrósł o 3,1 p.p. W większości przypadków wykorzystywane są serwisy społecznościowe, w mniejszym stopniu blogi i portale umożliwiające udostępnianie multimediów. Uwzględniając klasę wielkości, najchętniej z mediów społecznościowych korzystały firmy duże – 54,4 proc. Wynika to m.in. z większej świadomości, zatrudniania specjalistów od komunikacji i marketingu oraz wyższych budżetów na promocję własnej oferty.

24) Ibidem

Informacje o wolnych stanowiskach pracy i przesyłanie dokumentów aplikacyjnych online

Personalizacja strony dla stałych użytkowników

Zamawianie lub rezerwacja online

Umożliwienie użytkownikom zamawiania produktów wg własnego projektu

Prezentacja wyrobów, katalogów lub cenników

duże średnie małe ogółem

0 20 40 60 80 100

68,333,613,418,3

18,711,36,47,6

23,617,712,313,5

18,015,411,812,6

86,580,659,463,6

42

Wykres 20. Wykorzystanie mediów społecznościowych w przedsiębiorstwach według klasy wielkości w 2016 roku25

Aby zrozumieć podejście milenialsów do technologii, warto jeszcze raz spojrzeć na czas, w którym się urodzili, i warunki, w jakich dziś żyją.

Pokolenie Y to osoby, na których życie duży wpływ wywarły zarówno Google i Facebook, jak i ataki terrorystyczne z 11 września 2001 r., które bezpowrotnie zmieniły świat. Przedstawicieli tej generacji opisują przede wszystkim: dostrzeganie wartości pracy społecznej, różnorodność, tolerancja, zaufanie. Ich głównym kanałem komunikacji są portale społecznościowe; preferują zróżnicowaną komunikację, stosują skróty i emotikony. Wcześniejsze „iksy” miały niewątpliwie inną sytuację w Polsce niż na Zachodzie, rozwijały się w zupełnie innych warunkach. „Igreki” mają już podobne warunki życia i rozwoju, podobne możliwości czy dostęp do nowoczesnych technologii – podkreślali eksperci podczas debaty poświęconej centrom usług biznesowych, zorganizowanej przez „Gazetę Wyborczą” i Advisory Group Test Human Resources26.

W przypadku pokolenia Y i najmłodszego Z można zauważyć, że momentami granice między nimi się zacierają. Jedni podają, że pokolenie Z to osoby urodzone po roku 1994, a inni że to wszyscy urodzeni już po 1990 r. Ważne jest natomiast to, że są to

25) Ibidem26) źródło: http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,17056726,Pokolenie_X__Y__Z__Czym_sie_roznia_i_jak_sie_komunikuja_.html, dostęp 11.09.2017

Przynajmniej jedno z wymienionych poniżej

Portale umożliwiające udostępnianie multimediów

Blogi lub mikroblogi prowadzone przez przedsiębiorstwa

Serwisy społecznościowe

duże średnie małe ogółem

0 10 20 30 40 50 60

54,433,622,525,3

32,413,36,88,6

16,66,73,54,4

49,830,920,923,4

43


osoby urodzone w technologii. Już od najmłodszych lat obecny w ich życiu był internet, świat wirtualny oraz technologiczne gadżety. Nazywa się ich dziećmi dobrobytu, zapatrzonymi w swoje smartfony i tablety. Ich największa umiejętność wynika z tego, że urodzili się w latach informatycznego boomu i dzięki temu doskonale orientują się w różnego typu nowinkach technicznych, a cały świat skupia się dla nich w ramach świata wirtualnego. Dzięki temu odległości z Polski od Chin czy USA nie robią na nich wrażenia, bo przecież z mieszkańcami tych krajów można porozumieć się za pomocą e-maila, Messengera czy WhatsAppa – podają autorzy artykułu „Litery dzielące generacje – o różnicach między pokoleniem X, Y i Z”27.

Z raportu Kantar MillwardBrown „Milenialsi – pokolenie Ubera”28 również wynika, że pokolenie milenialsów to ludzie, którzy niemal od zawsze funkcjonują w sieci. To sprawia, że ich świat – w przeciwieństwie do świata rodziców – nie dzieli się na przestrzeń „realu” i „wirtualu”. Ten sztuczny podział jest im obcy i uznawany przez nich za bezzasadny. W związku z tym milenialsi są w tej chwili najbardziej aktywnymi klientami rynku e-commerce, który rozwija się w błyskawicznym tempie. Polscy milenialsi są pokoleniem wyjątkowo mocno przywiązanym do aplikacji mobilnych. 69 proc. z nich deklaruje, że nie potrafi funkcjonować bez programu w telefonie lub tablecie, a życie bez dostępu do aplikacji byłoby według nich o wiele trudniejsze. Aż 81 proc. przebadanych przez Kantar MillwardBrown z pokolenia Y twierdzi, że aplikacje mobilne oraz platformy usługowe są warte zaufania. Niemal połowa respondentów korzysta z nich codziennie lub prawie codziennie, natomiast 70 proc. deklaruje używanie ich co najmniej kilka razy w tygodniu. Wśród programów mobilnych, z których korzystają młodzi Polacy, znaczną część stanowią te, które pomagają w poruszaniu się po mieście – 91 proc. respondentów zna aplikację jakdojade.pl, a aż 80 proc. korzysta z niej regularnie. 86 proc. pytanych rozpoznaje również Ubera, dostępnego w Polsce od kilku lat, a 30 proc. z nich deklaruje, że używa lub używało go w przeszłości – pisze w Pulsie Biznesu za powyższym raportem Paulina Kostro29.

27) http://stapler.pl/hydepark/litery-dzielace-generacje-o-roznicach-miedzy-pokoleniem-x-y, dostęp 11.09.201728) Badanie Millenialsi – pokolenie Ubera zrealizowano na zlecenie firmy Uber przez firmę badawczą Kantar MillwardBrown, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/polscy-millenialsi-to-optymisci-ktorzy-nie-wyobrazaja-sobie-zycia-bez-aplikacji-mobilnych#, dostęp 11.09.201729) https://www.pb.pl/milenialsi-wychowani-przez-technologie-848635, dostęp 11.09.2017

44

Czego milenialsi oczekują od mobile?30

Wykres 21. Rodzaje aplikacji używanych najczęściej przez milenialsów

Każdego miesiąca prawie połowa milenialsów wypróbowuje co najmniej 4 nowe aplikacje mobilne. Co ma największy wpływ na to, z jakich aplikacji korzystają?

• 48 proc. – unikatowa cecha i funkcjonalność;

• 45 proc. – polecenie znajomych;

• 37 proc. – lepsza od aplikacji konkurencyjnych;

• 12 proc. – zniżka w App Store;

• 10 proc. – informacja w mediach;

• 2 proc. – rekomendacja celebryty.

Nowe technologie „Pod lupą”W badaniu zleconym przez EFL SA przedsiębiorców pokolenia Y poproszono o wskazanie, jakie nowoczesne technologie mogą być wykorzystywane w ich pracy. Co istotne, respondentom nie czytano możliwych odpowiedzi, ale poproszono, by sami sprecyzowali, co rozumieją pod pojęciem nowoczesnych technologii. 12 proc. badanych wskazało, że w pracy nie wykorzystuje nowoczesnych technologii, a kolejne 15 proc. odpowiedziało, że nie wie. Wśród pozostałych rzuca się w oczy tradycyjne rozumienie tego pojęcia. Blisko połowa wskazywała na wykorzystywanie w pracy sprzętu komputerowego, telefonii mobilnej, narzędzi internetowych (najczęściej – maili), a blisko co trzeci – specjalistycznych maszyn, technologii, zaawansowanych programów i aplikacji. Rzadziej wskazywano na technologie czerpiące z IT, choć nie będące nimi – tj. nawigację (np. w traktorach), monitoring, karty automatyczne (np. wstępu) czy wreszcie terminale płatnicze.

30) na podstawie http://selectivv.com/milenialsi-czego-oczekuja-mobile-infografika/, dostęp 11.09.2017

010203040506070

69%

aplikacje społecznościowe

55%

komunikatory

42%

gry

34%

aplikacje biznesowe

32%

aplikacje podróżne

26%

aplikacje sportowe

n=500; pytanie wielokrotnego wyboru

45


Wykres 22. Jakie nowoczesne technologie mogą być wykorzystywane w codziennej pracy takiej firmy jak Państwa?

Wyniki badania jakościowego pokazują zaś, że dla milenialsów komputer, laptop, e-maile, stały dostęp do internetu, korzystanie z aplikacji na smartfonach –to standard. Korzystają z nich zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Gdy starsi z nich, urodzeni w latach 80. ubiegłego wieku, byli nastolatkami, komputery i komórki już były. Młodsi w ogóle nie pamiętają czasów bez tych urządzeń. Stąd też tak duża grupa nie wymienia ich spontanicznie, nie uznaje nawet za nowoczesne technologie. Dla nich już nie są nowoczesne, są po prostu technologiami.

Analiza uwzględniająca wielkość miejscowości zamieszkania pokazała, że nie ma istotnych różnic między mieszkańcami wsi a miast poniżej 500 tys. mieszkańców. Natomiast mieszkańcy miast największych, powyżej 500 tys. mieszkańców, dużo częściej korzystają zarówno z podstawowego IT, jak i zaawansowanych maszyn i technologii.

Wykres 23. Jakie nowoczesne technologie mogą być wykorzystywane w codziennej pracy takiej firmy jak Państwa?

01020304050

48%

IT – internet, e-mail,

komputery, laptopy, telefony

16%

IT – pochodne (np. GPS, mo-nitoring, karty automatycz-ne, terminale

płatnicze)

30%

Maszyny, za-awansowane technologie, programy, aplikacje

3%

Inne

12%

Nie korzystamy

15%

Nie wiem/ trudno

powiedzieć


60%

50%

40%

30%

20%

10%

0Miasto pow. 500 tys.Miasto do 500 tys.Wieś

43% 43% 55%11% 15% 19%27% 25% 37%4% 2% 3%11% 16% 10%17% 22% 7%

IT – internet, e-mail, komputery, laptopy, telefony IT – pochodne (np. GPS, monitoring, karty automatyczne, terminale płatnicze)

Maszyny, zaawansowane technologie, programy, aplikacje

Inne Nie korzystamy Nie wiem/ trudno powiedzieć


46

W ujęciu branżowym z podstawowego IT najczęściej korzystają przedstawiciele firm usługowych – 63 proc. oraz produkcyjnych – 52 proc. Z maszyn oraz zaawansowanych technologii, programów i aplikacji najchętniej korzysta branża IT – 52 proc. Co zrozumiałe, widać wyraźnie, że dla tej branży podstawowe IT nie jest zaliczane do nowoczesnych technologii, gdyż jedynie 48 proc. wskazało, że mogłoby używać internetu, maili czy komputerów. Firmy niekorzystające z nowoczesnych technologii najczęściej można znaleźć wśród podmiotów handlowych – 27 proc.

Wykres 24. Jakie nowoczesne technologie mogą być wykorzystywane w codziennej pracy firmy?

Rozkłady odpowiedzi w podziale na trzy grupy wiekowe pokazują wyraźnie tendencję, że im młodszy przedsiębiorca, tym częściej korzysta z IT oraz zaawansowanych maszyn, aplikacji, programów. Najmłodsi rzadziej zaś korzystają z pochodnych IT, takich jak GPS, monitoring, terminale płatnicze.

IT - Internet, e-mail, komputery, laptopy, telefony IT - pochodne (np. GPS, monitoring, karty automatyczne, terminale płatnicze)



70%

80%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0Budownictwo

38% 6% 38% 6% 14% 14%

Handel

41% 14% 22% 2% 27% 21%

Hotele i gastronomia

30% 13% 18% 3% 18% 25%

ICT

48% 2% 52% 4% 0% 8%





70%

80%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0Produkcja

52% 14% 43% 2% 3% 9%

Rolnictwo i przetworstwo

50% 40% 40% 0% 0% 15%

Transport

40% 35% 20% 0% 5% 23%

Usługi

63% 18% 19% 3% 14% 11%


47



Z internetu oraz sprzętu elektronicznego najczęściej korzystają firmy o najwyższych obrotach, czyli powyżej 5 mln zł – 67 proc. One też najczęściej używają maszyn, zaawansowanych technologii, programów i aplikacji – 33 proc. Korzystanie z pochodnych IT najczęściej deklarują przedstawiciele firm o obrotach do 1 mln zł.


60%

70%

50%

40%

30%

20%

10%

0od 31 do 37 latod 25 do 30 latdo 24 lat

63% 57% 44%6% 18% 15%50% 29% 29%6% 1% 3%6% 10% 13%0% 8% 17%





70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0pow. 5 mln - 10 mln złpow. 1 mln - 5 mln złdo 1 mln zł

55% 42% 67%19% 13% 7%24% 29% 33%3% 1% 0%12% 5% 0%16% 24% 20%






Nie jestem pewien, czy nowoczesne technologie w moim biznesie mają przełożenie na sprzedaż. Jednak nie korzystać z nich to grzech. Nie wyobrażam sobie działalności bez mediów społecznościowych. Zwłaszcza, że teraz myślę o rozwoju drugiej działalności, gdzie promocja i sprzedaż w 70 procentach opiera się na social media. Natomiast przy obecnej produkcji Ciastek Irenki bardzo efektywne jest budowanie świadomości marki poprzez te kanały.

Zuzanna Stańskazałożycielka, project manager, Moiseum

To wszystko, co my robimy, tak naprawdę nie jest ultranowe. Ale to też dlatego, że jak coś jest zbyt nowe, to ludzie nie za bardzo to akceptują i zwykle się tego obawiają. A nasza praca polega na tym, żeby ludzie się dobrze czuli, więc zbieramy takie technologie, które nie są za nowe, są już rozpoznawalne.

Znaczenie kanałów internetowych i portali społecznościowych w mojej działalności jest trudne do ocenienia, bo nigdy nie wiadomo, jak będzie działał algorytm danego dnia. Mamy bardzo dobrze rozwiniętego Facebooka, teraz nam się ładnie zaczął rozwijać Instagram, który założyliśmy dopiero wiosną 2017 r. Jesteśmy na Twitterze. To bardzo ważna część naszej działalności, bo dzięki niej przypominamy naszym użytkownikom o nas samych i o naszych treściach, „łowiąc” kolejne osoby korzystające z naszych usług. Muszę jednak stwierdzić, że media społecznościowe są zupełnie nieprzewidywalne, jeśli chodzi o pozyskiwanie zainteresowania, liczbę wejść.


Portale społecznościowe sprawdzają się przy sprzedaży usług – np. w gastronomii. Naszymi klientami są pielęgniarki, przychodnie, szerzej – służba zdrowia i opieka medyczna, a ich nie ma na Facebooku. Natomiast wykorzystujemy inne nowe technologie, mamy automatyzację marketingu, mamy CRM do zarządzania i obsługi klientów etc. Mamy sklep internetowy. Do klienta oddzwaniamy w 28 sekund.


Pytanie, co tak naprawdę rozumiemy przez nowe technologie w dzisiejszych czasach? Najpierw pomyślałam o jakichś internetowych rzeczach, ale potem na przykład o szokówce [schładzarka szokowa to urządzenie służące do szybkiego schładzania lub zamrażania przygotowanych potraw – przyp. red.] albo supersprzęcie do robienia lodów, ale to nie są chyba nowe technologie. Mnie się wydaje, że w branży gastronomicznej – nie chcę brzmieć jak jakiś zgred – im więcej elektronicznych gadżetów, aplikacji na tablety etc., tym większy dystans pomiędzy klientami a restauracją. Wówczas skupiają się na tych aplikacjach, a nie na tym, po co tu przyszli – świetnym jedzeniu, wyśmienitym winie i wybornym towarzystwie. Za to media społecznościowe wykorzystujemy bardzo intensywnie do promocji naszej restauracji, budowania marki.


49


Marta Jasiukiewiczpartner Translation Street

Nowoczesne technologie wykorzystujemy do przechowywania danych, archiwizowania ich oraz do ochrony danych klientów – to dla nas podstawowa higiena. Mamy właściwe oprogramowanie, odpowiednio zabezpieczoną stronę, sieć i serwery oraz informatyków, którzy pomagają nam dbać o najwyższy standard tej ochrony. Na pewno nowe technologie nam pomagają, bo dzięki nim klienci nam ufają i mamy zamówienia jako firma nie tylko rzetelna, ale i bezpieczna.

Paweł Kufkawspółwłaściciel Pikmet s.c.Jeśli chodzi o pozyskiwanie klientów, kanały internetowe mają raczej mały wpływ przy moim profilu działalności. Wrzucamy oczywiście na Facebooka zdjęcia nowych maszyn, ale jednak do klientów bardziej przemawia wycena i element, który jest zrobiony na ich potrzeby, niż nasze informacje zawarte na portalach społecznościowych. Kanały te pomagają nam za to w pozyskiwaniu pracowników, bo dzięki nim jesteśmy rozpoznawalni i informacje o nas są łatwo dostępne.

Przemysław Żebrowskiwspółzałożyciel polskiego oddziału firmywspółwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o.

Korzystam z trzech portali społecznościowych, przy czym z dwóch stricte biznesowo, czyli LinkedIn i Twitter. Bardzo dużo informacji z branży rolnej pojawia się na Twitterze dużo szybciej niż w oficjalnych raportach. Zdarza się, że sami publikujemy informacje rynkowe. Jesteśmy również aktywni na LinkedIn, gdzie buduje się wizerunek firmy oraz nawiązuje realcje z potencjalnymi klientami.W naszej branży bardzo ważne są aplikacje, które usprawniają pracę handlowców. Wiem, że w Holandii, która jest krajem o bardzo dużych tradycjach handlowych, są już takie aplikacje, w których osoba zajmująca się handlem wprowadza jedną, dwie dane, a te aplikacje wyliczają zmienne potrzebne do podjęcia decyzji: koszt transportu, koszty magazynowania etc. To są narzędzia, które naprawdę pozwalają oszczędzić czas. Excel jest OK, ale sprawdza się do pewnego momentu, później już trzeba zainwestować w coś bardziej złożonego. Oczywiście używamy standardowych narzędzi usprawniających komunikację – telefonów, komputerów, tabletów, komunikatorów etc.Bardzo dużo korzystamy z komunikatorów typu Skype, Viber czy WhatsApp. Udaje nam się też zawierać transakcje nie rozmawiając, tylko pisząc wiadomości tekstowe. Ważne są dla nas platformy internetowe banków, gdzie możemy obserwować to, co się dzieje na giełdach towarowych. Z nich czerpiemy podstawowe informacje, które pomagają skutecznie doradzać klientom.

Y inwestuje

52

Założenie firmy było przez większość przedsiębiorców pokolenia Y finansowane z własnych oszczędności – twierdzi tak 52 proc. firm. Relatywnie często jako źródła finansowania wskazywano również pożyczkę z banku – 41 proc. oraz

pożyczkę od rodziny, przyjaciół – 29 proc. Z kolei najrzadziej wskazywane odpowiedzi to: finansowanie społecznościowe oraz fundusze typu seed capital, venture capital. Każda z tych odpowiedzi uzyskała po 1 proc. wskazań.

Wykres 27. Z jakiego źródła pozyskali Państwo środki na założenie firmy?

Jeśli przyjmiemy, że założenie firmy jest inwestycją, bo wymaga w najtańszej opcji (w przypadku usług) zakupu komputera z oprogramowaniem oraz kopiarki ze skanerem, a w przypadku produkcji także maszyn i urządzeń, warto porównać te wyniki z odpowiedziami o źródło finansowania inwestycji z ubiegłorocznego raportu

„Inwestycje w MŚP. Pod Lupą”31.

31) Inwestycje w MŚP. Pod Lupą, EFL SA, Wrocław-Warszawa 2016, s. 40

Własne oszczędności

Pożyczka z banku

Pożyczka od rodziny, przyjaciół

Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej z Unii Europejskiej (w tym z RPO, PROW, EFI i in.)

Leasing

Pożyczka z funduszu pożyczkowego

Dotacja na założenie firmy z Urzędu Pracy (Funduszu Pracy)

Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej z programu rządowego (np. „Pierwszy biznes – Wsparcie w starcie”)

Nie wiem/ trudno powiedzieć

Inne

Fundusze typu seed capital, venture capital

Finansowanie społecznościowe (np. Polakpotrafi)

52,0%

40,8%

28,8%

16,4%

15,2%

14,4%

6,4%

4,6%

2,8%

2,0%

0,8%

0,6%

0 10% 20% 30% 40% 60%50%


Y inwestuje

53

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Y inwestuje

Wykres 28. Z jakich źródeł finansowali państwo dotychczasowe inwestycje?

Z porównania tego można wyciągnąć wniosek, że milenialsi są bardziej świadomi możliwości uzyskania zewnętrznego finansowania niż przedsiębiorcy z sektora MŚP ogółem. Z własnych oszczędności skorzystało nieco ponad 50 proc. „igreków", podczas gdy generalnie 80 proc. MŚP inwestuje ze swoich pieniędzy. W pokoleniu Y prawdopodobnie przynajmniej o około 10 p.p. przedsiębiorców więcej sięgnęło po kredyt bankowy32. Znajomość i korzystanie z leasingu są w obu grupach zbliżone. Natomiast stopień rozpoznania możliwości, jakie dają środki z programów UE, wypada zdecydowanie na korzyść milenialsów. Otrzymało je 14 proc. z nich, o ponad 10 p.p więcej niż średnio spośród inwestujących MŚP.

Badania te potwierdzają również szereg innych diagnoz oceniających milenialsów pod kątem psychologicznym i socjologicznym, które mówią o silnych i przyjacielskich czy nawet partnerskich związkach tego pokolenia z własnymi rodzicami (w przeciwieństwie do „iksów” zbuntowanych przeciwko rodzicom). Badanie

„Milenialsi w MŚP. Pod lupą” pokazało, że 29 proc. „igreków” mogło dokonać inwestycji dzięki pomocy rodziny czy przyjaciół. I jest to trzecie z najczęściej wskazywanych źródeł finansowania.

W każdej z badanych grup wiekowych najczęściej przywoływanym źródłem środków na założenie firmy były „własne oszczędności”, przy czym w grupie respondentów do 24 lat odsetek wskazań był najwyższy i wynosił 94 proc. Duża, sięgająca 31 p.p. różnica wskazań została zaobserwowana w odniesieniu do „pożyczki z banku”, na którą zdecydowało się 56 proc. najmłodszych badanych milenialsów, najstarszych zaś jedna czwarta.

32) W sposób metodologicznie uprawniony skłonność milenialsów do korzystania na starcie z usług bankowych (41 proc.) można zestawić z wynikiem uzyskanym w ubiegłorocznym badaniu populacji MŚP jedynie w odniesieniu do kategorii przywoływanej najczęściej – kredyt kupiecki (32,2 proc.)

n=500

Środki własne firmy

Kredyt kupiecki

Kredyt obrotowy

Kredyt inwestycyjny

Leasing

Pożyczki z innych źródeł (znajomi, rodzina, własne itp.)

Fundusze unijne


Pożyczki z instytucji pozabankowych (parabanki)

Z emisji akcji, obligacji

Inne źródła pomocy publicznej

Inne

80,3%

32,2%

28,7%

25,7%

18,1%

6,6%

1,6%

1,0%

0,8%

0,4%

0,2%

0,2%

0 20% 40% 60% 80% 100%


54

Wykres 29. Wiek a źródło pozyskania środków na założenie firmy

Interesujące wydaje się, że „pożyczka od rodziny, przyjaciół” w przypadku zakładania firmy otrzymała najwięcej, 67 proc. wskazań wśród respondentów z grupy przedsiębiorstw o najwyższych obrotach rocznych, czyli z przedziału 5-10 mln zł. Oznacza to, że rodzice czy przyjaciele mogą być dumni, że powierzyli środki na założenie firmy tak przedsiębiorczym osobom. Mówiąc wprost: warto było zainwestować w młode pokolenie. Z kolei „własne oszczędności” miały wysoki odsetek wskazań – od 49 do 63 proc. – w zależności od przedziału wartości obrotów, co jeszcze raz potwierdza wszelkie dostępne badania, w tym ubiegłoroczny raport

„Inwestycje w MŚP. Pod lupą”, wskazujące, że mali i średni przedsiębiorcy lokują w rozwój firm w pierwszej kolejności własne dochody czy oszczędności.


Pożyczka z banku


Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej z Unii Europejskiej

(w tym z RPO, PROW, EFI i in.)

Leasing



Dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej z programu rządowego

(np. „Pierwszy biznes – Wsparcie w starcie”)


Inne



94%

46%65%

56%

25%39%

6%

14%20%

0%

6%9%

38%

43%35%

0%

19%9%

0%

1%0%

0%

2%3%

13%

14%15%

0%

5%4%

0%

1%0%

0%

3%3%

0 20% 40% 60% 80% 100%


od 24 lat od 25 do 30 lat 31 lat i więcej

55


Wykres 30. Obrót firmy a źródło pozyskania środków na założenie firmy

Zasadniczo źródła pozyskania środków na założenie firmy były zbliżone bez względu na wielkość miejscowości. Jedyne większe różnice w odsetkach wskazań zaobserwowano w odniesieniu do „własnych oszczędności” – 60 proc. wskazań w gronie respondentów ze wsi, 47 proc . wśród przedsiębiorców z miast do 500 tys. mieszkańców, a także „pożyczki z banku” – 34 proc. wskazań w gronie respondentów z miast powyżej 500 tys. mieszkańców, a 23 proc. wśród firm z miast do pół miliona mieszkańców.


Pożyczka z banku




Leasing






Inne



49%

60%63%

29%

40%20%

12%

13%16%

3%

0%1%

40%

67%48%

15%

13%23%

1%

0%0%

2%

0%1%

15%

0%10%

4%

0%3%

1%

0%0%

2%

0%0%

10% 20% 30% 70%60%50%40%


do 1 mln zł pow. 1 mln - 5 mln zł pow. 5 mln - 10 mln zł

0

56

Wykres 31. Wielkość miejscowości a źródło pozyskania środków na założenie firmy

Najczęściej wskazywanym źródłem informacji na temat możliwości finansowania są rodzina i znajomi – 41 proc. oraz przedstawiciele instytucji finansowych – 32 proc., co wskazuje na wciąż ogromną siłę marketingu szeptanego, a także nawiązania i utrzymywania bezpośrednich kontaktów pracownika instytucji finansowej z klientem. W czasach wszechobecnej informacji dostępnej kanałami elektronicznymi wciąż nie przebiła się ona do przedsiębiorcy jako podstawowe źródło wiedzy o usługach bankowych czy leasingowych.

Zdecydowanie najmniej respondentów (1 proc.) przyznaje, że nie korzysta z żadnych źródeł lub że nie interesuje ich ten temat.


Pożyczka z banku




Leasing






Inne



53%

60%47%

34%

32%23%

18%

14%13%

9%

5%5%

37%

43%44%

18%

15%16%

1%

0%1%

1%

4%3%

15%

14%14%

5%

4%5%

1%

0%2%

1%

6%4%

10% 20% 30% 60%50%40%


miasto pow. 500 tys. mieszkańców miasto do 500 tys. mieszkańców wieś

0

57


Wykres 32. Z jakich źródeł czerpie Pan/Pani informacje na temat oferty instytucji umożliwiających finansowanie inwestycji w biznesie?

Przedstawiciele najmłodszej grupy milenialsów w zdecydowanej większości deklarują korzystanie z różnych form i źródeł informacji na temat ofert instytucji finansowych – z wyjątkiem jednej: „reklam w telewizji, radiu, prasie, internecie i bilbordów”, które wskazało jedynie 13 proc. osób do 24. roku życia. W grupach osób od 25 do 30 lat oraz 31 lat i więcej najczęściej wskazywanym źródłem informacji są „rodzina i znajomi”, a wśród najmłodszych badanych – „materiały informacyjne instytucji umożliwiających pozyskanie kapitału zewnętrznego na inwestycje”.

Wykres 33. Wiek a źródła czerpania informacji na temat oferty instytucji umożliwiających finansowanie inwestycji w biznesie

Z żadnych/ nie interesuje mnie ten

temat

Materiały informacyjne instytucji umożliwiających

pozyskanie kapitału zewnętrznego na

inwestycje

Programy, audycje i artykuły nt. oszczędzania

w telewizji, radiu, prasie, internecie

Reklamy w telewizji, radiu, prasie,

internecie i z bilbordów

Przedstawiciele instytucji

finansowych

Rodzina i znajomi

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0

14% 10% 13% 21% 17% 69% 23% 41% 56% 25% 34% 13% 29% 39% 56% 37% 53% 63%

do 24 lat od 25 do 30 lat 31 lat i więcej


Rodzina i znajomi

Przedstawiciele instytucji finansowych

Reklamy w telewizji, radiu, prasie, internecie i z bilbordów

Programy, audycje i artykuły nt. oszczędzania w telewizji, radiu, prasie, internecie

Materiały informacyjne instytucji umożliwiających pozyskanie kapitału zewnętrznego na inwestycje

Z żadnych/ nie interesuje mnie ten temat

41%

32%

27%

22%

13%

1%

0 10% 20% 30% 40% 50%


58

Wśród czynników zachęcających do korzystania z usług instytucji finansowej oferującej wsparcie dla MŚP najczęściej wskazywano „konkurencyjne warunki”

– 55 proc., „wiarygodność instytucji” – 54 proc. oraz „kompleksowe doradztwo” – 54 proc. Relatywnie najmniej istotne okazały się: „dostępność lokalizacyjna placówki stacjonarnej instytucji” – 44 proc. i „reklama” – 44 proc.

Wykres 34. Na ile wymienione czynniki zachęcają do skorzystania z usług danej instytucji finansowej oferującej wsparcie dla MŚP?

Dostępność lokalizacyjna placówki stacjonarnej (np. oddziału bankowego)

Możliwość załatwiania wszystkiego zdalnie (online)

Jasne, proste procedury

Konkurencyjne warunki (np. niskie oprocentowanie kredytu, niskie opłaty manipulacyjne)

Nowoczesność, wyznaczanie trendów na rynku usług

Indywidualne podejścia do Klienta

Kompleksowe doradztwo

Reklama

Rekomendacja rodziny, przyjaciół

Szeroki zakres usług – możliwość zakupu produktów i usług u jednego dostawcy

Wcześniejsze pozytywne doświadczenia z daną instytucją

Wiarygodność instytucji

Bazowanie na nowych technologiach – nowe technologie to przyszłość w każdej branży

Inne

43,6% 47,6% 5,0% 3,8%

49,0% 35,8% 6,2% 9,0%

52,4% 40,2% 4,0% 3,4%

53,0% 35,0% 7,2% 4,8%

54,0% 37,8% 3,4% 4,8%

48,8% 36,4% 8,2% 6,6%

54,8% 33,4% 6,2% 5,6%

44,4% 35,8% 11,8% 8,0%

53,2% 36,2% 5,2% 5,4%

50,4% 39,0% 4,4% 6,2%

38,4% 43,0% 10,6% 8,0%

54,4% 35,4% 6,0% 4,2%

50,2% 37,2% 5,4% 7,2%

0,2% 0,4% 19,6% 79,8%

0 20% 40% 60% 80% 100%

n=500

Zdecydowanie zachęca Raczej zachęca Nie ma wpływu Trudno powiedzieć

59

Mikołaj Golatowskiprezes Follow Sp. z o.o.(marka Ciastka Irenki)

Zawsze nam brakuje kapitału. Pierwsza pożyczka poszła w całości na to, żeby zakład wyposażyć w myśl obecnych przepisów. Później zadziałała skala: im więcej piekliśmy, tym więcej potrzebowaliśmy ludzi, więcej maszyn, więcej miejsca. Do tego doszły różnice w terminach wpływów i płatności. Za surowce musieliśmy płacić od ręki, a za towar dostawaliśmy należności nawet po 60 dniach. Pojawiły się kolejne pożyczki. Od ponad roku tylko spłacam, ale w porównaniu z innymi przedsiębiorcami, których znam, stosunek obrotu do wysokości kredytu mam naprawdę niski.


Na początku naszej działalności finansowałem ją z kapitału własnego, wspólnik wniósł pomysł i znajomość rynku, ja pieniądze. Teraz korzystamy z leasingu i kredytów. Oferta jest coraz bardziej konkurencyjna, lepiej dostosowana do potrzeb klientów. BZ WBK był pierwszą instytucją finansową, która mnie zaprosiła jako przedsiębiorcę i zapytała, jak może dostosować ofertę, żebym mógł skorzystać z ich finansowania. Z czasem może pomyślimy o skorzystaniu ze środków z Unii Europejskiej. Kiedyś wydawało się te pieniądze po prostu na wszystko, a teraz projekty muszą być lepiej przygotowane, przemyślane, co akurat uważam za dobre. W poprzedniej perspektywie finansowej dostaliśmy nawet dotację unijną, ale ostatecznie z niej nie skorzystaliśmy – wycofaliśmy się z projektu.




Jeśli chodzi o dotacje unijne, to bardzo często są przeznaczone albo dla grup wykluczenia społecznego, albo po prostu skrajnych. Ta nowa perspektywa całkowicie zapomniała o przedsiębiorcach, którzy sobie w miarę dobrze radzą i chcieliby rozwinąć biznes. Zapomniano o tym, że nie każde przedsiębiorstwo ma nowe technologie i chce je rozwijać z instytucjami badawczymi, nie każde jest startupem, nie każdy przedsiębiorca jest kobietą po pięćdziesiątce z niepełnosprawnością ruchową. Dla normalnie rozwijających się firm pewne drogi zostały przyblokowane i to jest mocno zauważalne.


Na początku działalność finansowaliśmy przede wszystkim środkami własnymi, choć także pożyczką, ale nie od instytucji finansowej, tylko od rodziny. Byliśmy ostrożni. Zaczęliśmy w kilka osób w małym biurze. Krok po kroku zdobywaliśmy klientów i się rozwijaliśmy. Chcieliśmy już kilka razy skorzystać ze środków unijnych, ale do tej pory nie udało nam się skutecznie ich pozyskać, nie spróbowaliśmy. Mieliśmy do tej pory dwie czy trzy osoby na stażu, które były współfinansowane przez Europejski Fundusz Społeczny.

Paweł Kufkawspółwłaściciel Pikmet s.c.

Zakładaliśmy firmę ze środków własnych oszczędzanych przez kilka lat. Wsparliśmy się także leasingiem maszyn. Później, w miarę rozwoju firmy, zysków nie przeznaczaliśmy na konsumpcję, tylko na inwestycje, rozwój naszej działalności. Z perspektywy oceniam, że zrobiliśmy najlepiej jak można było. Rozpoczęcie działalności wiąże się z ogromnym ryzykiem, szczególnie jeśli na początku wymaga ona dużych nakładów. Dobrze, że nie związaliśmy sobie wówczas rąk kredytami. Gdybyśmy mieli wówczas możliwości pozyskania jakichś funduszy preferencyjnych, byłoby zdecydowanie łatwiej, ale niestety w tamtym czasie żaden taki fundusz nie działał. Jeśli chodzi o środki unijne, to w moim odczuciu są skierowane wyłącznie do dużych albo bardzo innowacyjnych firm. Dla firm jak nasza, które zwyczajnie rozwijają się w jakiejś branży, takiego wsparcia nie ma, w każdym razie ja go nie widzę.Z bankami też nie jest łatwo. Zdobycie zwykłego kredytu, nawet obrotowego, jest ogromnym problemem, pomimo historii w banku, która już sięga 3-4 lat, i pomimo tego, że wykazujemy zyski. Marzy mi się, żebym przyszedł do takiej placówki, podpisał jeden dokument i sprawa byłaby załatwiona. I dlatego zamknąłem się na pozyskiwanie środków z tego rodzaju instytucji, korzystam z leasingu i z wypracowanych zysków.


61



W momencie gdy startowałam, można było ubiegać się o dofinansowanie unijne na rozpoczęcie działalności gospodarczej, wystąpiliśmy więc o dotację z programu operacyjnego Kapitał Ludzki. W tamtym rozdaniu na całą Warszawę uzyskały ją tylko trzydzieści dwie kobiety – w tym ja. Był to zastrzyk finansowy, który pozwolił na zakup sprzętu i oprogramowania potrzebnego do lepszej i sprawniejszej pracy operacyjnej. Od czasu do czasu sprawdzam możliwości otrzymania kolejnych dofinansowań z UE, ale od kilku lat na moją działalność nie ma przewidzianych dotacji. Otrzymałam niecałe 15 tys. zł. Występowałam o maksymalną kwotę, czyli 15 tys. zł (paradoksalnie poza granicami Warszawy, na przykład w Łomiankach, dotacje były na poziomie 40 tys. zł.). Nie otrzymałam całej kwoty, ponieważ urząd stwierdził, że wybrana przeze mnie drukarka jest zbyt droga, nakazał wybrać tańszą i obciął mi kilkaset złotych z budżetu maksymalnego.

Przemysław Żebrowskiwspółzałożyciel polskiego oddziału firmywspółwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o.

Założenie i początkowy rozwój firmy finansowaliśmy ze środków własnych. Nie posiłkowaliśmy się żadnym kredytem. Uważam, że to jest najprostsza metoda, oczywiście o ile ma się kapitał. Oferta banku, który nas obsługuje, była dostosowana do naszych potrzeb, ale na początku działalności. Szczerze mówiąc, nie zmieniamy go dlatego, że nie mamy na to czasu – a powinniśmy. Nie jestem zadowolony ze współpracy. Do korzystania z oferty instytucji finansowych zachęca łatwość obsługi, szybkość. Zniechęcają rzeczy skomplikowane – obsługa serwisu transakcyjnego, niejasność, nieprzejrzystość reguł, jakieś opłaty, które pojawiają się nie wiadomo z jakiego powodu. Bardzo mnie irytowało, że długo mieliśmy problem z tym, żeby mieć osobistego doradcę, który po prostu od czasu do czasu zadzwoni i zapyta, czy wszystko jest w porządku. Bank, w którym mamy konto, nie zrobił tego ani razu. I zdarzyło mi się pojechać do siedziby głównej i użyć znajomości, żeby załatwić sprawę, z którą oddziały banku nie mogły sobie poradzić.

Y leasinguje

64

Wśród milenialsów 15 proc. deklaruje, że finansowało lub współfinansowało założenie firmy leasingiem. Jest to dla nich piąte źródło z najczęściej wymienianych form wsparcia. Im starszy przedsiębiorca pokolenia Y, tym

chętniej korzysta z tej formuły. W grupie powyżej 31 lat 62 proc. badanych deklaruje, że używa leasingu w swej działalności. W wieku 25-30 lat – 59 proc. Wyraźnie widać też zależność między wielkością i wiekiem firmy a korzystaniem z tej formy finansowania: im firma większa i dłużej działa na rynku, tym chętniej posiłkuje się leasingiem. Wyniki te są zgodnie z wnioskami z ubiegłorocznego badania „Inwestycje w MŚP. Pod lupą”33.

Wykres 35. Wiek osoby prowadzącej firmę a korzystanie z leasingu

Wykres 36. Wielkość firmy a korzystanie z leasingu

33) EFL SA 2016, op. cit.

Y leasinguje

n=500

Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi

33,0% 59,0% 4,0% 4,0%

25,5% 68,5% 2,0% 6,0%

14,0% 69,0% 3,0% 14,0%

n=500


37,5% 37,5% 6,3% 18,7%

58,7% 29,3% 6,4% 5,6%

67,7% 23,7% 1,9% 6,7%

do 24 lat

od 25 do 30

31 lat i więcej

0 20% 40% 60% 80% 100%

Mikro (1-9)

Małe (10-49)

Średnie (50-249)

0 20% 40% 60% 80% 100%

65

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Y leasinguje

Wykres 37. Wiek firmy a korzystanie z leasingu

Spośród badanych firm niemal 65 proc. skorzystało z leasingu, a nieco ponad jedna czwarta z tej formy finansowania nie korzystała. Niemal 10 proc. respondentów odmówiło odpowiedzi albo nie było w stanie jej udzielić.

W gronie podmiotów, które miały okazję skorzystać z leasingu, przeważają pozytywne opinie na jego temat – w sumie 55 proc. wspomina o dobrych doświadczeniach z tym instrumentem finansowania. Jedynie 1 proc. ma o leasingu złe zdanie.

Spośród 127 osób, które odpowiadały na to pytanie, zdecydowana większość wskazywała, że powodem niekorzystania z leasingu był brak takiej potrzeby czy konieczności.

Jedynie sporadycznie – po 2 wskazania – pojawiły się odpowiedzi wskazujące na brak kompetencji do skorzystania z tego źródła finansowania lub jego ekonomiczną nieopłacalność w porównaniu z innymi źródłami, np. kredytem.

Spośród 5 osób, które oceniają leasing negatywnie lub zdecydowanie negatywnie i uzasadniły swoją opinię, 3 wskazały na wysokie, w ich odczuciu, koszty leasingu, a 1 na konieczność zapłacenia podatku VAT z góry. W przypadku 1 osoby powodem jej oceny było ogólne niezrozumienie polityki leasingu.

Spośród 179 osób, które oceniają leasing pozytywnie lub zdecydowanie pozytywnie i uzasadniły swoją opinię, zdecydowana większość odpowiedzi koncentruje się wokół dwóch obszarów: ekonomicznej opłacalności tego rozwiązania dla przedsiębiorstw oraz jego wygody, zwłaszcza w porównaniu z innymi źródłami finansowania. Choć takie wskazania były pojedyncze, należy podkreślić, że dla kilkorga respondentów na ogólną pozytywną ocenę leasingu wpłynęła wysoka jakość obsługi w instytucji finansowej, która leasing oferuje.

n=500


61,5% 26,3% 3,4% 8,8%

65,3% 27,1% 3,0% 4,5%

69,8% 23,3% 2,3% 4,7%

65,5% 20,7% 3,4% 10,3%

79,2% 12,5% 0% 8,3%

1-5 lat

6-10 lat

11-15 lat

16-20 lat

21 lat i więcej

0 20% 40% 60% 80% 100%

66

Wykres 38. Wielkość miejscowości a korzystanie z leasingu

Odsetek firm korzystających z leasingu jest zbliżony w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców – 68 proc. i miastach do pół miliona – 69 proc., zdecydowanie niższą zaś wartość przyjmuje wśród podmiotów zlokalizowanych na terenach wiejskich – 52 proc.

Najwyższy odsetek firm korzystających z leasingu, które zostały objęte badaniem, zaobserwowano w województwach: świętokrzyskim – 93 proc. i podkarpackim – 85 proc., najniższy zaś – w województwie zachodniopomorskim – 48 proc. i wielkopolskim – 56 proc. Z kolei w województwie opolskim zaobserwowano największą skłonność do odmawiania odpowiedzi na to pytanie – postąpił tak co piąty respondent z tego regionu.

Wykres 39. Województwo a korzystanie z leasingu

n=500

Tak Nie Nie wiem/ Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi

67,5% 21,5% 3,5% 7,5%

68,5% 24,0% 1,5% 6,0%

52,0% 36,0% 5,0% 7,0%

Dolnośląskie

Kujawsko-pomorskie

Lubelskie

Lubuskie

Łódzkie

Małopolskie

Mazowieckie

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

Śląskie

Świętokrzyskie

Warmińsko-Mazurskie

Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

0 20% 40% 60% 80% 100%

n=500

Tak Nie Nie wiem/ Trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi

67,5% 30,0% 0% 2,5%

63,5% 29,4% 5,9% 1,2%

50,0% 45,0% 0% 5,0%

0% 70,0% 10,0% 20,0%

80,0% 10,0% 0% 10,0%

85,0% 0% 0% 15,0%

93,3% 0% 0% 6,7%

73,4% 13,3% 0% 13,3%

20,0% 60,0% 20,0% 0%

66,7% 20,0% 0% 13,3%

68,5% 25,7% 2,9% 2,9%

60,0% 26,7% 3,3% 10,0%

56,0% 30,0% 0% 14,0%

71,1% 24,5% 2,2% 2,2%

75,4% 13,9% 4,6% 6,1%

48,0% 36,0% 4,0% 12,0%

Miasto powyżej 500 tys. mieszkańców

Miasto do 500 tys. mieszkańców

Wieś

0 20% 40% 60% 80% 100%

67


Spośród podmiotów, które korzystały z leasingu, relatywnie najlepiej oceniają tę formę finansowania przedstawiciele firm działających na rynku 11-15 oraz 16-20 lat.

W segmencie firm działających do 5 lat 1 proc. z nich oceania leasing zdecydowanie negatywnie, a 2 proc. negatywnie; z kolei wśród firm działających od 6 do10 lat – 1 proc. ocenia leasing negatywnie.

Można powiedzieć, że w grupie najstarszych milenialsów panuje największe zróżnicowanie opinii o leasingu. Jednocześnie około 37 proc. respondentów w tej grupie wskazało „nie wiem/trudno powiedzieć” – co jest odsetkiem zdecydowanie najwyższym spośród wyróżnionych kategorii wiekowych.

Najmłodsi milenialsi mają najlepiej wykrystalizowane, pozytywne nastawienie do leasingu. Warto jednak podkreślić, że jest to również grupa relatywnie mało liczna.

Wykres 40. Wiek firmy a ocena leasingu

Wykres 41. Wiek osoby prowadzącej firmę a ocena leasingu

do 24 lat

od 25 do 30

31 lat i więcej

0 20% 40% 60% 80% 100%

1-5 lat

6-10 lat

11-15 lat

16-20 lat

21 lat i więcej

0 20% 40% 60% 80% 100%

n=324

n=324

0,8% 2,4% 31,0% 18,2% 37,3% 10,3%

0% 0,8% 26,9% 25,4% 36,9% 10,0%

0% 0% 33,3% 46,7% 20,0% 0%

0% 0% 52,6% 26,3% 21,1% 0%

0% 0% 36,8% 15,9% 36,8% 10,5%

0% 0% 16,7% 66,6% 16,7% 0%

0% 3,1% 35,9% 31,3% 25,0% 4,7%

0,4% 0,8% 30,3% 21,3% 37,4% 9,8%

Zdecydowanie negatywnie Negatywnie Pozytywnie Zdecydowanie pozytywnie Nie wiem/trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi

Zdecydowanie negatywnie Negatywnie Pozytywnie Zdecydowanie pozytywnie Nie wiem/trudno powiedzieć Odmowa odpowiedzi

68


Leasing oceniam bardzo pozytywnie. Często korzystamy z leasingu. Uważam, że to finansowanie nie ma słabych stron. Finansowanie jest w ratach, przedsiębiorca wpisuje sobie je do kosztów funkcjonowania, co jest największym atutem. A można leasingować wiele rzeczy. Nie tylko samochody, ale i urządzenia czy budynki. I często tłumaczymy to naszym klientom. Teraz leasing sprzętu medycznego też jest bardzo popularny, choć jak wchodziliśmy na rynek, prawie go nie było.


Leasing jest korzystniejszy niż kredyt, bo koszty są niższe i nie ma ukrytych opłat. A z bankami zawsze coś się znajdzie. Takie są moje doświadczenia. Na początku brałem kredyty bankowe, a teraz robię wszystko, żeby je spłacić i mieć z głowy. We współpracy EFL na razie nie było kłopotów. Na razie nasza współpraca jest skromna, leasingujemy tylko samochód. Pewnie w przyszłości dojdą do tego maszyny.


Do tej pory poza finansowaniem ze środków własnych zaciągaliśmy kredyty. Z leasingu nie korzystaliśmy, ale chcielibyśmy pewnie samochód w najbliższym czasie wziąć w leasing. Nie korzystaliśmy, bo ta forma finansowania była nam mało znana. I nadal słabo ją znam. Sądzę, że te wszystkie instytucje trzymają rękę na pulsie i mają chyba taką ofertę, jaka jest potrzebna przedsiębiorcom. Myślę, że wiele zależy od podejścia przedsiębiorcy. Jeżeli ktoś chce, to się dowie i skorzysta. Mam takie poczucie, że jeżeli będę miała potrzebę i zacznę badać rynek, to znajdę coś, czego potrzebuję.

Marta Jasiukiewicz,Stanisław Szczurek – partnerzy w Translation Street

MJ: Ja osobiście nie muszę mieć sprzętu na własność. Potrzebuję narzędzi, żeby pracować, a wszystkie narzędzia, które są konieczne do pracy, mogą być wynajęte. Efekty mojej pracy będą takie same.SS: Kierujemy się głównie rachunkiem ekonomicznym i po prostu pewne rzeczy jest sens wypchnąć na zewnątrz, żeby ktoś je sfinansował, a pewne rzeczy lepiej sfinansować samemu. Bardzo wysoko oceniam współpracę z firmą leasingowa, bo w 100 proc. ufam w profesjonalizm osoby, która nam sprzedawała ofertę. To mój kolega ze studiów. Nie było gwiazdek i małych liter, same formalności też poszły bardzo sprawnie. Faktury płacę regularnie, więc jestem bardzo zadowolony. Myślę zresztą, że przejrzystość umów, cena oferty oraz jakość obsługi, najlepiej by była partnerska, są kluczowe w przypadku wszystkich instytucji finansowych. To buduje zaufanie i powoduje, że klient wraca. Nawet jak potrzebuję jakiejś usługi bankowej, to w pierwszej kolejności idę do tego banku, w którym mam rachunek od 15 lat.


69

Paweł Kufka, współwłaściciel Pikmet s.c.

Z EFL mamy bardzo fajny kontakt. To elastyczna firma, nastawiona na nasze potrzeby, dużo w niej leasingujemy i mam nadzieję, że ta współpraca będzie dalej trwała. Tym bardziej że z innymi firmami leasingowymi mamy gorsze doświadczenia. W EFL mam cały czas jednego opiekuna, który zna moją działalność, moją historię; wie, jak się rozwijam i czego potrzebuję. Nie muszę wszystkiego tłumaczyć po raz kolejny. Dzięki tej współpracy moja firma może rozwijać się dużo szybciej.

Przemysłąw Żebrowskiwspółzałożyciel polskiego oddziału firmywspółwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o.

Mamy samochód w leasingu. Uważam, że dla takiej działalności, jaką my prowadzimy, finansowanie leasingiem jest optymalne. Dużo lepsze niż na przykład pożyczka długoterminowa. Jest najkorzystniejsze finansowo i najbezpieczniejsze, jeżeli chodzi o klasyfikację ryzyka i kosztów. Wadą jest to, że ubezpieczenie jest czasami drogie w leasingu. Widzę dobre perspektywy dla rozwoju branży leasingowej. Wydaje mi się, że zmierzamy w kierunku filozofii wypożyczania, leasingowania, wynajmu. Ja sam to robię w życiu prywatnym. Jadąc na urlop, wypożyczam sprzęt potrzebny do podróży. Sam wynajmowałem nieruchomości, nie tylko w Polsce, i wiem, że na przykład w Niemczech jest to bardzo popularne. Myślę, że i u nas też się rozwinie nie tylko wśród studentów czy pracowników czasowych, ale zwykłych ludzi, którzy docenią to, że mogą co kilka lat zmienić mieszkanie.


Mam leasing na samochód, jest to bardzo wygodna usługa. Jedyną niedogodnością jest to, że ubezpieczenia w leasingu wychodzą drożej, niż gdyby auto ubezpieczała osoba prywatna. Są to bardzo duże różnice. Kiedy mąż robił symulację ubezpieczenia komunikacyjnego na osobę prywatną, wychodziło ono na poziomie 2,5 tys. zł, a na firmę ok. 4 tys. zł. Jednak poza tym jednym mankamentem uważam, że warto skorzystać z opcji leasingu. Załatwienie wszystkich spraw z nim związanych wzięła na siebie firma, która dostarczyła mi auto. Samochód przyjechał do mnie jak pizza, podpisałam dokument i odebrałam kluczyki. Dla porównania: jak brałam kiedyś kredyt na sprzęt – niewielki, gotówkowy – było dużo więcej procedur i masa „papierologii” dla paru tysięcy złotych.


Y o sobie

72

Y o sobie

Mikołaj Golatowski prezes Follow Sp. z o.o. (marka Ciastka Irenki)

Dlaczego poszedłem na swojeNie odpowiadała mi praca w banku, nie nadaję się do sprzedaży. Nie miałem sukcesów. Nie miałem motywacji.

Zawsze gdzieś tam z tyłu głowy miałem jakieś większe ambicje niż praca pod kimś, w korporacji, gdzie bez przerwy trzeba się wykazywać, by awansować. W banku najmłodszy menedżer był po 30. – i już pracował 12 lat. Ja chciałem szybko być bogatym.

Poza pracąMiałem dużo zainteresowań. Bardzo lubiłem grać w tenisa, jeździć na snowboardzie. Dalej lubię, tylko że nie jest to dla mnie teraz priorytetem. Bilans zdecydowanie przechyla się w stronę biznesu.

Kiedy się zaczyna od zera, wyznacza się sobie jakiś pułap. I wychodzi się z założenia, że po osiągnięciu tego pułapu zaczynie się żyć. Nie jest tak. Osiągnie się ten pułap i wyznacza się kolejny, kolejny, kolejny. I teraz wydaje mi się, że to nie ma w ogóle końca.

KontrahenciJeżeli chodzi o dostawców surowców, raczej nie sprawdzam opinii. Natomiast dostawców usług reklamowych, marketingowych, jakichś działań w sieci – to tak. Zawsze sprawdzam opinie na Facebooku, w Google, wszystko to, co jest tylko możliwe. Kontrahentów zawsze sprawdzam pod kątem wypłacalności. Dostawców? Głównie zwracam uwagę na termin realizacji. I, prawdę mówiąc, od początku działalności to może dwa razy zmieniłem dostawcę. Wychodzimy z założenia, że jeżeli ktoś nam dostarcza produkt dobry, robi to terminowo, a w tym momencie pojawia się konkurencja, która oferuje nam zejście z ceny rzędu 3, 5, 7 procent – to po prostu im dziękujemy. Bo dla nas dotychczasowy dostawca już się sprawdził, jest wiarygodny. I nie dał nam ceny z kosmosu – co pokazuje możliwa do osiągnięcia wielkość upustu u konkurencji, niech więc zostanie.

Klientów natomiast mamy z całej Polski. Wysyłaliśmy też ciastka do Chin, do Wielkiej Brytanii, do Belgii.

Ciastka Irenki produkowane są małej miejscowości w powiecie kaliskim. Firma powstała na bazie upadającej piekarni prowadzonej przez rodziców właściciela. Przepis na ciastka opracowała jego mama. Obecnie na rynku dostępna jest szeroka gama ciastek, przy czym zawsze zachowana jest naczelna zasada, zgodnie z którą produkty wytwarzane są jedynie ze składników naturalnych. Właściciel po studiach próbował pracy jako sprzedawca ubezpieczeń w jednej z dużych instytucji finansowych, jednak nie odpowiadała mu praca w korporacji. Szukał możliwości własnej działalności, która pozwoliłaby mu na sukces finansowy. Wrócił do miejscowości rodzinnej, znalazł pomysł na ciastka, zainwestował w modernizację piekarni i rozpoczął produkcję. Dużo jeździ po świecie, uczestniczy w targach (Europa, Azja, Afryka), korzystając z dofinansowania z Urzędu Marszałkowskiego. Obecnie firma buduje drugą gałąź działalności – produkcję dla marek własnych. W tej części działalności intensywnie wykorzystywane będą social media.

73

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Y o sobie

Jak zostałam przedsiębiorcąTo było bardzo przypadkowe. Na studiach pojechałam na praktykę do Włoch. To był taki Erasmus praktyczny – nie chodziło się na uczelnię, tylko do pracy. I trafiłam do muzeum, gdzie kazano mi się zajmować bazą danych, która miała być podstawą aplikacji mobilnej. No i tam się zaangażowałam w temat bardzo mocno. To był rok 2010, wszystko więc w tej branży raczkowało. Wróciłam i zaczęłam pracę w funduszu inwestycyjnym, tam poznałam ludzi, którzy z pełną odwagą zakładali innowacyjne, technologiczne startupy. Zaraziłam się od nich tym optymizmem. Postanowiłam wykorzystać swoje umiejętności zdobyte we Włoszech.

Znalazłam pierwszego klienta – Muzeum Historii Żydów Polskich. Pożegnałam robotę w funduszu i rzuciłam się na głęboką wodę. Stwierdziłam, że dalej jakoś samo pójdzie. Oczywiście nie poszło, ale wyszliśmy na prostą. DailyArt zaczyna na siebie zarabiać, choć wcześniej finansowaliśmy projekt z działalności usługowej. Działalność na rzecz muzeów i instytucji kultury także się rozwija.

O pracy na etacieMusiałam pracować już od pierwszego roku studiów. Zetknęłam się z taką pracą, która nawet jak nie była na etacie, to była rutynowa, od-do. Nie podobało mi się to, myślałam jednak, że przyczyna tkwi w tym konkretnym miejscu, w którym pracowałam, „Mordorze” [największa dzielnica biurowo-biznesowa w Warszawie, zbudowana w miejscu dawnej dzielnicy fabrycznej Służewiec Przemysłowy – przyp. red.], albo branży. Jednak niezadowolenia nie wiązałam bezpośrednio z faktem pracy na etacie, tylko raczej z tym, że nie lubiłam rzeczy, które tam wykonywałam, albo mierziła mnie mentalność moich współpracowników. Rozpoczęcie własnej działalności było też wymuszone faktem, że w czasie, kiedy rozwijałam swoje pomysły, zasadniczo nie było przedsiębiorstw zajmujących się tego typu działalnością, nie mogłam więc wybierać pomiędzy własną firmą a etatem w cudzej.

Mieć firmę i odpoczywaćMam taki work-life balance: jeżeli nie mam wolnego, nie jestem w stanie pracować efektywnie. Bardzo więc tego pilnuję, żeby praca tak strasznie nie wchodziła mi na głowę. Gdy mam czas wolny, staram się nie myśleć o pracy. Wiadomo jednak, że są takie okresy, kiedy muszę trochę bardziej pocisnąć i posiedzieć nad pewnymi rzeczami dłużej. Nie jest to strasznie bolesne, bo wiem, że to gdzieś dalej przyniesie mi zyski, że nie robię tego na próżno.

Nie da się oddzielić życia zawodowego od prywatnego – to się absolutnie przenika. Inna sprawa, że nie byłabym w stanie pracować z osobami, których nie lubię. Tak więc szybko zaprzyjaźniam z ludźmi, z którymi pracuję. Myślę, że takich przyjaciół, których poznałam poza pracą, mam może ze 40 proc.

Jakim jestem szefemMyślę, że muszę sporo nad tym popracować, bo robię dużo rzeczy i to też czasami się odbija na mojej pracy. Staram się jednak rzucać moich pracowników na głęboką wodę

Zuzanna Stańska założycielka i project manager Moiseum i DailyArt

74

– może chociaż kiedyś to docenią. Daję im dużo samodzielności – niektórzy to lubią, inni mniej. Ale u mnie to po prostu trzeba lubić.

Plany rozwojuJeśli chodzi o Daily Art, to chciałabym mieć więcej użytkowników, powiększyć naszą grupę odbiorców. Chciałabym też odpalić nową wersję aplikacji androidowej, zwiększyć dochody. Także pozyskać i zamieszczać reklamy na naszym blogu online. Bardzo nam zależy na tym, żeby mieć coraz większą grupę odbiorców.

Chciałabym, żeby to było takie główne miejsce w sieci, do którego ludzie przychodzą poczytać o historii sztuki. Żeby, jak ktoś wrzuca w Google „Van Gogh”, nie pojawiała mu się Wikipedia, jak teraz, ale właśnie my.

Moiseum to firma zajmująca się konsultingiem technologicznym dla muzeów i instytucji kultury, ale także kreująca własne projekty edukacyjne.

DailyArt to aplikacja mobilna wysyłająca użytkownikom regularnie jedno dzieło sztuki wraz z krótką, nieencyklopedyczną informacją na jego temat.

Za obydwoma przedsięwzięciami stoi Zuzanna Stańska – w 2014 roku zaliczona do „50 najbardziej kreatywnych w biznesie” na miejscu trzynastym przez magazyn „Brief”, laureatka Young Creative Entrepreneur Award w kategorii Culture; wymieniona na liście „Liderów Nowej Europy” „New Europe Top 100 Challengers” stworzonej przez Fundusz Wyszehradzki, Google, „Financial Times” i „Res Publikę”.

Jak zostałem przedsiębiorcąZawsze mnie to pociągało. Nigdy nie myślałem o pracy na etacie. Bardzo wcześnie postawiłem na karierę sportową i wcześnie zacząłem myśleć o biznesie, który założę, gdy ją zakończę. Tylko że zakończyć karierę sportową mogłem w wieku 35 lat, a – pomyślałem racjonalnie – to trochę późno na start w przedsiębiorczości, dlatego zakończyłem ją wcześniej, ale wówczas już nasza firma działała. Tak czy inaczej, było już za późno na to, by stać się czyimś pracownikiem, bo ludzie zaczynają być pracownikami w wieku 20 lat, a nie w okolicach 30.

O pracy na etacieMam ciekawe spostrzeżenie wynikające z doświadczenia. Dwa lata temu rozpocząłem studia MBA [Master of Business Administration – red] na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu i tam spotkałem się z niezwykle inteligentnymi ludźmi, menedżerami. Wszyscy byli na stanowiskach kierowniczych i pracowali właśnie na etatach. Uderzyło mnie, że są oni bardzo ograniczeni w swoich firmach. Schematy bardzo ich blokują, choć ludzie ci mają wiele fajnych pomysłów, są kreatywni, bo pokazali to też na zajęciach. W dodatku każdy z nich myśli o własnej firmie, ale większość nic w tym kierunku nie zrobi. Boją się zaczynać od zera, bo organizacja

Michał Nowak współwłaściciel Ronomed

75


daje im poczucie bezpieczeństwa finansowego. Tymczasem by mieć własną firmę, trzeba mieć coś z hazardzisty, nie bać się ryzyka. W mojej grupy było około 25 osób – i szczerze powiedziawszy – nie wiem, czy ktoś się zdecyduje.

Moja generacjaTo jest generacja przemiany. Jako młodzi żyliśmy w trochę zamkniętym kraju, ale gdy już byliśmy bardziej świadomi i dojrzali, to świat się otworzył – i to jest fajne, dało dużo możliwości, ja sam z tego skorzystałem. Pamiętam, że gdy wchodziliśmy do Unii Europejskiej w 2004 roku, studiowałem w Akademii Ekonomicznej. Trafiłem wówczas na środowisko, które szukało zawodników za granicą. Poznałem osobę, która potrzebowała zawodnika do ligi austriackiej. Chciałem więc do Wiednia, by grać. Powiedziałem siostrze, że chcę też studiować w Wiedniu. Ona na to: dawaj, napiszemy do rektora, żeby przyznał ci indywidualny tok studiów – a nie było wówczas jeszcze takiego przypadku na tej uczelni. Napisaliśmy, że wchodzimy do Unii, Polska otwiera się na możliwości, zmiany – i żeby uczelnia też się otworzyła. I rektor się zgodził na ten tryb indywidualny.

Uważam, że mamy szczęście, że urodziliśmy się w takich czasach, które dają tyle możliwości, pozwalają żyć, podróżować, zmieniać miejsca pracy.

Ja jako szefSkoro ludzie chcą u mnie pracować, w małej firmie, to znaczy, że jest im dobrze. A jak jest im dobrze, są zadowoleni z tego, co robią i jak są wynagradzani, to chyba nie jestem najgorszym szefem.

Wiem doskonale, że czasami możemy przegrywać z dużymi firmami, jeżeli chodzi o warunki, ale dla wielu to nie jest jedyne kryterium, liczy się też atmosfera w firmie. U mnie pracownicy pracują wiele lat.

Dobry szef to taki, który daje szansę rozwoju, zapewnia dobre warunki do pracy, jest elastyczny i traktuje po ludzku swoich pracowników i współpracowników oraz kontrahentów. Ja uważam to za dużą zaletę, bo to się sprawdza: jaki szef – tacy pracownicy.

Firma Ronomed Sp. z o.o. Sp.k działa od roku 2010. Od początku jej istnienia formą zarządza dwóch wspólników, kolegów z dzieciństwa: Michał Nowak – to były zawodowy sportowiec, z dyplomem MBA, który pieniądze zarobione w sporcie zainwestował w działalność spółki, a dzisiaj zajmuje się w niej głównie sprawami finansowymi, marketingowymi i sprzedażowymi. Mariusz Romian – jego przyjaciel z dzieciństwa, dziś wiceprezes w firmie – koncentruje się na pracy z klientami. Ronomed jest dystrybutorem i importerem sprzętu medycznego, rehabilitacyjnego, aparatów do fizykoterapii, sprzętu i mebli do wyposażenia szpitali i gabinetów lekarskich. Będąc autoryzowanym dystrybutorem kilkunastu firm polskich i zagranicznych, Ronomed działa na terenie całego kraju.

Zgodnie ze swoją dewizą „Dbamy o twoje zdrowie kompleksowo”, w ciągu 7 lat dziania firma odpowiedziała na potrzeby ponad 10 tys. klientów z sektora medycznego.

Siedziba firmy obecnie mieści się we Wrocławiu.

76

O pracy na etacieEtat – to jest supersprawa. Chyba nic nie daje takiego bezpieczeństwa, jak praca na etacie. Ja pracowałam głównie w mediach, a tam są umowy zlecenia, kontrakty itp. – nigdy to nie był etat.

Hipotetycznie: gdybym miała do wyboru prowadzenie własnej firmy albo pracę na etacie, to w sumie nie wiem, co bym wybrała. Po prostu z perspektywy osoby, która nigdy nie pracowała na etacie, wydaje mi się dużą zaletą to, że jest zagwarantowana pensja, jasny zakres obowiązków, świadczenia dodatkowe, jakieś tam widmo emerytury, można iść na płatny urlop zdrowotny, na macierzyński. Ma się jasną zdolność kredytową.

O moim pokoleniuJestem rocznik osiemdziesiąty, pokolenie ludzi, którzy wychowali się w totalnie niecyfrowym świecie do dwudziestego roku życia, ale potem byli na tyle młodzi, że weszli w ten cyfrowy świat – w komórki i internet, gdy się pojawiły, kiedy wchodziliśmy w dorosłość. Pamiętam, jak się te rewolucje zaczynały i to jest też dla mnie naturalne środowisko.

Odkąd zatrudniam, zauważyłam, że stosunek do pracy tych naprawdę młodych ludzi, nie wszystkich oczywiście, jest dość specyficzny. Oni wiedzą, że nie ma rąk do pracy, i jej nie szanują. Jak nie tu, to gdzie indziej. Nie myślą też o czymś takim jak kariera, ale żeby pojechać na wakacje, trochę zarobić, mieć wolne na weekend i pójść na imprezę. Jak wkurzy szef, to się trzaśnie drzwiami i wyjdzie.

Jakim jestem szefemPewnie niekonsekwentnym, chyba to najbardziej. Może nazbyt się spoufalam, ale to taka firma, pracuje się tu z młodymi ludźmi. Gdybym prowadziła kancelarię prawną, to może stosunki by były inne. Ale oni tutaj muszą być uśmiechnięci, rozluźnieni, to konieczne w restauracji. Bywa, że krzyczę, czasami się wkurzam. Wydaje mi się też, że mogłabym usystematyzować proces przekazywania zadań – i o tym teraz sporo myślę.

Plany rozwojuNajbliższym, krótkoterminowym planem jest przeniesienie restauracji do takiego miejsca, gdzie będzie większa kuchnia. Moglibyśmy robić jeszcze więcej, tylko brakuje nam przestrzeni, na pewno więc musimy się stąd przeprowadzić. Chcemy też rozwijać działalność cateringową.

Uważam, że firma ma niesamowity potencjał w działalności street food. Za pięć lat? Chciałabym, żebyśmy mieli porządny, duży lokal ze sporą kuchnią, świetnym zespołem działającym jak w zegarku i nie mieli kryzysów w funkcjonowaniu firmy. Marzę, żeby klimatyzacja zawsze działała, lokal był zawsze pełny, żeby zespół był świetny i żeby wszyscy działali według utartych schematów, żeby wszystko było przewidywalne i łatwo się planowało.

The Cool Cat – bar, bistro i restauracja w jednym – działa na warszawskim Powiślu (ul. Solec 38). Specjalizacja: kuchnia sezonowa i dalekowschodnia. Restauracja,

Zofia Pazik właścicielka restauracji The Cool Cat

77


Marta Jasiukiewicz Stanisław Szczurek partnerzy w Translation Street

działająca od września 2016 roku, to owoc wysiłku, pasji i pracy Zofii Pazik (właścicielki, dziennikarki prasowej, telewizyjnej, internetowej) oraz szefa kuchni Jakuba Kaftańskiego „Kaftana” (kucharza z piątej edycji kulinarnego show Polsatu „Top Chef”). 8019 polubień na Facebooku; średnia z opinii publicznych w lipcu 2017: 4,7 na 5 gwiazdek.

Jak zostałam przedsiębiorcąMJ: Jestem filololożką, studiowałam literaturę porównawczą. Wybór sektora tłumaczeniowego to naturalna konsekwencja moich zainteresowań. Wahałam się bardzo długo, czy wybrać prace badawcze na uniwersytecie, czy własny biznes. Zdecydowałam się na to drugie. Myślałam, że tłumacząc, pozostanę w sektorze kultury. Później nastąpiło zderzenie z rzeczywistością. Bardzo mało tłumaczymy literatury pięknej, raczej są to teksty mocno medyczne, mocno techniczne. Ale dzięki nim pomagamy klientom startować w przetargach: supertrudnych, superspecjalistycznych, wręcz hardkorowych.

Kiedyś lokalni, teraz globalniSS: Zaczynaliśmy na rynku lokalnym Krakowa, dalej – Małopolski, później Polski. Z czasem pozyskaliśmy klientów z zagranicy – Węgier, Słowacji, Francji, innych krajów Europy, ze Stanów Zjednoczonych.

MJ: Dla mnie jest to niezwykle ciekawe i przyjemne, bo nie tylko rozmawiamy w wielu językach, ale uczymy się innych kultur i ich komunikacji, sposobu prowadzenia biznesu. Wiemy już np., że jak się spotykamy z klientami z Chin, to koniecznie musimy mieć dla nich prezenty. Tę wiedzę przekazujemy później innym naszym klientom.

Takie międzynarodowe portfolio nie tylko zapewnia nam wpływy w złotówkach, dolarach amerykańskich czy euro, ale uczy nas komunikacji międzykulturowej. To jest bardzo cenne.

Źródła klientówMJ: Zleceniodawców pozyskujemy wieloma kanałami; przede wszystkim zadziałał marketing szeptany. Jesteśmy w gronie firm, które świadczą usługi na bardzo wysokim poziomie, mocno dostosowywanym do potrzeb klientów, którzy cenią jakość i dzielą się tą informacją z innymi. Plus nasi znajomi polecają nas nawet nieznajomym firmom. Drugi kanał – to absolutnie aktywne pozyskiwanie. Przez kilka lat dzwoniłam do potencjalnych klientów i proponowałam nasze usługi. Korzystamy także z płatnych reklam w internecie. Jesteśmy członkiem Polskiego Stowarzyszenia Tłumaczeń, udzielamy się na różnych konferencjach, jesteśmy widoczni – i myślę, że to też działa.

Etat czy na własnymMJ: Etat i własna firma to są wykluczające się wady i zalety, wykluczające się korzyści i straty. Etat ma tyle zalet, że trudno jest się go nachwalić. Oczywiście, prowadząc własną działalność, mamy za to więcej pieniędzy, ale często pracujemy 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu i czasem mamy tyle stresu, że można osiwieć.

78

SS: Obciążenie psychiczne, które się wiąże z prowadzeniem firmy, jest niewspółmierne do tego, jakie odczuwamy podczas pracy na etacie. Odpowiadamy za ludzi, którzy z nami pracują, za nasze finanse, za nasze rodziny, za współpracowników i dostawców, którzy też mają rodziny i kredyty. No i za klientów – robimy wszystko, by byli zadowoleni i wracali. Praca 24 godziny na dobę to wyświechtana formuła, ale ja myślę o niej idąc spać i wstając, w wolny dzień i nawet przy okazji ważnych wydarzeń rodzinnych. Może nie tak, że nie pamiętam, kiedy byłem na urlopie, ale w każdym razie było to już dość dawno temu. Dużo łatwiej jest zarządzać swoim czasem, pracując u kogoś.

O moim pokoleniuMJ: Badania mówią, że bardzo wielu młodych ludzi zakłada własne firmy. Nie jestem socjologiem, nie mam miliona znajomych na Facebooku, nie mam też wglądu do bardzo specjalistycznych danych – ale do tych podstawowych mam i je przejrzałam. Wydaje mi się, że młodsi ludzie boją się i będą się bać zakładania firm, ponieważ widzą, ile wkładu własnego trzeba w nie wnieść: emocjonalnego, finansowego, intelektualnego. Ambitni będą się realizować w innych firmach, na przykład w korporacjach, gdzie będą menedżerami coraz wyższego szczebla. Jeśli zakładają firmy, to najchętniej startupy fintechowe [financial technology; fintech – firmy operujące w branży finansowej oraz technologicznej, świadczące usługi finansowe głównie za pośrednictwem internetu – red], bo jeśli pomysł wypali, to formę będzie można szybko sprzedać, szybko się wzbogacić. A dla nas liczy się znacznie więcej niż gratyfikacja finansowa, my nie zakładaliśmy firmy po to, by ją szybko sprzedać.

Jakim jestem szefemSS: Myślę, że staramy się, żeby relacje między nami a naszymi współpracownikami były dość otwarte. Można z nami w każdej chwili porozmawiać, można powiedzieć o swoich problemach.

MJ: Słuchamy i też potrzebujemy ludzi otwartych i słuchających, zdecydowanie i absolutnie prawdomównych. Wyobrażam sobie, jak wielki wpływ, czy to na samo dzieło, czy na relacje z klientami, może mieć jeden błąd zatuszowany gdziekolwiek w procesie tłumaczenia. W pewnych kwestiach jesteśmy twardo stąpający po ziemi i wręcz superwymagający. Zwykle mówię pracownikom, że jestem pierwszym i najważniejszym klientem w tej firmie, jeżeli mi się coś choć trochę nie podoba, musi to zostać skorygowane zaraz, bo klient tego nie może zobaczyć ani teraz, ani za dziesięć lat. Dlatego, mimo otwartości, nie ma u nas słodzenia, lukrowania ani przesadnego budowania relacji rodzinnych. Wiemy, po co się tu znaleźliśmy, przychodzimy tutaj, żeby popracować wspólnie i jest na tyle przyjemnie, na ile może być.

Pracownik marzeńMJ: Kogo szukamy? Ładnie byłoby powiedzieć: ludzi z kompetencjami językowymi, dobrze wykształconych, z im większą liczbą języków na poziomie C2, tym lepiej. Osób, które wiedzą, czym jest rzetelna praca, rozumieją, że przychodzi się do niej

79


codziennie, nie przynosi lewych L4. Problem polega na tym, że w półtoragodzinnej rozmowie trudno ocenić odpowiedzialność, pracowitość, zaangażowanie, dbałość o klienta etc. Po najlepszych rozmowach kwalifikacyjnych zwykle zatrudnialiśmy najgorszych pracowników..

Plany rozwojuSS: Chcemy umacniać naszą pozycję na rynku, na pewno byśmy chcieli dalej iść drogą umiędzynarodowienia biznesu. Nie ograniczamy się tylko do rynku polskiego, bo jesteśmy w stanie tak samo świetnie obsłużyć klienta, który jest w Stanach, w Hongkongu czy w Londynie – i dostarczyć świetnego tłumaczenia w kombinacjach językowych: chiński, angielski, niemiecki, francuski, perski i tak dalej, i tak dalej...

Jeżeli chodzi o samą branżę, rozwija się dalej dość mocno. W 2016 r. była warta około 40 mld dolarów. Chciałbym móc powiedzieć, że mamy w tym duży udział, ale na razie raczej do tego dążymy. Branża się rozwija w tempie 5 proc. rocznie, a my chcemy iść krok w krok z rynkiem.

Na pewno z czasem będziemy robili mniej tłumaczeń tak zwanych prostych, bo takie będą robiły komputery. Pozostaną nam tłumaczenia specjalistyczne – medyczne, techniczne itd.

Dobrze czy tanio?MJ: Wbrew pozorom nie ma wielkiego wyboru dostawców usług. Dla nas liczy się jakość, bo chcemy dostarczać naszym klientom produktów premium, dlatego staramy się pracować z najlepszymi tłumaczami i urynkowić z nimi stawki, tak by klient dostał superdzieło w racjonalnej cenie.

MJ: Okazuje się jednak, że stawka ma znaczenie kluczowe. Jak tłumaczymy, że to ciekawy projekt, pomoże w samorozwoju i warto zejść ze stawki, to jesteśmy wyśmiewani. Przy czym, nie ukrywam, łatwiej jest się porozumieć z ludźmi z pewnym doświadczeniem, powiedzmy w wieku 40+. Młodzi patrzą tylko na pieniądze i są w stanie za nie podjąć się każdego zlecenia, nawet takiego, którego nie będą potrafili wykonać. Na pęczki mam takich doświadczeń, gdzie potencjalni stażyści, praktykanci żądają stawek jak doświadczeni, najlepsi tłumacze.

Translation Steet – krakowskie biuro tłumaczeń, które za swój wyróżnik postanowiło przyjąć najwyższą jakość tłumaczeń przy równoczesnym dbaniu o zadowolenie klienta z procesu jego obsługi.

Firma współpracuje z 3186 fachowcami, oferuje tłumaczenia w 200 kombinacjach językowych.

Firma ma dwóch partnerów: ekonomistę ze wcześniejszym doświadczeniem w pracy dla korporacji oraz specjalistkę-filolożkę, której pasją są teorie przekładu.

80

Kapitał na rozwójZakładaliśmy firmę ze środków własnych, oszczędzanych przez kilka lat. Wsparliśmy się także leasingiem maszyn. Dobrze, że nie związaliśmy sobie wówczas rąk kredytami. Gdybyśmy mieli wówczas możliwości pozyskania jakichś funduszy preferencyjnych, byłoby zdecydowanie łatwiej, ale, niestety. w tamtym czasie żaden taki fundusz nie działał.

Dlaczego maszyny?Doszliśmy do wniosku, że w Polsce ogromną przyszłość ma zastępowanie maszynami robót dotychczas wykonywanych przez ludzi, czyli automatyzacja wielu procesów. I to był strzał w dziesiątkę. Zapotrzebowanie jest tak wielkie, że nie nadążamy z zamówieniami.

Plany rozwojuTrzy miesiące temu zaczęliśmy rozmowy z kontrahentami z Czech i z Niemiec. Problem polega na tym, że wykonujemy głównie roboty jednostkowe, a nie wielkoseryjne, a niestety przebić się na rynku niemieckim w pracy jednostkowej jest bardzo ciężko. W tej chwili nie jesteśmy w stanie zaspokoić potrzeb potencjalnego klienta zlecającego seryjną produkcję, ale widzimy, że to jest dla nas przyszłość. Na rynkach zagranicznych uruchomiliśmy pozycjonowanie w Google i zatrudniliśmy firmę, która reklamuje nas na rynku niemieckim.

InwestycjeJeśli chcemy wejść na nowe rynki, musimy zwiększyć nasze możliwości produkcyjne. Dlatego obecnie głównym naszym celem jest przeniesienie działalności do własnej hali – w tej chwili wynajmujemy budynek, którego przestrzeń jest już dla nas zbyt ograniczona. To jest najbliższa planowana inwestycja. W nowej lokalizacji będziemy na pewno inwestować w kolejną maszynę tokarską, stworzymy nowe centrum obróbki. Dzięki temu będziemy mogli budować więcej maszyn, obsługiwać więcej zamówień z zakresu obróbki. Nasze inwestycje są cały czas związane z rosnącą liczbą klientów. Nowych klientów pozyskujemy „pocztą pantoflową”: jedni polecają nas sobie następnym – i to jest dla nas źródłem satysfakcji, ale też zobowiązaniem do budowania relacji i obsługi na najwyższym poziomie.

InformacjeGoogle jest najlepszym źródłem informacji. Natomiast gdy już jesteśmy zdecydowani na coś – maszynę, urządzenie, rozwiązanie – to po prostu radzimy się konkretnych fachowców, mamy np. swojego informatyka, który wprowadza wszystkie udogodnienia w firmie, mamy serwisantów maszyn, którzy podpowiadają, jakie maszyny kupować.

Cena dla nas nigdy nie jest głównym kryterium, jest to jeden z wielu czynników, które wpływają na zakup maszyny czy rozwiązania.

Paweł Kufka współwłaściciel PIKMET s.c.

81


Nasza przyszłośćMogę powiedzieć, co obiecałem mojej żonie: za 10 lat nie będzie mnie już w ogóle w Pikmecie. Będę miał osobę, która będzie zarządzała firmą, a ja ją jedynie będę kontrolował. Oddam się całkowicie budowie i projektowaniu nowych maszyn, nowym technologiom.

Jako szefowieMy jako szefowie, czyli ja i mój wspólnik, równolegle mamy kontakt z wszystkimi pracownikami, bo chcemy na bieżąco wiedzieć, gdzie się pojawiają problemy, z czego wynikają. Staramy się pracownikom ułatwiać pracę, by było im wygodniej. To chyba zdrowe podejście, szczególnie w branży, w której pracownik dosłownie wypracowuje zysk dla spółki. Od poziomu zadowolenia i zaangażowania pracownika zależy poziom wykonania zlecenia, a naszym motto firmowym jest „Precyzyjnie i terminowo”. Nie da się wykonywać zleceń perfekcyjnie, jeśli nie ma się zgranego zespołu. Równocześnie stawiamy granice: nie można być szefem i kumplem. Staramy się przede wszystkim, by to pracownicy byli koleżeńscy wobec siebie, nie współzawodniczyli, ale współpracowali. Sami widzieliśmy błędy popełnianie przez naszych poprzednich szefów i staramy się ich nie powielać.

Klucz doboru pracownikówMoże nie powinienem tego mówić, ale w tej chwili jest taki niedobór pracowników, że nie możemy wymagać nie wiadomo czego. Skoro znalezienie jakiegokolwiek pracownika jest problemem, to już znalezienie dobrego graniczy z cudem. Brakuje fachowców w dziedzinie obróbki skrawaniem, co jest związane z brakiem szkół zawodowych, które zostały pozamykane w naszym regionie wiele lat temu. Wyszkolenie pracownika trwa i kosztuje, ale na dzisiejszym rynku pracy to powoli standard.

Najważniejsze jest dla mnie to, żeby wszyscy byli zadowoleni z tego, co wykonują. Nie chciałbym, żeby ktoś był zmuszany do pracy, której nie lubi albo której nie chce wykonywać, bo to jest najgorszy z możliwych pracowników. Dlatego staram się przydzielać zadania pod kątem tego, jakie predyspozycje ma pracownik.

O pokoleniuMożna podzielić milenialsów na dwie grupy: tych którzy robili „starą” maturę i tych, którzy chodzili do gimnazjum. To są dwie różne szkoły i dwie inne struktury życiowe. Ci młodsi – to ludzie, którzy nie przywiązują do niczego wagi, żyją sobie swoim życiem, nic ich nie interesuje. Widać to bardzo fajnie, gdy pozyskuję pracownika. Ten ze starszej szkoły jest zwykle świetny, sumienny, odpowiedzialny, ten z młodszej tylko wymaga i nic nie chce dać z siebie. Nie są przywiązani do pracy, bardzo szybko ją zmieniają, gdy tylko im coś nie pasuje, gdy są wobec nich jakieś większe wymagania. Im musi być wygodnie.

PIKMET świadczy usługi z zakresu obróbki metali na obrabiarkach sterowanych numerycznie. Za przedsięwzięciem stoi dwójka wspólników: Paweł Kufka i Krystian Sęk.

82

Pomysł na firmę wziął się z obserwacji obecnych potrzeb gospodarki oraz przewidywań przyszłości: już teraz obróbka metali jest ważną dla rynku działalnością, a może ona stanowić przyczółek do ekspansji na innych obszarach, np. budowy maszyn. Z tego względu PIKMET, bezpośrednio i pośrednio, zapewnia to, co kluczowe w pracy: możliwość nieustannego rozwoju.

O pracy na etacieMyślę, że to zależy od pracodawcy. Mnie na początku kariery trafiła się firma istniejąca na rynku już od wielu lat, znane wydawnictwo z tradycjami. Co mi nie pasowało? Nie wiem, może taki podstarzały klimat w firmie. Nie chodzi tu o wiek zatrudnionych w nim osób, ale bardziej o panujące tam zasady. To kwestia mojego charakteru – jestem jednostką, której ciężko jest się komuś podporządkować. Prowadząc działalność gospodarczą, również muszę podporządkować się klientom, mam jednak poczucie, że pracuję na siebie, że wszystko, co wypracuję, jest stuprocentową korzyścią dla mnie i mojego rozwoju, a nie dla kogoś innego. Nie mam poczucia marnowania swojego potencjału oraz nie jestem przez nikogo ograniczana. Z klientami zawsze można przedyskutować pomysły, a z pracodawcą już nie do końca. Patrząc z punktu widzenia pracownika, etat daje poczucie bezpieczeństwa – choćby łatwiej jest zaciągnąć kredyt. Z punktu widzenia pracodawcy nie jest już tak pięknie, koszty prowadzenia działalności są ciężkie do udźwignięcia przez mikroprzedsiębiorstwo.

Jakim jestem szefemNie lubię określenia „szef”. Dla mnie jest nacechowane pejoratywnie. Kojarzy mi się z osobą, która jest na górze piramidy, ja zamiast tego wolę być tą, która jest z przodu. Dlatego zdecydowanie bardziej wolę określenie lider. Jeśli chodzi o atmosferę współpracy z innymi ludźmi, to staram się unikać podziałów mentalnych na szefa i podległych. Wyznaję zasadę równości, dyskusji, niemal biurowej demokracji. Wiadomo, że w kwestiach dyskusyjnych moje słowo jest ostateczne. Każdy to wie i nie ma potrzeby o tym przypominać, natomiast nigdy nie musiałam się odwoływać do swojej pozycji. Dlatego wydaje mi się, że na to pytanie mogę odpowiedzieć, że jestem dobrym liderem i współpracownikiem. Oczywiście mam nadzieję, że inni też tak o mnie myślą.

Work-life balanceMam silną potrzebę zachowania równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym, aby jedno nie zdominowało drugiego. Przyznam, że nie zawsze jest łatwo żyć według tych postanowień. Cieszę się, że udaje mi się zachować dystans do swojej pracy. Razem z mężem potrafimy znaleźć czas, aby wyjechać na wakacje, dobrze się bawić i czerpać radość z życia, co nie zawsze jest łatwe, kiedy prowadzi się własny biznes. Muszę jednak przyznać, że na wyjazdy zawsze zabieram komputer, ot tak, na wszelki wypadek. Zdarzało się, że konieczne było zajęcie się na chwilę pracą. Wydaje mi się, że jest to kwestia poczucia obowiązku i rzetelności w stosunku do tego, co się robi.

Sylwia Turlejska właścicielkaAgencji Interaktywnej Studio Kreacji

83


Skąd się biorą klienciZaczęło się od promocji w internecie, a potem nasi klienci, zaczęli polecać moją firmę innym - i tak trochę za sprawą „poczty pantoflowej” liczba klientów rośnie. Powiedziałabym, że jest to raczej przyrost organiczn, a nie jakiś agresywny marketing. Obsługujemy głównie polskich klientów, ale czasem także zagranicznych, np. Hotel Intercontinental w Genewie w Szwajcarii, w którego przypadku zadziałał stosunek jakości do ceny. Byliśmy konkurencyjni na tle innych agencji na rynku szwajcarskim, dlatego udało nam się zdobyć klienta. Mimo że na początku potraktowano nas z dużym dystansem, nie ustępowałam i doprowadziłam do tego, że dano nam szansę złożenia oferty. Przygotowaliśmy ją, tworząc od razu projekty graficzne, czego inne firmy nie wykonały. Zrobiliśmy to nie myśląc o zysku, tylko chcąc pokazać nasze umiejętności. Dyrekcja hotelu, po zapoznaniu się z ofertą i porównaniu jej z cenami miejscowych agencji, zaprosiła nas na spotkanie, by omówić szczegóły dotyczące pracy nad ich stroną internetową, po czym otrzymaliśmy zielone światło na jej wdrożenie.

Plany rozwojuChciałabym w przyszłości rozwinąć firmę do kilkunasto-, kilkudziesięcioosobowego zespołu, z którym moglibyśmy podejmować się ciekawych projektów. Nie chciałabym osiągnąć rozmiarów dużego przedsiębiorstwa. Jest takie powiedzenie: „im wyżej wejdziesz, tym mocniejszy wiatr wieje”. To się odnosi też do biznesu – im większa firma, tym więcej problemów. Mamy z mężem kolegę, który startował w tym samym czasie co my, nawet zapraszał nas do współpracy. Geniusz informatyczny, pracoholik. Teraz jest multimilionerem, zatrudnia około 500 osób w kilku spółkach, ostatnio kupił biurowiec w Warszawie. Jeszcze do niedawna zdarzały nam się wspólne spotkania czy imprezy u znajomych, teraz kolega jest kompletnie niedostępny. Pracuje non stop, jest uzależniony od pomnażania kapitału. Kiedyś zażartował, że w przyszłości chętnie kupiłby Google... To nie moja droga. Ja nie żyję po to, żeby pracować, tylko pracuję, żeby żyć – i tego staram się trzymać.

O pokoleniuJestem z pokolenia lat osiemdziesiątych, które jeszcze wychowywało się na przysłowiowym trzepaku. Nasz rocznik był ostatnim przed pojawieniem się gimnazjów. Nasze pokolenie było świadkiem niesamowitego rozwoju technologii, komunikacji elektronicznej, Internetu, komputerów i telefonów komórkowych. Mieliśmy okazję na własne oczy obserwować, jak zmienia się świat, i jako młodzi ludzie dorastać w tym nowym otoczeniu, jednocześnie czerpiąc z jego możliwości. Była to też inspiracja do tego, jak dziś żyjemy i pracujemy. W obecnych czasach można bardzo dobrze radzić sobie w biznesie, nie wychodząc z domu. Myślę, że to niesamowita zmiana w stosunku do czasów, w których na rynek pracy wkraczali nasi rodzice.

Agencja Interaktywna Studio Kreacji – „It's kind of fun to do the impossible” (Walt Disney) – tak brzmi motto firmy znajdujące się na jej stronie internetowej. Firmę Studio Kreacji Sylwia Turlejska założyła 6 lat temu, pozyskując dotację na rozwój

84

działalności z Powiatowego Urzędu Pracy (w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013). Za uzyskane środki zakupiono sprzęt komputerowy i oprogramowanie, co umożliwiło realizację pierwszych projektów.

Agencja świadczy usługi interaktywne dla klientów sektora prywatnego i publicznego. Istotne kompetencje obecnie 6-osobowego zespołu to przede wszystkim projektowanie graficzne i budowanie stron internetowych. Ważnym aspektem działalności firmy są również aplikacje mobilne oraz aplikacje przeznaczane do mediów społecznościowych.

Jak zostałem biznesmenemMoja rodzina pochodzi z Warszawy od trzech pokoleń i nie mamy rolników w rodzinie. Nie miałem zielonego pojęcia o tym, czym będę zajmował jako broker w sektorze agro. Było to bardzo ekscytujące wyzwanie, cieszyłem się. Oczywiście, były jakieś tam obawy, ale mam taki charakter, że bardzo chętnie uczę się nowych rzeczy, lubię się rozwijać.

Szukałem pracy w firmie międzynarodowej – chciałem trochę wypłynąć z polskiego rynku. Znałem wielu brokerów. Podobał mi się ten styl pracy, styl życia: bardzo intensywny, wymagający, czasochłonny, ale jednocześnie dający dużą satysfakcję i dużą dozę niezależności, również finansowej. Przekonało mnie też to, że jako współwłaściciel spółki nie będę pracował dla kogoś, tylko dla siebie. Mój wspólnik jest dla mnie pewnego rodzaju mentorem, ale mam dużą swobodę działania, decyzyjność. I mogę też w praktyce realizować swoje pomysły, czy to z zakresu zarządzania, czy negocjacji kontraktów.

Etat czy na swoimNigdy nie miałem umowy o pracę, tylko zawsze umowy o współpracy, tak że jestem przyzwyczajony do takiej formy zatrudnienia. Sama praca od-do, w regularnych porach, jest dla mnie trudna. Uważam, że praca jest stanem umysłu, nie jestem przywiązany do miejsca i biurka. Zdarzało mi się negocjować kontrakty, będąc na nartach. W moim zawodzie wystarczy komputer, telefon, dobry dostęp do internetu – i naprawdę można efektywnie pracować. Dało mi to pewnego rodzaju wolność, decydowanie o tym, kiedy chcę pracować, jak długo i jak ciężko. Nie ukrywam, że na początku potwornie się bałem. Inwestowałem własny kapitał i stawiałem wszystko na jedną kartę. Wypływałem na nieznane wody. Musiałem od nowa zbudować relacje biznesowe, jeździć po klientach, przekonywać, reklamować siebie i spółkę. Udało się, jak widać.

Jakim jestem szefemSą różne szkoły zarządzania – i ja sam byłem przedmiotem zarządzania w różnych miejscach. Wyciągnąłem wnioski i staram się stosować te praktyki, które uważam za korzystne i które rozwijają moich ludzi i mnie samego, budują pozytywną

Przemyslaw Żebrowskiwspółzałożyciel polskiego oddziału firmy, współwłaściciel spółki UniMerchants Polska Sp. z o.o.

85


atmosferę. Spędzamy w tej pracy 40 godzin tygodniowo, chciałbym więc, żeby to było miejsce, do którego chcemy przychodzić, w którym się dobrze czujemy i mamy bezpośredni wpływ na to, żeby je kreować. I te relacje powinny być może nie jak w rodzinie, ale jak wśród bliskich znajomych. Mamy do siebie zaufanie, choć w pewien ograniczony sposób kontroluję moich pracowników. Dość dużo deleguję obowiązków. Ale tak jak ja mam ustaloną wolność w podejmowaniu decyzji w ramach umowy z moim wspólnikiem, tak samo oni mają pewną swobodę działań w ramach zakresu swoich obowiązków, które znają. Pierwsza połowa tego roku była trudna. Rozmawialiśmy o tym, nie ukrywam przed pracownikami, co się dzieje. Gdy spółka się rozwija – dzielimy się tym sukcesem. A jeżeli jest źle, to pracownicy o tym wiedzą i wspólnie szukamy rozwiązań.

Nowe rynkiWykorzystywaliśmy w pracy znajomości naszej duńskiej spółki-siostry, która miała już zbudowane pewne relacje, choć my dla siebie, w Polsce, musieliśmy je zasadniczo tworzyć od nowa. W naszej branży takimi miejscami spotkań są giełdy zbożowe, które odbywają się w różnych krajach Europy, również w Polsce. Jest to praca wybitnie relacyjna, buduje się zaufanie i później, bazując na tym zaufaniu, można zwiększać skalę działalności.

Inwestycje i zakupyKluczowy jest sensowny stosunek jakości do ceny. Dla mnie najważniejsze jest to, żeby sprzęt się nie psuł i jak najdłużej trwał, bo każda awaria hamuje naszą pracę. Także jakość wykonania się liczy, ale to nie musi być coś zupełnie najdroższego. Marka i wygląd mają znaczenie drugorzędne.

Plany rozwojuChcielibyśmy oczywiście zwiększyć liczbę kontraktów i ilość surowca, którym obracamy. Chciałbym zbudować większy zespół, móc docelowo wyznaczyć tych moich kolegów na pewnego rodzaju przełożonych kolejnych osób. Chciałbym pokusić się o większą ekspansję na południe Europy, na kraje z basenu Morza Śródziemnego. Chcemy być obecni w Rumunii i na Węgrzech. Może w przyszłości w Serbii i Chorwacji.

UniMerchants to grupa kapitałowa zajmująca się działalnością brokerską na rynku rolnym, której głównym zadaniem jest pośrednictwo w handlu zbożem i komponentami paszowymi. Współzałożycielem i współwłaścicielem polskiego oddziału jest Przemysław Żebrowski.

UniMerchants stara się odróżnić od konkurencji – firma stawia na uczciwość, przejrzystość i bezbłędną komunikację w sytuacji kryzysowej czy problematycznej.

Podsumowanie

88

Wnioski z badania MILENIALSI W MŚP. POD LUPĄZ badania wśród przedsiębiorców obszaru MŚP wynika kilka głównych tez:

• Uzasadnione jest mówienie o osobach urodzonych pomiędzy 1980 a 2000 rokiem jako o stosunkowo jednorodnym pokoleniu w rozumieniu socjologicznym. W większości analiz wykazano, że jest to grupa spójna, niezależnie od tzw. zmiennych metryczkowych, jak wiek, branża, województwo;

• Milenialsi chętnie otwierają swoją działalność, a motywacji do tego dostarczają przede wszystkim czynniki wewnętrzne: niechęć do pracy na etacie, potrzeba niezależności, indywidualizm, potrzeba zaistnienia, stawianie sobie wyzwań. Bardziej istotna od samego aspektu finansowego jest szeroko rozumiana jakość życia;

• Praca, własna działalność, kariera – to przede wszystkim środki do realizacji własnych potrzeb – zarówno finansowych, jak i związanych z zainteresowaniami (praca związana z pasją czy hobby);

• Nie jest zaskoczeniem, że nowoczesne technologie są przez nich powszechnie wykorzystywane – zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Co istotne, takie technologie jak e-mail, szybki internet, sprzęt pozwalający być stale online często nie są już postrzegane jako nowoczesne, ale jako podstawowe narzędzia pracy;

• Dla milenialsów najważniejszym celem prowadzenia firmy jest zapewnienia sobie i rodzinie stabilności finansowej, lecz równie istotne jest poczucie niezależności oraz możliwość rozwijania swoich pasji. Ten typ motywacji jest szczególnie ważny wśród najmłodszej – poniżej 25. roku życia – grupy badanych;

• Wybór branży dyktowany jest przede wszystkim osobistymi zainteresowaniami i pasją, lecz także wynika z przeprowadzonej analizy rynkowej, aktywnego poszukiwania niszy i myślenia w kategoriach potrzeb potencjalnych klientów. Nie jest to więc pełna spontaniczność, lecz racjonalnie przemyślany sposób na życie;

• Sposób rozumienia sukcesu związanego z prowadzeniem biznesu koresponduje z powyższymi wnioskami. Dla milenialsów to przede wszystkim zapewnienie stabilności materialnej rodzinie oraz zwiększanie osobistego majątku;

• Wśród badanych zauważalna jest bardziej indywidualistyczna niż kolektywistyczna orientacja na pracę; wyrażająca się m.in. w dążeniu do „bycia samemu sobie szefem” i do „bycia bardziej wpływowym”;

• Pogłębiona analiza wykazała, że źródła ujawnianej postawy wobec pracy i kariery sięgają zarówno sfery motywacji zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Wśród motywatorów wewnętrznych wymienić należy potrzebę realizowania takich wartości jak: wyzwanie, niezależność i autonomia (wyrażające się m.in. niechęcią do pracy na etacie), również pieniądze i chęć osiągania zysków; wśród motywatorów zewnętrznych jest to rodzinna tradycja czy subiektywnie odczuwany brak innych możliwości działania zawodowego;

• Założenie firmy było w większości – 52 proc. – finansowane z własnych oszczędności. Relatywnie często jako źródła finansowania wskazywano również

Podsumowanie

89

M I L E N I A L S I W M Ś P . P O D L U P Ą Podsumowanie

pożyczkę bankową – 40,8 proc. oraz pożyczkę od rodziny, przyjaciół – 28,8 proc.;

• Spośród badanych firm niemal 65 proc. skorzystało z leasingu. Największy odsetek firm korzystających z leasingu występuje w branżach: hotele i gastronomia – 85 proc., transport – 75, proc. oraz produkcja – 65,6 proc.

O badaniuCelem głównym badania było opisanie i zrozumienie motywacji, zwyczajów i przekonań milenialsów, tj. osób urodzonych pomiędzy 1980 a 2000 r. (datowanie ludzi z pokolenia Y nie jest ścisłe, jednak według większości źródeł pokolenie Y to osoby urodzone między 1980 a 2000 rokiem; przy czym dzieli się je na młodszych, czyli osoby urodzone między 1990 a 2000 rokiem i starszych – osoby urodzone między 1980 a 1989 rokiem) prowadzących firmę z obszaru MŚP. W toku badania skupiono się zarówno na kwestiach wprost związanych z działalnością biznesową, jak również szerzej – z zagadnieniami dotyczącymi stylu życia czy wyznawanych wartości.

Cele szczegółowe badania to:

• Diagnoza motywacji biznesowych, potrzeb i strategii zarządczych stosowanych przez milenialsów prowadzących MŚP na tle kultywowanych przez nich wartości oraz zwyczajów;

• Diagnoza stanu i trendów w zakresie wykorzystywania nowych technologii w prowadzeniu biznesu;

• Diagnoza oczekiwań wobec różnych instytucji (w tym finansowych) w procesie decyzyjnym.

Badanie ilościowe CATI zrealizowano z wykorzystaniem scenariusza składającego się z 9 pytań rekrutacyjnych, 15 pytań zasadniczych (zarówno otwartych, jak i zamkniętych) pogrupowanych w bloki tematyczne: lifestyle i wartości, prowadzenie firmy, finanse w MŚP i leasing, a także pytania metryczkowe.

Wnioski z badania zostały opracowane na podstawie wyników prac terenowych, w których wykorzystane zostały dwie techniki:

• Badanie telefoniczne (CATI) przedsiębiorstw sektora MŚP prowadzonych przez milenialsów, próba n = 500;

• Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z milenialsami prowadzącymi MŚP, próba, n = 10.

Zgodnie z przyjętymi założeniami, największy udział w próbie badawczej miały firmy z Mazowsza – 17 proc., Śląska – 13 proc. i Wielkopolski – 10 proc., najmniejszy z województw opolskiego i podlaskiego – po 2 proc.

Zgodnie z założeniami, zbadanych zostało po 200 firm z miast do 500 tys. mieszkańców i powyżej 500 tys. mieszkańców oraz 100 ze wsi.

90

Wykres 42. Badane firmy wg województw

Wykres 43. W jakiej miejscowości zarejestrowana jest Państwa firma?

Zgodnie z przyjętymi założeniami dotyczącymi doboru próby, największy udział w próbie badawczej miały firmy z branży usługowej – 22 proc., niewiele mniejszy firmy handlowe – 20 proc. i produkcyjne – 18 proc. Pozostałe wyróżnione branże stanowiły łącznie 40 proc. próby badawczej.

Ponadto zbadanych zostało po 200 firm mikro- i małych oraz 100 firm średnich.

Mazowieckie

Śląskie

Wielkopolskie

Małopolskie

Dolnośląskie

Łódzkie

Pomorskie

Zachodniopomorskie

Podkarpackie

Lubelskie

Kujawsko-pomorskie

Warmińsko-mazurskie

Lubuskie

Świętokrzyskie

Opolskie

Podlaskie

Miasto powyżej 500 tys. mieszkańców

Miasto do 500 tys. mieszkańców

Wieś

17%

40%

10%

20%

8%

6%

4%

3%

4%

2%

13%

40%

9%

7%

5%

4%

3%

3%

2%

0

0

5% 10%

20%

15% 20%

40%

n=500

n=500

91


Wykres 44. W której branży Państwo działają?

Wykres 45. Ilu pracowników Państwo zatrudniają?

Spośród badanych podmiotów najwięcej było firm prowadzonych przez osoby od 31. do 37. roku życia – 75 proc., najmniej zaś przez osoby w wieku do 24 lat – 3 proc. Jest to naturalna konsekwencja faktu, że obecnie większość młodych osób dłużej się uczy czy studiuje, a co za tym idzie – później wchodzi na rynek pracy.

Zdecydowana większość badanych firm do podmioty relatywnie młode: 41 proc. z nich funkcjonuje na rynku do 5 lat, 40 proc. – od 6 do 10 lat. Zasadniczo im dłuższy staż na rynku, tym mniejszy udział podmiotów z tego segmentu w próbie, co powiązane jest z analogicznym rozkładem w populacji.

n=500

n=500

Mikro (1-9)

Małe (10-49)

Średnie (50-249)

40%

20%

40%

0 20% 40%

Budownictwo

Handel

Hotele i gastronomia

ICT

Produkcja

Rolnictwo i przetwórstwo

Transport

Usługi

10%

8%

18%

8%

20%

10%

4%

22%

0 5% 10% 15% 20% 25%

92

Wykres 46. Wiek firmy

Badane firmy były umiarkowanie zróżnicowane pod względem osiąganego obrotu. 59 proc. z nich zamknęło rok 2016 obrotem poniżej 1 mln zł, a kolejne 16 proc. – w przedziale 1-5 mln. 3 proc. osiągnęło obrót pomiędzy 5 a 10 mln zł, a aż 21 proc. respondentów odmówiło odpowiedzi na to pytanie. 1 proc. pytanych nie umiało udzielić odpowiedzi na to pytanie.

W próbie najliczniej reprezentowane są jednoosobowe działalności gospodarcze – 41 proc. oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – 38 proc., najrzadsze zaś – komandytowo-akcyjne i komandytowe – po 1 proc.

0

10%

20%

30%

40%

50%41,0%

1-5 lat

39,8% 8,6%

6-10 lat

5,8% 4,6%

11-15 lat 16-20 lat 21 lat i więcej

n=500

93


Wykres 47. Obrót roczny

Wykres 48. Forma prawna

n=500

n=500

do 1 mln zł

pow. 1mln - 5 mln zł

pow. 5 mln – 10 mln zł


Odmowa

58,8%

15,8%

3,0%

1,2%

21,2%

0 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Spółka cywilna

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Odmowa

Spółka akcyjna

Spółka jawna

Spółka komandytowa

Spółka komandytowo – akcyjna

Spółka partnerska

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

3,8%

41,2%

0,8%

0,8%

0,6%

4,4%

10,6%

0,2%

37,6%

0 10% 20% 30% 40% 50%

Milenialsi w MŚP. Pod lupąepmpf.pl/content/download/253/1501/file/EFL_raport_2017_WEB.pdf · wspólnym mianownikiem „roszczeniowość”. Pokolenie baby boomers i pokolenie X

Documents