Top Banner
263

Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

Apr 11, 2023

Download

Documents

Khang Minh
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 2: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 3: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 4: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

a u b a l t .

130mm

I . £5300 une fehlt 6111? SDeutfcben SBubnenge fcbi cbte

II . griebrid) Submig 6 d)r6ber , her beutfcbe 6 baf ipereSBegrfi nber (6 bah

'

pere Sabrb. XI , 1876)I I I . SDre i SDIannbe imer 6 d mufpieler nor haubert SaI)ren

(QBefterm. SDIonate I) . 1880 5mm) 2 1

V. 6 d) rfiber unb Sfflanb’fi ,,norneI)mer QInftanb

”auf berSBubne 5 6

V. 3 111: (Se icbi cbte h er beutfcben 6 I)af efpere fi bet fegung

(6 I) . Sabrb. XVI ,

JVI . Bur (SJeId ficbte h er beutfcben 6 baf fpere = fi earbeitung

(6 I) . Sabrb. XVI I , 1 882)VII . ”mi c be iben QEeroneier in alter flearbe itung (6I) . SaI) rb.

XXI , . 106

VII I . 6 d) iller ale 6 baf fpere S’Bearbe iter (6 I) . SaInb.XV,

IX. ”fiBie ea c ud) ge fallt" unb fe ine neueren EBearbe itc r

(6 I) . Sabrb. XI II,

X. 6 I) eriban’0 fe it haubert Sabren (mane Se it

1 879 920.

XI . 6 panticbe 6 cbaufpie le in mentiéIanb (QBe fterm. SJIonatfi I)

1 882, Sufi ) .

XII . 6 I)af ipere unb ©arri cf (6 I) . Sabrb. IX,

XII I . 6 I) omere SBebaa ung in (Si nglanb feit h em z obe begSD icbterfi bis gum Q obe (Sim

-rif e (6 I) . Sabrb. IX,

1874) 1 88

XIV. (Sarridf’e 6 bafi pere s iBebaa ung (6 I) . Sabrb. XI II , 1 878) 200

XV. Bme ife lbafte 6 baflpere z 6 tii cf e (6 I) . Sabrb. VI I I , 209

XVI . fi iin ig Gbuarb I I I . (6 I) . Sabrb. XIV, 22 1

XVI I . 6 I)af fpet e auf bet englti cben SBi'

tIme feit ©arricf (6 I)

Sabrb. XXI I ,

Page 5: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 6: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

y o r w o r t .

QIn 6 teIIe h es iBerfafi erh ergre i ft h er fi erausgeber has QBort .

91m 5 .

c

{f ebrnar 1 892 {chieh ©iébert %re ii) err n. 513 incf e nué h em Beh en ,

nnh an i I)m verlor Sbrama nnh 6 d)anfpie IIunft einen he r fe infi nn igften

Biebbaber, h ie h eutfcbeCKbentergefcI) i cI) te e inen h er emiigften anh gemifi ens

bafte ften 3 orfd) er. 66 harf haber mobI and) h ie h orIiegenh e 6 ammlnng,

he t en QInorhnnng unh'

SBere itnng filt hen mrnd fiBinc f e h is in h i e

i oheéftunh e beicbiiftigte , auf‘I e iInabme nnh IIBiIIIommen be i aIIen

henen re cI) nen, hi e fur h ie SBeftrehungen her

c

{Gorfdningerw uberbaupt e in Snterefi e bahen . QBeitana hie SUIebrgabI

her I) ier h ereinigten Q qiiiee i ii bere ité friiber im SDrncI ericbienen, aher

aIIe baben nor h em e rneuten QIhhrucf hurcI) hen fiBerfafi er eine mebr

ober minh er erbebli cbe 11m: nnh SDnrcbarbe itung erfaI) ren . fi ber QIuflas6 d) rhh er

’é nnh Sfflanh

s vornehmer Sinftanh anf her Qi fi bne”i ii c ine

brei tere QIufi fubrnng e iner QInmerIung an hem iBortrage 6 I) af ipere

unb 6 cI) riiher im 6 baf efpeare iabrbucf) (X 6 . 1 her e inIe itenhe

QIIIorh "fl ue unfi feI) It anr h eutf cben fi ubnenge fcbi cme Inappere 3 11:

iammenfafi ung allgeme inerslIue fii Innngen, an henen nriprfi ni d) eine

fi eipre cbung h on ubhee G e id ncbte hes Q amhnrger 6 tah ttI) eater6 hen

QInIaBgegeben bane . fi ber h ie fi erfunft her iibrigen enthalten h i e IBer

me ifungen im Snbaltéo erae i cbnifi h en municbenémerten QInffcq fi .

Me i bii tigf e i t hes ©erauégeherfi I)at fi d} im me ientIi cben auf

e ine fi bermacbnng h es“b rud eé hef cbran f t. STInr im fi ingang babe id)

bin nnh wi eber (Si rgc'

inaungen hnrcI) Ienntlid) e ingeicbaltet ;

Page 7: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

fpiiter aber mid) herartiger Gr ingrifi e, trash em heé iBerfafi ers fli ertranc n

mid) mit me itgebenh ften flefugnifi en anerii ftete, gii nali cb entbalten .

QBare h er IBerfafi er om Seben geblieben, murh e h ieIIe i cbt mancbefi in

awh lfter 6 tanhe nod) e ine me ientli cbe umge ftaltung erfabren baben ; h ie

bii tte aber, um h en Bme cI h er Qiem ertung her Q rgebnifi e neuefter

{gorfcbnng an erfiiIIen, in rah iIaI e ingre ifen miifi en , hub mie 3 . 8 . in

,,6 cbiIIer ale 6 bafi pere=28 earbe iter”etmae gangmetres haraufi geworben

miire . 23ambic ir id) mi cb, unter hen obwaltenhen llmftiinhen, c IIe in

ni cbt mebr bere cbtigt. 58 c rubt ia ho cb narb her bauptmert h ie ier hrama

tnrgi icben nnh tbeaterge fé icbtliéen.

‘lq fiibe ni cbt harin, haB fi e h en

neneften 6 tanh h er gorfcbnng, fonhern hub fi e has iBiIh e ineé nor

nebmen, wifi enfcbafi li cben (i ruft unb feinen Runftfi nn in fe ltener QBei ie

nere inigenhen (M ites mih eripiege ln, nnh {0 gm‘Ji acbei ferung anregen .

.

‘Bo nn am flibe in, SDeaember 1 892 .

Page 8: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

flan 11115 fehlt 3ar Deni fd nn Bhbnengeffi i rbi e .

mi c (Se icbi cbticbre ibung nabm be i unit er be imi i cben 8 iibne ni cbt

hen i ierIauf, mec en her G egenftanh hnrcb {c ine éBeheutung h erh i ent

batte . Swarbie h ie iBIute her 6 d) anfpi eIInnft be i anbet u SBhIIern friiberant SRe i fe geh i eben fein, [o erwiee fi cb had) , irbou nor [ri nger ale bnnhert

Subren heuti cbe 6 d) anfpieIIunft ibnen minheftene ebenbii rtig ; trashem

blieb e i ne allgeme ine («Seicbi cbte her hentfcben fi iibne Iange 3 e it frommer

QBnnicb nnh man harf fagen : h iefer QBunfcb beftebt bente no cb,menu and) Sl nlc

'

infe ge icbeben an [e iner (Si rfii llung, menn aucb grahe in

iiingiter Se it reger 6 ammele iB hem Iiinftigen ©e fcbi cbtfd) re iber nor

gearbe itet bat.

Si o be r t ‘Brng mar her erite fi abnbre cber auf hem aIIgemeinen

(Sebiet : im QBini er 1 845 bie li er an SBerIin nnh 6 tettin fe ineIefungen iiber h ie (Sleicbicbte hee h enti cben I beateré, meIrbe hann 1 81 7ale fli ncb SDer fli erfafi er beae i cbnet fi e ale ”fi lorarbe it an

e iner Iiinftigen ©efcbirbte unferer SBiibne”; man mug nur behauern,

haB er ni cbt [e er hi efe Iegtere fo Igen IieBanf hie IBorarbe i t, mec eauegebt h on hen friibe ften QInfiingen nnh no cb has erfte SDritteI unferee

Sabrbnnheri e nmfafi t. 6 threnh mirf t harin bfi ufigee perfhnlicbe fi

bemortrei en he fi IBerfafi erfi , her ieine Il naufriehenbe it mit hen hamaIigen

ftaatli cben Buftiinhe n, namentli cb in her engeren prenfi iicben Ibe imat,

bh cbft nno ermitte lt anr 6 pracbe bringt, mie febr and) , an nnh filt neb,manebe fi berh e QBort bere cbtigt erfcbe int. iman Iommi faft auf he n(Sc hanf en, aIB ie i h enticbe E beatergefcbicbte bios hafi $abr3eug, um

fernabliegenhe 6 to§feuf3er mhgli cbft barmloé in h ie Imelt binaufi gutragen.

23t narbEBrnb bracbte ©h u a r h me r r i e n t feine her

heutfcben 6 cbauipieIIunfr'2) . SDi it hem Il riprung her Runft beginnenh,

1) S a lim BerIag h on SDnnd er nnh bumblo t.9 ) 9 c ipaig. 8 erlagnon 3 . 23h . I—I I I . 1848 8 h . IV, 1861 ;

in) . 3 . v 1. 1

Page 9: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

Qi ind e , Q e fgmme lte QInfi iige gnr SBiibn c nge fcbi cbte .

mirh hué QBerf bi9 qnf h ie nene fte Be it fortge fiibrt. fD er IBerfafier,h em tii cbtige 8 1min; h irbi febIt, mei f) hes 91n3iebenhen nnh QInregenhen

um in mcbr .an bieten, me iI er ale 6 &nger, 6 cbanfpie ler, 8 fi bnenIe iter

unb Qi iibnenhi cbter, fein games Beben binhurcb tbatig mar . QIber grahein hiej ef

fl

eignen”

i bii i igf e it i ii ea and) begrunhet, haB ibm h i e h oIIe

Ilnbefangenbe it febli nnh n i cbt b ios, ma non 6 e fterIebtem, 6 c Ihft

erfixebtem beri cbtet wirh . 6 h entftebt i i ore ingenommenbe it ,,fnr”nnh

zygogen”, ibr gefelIt fi rb

Sabrliiffi gf e it be i SBenubnng oher Si i cbtbenngung”h er D ueIIen, mec e h ie lfacb unri cbtige QIngabe bur gorge bat. (526

mangelt eben griinhli cbe 6 orgfaIt, h ie h o cb e in (SJefcbi cs merI h erbiirgen

foIItc unb nne mangeIt norb immer hie aunerliibige ©efcbi cbte herh eutfcben i8 iibne ; he nn auf h ie fem a IIg em e i n e n (Sebiete bewegt fi cbIe in a hrer auger ‘Brub nnh meh rient.

fbagegen feblt ni cbt e ine grofi e, tdglicb fi cb mebrenhe a babt

be i o n h r e r 6 cbriften, h ie nie l i SertbnoIIeé bringen fiir h en, her

umfi cbtige‘Brii fung an iiben nerftebt. 6 e Ihfto erfa§te Bebenfi iiiufe non

6 cbauipi eIern geigen nur allanoft, mie has 6 amme in hes roben EDi ateriale

h o cb ni cbt obne QBe itereé bufammenfii llt mit h e fi en (Be ftaltung in

IiinftIeri icberC

5mm : fie Iafi en behanern, hat; SBegabung h es SDarfteIIerB

nnh SBegaInmg h es 6 d)ri ft)'

teIIer6 fe lten banh in .fganh gebi . Be i cbt

mirh and) mie be i Sfflanh’

s tbrfi nenieIigem flrncbftii cf h ie (Er

afibinng h on fi orgiingen, ftatt tren an fe in, h ie Imebr e ine Qiertbe ih ignngé

fcbri ft in eigner 6 arbe . SDanebe n bahen mir Q inaeIfcbiIherungen, me lcbe

nur be ftimmte 58 ubnen unb beren Se itung bebanhe ln oher and) e inen

me iteren s’

i reié in’

e QIuge fafi en . SDie h on

(S u ftav ansISn t Ii b

‘) h eri cbten mit frbli cbter QBabrbe it obne SD i cbtung e ine

8aufhabn non h en bagbaften QInfii ngen he el 23 iibnenh i cbter9 h is aur

o oIlenheten 6 icberbeit hes fiBiibnenIe itere , hem es (i rnft i ii um h ie Rnnft.

QIIIe beh eutenh en Siamen unter menen, melcbe miibrenh e inee o oIIen

i i ierteIiabrbunhertB f ii r h ie flubne fcbriehen oher a u f her éBiibne

wirrten, begegnen nnfi , aber ni cbt in trai ner Q qbaq ng, fonh ern in

[ebenh iger i bii tigf e it, mit gere cbter QBiirh igung ibree 6 d)affen§ . 59093

SBucb betont ni cbt h en g iver? an be ic ht en, nnh ho cb entbiilt efi h ie Sii IIe

goIhener Sebren fur Sehen, her alh Q i cbter, ale SDarfteIler, aIB Se iter

anr fi iibne bingegogen mirh .

2 E h e . fi le rlin, G ebrfi h er i laete l. 1874 .‘Jieuer fi bhrnd : i . h . QIn emiibItc n

We rf en . 38 h . V .

Page 10: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I . M unfi irbIt 3nr heath en fi iibnenge fcbi cbie .

Grinen neuen QBeg betrat fi e rman n Il bh e in feinem SBncbe : "was6 tahttbeater in .bamburg 1827 - 1 87 7 . (i in fi e itrag bur heutfcben

Gu iturgefrbi cbte” SDer (Segenftanh mafi te o erIod enh fe in ffi r hen

(8d cbid flicbre iber : nnter hen heutfcben Qi iibnen bat h i e Q amburger

irbou friib e inen bero orragenhen, aeitme i lig hen bii cbften fRang c inge

nommen . Be ffi ng eracbtete fi e {e iner 93 ramaturgie miirh ig ; bi er mirIten

QIcIermann, fi fbof, 6 rbriiher, SDorotbea nnh Gbarlatte Qld ermann, .‘Bu rf :

mann , her erfte heutfcbe .bamIet h on fiBeheutung. $§iir h ie friibere(«Be iibi cbi e h ie fer 28 iibne maren c on tbii tig : 3 .

5 . 8.

6 cbmihts) , 3 . SI. Sehran in h erlobnt ea Tub, bier he t en we itere

©eicbicbte im SRabmen e inefi Be itbi lhe fi entmicf e lt an feben. 6 e inen

6 tanhpunf t bege i cbnet Ilbhe in hen QBorten (6 . "iii ie i ii bieber

h er i i eriucb gemagt morhen, e in i beater ale mi cbtigen nnh e ingebenherc

{seri cbung miirh igen (Segenftanh h erge ftait gum Smitte inunh e e iner mono

grapbiicben SDariteIInng an marben, has haneben be ftiinh i g f Iar angeheute i

mirh, inwie fern alIe anhern (Sebie te hes . ge i ftigen, ftaatlirben, Iircblicbennnh gefeIIicbaf tIi cben Sebene mit her

‘Biibne bufammenbiingen . $Die fli e

aiebnngen herie lben aum EBui Ium, aursBrefi e, anr hramatifcben Bi i eratur .

anr (8e feggebung, an h en groBen ©e icbid en unferee i iaterlanheé n . f. m.

murhen er'

rirtert ; nnh miibrenh a. (Ehuarh fib eorient in fe iner (8e

[(bicbte her heutfcben 6 cbaufh ie1fnnft h ie‘

5rage gar ni cbt aufmirft : miehag naterlanh i icbe

‘I beater etma aur Beit her mapoIeon iicben

c

{yremh

berrfcbaft fi rb h erbaiten babe ? i ii in gegenma'

rtiger 91rbe it her nati onaie

nnh palitifcbe (Sefi tbtépunf t Item anerft gemabrt. 6 ci mm genug, hafih ie henticbe Qi iibne geruhe unter h iefem am elenhe ften erfcbe int. fli iemanh

mirh e inmenhen moIIen : bier fe i nnr h on ©amburge fi iibne im 28 efonhern,ni cbt aber h on h er heui icben SBiibne im QIIIgeme inen h ie SRehe ; h i e

(S e f cbi cbte h e e b ambu rg e r 6 ta h t tbe a t e r fi f e i t 1 827 e rar’

i ble n ,

be iBt : e i n kBi Ih h e r Su ft fi n h e e n t r o l l e n , mi e f i e i n h e r 9i e n

ae i t i i be r a II be r r f cbt e n . giar Si ame n , anf h ie es ni cbt anIommt,ii nhern neb, unb ancb hiefe Ie ineémegé immer man henIe an hi e

QBanhero irtuofemu . i . m. h ie Iiinftleriid nn iBo r g ii n g e ble iben imG anaen g e n an h i e i e e n , glei cbo iel, meleber hentfcben 6 tii hte St beater

t ) e tuugm , Bering h er‘

3 as. G o tta'

fcben mumo nbrung: 1879 .

3) .bambnrgi icbe i beatc rge fcbi cbi e . bombin g, 1794.

fi k i cbi cbi e beé‘

fi amburgi icben I beaterfi (bis 1786) in f. fi lmanad) fi ir’

B

l brater 1809— 1 1 .

(Sle idnd ne befi mmburger t beai eré (bio 18 17 ) in fein em Sabrbud) fiir ‘I beater

Irennhe . samburg 1841 .

Page 11: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

93 ind e , G e famme li e fi nfi dbe bur fi iibnengefibi tbte .

meien oher llnme fen gefibi ihert mirh . mi c Iiinfi lerifibe SarbiIofi gIe it i eb fi d) gIei cb in D fi nnh iIBefi , im 6 i

'

1hen nnh ‘Ji orhen ; h ie

flnflitii t h er oberen Sle itnng, h ie h iinIeIo oIIe mummbeit her SRegifi eure,h ie

<

{fanlbe it glii naenh beaabIter (i ambh ianten, worunter hass.Bnbli fnm

h er fi anfafi aht ein baIbe6 Sabrbunhert 311 Ie ihen batte fi e fi nhe t

anhermiirt6 fa gabIre i cbe éBe ifpi e le , hafi h ie (Sefibi cbte he6 6 tahtibeater6

311 bamburg in f o l cbe n Q ingen n n h g e r ah e f ie bi Ih e n h a6

(fi n t f cbe i h e n h e l Ie iher a 16 top i f d) f ii r gana fibe u t f cbl an h

ge iten mab. ‘mebr nod) : gIe i cb h em begrenaten Eli a ume fibe int and)

h ie 3 e i t me ld n gegenmii rtige fi rbe i i nmfpannt, nor hem ge ifi igen QIuge ;h ie fi

1nf31g Sabre van 1 827 bi6 187 7 eri cbe inen nnr 311 oft mie her

i ag, her gefi ern oergangen i fi .

Qlurbfli ertbolh Sigmann Iagt im i iormori 511 [e iner Sebenegefibicbte

6 d) rbh er’6 SIBenn m in 58a i iberbaupt e ine fi ere cbtignng baben

[all neben h er aIteren kBiograpbie , in Iiegt fi e ia eben harin, hafi i cbh ie e ine nnh menn man will h ie Q anptfe ite in h iefem Riinfi lerleben,h ie 911m In 9111 mi e gang unberii cf fi cbtigt geIafi

'

en, aI6 Rem : nnh

Sluegangmmnf t me iner warfi eIIung genommen babe : h ie 6 te IIung

6 cbrbher6 in nnh Ieine éBegiebungen 311 hen literarifibenc

{gragen nnh

fi emegungen [einer 3 eit. 21116 h em Gl e fi ibl berau6, hafi hi c ic Qlu fgabebe i e inemManne 0011 her fli ehentnng 6 d) r5her

’6 1106) h er Bofung barre,

i fi meine fi iograpbie ermacbfen .

Ilbhe 11uh Bibmann beigen hen re cbten QBeg, h er gum re cbten gie ie

fiibren mnfi . $1806 nu6 febIt, hafi ifi nor QIIIem e ine h eni fibe éBfi bne n

geicbi cbte , gefibrieben 0116 h ie fen ©e fi cbt6p11n ften non ber ufener .banh,mit unbefangenem ll rtbe il.

Semer aber febIt 1ins nod) : h ie 8c ben6gefibi cbte Sf fianh’

6, we irbe

fi berre icbe IBegiebnngen bi ete t gur 6 cbaufpie lf11nfi , an t Qi iibnenge fibi cbte .

fiber 6 to ff ifi h orbanhen in 6 d) r ifi en, gehrncf ten nnh ungehrucf ten .

21nd) bier behari e6 nnr he6 unbe fangenen li rtbe i l6, her berufenen banh .

ma ifi 11n6 (i nglanh me it uoran6 : entmeher binterIi efi en fe ine grofi en6 d) a11fi 1ie ler e igene mertbooIIe flu fae icbnungen oher bemfibrte greunhe

brarbten balh h ie 6 d) iIh ernng her Q ingefibieh enen . QBir fe lli en n icbt

nor h er 6 d) 1o ierigf e it anrii cf fibrerf en, lange flerfi iumtes enhIicbnacbgnbolen.

1) griehri d) Submig 6 cbrh he r. G in fi e itmg aur h entfiben Ei terainrs nnh T beaters

gefibirbte non E ertbo lh Sibmann , $ro fefi'

or 11. h . Un iverfi tat Sena. .{ mmbnrg nnh

Q eipaig. IBerIag non Q e opo lh 93 11fi . 58h . I , 1890.

Page 12: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

.f rieh rid) [ nhmig S ibrhh er, h er h eui fibe $bah fpere =Begriinh en

2306 (53 eh eiben he6 $berner6 nerIangi ibre i erle i : ti'

1d) tige 6 ti'

1d e ,Iiid nige warfi eller, tii cbtige Eeitnng ; nnh i age he6 ©Ianae6 erfibienen

immer hann, menn e i n 931mm in aIIen br e i mi cbtungen fi d) bero ortbat.2306 beme i fen hie Siamen 6 b0fi pere, EDi oIiére, ©art i cf , 6 cbrbher nah

Sffi anh ; fi e nertreten mfibrenh ameibnnhert Sabren e ine fe ltene éBIii te

he6 z beai ere in (2091008 $§ranIre icb, SDentf cbIanh . SDre i non ibnen

fi nh anglei cb hnrcb e in engerefl 58011h o erbunhen. (Sarri cf nnh 6 d)rbher,

h ie Seitgenofi en, o erhanfen ibren 910 i unb .

‘Rubm nirbi 311m IIe infi en

mi l hem ‘Be ifi anhe 6 baI1'

pere’

6 : menn ibn G arrid fi i r h ie be imifibe98 1

'

1bne mieh ergemann, mnfi te ibn 6 d) roher fiir h ie fremh e fi bbne

gero innen. 6 e ine erfi e fi e lanntfcbaft mit hem britifiben SDicbter fiiIIt

in h ie Rbnigeberger Se it, 1110 93k . 6 1110 11, ebenio gemanh t 016 fRehe:

Iiinfi Ier mi c 016 SDrabttiinaer, gange 6 c enen 0116 .‘bamlet, Sear, D tbe llo

h em o iergebniiibrigen 6 d) riiher h ertrug. flkier Sabre fpii i er erfcbien

QBie lanh’6 fi berfegnng ; fi e bracbte nnr 22 6 ti

111e , nnh 1006 fi e bracbte ,mar n i cbt iiberaII h o llfi iinh ig, nicbt iiberaII ri cbtig, h06 Inappe Q i cbter

wort trug oft e in fiblotternh fabie6 Rle ih, her (5101110 mnrhe 11011) 016sBirfe ibii ring

, aher e ingefi ibrt. 9Iber

6 cbr1'

ih er erfannte hen Stern : h i e fi beriegung bieni e ibm 010 ©006b11d) .

fi r fi i fte i e in .bamburg hen $ere in her St beaterfrennhe : 6 b0fi pere unb

6 opbof ie6 Iamen ha bur florieinng, miibrenh ibn inane her SDarfi e IIungibrer SUIeifi ennerIe befibr

'

iftigten. (8attfcbeh’

6‘Bannfi rabl gegen 6 baf =

[h ere mar Iiingfi obnmii cbtig ; fi i r hiefen erboben fi cbmentfiblanh’

e befi e

Emiinner, nor SIBi eIanh fibon Sobann (fli06 6 d) IegeI, Se ffi ng, 21310116

ali enh ebafobn, mit ibm nnh nad) ibm .berber, iaiirger, (Soetbe . Sn

QBien bracbte her 6 d) a11fi 1ieIer 6 tepbanie her iiingere bere ite 1 7 72

e inen mnnherli cben Wiacbeib anf h ie kBiibne, mec er erfi mit hem fiinfi en

Page 13: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

0 fi ind e , Q e fammelte flu ffi ibe 311r fi l iibnenge fibirbte .

Qlfte he6 D rigin016 begann unb herb fe ine ri cbtigen fi inf 01m afi blte .

i bm QBe ifi e 6 bafi pere’6 ifi wenig 511 fpiiren, hafiir erfibe int bfter her

polternhe ($e ifi Rbnig SDunc an’

6 ; fi nacbetb mirh 0011 her mabnfi nnigen

80h 1) zIJiacbe tb erfi ocben, unb iiber ibr fi iirat fi i efi li cb h06 brennenh e6 d) 10fi anfammen . 910 her6, fafi umgeIebrt, bebanheIte h er QBiener

6 d) rifi fi eIIer St an) ©eufe1h im folgenh en Sabre h en bamlet : bier

merhen b ier QIIte h ermenh et fi ir h i e erfi e Spii lfte h e6 6 bafipere’

fibenSSrauerfpieI6, unh hefi en amei te .bii lfte ifi in h en fiin

'

fi en 2111 gufammen

gehrii ngt, mobe i hann p e lien6 sISSabnfi nn, h ie Si e ife nacb (i nglanh ,h ie Rircbbofl

'

c ene, ha6 Se cbtfpie l, Sortinbr06, fe fi 80er1e6 gang 0116allen , mfibrenh bamlet nnge fiibrh et hen z bran befi e igt.

Ilberfegung bieni e 016 @rnnh lage .

6 cbrbher mnrhe he6 28ehen f e116 n icbt ©err : 0b iiberbanpt, nnh in

me leber (Sefi alt {e inen .bamburgern 6 baffi 1ere 00r511fi eIIen mare ? QIIIe

3 me ife1 enticbieh her 3 111011. Sm Sabre 1 7 76 fab er 511‘Brag h en

g enfeIh’

fiben .bamlet auffi ibren ; h ie mii cbtige QBirInng befi immte ibn

fofori , h06 (SIe icbe 311 magen, unb h em Q ntfcblufi e folgte rafcbe i bat.

91m 24 . 21113 1111 murhe h ie 91rbei i begonnen, am 20 . 6 eptember erfibien

h er fD iinenprina 311 bamburg auf hen EBrettern . 21110 binnen 4 QBocben :

Sertigfi ellen he6 QBortIant6, QIuBfibre iben aIIer Sfi ollen, Sefeproben , Ee rnen

0011 6 e iten her 6 d) 011fi ) ie1er, fi imtli cbe St beaterproben, enhlid) h ie mfi eIInng. Sn her nrfprfi ngli cben Safi ung ae igen fi d) mancbe 6 p11renh iefer (fi le , mobI and) h e6 3 agen6 z fi e fi iibt fi d) anfang6 gang anfQ eufelh, hann aber ifi h efi en t e inte i lung o erbefi ert, p elien6 QBabn

fi nnfeenen fi nh 0116 SIBi eIanh eingefii gt. 6 te16 erfennt man h ie QIbfi cbt,

banh lnng nnh 6 d) 0111110§ mbgli cbfi 311 o ere infacben . Qi e ibebalten merh en

h ie .beufeih’

fiben 910mm : D Ih enboIm, (81111011, flemfi e lh, (SEIIri cb,

St engow fiir : ‘Boloni116, boratio, fli emarho , SDIarc elI116, Sranaie c o

Q ine ame ite Safi nng gibt hann fe cb6 91m, 311 bequemerer (i intei lung

behingi hard) fi erfi ellnng he6 80c rte6 (h er freiIicb unter h ie SDc’

inen :

Siamen ni cbt pafi en 10111) unb h er St ohtengraberfc ene ; h ie fRe iIe 11011)

(i nglanh mirh menigfi en6 norbere itet, nnr Iommt fi e ni cbt anr 21116:

fiibrung ; aber p e lien6 iBegriibni6, ha6 Se cbtfpiel, Sortinbr06 fi nh

ein fii r 011e maI be iei i igt, fi amlet unb 80erte6 mfi fi en obne (fi nah e am

Beben bIeiben . Snamifiben mar (Sf fibenbnrg’ts fi berfebnng eri cbienen,

mec e, SIBieIanh’6 QIrbei i h erbe fi ernh nnh h erh o llfi ii nh igenh , hen ganben

6b01fi 1ere bracbte . 6 ir murhe fiir h ie hritte Q amletsSafi nngbenugt, meld ! am 6. Sebruar 1 778 anerfi auf her ZBiibne erfcbien.

Page 14: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

11 . Sr. Quhm. 6 cbr1’

i h er, h er h eutfibe 6 b0110ere s58egriinh er.

.fi ier ifi h ie St atengraberfrene 0ber1n016 entfernt : ibre 6 11) er3e amifcbenhem ii brigen ti e fernfi en Snbalt fibienen ani

'

tbfi ig, and) feblte ibr h ie

eigenti i cbe‘Begriinhung hurcb D 0be1i en6 SBegriibni6 unb fi

'

mi QIIte

merhen nun bergefi eIIt . 9 urd) 011e hre i Safi nngen Ianfen ame i fibmer

begre i fi i cbe Q'

Inh erungen : ha6 reuige (Sebet he6 Rbnig6 : ”D , meine

Slibat ifi nnh bamlet6 §Rehe haau : "Seat Ibnnt’i cb

6 tbun“

Iommen 0 o r her h er 6 cb011111ie1fi ene , hnrcb me lebe be i 6 b0110ere he6Rbnig6 (Semifi en6angfi erfi i bren QInfi ofi erbaIt. 6 oh0nn be f ennt h i e

fi erbenhe Rbnigin unter SDonnerroIIen ibre Slfi itmifi enfcbaft 11m hen‘t

he6 erfi en (800m. Sm ii brigen o erh ient hi e SJIiibe he6 fi eten

be fi ern6 hefto grhfi ere QInerIennung, nacbhem e ine mii cbtige QBirIungkbon be i her erfi en 9111ffi

1br11ng c rairlt 1oar. Srangbie ronbmuds fi re d :

mann , her erfi e SDarfi eIIer he6 Q amlet , bat merfmi irh igerme ife

h en ‘Brinaen Iei cbt iitig auigefafi t : h ie 6 c enen : 6 cbmi'

1rt 0111 me in

6 d) 10ert“

nnh : in ein Rlofi er mnrh en 01m ibm mit S a u n e

gegeben. £9 06 fi berrafibenh e h e6 (Sangen Iiefi ffi rerfi Ie inen z ahe l

Iant werhen, man begri fi ni cbt gIe icI) , mie e6 anher6 fein thune ? fDa

gegen 100r SDorotbea Sl cf ermann, 6 d) rbher6 6 tie ffcb10efi er, 016 p e lia

0011enhet ; miirhig ibr bur 6 e ite fi anh ha6 Gbepaar Ste ine cf e 016 .berr

fiberpaar ; 6 d) rbher’

6 fbnigli cb frbmebenher (SJe ifi erfibri tt, her {Iagenh

humpfe 111000 fe iner 6 timn1e med te h06 (8r0111en her 3 ufibauer.

meben hem (Be ifi ipi elt er aei tme ife hen i ohtengriiber mit binre ifi enhe r

Banne . fiDen bamlet iibernabm er erfi 11011) 8 r0cfn10nn’6 91bgang unb

gab her éfi olle ibr na11e6 tragifibe6 010 11 anrii cf ; aber er tr0t 01111) hre i :

mal 016 Baerte6 auf, hamit ame i feiner 6 d) 011101e1er fi rb in her .fi amlet

Stone 0eriucben Ibnnten : h en 3 11111) a11ern mar h ie ©ntfcbeih1mg 0nbe im=

gefi eIIt, mm 000 h en SDre ien her i biinenprina 0erb1eiben folle ? fb ie

©0 ti cbe ihnng fi eI fiir 6 cbriiher SIBiibrenh h er erfi en brei Ebi onate

1011rhe h06 6 ti'

111 in bamburg 51061111101 mieherbolt ; man fpracb hortnur 000 Ibamlet unb fiBro cfmann, ibn fab man 006gefi e11t in Rupferfi id) ,anf 6 d) 0111n iin3en, in getri ebenem 213i1h10er1. fD er 0 ie1be1cbii ftigte fiDr.

ERe imar116, beriibmt 016 21m unb 016 6 onher1ing, bbrte be i Rmnf en

beiucben 000 ni cbt6 QInherem rehen, er 1001110 006 QBunh er fe lbe r feben

11nh fubr 30 her fi orfteflnng, trog a11er (8egenre hen feine6 Rntfibe r6,hem hie fe Sanne he6 faerrn had) 011311 fe ltfam hiincbte . 9116 her éBor

bang fi e l, fagte 311eimar116 hen Srennhen, h ie 0011 6 pann11ng fe in urte il

er100rte ten : i fi re cbt gut, ha6 harf (E1111) gefallen . 91ber 1006

ipre cbt Sbr immer allc in 0011 fibro cfmann ? 91111 hen ©e ifi febt ! SDen

Page 15: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

5 2110 110, G efamme lte 1 11110“ 3111: fi fi bnengefibitbte .

(80111 be101mhert ! fiber Iann mebr 016 hi e anhern 3111ammen l 6 1bo nim fo lgenhen Sabre 1pie1te 38rorbnann hen .bamlet 3105111001 in 23er1inunb bracbte hi e 6 cbrbher

1cbe .‘Bearbeitung hann nad) £8ien, 100 er

beim iBurgtbeater eintrat. 5006 6 016 macbte unanfbaltfam 1einen

£80; hurcbcJDentfiblanh : 0110 her bofbiibne bi6 311m e lenhefi en t be6vis

{arren berab iiberaII roat h e6 anfgefi ibrt, nnh her Q inhrnd marfe in geringerer be i hen Runfinerfi iinhigen 016 bei her roben fi llenge .

Wan batte 1ogar St aroflarten mit Siguren 0116 bamIet. (80etbe’6

,,QBiIbeIm fi lte ifi er er1cbi en er gab her augemeinen 6 tin1mnng

21116hr1111 nnh gab ibr neue Slabrnng. Sm Sabre 1 790 fibre ibt

91c 1¢b0rh’6 El beaterfalenher : ”21100 Iomme 11011) SIBien 311 ieher Sabre6

se it, man trifi t gerni1) 1e cb6 bi6 acbt bamlet=6 11i e1er mi ifi ig am

unh 1cbon nor iebt bunh ert Sabren nnternabm e ine St an ha6 Runfifi fi cf ,hen fi fi nenpringen 311 1pie1en h ie fibbne Seli c ita6 91bt. fi ber e6

fibeint, hab h er 0rrb1'

ingni60011e 910me ,,Se lirita6”fi d) ham016 ffi r 1h lcbe

6 pi eIerei gIeid) 10enig be101'

ibrte , 016 in 11n1eret (Si egenmart. unnm

1t1‘

i111id) i fi h ie St bat1acbe : 6 d) rbher’

6 .bamlets‘a earbe itung 10i e o ie I

10ir narb beute an ibr nermifi en mbgen fi e gewann had) mi t einem6 1b109e fiir 6b0110ere h06 hentfibe .

‘Biirgerre cbt. 21111h ie1em 1e1ten (Brunhe

gaIt e6 nun 10rta11banen .

ll nh fibon narb amei SDIonaten (0m 26. nnh 27 . 9100ember) bracbteh ie bambnrger fBiibne hen D tbe IIo ,,mi t neuen ale ih tmgen unb neuen

El beateroeraiernngen”, 10 ie h ie a fi inh ignng 1011tete. 6 cbri

'

1her io lgte bier

f einem fiBorgfi nger ; menn er h06 éBerfi iinhni6 nnh hen 211110 batte, h ie

tragifibe (i ntmid e lung nnge1cb101'

i cbt beignbebaIten, 10 i1t her 5111101161115

gefi attet, hafi fibrin; bamlet 0 16 5160 13 ii be r man emar f ffi r 6bats

were nur hen R eg ebnen 1011te. sIIber hie6m01 batte her erfabrene

fi iibnen fenner fi d) he eb ge irrt : 1ein 6 d)ritt 00r10 1'

ir16 mar 311 f i'

tbn ges

10 e1en . QBec e fiBanhInng he6 ©e11’

ib16, h e6 (8e1cbmad 6 be i hen 3 11

fibanern ! 91011) 00r bnnhert Sabren 1011rhen 0111 011ener 6 c ene 6111

banptungen mit tiiu1cbenher §Ii§0brbei t anfgefiibrt ; h ie («Be ifi er h er (6111

banpteten er1(bienen, ibren abgefiblagenen $1001 in her .banh tragenh

haran fanh 91iem0nh fi ehenlen ; unb ha6 ‘I raned piel 250100 10116,

10e11be6 her Be ipaiger SD idner Ron nart 11011) 60mei lle iibera116 fre i be :

arbe i tet batte, gab 1ogar folgenhe Qi iibnenme ifi mg:

,,3 10 ei perfi anifibe (i brifi en 10erben an EBféiblen ober .Rreuaen in

einem angeIegten Sen er anfgebiingt; einer non hen habei 1tebenhen 6 01

haten gebet bin 11nh 1tabet hem einem (Q e freuaigten h ie iBarti1an in6

Page 16: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II . 3 1 . 20 h 10. G cbrbher, her heutfibe 6 b01100re 18 egr1'

inh er. 9

.fi erae , h ie1er quii Iet fi cb e in wenig unb 1tirbt. bi erbe i t0erben unter

fibieh ii cbe (5bri1ten norb 11m6 Seben gebracbt, 016 e iner gefi e iniget, her

anhere ge1piefi et unb in6 Seuer geworfen.

©egen 101cbe fi iibnennorgiinge Ii efi e fi cb her 91116gang he6 D tbeflo

fa1t barm106 n ennen ; 011ein hi e 3 11111) 011er maren ingmifiben ange friinf elt

000 h er matten (i mpfi nhIi cbf e it franabfi fiber t ranerfinie le nnh 10 erfibien

henn hem gehriingt 0011en ©0111e $De6hemona’6 (Simo fi rgnng "an

1cb011herb011 fi e 1011rhe iiberh ie6 000 D tbeIlo s‘Brodmann be10nher6

1tart aufgetragen . 50111bambnrger $be01erge1(bi cbte melhei 311 her D tbello z

21111111br1111g : ,,Dbnmacbten iiber D bnmacbten er101g1en 101'

ibrenh her

(8r01161renen h ie1er er1ten Qtorfi eIIung he6 iibertragi fiben St ranerfpi e16.

Sbic 20gentbi'

1ren flappten 001 unb 311, man ging h000n oher 100rh

0 0110116 hanongetragen . fD ie SDirefti on ent1cb10fi fi d) , hen D tbeIIo be i

he r hritten 230r1te111mg (4 . SDegember 1 776) ,,mit fi eranhernngen”an :

bu ffi nhigen. SDi e1e befi anh en in 2111610111 mgen oh er SDIi Iherungen. 58rd

mann gefi eI 5100r in her fi ri te irolle wen iger 016 1ri'

1ber, aber me i1terb011

100r 10 ie her Shorotbea QIcf ermann 016 ®e6hemona, eben10 h er Sago

6 1brbher’6. 6 011be 2301e10 i1bte , henen h06 $861e 6 01011310 1111 111, 1vie11e

er ungern ; li eb fi cb’

6 ni cbt 0erme ih en, hann 10g ibm haran, iehenf ie inen 3 11g bernhranbeben, in 10 e11bem nod) e ine 6 p11r 000 al i enfiblid)f e it hurcbbli cft . s

.IIIiifi e had) 10011 her 3 111cb011er 011en banheInhen SBer

fonen hen gefi mhen merfi anh 0b1pre cben, menn e in 6 11) 11r1e fi e tbnfi be,her h06 6 iege1 her flkermorfenbe it 11e16 an h er 6 tirn trage. SIBie mag

aber h em 10011 10 nnbeug10men 6 d) rbher=Sag0 511 SDIute ge10e1en 1e in,be i hem 0 e r10a i cbe n 6 d) 111b, webber D tbe110 unb fDe6hemona mieher

18rnn i er : "87 . 2111110 . 6 1bri'

1her. Gin Riinfi lers ti nh Sebenflbi lh

beri cbtet (6 . 21 1 )

"66 100rh 000 h er oberften iBebbrhe ©0mb11rg’

6 0erlang1, hafi in h em [ebten

11111: h i e $err01berei Saga’

6 enth ertt merhen 1011e unb 3 10 i1cben SDe6h em0n0 nnh

ihrem G atten hann c ine rilbrenh e $er1bbn11ng61c ene ftattanfi nh en babe . fi c i her

QIbbdngigf eit h er i beaterh ireeflon 00m 6 enate 100t h h ie1en1 [arberli tben 98e1eb1e G e :

b0r101n gelei1te1 unb 10 eine herarti ge i lerbaflbornung 6 b01'e1peare

’6 brei1t 0111 h ie

IBiibne gebracbt. fi c i einem 10111) en h i c tatori fiben Q ingre i fen he6 6 e0 016 o erhi ente

er es mabrlid) ni tbt. hag ibm, 101101h ein nener I beaterprinaipal 1eine fi abne er

bfi nete , in einem be1onh eren 230r101e1e gebt igt unb h i e hramati fibe R afi 1einem

6 1bube empfoblen marh . Sc h en falls erbe IIt 0116 her angeffi brten 2b01101be ,mi e 1d ) 10 er 6 1brbh er e6 batte , 1ein e Ifi n ftleri fiben fi ringipien gegen h i e pbi lifi rbfi n

S nfi cbten h e6 Q amburger 6 enats 311 bebaupten .

fDen 8 0 006 111: h ie ,,angeffi bt te

Page 17: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

10 N ud e , ®e10mme11e 211111000 a11r SBiibnengefibitbte .

$180r 06 h ie1e tri ibe (Erfabrung, 10e11be 1e inem Q i fer fiir hen britifibenSDi cbter e inen .{1emm1cb11b 011Iegte ?

t

5011 fibe int e6 10 , henn er11 narb310011 91100000 (24 . 9100ember 1 7 7 7 ) mirh h06 britte 6 b01111ere =6 tiidanfgefi ibrt, unb 5100r hie6m01 e ine minher behenIIi cbe Romiihie : Q er110 111m0 0 0 0 0 0

‘B e n e h i g , ,,mi t nene r fDe Ioration eine6 per10e c t'

10 i11ben$101000heng00ge6. fborotbea M ermann 1001: 110mm; St an 6 cbr6herfli erifi a ; 6 cbr1

'

1her 6 b1)1011. fDi e z beatergefibi cbte bemerft 000 ibm

”(fi ne tre11111be S10d) 0bm110g ii’

rh ifiber 6 itte 0 0h S enebmen6, mit h em

1e1011en 2Be0bacbt1mg6ge i1te her 3110110 0bge10111¢bt. 6 pr01bton Qanh e

1cb10g110g nnh (8eberhung im banhe l nnh QBanheI batte er fi cb e igen

311 marben unb 311 0ereheIn gemufi t.“ 6 cbrhher

6 Sreunh 20mm ffi gtbinan : ,,

SDer Suhe 1ta11h ha, hen 6b01111ere 10b. Emir 111 rein 6 d)00 =

111i e1er 00rge10mmen, her fi d) ibm gendbert bii tte , 016 her (i nglii nher

21101100 , 110h had) bab’

i cb Remble gern gebabt.“

6 cb00 nacb hre i QBocben 101g1e mieherum e ine Rombhie : $0105

f i'

1 r 21110 6 16. 1111h 1 8 . SDeaember) . bier i1t man er:

f ennt nid) 1, 10e6b01b? h ie er11e (i ntwirf e lnng geiinhert : fiber beraogerfibeint gIeid) 016 Elfi hncb, er 30g bereit6 1eit bier 2130110 0 in her

.bauptfi aht 110er10001 umber , ermitteIte QInge10’

6 1ri'

1bere6 Q¥eflhb0 i6mit 511100000 nnh er110rt i e bt er1t 1e inem 280gle iter

‘ hen 3 100 1 1e inerfi erfleihnng. 3 306 Sieh 30 210100g h e6 IV. 2110 6 wi t h mit iiberaue

1cb1001ben éBer1en 0er10111cbt. SDie 100111900 91b10e i cb1mgen befibriinf en

fi d) im 118e1entli cben 0111 11m11e11110g unb 3 n1amme01egnng ; 000 hen

0 ier erfi en 9111en bat jeher nur eine SBermant ng, her re i cbgruppierte

6 110113011 bIe ibt 1011 unh eriinh ert. 6 d) rhher gab hen $0 109, fb orotbea

Ql cf ermann h i e S10be110 , Srau 6 cbriiher h ie 21100000 . 6 0 fanh h066 11111 e ine giinftige 2111100bme unb bftere sII§ie herb011mg.

£306 Sabr 1 7 78 bracbte bre i 6 b016pere z 6 tf10‘e, gunfi cbfi (0m 1 7 .

Snli) hen 11011 19 S e ar , mit 201001 000 6 tegm000 . 6 cbrbh c r (i nhert,neben amedmiifi iger 3 1110mme01eg110g , n i cbt blob hen QInfang, 1onh ern

2 110110110“ble ibt flmn i er 111) 111h ig . Sm S abine h er 6 taht (1010 111110 fi nhet fi d) 000

einem SBefebl h e6 6 e0 016 beb1116 fi nh erung h er i 10r11011110 g, 0 011) angefi e llten (Er.

mitteIungen , ni cbt has G eringfi e . Sb i c hamaIige St age fi litteratur, me c e e inen 1011ben

6 01111 11111011101) 11113 0 03 1 11111010 1 we. 1010 6111 ham 060 11101. (fli ers! 6m m

11bh e, 6 10110 1. (it. 110 1erb0111mg, Sabrg. 1876 6 . 6 d)rbher 1e11111 fibre ibt

(5 . Sannar 1777 ) 00 ®o tter Iehi glid) : ,,Q er R obt 0 00 Ben eh ig i1t hen $0105a

31: 111110 1111111 geme1en .

“ 230 00 011) mufi angenommen merhen, hab h i e fi amburger

Z beatergefibi tbte ri cbtige 91116111011 gab,

Page 19: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 2 mm , Mammal: i nflate an: fi fi bnmge fcbidpie .

QBiener fi r ni tbnnafigehenh erflii ri . we r mibgiinftige 6dmu ipie ie rS tephan ie her iiingere idfi irte im Ci tillen, nx

'

ibrenh er offen h ie marmfte

gu nnh fcbaft fil t hen (Soft ae igte . G ehrhher murhe non hem {f iirftenRannig gewarnt. 3 c!) weib,

fugi e h iefer, ,,me lcbe G emiibrfi mfinner

Shuen gut C°5e ite fteben, id) we ib and) , hafi id) henen beitreten merhe ;

aher me t fann gegen has mornri e i l anflmmnen ? llnh bier merhen

6 ie mit ihren e igenen fiBafi en betc'

impft : 23rocfmann i ii Sbr cabinet .“

mnrcbiaucbt’ “

ermih erte S chriiher nerbinh lid) , " c itrus barf fi t!) hers.Ili e iftc n: immer nod) o orhebaiten .

“6 0 tam h ie fli orfteflnng beran.

Si nifer 3 °f¢f erfcbien, hahurd) mat h a ftanh unh S ine gewahrtaher G ri lle follte ble iben, has mar h ie Rafting her gablre idj en ®egner.

‘Be i hem $a iiber (Soneri l f latfcbte her Si aifer $8e i fall, h ie Emebraablmurri e ; im II . Ql ft, mo Sear hen be ih en i thdfi ern gegen iiher fiebt,

ge lang es nocbmale , h ie fte igenhe St e ilnabme an unterhrii cf en ; abe t he r

S tnrm anf her baihe entfefi elte had) hen [ange h erbaitenen .‘Be ifails

fmrm, her hann immer auf'fl melee bonnernh b eh in d) , grennh unh

SSe inh mit fi d) iortreiBenh . mein e inftinnnigen beworrnf hurfte S chrfi hernicbt folgen, mei l e in faiferii cber 98 efebl hiefen 931i§hrancbnhge ftellt batte .

if iirft Raun ib fagte ibm anbe t en i agea z ,,QBer hen ft an e li te ? 6 ie

batten ftatt her SBiibne m ine 2m he treten i iinnen, um ri d) non hortnod) einmal hem ‘Buh li fum an geigen . Q ue i ii nicbt im («Meg o er :

haten .

“(Sana fl ien fe ierte hen gewaltigen S chwipieler. Sh aria

i berefia, h ie Staiferinsfi hnigin, etnpfi ng ibn in (Segenmari ibree bof

ftaates mit hen 28mm : ,,flli e ine (Siefunhbe it o erbot mir, has SEbeai er

an beinchen ; aher has Iafi’id) mir ni cbt nehmen, hen Swann f ennen an

[ernen, non hem me ine Rinher ni cbi genug an ergiiblen mifi en, nnh ibm

man! an fagen.

“Siai fer Sofepb fare d) ibn e ine 6 tunh e lung. i >ie

fi arfteflerin her (Soneri l war in tief erfcbiitteri , hafi fi e fi t!) enticbiehen

weigerte, hent

glut!) 6 d)rii her=8ear’6 nod) eimnai iiber fid) ergeben an

Mien . Qi ei einer fpiiteren QIufi iibrung in bamburg mutate S chrhher

nor h ie fem { fin ch e ine [ange SBauie , ale oh er fi d) erft fammeln miifi e,um h ie QBorte an finhen . Sbi c a dp uer maren bingerifi en, aIIec

{Srennh e riibmi en h ie nene tiefe QBabrbeit feinee S pielfi . Sfi d e lnh

ermiherte er : QBenn her S ebaufpieler hard) h06 G auge feiner SRoIIe

mirf t, i ii her Bufcbauer lei cht gene igt, ibm and) ieh e Q inbelbe it ale

flierh ienft auebu iegen . i bi eemal mar nnr (Sei fteegegenmart hi e ll rfacbe

her sBernie . 3 d) [ab hi e Si alifi e non einer Rerae entoiinh et, nnh her

z heai ermei fter ftanh rubig harnnter, er homeri te n ichte . Sn her ‘Banie

Page 20: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II . gr. Quhm. G d rhher, h er hentfd e S batipere sfi egriinh er. 13

rief id ibm an : ,fi fel, fi ebft hu henn nidi hie umgefaiiene Rerae ?’

a f hem fiBurgtbeater i ii h er G d riiher’

fd e mi lhere ems h e6cit'

rnueripie ie ie ithem beibebalten morhen, nnh beinrid 8anhe, her aite

SBfi bnen i enner, tritt fi ir henfe lben ein, u nit has D pfern her ebrlid en,liebenfimiirh igen Rorhe lia be i her SDarfteIInng fteté alfi illi ifi i on mirle .

éBi er i nmate nad hem Sear (am 1 7 . nnh 20. mooember) murheRan i g Si id arh I I . aufge fiibrt. G d riiher mar mid arh : er batteeine alte .

‘Borliehe fiir has 6 tirn! unh h i e SIi oIIe ; feine gran gab hieRi

migin, ibr maren nerid iehene Si ehen her fi onftanae im Rhnig Sobann

ange legt worben, fo bei ipie lflme ife hi e QBorte one am I I I, Qiuftritt 1 ,me ide be i E d iegel [auten

,,Sd will me in Se ihen lebt en fto ia an fein ;fi enn fi ram i ii fto lg, er bengt h en fi igner tief.

11m mid unh meinee grofi en (Sramee S tunt

8a3 i Rhn’

ge fid o eriammeln ; henn in grofiSit er, hafi nnr h ie meite, fe ite fi rhe

Sbn ftiiraen fann ; hen i bron mill id h eftei gen,

3 d unh mein Se ih ; bier [obi fi d Rhn’

ge neigen.

i nmate maren folde fi ntlebmmgen e in he li ebtee SJi i ttel, um h ie

SIBirfung an ftei gern, moron and Ebalberg in Emannbeim (Sebraudmad te . SDer an fi d {d on behenflid e Runftgri ff murhe oher nodbeh enf lid er, menn has beraubte 6 1nd eh enfnfle an h ie fRe ibe tam nnh

hem fi igentiimer mmmebr h i e 3 mangeanle ibe an erftai ten blieh . $1306

S piel he6 G d rhher’

fd en fi bepaarfi , ale Si bnigepaar in Enid arh Il ., fanh

miehernm o ollen iBei faII, alle in an hem fi raueripie l fanh man re in (Sefalien.

6 d on o iergebn St age ipii ter (2 . fD eaember) folgte R ii n i g b e i n

r i d IV., he ihe fi e i le gufnmmengeaogen . i ei l I h i ihet h ie ni er erften

91m, nielfad gef iirat unh umge fte llt, haneben mit SBermenhung e inaelner

6 c enen one i e il I I ; h ie Rran fbe it h e6 Rhnigo mirh fd on bier bemor

geboben ; her fiinfte 91“ i ii hann gang nus fi e il II airfammengefiigi . Sim6 d IuBmenhet fi d her Eorh D herrid ter an $011ftafi nnh feinen (Sei cflen

mit hen 28mm :

grofimiitige innge 3 5mg bat befobien, fi nd mit Slfi em, was

Sbr brandt, an o erfebe n. S ieben SDi e ilen nerbannt er fi nd nber

i n h uge, h is man hefi ere S itten an fi ud fi ebt.“

t

{snili'

tnff nnh h ie iibrigen bli cfen fi d [ange an, enh iid fast gunfiafi(Sate SJincbt, iBaud nnh her iBorbc ng iii IIt. G d rii her mar h erh iehere mobibele ibte Si itter guns ; e ine rafd geaogene rote E d nerfenlinie

Page 21: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

14 93ind e , fi eiamme lte an iiiige i n : Q iibnenge id id te .

ani ieher flacle geniigte, has SBollmonhsgefi d t an id afien, ieiner SReh emnfi te er ,,e ine lallenhe, hen 6 elttrinler o erratenhe Seinitimmigf eit

an

geben . SD ie grennhe S bafi pere’

o begriifi ten ibn mi t 3 nhel, o on he r

3 nid anermenge wurh e has G d anipiel falt aufgenommen. mad hem6 d lniie teat 6 d riih er berano, um h ie n iid ite Qi oritellnng angnliinh igen,

nnh iagte : ”Sn h er é ofi nnng, hafi h ieieo ‘JIiei itermerf 6 bal‘

ipere’

6,

me ld ee S itter! id ilh ert, h i e o on hen nnirigen ahme i cben, immer be iier

wit h o eritanhen merhen, to irh es morgen mieherbo lt.“ mun fo lgte

mirllid eine hrc imalige fiBieberbolnng, unb has G tfi cf mnrhe andmei terbin anigefiibrt, aher h ie Emaiie f ounte ibm leinen (Se idmacf ah :

gewinnen. hi nt in fli erlin hnrfte G d roher be im fi aitipie l hen {gallitafi ano ier ani e inanh er iolgenhen t enh en geh en . Sn flBien hagegen mnrh e

has S tile! tr on [e inem gallitaii nad e i n e r

ilBir mi iien n id i , ob her hoppelte SJIifi erio lg mit 9i id arh I I .nnh be inrid IV. h i e illeranlaiinng mar, hafi 6 d rii her h en S baf ipereeine QBe i le ruben lieB. fi e ble ibt habe i and an eno ii gen, hag er e in

neneo G balipere a é tiid n iemalfi im eriton oher im [eaten fli ierte l h e6

z beaterialneo ani hi e fi iibne brad te, obne 3 me i iel geleitet o on h emSweet

iid eren, nad baltigen Bniammenipielé . 3 mmerbin mod te e h her fi bers

legung mert id e inen : meld eo 6 tiiri iegt fo lgen iollte ? Sb i c c ntid ieheniteme itgrei ienhe QBirfung batten bio habin amei o on h en iiini gro isen

i roneripielen ergie lt : .bamlet nnh Sear, be ihe am G d lui; gemilhe rt ;hao britte, D ibe llo, mar an hem grellen fllnogang ge id e itert. moo gle id e58 ehenlen iiir Buid aner iener

I age ge igte Si omeo nnh 3 uli c . SD er

S d lnfi liefi ii d nid t nnh iiir S d rbh er ieblte harin h ie red tesJlolle, er batte mobl nnr hen SJlerc ntio obe r hen fi rnher Eoremo iibernebmen liinnen . fi nh lid h e ianb fi d her G to ii unter hem niimlid e n

ft ite l idon awe imal aui her fi fi bne : anerit ale fi raneripie l o on fi bri itian

$e lig fli e ifi e, eine ielbitiinh igc‘llrbe it mit 6 bai ipere

id en ‘llnlliingen,

aher nnr 8 banh e lnhen flie rionen, hann alo 6 ingipiel o on (Seorg i i enha .

C‘So hlieb nod has iiinite grobe St raneripie l, her fi llac betb, weld er,

empfi nh iamen éBehenfen gegeniiber, hen fi orte i l bietet, haB i e ine Soaupt

perion anf off ener 6 c ene itirht, nnh haB her llntergang h e6 berrid er

paaro and e in gat teo fi emiit idmerlid h erlegen fann

9M G d rh her"

fpi e li e Sh iroh flange h en ‘Bringen ,

‘8 ro dmann h en she i k :

fporn . (M . fi e i. G d rii ten , aht. I I . 313. 2 6 .

fDagegen iprid t G o tterc , non h em Bnbli lnm iener I nge mit iBe i fall an i .

ge n ommenen QBearbe i tnng i iir fi e nha'

s G ingfvi e l. 91. h . .i ) .

Page 22: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II . 81 . t m. G d riiher, her h entid e 15

iBielIe id t maren iolde (Sriinh e mitbe itimmenh hob nnnmebrsDi n ebe tb ani h er Q amhnrger .

‘Bi ibne erid ien, ii eben SUlonate nadbeinrid IV. (2 1 . Snni Sbi c .begeni c enen , o on fi id enbnrggeid i cft iibertragen, mnrh en gle id mobl ans Qi iirger

’e fi beriennng ge :

nommen, mo h ie ie lben , naeb iBiirger’

o e t, itarlsniehriger , o i elleid t

begenmii isiger ge iii rbt fi nh, nnh hem fi rand her engli id en Qi fi bne ents

ipred enh mnrhen ire ge inngen : e ine ge iii llige fliefi enhe mini? ! batteCi tegmann gelie fert. Eiiene , ge lnngene 9lne itattnng erbiibte h ie .

‘IBirinng,

6 d r iih er mar SDiacbetb, er lief; and bier h ie menid lid en 6 e iten herSRolIe 3nr o ollen (Se ltnng lommen, obne heren Strait an id iih igenhae mar hem gangen nnr ihrherlid . fi ngliinh er itellten ibn hem be

riibmten Sobn Remble nidi nad , he r ale illiacbetb ie ine griibtenfi rinmpbe fe ierte . li ne erid e int has natiirlid , henn, nad Bnhmig $ie cf

6

llrte il, itanh bei Si emh le immer h i e Si ehe iibnng im l iorhergrnnh e .

6 d riiher’e

~

T's-ran gab h ie gange Baht) Smacbetb ale fi attin, Q ane

iron, Si iinigin, mad enh unb id laimanh elnh , nn'

ibrenh ibre grofie Siehenhnblerin in fi nglanh Remh le

e d eiter intro . G ihhone , n id t iteteo ergeiien li c fi , hai; man e in G d anip ie l iab.

g o batte S d riiher in foam 3 Sabren (20. S eptember 1 776 h is

2 1 . Suni 1 7 7 9 ) 8 é balioere sfé tii d e ani h ie 513iibne gebrad t :

‘I ras

giih ien, Romhh ien, biitorien, abe t f eines h er fli iimerid anipiele . G e in

2 ieblingoitii cf , Sulino fi ae iar , mnrh e nnr h eobalb nid t o orgenommen,me il ibm c ine o olItommene fiBe iebnng nnmoglid id ien. (Begen h en

z imon erllii rte er iid mit h en QBorten : Scb bin fe it fi bergengt, hafiher fi baraf i er he6 z imon in bamburg re in (Sli irf maden miirhe , unb

h ie fi inr id tnng bat o iele d i erigle iten.

GJiacb h em Sl‘lnc betb lief; her fi earhe ite r e ine hreigebniiibrige G bal

ipere s‘isanie erfo lgen .

‘D en le id ti

'

mnig bewegten i ngen her Sngenh

maren h ie iorgenooll bewegten z age h e6 S’

Rannee gegeniibergetreten .

mae .bambnrger i beater wit h non S d roh er’o EDintter o erpad tet, er

madt fe ine fi aitipie liabrt, ble ibt o i er Sabre am SBnrgtbeater nnh gi c ht

bier and hen fi bmbelin in einer f‘Bearbe itnng unter hem fi itel : ,,Smogen

melde fe inem<

{yrennhe wi d er angeid rieh en mirh . SDann iamme lt er

ie lbit e ine (Seiellid ait fi ir ©amburg nnh beginnt hort ie ine SBiibnen

le itung 1 786. Sm niid iten Sabre lautet e in fi ri ef : ,,fl’i eine Sage i it

glii cllid . 3 6) babe has beite fi beater in mentid lanh, h in gein‘

nh,man

id c'

igt nnh liebt mid , id heinde'

h ie eriten (Seiellid aiten . 91nd fann

id (Snteo ibun nnh ibn es rehlid"

Si miaebn Monate ioii ter .be ifi t

Page 23: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

16 Q ind e , Mummelte fi n iifine gnr fi fibnengeid id ie.

ea : ,,fi liein QBc rf i it an groB iiir ©amburg. batt’id feine Stan,

id li ege hen ganaen S eniel au ffli egen, io febr bab’

id ea iatt"

. Sn

h i e ier QBeiic med ielnc

{slut nnh fi bbc anfi en unb innen. fi alh

eridmertmad laia h e6 fi c h iid tni iic e hem 48 iiibrigen Emanne has Semennener SRoIIen. fi ine fli e i ie mirh unternommen, ii e iiibrt ibn nad SIBe i

mar ; er vertebrt bier mit hem arc i ie, hen hie bergogin a na fi malia

um ii d gc iammc lt batte, anh mit bi eler ielbit. mann itirht fe ine bodbetagte EDinttc r, hi e QBitme Ql clc rmann

’e , fe it 25 Sabren ani her

‘8 iibnc

nidi mcbr tbiitig. S i c mar h i e Src nnh in iBie lanh’e nnh We fie l

’e ;

in tragiid en mi c in i omiid c n .

‘Rollc n behentenh, i i erfaiierin o ieler (Se

logenbei te ipi ele nnh St beaterrc hen ; ii e o erbeiierte h ie S tiid e , iihte alIe

Siollen ein, o c ritanh ic h c banharbc it, ibr Sle ifi grenate ans ungi anblid e .

QBe ld'c ine Riinitleriamilic l Qlclermann unb feine Sran h ie it iid ter

morotbea unb fi barlottc , h c r S obn S d riiher nnh h eiien St an alle

ani hen biid itc n S tufen ibrer Rnnit. S et Si re ie itebt c inaig hn, er

bat niemnlfl ic inefi (Sle id en geiebc n !

Sm Sabre 1 792 (26. D ltoh c r) brad te h ie ©ambnrger Qi iibne

S d riiher’

fi legte S baf ipc re z‘a earh e itnng : fli i e l Bd rm um fli i d te ,

S d anipiel in 5 Qi nigiigc n. fb i c banh lnng marh h ieomal, um lcben

h igere imirfnng an ergi c len , in h ie (c enmart h erlegt , mic S d riiher

has li c hte ; unb ie in SBerion c n s fli c rbc id nio mirh iid nad hen

fi ngaben gle id aei tigc r .‘Beurte i ler iolgc nhermafien itc llc n

(Seneral non .beerenberg (S on‘Behro, ‘Brina non e ragon ic n)

banptmann fBaron o on fi re itenan (fi eneh i c t)SBaron S i emen (fi lanh io)iBaron (Srottan (SD on zSnan)(Srai t wig (Seonato, S tattbaltc r o on Smc iii na)(Sabriele, ieine it

od ter (.bero)fi lhertine, ie ine Wid tc (fi entri c e)S pad , Rammerhi ener hes fi arons (Srottan (fBorad io)we: worfi d wla (h olaavie l)Robl, SDorimiid ter (S d lc emein)S i c 3 nne ignng, meld c fi rei tc nan z fiBeneh i c t nnh fi lbertine sfi eatri c e

i iir e inanh c r cmpfi nh en, mi cmobl fi e ii d mit S pott nnh 28mraitloe

beliimpic n, i it gle id an a iang beroorgcbobc n. fBe i h em 9lnid lag,me lder ic hem

‘I c il h ie (Semifibe it geben ioil, has h er anhere ibn li c bt,

gcbt aher fi llbertine n i d t in h ie S cblingc ; o on hen Rnnito eritc'

inhigen

mnrhe hi c ic a h c rnng ale mi rfnngeo oll beroorgcbobc n, mc il has Sriin le in

Page 24: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II . Sr. t m. Sd rbher, her hen ifd e Sbal‘fpere sflegriinher.

hahnrd c in nngeme inc e fi bergcmid t iiber hen lc id tglanbi gen fi rei ienan

erbali e , miibre nh‘

has Bannigc ibrefl QBc ieno unb nidi minher hi e

fi e iamtmirfnng hahnrd nnr o eritc'

irlt met he . iBrc iter anoge iiibrt iit has

(Se ipriid , in meld em fi rottan smon Snan be i S iemens fi lanh io hi e fi iic r=

indi itnienme iie an werfen o c ritcbt. Su c rit Sl ob h er ge li ebten G abrie le ,aber non ipbtti id em Bfi d e ln begle itet ; hann fliid tige 2lnipielnng anih ie meiabarle it h er SDame ; biernii d it allgeme ine fi emertnngen iiber lln

ano erlii iii glc i t her QBe iber, mit entfernter Slnmenhnng ani h ie be itimmtcsBerion ; e in behentc nhc o S dme igen anr rc d i en Be it unb enhlidh ie fi d tbarc f iberaengnng i i ir hen fi etrogenen . S d rbh c r mar mit

glii cf lid iter Sanne fi re ii enans fiBenc h i c t (and (Sarri cf’e 8i eblingerollc ) ;

o on Stan S d riihc r ale QIlbertinc sfli eatri c c mirh berid tc t : ,,ee ide ine,hab fi e iid

.an h er Si olle c ine e igene Sa ii ognomie angeid aiit babe ,

unb mit Seib unb S eele ic i ii e io o'

o’

llig im (Se i itc hersIlnfgabe gcme ien,

ale ob ii c has S i i i cf geid ri ebc n bii tte .

“ fi brigc ne urte i lte man

S iemens fi lanh io’o nnh (Snbr ie le séero

’e ernitbaitc Bi ebe fi geid id te, amar

o ortre iilid anege fnbrt unb mit her banhlnng o c rmebt, ge ige fi d h od

iiir hao ganae nidi o orte ilbaft ; h er Snid nnc r werbe hnrd 2llberi ine

nnh fiBre itenan o ormi egenh bc id ii itigt, ie ine fi mpianglid i e it filt h en erniten

i c i ! bee S tii cf eflmerh c anh embec intrii d tigt hnrd h ie glii nbenhen Qinitri ttemit

h em S d nlgen nnh fe iner QBad e , henn immer ic i her fi bergang idmierigo on grobem fi c liid ter an grober Si i ibrnng. Sb ic iBoritellnng ianh jubelnh en.

‘Be ifall, ire mnrhe gle id in h en nii d iten QBod c n ii inimal mieh c rbolt.

S d roher bat mi ibin nberbanpt 10 S d anipiele S baf ipere’

e in 9

S tiid‘c n bearbeitet : 4 S ragbh ien ©nmlet, D ibello, Sear, SUiac bc tl) ;3 Rombh ien men Ranimann o on Sli c nc h ig, Swab filt flJiab, éBi c l

Bfi rm um Slid te ; 3 bi itorien“Ji id arh IL, be inrid lv ., l iter nnh

2tc r‘I e il, beihe auiammengegogen . iBon h ie ien QIrbe itc n maren nnr o ic r

gehrn cf t an c rmittc ln : bamlc t, Sc ar, Emab iiir fi linb, be inrid

1) fi ber hi e S bai ipere sfliearbe itnngen S d ro her'

B. meld e gehrnd t an ermitte ln

maren, io lgenh en Si ad me is z

l . fi nmlet a) in 6 i nfaiigen 3am E ebn i beflSpainbnrgiid en t beaters fi ambnrg1 777 (mit $ro d mann§ flo rtra it ) bii n fig au fge legt unb nad ge s

hrnd t. Sc blerba iter l hrnd in S d rii h er'

fl h rama i i id en merten ,

beran egehen van (2. o . fi fi lmv 38 c rlin . 183 1 . IV, S . 279 .

2lnd fi inge lhrnd e ii nh en ii d .

b) in 5 . 91nfgi igen i . bambnrgi id efl I bcater, 4 SBh e . bamburg1 776 - l 781 , I I I S . 1 .

2 . fi linb fur SRab i. S ammlung o on S d an ipi e len filr’fi bambnrgi id e i beater.

i ii - fie”

? VI 2

Page 25: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

18 Sin c e , fi e iamme lte i nfffi be 3nr Siibnenge id id ie .

es iii mabrid c inlid , hab h ie iibrigen .banh id r iit blieben , ii e id e inc no e rlorc n . fi r iiberiegtc n idi e igc ntlid ielbit : QBie lanh oher fi id enbnrgwurben an (gr unhe ge legt, aber er mar he6 fi ngli id en mfi d tig genug,um ii e bi

ibnc ngerc d t an o c rbc iic rn. S i c S prad e erbii lt hnrd ibn henangemc iienen QIne hrnd , io hab Tie hem S d anipie lc r le id t o om S innhe

gcbt, hem 3 nid aner le idi in’e S be iii llto. bamle t

’e ,,S c in aher Si id tiein

giebt imic lanh in bre i teiter Si fi d tc rnbe it , fi id enbnrg niibert ii d hem

inappen S dmnng S balipc rc’

o , S d rbher c ritrc bt hanc h en hi e s larbe ithe6 S ortrages hnrd iolgenhe Saiinng :

,,S c in ober Si id tie in , hao i it alio h ie Srage . Sit c hler hi c S e c le

h eii en, her 28nri unb sBie i l h e6 angrc iic nhen S d icf ialo bulhe i ? oherh e ii c n, her iid mihe t allc h ie be c re he6 fi lc nhe rii ite t, nnh mihe t

itrc bc nheé enh igt‘

é S terbe n S d laien ; me i ter n id te , unb mit

h ie icm S d lai hen (8mm nnierer S ec le, hie nngiiblbaren Se ihen hergJiatnr enhigc n, hie bier nnier fi rbbe il fi nh, iii c ine S ollc nhnng,h ie mir mit 2lnhad t miinid c n iollten. S terben, id lafen .

S d laic n ? S ielle id t and triinmen . S a, ha liegt’fi ! S enn mac

unh in h ie icm S ohee id laic ii ir S rii nmc tommen‘

miid ten, menn mir

nur hem fi c rii nid bier entronnen ii nh, has o erh ic nt fi rmc'

ignng.

S i c e i ii h ie Si ii cfiid t, mar nm mir nne hen Se ih e n he6 Sc bc ne .unter

werfen . S enn mc r c rtriige fe ine (Sc ibc ln, fe ine S dmad , h ie S oebe it

bee llnterhrii clc re , h ie S erad tnng he6 S to lgc n, h ie S nalen oermorienerBic he , hie abgernhe S ered tiglc it, h en flbc rmnt h er fi mben, . h ic S ee

bbbnnng h ee lc ih enh en S erh ienitc o o on ll nmiirh igen ; menn er -ii dmit e inem llc inen illi c iic rd en in Sre ibe it iebc n f iinntc , mer miirhe

unter her Bait c inc e io nnbc i lo ollen Sc bene idmiben nnh jammern ?

l c r h ie Qibnhnng o on e imas nad hem S oh c o ermirrt hi e S eelen

unb bringt nnfl habin, habmir lieber h ie libel lc ih en, h ie mir lennen,ale an anh ern fliebc n, hie mir n idi f ennen. S o madt nno has

(Semiiic n an S temmen ; io c ntnero t ein blober (Sehan fe h ie S tiirfe

beranfi gegc bc n o on S d rbh c r. 4 S he . S d merin nn h i biémar

1790—1794 . I , S . 1 .

3 . Si bn ig e i .$ambnrgi id e§ Sbeai er.mi c o or (1b) . IV. S . 1 . (md fi inge lhrnd e) .4 . S c in c i d IV. fi in S d an ipi e l in f iin f a igi igen . 91nd S batipere i iir

B h entid e

Sbe ater eingerid te i , o on S d rbh er. a fgeii ibri im 1. 9i ai i o nals

So iabeoter. mi en , be i So iepb fi h ler o on Rnrabed . 1 782 .

i iiaebetl) mirh alB ,,nngehrn d t“ be ge id n et im 1mm : Sbeaters i l lmannd f ilr

S . 1 72 .

[fi in en S rn d h eBRan imannfl non S en c h ig bat 1892 (in her S i erte liabrid r. f iir

Q i tieratnrge id id te ) 9i h . ban fi en nad gemi e ien . ]

Page 27: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

20 Sind e , S eiammelte fi nfi iibe anr Snbnengeid id te .

S ie gum S d lniie h c e o ortgen Sabrbnnhc rte mnrhen in S entidlanh fernc r, anber hen S d rhherid c n S c arbe itnngen, iolgc nh c S d anipielcS baf ipc rc

’e aufgeiiibri : Snline fi aeiar , fi oriolan , S imon ; S i c

Srrnngc n , S er S turm, S i c beaiibmtc‘lBih c ripiinitige , S i c luftigen

QBe ibc r o on‘lBinhior : Si bnig Sobann, Rhn ig SRi cbarh I l I . ; c inaelnc

hao on oIIc rhinge o erballbornt bie anr unlc nntlid f e it. S o bat hennin h en 2 5 Subren fe it her c riten S d rhher

id c n .bamletsfi nii iibrnngbere ite mcbr ale hie .bii litc aIIc r S bnfiperc sS tii clc ibren QBeg anf h ie

hentid c SBiibnc gc innhc n .

fi e mar nidi 3 nfall, ee mar Eli otmenhiglc it, hab (Surt id nnh

S d rhher, h ie grhbten S d auipie ler, iiir S baliperc , hen griibtc n S d an s

ipic lsS id tc r, in h ie S d ranlc n trntc n ; ailc in h er 3 uiall brad te h ie hrei

Women hnrd hrei Sabrbnnh c rte in e igen e Babienoerbinhnng : 1616

itarb S bnlioere 1 7 16 marh (Sarri cf geboren 18 16 itarb S d rhh c r.

Page 28: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I I I .

Drc i mannhe imer $danipi c lc r nor bnnhert 3 abrc n.

S i c hentid c S fi bne h c e o origen Sabrbnnh c rte bat c ine SRc ibc

glii ngc nher fi rid c innngc n anfanmc iien, me ld c ic ithcm iomeit h ie

S ad lcbc nhen hariibc r urte ilen ibnnc n lanm c rrc id t, geidmc ige henniibc rtro ii c n wurben, henen angle id hoe S c rh i c nit gebiibrt, hab ii c hen

itc i i c n Sormc namang h ee franghfi id en S ranc rioie le abitrc iftc n unb

id lid te giatnrmabrbe it ale fi rnnh lagc aIIer S d anlipie linnit anr (Seltnngbrad tc n. S a begegnen nne , anber hen bambnrgern : Qld c rmann, fi lbo i,S d rohc r, S rocfmann, nod h ie S amen : Sobann S ao ih S c il (175 4 h is

Sobann Sri c hrid Sc rh inanh Sled (1 75 7 bie Qi ngnit

QBi lbe lm Siilanh (1 75 9 h ie S c r Bcbtc rc reidi idon in hae

nc nc Sabrbnnhert biniiber ; hnrd S iitte l nnh QBc gc ic iner Si nnit l c i itn ngmirh aber and c ine nc nc Sinnitr i d tnn g angcbabnt.

S i c groben 9iamc n blieben nne erbaltc n, o on hen Si enid en nnh

Si iinitlern miiien mir weniger ale mir miiien iolIten . fi lboi’e 2cbc n

marh erit nad mcbr henn bnnhert Sabren gc id ri cbc n ; S d rbher’e one

fiibrlid c 8ebc nebeid rc ibnng gab fe in Srennh SDIebc r an S ramiteht.

S ae 58 nd entbc‘

ilt c ine gene oft nno c rarbe itc ten S to fiee , hanc henmc rtoollc fi inae lbe itc n iiber S d roh c r

’e S tie ioater Qld ermann ; alle in c e

o c ridme igt and oher iii rbt ani Roiten her QBabrbc it nnh bringt

S i and c e gerahegn nnrid tig iogar h ie (Srabitii ttc hee Riinitlc re !

Enhmig S t anier mad tc harane c in liiraerc e hae iiber S d rii h c rnnr c i n e n c n c 3 ntbat c ntbii lt unb hi c ic c ine c ntiprid t n idiher fi rit i cbt c rbaltc n mir hae lc bc nhigc trc ne .

‘Bi lh

S d rhhc r’

e hurd S c rtbolh Sigmann , h er mit ilc ibigiter S orgfaltnlIe D nellc n aniind tc nnh anennbtc , um ale hann , mae er hort

ianh, in anipred c nhitc r Sorm nne hargnbi c ten . S en 8c bene =

nmrib S e il’

e gab ane fiibrlid er bebanhe ltc ibn nenc rhinge

9 81 . Buhm. S d rhh er. fi in Riinitlc rs unb Sebmebi lh , 0011 2 . S rnnier.

Be ipgig, 1864 .

3 ) S . S . 9 i . fi nmc rln ng.

9) l lmanad i iir’

e Sbeater, 1808. c on 9l. 19 . Sfilanh . S erlin . 1808.

(S . 92 mit h em S i lbe S ei l’

e ) .

Page 29: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

22 S ind c , (Si e iamme ltc 9ln ii iibc gur S iibnen ge i cbid tc .

2L S cbo lbc .

1 sl i on Siilanh icblt nne nod h ie Sc h enebc id rc ibnng ,mc ld c nad allem, mae mir iibc r hen S i c nid c n nnh S nritc llc r mi iien ,

bc ionherc S c i lnabmc iinh c n miibte . S c r S c rn fc n itc , ii c an id rc iben ,

mii re ©c rmann llbhc gemc ic n ; on her sllnfiorh c rnng haan bo t c e n id t

ge icblt, abc r fe ine fi rmih c rnng lantc te, hab er hann in SBerlin c rit S or

arbe iten mad c n mii iic nnh h i c me i ic o c rbot ibm ie ine Si ranibc it.

QBir bc fibc n amar o on Siilanh’

e banh hae S r nd itii d : tbc atra=

lide Sanfbabn“

;2) aIIe in hae ielbe rc id t nnr bie gnr fi berii c h c lnng nad

S eri in, c e i it and fi ir h i c o oranegcbc nh c 3 c it febr mit S orfi d i in

bc nnbc n, henn h c r'

S eriaiier verfolgt i c ineemc ge hen 3 mc cf mbglid it

nnbe fangc n c r S d i lh c rnng, er id re ibt vie lmehr c ine S ertc ih ignnge id rift

in e igener S ade, um fe in S c ncbmc n an S iannbe im gegen S alberg,

feinen hortigen S c rtragebrnd an bc id hnigen . (Slc i cbmobl bat fi hnarh

S c ori c nt hen c inie itigen S ortrag obne ‘Briiinng her D nc llc n ale rid tigangenommen nnh gegen S albc rg nod c ine gcbii iii gc S cmc rfnng bini ns

ge iiigtfi ) h ie obllig nnbc gri i nhe t i ii , heren S pibc v ie lmehr gegen Sfi lanh

beb rid tc n iolItc . QB. Si oiila‘) gc biibrt hae S c rh i c nit, hnrd S c i :

bringnng her nrfnnhli cbc n S d ri ititii cl c h i e QBabrbc it in hen hamaligen

S erbii ltni iic n f large ii ellt an baben, iohann li e ferte 2L S idler“) c ine

we itere c

("giille gc id i cbtlid er Siadmc iic anr Renn tnie h c r SUiannbe imc r

SBiibne non ibren c riten Qi ni ii ngc n h ie anf h i c (c c nmart. S om

nnr nbigc n Ec ben nnh S re ibc n Qi cf c rmanne iamt ic inc r S rnppe gab nne

S c rtbolh 8ibmann°) aue inbrlid c n S erid t. fi ber S ro cfmann nnh Sled o er:

miiien mir nod h ie c ingcbc nh c S d ilh c rnng ibrc e Ec h ene nnh

Qibc r ic nc o c ri lnngc n c 3 c it bi etet and c ine S batiacbc , h i c in her

Sbc atergeid id te einbig haitebt. fi e i it her c ngc<

{yrc nnhicbaftebnnh

1) S.

'

S . S c i l. fi in S c i trag gnr fi e id id tc h e ! h c ntid en Sbc atc re . (Sn h en

i Rittbei lnngc n h ee S ereine fi ir fi bemn iber fi c id id tc I , S .

9 ) Ee ipgig 1798 . flBi eh c r abgc hrnd t in h en h c n tfd c n Sitc ratnrh c n lmii lc rn h c e 18 .

unb 19 . Sabrb., be i lbro nn 1885 , Si r. 24, mit merto o ller fi in leitnng ran So lite in .

5) (Seid id tc h er h c ntid c n S d anipi c llnn it I II , 55 .

Sff lanh unb S alberg. fi e id id tc h er c laiii id c n Sbeatc rgc i t Mannbc ime .

Siad h en n rte ilen hargeitc llt. Sc ipgig 1865 .

l‘) fi bro n i l bee grobbergoglid e n {Jo fs nnh Wafi onals i bc ai ere in fl annbc im.

Sinnnbc im 1879 .

i'yri c hrid 2nhmig S d roh c r. fi in S e itrag anr h c ntid c n Sittc ratnra unb

Sbeatergc fd id tc . I . bamburg 1890.

7) ubbe haberte gelcgentlid : ,,S rodmann’

e Seben miire in ncbi S agen an id rc ibc n .

S et S taff liige bereit eQ irblt nnr h i e 3 c it, bei anh erer hringc nh er i lrbei t.“

Page 30: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II I . S rc i ERannbe imer S d an ipi el er no r bnnhert Sobren . 2 3

bre ier innger S d anirlie ler, me lder bc griinhe t mirh mit hem c riten S d ritt,hen amc i oon ibnen ani h ie S rc ttc r magc n, um hann fortanbe iteben h iean ibr Sc hene c nhc , nnr o oriibergcbc nh getriibt hurd llc inc fi iieriiid te s

lc i c n, mi c ii c beim gcmeiniamc n S iibnc nmirlen lanm an oermc ih c n buh ,oher hurd abme id c nh c S nii cbt be im S i ogc nbranh c n her irangbfi id c n

Silenc inti on . S llc bre i batten ii d mi ii enid aftlid er S orberc iinng erfreuen

lbnnen in jenen S agc n e in S nenabme iall iiir hen S d an ipi elc r ;ii c maren hnrd hrnngc n o on her S i ftrhe, o on hem bbd iten 3 ie l ibrerStan it, h c iien fi rrc id nng ani hem 28ege ernitc r S rbe it angc itrebt mnrhe ;fi e indien e inanh c r an ibrhern hnrd itrengc gegc nieitige S enrtc i lnng ; allehre i maren anglc id hramatiid e S d riititc llc r. S o c rmarbc n ii c hen S amen

S c i l , S i f lan h , S e ct iii r ,alIe 3 c itc n e inen gntc n Rlang in hentid c r

S itbn c nge id id tc . S er gen ialite o on ibnen marS c i l, her o ielic itigitc Sii lanh .

flBeric n mir o orab e inen S lid ani h ie Sngc nh h er S rc i bie anhem Sabre . mo c in giinitiger S tern ii e aniammeniiibrtc .

Sobann S ao ih S c i l mnrhe gc horc n in fi bcmnib 1 75 1 . S e inen

nidi bemitte lten fi ltc rn (h er S atcr mar S nd mad er) ge lang ee h od ,

ibren S obn, h er itnh ierc n iollte , ani hae fi bemnibc r Sbc c nm an bringen.

bier ieiielten ibn h ie Bebritnnhen weniger, beito mcbr id mii rmtc er i iir(Seh id tc . S ue Si looitod

e S i eifi ahe mut hen h ie id iinitc n S te llen ane

menh ig ge lernt nnh hen S i itid ii lern bc gc iiternngeo oll o orgetragc n, obnebei h i c icn iibc rmiibigc n S u llang an finhen. ll n i erftiibt hurd S d aribli cl fiir h ie S dmiid c n h er S i enid c n, o c rind te c r ii d and in barmloe

intiri id c n S c ric n . S a id rie c n h ie Sbi li iter iibc r ibn, aber

fein S c rind, ie lbit e in Sbi liiter an id e inc n, glii cttc nid i ani langc .

S o nabte hi e S d nlgc i t ibrcm fi nh c ; lc id tlc big , o c rtranene o oll , batte

S e ll fi d ni e mi t (St illen um ieine 3 nlnnf i geplagt. S er S orudFo rte s fo rtune. j nvat ! iolli c fi d and h ieemal bemiibrc n ; h on Src nnhennnh (Sbnnc rn famen h ie S i ittc l iii r we ite re S neh i lhnng. fi in h c ntid c e

(Sc h id t : f iber hen rc d tc n flBc g gnr ll nitc rblid lc it“mar ie in S bid ic he

grub be im S d nlac tne , am 7 . S eptember 1 7 74 manh c rtc S ao ih S e il

nad Sc ipaig ale Siingc r h er sJi ed temiiienicbait. 2lbc r h i e bod id nlc

mirh balh hae S pic gc lbilh her S d nle : trocf c ne Snriitc rc i bietc t hem

junge n S tnh c nten wenig S nbiebc nh ee , um in e i friger beind t er h ie

S ori riige hee ge iito ollc n , mibigen Sbi loionbc n S lainc r , me lde r im

e igenen .banic anglc id c ine anrc genh c (Sc ielligf c it ic inc n 3 nbhrc rn ge

miibrt. 21nd h i e S id tlnnit mirb mic h c r gepflegt. S abine in tommen

Srie ie her S inner, iiir me ld c her S obu itete innige S c rebrnng empfanh

Page 31: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

24 S ind e, S e iamme lte S niidbe anr S fibn c nge id id te .

ii c‘

i ii beiorgt , ic e mabnt , nid i blob her (c c nmari an leben . S bn

pai'f t hod e inmal h er fi rnit ; alle in mi c ioll hae S erie

inmtc e ingebra cbtwerben ? Sn e inem S c pc ti torinm ieblt nid te me iter ale hae (Se lh .

Sm Rre i ie o on Src nnh c n madt er hie c ritc S c lanntid ait h ee S li d e :

ipi c le unb geminnt betriid tlid allc 9i oi bc’

itte hamit c in fi n h e .

Sber mi c gewonnen , io ac rronnc n ! nnh ic ithem o c rio lgt ibn h i e

Sl e i henicbait h c e S piele iein c c n binh nrd , menn er ii c and o f t ,

ic lbit iiir liingc re 3 c it, abanid ii i tc ln we ib. S ad hem S piel mit h in’

e

S bc atc r gegangen , mo hie S ebler’

id c («Beic llid ait mit anegc gc id net c nc

'

iiten miri'

t. S c i l folgt hen fi brigc n, aniange gle id gi iltig, balh nbe r

ii cbt er iid ge fangen in hem neuen S ann, mo h ie (Sc italtc n her S id iinnit, non henen ie in berg liingit eriii lIt i it, gum Seben c rmc dt o or ibn

bintrc tc n . S ae S pie l bien i iebt ale S i ittc l gnm 3 mm! c r mab ho rbleben unb e in Sbeaterbillet Ianien . S on her SBi iienid ait i it [c in eS eh c mcbr, hi e be iierc n gc ielligc n Rre iie molIen nid te mcbr non ibmmiiien ,

io ii nh allc S riid en abgc brod en , anr Si c ignng tri tt hie S otmc nhigi ei i ,

S d anipi c ler an we t hen . Sm S ommer 1 7 76 bat hie inrge S tnh c ntc n s

berrlid i c it c in fi nh c , S c i l pilgert nad S rc e hc n , c r ite lli ii d S cnlc rnor, her bier o ermc i lt , alle in h i c ier mc i ii ibn ab. S lio gurii cf iiber

Sc ipgig nad S anmbnrg , mo her S bc atc rprinc ipal S pe id ane Sliga

im,,roten D d ic n

ie in S rc ttergc rii it anigc id lagc n bat. fi ne r mirh er

ale balh angenommen, c in nc ner griiner S od mirit mit ale fi mpi cblnng ;nnh nnn erhiinc t ii d ibm hae gangc fi lc nh hee ,,manh c rnh en S beepie

iarrene“in be t! SSortc e itrc ngii c r S c h c ntnng ; ie ine uno c rmii itlid e gntc

Banne liibt ibn abc r and icbt n idi untergeben , ni c lmebr obenaniidmimmc n . S on ii innmbnrg gi ebt man iibc r Q uerfurt, S angc rbanic n,S ifi blban ien nad fi rinrt. S c i l ipi c lt 2lllee , mae o orf ommt Sungnnh Sl it, Ron ige nnh S auern, S ngenh ipi c gc l nnh S hicmid tc r , ie ine

S egabnng entmicf c lt ii d raid. Sn fi rinri mirh h er S tattbalterc

{yrc i

bc rr Si arl o on S alberg uni ibn anfmc ri iam unb empfiehlt hen inngen

S d anipic ler hem bergog fi rnit non S ad ic ns fi otba. S o erfo lgt ie ine

S nitellnng in (So iba, mo fi iboi h ie S irec ti on iiibrt, c r tri tt bier anm

criten S tale ani am 3 . Sc brnar 1 7 7 7 nnh gic ht in fi ngc l’e einattigcm

Bnitipie l : S c r hanfbarc S obn”hen Si ii itc r , c ine f omiid c S ofi e , h i e

mcbr S pie l o c rlangt, ale im S ude o orge id riebc n i ii . S ei l’e (Se :

italt mar mittelgrob, p oll nnh feit, abc r c bc nma'

big nnh gc idmc ihig ; h i e

S tirn irc i , her S innh o olI S nmnt, hae S age herc ht mit itarlc n, idhn

gc idmnngenc n S tauen, haan c ine iriid e (Be iid te fat‘be ; 0115 hem offenen

Page 32: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I II . S rei SRannbeimc r S d anipie lc r oor bnnh e rt Sahren . 25

S ni lib iprad bei i erc e S i oblmollc n, h ie nmiangreid c S timme i lang o oll

nah hod milh c ; ie in gcminnenhee Snbere mar nnnad abmlid . Sn

fomi id c n mollc n ge igte c r itd id allbaithrollig, be i lc id tc r S emc glid lc it,

ite te eigenartig ; and h ie tlc initc n mnrhen belebt hnrd gei ii lligc 9lrt,hnrd gliid lid bc rooripringenh c Binge . S aidee

<

Q

'

s-inh en o ertrat be i .ibm

iorgiamee fi rmiigen, io i p i e lt c er nidi h c n Si enid c n hc e S id tere , ermar her S i enid i c lh it h ie ine fi ingelne ; mae ibn S nitrengnng f oitete ,

gc ri et oft minher. S ui her S iibnc niemale h erlegen, mnbtc er hnrdLi anne nnh (Sc i iieegc genmart hen

c

gcblc r in S d hnbe it an o ermanh eln .

fi r nabm o ollen Sianm iiir ii d , obne h ie S i i tmiri enh en an

fi in gang anh c rc e S i lh, bei anherem Sc h enegange, gc igt nne her

Bmc itc o on hen S re ien. S agnit Wi lbc lm Sfiianh , S d illc r’e Suc re

gc noii c , mar gehorc n an bannoo c r am 1 9 . Spri l 1 7 5 9 ale S obu c inc e

moblbahenh c n S c amtc n. Sn hae ic d ite Sc hene iabr bee Rnaben iiillt

ie in eriter S bc atc rah c nh , her ibm mi c 3 anhere i erid ien : man gah hen

,,c ingeh i lheten Rranf en,

“mit S d c rmann in h er S itc lrollc . 3 mei Sabre

ipa’

tc r iub er Seiii ng’e ,,S i ib S ara S ampion

(harin fi fboi ale

S i c ilc iont) , hae S raneripiel ,,S oh ognne“

nad S ierre fi orneille nnh

,,Si omeo nnh S i c Solge mar, hab er ale Rleopatra raite, ale

S ati od ne meinte ; ah er ie ine ic lh iigemiibltc n Snid aner, ane S c idmi itern,S ienithoten, S pi ellamerah c n be itebc nh, ianh c n hae langwe ilig, nnh her

Rnahe iliid tete ani h en S ad hoh c n, um hort c iniam fortbnmiitc n . fi r

molIte bcmnnhc rt ie in, n iemanh tbat ibm hen S c iallen. S ae Romhh ien

lc i c n mnrhe 1t had eridmc rt, ha [06 er ie inc n fi ltc rn Src h igtc n mit

allem Qinimanh iiiben oher h onnc rnh en S ortrage nnh had tc iidhabc i ale S d anip ie ler. unter hen Scbrgc genitanhen aog ibn h ie fi e

id id tc beionh c re an, mc il er in ic hem .belben fi lbo i an ieben me intc .S anftere (Sc iiiblc c rmc cf te S id arhion

’e empiinh iamc r S oman ,,Rarl

(Sranh iion bingeri iien h on h en Src h igten h c e o ortrei ilid c n Saitore

S . 2L S d legc l bieli ii d her Si nabe berufen, ale Ranac lrehner S robee

an lc i itc n ; Sreh igtc n mnrhen ge id ric ben nnh gebaltc n anr fi rhannngh er Q anegc noii c n . S i c ie ,,nnbc id c ih c nc fi ite lf e i t

“riigte her o c ritiinh ige

S ater nidi obne fi riolg : ee entiianh 1t her c rnite sIBnnid , c in itillc r

1) S i c S d i lh ernng gre i it, bi er mi c be i h en So lgc nhen , h er Bc it nad etmafi

o o rane , mc br h on h em fi cmorh c n c n gebc nh ale non h em flBc rh enh c n ; abet id ari c

fi remen iinh ha n id t an gi eben , unb ieh en ialle entmid c li c iid hie S liitc raid ant Sa ud i .2) S ae I raneripi c l h on fi br. 8. me ibe .

Page 33: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

26 S ind e , S e iammc lte a iiiibc gnr S iibnengc id id tc .

Banhpiarrc r an werben . S i c S ertanid nng hee biebc rigen bane l i cbc nuntc rrid i e mit h er h iientlid c n S d ulc lieb hod mande bc id iimc n h eSfi d c im flBiiien an S age treten , um ia mcbr indi e er ii d hnrd 2Ih

ionh c rlid f ei ten bc ro orgntbnn, me ld c hen S c i iall her (Seno iic n ian h c n ;ale

.ibm gar S mollc t

’e S oman ,,S c regrine S id le

“in h ie bfi nh c . gc r i e t,

ha mnbten h ie menig liih lid en S trc id c hee fi c lh c n nod iih c rtro i i e nwerben. SSic hernm wue he in Q annoo c r hi e S iibne c rh iinet ; flBc ibe

e

,,SRid arh I I I .

geigte ii d o c rbii ngnibnoll ifi e Siilanh’e S d icf ial a n h

ie ine Sanihabn : idon mfi brc nh h er S oritc llnng hrii tc te er ilhe t 3 nlun i te =

plii nen. S li t S ernad lii iii gnng h er miiic nid aitlid en S rhe itc n galt h i e

S d anipi c linnit ale e ingigc e Bi c l haroue c ntiprang biine lid c e S i ibs

o ergniigen ; h er ite te Sbeatc rhe ind itbrte h ie alte Q ane orhnnng u nb

h iente nnr hen 3 mi c ipalt an o c rgrhbern. 3 mc iiiibrigem Bauhanic ntba lth c i e inem o eritii nh igen Siarrc r batte Siflanh menigii ene fe inere S itte nnnh c in igc S c h ene c riabrnng an hanfen. S c i her SRiid f ebr gnr S iah i

id nlc begann balh h ie alte ll nlnit ; be ito grhbc r mar hae fi ntgii cf en i i h e r

S rodmann’

e .bamlet an Sniang 1 7 77 . S odmale c rfolgte c ine beben t

lide S d manfnng. 91nd hori igcm fi ehrand c batte c in Srimanc r am

S onntag S ad mittag h i e fi pi itc l nnh beren o om Src h igc r entworfe n efi ri lii rnng in her S iari tlird c non h er D rgc l berab o oranlc i c n ; Siflan h

ge lang ee , in h ie ien S ortrag S entlid f c i t, Seh c n, fi berbc ngnng an

bringen, h ie Qi nimc rtiamf c it h er id lii irigen, idmc rialligc n fi emc inh e an

ie iieln nnh mieh c rnm mnrh e ie ine Rnnitlc ihenid ait ni c h ergc rnngc no on hem Srehigerh c rni . fi r iiibltc ii d nc n anilehen aber nun bie li

man ibn i i’

i r einen .bendler. 3 mc i gang o erid ieh enc Hmitc'

i nh c iolltenenhlid hen S ne id lag gc h c n. Siilanhe grc ni enloic Surdi o or anitc cf c nhe nRranfbe i i c n lieb c e ibm nnmiiglid erid e inen, ale (Sei itlid er Rrani enhe t S terh c nh c an h eind c n ; gle id gc itig mc cf tc hae Sc ic n h c e Si c rtbc rh ie geh iimpite S lut an (oh c rnher Slammc ; hic ic fanh S abrnng in h enS oritc llnngc n non S tella, D tbc llo, fi ii c r, fi lir ic he , fi lao igo . 21m

2 1 . Sebrnar 17 7 7 mnrhe h er S bc atersS dmiirmc r ane her S oritc llnngh ee ,,fi be id c nc n

"and Sonic ahgc rnien, S atc r nnh S obn famc n bart

an e inanh c r. S ieic r bat nad itc n S i orgene um fi rlanbnie an e iner

Si e i ic ie in Sl ooe mar geworfen. fi ber S i iinh c n ging c e nad Sranlinrt,mo er f ein Sbeater fanh, nnh me iter nad Sganan. Sier mi c e ibn he rS irc itor S iard anh ah, c r manh c rtc nad S od a, non fi lboi

’e S amen

angcaogc n, h i c ier gemiibrtc ibm irc nnh lid esIlninabme . 91m 1 5 . S tei n

177 7 betrat Siilanh ani hem bergoglid c n So itbc atc r in S otba gum

Page 35: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

28 flin ch , Q e iammelte fluffiibe our Biibnenge irbidyte .

mar frets ermiinfcbter S egen

ilBaB iii am D rt ge iegen !

S id) er mar be i faed’

e (gntfcblué her umftanh nid n obne S influfi ,haB in (Sati n, mo h is habin bhrbftene e in Siehbahertbeater fe in fDaie in

frifte te, h ie S enleri cbe («Sc iellfd mfft ihre l i orfte iiungen am 8 .

sJingu ft 17 74

begann, haB hiefelbe in (i fbo f , hen Gbeaaaren S enler , 2366 , Rod) ,

23ranheé unh Mahame Eme c our eine SRe ibe bemorragenher Rfi ni’

tle r

o ere inigte , morauf hann am 1 7 . Suli 1 7 75 h i e ©riinhung he6 (80am

i frben fi oftbeak re erfo lgte . (e lbof erhi elt h ie fi eitung he6 S rbauipiele ,Si e idyarh h i eien ige he6 [iterarifcben 3 um unh her Rafi e .

‘Bed be trat

aum erften mi ni h ie QSiibne am 2 . l ri l 1 77 7 1) in hem Suftfpiel ,,Q ie

S itten her 3 e it ale 130mm; Sfflanh gab hen Smarquie ais fe ine

ame ite ifi olle . 23a ? mar non grofier icblan ier (Seftalt , mit rege l

miiBigen Bilgen , e ine icbiine fi fi bnenerfcbe inung ; h ie S timme lag n icbt

tief genug, itati h e6 immune berrfd fie h ermaienton nor ; an miinidyn

lief; has‘

Jener feineh i iortrage , he r 9Iu6hrucf fe iner Sli ienen ; im iihrigen

war has S piel th e ir!) unh ehe l , h ie fe ine , hurrbhacbte 9Iufi afl'

ung n id fi

an o errennen . Bmanaig Sabre {pater nanni e ibn her ,,alte S cbmih t“)

in fi amburg : fe infi nnig unh ge iftvoll , has wi nner c inc e ioIihen , e ins

fi d fligen Mannee , er fegte binan : S o war has 3 heaI, has id) mir

h on ieber o om S ebauipie ler auger her SBiibne entmarf”

Sn hem Be itraum weniger QBocben batten ii d) alto h ie fDrei beim(Se tbai fd nn bohbeater aufammenge funh en : fi e i l , her Bme iunhbmanaigiiibrige , {than auege ftattet mit e inem S ebage non £i3e unh 23mmf enntnie h ie h eih en 9Inheren , 1 8 unb 1 7 Sabre alt , ale Weui inge im

Seben n ne auf her Qi iibne . Sbre éBefanntfcbaft o ermittelte non fe ih ft

her geme infame QBirfunge fre ie ; haB fi e balh Q‘

s-reunhe mnrhen, lag ebenio

nabc , be i hem geringen untericbieh her Sabre, be i h em glei chen Qi i lhunge

gange , her gie id nn fli ege i fterung fiir ihre Runft. QIber E'

sreunhfcbaft

tonnte hamale n i cbt anh ere be fi eben , ale menn fi e r’

iuéerlid) hen iiber

febmc'

ingli cbften QIuGhrud fanh in febmii rmeriid nn , ge fiiblhurcbtranf ten

mehen, in tbrii nenfencbten llmarmungen ; haran i ii henn, nae!) Sfflanh’e

1) Sn has Sabr 1777 trim an d) h i e erfte fi aftfpi e lrei ie , me lrbe 8 66 c om

16. Eliai h is 29 . Sn li unternahm. d n im SBegembet fo lgi e ibm iBrodmann , h er

non bamburg gun firbfi no d) fi erlin ging, um niQ bami et fe ine I riumpbe an fei ern .

2) 3 . 2 . d mih t'fi fD en fwi irhi gi eiten , berausgegehen h o n £3 . ubbe . {aamburg 1875 .

9 h . I . S . 62 .

a) S c in SBilh brachte h er flRannbe imer i beatersfi alenhet 1795 ,

Page 36: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I II . fbrei fi annfie imer S ebanfpi eler nor bnnh ert Sabren . 29

aue fi ibrlirben fi eri cbten , be i hen fDre i en and) i e in Emange i gemefen .

SIBir o ermiigen une fre i lid) 98 e il’

e uneridj iitterlidye Sal ine nnter hem

S rbie i er falcber‘I branenftriime taum o orauftellen. Sbi c Si nnftiiingc r

fanhen ihren Eebrer unh 8e i ter in (Sf fbof, her hen Qi nfi fprud) getban

batte : ,,QBenn man i e ine iungen 3 me ige pflanate, moran iollten h ie

Siad fiommen ii d) miirmen .

“(fi r war e in itrenger fi ater fiir h ie unhiinh ige

Sugenh um ibn ber, menn fi e hen (Ernft hes S pie le ni cht begre ifen

mollte . imer $096 h ie i le ine auiammenge iun f ene (Se ftait mit bober

S cbuiter am Rrfi c f ftocf echt ipiefihiirgeri id) habinfcblurfen fab, her musi c

an Sauh erfpuf giauben, menn abenhe h ie niimli cbe G e ftalt ienfei te h er

sampen ibm entgentrat bod) anfgeri cmet , ebrfurdytgebietenh , mit

miirh eo oilem S chri tt , menn h ie (Slut h e6 Qlugee flummi e , menn hag

l ort non her Sippe ftriimte, unmiherfteiflid) QIiIee mit fid) fortre ifi enh ,

fei es aur ti efften Griéii tterung oher, e in anheree fi nal, 311m bergli cben

lanten t er n i cht blot} h ie le i cht bemeglidj e Buidmuermengeh eberrfebte er mit Q uid unh .

‘IBort has be fugte, erfahrene urte i i mufite

fe ine Elli e ifterfcbaft anertennen. .

‘Baron G rimm, her (Encnflopii h i ft, batte

(Sarri cf nnh 8e Rain ale Mi charh I I I . ,ale Qi hvofat sBatelin ii fter be

maubert, er fat) , auf feinen and) t of in be ihen Stallen unh

{tellte ibn ehenbiirtig neben iene griiéten Runftgenofi en . SDennod) frbiimte

fi d) ©fbo f n irbt he6 S aidj enipieierftiid e , in iBoltaire’e ,,Banre

” h en bin

ffi iligen Ql cbtbiger Sufi gnan, Bant en fi % ater, nnh augle id) ihren G eliebten,h e n etma hre iéigiiibrigen D roemann an ipielen ; er that has 3111t am

2 . Oc tober 1 7 7 5 Seat maren fre ilid; nnr h ie febiinen Si efte e inftiger

W e iiterfcbaft iibrig geh ii eh en, w iewohl her Stiin ftier erft im 5 7 . Bebene

jahre itanh .

SRe i cbarh’

B (8otbaer melcber hnrd) has Gridninen

h e r S enier’

irben (Seie ilfrbaft bero orgerufen melhet nun h ie Si oIIen

father her bre ic

{§reunhe mie fo igt. 1 7 78 : fi e i l ,,98 eh iente, f omifrbe

QIIte unh Gari c atursfli oilen, 8 auern ,St runtene “ Sf flanh ,,iunge

Siehhahe r, S ti nger, Suhen, e inige f omiicbe Qllte im S ebanfpi el“

; 9Bed

,,fle ine 8 iebbaber , Slnffi ngerzfl‘iollen

". SDer folgenhe Sabrgang bringt

.

‘8 e i l unaerr’

i nhert ; be i Sfflanh be ifi t es : ,,Sl i ehbaher, S inger, erfte lomifcbe

1) S ein S i lh im (Se tbaer ftbeater'Rai enh er, 1775 ; and) in Sfflanh’

e t heatersflimanad) . 1807 .

2) 6. i t. D . Stei d mrh : S e ine S e ih i’

tbi ograpbi e . berausgegehen non /bermann

ubbe . S . 109 . 13 8.

l') 25 Sabrgiinge , 1775 h is 1800. 1795 fi e ! ans, megen S anmigtei t h er

‘D ru d ere i .

Page 37: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

3 0 fi ind e, Q e‘ammeltc fi ufi ane ant Qi iibnengeftbi tbte.

stIlte nnh Garieaturen , c inigc Suhen be i fled : ,,8iehbaher , S ti nger ,

fi ngt“

. S ebon am 28 . gi oo cmher 1 77 7 batte S fflanh c ine Sli olle fi f tyof’e

e rbalten ; hi efer o ermc ri t gum gehacbten S age : ,,fD ie‘R ebenbubler

imegen me iner EBrufttranibe i t Sfflanh hen ali en SBaron QIbfiut gefpiei t

Eli e icbarh iagt o ne ferner , hafi ichon Sfflanh’o c rite SDarfte lIungen e in

grofiee i ntent her tiiuirbc nh ften marbabmung oerri eten , meebaib es

ibm nid) t idno er mnrhe , fi d) (fi bof’o SUtei fterfaie l in to manrben moflen

eigen an marben, h ie ipfi ter itete mi t he ionh c rem (Siii cf o on ibm gegebenmnrh en, mi c a. 23 . ,,

SDer taube Siaotbe f c r“

; hafi er aber and) h ie mad)abmungfi iunft after 3am tfi uirbenhen Qi i ihe befi immter sBerfi inlirbf e iten

mifibraucbte , wo e ibm hann mandi c 3 nre cbtme i iung e inbracbtefi) fBe il

nnh 58rd ftrebten ni cht minher mit gutem (i rfolg o ornn'

i rte ; jener ent

mid e lte fe ine bobe iBegahung fii r has Stomi icbe hnrd) QBabrbe it, Rraft,Se h c n nnh

c

{ye inbc it h er fbarftc llung, h ie ier f iimpftc treu gegc n h ie

S chmierigf e iten he6 Bi ehbaberfacbos) ; ale i riti irber

5reunh unterftiinte fi ec

l

sric hrirl) QBilbe im (Sottc r , he r SDi cbte r (1 746 h is mit gntcm

SRat. (i fbof erlag {e iner Rrantbe it ichon am 16. Suni 1 7 78 ; hahnrrbmnrhe her QBenh epunft vorbere ite t, me leber filt h ie fernere (Entmid elungh er Tyreunhe beheutunge ooll werben iollte .

(i in beraogi irbeo Si e ic ript o om 18 . Svi ara 1 7 79 he ftimmte h ie 9 qhehnng he6 (Sotbaii cben bo ftbeatc re . Snami id nn mar hnrd) furfii rftli cbe fi

me ic ript ram 1 . S eptember 1 778 has Sh annbe imer h iati onaltbc ater

hegriinhe t nnh nnter he6 $3rc iberrn slBo lfgang beribert o on fDalbe rg4)

obc rftc 8e itung ge ftc ilt worben ; h ie E rofi i i ung fanh abc r e rft ftatt am

7 . t ober 1 779 .

D o c (i nhe her e inen , h i e (Sriinhung h er anheren

Qi u ini e itc hen in e ngfter EBcai cbung. fi exn 3 rc ibc rrn o on SDalh c rg ge langc o, h ie h e ften Rrr

ifte , we i che in ©otba fre i mnrhen, f iir hafi neue Emann s

he imer I bc ater an gewinnen, unte r ibnen and) zBe i i, sfflanh unh fleet.

Sfflanh benahm ii d) be i h en iBerbanh lungen n ichte weniger ale buo c rlii fi ig

gegen SDalherg, fe in lebe li egc fmd’tli cbeo fiBrudfi tii cf indi t vergebc né h ie

S o rbe in e in anh erc e Si cbt an rii cf e n 91m 2 . t ober trafen h ie

ftbe Sti oals Su ftfpi e l in inu f fli ttc n no n Si id mrh Qi rinsle r) S be rihnn,

ant rft gegeben im Eonh oner (Son oe ntgarh en sz beater 1773 . ah e r mit 10 aio c i fe lhaftem

fi rfo lg, hafi eQ nnr e inmal wieh c rbo lt merhen f o unte .

Si eid mrh . S e lh fth iogravbie . S . 140.

Sfflanh , wi e ine tbc atmi i fcbe Q anfhabn. S . 68.

Oc h . 1760.

5) Ro fi ta, 3 ffi an h nnh Q alberg, S . 3 1 h i s 3 7 .

”Ru th be im S enler s t o iean i o

Page 38: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I II . brel n annbe imer S ebau ipie ler p or bnnh ert Sabren . 3 1

(So tbaer in SDiannbc im c in ; fi e maren iiberaeugt, hafi ibr c iniarbe fi S pie l

bi e r n i cbt ge fallen werbe, mc i l man le it langc an hie gemefi enere Sormc in c e gntc n franaiifi fcben $beater6 gcmiibnt war : to gah en fi e fi cb henn,auf alle e gefafi t, be i h er erfi c n .

‘Borfi ellung gang in her alten QBeife mit

barmlo ic r, ungesmungc ner Saune unh hahurcb mit e iner (Eigenbc it, beren(Seg c n iap an hem (Sewobnten gerahe um lo mcbr gefi e l. iIBabrbe it unhStatu r batten frob begriibt ibren Sinaug gebalten. SDalberg erlannte

iofort has i o lc nt her Src unhe, fi e erfreuten fi eb p onc.ilnfang an ie inee

bc ionh eren QBoblmolIeno . Sbre h ieberigen mollenfii cber mnrhen gunfi rbfiim allgemeinen he ihebaltc n, h ocb galt bier h ie a orhnung, hafi Ste inere in auéffi li cbliebefl fli e cbt auf irgenh e in

<

{garb batte , hafi hi e c ritenmi itglie h c r after in banptrollen me cbfe ltc n. ©efpielt mnrhe mii cbentli ebhre ima l. S cbon am 16. SDeacmh c r 1 7 79 gal) Sfi lanh hen 6arlo6 im

fi loni go“

, h ie Qi orfi e llung mnrhe bur Slnme fenbe it (Earl Qlugnfi’e unh

(Soetbe’

fi am 22 . mi eherbolt. QBc n ige QBocben (pater mar er Q arpagon

im non mi o liére, eine SRolIe, h ie er fpe'

i te r mit iiberlc gte fi c r

Stunfi we iter aue h i lh c tc .

fa r S ommer 1 780 hracbte ho e ame imalige , hurcb e inc Ste ife nacbSBari e unterbrorbene (Safi fpi c l hes Sme ifi eré S cbroh er , me lrber hamalé,

ic ebeunh hre ifi ig Sabre alt, auf hem .bhbc punfte (e iner Straft , (e iner

Si unfi fi anh . Sr gab ame imal h en gear ; fi e i l mar Rent, Sfi lanh h er

h iarr , S’Be cf (ghmunh . flion hen brei Sreunhen fi c llte S rbriihe r am

bhd flte n Be i l mit (e iner fr ifibc n urfpriinglicbi e it ; er fanh in hefi en(Se ifi e tmao pon hem e igenen (Se ifi e nnh maebte S albc rg aufme rtfam, hobQi e il an cb in ernften Si o llen fi cb bemiibren miirhe . Sfflanh

o S piel

mar ibm an anoge f liige lt ; h em a ge h e6 Wi enfibenfennc re entging es

ni cbt, hafi h ie ieé S pie l, mic e in merbaniicbeo Runfimerf , fe in nnh ge =

riiuicblo e arbe itete , hafi eo har um oher and) hem ®rangc h e6 Singen

blid o n i cbto iibc rlafi en lonnte . St einer mufi te hae hc fi er ale Sff lanh ielbfi ,heebalh mirb ie ine .

‘Be fangc nbe it n i cbt, iobalh er nor h em mc ilter auftreten mnbtc ; h i e S elbfi be f enntnifi c nennen freili ch ale (8mnh nnr fe ine

unh egrengte i lerebrung h ie icm gegeniih er. fli e i 58 e cf fanh fi cb S rbriiher

gefi iirt hurcb hen sJiaienton her S timme nnh h en Smangel auére icbenhentUi ienc nipi c le . G utter fibri c b im fo lgc nh c n Sabre ii her h ie Src unhe :

Men S tre itfall se igt fi t!) c ine gle iebe , h er fl abrbe it ni ebt entfpreebenhe Shrh ung hnrd)Sfi lanh . 3 7 . 53 8 .

Page 39: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

3 2 flin ch , G e iammelte an ili ne gu t S iibnengefibiebte .

,,iBan hem maibtigen Sartfibre iten ibrer Runfi bah e id) mid) mit o e ige n e n

Slugen unb D bren i iheraeugtfi .

S ebriih er mar naeb $ari6 gere i ft, er tom aan hart naeb SDia n n

be im auriid (26. Suli) . Qi ei l auffi nebc nh , fanh er ibn n i cht blob i rn

fi e tt, ianhern aneb in h er Unmhgliebte it, auffi eben an lhnnen . fi n s

S p ie l batte mi c h c r e inmal ie in S afer ge farhert h ieemal in S e lta lt

fi imtlieber Rle ihunge ftiid e ; fi e lagen auf hem SBfanhbauie, ale leg te fi

lafi harfi ee S tiid e in grabc r SUIante l, me lebem h ie habin h er Ri c hee hi e n ft

ah lag. h ie fi eb mebrenhen Siid en an aerfible iern. S dm’

i h c r lii fi c “Il lle é

one , friib SDi argen fi mnrh en in Sli c i l’

e QBabnaimmer h ie berrlicble i t e n

c inaeln anegehre i tet auf S tiible gebiingt, iaiibrenh S cbriih er aerfi e cft ma r ,um h ie ll h errafebung mitaugen iefi c n . 23e il tro t e in er itanh fi a r r .

,,SDa ifi ia me in Emante l w ic her l“r ie f er ,,unh h i e .bafen u n h

h ie .bemben fbann he i S e ite : unb hie g emh en fi nh nod) re in

nnh h ie Si hd e fi nh unac rlebt !“ smic h c r laut : ,,SDannermetter ! lInh h e r

prfi cbtige SUiante l ! .ba ! (Ein unhe lanntc r<

greunh ifi aucb e in Src unh

i bi elea imart 8c ffi ng’

6 he fcblafi hen sI li analogfi)

i baa (Ere ignie h e6 Sabres 1 782 war am 1 3 . Sanuar h ie er f te

Qq fi ibrung h e r ,,mauh er” (fi e iollten uripriinglieb ,,SDc r aerlarene S obn

be ifi en) : Sfi lanh— Srana, iBe i l—S ebrae iber , c cf —Rafi ne fr) (ipii t e r

.i wrmann ) . S ebiller fibrieh an SDalherg, hat; h ie SRalle Sranaene a le

iolebe ii her ie ine n i cht ge ringe (Erraartnng in h en micbtigfi en sBuntte n

aartrefflieb ge lungen ic i . Q er n iebt unterae iebnc te .‘Bc ri ebt S ch ille r

e

ii her hie SDarfi e lIung an hae raiirttemh ergiicbe Stepertorium entbii lt,

Sfi lanh hetre ffenh , h en Su ing : QBc nn er nnr ie ine QBarte n iebt fa

aerfibliinge nnh fi el) niebt im‘

D e e lami ere n la ii herfi iiratc . S ann be i fi t

c a z h er berrli cbe Rapf, mar gang S cbme iaer.

“S albc rg

e Stri t i f

e iner ipii teren a ffiibrung he6 S tii ele (1 783 ) h cmerlt : ,,Q e rr Sff lan h

mallte fi cb beutc iihertreff en, tbat and) ale Stiinfi ler mebr ale iemalfi ;

ah aher im (Sanaen h ie QBabrbe it n i ebt hah c i ge li tten unh ah e in (Se

me’

i lhe ni cbt ho reb an fi arf ea Sarh enauftragen in S ebanbe i t nnh S im

plie itii t aerliere, mirh er hareb fc in e igen (Sefi ibl fi eb felh it bean tworte n

lhnnen .

“ 3) E’ln h eh eutenheren S tiid en folgten in h en nii cbfi en Sabren :

fiber Raufmann aan i ien c h ig (aan S albc rg ale Sufi fpie l in p ier QIrten

ie ltiam genug e ingc riebtet) ,<

gi c ac a, Rahale nnh Sl ieh c . Sff lanb mar

9L Ii iebler, Gbran i l h e6 BRannbeimer I bc aterfi . S . 72 .

2) S rbmih t, S en lmi irh igteitenI . 20"

a) Raff la, S . 3 50.

Page 40: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

fbre i fi annbeimer Saau fiaie ler aar bnnhert Sobren . 3 3

S bblad , 96c rrina, QBurm; iBe il : ©ra3iana, iDiuleb bafi an, Miller ;fi ed : fi afi rmia, éBaurgagnina, Se rh inanh . S e mabauffallenh erfibe inen,hab S chi ller, her allen ie inen S ti ief c n e inen he ftimmten perfi inliebenoh er faebli eben mamen ale St ite l gah , nur h c i ,,Raho le unh Si c he

“hnrd)

h ie QBabl h ieier aerfibmammenen fi eae i cbnung c ine Qluenabme maebtc ,mfi brenh haeb her urfpriinglicb genn

'

iblte S itc l : ,,Banife Millerin“hefi er

unb c infarbc r lautetc . iBicbler’a (i bran if bringt h ie (i d liirung, hab

ibn Sfflanh 3a hem<Ll'

aui'

ebe h efi immte , naebh em S ebiller auaar Sfflanh'a

neue e Samilienftiiel ale S aufpatbe ,,Qi e rhre cben ans (i briuebr‘

genannt

batte .

S eban ie it 1 78 1 heftanh her aan SDalh c rg gegriinhetesJlne febnb

, bu me lcbem, neben hen SRegifi c uren, nod) aier h is feebe‘mi tglieh er, nnter ibnen and) fiBei l, Sfflanh, fi e cl, gebhrten . i bc rielh c

hc fabte beb mit fi eurtc ilung her Be ifi nngc n, SBarlcble’

igc , fibefibmerhen,ahe r and) mit hramaturgi icben

<

$ragen, gefi c llt aan SDalherg. Sn ibrers«Beantmartnng ae igt fi eb Sfflanh am liingfi c n, iBe i l am gehriingtefi en .

S a laute te e inc sllnfgahe : Sfi has .Q ii nh c l latfcbc n aher c ine all

geme in berrfibenhe S ti lle h er fibme iebc lbafte fi e SBe ifall fiir h en S ebau

lpie ler ?“

fi e i l h er aua (Sr unhlab hae ,,S pie len anf QIhgii ngc iingfi liebaermie h , gah fe ine gauge .

‘Beantwortung in folgenhen bre i S abe n : ,,llns

fi re itig i fi her augenh lief liebe QBieherbalI he6 G inhrnd e , h en her S eban

ipie ler in has éBall ge tban, mabrc r f'Be ifall an nennen. S ebme iebelbaftc r

ifi cG, menn h e r S ebanfpie le r hureb mannigfaltigc e gute fi S piel mit

{e iner Srfebc inung hen (8rah h er S ti lle herairft, hab h ie le ifefi en SJiahuloti onen nnh fi rhtilfi en QBc nhungc n im Q baratter n i cbt aerlaren geben

i hnnen . §Berafibrter rubiger fi ei fall i fi (nehfi hem fi rengen R i chter

e igenen G c ffi bla) her SBe ifall he6 th i itfibaufpie lere oher he6 S eahaebtere ,her gang mit hem umfang he6 S alente ,

i hnen, .{gera unh Sc uc r he6S ebaulpic lere betonut if

8 a ! e'

i ubert fi cb auafnbrlieber, ahc r in gle i ebem S inne ; has

flBc ic ntlirbfi e lantet : éBe ifall, .be'

inhe llatieben he r sllienge, h i c bhebfi e

1) i l ls li rfi nh c r h eQ ,,S pi e lB anf i l hgei nge glfi ngt ah llig naturgemiib h er

trite G aftfpielrc i fenhe : Sobann SRiebac l‘BM (174 ! h i? fe it 1 779 Sk i tglieh

be? SRannbe imer‘

I beaterQ nl§ he li e hter marite ller aan Sge laenrallen. G r mar barms

laB genng, ie lhfi an anbern : ,,Sebt bah’

i eb's meg. Sd) hranrbe nnr tar; oar me inem

9 590113 etraaB le i fer an re‘

h en nnh hann auf e inmal lasauh annern, (a f o lgt h er S e i fa llimmer ! “

1 9 3 VI .

Page 41: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

3 4 Q ind e . (Seiamme lte fi n ilfi be gar S iibnengefibiebte.

Qi efriehigung he6 Sbrge iac a, ifi guglc i cb her triiglirbfi e 23cm “ aan h em

flBertc hea Rii nfi lera. S tille bingegen iit has fcbhnfi e n n te r

pinah her 9lcbtung h e6 sBuh li lnme gegc n hen S ebaufpie ler ; h ie 3 a

fcbauer geh en ibm bier gleiebiam ibre bergen in S emaIt ; er mirh b e rr

ibrer (i mpfi nhungen, er fi ibrt fi e hureb allc Sahbrintbe her Be i h e n :

fibaften ; ic hee Sunle in ibm mirh e leltrifd) , unh h ie éBegei fi c rung br ingthann fDinge be raar, h ie has ti c ffi c S tuh ium nnh alle tbearet i feben

Renntnifi e ni cbt fibaffen f hnnc n . ®rahe6fi illc in hen Qlugenh li d e n

her allgemc inen fi ege ifi erang, nnh hann he i e inem Srbalungapunf t h er

allgeme ine mit a arufi mgea heglc itete fiBei fall fi nh h ie St riumpbli e h er

he6 glii cf lieben Si iinfi lera.

Sfflanh aerraenhe te ai e le flBortc 3a e in em

febr ipibfi nh igen fi artrage , me leber in hem S age gipfc lt : ,,SDabc r i ft h e r

augenh lief li cbe allgeme ine SBe ifall he6 Si iinfi lc re griibter Sobn. Sr fall

fi cb harum nicbt nur hemiiben, er [all hanaeb ringen.

“ 1) fi egeirbn e n h

fi ir Sfflanh’

a S elhfi gefi ibl ifi and) e in 8 rief aan ibm an S albc rg, ge e.

fibriehen am 1 . Mai 1 784 and Sranlfart, mobin Sffi anh nnh 23 e i l

(mit S ebiller) gc re ifi maren, um hart h e i her (Srabmann’

fiben (Be le ll

fibaft (Si afi rollen an geh en unh lawahl ,,i ierhrc eben aua Sbrfi rebt“a le

,,si nhale unh 8iehe” h en Sufebauern aaraufiibren .

‘D i c ier fi ri c f lante t :

Sbra (Ere c lleng, (Sraberen S riumpb tann h ie gate S ebaufpie llunfi n icbt

erleben . (Brah eefi ille has (bane 3am fiBreeben aalI nnh (Z ntbufi aemua

fi ir has S tii efz) , hab man una am Gnhe (8rabmann aerfi

'

bmeratea ni ebt ale mire ltar, SDiebter unh fi li enfib! Sbi c

CJL'

ruppe helam mara

lifibe ©iebter. 58m ‘JJiaina we ib id) 24‘Berionc n aue h en hc fi e n

barriern bier. bent’

ift h ie ,,aei tc rliebe Siaebc“

. fli c rge iben Sbra

St eelleng h ie Riirae h ie fea i’Briefc é megen her (Eile . Sd) h in Sbra

(Srce llc aa untbertbiinigfi e r 8L

518. Sfflanh .

Sm nii ebfi en Sabre iebre ih ter, ehe nfalla an

D alh c rg, aua Q amhnrg unterm 10. S eptemh c r 1 785

,,Sbra (i geellena harf id) iebt lagen mein S pie l i it ge iaannc n ! fi c i

me inem Sluftreten marh teb mit lautem SBe ifall empfangen . Sm erfi c n

emh er mar allea (till, im ame iten merh c ieb, hob irbS en

fatian gemaebt batte, man geriet in fi em gung im britten lieb mid)

Rafi la, S . 486 his 498.

"flier-hm ans e brfi rebt me lebefl am guerfi in fl annheim be:

geh en warhen mar, bi er am 3 0. i lpri l.

a) SDamalB no d) c ine fe ltan e fi nsaei ebnnng. E radmann mar h er erfi e h eu tfi he

R iinfi ler, h em fi e in fi erlin an te i l gewo rben , alB er (1778) h i e h artigen Su leiman

hnrd) ieine 3mh lfi nal mieh erbalte S arltc llung he6 ©amlet h ege i fi erte .

Page 43: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

3 6 S ind e. G e lammelte i nflat e aur S lim mi iebte .

S te lle me i t mebr ale S ebrbher geleifi et bat.1) S ee! gab iebt h en

Starren .

SDalberg mar itete haraa f hehaebt, hab hen flierhi enfi en her S eban

ipie ler aucb h ie ebrenhe i ned mnnng n irbt feblen lallte. S o mnrh en

anf (e inen Slntrag (1 786) fled nnh Sfi’lanh mit hem S irbter {Diattbi fi an

gu wirtlichen arhe itenh en fi llitgliehern her lurfi irfi liebc n heutfiben (8 c :

iellfibaft ermiiblt. SDie fe (Se fe llfibaft batte fiban ein Sabr friibc r 5 0

SDnlaten alh iBre ib b‘

ir baa he ftc Saltfp ie l aasgefebt ; ihre 3 ie le maren ,

nacb h em Snbalt hee blusfebrei henefi h ie bbebften : fi e p erbieb h emrubmaollen S ieger nehen hem haaren Sobn nod) h i e U n fi e rbl i ebz

i c i t ! Bur fi a ffi ibrnng her aargiigliebfi en c ingegangenen S tiid e batte hasElltannbe imer S beater fi eb bere it c rllb

rt, erfi hanaeb lallte h ie Sntfibe i z

hung getroffen werben. bllle in has (brgebn ia entfpraeb niebt her S r ;

martung : aan hen gebn e ingc gangenen S tiid en eriebien i e ine h e r

llnfi erhli cbleit mert. Siarb einmal mnrhe baa SluBIebreiben erneuer t,

he r SBre ia aaf 75 S ufaten erbhbt ; ea gingen acbt S ti i cf e e in, aan

henen bre i aur Q arftellnng tamen : ame i mibfi c len , haa britte S i c

(Erbfiblc iebefl aan (Satter) mnrhe hann gnriicfgegagen nnh nc n bearbe ite t

um naeb amei Sabren nnr geteilten éBc ifall 3a fi nh en .

cAlbi e S ebau

fpie lc r mubten hareb falebe llnfii lle aerfi immt werbe n, he r Stiid‘fiblaganf h ie Bubhrc r fannte n iebt aaéble ibc n .

Sm Sriibiabr 1 786 batten h ie bre i Sreunh c e ine S ammermabnungauf hem fr iiber lurfiiritli cbe n Saghbauic an stafc rtbal, unfern aan SDiann z

be im, h eaogen . (bier erneuerte fi cb nacb e inmal h ie alte (Satbac r Be i t

miehc rnm mnrhe fi rc ngee gcgenfc itigea urte i l ge iibt, um h ie i lergangen

be it nnbhar 3a maeben ; haran frblafi en fi cb aber fi ir h ie Submit c rnite

S afi fi be, fefi e fi efi immungen . 23amBufammc nipie l fallte f e iner hnrd)angeh iibrlirbc a flie rhriingen her eigenen Siallc h ie h e6 anhe rn in

S rbatten fi ellen ; he i leerem $0q mallte man hoppe lten Sleib auf h i e

maritellung aermenhen. mi c QBirlung ge igte fi eb alebalh be i hen fi laffi ibrungen : ein neuefi Be hen ichien ermacbt, hem aan hen Suwanernrc gere S ei lnabme ni cbt ac rfagt marh.

S e il, her {e inen alten S Itera itete c in fiirfargli ibe r S obn gemc ien

mar, fab h ie Q afi nung, hieie be i fi eb aufannebmen, hareb hen St ab her

Mutter gerfthrt, nnh obne ibre ‘Bflege fibi en h er D rtame cbie l fi ir hen

S ate r bu heh c nf lieb. S a griinhete c r fi eb henn (1 787) h i e eigene gliief

l ) Rafi la, S . 3 71 .

mcbler, Gbrani l, S . 90.

Page 44: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II I . fib re i fl annbe imer S d anfpic ler oar haubert Sabren . 3 7

lide .in’

ine lid tc it hurd fe ine S erbc iratnng mit Bn ifc Siegler (geb.

her ii lteren S dmefter aan iBeel’a ac rftarbenc r St an.

'

Sli id t langc harauf

(1 . Sc hmar 1 788) folgte i 3rd hem S e ifpiel he6 Src unh c b ; fe ine amei te

S attin mar Safc pba meld c feit 1 780 ale S angerin nnh

S d aufpic lerin hem EDiannbeimc r Ebeater angebiirte. ,,unftre itig hi e

he fte S e’

ingerin auf allen heutfd e n iBiibnen, nnh aerhiente wabl andhie fd i

'

mfte an fe in fagte aan ibr S d rbher, h er in h cmfc lben

Sabre an ad tte'

igigem iBefad nad SJtannbc im lam, obne hart fc lbft an

fpielen. f i ber hen fliarftellnngen, h ie er befud te, maltete h ieamal ein

befanh eree SJi ibgefd i cf . 91m blbc nh feiner a lunft trat er nnertannt,

aan n iemanh erwartet, in c inec

{S'r'cmh en lage z man aerfpii tet hen 91m

fang megen pliiblid er Srtrantung her erften Ei c hbaherin, hann mirhh ie iBarftellang ahge ii nhert anh has S d rii h c r

fd e S tii cl fiber

Seibnhrid“

eingeworfen, he ffen S arftellung allerh inga, nad he6 éBer

faffere ,S d ilh erungfi ) c ine mcbr ale nad lii ffi ge gemefen fe in mob,

miibrenh h ie S d aufp ie ler auf her 28iibne a idt abaten, mer fi d nnter

hen a d auern be fanh . S o erging henn iiher hiefelh c n, namc ntlidiiher S e i l nnh M , her hc griinhete fd arfc S ahe l hes SlJi e i ftera in

fe inem S agebud c . Qind ame i we itere iBarftc llungen : ,,SDae Rinh her

Siebe” aan Robehuc nnh ,,Q i e offene Scbhe“

, nad fpanifd cm S taff,

fanhen wenig (Snnh e p ar feinen Slngen ; Sfflanh nnh S erf , h ie harinauftraten, bli c bc n ibm nun e inmal wenig angenebm h i c fer hnrdfeine S timmefi ) jener hurd hie éBered nung. unh had batte has‘I liannbe imer Sbeater gc rah c hamale h en t epunlt hea (Blangee erre id t,meld c n Sff

’lanh auf h ie 3 c it aam .bc rbft 1 786 h is 1 798 feat. sJi id t

5am llc in ften S e ile tam ha in S etrad t h ie altitmirtung her h re i

Src unhe, h eren nc n ermad ten lbifer nebc n lebbafter fllnerlennung andher f i

mftleri fd c Q rfalg begle itete . Sfflanh lhfte le'

ingft mit (blii cl h ie

fdmi erigften a fgahen, menn and S albc rg’e ftrc nge nnh unbe fangene

fi c un c ilnng hae allgn febr fi berlegte , h ie gemaltfame filnftrengung in

feinem S piel bfter riigenh beraarbah . f’Be i l batte S d rii her’e Slae fprud

1) Shr $ilh befi nh et fid im R annbeimer i bmtersfi alenher an f 1796.

3 ) E lmer, I I . 69.

G ang en tgegenge febt urtei lte fre i lid has Mannbeimer. i einesmegfi 3a mi lbe

Runfturtc i l. bieb 3 . 58 . am 3 1 . Sannar 1786 (St agc hud h er fl annbe imc rS d auh iibne , S . aartrefflid e Organ h eB berm iBeet ge irbnete fid beutemi c h c r aarafi glid auB, er fprid t fa rid tig nnh aernebn

'

rlid , h ab and nid i e inmalh er geringfte Saut fe iner S timme aerlaren gebt.

Page 45: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 46: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I I I . S re i Siannbe imer S d au fpie ler o ar bnnhert Sobren. 3 9

h egriinh e tc n S ahe l an aerte ih igen . Sr fanntc llnred t halh c n, er mallte

aidt llnred t tbun . Sfflanh batte ibm fd c rgenh einen S raum c rabblt,harin fab er S c il auf hem Rranf enlager nnh hi c fer ac rtraute ibm hi e

S arge fiir QBe ih nnh Rinh . S e il fd mi eg haranf , reid te Sfflanh h ie

Saab nnh fagte c raft : Sd we ib, hab S i c h iefc S arge iih ernebmc n

miirhen , and menn id aidt 3 e it babe , S i c harnm an bi tten S IG

be ihe hann, nad anbe t en S efpriid en, anae inanher geben mallten ergri ffS ei l nod e inmal h ie Saab Sfflanh

a mit h en S iarten : QBer weibmas gc fd i cbt ea bleibt he i her S hreh e !

“ 1) Si enige S iad c n fpe

'

itc r

fiiblte fi d S e il lc ihenh, er fpi c lte gleidmabl hen Sad ter Slang in hem

Suftfpiel ,,S er Suri ft nnh her S auer“am 29 . Suli 179 4. (be mar

fe ine lebte bi otic . S n her S‘lnbr erlrantt , frc nte c r fi d fd an mic h c rher S e ffc rung nnh ac rlieb be iter haa S ett, ale c in S d lagflub fe in

Sc hen enh ete, nad mittage am 1 3 . Suguft. Sfflanh mihmete fi d tren

her iih erlammc nen S flid t. S e il’

a S i itmc marh fe in S d ii lerin, ~er

fd ri eh fiir fi e has e inac tige S tii ef ,,S ic S cflfi d tc ten“

, in mc ld em fi e

(3 . S iai 179 5 ) auftrat nnh gefi el. S ic mnrhe hann S i itglieh h e6

Si annbe imc r Sbeatere , h lieb aber a idt be i her S iibne .

Sn h en S ngah c n liber S ei l’o li ttc rarifd c Sbii tigle it berrfd t grabc

S ermirrung, h ie fi d hurd h en llmftanh c rllr'

i rt , hab er fe ine S tii d e ,nad h cm fi e fd an gc hraelt maren , umgntau fc n liehte nnh gmar obne

c ngnabmc anf h en friibc rc n S itc l. S o fi nh c n fi d in hen S li deraergc id niffc n e lf aerfd iehenc S tamen S e il

’e angegeben, miibrenh er nnr

fi eben idri c h , harnnter lc in S rauc rfpiel. sll lle fi nh e igene Srfi nhungaaf hem S ahe n her (begenmart ; her hramatifd e S nfhau ge igt S i ti ngel :in einer mc i ft e infad c n nnh aiemlid hurd fi d tigc n .

‘banh lnng fi nh nc h c n

iiherflii ffigemS e imc rt ite te mirlfame S argii ngc , allein fi e glieh c rn fi d a idt

3am (Sefamte inhrnd . fillle S c rfanen, and h ie minher bc h c ntc nh c n, fi nh

fd arf gc gc id net , fi e bieten hem S d aufpic ler hanfharc S nfgaben ; mitS arlic be merh en ac rlumpte (Sc fc llc n hargc fte llt, me ld c h ie innere bablbc it,

ielbft has S c rhred c n, nnter glatter Sarm gu aerbe rgen mi ffc n ; Smpfi nh

famlc it, h ie im Bc itge febmad lag, i ft nid t anagefd laffen, had tritt fi e

minher bc roar ale h e i Sfflanh ; in p ier S tfi ef c n fcblt has berlhmmlid cRic heepaar. S i c S prad c ge igt unac rtc nnhar h en S influb her n c nen 3 c it,in me ld cr Sc ffi ng, (Saetbe , S d ille r gc fd ric bc n batten, fi e ift f lar, lnapp,mitunter herb. S infi lh igc women fi nh beaargngt, mebr henn amc ifi lbige

Sfflanh .‘

R eine tbc atrali fd e Banfbabn , S . 181 .

Page 47: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

40 S ind e , G e famme lte S u ffiibe gar S iibnengefd id te .

fi nh en fi d aidt. S ic mc ibenfalge her S e il’

fd en S tii cf e ifi hie fe1 .

,,S i c S p ie ler, oher : S d onnng be ffert, S d anfpiel in fiin f S nfgiigc n“

,

guerft aufge fiibrt an S tannbe im am 2 3 . Sanuar 1 785 nnh mi eherbo lt ;im S end :

,,S ie S pie ler”; hann nmgetaaft : ,,S ie G unner

“. S aG

S tii cf ftrebt etmaa gemaltfam nad SSirhmg hnrd fe ine grellen Sarben ;hagn fammc n : S ald c , S ifto len, S ergeralc n, S tri ct gum (Srhraffe ln, c ine

ahgebanene banh, h ie in e iner Rapfc l mitgc f iibrt wirh ; banptp c rfanen

fi nh : amei falfd e S pieler, her c ine tre ibt hi efe S efd c'

i ftigung banhmerlsme

'

ibig (S c i la S allc ), ibm c rii ffnet fi d h ie Sernfi d t anf hen S t ung“ ;her anh ere fpielt nnr auanabmamei fc falfd , lammt gar Srlenntnia nnh

wirh aan hem ehlc n Sngliinh c rc

(f erti le (Sfflanh ), hem er gmc imal nadhem 8c hen gc trad tet, fd li eblid ans .bc rg gehrii cft, mit her S erfi d ernng :

fd e ihen mir ale S riiher !“

2 .,,S i c S d anfpie lerfd ule,

Saftfpi c l in brei S ufgiigen”, auc rft aufge fiibrt am 20 . S eptember 1 785

nnh h fter mic h c rbalt ; fpc’

i ter amgc tanft : ,,E iehe am aerii nhert

fiir hen S ru cf . QBalhe cl, e in iunger S iann, her mit Sle ib nnh S rfalghen SSiffc nfd aften abge legen , ift S d aufp ie ler nnh Srinaipal e iner

S ruppc geworben, fc in S ater bat ibn heabalb enterbt bio h ie S iibnc

aan ibm aufgegeben fei . Sebt f ebrt er gurfi cf in h ie Q e imat , ma her

ame ite S atte feiner ingmifd en aerftorbenen S i nner fi d eben mi t e inem

jungen S i ei hd en mi c h c r aerbc i ratc n mill . S i c S raut nnh QBalh ed

p erli c h c n fi d alahalh gegenfei tig, fi e mi ll ibm auf h ie S iibn c fo lgen,hobard mirh er aeranlabt , her S iibn c 3a entfagc n fa geminnt er

and fc in S ermhgen gurii cf . S an Snftfpi c l i ft re id an Srinnerungen

ans S c i l’a SSanherleben, me ld c n hahurd c ine warme S c leud tung er

bfi lt ; guglc id mirh h en fd led ten S d anfpi c lern in hereh teu SSarten her

S egt ge lc fc n . S o fagt S ialhed (l I , S i c fe ligen S ugc nh li cf e , h ie

mir hie Sntmicf c lnng me inefi S alentfi an f lc inen anbe lannten D rten

gcmc'

ibrte , h ie lommen nid t mi c h c r ll naergeblid werben fi e mir

fe in, ic ne fi ngftlid en , c'

irmlid au fgepubten S d aufpi elfii lc , iene geh re'

i ngten

S e ihen gutc r S aturmenfd en , gang D bl“

, 90116 95196, aerlaren in n it

empfnnhencm S ntgii clen . S i c gah en me in er Runft gefdminhere Sliige l

alfi h ie fee lenfd laff en, h mftrid terifd en S c rfammlungen mander beriibmten

S tah t.“ unh fernc r (I , Sd mill mid aan hem (Se fi nhe l nnter:

fd e ih en , has fiir Bieh erlid lc it nnh S ageh iebere i hi e Src iftatt her

S retter fud t nnh mc il ea gu ie hem cbrlid en S emc rhe aerharhe n

m fi d) nod gut genag gum S d anfpi c ler h iin ft . QBafi nenn t

ibr sprohen ? mae S pielen? Sriib h ie 91c aam S latte berhud ftah i c rc n ?

Page 48: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

I II . S rei M nbeimer S d au fpie ler o ar bnnh ert Sabren . 41

S h e nhfi c ud antle ihen, fdminlen , berauagebc n unh h ie Singehung he6

D rate le im Slade auf gut ©lii cf nad heten ? D b.ibr llnfi nn berauebalfc t

h ie h e ften S tii cf e uerbunat hie Bufd auer ermri het unh has

Sbaua allmc'

iblid gur G iniih c madt has l‘iimmert c ud aidt. “ S i c

S i ii rh e her Runft mirh mit fd bner SSii rmc erbahen : ,,S ie Se iten her

S arh arei fi nh aarbei . ‘llllgeme ine S d tung fiir hen S d aufpie ler aan

S alen ten gcbiirt unter hi e Sartfd rittc her Suflliirung. S i c (Sraben

be fd i iben ibn . S i c fe ine S i e lt bffn c t ibm ihre G irte l, her S iann aan

(Se fi ibl fein ,bc rg. S e lebrte unh S id ter , h ie her S to la h er Eli otian

fi nh , fd enten ibm ihre Sreunh fd aft“

(II , Sn S e il fe lber menhc t

fi d off enbar SSalh ed (I , mean er fagt : ,,S u baft c ine gcmiffe

tami fd e S her iiherall, ma hein c igenc a Sd aarfted en lann, h ift S u

hraud bar he ine grah c n Q'

Birte fd e lmifd en S c hienten he inc

be faffe nen S alhatc n bahen einen a ftrid aan Siabrbeit.“

3 . S ietridaan muben , Suftfpi el in e inem S ufgug

(friiber ,,S aran SRuhc n“

ges

nannt) , aan S alberg gur S arftellung a idt angenommen, gehructt 1 786,iit mc br fliid tigc r Sntmurf ale mirf lid ee Suftfpie l gu nennen . S an

he n ffi nf Se rfanen fi nh aier giemlid anriid iger S rt. 4 . ,,S rmut

unb .‘bafi ahrt, Euftfpi e l in fiinf Qlu faiigen,

guer ft harge ftc llt am 20 . Suli

1 788 nah nid t mi c herbo lt, lvii ter umgetauft : S i c S uf

ffi brung mirh ale febr gut begeid nc t , man rie f am S d luffe h en S c r

faffer unh fpenhete ibm lautc n S e ifall . S h er Sfflanh bemertt : "S n

einem D rte , ma nod fa aie le Snaentari enftii cf e he6 alten Safe e p er

tebrten lannte hi c e S tiief nid t gefallen“

has be ibt alfa : e inem

S ei le hen Sufd auertreifc h , her fi d getroffen fi iblte . Sn anheren D rten

c rmarh fi d haafe lhe hie (Bunft h er Bufd auer. S e in Snbalt liiuft

harau f binaua, hab aufgeblafener badmut , her hard fd led tc S ii tte lnad (Selh unh (Sat ftreht, feine S emii tigung, unh bc fd eihen ee S c rhie nft,me ld ee h ie trammen S i ege aerfdmiibt, fe inen Sobn finhe t. S ufi mirh

mit fe iner S iabrbc it unh aartre fflid er Baun c hurd gefi ibrt. 5 . ,,Surt

aan S partau, S d aufpi el in aier Su fgiigen ,

guerft gegeben am 1 3 . S e :

gemher 1 789 unh mebrmale mic herbalt. S c r S au h en S tiid ea ifthefi er ale fanft, hie S te igerung h er S pannung h ie gum S d luffe ge lungen ;menn ea bi er obne ftarten Sufab aan (Empfi nhfamte it nid t abgebt , famirh hae hamale hem («i inhrucf an gute ge lammen fc in. S ine S e lt

famle it fi nhc t fi d in hem giemlid ii h erfliiffi gen (Sefpriid he6 Rii ftere ,her fiir has prc ubifd z fc

id fi fd c S iinhnia e intri tt, mit hem reinfi'

id fi fd c n

(I I I, S uf h c a Rii ftere S c he : ,,S ie Src uben

Page 49: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

42 S ind e. S e famme lte S ufffi be bur S iibnenge fd id te .

fi nh unfc re S unh eagc naffc n : id miinfd’ihnen S lice! unh S ietaria liber

unfere Snnh e !“

antwortet her Sattc rie s fi 'innebmer ? Saba ! S ic taria ?S i c folltc n e inmal h ei Sibnigegrfib anheiben fi e fallten har t an

he iben ! c r, mit S teinen werben fi e tatgcmarfc n, fa aarte ilbaft ftebe nh ie Staifc rlid en .

“6 . S i c G in iih c , S d aufpi el in p ie r S f ten,

“aan

S albc rg aidt bur S uffiibrung angenommc n , gehrud t 1 79 2 ; fpc‘

i te r

umgetauft : ,,S i ec

{s-re i ftatt miihc r S ilgc r

“c in ‘Ji iibrftii cf ftii rlfte r S rt mi t

llgalinasSiirbung unh langfam fartfd leid enh er, ah c r aidt her S pann ungentbebre nher banhlung. 7 .

,,S ie Samilie S pah en , S d aufpi e l in

p ier S iren,”guerft au fgc fiibrt am 4 . S i li c a 1 79 3 unh mi e herbalt

e in c enftiicl bu S rmut unh .baffabrt“: aud bier fi egt ebr lid c

S rmut iiher fd led t angemanhten S e id tum. S ac mirh gc fd i clt, menn

aud in giemlid grellen Sarben aubge fiibrt ; h ie S uftrittc erinn e rn

mcbrfad an ,,Rabalc unh Siebc .

”S ei l

e S ramen erfd i c nen in

S inge lhrucf en, fahann in gmc ibc’

inh iger (Bc famtauagahe (Bfi rid unh Se ipgig,be i 3 iegler unh S hbnen , hiefe mar anfange unaallftiinh ig , ea

feblte harin : S ette lfi alg“

; has S tiief murh c aher 1 79 7 binguge fi igt.

S d an im Sabre 1 792 mar Sfflanh , nad h em S hgang he6 S e :

gi ffeure Sc nfd iib, gu heffen S ad falger einftimmig gcma'

blt unh aam

Rurfii rften be ftc’

itigt marhen . S r hegann has neuc Smt mi t einer Bu

fammenftc llung her SRed te unh S flid tc n hes c ifi eure , h i c emal in

gehrc’

ingter Rc'

iracl) ; h ie harin auagefprad c nen Swnh ffibe , meld c h e n

S inn fii r ftrc ngc D rhnung mit aallcm S i oblmallc n gu aerbinhen mi ffen ,

gerc id c n ibm gur Gbre , S albc rg erte ilte fe ine unbeh ingtc Buftimmung.

S alh folgte ein ,,Rlc ihungasfliteglemc nt“in 28 Saragrapbc n

fi) Sfflanh

’a

©e fd i cl ale D rhn c r anh Se iter bcmbbrtc fi d glc'

inaenh nad allen S c ite n :

bier ftanh her rc d te S to rm on red tc r S tellc . S i c S arftc llungen

gcmannc n e’

i uberlid unh innerlid an SRunhung. t c ffen ritri te he r

Si riegslfi rm nfiber h ie Be itliiufte geftaltetc n fi d miibrenh h er nc'

id fte n

Sabre immer fdmi c riger , immer minh er c rfrc ulid fiir haa Sbc ater

S iannbc im murh c mieherbolt behrabt , be lagert , aan Sc inh c n oher

Src unh en genommen, h ie hann ale unrubige (Sei fte hart bauften, enhlid

fo lgte fogar ad t S age lang S e fd i ebung her S taht unter

folden S c hre'

i ngniffen ftarb h ie Rurfi‘

irftin bfterer S ue fall her

S arftellungen fanh ftatt, fagar fiir mc brerc QBad en, aud h ie gri nalid e

S ufbebung he6 Sbeatc ra mar bere ite angcarhnet , fi e muc he nur hurd

Rafi la, S . 202.

s) Sid ler, Sbran i l. S . 3 3 1 .

Page 51: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

44 Bind e. fi d amme lte i nfi e’

ige an: S iibnenge idyi ebte .

Sfi lanh anf fDalbc rg‘a 58cm enhung Bmifebc n be ihen tam

aneb brie fi ieb c ine em Qi c rfhbnung an itanh c , ale aber Sfflanh im

Sabre 1802 an illiannbe im (Saftrailc n gah , ha mar D alharg aerre i ftfi)

mad) hem unc rmartc tc n g eblufi am 10 . Suli war has I beatc r in

imannbe im balh mi c hc r erh fi net morh en. mc i l h ie fiBe fagung ho rnu f be

itanh unh Q rte ilnng her § pie lc rlanbnia an e inen anheren nnternebtn e r

in fi uéfi ebt fte llte . M batte ingmifcbc n mit {einerc

{St an e in Q aftf p i e l

in .bamburg unh fi erlin angenommen, fa tanni c a fi e c rit am 2 0 .

c

{sebruar 1 79 7 anriid febren . 91m 1 . fi li ai murh c fli ed gum Si egifl'

c u r

ernannt, nnh feban naeb 4 280mm iprad) ibml

ZDt erg fei ne aall ft c

Snfric henbe it ans, melebe fatnabl hem Be iter ale hem S ebaufpi c ler ga i t .

(5x gab iebt hen Ranig Bear, nnh SDalhc rg febrieh : Sbre Sh arflellu n gmaebt Sbnen Gibrc , S ic lc i fteten mcbr ale Sfflanh . QBir miiien fre i l iebn iebt, ah h i c fer} li rte i l uh llig unbe fangen war aher ah haran h e r

llnmut gegen Sfilanh St e i l batte . Simmerbin h lieb h i c fer uneriegt u n h

unerieglieb. Ebagn batte ii eb in hen flierbii ltnifi en, in hen Qi iibnenmi t s

glieh c rn .

‘Bi c lea gee'

inhert. fDer alte (Seme ingc ift mar ni ebt mcbr o ar

banhen, bumal mieh c rbalt raftbc r QBe ebiel he r S ebanfpie ier c ini ra t,

gegen h en mc gifi eur mnrhen nan nnten man i c gc ftiftet, aan ahen fan h

er n iebt mebr h i c anarc iebenhe untc ritiibnng, henn aneb $alh erg’

6

friibc r c fli ntfebiehenbe it begann naebgulaflen, mie be i ibm h i e marme

.

‘Lf ei lnabmc an her S arbe naebli c fi , er murh c ge itme i fe aan (8c iftc 9

fiBrnngen be fallen, h ie amar anfange lc i ebterc r fli rt maren, allnn'

ibi i cb abe t

fi eb immer heh en f lieber ge italteten . 6 0 morbi e S e e! niebt ll nrc cbt bahe nmit fe iner Qi ufi ernng, hafi e inc gerrii ttc nhe llnarhnnng has

‘I beatc r be

bet riebe . Sh in mnrhe naeb c inc Qingabl her c riten W itgli ehc r hnrebiurfiirftlieben fi c febl an h ie bafbiibne an fi li iineben berufen, har nnter

iBe c f ale fD ire ftar bier nermacbtc er ii eb mi t hen

G ebaufpi e lern niebt an fteIIen, unh h i eC

,Soige haran mar fe ine Burnt!aerfegnng naebmannbc im, ma Q alh erg, erfreut ith er h i e ‘lBiehenge

Q i e fi nge lcgenbe i t mirh ausffi brli tb harge i c gt nan Rafi fa (6 . 292 h is 3 07 )

mei tere me t to o lle S ebri ft fn'

td e bringt lli ebler’

é (Sbran i ! (6 . 15 1 h is 160) m g h en

z beateratten. sman h'

s S ebueiebri ft : ,,fi ii ein e tbeatmli febe Qan fbabn“mar c in e fe iner

erfi en l rh ei i en in fla i in, fi e mnrhe abgc feblaflen am 17 . apt-i i 1708. D er e ingang

fuebt biriem m be 3am h en E ebe in o hfligfter (‘Eaebli eble it an wabren , allein hami t

ftebi im i Bih erfpru eb h ie biiebft perian i i ebe fi rflarnng 6 . 295 ; and; bi er feat sfi lanh

mi c h c r ie in e fi bre e in fiir hi e fl abrbei i aan (Singe lbe i tc n , me lebe ii d) naeb hen ar

i‘unh li eben flar ei ien o ft gang anh erfi berausfte ll en .

2) ‘

Biebler, ébrani t, 6 . 179 .

Page 52: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

III . flrei fi annbc imer G ebanipieler oar bnnh ert Sobren . 45

minnnng hes erprobten fli egifi eurh , ibn am 1 9 . fi liai 1801 ale flbc ater

h ire itar e infiibrtc . fllflein haa n c nhegriinhete a ammc nmirf en fallte fi ebbalh iriihen. ibah e i mirlte wabl mit, haB1t and lriinlelnh c fli e

inner

auf einanh c r angcmie fen maren, henn aueb fleet’

hea fliergigie'

ibrigc n,G efnnhbei t begann ieban an manlc n. SDalhc rg fanh fi eb nerlegt hnrd)

{c inc h‘D ireltarfi unartige G cbre ibme i ic nnh hefi c n unbefugte (fi ngr ifi c in

h ie t beateraerwaltung, er h c febmc rtc fi cb fagar iih er ibn be i h em fli in ifi er .

fled fanh h i c ©efc llfebaft, me lebc iebi be iiammen mar, nngc niigenh nnh

iebleebt, er heriebtetc , hab has flranntmc intrinten h ei hen flrahen , has

G ebimpfc n unh g eblagen in hen (Sanliiien , iiherbaupt her unfi ttliebc

flan hnrd) ibn abgefebafft unh h ie flalige i im flbcatc r berge i'

tc llt ic i .

flBe lcb ein ll ntc rldj i eh gegen oarmaligc Snitai i h e her D rhnnng, he6 e ins

tre’

i ebtigen G ebafi c ne ! t efi c n i‘annte SDalherg hacb h i e erfte Qlufi iibrnng

her ,,Snngfran aan D rleane “ ale oartmfi licb in QInarhnung unh flat s

ftellnng riibmen nnh fleet ie ine QIne rf c nnung ansfprc eben .

illiannbe im fi e l an flah en . 11m hen flc gierungaantritt he6 fliarf

grafen nan flahen an fei ern, mnrhe Emagaria "flinch gegeben (2 3 . Elia:

aemh c r fled fpraeb hagn e in e eblufimart in flrala, melebea h ie

flc hentnng he6 St ages beraarbah . (fi r mar gum legten Emalc auf her

fl iibnc c riebi c nen. 91m 8 . Sannar 1803 mnrh e er ale flireltar he6

SD i c nltea entbah en ; am 4 . Sh ara in h en flubc ftanh o eriebt ; am 6. fliai

erlag er einem flruitle ihen im hrc innhni ergigiten

Slla hramai i iebc r 6 cbri ftfteller mar fled anc rft bernargc tretc n im

Sabre 1787 . (i t gab h er fliibne, la aie l erfi ebtli cb, e lf s nid e, barani c eebenfalls le in St ranc rfpi e l. fli inhe ftene fiinf h c rfelbc n finh flearh c i

tnngcn naeb h em 6nglifcbc n ; fi e mnrhen iiimtli cb auf h en flahen herhentfeben (c enmart ac rpflangt hae ibo t auebe ebrhher, unh Sfflanh

bieli es iri r fa unerle'

i fi lieb, hafi er in einem flri c fe an flalhc rg h ie

St age aufwirft : fli aa o c rliert hi e hc nticbc fl iibnc harebungermanifi ertcengli febc Bullfpielc ?

“fleet ac i gt bier grabc e (sei cbief her flebanhlung

hareb Si iirgc n unh umftc llc n . S c in 6m i ii leiebt unh gemanht, h ie

flerh c utiebnng c ine nallftiinh ige : nirgc nha lafi c n fpraebliebe QBenhungenhen frcmh c n U riprnng hnrebllingc n, h i e Emc niebc n fi nh heutieb gehaebt.Sm erli en her heihen eigenen S tiid e nermibt man fle il

’e hreiltea

Sugrc i fc n auf h ie G c fabr c inc h Scblgrifie ; c a gc igt fi cb mcbrunfi eberc a ft uften, um haa EReebte an finhen. flc i hem,weite te; n i elebei

1) fli ebler, Gbran il 6 . 178 h is 181 .

Page 53: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

46 flind e , G efamntelte fi n i iabe stir fliibnengeffi ebte.

faft nenn Sabre {pater ge iebri c hen murhc , c rtc nnt man c ine tac it

fe itere Q anh. flie ge itfalge her fled’

iebc n C tii ef e iii hie ie : 1 ) ,,SDae

berg h ebii lt ieine fi leebte , C ebanfpie l in inni Slfi c n“

, naeb hem Gug

lifeben , gnerft anfgefiibrt in fli annbeim am 25 . D i taher 1 787 nnh

e inmal mieherbalt. SDrc i flaare tre ten an}, be i henen Siehc hmiinfebe ,

flflicbtge fi ibl , (Srabmnt trans hnrd) einanh c r gc ieblnngen finh , h isenhlid) allc fi eb gnreebtfi nhen . (sate Se iebnung her fli enleben be leht h ie

ipannc nh e banhlnng. Sn her fle fpreebung be ibt eh ,,maa G n'

iet

bat anberarhentli eb ge falle n, nnh h er flerfaiier mnrhe am (Enhe berané s

gerufen .

“B enn malbe rg hagegc n hab Emah. Si ennfebiih

’a

iebhnee S pie l h ie florite llnng ni cht aam llntergange retten f ounte, mc i l

allgemeine stri li c nnh fi nifi hebagrn hnrd) hae (Same berriebte , fa i ft hasniebt mobl erllii rlieb, gmnal Snbalt mi c flnfi fi brnng hei n hamaligen 3 c it=

geiebmad entinre eben. m e ngli iebc flarh ilh : T h e false d e li c ac y,aan hem Srlanh er tbngbsi e lln, gilt fi r hen c riten flerfi ub e inen empfi nh

{amen S ebauinie ls ; G arrid'fegte hah ie lhc in S c ene, unh es mnrhe anf

hem a rtrfi ane s i'

heaher 1 768 mit lehbaftcmfle i fall m migmal hinters

einanh c r gegeben ; and) in hen naebften Sabren h lieb es ein Siehlingé

itii d‘. (Ble ichen gimfi igen Grfalg batten h ie fi beriesmigen in ”Bar

tngiefi iebe (ani fle febl ha anaem ic aan flamhal ) , ins Smngi iiiebe

(nan her hetannten fi liahani e Sti c eahani ) nnh ins Stalien iiebe2 ) .

‘ll llea ans G igennug, Suftipie l in fitni fi ltten“

, naeb hem fi ngliieben,

gnu-ft anfgefii hrt am 24 . Sun i 1 7 89 nnh me hrmals witherbalt. G ine

id o l Durbanhene [E eri e-3 1mg mnrhe hennst. fi e r S taff iii h i e fle

irbmng c ine ! Elli en i eben , n e ither glaubt hnfi fi llets in h er ‘E d t blah

an! ) f igu rine; ge idheh e : fi e wi t h obne flhm'

lnfi nanM nh iamiri t

h nrd sn ei e i th ewaare in c E a t gri ent. fle rfn ii e r h e6 engli idyen flat :

bi lhs : T h e H em m t h er (Se na -a! Sobn flnrganne , hen'

e lhe , n either

few in m ri lan i iehrn llnahbfi ngigte itfi trirgr he i S am taga mi t fe ine r

m en i liann idn n mnrh e n am ine . D an S tud e ri ebie n 1 7 8 3 an f h er

“ u t nnh itanh c hen ia nie l fle i iall h er 3 ni¢ anc r ale S n ieebnmg

N ! S ri tt en h er M a nna “ . 3 1,

‘Be ri rrung obne Sh im . awfi l l in fi tn i i h en

. g len”

: an ige'f fi h rt am 2 . i ‘

iai 1 7 9 0 un h u h “

m l! r em i t. 69 i f: a c n e i rh e u , me nn man har an wi t h !

t i ll . N 8 Ri e lh im i 3 1 a I an S ana . t in S te h linah h tz tt”Bed e .

R i n t 3 m 3 1 h er he ist ea : .

zbe r i leu m

h e r W m Ga m b i t “ . 13 7 . d'

x h is 72 .

Page 54: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

III . S rc i n annbe imer S ebanfpie ler nae bnnh ert Sobren. 47

hi cbter bat ni c l flaunt f iir hi e flbantafte . SDc r hramatifebe S iebtc r iii

hnreb h ie Sinbc iten febr h c febre'

inlt . fD iefen an entfnrc cben, h lieb mirn iebth mcbr iihrig, ale nan ic nemme iftc rbaften fl ilh c hes©elhen S bamae ,her fa fcblerbaft, mabr unb haeb fa li eh c nh iaiirhig i ii , c ine fcbmacbe

S tiggc an c ntmc rfc n : bah bc ibt : e inen lei cbtfi nnigc n, feurigen hc ntfebc n

Siingling, mi t Seblern her Slubc nfeite nnh e inem c h len Sac rac n, mit

flei hebaltnng her SDc lilateff e, welcbe hem S ebanfpie lhiebter ahli c gt. G in

S tii d , melebem h i e h c ih cn lrh’

ftigften flirieh feh c rn h er 8e ihenfebaft feblen

(Sbrge ig nnh Q ic h c ), bat flie leh gegen fab. fl i c Sh utter nnh ibr

iii ngfter S obn fi nh allerh ingh an flaeb gegc id mc t. filllc hie fe flehentcnlaffen li eb nnr he ftii tigen ; hagn tammt, ,,hafi h ie nrfpriingliebc 91116

fiibrnng, me lcbc e inen gang anbet en S ang batte,“anf hen Stat faebaer

ftiinhigerc

{src nnhe ahllig nmgearh ei tc t mnrhe . D b hnreb he fc e flee s

fabren flifi ngc l fortfi elen ? has miiien mir niebt, fi eber ah c r mnrhen

Scbler fitt h i e SDarfte llnng binc ingehracbt. QBenn has S tiid gle irbmablanf erften hentfcbc n fliibnen fle i fall fanh, fa bietet fi eb ala Srtlar nnga:

grunh nnr, hab harin c ine a aabl mirtfamc r mallc n unb te in fliangc l

an Smpfinh famtc it aarbanhen ift. S i c 3 ngah e h e6 flarh ic re S teps,

h er fi d) oar n iemanh fiircbte t alh nar fe inerC

(gran, lannte fiigli cb ancbfl e i l gefrbric h c n bah c n. 4) ,,

Sbic D ufi lgc iftc r, Snftfpi c l in fiinfSl ttc n“ , nacb hem Snglifebc n, guerft aufge fi ibrt am 1 8 . D i tc her 1 79 2

unh aft wic h erbalt. Sh i ft S bal'fpere

a ,,Mu c h Ad o abo ut N o th ing

,

gang in flrafa bearbei tet. S i c allgeme ine Siibrnng her Q anhlnng ,folgth em Sngli feben, im c inge lnen i ii febr ftart ge ii nhert : was S batfpere

binter h ie S c ene h erlegt (has nii ebtliebe S tellh iebe in, h ie flc ftrafnng he6

flfi nlc febmic hh ) , haa rairh bier h em Sufebaner mit graber flrc itc o ar :

gefiibrt. wfi i ente fei nhe man harin c ine entfcbi c h c ne flc rfcbleebte rnng he6

flarh i lh c e ; alle in fled tanntc hen 3 c itgc febmacf : hie D uh lge ifter fanhenan h ie len D ri en flc ifall, fi e mnrhen 1 79 1 gc hrnd t nnh c rbi c ltc n fi cblangc anf hen flrc ttc rn. Sin Bufall mallte, hafi gur felben 3 c it

S ebrhher henfelhen S taff hentfcbbearbe itet batte . Sbic fluffiibrnng nnter

hem i itel : ,,fliel 86m um-Sli icbta“erfolgte in bamburg nnr acht St age

inc‘

iter. S en fleneh i ft fpielte in bamburg S ebrhher, in SDiannbeim

fled er mar aneb (Sare id’

e Ric hlingh rallc geme fen. S ebrhh er’h fle =

arh c itung erfcbien n iebt gc hrnclt unb gc riet harnm balh in fle rgc ffc nbe it :

fame it fi cb ah c r naeb hen flericbtc n iiher h i c SD arftc llung urte ilen liibt,mar fi e tie fer gegriffen nnh lunftnaller anh gc fiibrt ale fled

e

1) S . e ben S . 10 f.

Page 55: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 56: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

III . S re i inannbe inter S d anfpieler oar bnnhert Sobren. 49

QIiten “ . 8 . Se ipgig. S entr. Sat. 10) ,,fD i c nc rmiinfd tc Sii c lratierang.

Eaftfpiel in e inem flit“

. flBien 1 79 7 . a.

smiirlc . 1 1) ,,S ie Src anh e ,flie fc lhen lieben fi d n id t ermitte ln : fa bleibt habingeftc llt,

inwieweit fi e c igne Qirh c it aher ii h c rfcbt maren. S ic S tii ef c fled’e

mnrhen aaerft c ingc ln gc hrad t, fpii ter erfd ien : "Q . fled’h Sbeatc r,

erfter (einaigc r) flanh mit Stapfc rn , c ntbaltc nh : Si c ttang fiir Si ettang,h ie Q ae

'

i lgeifter , has Gbamiilean . St anfi art a. hi t. Sfilinger 1803“

and hem S ahe h e6 flc rfafferh .

S a mar henn her lehte gefd ieh en aan h en hre i Sreanhc n , heren

i nfri nge S alherg’h Sbc atc rle itang fa glii efac rbc ibc nh antc rfti ibt , heren

Sartfd rc itc n fi e 3am glii naenhen Shbcpanlt binaaige fiibrt batten . l c r

ale ah her Benler mit hen Ranftlern , h ie ibm SRabm hrad ten , angers

trennlid nerhanh c n gcmc fc n mare , fiigtc e h has S d icffal c igentiimlidgenng , hafi be im S d c ihen he6 lc gtc n nan ibnen aad hieie fliibnen :

le itang ibr (i nhe errc id c n falltc . 91m 6 .

sJi tai mar fleet geftarh c n,am 20. Sani enhe te S albc rg? fli irtcn ale Sntenhant, nad h cm er gain

D herbafme ifter ernannt merh en mar ; fe in S ah erfalgtc am 27 . S en

tember 1806 , am 5 . D i taher aeran ftaltc tc ibm has Sbeater c ine (Se

h ei d tnie fe i c r.

t ea batte Sfflanh errc id t, mas c r miinfd te anh ergie ltc : ftatt

h er lle inc n flc rbiiltniffc e inen we iten QBirlangetrei h mit ii afi erer S tellang,h ie hem ii i af 3a ftatten tam. 91nd fe inem S elhfthc lenntnih maren

S itc ltc it unh Sbrgeig hie“

E rieh fc h c rn, aan henen h er Rnahe anh Stingling fi d leiten lieb; fi e h liehen and fi t has fernere Seh c n einflabre idin hem hemafi ten S treben , hard Ranft aaagaglc id c n , mac h ie Si atar

h erfagt batte ; nber flc ge ifterang legte hah c i h en S t anh , e in f lager

(Se ift antc rftiibtc fe ine flc gahang. S d rhher batte aarhem an S alberg

gefd riehc n (1 3 . fD egemh c r "S ubSfflanh fi d nc rh inhlid gemad t

bat, in flinnnbc im 3a ble iben, i ft febr f lag aan ibm, henn aaf f e inem

anbet en St beatc r in fl c atfd lanh miirh c er fa febr ge fallen.

“S eltc n

nerlebrte fi d has ll rtc i l c inc h graben Smei ftc rh fa in fe in c c ntc i l,

mi c haa bier gefd ab anh had i ft h er Srrtam leid i 5a c rllci rc n :

S d riih c r batte aidt geglaubt nad hlllem, was Qlef ermann, S etbaf,was er fe lh it angehabnt anh fc ftgc ftellt hard Bebt en anh Sbat habnad c in anhereh S pie l h ie fli enge gew innen lhnnte ale fd lid tc matars

mabrbeit. (536 h lieb ibm n idi erfpart , fe inen Srrtam felh ft an er

1) hit . 8 - 10 in Ranfer‘

! fliid erlegitan ; We . 1 1 fi ebe : ,,Sabrbild er her

$rea§i fd en SRanard ie , finite ; S eite 67 .

2 b. 95. v1.

Page 57: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 59: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

52 flin ete, G efamme lte fi a ffe‘

ige gar flitbnengefd id te .

feinem bei nh lid c n, her (c entnart entnommenen Re c ife , mcibrc nh c h am

menigften hem l raaerfpie l entfprad . S a ift henn bemerf c neme rt, hasantc r ad tgebn Stallen , me ld c Sfi lanh aa f hem fli e imari fd c n baftbc ate r

(1 796 anh 18 10) ipie ltc , fi d nar bre i e igc ntlid tragifd c fi nh c n :

Sean ; moor anh Bear, h ie be ih c n beheatenften her Sagc nhge i t, nnh

n ant, hen Sff lanh fe lh it meibltc , mobl am be i her erften S a t :

ftellang he6 S tiiei ee erbeblid bc fd ei ftigt 3a fein ; (Sbtbe batte ibm h en

alba beftimmt. Sine S aftfpi c lrc i fe , aaf we lder er iehe S d anang anberflagc n lie f}, antergrabSff lanhe (Sefanhbei t. S d an 18 1 1 3am G enera l

h ire i tar aller lbn iglid en S d aufpi c lc ernannt, ftarb er in flc rlin am

22 . S eptember 1 8 14 .

fi le h ramati fd er S d ri ftftc llc r trat Sfflanh aa f im Sabre 1 78 1 .

flermarrene Qingaben tiber feine (Erftlingémerf c erl’le‘

iren fi d hahard ,

haB e ina h erfc lben umgetau ft, giac i n iemale gc hraeft mnrhen . Sbaa erftc

S tii ef : ,,9iatar anh {Siebe im S tre it“ , S d aufpie l in fiinf Qllt c n, ge langte

am 27 . Emai 1 78 1 aaf h ie flrc tter mi t mebrmaliger fli ieh c rbalang .

$06 sme i tc S tii ef : QBilbelm aan S d c nt“

, S d aufpi e l, fo lgte am 12 .

S eptember 1 78 1 , obne fli i c h erbalang, anh in h cmfe lbc n Sabre nod ,

ale hr itt S tit cf , has Eaftfpi c l : QBi e man’e treibt, fa gc bt

’fl“am 3 .

9taacmber, c bc n falla obne fli i c h c rbalang. Sfflanh idri c h an S alberg

(fli annbe im, 22 . flagaft ,,S alltc n id t me in Eaftfpi c l h i efen (Same :

pal neben h en flataillepferh c n Sa line safar, n nee , Sau ft anh S turm

p an flagberg fi d he ife r aaanebmc n ale S d enf , manan man glaube n

mhd te, id babe ibn nlahann and haga anti inh igen mallc n ? 3 ahem ift

me in Staftfpi e l n id t anter h i e fe inere (Sattang an geiblc n . S ah (Sc inti lh c

bat ftari e 3 iigc . flint; im G arnenal unte r her a nanee,,flaff c

“ mi t

hard glitfd t, amii fi rt lhnntc jest leidi ale Saftfpi c l be trad te t, p er

hammt merhen h ie erftenc

gebltritte abc r ibut man n i c mi c h c r gat ti ci“

.

fiber fli i fi c rfalg h e6 S d enf bc fd lc an igte wabl h ie Qi aff iibrang h e6 Raft

fpie la ; be ihe marhen p c rn id tc t, fi e fi nh n i emale gc hraef t c rfd i c nc n .

91m 25 Sa li 1 782 lam hann aan Siibarnc i fc n“aaf h ie flfi bne,

c ine umarbc i tang h e6 erften S tac i e gi atar anh Si iebe in S tre it “ , mi t

‘IBie h erbalnng. Sff lanh’

e SRa f ale fli’

ibnc nh id tc r mnrh e erft nad liingc rer

SBanfe begriinh c t hard flc rbred en aaa d i tdi “ , aa fgc fiibrt 9 . Elmi ra1 784, mc ld cm balh ame i anh e re fe iner h e ften S tii ef e falgtc n : ,,S i e

fli t’

inh c l“anh ,,

h i e Sager”

. (Sc hrad’t erfd i c nen aan Sff lanh iibc r

banpt 67 Sbc aterftii cle (harantc r1 5 li bc rk hungen nnh flc arbei tangen )

in uc rfd i h enen fi lahgabc n. S ine angeblid ,, c rftc aallftii nh igc fi lae gabe“

Page 60: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II I . S rc i Winnnbe imc r S d anfpie ler p ar bnnh ert Sobren . 5 3

p eranftaltc te Sgnaa S lang, flad be'

inhler, QBi en 184 3 . S i c fc lbc bringt

gle idmabl anber hem flrad ftiiei : S i eine tbeatralifd c Saafbabn nar

63 S tii d‘c , c s feblen 4 flearbe itangen : ,,S ie beihen S dmi c gc rfabne“

,,S i e be ihen S rc nah ic rc

“S i c flii ftc h c c S at

‘rate c

,,S er

S ebartfi tng“

. t lid lie f; Sfflanh, abnc ‘Ji c nnang feinc e Siamena er

fd einc n : ,,S ac Srieh c miinfd enh c S c atfd lanh . Sine C omo e d ia ah c r

S c fpre'

id fpi c l aan Serra S. Siti ft, S i itglieh h er Sbad lhbl. Srad tbringc nhenS c fc llfd aft, antc r h em Si amc n ,,S er Sitii fti gc

, gc fd rieben 3a fli eh e l

an h er Slbe im 1646ftc n Sabre .

“Itanmcbra nber n c n aufge legt anh mite iner flarrc he ac rfebc n nan e inem sBfarrbc rrn im balftc inifd en . 3 amfl c ften he6 aafri cbtigen heatfd gc fi nntc n Be fera. flerlin

S amit p c rbi c lt fi d’

h a lfa Sobann ii i i ii (1 607 S farrc rim S arfc QBeh c l, mar ein frad tbarer S id ter; aan fe inen gc iftlid c n

Si c hern bat fi d c ine Qingabl in h en S c fangbiid c rn bia beatc erbaltc n.

Qi le 5a S i iinftc r anh D anabrii ct hie Sri c h enanc rbanhlangc n, meld c h en

hre ifi igie’

ibrigc n Rrieg bc c nh igc n inlltc n, langfam bin fd lid c n, ac rfabte c r

h i e narftebc nh genannte Samhh i c , c ine 2l llegaric (in 3 (Qanh langc n, he

ren i c h c 5 Si tte gablt) falgc nh c n Snbaltc : S c atfd lanh, h ie baff ii rtige,tibel beratene Stan igin, mill c an alter Bad t anh S itte n id te mcbr

mi ffen, ,,h c r Sri c he,“ibr mabrer Src anh , wirh nerbannt (banh lang

Sla c liinh c r fdmc id c ln nan her Rhaigin anh trinf c n fi e in hen S d laf,am fi d hann mit S tare 3a aerbinh c n anh ibr has Stlc inah Sanc arh ia

3a entre iben, maraaf fi e iiimmc rlid unterli egen mab. (tbanh langS c ntfd lanh c rfd c int ale flc ttlc rin, 3a S t anh c gc rid tc t aan Stare anh

fe inen S dmeftc rn : Sanger anh fleft. ,,S er Sri eh e“

fad t fi e aaf,re he t ibr in

’c S emifi en ; fi e gcbt in fi d , erlennt ibre S iinhen unh tbat

flafse o ar hem Sbranc (Sattc c , h er ibr hafiir hi e fi afi nang aa f h en

Srieh c n geme'

ibrt. (t'

ganhlang S o h ie QIIlegari c , be i her S li c e im

bre ite ftc n Sreh igtfti l gebaltc n i ii . Sfflanh, ftc th c in betniibrter flater

lanh e frc anh, befargte h ie n c ac fp c raac gabe her S amhh ia antc r hem abi

ge n S itel a idt obne QIbfi d t in S c atfd lanh c triibftc r Be it. S i c flar

S . S and er. Sfi lanh in feinen S d ri ftc n als Ri inftler, e rer anh S id ter

h er flerlin er fliibne . 3 . S eh iid tn i f; fe ineB 100idbr. S ebartfi tage 19 . i lpri l 1859 .

flerlin , S and er anh Q amh lat, 185 9 . S . 3 04 .

Sobann R i ften : "S ag Sri eh emiinfd c nh e St ea tfd lanh anh ,,S aB Sri c he iaad genh e

S ea tfd lan h .

Bmet S d au fpi c le (S ingfpiele ) . Sl it einer S inlei tang nea beraass

gegeben c an 53 . St . S d letterc r. mit flJiafi lbc i lagen . S agfi barg 186-1. S . 92.

Page 61: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

5 4 flinch . S e famnte lte i la ffabe gar fliibnenge fd id te .

rehe bc fd ii ftigt fi d mit hem binmc ia aaf S eatfd lanha fte te Srn iehr i ga n g,

hann folgt c in Qi ac ang her S amhh ia, enh lid mirh c in ac rei nh ertc r br ief :

tiger S d lab binaagefiigt, me ld c r wen iger h ie flergangenbe it al e bi t

(5 99811d im Qlage bat . S att her {ac re fagt 3a hem ge rmir f cbt c n

S eatfd lanh : ,,umgiirte hid fartan mit Rlagbei t anh S ifen ! Sn h i t fi flb

S t uft anh Src anh lid f ei t, fli e i c be it anh Emi lh c , belhenmatb anh EBi e :

hertc it fa mobl gemifd t, hob id ftc te mi t flatc rliebe aaf h id ge bl i ef t

babe . Sd mi ll h id c rbalten , malle and ha fe lbft c rbalten me r h e n .

flan hem gliingc nhen S te rn, her am bimmc l c rfd e int; gc bt e in 21 b l e r

ans, anh allee flalt raft : ,,Sn h i efcm Beid c n c ri iimp fc n mir h en $§r i e

hen anh hie U nfi erblid le it!“

Sff lanh’c anh erme itige S d ri ften fi nh : 2llmanad fiir has Sbc a t e r

1807— 1809 , (1 8 1 0 fi e l nae ) 1 8 1 1 , 18 12 . flrad ftii ef e fi be r

Elli c nfd enharftc llang aa f heatfd en flfi bnc n . S ammlung 1 .

— S bc ar i c h e r

S d au fpi c ll'

anft. 2 flhd en .— flli ei in h ie S dmc ig. S ine Si e ifebe fd re ibu n g .

fli ir fi nh h en hrei Ri inftlern aaf ibrer Slebc n c babn gefolgt ; me lcbe

haaernh e QBirlang bli eb nan ibnen he r Ranft ? fleet mar obne 3 me i f e i

begabt, fe ine S igc nti imlid tc it lieb ibm i e ine QBabl, fi e p e rmi es ibn

aa f hi e iagc nh lid en ©e lhe n nnh Si c bbabc r h e6 S d aufpi e lc anh h e 6

S raa c r fpie lc , er gei bltc 5a hen h eften flertrc tc rn h ie fc c Sad c c in S c a tf cb:

lanh ; hann ge lang ibm h er glii cf lid c fi be rgang 3a grafsen ernftc n Stallc n

ha ere ilte h en S re ianh p i ergigiabrigc n h er S ah . fle i l mar h e r ge

baren c S i c i ftc r , f le in en bfi lfcmittc ln mallte er nid tc aerhan i c n , a li e o

S i ar f tfd r c i c ri fd e lag antc r fe iner QBiirhe , mc i l ibm h i c Stan ft S e lbft=

gro c er blieb; ale S aft fpi c ltc er nar wenige S tale inc

g-rantfart , ant h i c

S ti i d c h erc

{yrc anh c S chi ller anh Sfflanh mit 3am S i ege 3a f iibre n .

S argfamc S riifang ge igte ibm h en S tc n fd en , mi c er mar, hann mar e r

h er SDi c nfd , mi c er fe in falltc . S ald c c S pie l iii a idt nad gaabmc n ,nar gle id e illi c ifterfd aft nc rmag (Si lc id c c 3a fd aff c n . Sff lanh be faBp an h en S rc i c n h ie gc ringftc n ii afi c ren (Sabc n ; fe in lcbc nh igc r (Se i ft

mnbt c abc r h i e fcm S tange l fagar einen flartc i l abgageminnen ; er mnrh e

sme i ftc r in h er S rfinhang bi hbe r anbe lanntc r lle iner .bii lfc mi ttc l, me ld c ,

ge fd i d i o c rmc bt, fe lbft h i c mi herftrc benhe Si atar he r Ran ft gu ge

bog-amt gwangen . S a c lie f; ii d ) nad abmen mi t mcbr aher minh e r S c i ft ;

“ (a bc fe'

ibigter, menn and abc rtrc ibenh c r ‘Jiad abmer hc c Sfflan h’

fd c n

S pi e lfi mad tc fi dh er Rami tc r flSarm e i nen Si amcn, ibm f olgten Si n

Page 62: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

II I . S rc i SRannbe imer S d an fpie ler p ar bnnh ert Sabe c a . 5 5

amnabmt, rid tig be lead tet: an heffen S tellc rii ef t her Riinftlc r,aher her fa bc ibc n mill fi d felber, er fiiblt fi d aidt ala S c il he6 S an

gen, er ift fc lbft has S angc , meld c e im e igenen Siiabmc n be lead tet mirh,am hen e igenen flc ifallalabn 5a gewinnen . Sine flind c rpflangc madt

fi d brei t ibre QBargc ln : S ite lteit, Sbrgc ia, S igc nnab; ibre Srad t: S ad tnad Sigc nart aaf Raften her matar nnh QBabrbc it, aan tle inc n Sl it

teln mimmc lnh ; ibr S ame : flirtaafentam !

Page 63: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IV.

Sd riih er’

s aah Bfflanh’

a ,,aarnebmc r l nfianh“aaf h er Biibne .

S lit hem S d aufpi e lc r gebt 3a S rabc , mac c r fd af . her S admc lt

mangelt c ignc c urtei l tiber h ie c rlafd enen S ebi lhc he6 Si iinftlere , ibr blieb

nar, mac einft gearteilt marh aan her S ti tme lt ; aber bei h ic fer mar h ie

QBirfang he6 fli lheh mi c hc r behingt hard perfiinlid e Smpfi nhang h e6

flefd aaerh , ai c lle id t and hard S anft ahc r unganft gc geniiber h em

S te iftet , her eh entftebc n lieb. S a mirh c c her anbe fangenen Sritfangaft fdmer gemad t, nae hen miherfprc d c nh ften S tei tnmgc n hi e S tabr s

fd einlid f eit beraasgafi nh c n .

Shaarh S eari en t, in feiner (Sc fd id tc heatfd er S d anfpielfan ft,

fiiblt fi d mcn iger angc fprad c n p an S d rhher’c ti c fgriinhiger S atar, abne

p i c l S ehen ale aan Sfflanh’a fibergemanhter S et, p erbriimt mit glat

tcm flBart : bier merhen hie S nfi d ten ac rfd i ehc n iein . flead tang aber

ac rhient c a, ab S ent ient aas eigner S nfd aaang tiber h ie fle ihen ar

teilte oher ab c r nar fremh c flc rid tc mieherbaltc ? S d rhher betrathi e fliibnc 3am lebten S ial 1 798, er ftarb 1 8 16. Sfflanh, bis an

fein t e ale S d anfpi c lc r tbiitig, ftarb 1 8 1 4 ; Shaarh S ent ient mnrhe

gc baren 1801 . S o i ii angancbmen, hafi er ale Rnabc nad Sfflanh

mirf en fab'

nnh mit fartgeriffc n mnrhe aan her allgemc in c n flemanh c rang.

S d rhher tann c r aa f her fliibnc nid t mcbr gc fcben babc n, bei tte er ibniiberbaapt gefebc n, hann miire ibm has S ehe

'

id tnic antrc a gemarh c n.

S eari cnt e'

iafi c rt fi d iiher S d rhh c r (obne D a ellc nangabe ) alfa :

,,llm hiefe bc hc atenhftc S c rffinlid f c it in anfrc r Stanftgc fd id tc in lc bc n

h iger flarftc llang 5a bebaltc n, mafi man mobl inc S age faffcn, hab fi e

hardane hen Sbaraltc r her fliirgerlid f c i t trag. QBenn S fbaf c tmah

S pi c fabiirgerlid c c nidi lac werben tanntc , fa tam S d rhh c r iiher has

ftattlid c anh ebrenfc fte QBc fen her bhbc ren S d id t her bambarger fli‘

ir

gerfd aft nid t binana. S d an fein Sae fcbc n gab has tanh. S eine

Page 64: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IV. G ebrhhers unh Sfflanha nom ebmer l uflanh anf her S iibnc . 5 7

groBe (Be ftait war in rei feren Sabren hre it geworben unh her Stopf fabunne rbii ltnifimiifi ig fle in harauf aue . (Er trug ibn etmas norgene igt,

mie grobe (Se ftaiten pflegen. SDie n icbt gerah e ehlen Bilge, has mcbr

ale unhehentenhe hinge”

h errietben wen ig non hem G ei fte, her harin

mobnte . fi r ging gewfibnlicb in e inem grauen Oberrod e inem foge

nann ten fibiher eingefnhpft, h ie E afdnn h orn, um bequem binc ingre ifen

an f iinnen, unh trng e inen baben G rad in her Q anh . miefe flush ilhung{e iner c

'

iufi eren (hrfdninung ieitet febon harauf bin, hafi hie fi gentbiim:

Iiebf e i t ieiner 6 ¢bhpfungen f e ine anbet e geworben, ale fi e irbou narbl fcblufi ieiner erften Runftperioh e beraartrat. SDte tamifcben unh ht

ir

gerli cben («Sbaraftere h liehen feine oargiigi icbften, h ie EBi irhe [e iner ern:

ftere n unh bhberen (Seftalten mar e ine mcbr innerli cbe, henn SBornebm:

be it unh me ltmiinn ifcber C‘5 cblifi mar fe ine idnnacbfte G e ite . fDie mattehe6 (Srafen fi lingsherg 3. hie er mit SBarliehe, hnrd) gme i G tfi d e

binhurcb, fi tt fi cbaugericbtet batte, h ie er iagar mahlte, um Dom Sltbeater

ahgutreten , gebhrte f e ineemege an {e inen ge lungenften . S ogar in

h er R le ihung mnbtc er ni cbt h i e fe ine (Se fcbmacfslin ie , h ie hen S nnh er

ling mit hem SUtanne non gutem St one nerh inhen fall, an finhen , ia es

ift n i cbt fcbmer, fcbon in her QIhfafi'

ung be iher S tri d e, he6 SRingeh unh

her unglii cf licben QEbe, hie G tellen {e iner SRoIIe gu finhen, ans henen h iellnh etanntfcbaft mit mabrbaft arifto frati fcber

c

{se inbe it bemorfi ebt.“

SDaB c’

iufi erli cbe iBi lh, melebee bi er geboten mirh, mtfpri cbt nnr menig h en e rbilhernngen her 3 e itgenofi en , h i e aue eigner a icbauung ar

te ilten . ,,SDer alte E cbmiht“eraiiblt

”) ram 2 . Singuft 1806: ,,6 e ine

Rle ihnng gli cb her e ines Sanhmannee z e in h lauer D herro cf , e fi e feln,runh e fi baar ; ah er e ine bhcbft ehle (Be ftalt bewegte ii d) in h iefer $racbt.S ebrhher

’h ©r6§e mar h ie e inee noIItammenen iDtannee , feine ($e fubte s

afi ge in fcbiinftem SBerbaItniB; h ie Slugen h lau, e twae f le in, ah er bhcbftbeheutenh ; her H id ichari . S eine éaltung blieb immer gle icbmafi igrubig ; f e l t e n o h e r n i e ge ft i c u l i e r t e e r an h e r fi c h e ; h i e c i n e

.ban h ft e cf t e g emh bn l i cb im fl u f e n , wd br e n h h i e an be t e [ e i cbt

be r a h bi n g. menn man ibn in h iefer S tellung anh lid te, ia mufi teman ibm, obne ibn an tennen, gleid) hen oherften ‘Blag in her (Sl ew;

l ) Sn h em S tri d e : ,,Q er Sting oh er h ie unglfi d li cbe t$bc hnrd) Q e li tatefi e, Q uftfpidin 4 au fgfi gen

“c ine g ortfegung h es Quftfpiew: ,,SDer Sting. Rad) Sarqubar

s G i t

9amymum , non G cbrh h er. (S cbrii h er’

s hramati fcbe E eri e, berausgegehen van

6. a. mil i en) IV,

$Denfmi irh igf ei ten I, 6 . 164 .

Page 65: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

5 8 S in cte, Mamme lte S ufi ahe gut fi fi bnenge irbi tbte.

fcbaft anme i ien, eine fo lrbe ©errfcbaft iihte er ftillfcbme igenh fiber QIIIeauo. 91nd) (iefi fein oft oari irtee Barbe in auf h ie EBemegli cbte i t [eineriihrigen 3 fi ge frbliefien, nnh man begriff gang mobl, hafi h ie ieo (fi e fi cbth ie beterogenen Mah i eu hes (Seigigen unh heo Bear batte lie fern thnnen.

S e inem gangen flBe ien mar fi bri gene e ine grofi e 98 efonnenbe it e igen, hi e

ibn nie o erliefi , morbi e or an h em h eiprocbenen (Begenftanh e wen ig ober

o ie l 3 n terefi e finhen. smn e inem QBorte : er batte Q baratte r, wie man

fogle i cb berauofiiblte . Q amit iihereinftimmenh heri cbte t 8 . 218.

G cbriiher’o 913 11c ii hertraf hie gemobn i i cbe 8&nge , unh h e oh z

acbtete e in angenebmeo fli erbaltnifi . (Er nabm in hen (eaten 3 abren

an S tat i c an, obne fiir h eleiht ge iten an miifl'

en . GSe in Si opf mar e hel

geformt, unh has (h efi cbt batte einen uno erf ennharen fluohrud o on SRube,S ebarffinn unh SlBoblmollen . (Ein fe ineres ‘Brofi l ift mir felten o orge

tommen .

tibie Slugen maren ni cbt groB, aher fi e gebhrten biriem matlib, unh batten ni cbt anh ere fe in hiirfen, obne ea an entfteilen . iDie

Slaie o on frbiinem fi henmafi , h er Wiunh unauoipre cblirb Iieblid ) , h ie

Siibn c moblgeh i lhet unb georhnet, we ifi } feft unh o oflftr‘

inh ig. Eli rui'

t,

fi anhe unh $§fi fi e batten gum Snnh e“ bienen f hnnen. SD em h ionh en

boar entfpracb h ie Ste inbe it h er .baut unb h ie [e i cbte mhtbe her QBangen ,

obne hen Qluohrud her (Seiunhbei t an frbmacben . SDi e ier (Se italt

entfprad) angenebmer, menn er beftig marh etwao be i ierer, fonft re iner‘

I enor, h er ibn ii herafl o erftc‘

inh li cb macbte, obne grofi erslinftrengung

an h ehiirfen ; unh e i n i i h e r au o g e f fi l l i g e r, un g e t ii n ft e lt f e i n e r

u n h o o rn ebme r a fta n h, h e r ban h u n h e m f e l t e n be w e g t e,unh h eflen Ie iiefte Si egung ni cbt unh eh eutenh bli eb. 6 0 gewann er hnrd)

QInh Ii ct nnh SBenebmen, unh heaauberte mid) , hen unacbtiamen Stnah en,

ale i cb ibn gum erftenmal fab, obne an mi iien, mer er mar, obne an

o erfteben, moo on er fpracb, oh er ieine Qq meri famf ei t an h e fcbd ftigen .

fi ei hem o o r n e bme n QIn ftan h rS ebriiher’o, me lcben fi eori ent h e :

ftre itet, e rbii lt h i e ier e inen uno ermuteten 3 eugen in h er ‘Berfon h es fi e

henaigiiibrigen, ah er ,,ii herauo ge ifteofri fd) gebli ebenen éBiirgerme ii

'

tero

.be iie ; er mar é tbrhh er’o Sugenhfreunh geme ien unh batte Gi fbof u nb

Sefi ing febr genan g c ife ergiiblte : ,,Srb bah e G cbrhh er auf.

machien febn. G r mar e iner h er mi lhe ften, lehenofrobe fte n Wi enfcben,

oh er o on ieber febr h e ftimmt in fe inem QBiIIen nnh hurcbauo bonn et.

Page 67: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

60 flind e, Mammelte name gnr S ilbnengefibitbte.

.

‘Beheutung aufautreten obne anfprucboooll, mit t‘hrperli cber fi n e h i lhung

obne gebiert an erfcbe inen, unh S i cberbe it unh (Semanh tbe it he6 $ eneb=

meno an o erh inhen. Gr fcbmiid te EIJiarinefli’B SBerhorhenbe it nirbt, aher

er mar meit entfernt, fi e an iibertreih en. men SJte ifter hegei cbne ten heionheré h ie Bfi ge, ans henen e ine S pur nidj t gang oerti lgter iDi e n icbli tbf e it bero orhri cbt. (i in h oppelter, gefcbmado oller unh rei cber Qi ngugo oIIenhete h ie (grime inungf ‘

SDeorient o ermi fi t o or allem ,,o ornebmen fi nftanh“ he6 éBe r fafi ero

mi e he6 S ebaufpielero S cbr iiher be im ,,S rafen Si tingoherg“

. fi be r h ie ie

Wolfe urte i it her bemabrte EBi ibnenf enner SobannC

(Eri ehri cbS ibin ! on e

e igner QInfcbauung aIfo l ) : fi lingoh erg, mie ibn .berr S dm‘

i h er,

ale SDi cbter unb S cbaufpie ler, gi c h t, fi ebt nnter h en QBe ltlenten h i e ieo

S tri d es ohenan. S o gemanht, gefcbme ih ig unh ahgefiblifi en, in Tab ie:

he6 wi enfcben, her ibm auffi hfi t, hnrd) Qiu ffinhung {e iner idmracbc nS e ite fi cber unh unfeblhar h emii cbtigenh ; fo icbneII h e ohacbtenh unh has

fi eohad fiete anmenhenh ; ia h efonnen fi cb one ic hor begangenen ll nnors

fi cbtigf e it beranemid e lnh ; ia [e i cbt fi t!) in iehe (Sattung h er Rono erfati on

fd mi egenh ; To gie i cbmi itbig S pott unh 92c cf ere i binnebmenh nnh fi e aufh er S tellc ermihernh ; fo faltblii tig fBeIe ih ignngen abnhenh ; in M en

QIIIeo , mit einem QBorte, in in ieh c r S i tuation hes Seh eno an .bau fe,mie Rlingoherg, i ft her ’JJi enfiben Si e iner, h ie h er fb i cbter um ibn be r

gruppiert bat. G r i ft immer her SDtann o on (Ergi ebung, o on fe ine r

fi i lhung in S pracb’unh fi etragen her Raoalier, h er ahgei cblifi ene QBe lt

mann . Sim bero orragenh fi en oh er entfaltet er fi cbale in h er S chuleh er QBelt geh i lheten i i irtuofen mfibrenh fe inefl t entbeuero mit h em

unbe fannten.

“immer”) h efi iitigt h ieo hurcb h ie R orte z ,,S d)rhher alo

e in (Sraf Si lingoherg, Smahame S cbrhher ale iUiaiorin S etting, Burro :

rini ale s.IJiaior f hnnen i cbmerlid) i ihertroffen merhen .

“glad; h e

fi immter mirh has urte i l, mie S ibrhher mit o ornebmem QBe ien o er

trant mar, o on immer anogeiprocben hei S cbi lherung h e6 S cbrhher’

icben

S pielo ale Bot h meleber grahe ale o ornebmer SJtann hem

1) 53ramatnrgi fibe R onate , o on 3 . 3 . S cbint. S d merin , S eriag her S h h :

ner'

fiben Qi uebbanh lnng. 4 Bh e . 1790. I I I , 762 .

2) i} . 9. S cbr'

oher 11a, 3 9 .

5) ,,SD ie beimlirbe Q eiratb Eu ftfp. in 5 flufg. mad) G o lman’

s unh Oarfi d'

fl

n arriage“

, o on S ebrhh er. (d rhher’

fl hram. R a te , berauegegeh . o on

Q . o . fi fi iom. I,

Page 68: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IV. S cbrhh erfi unh Sfflanhfi oo rnebmer Qinftanh auf h er miibne . 61

r e i cben (i mporf ommling gegeniiberge ftellt (i s be ifi t bier

"S ebrbh er’

o Borh D glebt) erfi i eg me iner SJte innng nacb, h ie biidn'

te

S tnfe {e iner fe ini omi icben Runft. 3 c!) babe ibn mit fi lle ifi ern, mit hem

gebiibrenh bemunherten Ring2) oerglei cben f finnen, unb bin ni cht hao on

gurii c fge lommen . (86 i ft e ine her [eaten SRollen, h ie QId ermann iid)enticblofi an lernen ; er gab ibn mit me ifi erbafte r QBabrbe it unh Saune ;mer nnr ibn geloben, tonnte n i cbte o ermifi en. fbennocb i ft ee her

e inaige (Sbaralter , o on h em fi cb S cbroher felh it nicbt o erbergen f onnte,hafi er h ieien ibm ii h er QIlIeo mertben SBorgi

mger iibertroffen, anh her

i iorgiinger fe lbfi miirh e fi i’

r ibn entfcbi eh en baben . SDenn 911166 o er

e in igte fi cb, um in ibm has i i ilh e ineo liebenomiirh igen unh latbelnh en,

ge i ftrei cben , gebi lheten unh e itlen Wanneo o om S tanhc o ollenhet ber

o ortreten an lafi en . QBer ans bieler tb arfi e llung le ine iDi enfibenlennt

niBgnriid’bracbte, hem miirhe fi e i e ine Sebrfi unhe her S cbnle, leine (i t s

fabrung her QBirlli cbf e i t o erlieben baben .

‘IIIG .

‘Befi c'

itignng iagt

S cbrhher’

o Bot h D glebt) ift ein mabrer irriumob h er fDar

ftellung, ha gcbt and; ni cbt her f le inlte 3 11g o erloren . ©16ngenher

fann her S cbauipie ler ni cbt mit hemtibi cbter um h ie SBalme ringen.

S o ergiebt fi d) h ie<

Q

s-rage : mer uno ge lten ioll ale oberfi er R i chter

i iher h en ,,o ornebmen Qinfi anh“: ob .be i fe unh Sfi lanh oher Wiener

nnh S cbin f ? (i buarh fb eori ent felbft bleibt aufi er .‘Betracbt : er nennt

nicbt ieine (Semc'

ibromiinner unh f onnte ho cb nnr fremh em llrtbe il nacbicbre iben . fDabe i i ft aber an ermiigen, hafi es ie ltiam genug mare,

menn S cbrbher, h er i cbon im neungebnten Slebenoiabre mit hen inngen

re irben D ffi aieren an bannoo er im o ertrauteften, tci glid) en iBerf ebr

her o on Sugenh auf h ie (Sabe h er fli eobacbtung unh Qineignung in

feltenem fi liafi e beiafi , glei cbmobl ni cbt o ermo cbt baben follte, h ie Ember

licbenC

(Eormen o ornebmen 2lnftanh6 an gewinnen .

ueber Sfflanh bemerf t S e ine nati irlicbe tomi fcbe

Rraft ge igte friib e ine e igentbi imli cbe (Sragi e unb if e inbe it, has QIpIomb

fe iner bai t ung, ie in aufi allenh efi Bubanieiein in SRollen ans her bbberen

(Se felld mft , o erhanfte er fe iner fllbfunft ano e iner angeiebenenc

,Eamilie .

S ieic r umftanh mar ea, h er Sfi lanh’

o i talent unh {einen Q infi ufi auf

1) 9 . S chroh er, I , 266.

I bomas Ring geb. 1 73 0, alB Wi e i fter anerlannt in fein lomilcben 5i o

ftarh 1805 . (Bi o g raph in D rmna t ivn, II I) ,‘D ramaturgi fibe flRonate . I I . 467 .

Weber, S ebrhh er I . 122. Einmann , S cbro her I 220 f .5 ) G eld) . h . Q eu tfib. S ebau fp ie ltun ft II I, S . 6. f. 66.

Page 69: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

62 Q inrte, G e famme lte i n flate our S i ibnenge fibidpte .

h i e Runfi iiberbaapt me ientlid; cbarai terifi rte . M e anhern tonangebenhen

Emeifi er biober maren entmeh er one geringem S tanh c , oh er horb au d

befibra'

ni ten Bebenoo erbii ltn ifi en mo nirbt auo h em abgefonh erte n

(Soulifi enleben beroorgegangen. Sfi lanh mar her erfte, h er gefibiiat

o or hen (Einhrii d en her SRobbe it oher (Seme inbe it , in her atmofpbiire

h e6 ©e3iemenh en unh her ge ifi igen unh fi ttlirben 8 i lhung aufgemacbfenmar.

sIli ao allc ieine Si nnfi genofi en fi rb miibfam anaue ignen furbten

unh mei itene oerfeblten : SDencl ion , has (Sle ifi gemirbt her guten (Se

fe llfcbaft, befafi er ans ange lebter we iter matur, unh be i [einer oars

bere iteten Qmpfr‘

inglirbfe it, mnrh e her S rbaufpi e lerberuf, in {e iner lteten

fi efibd ftigung mit ungeme inen (Sefi alten unh (Sebanten, ibm gur S cbule

her 58erehelung. fD ie faubere ‘Bortraitge i cbnung fe iner ie inf omifiben SRollen, h ie (Sragi e , mit me lrber er cbargirtc n (i baraf teren e ine

%ii lle o on oft iogar gewagten, lii cbe rli cben 3 iigen an oerle iben mufite ,hanc ben h i e ehle baltung [e in er B iehermiinner, her fe ine S cbli ff ieinersl li e ltleute, h ie mabrbafte Qi omebmbe i t, mit roelrber er S taatomr

'

inner

unh {ind ten harftellte alleo h iefi tonnte ate mufterbaft ge lten unh

ale e in mefentli cber $0rtfibri tt in h er 93 erfe inerung her heutfiben S chaus

fpiellunft.“ QBe iter auoge fiibrt mirh hao o on fi btti ger

l) an h er SRolle

he6 (St aten S agegen fibre ibt S cbrhher an SBhttiger (9am

burg, hen 1 1 .‘I li ai ,,baben S ie im (Srafen flBohmar hen

Emann, h er in 2mm Sminifi er le in tonnte, gefunhen ? (Serb ia nirbt.

286m her ®raf ein brao er S cbne iherme i fter, Sfflanh miirhe ibn um rein

boar anhere reprii fentirt S o ftebt aud) bi er ll rte i l gegc n urtei l.

S i cher i ft, hafi Sfi lanh im fi anhe ie in mufi te, hen ,,o ornebmen

QInftanh an beberrfiben ; horb fommt bier nod) fi nes in i tetrarbt.SBornebmer Qinfi anh ge igt fi cb weniger in hem, mas er tbut, ale in

hem, was er unterlii fi t unh habin gebbrt : unrubige baltung fowobl

he6 S-ibrpero ale namentlid) her Qanh e . 2luf he n o erirbieh enen fi ilher n,we lcbe Sfi lanh in {e inen SRollen harfi ellen , eri ennt man fi e to h ie [org

fame fluobilhung he6 S pie lé he r .bfi nhe ; er ie lbfi gerglieh ert hafi ie lbe

h is gur frinften ifiafer ale mitmirfenh e unterfi fi sung h ei S tellen

1 ) Q ntmi d e lnng he6 Sfflanh'

fiben S pi els in 14 {Darfte llungen auf h em and .

mari frben fi o ftbeater im i lpri lmo nat 1796. Seipaig, (S. 3 . fi bfcben . 1 796.

a) 3 “ g m mingeng fi au fi oater.

Sn mi en gab S rbrbh er hm

G rafen mo hmar (mo lhemar) .l') 81 . S rbrhher in {einen fi ri efen an R. 21. SBo c tti ger (1794—1816) o on

berm. ubbe. (81 . o . Slaumer’

fi fi i ftor. T afibenb. hleu c S-o lge o on Si i ebl. Sabrg .

S . S . 229 .

Page 70: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IV. S rbriihers unh Sffi anhfi o ornebmer Sn itanh auf her fi iibne . 63

tiefl'

ter Seihenicbaft. Stun miir’fl ia n i rbt u nmhgl i cb, hafi S cbrhher

gerah e hurrb io lrbeo fi fi nhe ipie l gum fli ergle i cb m i t h em S cbn e i h e rm e i ft e r gelangte ; unh n i cbt u nmbgl i rbmii r

’e aucb, hafi h em Q

‘Siirger

me i fi e r .brife be i S cbrbher’o Marinelli e ine abfi cbtli cb rubige .

‘baltunghe6 Rbrpero mie her ©fi nhe alo fli erlegc nbe it erfibe inen founte, gumal

unmitte lbar o orber h ie Buftigrc it her ,,lomifcben E c h ienten“ betont wirh,

he ren .

‘Bemegli cbf eit obne Bme ife l bero ortreten mufi te .

Bmifrben S cbriiher unh Sfflanh befi anh immer ein e igentiimlirbeoSBerbr

'

iltn io : iiufi erli cbmar h i eie fi hurcbaue freunhirbaftli cb; habc i aber

batte Sfi lanh, hem fi lteren illi c ifter gc geniiber, ein (Sefi ibl, melcbeo fi cbaue S cbeu unh Sitei h gufammenfegte ; S ibriih er bingegen fab be i jenemh ie QIn f c

'

inge h eo ge fhrhert hurcb raftlofeo Q aftfpiel ;er erfannte , mie hie mabre , fiblirbte Runft bere i te o on ge ifi o oller

Riinfte le i untergraben murh c , unh h ie Grrlenntnio entlo cfte ibm haB

28m : Srb begre ife enhli cb, hafi lo etmao gefi'

i llt, aber id) begre ifen i cbt mcbr, mie i d) babe ge fallen f hnnen .

Page 71: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V.

Bur G efibidjte h er h eutfiben Sbak lpere-ilherlebung.

Eli irbt o on hen ungabligen liberfebungen e i n ge l n e r S baffpere

S tiltf e ioll bier h i e Eli c he fein, ionhern o on h en (S e f amt s ll be r

f e gu n g e n , melcbe gum QIbfcblufi famen oher ale folcbe begonnen

mnrhen, menn aud) her Slbirblub nirbt erfolgte . QBiirh en hi e lebterc n

unermiibnt gelafi en, haun miibte fl i e lanh’

e babnbre cbenhee unternebmen

ebenfomobl iibergangen merh en mi e S cblege l’e Sh eiftermerf, me i l be ihe

m cbfi ii cf blieben .

wi e lanh unh fe in R a cbfo lger S fcbenburg .

(i bri ftopb Smartin QBielanh mnrhe geboren am 5 . S eptember 1 7 3 3

im (Sebi ete her fibmiibifcben SRe i cbe ftaht fi iberarb. S eine fcbri ftltelleri icbefilibii tigi eit begann friib: o on hem 9l eungebniiibrigen maren frbon fiinfo erlrbi ehene S cbri ften gehrud t, h ie ibm alfi balh ‘Jiamen unh SRu f er

marben ; er o erme i lte nun acbt Sabre in her S cbmeig, im Rre ife o oni'Bohmer unb iBreitinger, hen fi reitbaren (Segnern frangbfi fiben (Sefibmacfo

bier mnrh e ibm S bafi pere be fannt. 1 760 tebrte QBie lanh gurii cf

nacb 58iberacb, to o er gum S enator gemr’

iblt mar. S cbon im Sabre1686 batten fi cb acbtaebn eoange lifibe unb fatbolifcbe fBiirger o on

iBiberacb ale (Selellfibaft mit felten S agungen bere inigt , me lcbe au be :

ftimmten Seiten S cbaufpie le harfi ellen molIte ; haraue gingen bero or

(1 725 ) ,,h ie eoangelilcbe biirgerli cbe“unh ,,h i e tatboli fibe biirgerli cbe

aber be ihe blieben in gutem (Eino ernebmen,

fi rb gegenfe itig unterfti ibenh . fbaéCL‘Dire ftorium her Q oangelifiben

Romeh iantenfi elellfcbaft mnrhe nun o om sJ'

Ji agifi rat hem jungen S enator

QBi elanh iibertragen ; bieler betrieb mit Q i fer iein neueo QImt anh, um

Slufi ergembbnli cbefi an bringen, iiberfebte er hen ,,S turm“o on S baf fpc re ;

has S tii cf erbie lt lauten fi lei fall he6 o olIen baufeo, aucb be i ame imaliger

flBi eh erbolung. SDer Si e i cbofi aht SBiberarb gebi ibrt {omit hash‘Berh ienft,

Page 72: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V. gur S eltbi cbte her h eutfcben Sbalfpere sfi berfebung. 65

auerfi in S eutfcblanh hen mirf li cben S baf fpere hargefi ellt gu baben ;alle in SBiberacb mar meltentlegen unb S ballpere faum be fannt , harumi onnte h ie i batfacbe ni cbt in

’o QBe ite mit ten . 3 11 h em o eranlabten erbebltcbe

S rbulhen her Romhh ianten=®elellfcbafi ilBie lanh , hae mire ftorium fibon

gegen (i nhe he6 Sabres 1 761 niehergulegen ; aber her (i rfolg be im

S turm“

ipornte Suit unh “

gle ib gu ferneren S o

erfibi enen henn :1 . S baleipear St beatralifcbe B erle . 21u6 h em (i nglifiben

iiberfebt non .berru QBi e lanh .

sumRbuigl. ‘Boln . unh Gburfiirfi l .

S iirbf . allergu . $rio ileg. 3 urirb, bei D rell, ©ebner unb (Somp1 762— 1 766. 8 SBh e .

fBanh I brad ne, obne we itere (Sf inle itung : ,,QIleganh er‘Bope

’e Qior

re he an fe iner Qiuogabe h e6 S bate fpeare .

“S aran ieblob fi cb hie fi ber

febung he6 S ommernarbtotraumo ("Gr in S t. Sobannio Warbte st raum“

) in

i i erie n. SDte ifi irblt her ‘Ji e im, melrber im D riginal ho cbbier fafi o orberrirbt.SBe im 3 miegeiprii cb amii cben

sBurt unb h en Q Ifen (l l . 1 ) lab fi rb ilBielanh genh tbigt , ,,e in ige ef e lbafte QIuohrii cf e auo h iele m (Semii lh e in

D itaheno (SJefibmad meggulafi en . Q in ib i cbter, her nnr fi ir Bubhrerarbe itete , bat fi rb im [erbfi aebnten Sabrbunh ert {Ere ibe iten erlauben

f iinuen, h ie ie in ueberfeber, her im arbtgebnten fiir Brier arbe i tet, ni cbt

n ebmen harf .“ sli f t V bringt h en fi lanio ere wieh erbolt hurcbfli rofa

e riebt ; h ie Si iipe lfomhh i e fibliebt fi cb an in 2lleganhrinern .

2) fiber S cblufi

(V. 2) i ft fortge lafi en, QBi elanh bemerf t : ,,Q ier fo lget im D riginal no cbe in i le iner

geenfllufi ritt, mo ‘Bucf guerfi mi t einem fiBelen ericbe int, um

has tbaue guoor ausgu febren, D beron unh i titania aber mit ibrem (Se

folge hafi elbe hurrbtanaen unh hurcb e inen ©elang e inf egnen . (EB ifimir unmbglirb gemelen, h ieie S c ene, molebe obnebin blob h ie S tellc

c inc e SDio erti fi emento o ertritt, in i leine gereimte fli erle gu iiberlegen ; in

éBmia aber , oh er in e iner anbe t u éBeréart ale in i le inen Samben unh

i rocbaeen, to iirhe fi e has tiinh elnhe unh {Seen smiifi ige gfi ngli cb aerlaren—Jbaben, has alIe ibre Slnmutb auémarbt.

1) fi bri ftopb flRartin murmur Seben u uh fl irten in S ebxoaben unh in h er

S ebme ig. flan flro f . D r. 2 . 3 . t erh inger. se i lbronn . Oebr. fi rm ing“ . 1877 .

G e lcbi cbte be6 t beaters in EBibe raeb van 1686 an bis auf h i e Q egeno art. Qi on

D r. 2 . if . t erh inger. (Sn'

hen IBiirttembergi icben Qi ierte liabrsbefi e n born Sabre

1883 . (S tu ttgart, Q e ft 1

S o bat fi e S eblege l mit geringen Sl enh erungen o on Bi e lrmh entlehnt, h e6

gle i eben h ie ‘Ramen her Si iipel. (Sli ergl. S eblegel, 8 h . 1 , Bm eh e .)

t o. 3 . w.

Page 73: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

66 Qi ind e , ge famme lte fluffiibe gur Qi iibnengefibirbte .

r QBielanh bat bi er fe inen («Brunh iab ale fi berfeber harge legt : er

lieb eben fort, was ibm an fi arf lebien fiir hen ®efibmacf fe iner 3 e it,

Loher was er fi rb auber S tanh e fiiblte miehergngeben.

r fi anh I entbi e lt norb: ”a Reben unh her 3 oh he6 Slbn igo

Sear . Q i e fo lgenh en fi eben Qi r’

inh e bracbten 20 S tiirf e, fiimtlirb in‘Brofa , h er lebte auberhem : ,,G inige Si acbri cbten oon hen Qr beno

Lumltii nh en h e6 .berrn smi lbelm S baf e ipear.

f ebl e n o on h e n

.biftorien : Si . .fi einrirbV. ; Si . be inrirbVL , 3 b. 1 . 2 . 3 ; Si . Si itbarh I I I

Si . .be inricbV1] I . ; non h en Romhh ien : Bri bmung her QBi heripenfti gen ;fi l i e lufi ige n QBeiber o on QBinhfor ; iBerlorne Sl iebeomiibe ; Gnhe gu t,

2llleo gut ; SZZroi luo unh Q reifi ha ; non hen Q ragbh ien : (Sori olan ; (i bm

be lbne ;‘I itnfi

SDer .bamletsflli onolog lautet mie fo lgt zz)

S enn oher ni cbt lebn was ifi h ie {grage D b eh e in em

eh e ln (Sei ft anitfi nh iger ili , fi cb h en fi e leih igungen he6 ge

hulhig an unterwerfen, oher irineu QInfi'

illen entgegen an fteben, u nb

hureb e inen bergbaften S tre i cb fi e auf e inmal an enh igen ? 28“

i ft fterben ? S cblafen hafi ift alleo unb hurrb einen gute n

S eblaf fi cb auf immer o om Ropfio eb unh allen anhern sBlagen , mo

o on unier<

{sle ifib (i rbe ifi , gu entlehigen, ift ia e in e © liirf fe ligf e i t,h ie man einem anh ii cbtigli cb gubeten folltc . S terben S rblafe n

®o cb o iellei cbt iii e fi mas mcbr mie menn eh trii umen mare ?

fDa fte i t h er i t alen nacb hem irh ifiben (Se ti imme l i n

h ie icm langen S rblaf h e6 Sl'

oh e fi fi ir SI riiume fo lgen ibnne n, hae i ft

c o, was nnh nugen marben mufi . 26cm has ni cbt mare, mer to ii rh e

h ie fi li ibbanh lungen unb S taunen sS cbliige her Be it , h ie ©ewalt

tbii tigi ei ten h e6 unterh ri i ci ere h ie o erii rbtli cben Si riin iu ngen h e6

S to lgen, h i e D ual o ericbmiibter Sl i ebe, h ie S cbi c anen h er Su ing, h en

li ebermutb h er (51rofi en , ertragen, ober me leber Swann o onsl i erh i en fi

mi irh e fi cb o on e inem (Elenh en , h efi en (Sl c hut t oher (61nd {e i nen

gangen SIBertb auomacbt, mi t Tsfi ben fi ofi en lafi en, menn ibm fre t)

fi iibnhe, mit e inem armen i le inen 3 c hermefler fi rb mnbe an o e r :

1) mi c fi iberacber Qi iibne braebte . in R i elanh'fi fi berfebung, n o rb fo lgm h e

S tii rte : i liarbe tb 3 mal ; 1 7 73 {h amle t 4mal (bflt gt fte llt non S rbii lern u n h

S rbii ler inn en ) ; 1774 fi amlet 4mal, D tbe llozimal, R omeo unh c

(su lie 3 mal ; 1 7 75

R i c efl end ) ge ffllt Bmal ; 1 762‘D i e be i h en fliero ne ier 3 mal ; 1783 Eliae he tb 4 1nd ;

1786 D tbe llo 4mal ; 1797 Si bn ig Erar 3 mal .

2) 8 h . VI I I , S . 106.

Page 75: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

Bind e , Q e fammelte t u fihbe gur Q fi bnengefibi ebte.

1 7 75— 1 777 . 8 h .VII I , ,,roelcber fi eben biriem®i®terbebge legie

hramatifibe S tii cfe, tbei lo gang, tbei le im 91u63uge entbii lt“

, 1 782 .

G‘Sf fibenburg fagt im SBorberirbt : ,,éBon allen M nherrmgen,

h i e id) in her fi lteren Heberfebung gemarbt babe , eine um

ftiinh lirbe SRed nnfibafi an geben, miirhe e ine fiir hen geler unh mirbermiihenh e unh wen ig ni ibli cbe QIrbe it gemefen iein. Ge tam haraufan, h em englii cben Sbi cbter, in fowe it c c fi rb tbun lfibt, eine h e utfebe

si le ihung an geben ; iit ibm h i eielbe fibi cf lieb unh anpafi enh, io fann es

h em SBubli c o gle irbgi i ltig fe in, o on me lrber tbanh ibm ieheo e i nge lne

S tii d bi eler Si leihung ange legt ift ; unb mer hennorb h ie fliwgierh e bat,h em liegen, gur iBefrieh igung herielben, be ihe 2luegaben gur fi anh . 23a

h ie a lage e inmal gemarbt mar, hen gangen S bai e fpeare gu iiberfeben ,

unb nirbt bloe e ine sIluoroabl {e iner h eften unb iiberieblirbften S te llen

an liefern, ia mnbtc , mie gefagt, and) h ie 2lu6fiillung h er ge lafi en en

Bri tten me in Qiugenmerl merhen. alias fi rb alfo nur immer in u n fe re

S prarbe iibertragen lieb, i ft nun ha ; was norb weggebli eben i ft, fi nh

nur wenige e ingelne S tellen, nnr iolcbe, h ie hurebauo n icbt unhero, ale

(Si nglifib, i onnten auogehriid t merh en, mit henen hem Eefer niemalo

e in ibm norb fremher cbaraiterifi i fcber Bug heb fi rbterfi oorentba lten

mirh , unh h ie i cb norb hagn meiitentbe i lo in hen a merfungen ange ffi brt

babe . fi lter h ie groben Smmierigf e iten hi c fer Unternebmung nnr e iniger :maben tenni , her mirh i e ine untahe lbafte unb feblerfre ie SBollenhungherie lben o on mir erroarten, [anhern aufrieben iein, menn irb h i e ie

i leberiebung, nacbhem ibert ilBie lanh frbon ia ui el o orgearbeitet batte ,ibrer miigli cben illolli ommenbe it um e inige S tufen nr

iber gebrarbt babe .

SJiur habin ging me ine QIbfi cbt ; unh, um h iele lbe an erre i cben, babe id)n i cbt blo6 auf h ie Sii i cbtigf e i t her ll eberfebnng, ionhern aneb harauf

geieben, has eigentbiimlirbe ©eprr’

ige h e6 groben Originals aufo magli cbfte be ibubebalten . unh bierbe i eri enne id) mit hem grbbten Sban i e

h ie freunhfibaftlirbe .bii lfe he6 erften unh griifi ten Rennerfi her englifcben

S prarbe unter h en SDeutfiben, he6 fi errn SBrofe fi ore (Ebe r t , mit hem i cb

iehe e S tilet, ebe i cb ea gum fD rud iiberi cbi cfte, nocb e inmal mbrtlirbhnrcbgegangen bin . (bin be traebtli cber fli erluit fiir henienigen, her hen

S bai eipear nnr heuticb le ien iann, ift her Qi bgang h e6 S blbenmafi eo ;henn h ie me i ften S c enen fe iner S ebari ni e le fi nh in lBerfen. Eben einaigen

S ommernarbtfi traum bat berr QBielanh mit o ie lem (6liid e metrifibiiberiebt ; unb ebenlo merhe id) in her g c ige hafi E raueripiel, SRi cbarh ILL ,

lie fern, me lrbee i cb lebon be inabe o ollenhe t batte, ebe irb norb h ieie

Page 76: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

v . 3 ur ohm i c h er heutieben S bai fperesfi beriebung. 3 9

fluogabe her fiimmtlirben flBerIe hes D i cbtero i ibernabm. 2i li c in, hao

Emi ibiame e iner folrben Heberfebung ungererbnet, fo mirh aurbirbmerlirbher grbfi ere fli erluft heo Ge igentbiimlirben unb QBbrtlirben hurcb h ie fi ei s

bebaltung her ii ufi erenC{gorm binrei cbenh erlebt.

Q i erbei ift an be

meri en, hafi , anber hen mannigfacben e inge ftreuten Bi ehero erfen oher

G e h irbten, hen ‘Brologen unb (i pi logen, aneb hi e SJIaBienipiele im

S turm (IV 1 ) unb in Q nmbeline (V, h ie Si ehen h er S ibaus

fp ie ler ionne hae S rbaulpiel im bamlet, h ie berenirene in Macbetbmetrifd) iiberfebt wurben . D er Q amletémono log lante t iebt :

S ebn, oher nirbt ic on ? fDae ift hi et

li rage ! D b ea ehe lz

miitbiger i ii , fi cb hen S cbleuh ern nnh SBfe i len he6 siirnenh en S cbi cf falsblob an itellen, oher gegen e in gange fi SDieer non unruben h ie R afi en

an ergre ifen, ibnen fi kiherfi anh bu tbnn, unb fi e in an enhigen ?

S terben febla fen ni cbtc me iter ? unh , hurrb e ine n S eblumme r

h er .beraenoangft, her taulenh facben D ualen her fliatur los werben,h i e he6 {glei febee fi rbtbei l fi nh has i ft eine fli ollenhung, her

briinfi igften flBfi nirbe mertb! S terben icblafen S cblafen ?

o i ellei rbt and) trr'

iumen. 3 a , haran fi bbt fi rb’o ! SDenn was in

jenem S chlafe he6 i ohee , menn mit h iefeo fi erbli cben (Setiimme lfi

entleh igt fi nh, fiir St rii ume Iommen ibnnen, has o erhient Gno ii gung!

fDae lit hie M d fi rbt, h ie hen Se ihen ein fo langee Seben fcbafft !

SDenn mer ertriige ionfi h i e (Se ibel unh hi e S cbmiibungen her illielt,h e6 unterhrii c i ers llnrerbt, he6 . S tolgen S rbmaeb, h ie D ual oer :

irbmiibter fi ieh c , h ie Sbgerungen her (Sefebe , hen uebermutb h er

(St oben, unh h ie .

‘Berbiibnung he6 le ihenhen ‘Berh ienfi e fi non unz

mii rh igen, menn er fi cb mit e inem bloben D olebe in $re ibe it {ebenlbnnte ? QBer miirhe iBiirhen tragen, unb unter her Rafi e ineo miib

fe ligen Sc hene irbro iben unh debgen, menn nirbt h ie {fiurcbt o or ettoae

narb hem D ohe, o or hem unbeiannten Banhe , auo hefi en fi ebiri i e in

SRe i ienher gurii d lebrt, uniern Q ntfiblub man i enh macbte, unh une

rietbe, lieber h ie ll ebel an hnlhen, h ie mir Iennen, ale an anhern

binanfi ieben, hie nnh norb unbe iannt fi nh ? llnh fo marbt has (Semi iien une alle feigbergig ; fo o erble irbt h ie fri irbe

c

{jarbe her Gut:

ieblofi enbeit hurrb hen blafi en QInftrirb her ll ebe rlegung, unh grobemirbtige unternebmungen merhen hurrb h i eie fli ii cffi rbt in ibrem Saufe

Lgbemmt unh o erli eren hen women e iner 25bat !“

Sc hem S tiid e iii e in ,,Si ritif cber 91nbang“be igegeben.

fi e i her fer neren, gang umgearbeite ten Slusgabe (Bfi rirb 1 798 h is

Page 77: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

70 Ii inete , D e famme lte fi nfi dbe our Biibnengefibirbte .

1806) blieb D anh XII I fort. D erfe lbe batte hi e o i er ame ifelbo ften

S tii d e entbalten, melcbe au S bo f fpere’o Bebgeiten unter [e inem 9iamen

im D rud erfibienen : SBeri i lefi (gin D raneripie l inworffbire D er

Eonh onfcbe D eri cbmenh er S ir Sobu D lh c ofi le (im Qinoguge ) ; fernerhi e hroi anheren, me lrbe be i S bai ipere

’e Beben mit hen Qinfangobud)

ftaben ie ine fi Stamens o erbffentlirbt mnrh en : Stolrin Sorb D bomao

(i romo e ll D i e ‘Buritonerin (alle bre i im QIuognge ) .

2lrbeitmnrh e anber o on S cblege l io giemli cbo on

allen fi ni teren fi beriebern benubt. S ie fanh and) Slnerf ennung, ale

o or bnnhert Sobren S baffpere guerfi au f her heutfrben iBiibne fe fi en

(”sub fabte , unb bier erbielt fi e fi rb nocb h is in h ie erften Sobrgebnte

he6 lanfenhen Sabrbnnherte .

D i e 12 D fi nhe her (Ebbenburgfcben fi berfebnng maren iaum im

D rud erfibienen, ale aucb irbou e in ilio cbhrurt fi rb o ni iinh igte . D eben

mobli lingenh en allgemeinenc«Ii'

ite l

S ammlung her ‘Boeti fiben unb SBrofaii cben S cbri ften

aue lanh ifiber fibbner (6e ifi er

erf liirt her llmfi anh, hab in SDi annbe im ,,eine (6efe llfcbaft o e rfibiehener

(Se lebrten“h ie bege i cbnete S ammlung berauegugeben ange fangen nnh

hafi lr ein Io i ierli cbeo sBrini leginm ermorben batte . D i e S e iellfibaft

marbte h en fi lnfang mi t h en in guten fi berfebungen o orbanhenen

S cbri ften, lpiiter iollten au cb alle no cb n icbt iiberfebten o ortrefi li cben

S rbriften in h eutirber S pro cbe geliefert unb fiir lebtere e in anfi r’

i nhigeo

.bonorar gegablt merhen, miibrenh man h ie erften e infarbale («Beme ingut

aniab. (i fcbenburg e rbie lt h ie D i i tte ilung h i c fer SIiaubmirtfibaft ,,im

women her (Be iellfibaffl hurcb e in S ebre iben he6 Emo t i grii fl. D ranh enb.

bo frate D ed e on e EDiannbe im o om 10 . gebruar 1 778 ; harin mnrh e

h ie §8 ilIigung her ,,guten unb niiblirben S acbe“o orausgefebt, mit hem

.fi ingufi igen, hob man fcbon befibiiftigt ie i , fe ine fi beriebung an h e

ri cbtigen unh an o erbefi ern , hob ober (grinnerungen unh Smenho ti onen,

h i e er e tma ielbfi an marben batte, unter fe inem Siamen e ingeriirft

merhen iollten ; and) erfucbte man ibn um h ie (an bonorirenh e ) fi ber:

iebung e ines anhern no cb n irbt iiberiebten QBerleo . (giebenburg f onnte

has a fi nnen nur mit i lnmi llen ablebnen, er begei cbnete ieh e D e te iligung

feinerleits ale be imtii cf iicbe D reulofi gi e it gegen fe ine, hurrb has unter:

nebmeu benaebtei ligten D erleger. D re fe antwortete ibm (3 0 . altars 1 7 78)hob auf fe in S cbrei h en h ie ie neue 2lufloge gemib unterblieben, me nn

h ie S acbe ni cbt lebon an me it geh i eben miire ; alle in her erfte D e i l ie i

Page 78: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V . 3 ar (Se frbiebte her h eu tfiben S baf fpere sfi beriebung. 7 1

be re i te fertig, her ame ite fafi an a r gebr ud t.1) S o erfibien henn

he r bi a cbbrud unter h em D itel :sl ii illbelm S bai c fnearo S rbauipie le . SBon Sob. Soarb.

fi rbenburg ,

sBro fefi or am Ro llegi o Ro t olino in ‘Braunfibme ig.

Si ene o erbefi erte 2lufi oge . Di i t 2llIerbbebfi em i o iierli cbem SBrio i =

legia unb bober obrigi eitli cber (Srlaubnib. S trabbnrg bei bran;Seurault, h er f bn igli cben Sntenbang unb biicbbfl . li n ioerfi t. f

’Bucbbr.

(20 iBbe . 1 7 78 . 1 7 79 8 b. 2 1 unb 22 .

D on D anh IV on ble ibt S icbenburg’

e flame auf h em D itel fort ;non 23h . VII I an mirh merbie lnb S trabburg, D iannbe im, ober EDiann

be im unh S trabburg ale D ri bee fi d cbe inene genannt. D ie D urebfi rbt

batte (Sobrie l c ert, ,,ber Gburfi irfi li cben g erren (Sibe linaben in SJiann

be im SBrofefi or, iibernommen. D ic ier riibmte fi cb in h er D orrebe,

h ab h i e Babl [e iner D erbefi erungen i i her CD au ienb be trage, worunter

me n i gftené arbtbunbert uon QBiebtigi e it maren. (Srbbtente ile lagen

aber h en (i d ert’

fiben sflnberungen abme i cbenbe Seforten an (Srunbe ,

o i e le anhre berielben maren fibie f oher uc ri ebrt ober au cb f le inli cb; inh eb mub Gicbenburg fe lh i

'

t e inrfi umen , bob h ie Slngabl h er miri lirben

D erbe fi erungen ,,n i cbt ui e l ii h er ameibunbert“ betragen merbe

fi) D e i

e iner ame iten Qluflage (D i onnbe im 1 780— 1 788) bieb ea : "bemuoge

gebe n non G abriel Ci d er“

S ch lege l unb h ie D erfucbe {e iner So rtfeger .

QIugufi 28i lbe lm S cblegel (geb. 1 767 ) batte fi cb kbon o le ®ottingerS tuh ent , im §Berc in mit 6 . 2L D fi rger , on h er fi beriebung he6

S ommernacbtfi traume in D erien o eriu cbt. Erma gebn Sabre fpii ter

mo t he h ie banbfibri ft o on neuem buribgeieben unb umgefi altet, hanc ben

ourb Si omeo unb Sulie in sIIngri ff genommen, unb allmablirb re ifi e h er‘Blan, boo fi beriebungomeri , fi eto im treuen Qi nicblub an

hie llrfibrifimeite r an erftrerf en .

‘Jiun erfolgte h ie D erbffentli cbungS bo i fpeare

’o bramati icbe QBerIe , iiberfebt o on Qingu ft

QBi lbe lm S cblege l. f’Berlin be i Sob. fi riebr. li nger. 23h . 1

VI II 1 79 7— 180 1 . 23h . IX , (i rfte 91btbe ilung , 1 8 10 . Bruc iteQIbtbe ilung. gortfebung her D erh eutfibung o on 2L QB. o . S cblege l.éBerlin be i (6. fRe imer. 1 83 0 .

D urcb 58h . IX, l t. 2 . (Rbnig .be inricb VI II . in her fi ber

(i fcbenburg, 8 h . XI I I . fi nbang, S . 461 . fi .

2l . a. D . S . 474.

Page 79: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

72 S ind e, 6 e famme lte l uffdbe bur D fi bnenge fibiebte.

febung bee 6 rafen QBo lf Dauh iifi n , geb. 1 789 , obne 9i ennung ie in eoMamenfl) mar hie Si ribe her 10 abn ige frbanfpi ele gum fi ibfrblubgebraebt2luberhem entbie lten hie fBiinhe folgenbe S ti id e : S ommerno cbtotraum,

Sli omeo unb Salie , S turm, Sa line 6&iar , QBah ibr mollt , flBi e eo

eu cb gefii llt , .bamlot , Raufmonn o on D eneh ig . SBon unger war has

28a ! in hen 6 Si eimer’

fiben D erlag iibergegangen. QIlle B fi nbe

mnrhen c ingc ln neu aufge legt.

bier tritt hen D euti cben gum erftenmal her miri licbe S batfpe reentgegen , nacb 6 e ift unh gorm; henen , h ie baa 6nglifcbe nirbt o e r

ftonben , mirh es 1t angenicbe inlirb, mi c h ie l bureb h ie ‘Bro iasfi ber

iebung o erloren gegangen mar. S rblegel iiberfebte ni cbt mit fi ngfi lirber

S trenge 58c um D erh , er legte Ie inen flBert harauf mo o Se an‘Baul an D ob riibmt hen e infi lbigen D ri tten in e inen e infi lbigen

D entfi ben an o ermanheln mo Rnappbe it her englifiben S prarbe h ieeben fo Inappe f ibertragung obne Strong ni cbt gefi attete, ha gab e r

mobl e inen .

‘Bero oher e inen bo Iben an, oher es mnrhe eine unme fentli cbeS tellc anfi nabmomei ie fortgelafi en. iBebeni lirber erfibe int bie a menbungbee 2lleganhriner6 in [fi ngeren gereimten S tellen , gumal hefi en D eie itigungmie anbre D e ifpie le boribun ibm nirbt fcbmer fallen i onnte

fi) Qi lle in

S iblege l batte blob 1 7 S tii cf e iiberfebt , unb nacb hen erften arbt

a ben mar e ine Iangjiibri ge‘Bauie e ingetreten ; io feblten 1 9 S tii d e ,

unter ibnen h ie hre i groben D raueripiele : Sear, D tbello , D iarbe tb. D o e

re igte anrc

{sortfi ibrung beesIIngefangenen ; aber nnr metrifibe fi beriebungen

magten fi rb jest norb bero or.‘JIIB eritro flBerI h i c fer fli rti fi an nennen :

S bafi neare’

e h on S rblege l norb uniiberiebte bramati fcbe

QBed e, iiberiebt oon mebreren fli erfafi ern . fi erlin, 1 809— 18 1 0,

bei Saline 6buarh bibig. 8 h . 1, II unb II I , 6rfi e .bii lfte .

D ie D erfafi er maren : 6 . QB. Reblot (Gbmbe line— G'

nhe gut, alleo

gut D iel Stim me um 9i i cbte ) ;2) 2 . Rrouie (6mflBintermiircben) ;

Sb. Si . D ippolh (D ie lufi igen QBe iber o on QBinbior) .

1) fi ber h i eB and . mie ii her S eblegel’

Bme t h en unh i iiacbien alB li berieber

o erbre itet fi eb eben fo eingebenb alB angi eben h : ,,D i e Gn tftebungsgefi birbte h es

S iblege l'

fiben S baIe ipeore o onR irbarl D ernabfi . fle ipaig, S . g it-ge l. (bi eraueb(im

fi nbang) h er D rie fmerbiel gmifiben S iblege l unb fi febenburg an! h en Sobren

S iblege l fi berfenh et h ie erften D ho be [e in er fi berfebung 6 febenburg ermibee t h i re

mi t h en erften D hnh en (ein er n euen l ufi gabe ; e in bittres 6 efi ibl ii her h en meithe

merb ningi be i ibm hnrd) .

Rebler batte aueb eine fi beriebung o on fli iebarh II I . beenh igt. D ie Ber:

bfi enti i ebung nnterbli eb, at! h as S ti i d non S eblegel erfibienen mar.

Page 80: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

v . 3 m G e febidyte h er beu tfiben S bafi pere-fi berfebnug. 73

(fi ne ame ite ifiortfebuug ble ibt ipii ter unter D r. 9 an ermfibueu .

6iue hritte ifi

S bo i fpeare’fi hramatifibe QBeri e, iiberfebt o ou Dbi linn

Sioufmanu . D erlin nnh S te ttin . Qi ic olai'

irbe D ucbbouhluug.

4 fi bri l? 183 0 h i fi 183 6.

3 m 6 ouaeu 10 S tiid e z . Bear D iarbetb D ibello (Enni s

beline D ie be ih en D eroneier D erlorne Biebeomiib (i uhe

gut, Qllleo gut, obe t z 6 emouuene Biebeomiib D ie 3 rruugen. D er

friibe D ob bee fi berfebero enh ete hoe

Q ierber mbrbte and; gebbreu

S bo i inere’

fcbe D ramen . ueberiebt o ou G . fi e iuirben,Qi i ttmei fter im Sibuigl. Drenb. 7 . fi niarenregiment. D onn .

Dholpb D iarrno 1 858 - 1 861 . 5 Q efte .

Sc heo .befi eutbii lt e iu S tii cf Gumbe liue Q oriolonub

QBintermiirebeu D ntouiue nub (i leopatra D iacbetb. D er D er

faber h lieb im‘

2'

yeIhe ale D ragouersQliaior 1 866.

Qiacb all h ieien uuabgefiblofi c ueu QInfi i ngen i i'

t norb an ermr'

ibueu

h ie erfte o ollfi c’

iuhige 6 eiamtauogabe , o eroufi o ltet hnrcb (i buarh o ou

D anernfe lhQBilIiom S bai ipeo re

’o fi immtlirbe hramatifibe QBerIe

uub 6 eh irbte . Heberfebt im D i etrutu heo D rigiuale . 3 7 D h cbn.

QBieu , D rucf nub D erlag o on 3 . D . S e ll inger. 1825 . Sn

e inem D aub 1826.

Se iher ifi boo D uel) wieber (to ri mit Qiacbhrnd bebaftet. Bunfi rbfierfibeiuen h ie 1 7 non S eblege l iiberfebteu S tii cfe , fogar e iu 18 . mirh

ibm bier gngefcbri ebeu , (Sbmbeline , miibreuh bocb h i c fer in her fi bers

iebuug o ou l rabam D ob fi rb oorfi ellt. S obann ift .‘beiurirb D ob brei

mal o ertreten , 6 . QB. Rebler ameimal, B. Rraufe nnh D ippolh ie her

einmalfi ) ebenfo B. D ied e inmal , unh arbor mit hem Deri ileo (hen er

in D aub I fe ines QIIteuglifibeu Dbeatero D erlin, SlieaIfcbulbud)

bauhlnug, 18 1 1 , bracbte) . .bieruorb ble ibt uorb e iu D efi o ou 1 1

S tiid en ; nnr h ieie fi uh nen fi berfebt, unh fi e oerte i leu fi rb mic falgt :

D iuge lftebt n ennt h ieie fi berfebnng ,,eiu Bi cbtbilh“has iebe marge nub

S ommerfprofi e, h en gufd lligen l usbrnd be ! 6 efi d) t3 , aIIe Bad en nnh Souueu h er

Ilrfibrift mi t lingfi li cber I ren e anrh d glebt. S tahlen re ., S . 7.

D eai'

tgli rb h i c fer D rei nergl. oben Sir. 5 , begiiglirb her D ri iher D ob no d).

ftebenh Sir. 9 unh 10.

Page 81: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

74 D ind e , 6 elammelte Qlu ffiibc bur D i ibueuge fibirbte .

6buarh o on D auerufelh iiberuabm 4, Sofenb$§i cf 2, gerh iuaub D i abe r

baier 2, Ysmug o ou bermauufi tbal 2 nub (Earl S nina 1 . D ie o er

mifibteu 6 ebi cbte mnrhen iiberiebt hnrd) 6buarh o on D auerufe lh nub

Qlubreao S cbumarber , h ie S ouette ho reb heu Bebteren. Qluberh em

fiblofi en fi cb an : S bai e ipeare h Bebeu , uacb a guftin S i otlome o on

Ql . QBoguer ; i ritiiebe 6rliiuteruugen nber h ie fi imtlirben hramati i cbeu

QBeri e begiebungéme ife o ou ibraug .boru, 5 . D ob, D euha, S eblege l,E lcbeuburg, (i bnarh 6 auB; eublicba meri uugeu an allen S cban ipie le u .

(fi ne ameite a flage erirbieu 1 828— 1 8 3 0 in 4 3 D hu. D alebru

for mat.

Jabo un Q e inri cb D ob unh Shbu e .

.be inrieb D ob her iiingere (geb. 1 7 79 ) mar im Sabre 1804 ua cbQBe imo r ge i ommeu, bier batte er fi i r S ebiller hen D ibello nnh h emufi rbfiin 6 oe tbe

o a ftrag beu Bear iiberiegt.1) D i it [e inem D ruber l rabam

(geb. 1 785 , gefi . ale D ire itor bee 6 bmuafi um6 an Si reuauad) 1 84 7 )

gab er hauu berane

S eboufpie le oon QBilliam S baifpeare , iiberiebt o ou

.be iuri cbD obnub l rabam D ob. D ii hiugeu, G otta, 18 10— 1 8 1 5 .

3 Dble .

D ie D e ile entbalten 7 S ti i cf e : D iac betb QBiutermarcbeu

D ie lufi igeu QBe iber o ou QBinbior D ie Srrnugeu (o ou if) . D .)(Sombeliue (Soriolau Qiutonino nub G leonatra (o ou 21. D .) Sn

h er D arrehe an D . 1 . be ibi eh : bob wir f eino h er non S cblegel, biriemo olIenbeteu S bai ineare s iiberfeber, ge li eferteu S tii cf e auriibreu merh en, fe i

henen o erfi cbert, bie hen D ite l nnierer S ammlung miboerfi ebu iollten .

D ie D orrebe an D . I I I ue unt aebt me itere S tiirf e ale hrnri fert ig.

Qi immt man bagu h eu D tbe llo , hauu bliebeu o ou h eu hnrd) S cblege l

nirbt iiberlebteu S tfi d en unr nod) nacbgubringen : n . g e inri eb V1 ] 1

D ro iluo nnh (Srelfi ha, D itne Qlubrouirue .

Subefi eu mar eo Q e iuri cb D ob ge lungen, hen D ater Sobann

.be inri cb fi ir h ie S acb'

e an gewinnen . D ieler fo llte anfangs blob e in ige

S tii c i e nberuebmen , balh aber inorb ibm h ie e bei t lo aufi ebeuh , hober nuu mi t h en S iibuen gle id) en S cbritt balten mallte

?) S o nabm

man h en gaugeu S baf ipere in QIngriff, nub es erfibienen

1) D ri e fe o on i ) . D ob, beranSg. h on QI. D ob, bei h elherg, QBiuter, 183 3 — 183 8

3 Dble . I I , 42. D tbe llo nn h Sear o ou b. D ob e rfibieuen, ge iouh ert, i n Sena be i

gr ommanu, 1806.

2) D ri e fe h o n (a. D ob, II I , 3 0.

Page 83: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 84: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V. ant 6 e fibi ebte her hentfibeu Sbatlpere afi berfebuug. 77

bier norb.

h ie D er Baheupreio fi ir 9 D he . mar 27 Dblr.

D er Qlutiqnarpreie ifi iebt 6— 9 D i i .

S ch lege l’

s fi berfebnug, sum z l h fcblnb g ebracbt.

D i e erften acbt D iiuhe bee S rblegel’

fcbeu S hai lpere maren iu

S cbafi eue luft unh S rbo fi euh frafi t aieb uo cb einauher gefdn iebeu unh ge

hra t, ha fam has QBeri iu’

e S to cf en (1 801 ) hnrd) e iue S tre itigle it

mit hem D erleger Huger. D ieler batte h en erben D ei l, obne S cblegel’

e

D ormifi eu, uen gehrncf t, ii her has nacbbugablenbe .bonorar gingen h i e

Qlufi rbteu anh einauher, nnh es iam gum Grit narb longer

Danie mnrh e D i ebarh I I I . in nier QBo cben iiberiebt, .be iurirb VI II . be =

gouueu (“

Cyrilbling heogle irben D iacbe tb, nnh norb 181 1 inrarbS eblegel h i e QIbfi cbt one , ie ine e be it an o ollenbeu ; 18 19 oher er.

Ilii rte er, bob h er 6 ebanle e iner gortlebnug filt immer aufgegeben le i ! )D o iibernobm e h h euu Buhmig D ied , mit S cblege l

’o 3 ufi immuug

h e n l fiblnb berbe iau fiibren ; er erfliirte me il h iee lauge fcbou

fe iu D ot-

fab gemefeu, Io lagen D iacbetb, Bear, Biebee z Be ih nnh a t

bere ito fertig bio aur (eaten fi berarbe itung , anbet e S tiid e fe ien mebr

ober minh er meit o orgerlicft ; anglc'

ub mnrhe id) lenu ige D ee nh ignug he66 angeu o eripro cbeu . S pri ter (18 3 0) marh h ie berangi ebung iii ugerer

grenuhe an her QIrbe it o erf iiubigt, h ocb mallte D ied ie lbfi hen D iarbe tb,Biebee sBeih unh Buit, h ie Iuftigen QBeiber be iiteneru ; irblieblicb mar er,

ale fi berleber e ineo S tii cf eo, gang anegefcbieheu. 66 erfcbieueu :

(1 S bafeipeare’fi bramati fd n QBerl

’e, iiberfebt o ou Ql . QB. o ou

S cblegel, ergiiugt nub erlr'

iutert o on B. D ied , D erlin . 6 . .

‘Re imer .

9 Dble . Db. I . 11. IV. 1826 . Db. 111 . V.— IX. 1880— 3 3 .

1) D ingelfi eh t (S tnh ie n or. S . 6) nennt h ie D o lfi fibe S bo ielpe ore ellberiebnnge inen bo lgfibu itt, pe han ti fib bart unh ftei f bis gnr llngen iebbarlei t, aber hauu nnh

mann nn iibertre fi li cb fibarf nnh ti e f.

D ri e f S eblege l’

fl an ie in e gran o om 18 . S pri l 1801 . ,,Garo liue . Ee ipaig,

birae l. 1871 .

o) hram. QBerIe , ii her-i. o . S eblege l n . D ied , hnrrbge i . o . “ Marl D er,nabs. D b. XI I . S . 408 fi . 3 m S eblege l

fiben Biarblab mnrhen hi e D rurbfi lid e

o on ,,Q e iuri eb VI I I . oergebenB ge fnebt, bo d) fanh fi eb h er l u fang he6 ,,Di aehetb,

n ebit h em Rebrreim h e6 begengeianges

R i fcbt, ibr alle ! mi fibt am S ebmo lle !

i'yeuer, brenu

'

, unh Refi e l, malle !

S eblege l’s fi immtl. E er ie, berauBgeg. o . (E. D bd ing IV, 271 . D iirger batte ii he r

-MtBohr-e , bro h le , h ob fi rb

B moh le,

Q ohre Bobe , Rebel, broh le !

Page 85: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

78 Dind e , 6 e famme lte i n fidbe gur D i ibneuge febirbte .

Se ber D e il entbielt o ier S tiid e ; mit hen Rbuige hramen mnrh e

begonnen, fi e fo lgten in h en erften bei hen D rilen uarb her Sei t bi s

anm S eblnb o ou Si . Q e iuricb V I. Qinu feblteu norbD i rbarh II I . u n h

fi e inrieb alle in h eu lebteru batte S rblegel nnr angefangen

haber h ie o ieriiibrige Danie . D e i her euh licbeu QBe iterfiibrung mu rh c

.be iurirb VI I I . e ingefi igt in her fi beriebung be e 6 rafen QBo lf D an

haran fcblo fi eu fi cb gnuii cbft mieher h ie we itern hnrd) S eble ge l

ii berfegten S tii d e . D on h en nod) o erbleiheuheu 18 iiber uobm D an

h iffi u 1 2, D ied’

e D o cbter D oro tbea 6 . D ied batte nun h ie e ig c n e

e beti befibriiu ft anf fe iueu Eli o t be i h er gemeiufameu D nr cbfi cbt,

auf Qlumerinugeu an alle n S tiid eu unh auf mo urberle i Qluh ernngen i n

h en S rblege l’

fcbeu fi berlebuugeu . (i r erf larte, e iuge iebeu an babe n ,

hob ie ine l fi ebt , has QBerI ie lbft fortgufi ibreu , mit fe iner 3 c i t fi d )

u irbt ne re iu igen lafi e . D auh iifi u’

e Qiame murh c erfi im Qiacbto o rt ge s

naunt, D oro tbea D ied ale ,,e in anhrer fi berfeber, her fi cb u i cbt uenn e u

will” beae i cbuet. Il uri cbtig be ibi es alio au f h em D itel h er infi te r e u

Qluflageu : ,,ii h erfebt o on S cblege l unh D ied .

S cblege l mar meher mit hen a beriiugen in (e inen S tii d eu , n o d )

mi t h en a merinngen an henie lh eu e iuo erfi o uh en . Sn e in em

S rbre ih eu an heu D erleger D e imer (D onn , D ec ember 1 83 8 un h

Sanuo r 1 83 9 ) fogt Sn me ine fi beriebuug ‘biue in c orrigir e u

has barf Qi iemauh obne me ine auohrn d li cbe (Erlanbnib. (Er in grobe r

D id) ter, e iu ge ifi re i cber unh liebeuemiirh iger D i anu, me in alter Sngen h

frenuh , lurg, Buhmig D ied , bat fi cb h ieie‘

5re ibe i t genommen . QBi e

eo aufi ge falleu, mhgeu unparte i iicbe Si euner pru feu.

“ i i he r h ie Ql u

me rI‘uugen be ibt eh : D i i cb h i

mi t, man hnrfte o on e inem D i anne mi e

D ied etmafi me it D ebenteuh ereo erwarten . Sci) fi uh e has Qlllgeme iu e

uube fri eh igeuh unh hao G inge lue grobentbe ile nuamedmr‘

ibig. D au u

gegen h en S cblub: D ied et i lat i alle bieberigen Qluegaben S baf e ipeare’

fi ,

h ie ie it e inem Sobrbuuh ert ericbieueu fi nh, fi ir lcblecbt, nub fagt, e s} le i

enh lid) on h er Be it, one her D erh erbuib heu li ebten D egt mie h er be r

sumac “ . 3 d) m'

a'

re n eugi erig , h ie ieu orbi eu D ert an leben . (531° be

bauptet mi t Suo erfi d fi, 01‘

o erfi ebe bit S pracbe me it be fi er o le

allc iene ge lehrten 6nglii nh er . D un, menu er h ieieo anf e inem h fi eut

li ebc r! Rampfp labe , id) me iue, hnrd) e iue euglifcb ahge fabte unh in

Page 86: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 87: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

80 D io d e. 6 efommelte Sinffi ibe gur D itbnengefibiebte .

iiberiebeu, anbet e uiebt nnr an oerbefi eru, iouberu (tellenme ie umangeftalteu .

S o mnrh en 9 S tiid e bearbe itet (oon Ql . S cbmih t uuh R. (Elbe ) , 1 0

S tri d e ueu iiberiebt (o on QB. berbberg. 6 . bermegb, g . Ql . Bro . )

(1 3 ) S balefpeo re’

o hramatiicbe QBeri e, iiberiebt o on Ql . QB.

o ou S cblegel nnh B. D i ed , hurcbgeiebeu o on QJIi cbae l D em ons .

D erlin. 6 . D e imer. 187 1 — 7 3 . 1 2 D he .

S cblege l’s urfpriiugliebe

t

.

safi uug mnrhe biermit nbilologifibpriife uh er

S orgfalt mieber bergefi ellt, gefi iubert o on allen $5ebleru, hie hem l

fcbre iber ober hem S eber gur Bait fi e len. D abe i ifi an bemerfen, h o bS cblegel um D urcbfi cbt h er D rud bogeu fi eb eben lo wenig iema lé

ge i iimmert , batte ale um Drii fung he6 gehrud teu S tiid efi : uatii rlirbe

bolge mar : eine D lenge o ou Qluslafi uugen nnh fi nnentfi elleuhen D rud

feblern, h ie fi eb hauu ,,als ew ige Rranibe it.forterbten

”. D eruabfi

erllii rt : ,,bi er galt unr e iu 6 e ie5 : 6rbaltung, nno erlebte 6rbaltn nghes D egteo mie er hurcb h en erben D rnd fe ftgefi ellt i ft. D er beran h s

geber mar an leiuerle i Qluhernng be fugt, hen e ingigen {fall auhgeuomme n,hob er S rblegel hnrd) S chlege l fe lhit o erbefi eru f ounte . unh h i e fe r

gli id li cbet

{fall iit mirlli cb e ingetreten.

Shut fi anben uh’

mlicb h i e

uripriingli cbeu bauhfibrifteu an 6 ebot, molebe aber nur o on awh lfen h e r

fi ebeugebu S tii d e c rbalten maren . S cblege l’é lebte D urcbfi cbt her erften

brei Rhuigshrameu‘) erwies fi rb ui cbt iiberall ale fi i cbbaltig : mebrfa cb

rourhe h ie alte Beh art mieh er bergefi ellt. D e i beu iibrigeu 1 9 S tiid e u

fauh nur iu ie lteueu‘

Efifleu e iue Qluheruug fi utt, menn her S inn all

bufebr o erhuni elt ober gang o erfeblt mar.

a eb mi t D i lbe rfibmnd eri cbien h ie f iberiebuugS bai efpeare

e hram. QBeri e, iiberiebt o on Ql. QB. o . S rblege lunh 8. D i ed . berausgegebeu o ou ERi cbarh 6 ofcbe unh D enu o

D icbilcbmib. 6rfi e illnfi rirte Qluogabe . (D i it aufi hriid licber 6 cnebmiguug hes berr u 6 eorg D e tmer iu D erliu .) D erliu .

6 . 6 rote’

fibe D erlagebucbbauh luug. 1874 . 8 . D h e .

(f in Bebeu S bai ipere’s, (i iule itungeu nnh Qlumeriuugeu wurben

binaugefi i gt, hie ui cbt hnrd) S chlegel iiberfebteu S tiid e o erbefi ert.

2Inh erwe i tige fi berfebuugen .

D o fi uheu mir heuu, irbou nor mcbr ale fiiufgig Sobren, e iu

ieltlame fi D iarbmerl

D e iri an Si e imer unter 1 1 .

Page 88: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V. Bur 6 efebirbte her hentfiben Sbatfpere rfi berfebung. 81

(15 ) D S bafi veare’fi iammtlifbe Smuiviele, fre t) bearbeitet

o on So i . D teber. QBoblfe i le D airbenanegabe mit Rnpfern.

5 2 D hebn . 6 otba, benuinge . 1824—1 83 3 . (D er D erlegermerbfe lt o iermal.)

S treuggeuommeu gebbrt has D ucb u i cbt bi erber ale,,fre i e

D earbe itnug”, in me lcber h ie D teber

fcbe 6 inbi lhuug muuherlirbe D laientre ibt. l er D i ener bebanhelt nnr D anh 1— 1 1 unh 14 . D ie anheren

S tiid e mnrhen unter Qluffi ebt o on b. D iir iug iiberlebt ; ran 1 3 ou

be ibt es : fre i bearbe itet oou Di ebreru unh berauogegebeu o ou D teber.“

D b. 40— 50 bringen ,,gme ife lbafte S tiid e“

; 5 1 u . 5 2 D ie 6 eh icbte .

S batfpeare’s hramatifcbe QBerte, iiberiebt nuh erliintert o ou

3 . QB. D . D euha . Be ipaig, 6 bfibeu. 1 825—2 6. 1 9 D he .

D ie erbe 6 efamtiiberiebuug, melrbe o on e iner banh begonnen nnh

be enh et mnrhe . D er fi berfeber batte amougig Sabre [einer e be it ge :

ro ihmet ; fi e marh alfo angefangen, ale S cblegel’h e be it mit hem 8 .

Q tauh e in’e S tad en geraten mar.

QB. S batipeare’

h fi immtli cbe QBerIe in 6tuem D anh e . 3 mD ore in mit D i ebreren iiberiebt nub beruuogegeben o on Suliuh

Roeruer . S cbueeberg, D rud unh D erlag o ou 6arl S rbumouu,QBien in her 6arl 6 ero lh

icbeu D urbbauh luug, 183 6.

liberieber fi nh 6 . Qt. D fi rmaun (I 2 S ti id e) ; 3 . Si oe ruer (1 1

b . D hriug (1 1 D eanregarh Donbin (6 . 3 . o . Sarigeh 2 S t. )

6 . D egie (1 St. D i cbter (D ermifcbte 6 ebiebte) ,,D rucbfi iid e o ne

S bai efneore’h Bebeu

”fiigte h er beranegeber bingu .

QB. S bafi peare’e iammtli cbe hramo ti icbe QBerte in ueuen

fi beriebnugeu o on Ql . D bttger b. D briug Ql leg.

(fi fiberB. bilieuherg QB. Bampah iue D b. D i iigge

Db. D eld ere 6 . D rtlenp B. D eb Si . S imrod

6 . S uiemibl 6 . Dbeiu Be ipgig, 6 . QBiegauh . 1 8 3 6.

3 7 D hebu . 183 8 iu 6luem D he.

66 erfibieneu nerfibi ehene a egabeu nnh Qlu flageu .

S bai e ipeare’o hramati icbe QBerte . 6nglifdyh enticbe Dracbt

ausgabe, mit 1000 S c enen unh D iguetteu oou 3 . 6 rob. D ie

h euticbe ll eberiebuug o ou Qlleganber {stieben 1 . D b. Bief. 1— 1 1 .

S cbmal gr. S tuttgart 183 7 . Dforabe im, D ennig, S’

yiud n . 6o .,

3 Bief . gr.

S o o erbeicbnet h en D itel 6br. 6 ottt. Rabier’

fi Qlllgeme iuefi u euefi

t o. 3 . v i .

Page 89: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

82 Dind e , 6 efamme lte Qluffi ibe gur D iibnenge fcbi cbtc .

D i i cberz fi eri i ou, mabrenh baé QBert hem , ,Qlllgeme iueu D ii cberz fi egi i ou

o ou be iufi uh”

ui cbt betonut i ft. 3 m D ucbbauhe l i ii ea o ergrifi eu,autiquurifib tam mir uur o or beft 1 : D er Raufi naun o ou D eueh ig

"

,

mi t 2 7 S c enen unh D igue tten in fe iufi em bolgfi i cb. Dforabe im, D erlag

o on D enn ig,C

gind u . 60 . 184 3 . 1 1 D ogeufi ) 66 i ft h i e mi rfli cberfte heuti cbe illufi rirte Qlu h gabe .

QB. S baf ipc are’

e hramatii cbe QBer i e , uberiebt h on 6rui'

t

D rtlepn. S tuttgart. S cbe ible , D ieger unh S attler. 183 8— 3 9 .

16 D be . Qi eue hurcbauh o erbefi erte Qlufl. 1842 .

D ie amoite o ollfi iiuh ige 6 elumtauh gahe o ou einer uuh herie lbeu banh .

QB. S batipere’é hramatifcbe QBerte, i iberiebt unh erlc

'

iu tert

non QIbe lbc rt Si e llc r unh D i orib D onn. S tuttgart, 3 . D . D i ebler.

184 3 bié 1 847 . 3 7 D h cbu . Bmc i te Ql uégabe 1 85 4 .

b ier mirh S batlnere uacbgebefi ert. Di . D am: iagt : ,,6 relle D er

ftobe gegc n has (Sofi iim le i ner S tiid e hurfte her li berieber fi ir e inen

h euticben Brier mobl gu mi lh eru oh er gu umgeben fi cb h i e Dibbe geben .

S o fpi e leu 3 . D . ,,h ie Srrungeu"

genannt) an

D agufa, im 6ofi um h e6 D titte lalterh , unh h em eutfpre cbeuh fi nh fi imtli cbe D erioueu umgetauft. D ie be ih en D eroue ier {grounhe o ou

D porto"

) ini c leu in D porto , Bifi abon unh im 6 c h irge be i D abaiog.

Qlllee triigi nortugi efi icbe Qiameu . Sn ,,D iab fi i r D iabtuugere cbt

"

) ftebt Qllbrerbt, 6r5berbog o ou D efi rc irb on her S vibo

h e6 D c rioneuo erae id wifi eé, Qluge lo mirh 5q Beopo lh”, 6 fc aIuo

an ,,6rnfi uou D ietri cbfi e iu"u . i . w. Qlucb bat D i . Siam) ,,o eriu cbt,

h ie S baf fnc rilcbe S c ener ie non 6 ruuh one an nerbefi ern , haé be ibt,ibn la in S c ene an (eben, ale ob hem D icbter e iue D i afibiuerie an

6 ebote ge itauheu batte . h ie allc beutige unh fiinftige uo cb iiberbietet .

S bai e ipeare’cs D ramen in heutlcber fi bertraguug o ou D r.

3 . Send e n. D ining. 6huarh Son itfcb. 1 85 3 — 5 6. 6 D h cbu .

D arin ift eutbalteu : bamlet , Suliuh (Safar, Si ameo unh 3 uli e,

1) Elli utmabli cb bi'

af i e uorfi c benh gu Ie feu fe in ftatt : Db. Bi ef . 1 — 1 1 ,o ie lmebr ; ,, l . D b. Bi e f . 1 . D ogen 1 -1 I unh me iter : ,,im D ogen l ‘lg gr. 3 rbu c bme an , h ob f e in e go rtfebung ericbi enen .

Qllerauh er {Weber (geb. um h er S obn c i ueB 2tpo tbe ter§ in De tersburg,v e rwe i lte S tu h iren f', bo th er in Be ipgig, frbri ftfi e lterte , trng fi cb mi t allen mhgli cbeu

D liineu , iiberfebte uerfcbi c h en c S batfpere =S tii d e , obne e igeu tli cb 6ngli fcb gu oerfi eben ,

Ianu tc nber allc h eutfibeu liberfebuugen, famie Ql llefi , wa§ h oriiber ge icbri eh c n mar.

6r batte e in en Ile iu en S pan-en

unh e rfibob fi cb in 6bemn ib gu Qi u fang h e r

ui ergiger Sabre . (6 0m in , G rinn eruugen . D h . I I . , li on. 6. S .

Page 91: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

Dind e , 6 e famme lte Qi ufi iibe 3nr D iibuengefibi cbte.

D . D rodbaue . 1 867—7 1 . 3 8 D h cbn. oh . 9 D he . 2 . Dub.

1 873 ; 3 . Qiufi . 1 878— 7 9 .

Sre i i igratb bat fi cb inh eb gar ui cbt betei ligt. D on hen a h eru

bracbte 6 i iheme ifi er 1 5 S tiid e (harunter allc D oh eu fi ebt

8 S t. (har unter hie grobeu D rauerfpi e ie, mit Qiuenabme he6 R huigBear) ; bermegb 7 S t. ; D e liué, bebie, QBilhranh t ieher 2 S i . ;

Rurg 1 S t.

D ie ieu fo lgte

QB. S bai e fpeure’bramatiicbe QBeri e . D c uti cbe D oi i fi aué

gah c . berauégegebeu uou Ding Di olti e . Be imig, S. Di . 6 eh

barht’e D erlag. 1867— 68 . 12 D he .

6nh li cb i ft an nennen :

S bai efpearc’

fi iammti i cbe QBeri e . 6 inge ie ite t uuh iiberlebt

o ou Ql . QB. S cbiege i, S. D oheufi eht, Qt. D e liufl, S. Ql. 6 e lbd e,

D . 6 i lheme ifi er, 6 . bermegb, D. bebie, b . Rura, Ql . QBi lhrauh t.

Slinfi rirt oou Sobu 6 i lbert. S tuttgart, 6 . ballberger. 1 874— 76.

4 D he . D on h en S cbiege i’

irbeu S tiid en (h eren S cbubfrift in

ami lcben abge iaufeu mar) 16, be i hem 1 7, ,,fltome o nub Su lia”

murh c D oheufi eht’é f iberfebuug uorgeaogeu ; h ie iibrigeu S tiid e mi c

be i 24 ; h ie 6 eh i cbte o on 6 e lbd e unh D oheufi eht.

D ere iu igte” 2l usgaben .

Qlucb h eren befi beu mir ame i , ,,ia usum D e lph in i“

gurecbtgemarbt.

8nerft e iue ii itere

6iue auiammeubiiugenh e Qlufimabi

auo S bai iueare’h QBerteu tu h euticber metrifrber llbertraguug. D lit

6 in ie i tuugen, e riautc ruh eu a meriuugeu nub e iner D iograpbie h e6

D icbtera o on D . B. D . QBolff . 6in D urb fiir S ebulo unh bane ,

uameutli cb fi ir h ie heutfcbc Srauenme it unh h ie re ifere Sugc uh . De imig,

Suraug ; 1849 . Dbe i ifi 6r5c’

ibiung, ibe i le 6 e fpracb.

S obann

S bate ipeare’

e QBerie . Sh r bauh unh S cbuie heutfib mit

6iuie itungeu unh bi oteu bearbe itet o ou D r. e tbur bager. Src i

burg i . D r. berh er. 1 876—80 . 6 D he .

D ebauhe it fi uh allc S tud e , aber grobentbe i lfi (and) D tbello) uur

im Qlueguge . Ql ih D ert i it S cbiege i’

o llberfebuug, an 6 ruuh e gelegt

Page 92: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

V . Bur 6 efibirbte her heutfcben S bai ipere-liberfebung. 85

(genrii ft unh hurcbgefebeu) ; im fi brigeu werben anhre , mhgli cbfio olleuhete fi berlebuugen

”geboten. 66 febit au cb n i cbt an Srrti

uneru,

mie henn 3 . D . h ie S c enen unh S telleu ans ,,6nhe gut , Qi li c h gut”

in her oou S cblege i beiorgteu fi bertragung , mitgete i lt fe in fallen .

mr’

ibreuh be iauuti i cb D auh i ifi u hoe S tiid iiberfebt bat.

D em D ite i uacb icbe iut no cb bierber 3u gebiireu : S bai e ipeare’a

D ramen fiir me itere Rre iie bearbe itet o on D r. 6 . QB. S i emerfi

8e ip3ig. QB. 6uge lmanu . 185 1 - 5 3 . 5 D h cbu .

(bamiet, Sui iue(Sti iar, Si . Sear, D omeo unh Su ite, D tbello .) Qi iie iu her D erf . gibt

te ine D egtsD earbe itung, er verfo lgt o ie lmebr hen QBeg, nacb ooraue

ge fcbid tc r 6 iuleituug, ic hee S tiid Ql i t fi i r Qltt hurcb3ugcbeu, um ,,hen

ge ifi igeu 6 ebait her D ramen S batefpeare’

é hen Beieru me iterer Rre iie

lo 3u e rm itte ln, hob her ii fibetiicbe 6 enab hurcb hafi gemouneue D er

fi iinhnib u i cbt gefi h’

rt, ionhern uur norb o ertie ft merhe .

D acb h eu Sobren h e6 6rfibc iuen6 orhueu fi cb h ie li beriebuugeu

mie falgt :1762 QBielauh 1 83 8 D rtlepp

1 7 7 5 6icbeuhurg (2 ) 1 843 Si elIer u. Si am)1 7 78 S trabburg s SDtaunbe imer 1 849 D . B. D . QBo i ff

Qiacbhrud 1 85 3 Seud c u

179 7 S cbiegel 185 8 be iui cbeu1809 Rebi c r ssi

rauie sD ippolh 1 867 S cblegel s D ied s S bai e ipeare

18 10 be iur. n . QIbrabamD ob 6 eie llfibaft1 81 8 D iuge ifi ebt1824 'QJieber D ohenfi eht1825 D auernfelh 1868 D i . D i olti e

D euha 18 7 1 S biege lsD ied sD eruabh1826 S cbi ege lsD i ed 1874 S cblege l s D ied i liuftrirt be i

183 0 Ranfmanu 6 rote

183 6 t uer i lluftrirt bei balberger

D httger 1 877 bager183 7 Qi l. c

gibberD ie uorfi ebenheu fi bericbungeu ergebeu eiue fi attii cbe Babi be i

lebt o erfibieh euem QBert. D en iebtereu 3u bebanhe iu , has mar u icbt

Smed hi c fer geicbi cbtii cbeu gufammenfi elluug, oh er ea icbe iut oucbminhernotmc uhig one fo igeuhem 6 runhe . Sm 6 i n 3 e i u e u bieten S cbiege i

é

Qiacbfolger, uebeu S e itiamem, iogar D er3errtem, uielfacl) 6 eluugc ue6unh D ortre ffi i cbeh (miemobl h ie Bahuug ui cbt immer hurcb h ie Siaggc

Page 93: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

86 D in d e , 6 e iamme i te Qinifi ibe 3ur D t‘

ibuenge fibi cbte .

gehed t mirh) ; im 6 a n 3 e u ia gi lt c o be i hen Ilnbe faugenen ale

fefi fi ebeuh ee li rte il muebe S cblegel ie it nun acbt3ig Sobren au cbo ou hen D eften ie iuer D acbfo iger ni cbt erre i cbt oher gar iibertr o ff en .

Di bge uue hargetbon werben, hab er nirbt uniibertrefi iicb i ft !

Page 94: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI .

Bur (h e frbirbte h er h eutlcbeu $bah fpere = £ earhe ituug

D er hramo tifcbe D icbter mill , hob fe in QBeri o ou h er D ubne

be rab unmittelbar auf beu Sufcbauer mir i eu foil : harum ianu er uur

fcbre ibeu flir h i e D itbue unh h en 6 efcbmad feiuc r 3 c i t. S o ge frbabe h , hab D iau cber, h en h i e D i itme lt u i cbt bo cb genug 3u erbeben mnbtc ,uacb tur3eu Sobren faft h er D ergc ffeubei t aube imfi e i unh bhcbftc nh no cbermc

ibut mirh in Siteraturge fcbi cbteu . QBc r hi e 3 c it uberhaueru

mill, her mub ither S cbfibe gebieten , h c ueu h ie 8e it u i cbte anbobra

iauu . Sn her Si ribe h ic fer Qluéermiiblten ftcbt S bui fpere : fe ine QBeri e

bliebeu ingenh frifcb bib beute , bre i Sabrbunh c rte iaug bar} i ft gute

a martfcbaft anf h ie 6migiei t.

Qiber im Eaufe h er 3 c it murh c hie D iibue e iue nhllig anhre , hurrb:

li e f her 6 efcbmad mann igfacbe QBanhlungeu . Seue entfaltete fi cb our:

c iu facbftc r ll rfpriinglirbi e it, h ie h er 6 inbi lhung Ql lleé iiberiieb, 3u gir'

in

3 c uh fter Qlu fi ftattuug, melcbc her 6 inbi lhung u i cbt e mcbr uberlaffeu

mill ; h i c fer fauh me cbfe luh on her D obbeit u i cbt minh er 6 c fallc u ale

on her 6mpfi uhfami e i t, um hauu mi c h c r auf haé ri cbtigc Dtab c in3n

le ui en . D ao ou mubteu au cb h ie QBerte S bai fnerc’e beriibrt merh en,

menu fi e hnrd) D arftelluug iebenh ig ble iben follteu . D ab D bc ai er

mo cbtc he6 D i cbtere mc rtnollc QBiri‘ung auf h i e 3 ufcbau c r ui cbt miffeu

h eflbalb fucbte es fi i r fei ne S tii d e h ie Sorm, mc lcbc hem o c ranhertc u

S cbauplab, hem anhere; cmpfi uh c nh eu 3 nfcbaneri rc i fe entfprr’

i cbe . IIuh

has mih erfubr S batfnere one. heu gle i cbeu 6 riiuh en iu 6nglanh mi c

in D eutfcblauh .

D acbhem bier hafl fi c b3ebute Sabrbunh c rt hc u a faug gemo cbt

batte mit her r o bs ne r 3 c r r t e u D earbe itung , me lcbe fnurloe o oriibc r

ging, fo lgte im acbt3ebuten h er fcbii cbte rn c D erfurb e iner g e l e br t e n

D earbe ituug : S batfpere murh c hem Qlleranhriner aubequemt hurcb h ie

liberfc bung h e6 Su liufi 6ae far o on (Safpar QBi lbe im o ou

1) D erfueb einer gebunh eneu li ebc rfebnng beg Drauerfpi c ig o o u h em D o h e h e6

Sulins 6 ii far. 91119 h em 6ngi i fcben QBe ri e h e? S batfo eur. D o n ‘Ilmhro fi u g S taube . 1 741 .

(SR. 6 c uée . 6 c fcb. h . S ba i e fpearifcbeu D ramen in D c ntfrblau h , S . 203 .

Page 95: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

88 D iud c , 6 e fammelte D u ffiibe 3ar D itbneugefcbirbte .

er murh c fagar in h ie 3 mangsiad c h er fran3hfi fcbc n 6iubc itc u geprebt

hurcb h en be iauuteu Qleftbeti i e r unh Dbi iofopbc n Sob. 6 eorg S u i3er,

h er hen (Emubc i iue aifo 3urc cbtmacbte1) uuh D c ihee gc fcbab u i cbt

obne 6 efcbid . D ab maren iuh cb uur f’iii cbtigc D orlr

'

iufer ; hiefe S tii d e

ge langten n icmaié auf h ie D iibne .

D i ittlermc i le batten i i c iue Qlufiiugc 3u hem 6reigni6 ge fiibrt,me lcbe h eutfcbe ih euh merhen falito fitt S bai fpc re in D eutfcblauh .

QBie lauh’e fi berfebuug erfcbieu im D rud , balh o c rbc ffert unh o e r

uo li ftiiuhigt hurcb 6fd) euburg. Sbre Drofa h i c ntc ale 6 ruuhlage e in er

3mc d miibi g = nu cbt c r u e u D earbe itung, mc lcbe im 6 ini laug ftanh mi t

hem me i cbli cbc n 3 c itgefcbmad . D em 6rfcbiittc ruhen murh c tbunli cbft h i e

S pibc abgc brocbc n, um mcnigftc ué uufcbulh igc u oher minher S ebu lh igen

has Beben 3u retten. D e i h c u Romhh ieu gait ale c el : D i e ban h

lung mit grhbter Src ibe it her 6 egenmart D ie D e ibe

h i c fer D earbei tuugc n c rhfi uete Sriebri cbBuhmig S cbrhh c r, he ffen bami c t

au f e inen S cblag h ie h c utf cbe D iibne fiir S bai fpc re ibm

folgteu : D aibc rg, S cbiu i . S. 6 . Si fcbc r, allc mit mebreren S tiid c n ,unh uacb ibueu no cb maucber Qluhre .

Dti t hem neuen Sabrbuuh c rt beginnt hanu c in u c uer l frbn i tt

fiir S baifnc re in D eutfcblauh hurcbbah 6rfcbe inc u h er S cbiegel’

fcbe u

li berfebuug. S i c gab hem D i cbter 3netid , mob ibm his habin no r

c utbaitc u uuh bo cb fe iu D ecbt mar : h ie h i cbteri fcbe Sorm. D er 6 c :

fcbmad batte fi cb in3mifcbc n ge lfi utert : au cb has D i c fc rfcbii tteruhe bo t

f e inen Q qtob mcbr. QBe lcbe Qlufgabc bi ic b uuu h er D iibne 3u erfi i llc nD ie D omauti i er o on her ftrc ugeu D egel o erftiegc u fi t!) h is 3u hen

be ih en S iibc u : D er urfpri iuglirbe QBortlaut mii ffc roll and) fiir h i e

D arftelluug ge lten, unh um hen D i cbter re in 3u geui ebc u, mii ffc h eff c ue iufacbc D iibue mi eherberge ftellt werben . D ab erfte D c riaugc n tft ans

nabc liegenheu 6 riiuheu o i c lle i cbt uur e inmal mirtli cbgeworben . D ie bc r :

fteliung h c r alten D iibu c tam mi tunter im Streife o on S bai fpc re s i i ennerunub Src unheu 3ur a efi ibruug unh man erfreute fi cb hauu he r f iber

1) 6bmbe ll ine, Ron ig o ou D ri tonu i en . 6 in Drauerfpi c i . D ad; ein em o o n

S bai efpear erfunh enen S to ff . D au 3ig, S. b. Si hrd e . 1 772.

2) D abei ging man fo me it, h ob in D rhme ls 6 embtigte i t unh Si arbe auB

h em 6 runhgehan i en o ou ,,Diab fi i r Di ob“e iu o bii ig n eu es mo h ern efi S tri ct berge .

fte li t mnrh e .

S . S . 6 ii .

Page 96: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI . 3 ur 6 e fdfi cbte h en h eu tfcben S ba i fpere sD c arbe i tung. 89

3eugung, hob bier grobte 6 iufacbbe it mit grhbter 3 mc dmiibigi e it uer

buuheu mar. Qi llc in h i c fer c infarbe S cbaupiab batte bocb fe in D ebe nilirbe6 fiir h ie Bufcbauerma f f c , mc il ibr allc ti nbe fangeubc it abbauh eu

tam : au cb fi e manheltc uicbt uuge ftraft nnter Do lmen . S cbiege l felbft

batte 3u h er D arftellungfi frage fcbon fe ine S tellung genommen hurcb e iue

febr gemuuh c ue 6ri ic'

iruug in h em a ffab: ,,6twae ii her QBilliam S bate

inc ore be i 6 e iegc nbe it QBiibc im D i c ifter’s”; D erfc ihc mar abgehrud t in

S ebi ller’

6 boreu 1 796, alfo e in Sabr o or h em 6rfcbe inen h er S cblc gc l

fcben f iberfebuug. 66 be ibi ,,D lancbe D emuuherc r S bai efpeare’

6

merh en QBilbc lm Di ei ftc r hafi'

ir li c b baben, hob er fi cb fo ernftli cb

gegen e iue D erftiimmc luug he6 S tiid e6 ftrii ubt, hob er am 6nhe nnr

h er gebieterifcbeu Rouaenieu3 nacbgi ebt unh h ie Ilmarbe itung fc lbft iih er

nimmt, um grhberc n fi bc lu o or3uhc ugeu. D e i hem 6 iei cbui6 mi t

einem D oume , ha6 er gebrau cbt , mhcbtc man immer nocb 3agc hen,hob 3 mc ige mc ggc fcbuittc u, anhre c ingc impft werben i huutc u , obne hen

fre i en thu igi irben QBucb6 3u eutftelieu uuh h ie S pur her S cbc c rc fi cbt

bar merhen 3u laffen. QBie abc r, menu e iu hramati fcbefi 6 eh i cbt h i c fere t no cb mcbr l uli cbi e it mi t bbbc reu D rgaui fatio ueu bii ttc , an henen

3ume ilc n h ie augeboreue Di ibgeftalt e iuc 6 e in3igen 6 li c hee u icbt ge

be i it me rhen iauu, obne hem 6 an3eu o n6 Bc bc n 3u i ommc u ? t eff c n

h ie D iibuc bat ibre Sli c ebtc : um einig 3n werben, miibteu fi cb D icbterunh S cbaufpielc r auf bo lhem QBege c ntgc ugc iommen . S bai c fpc arc bat

fi cbgemib in o i c ic n Qluberli cbie itc n no cb hem D c h ii rfuiffc fe ineh Dbeatc rh

gerirbtc t ; miirh c er weniger f itt ha6 unfc rigc tbun, menn er iest lehte ?

D o er ia re icb an ti c flic genheu nnh fe inen S cbhnbc itc u i ft, h ie be i h em

fcbnc lleu Sortgaugc uuh unter h c n uuoerme ih i i cben 3 erftrc uungeu e iuer

hffc utli cbc n D orftc lluug i c i cbt o erioreu gebu, unh , um gan3 gefiibit 3umerhen, h i c rubigftc S ammlung h e6 e infamen Befc r6 erforbc rn, fomhgeu h ie eigc nfi nuigeu 8c utc (worunter i cb bc i ennen mub mit 3u gc

bhreu) , h ic ibren D i cbter hnrcbau6 fo o eriaugen, mi c er ift, mi c fi cbD c rliebtc h ie S ommc rfnroff c n ibrer S cbiiueu n iebl mollen nebmeu laffen,fi cb hami t 3ufri c heu ftellen, hob ibnen her D rigiual Stoheg ui cbt ge

s

nommeu merh en fo il nocb iann . S oil iuh c ffeu bamlet unternu6 o c rc

'

inh c rt aufgc fi ibrt merhen, mi c e6 bieber immer gefcbebc u, unh

mic er fi cb’6 ia aucb in 6nglanh mub ge fallen laffen, fo ift ui cbt6

mcbr 3u miiufcbc u, al6 hab h i c o ou QBi lbelm D te ifte r’6 6 efcbi cbt6:

1) S cbiege i

'

6 S cbri fteu, h on t ing, VI I . 3 3 , 3 b.

Page 97: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

90 D ind e , 6 efammei te Qlu ffhbe 3ur D fi bnengefcbi cbte .

fcbre iber erregte bo ffuung, balh c rfi i llt werben mag. 6 iue falebo n c nc

D earbeitung mitt he hurcb ibren QBertb allc tiiuftigeu iiberfi ii ffi g, uuh

hurcb ibr Qinfeben o c rhii cbtig D ab D i cmauh mc br D e ruf

babeu taun, in S bai c fpearc’

6 S inne 3u h icbteu, al6 her S cbiipfc r h e6

6 63 o ou D erli cbiugc u, he6 Sauft, he6 6gmout, lc nrbtet non fe lbft eiu.

S cbmeri irb mirh fi cb e iner her S cbriftge lcbrtc u uutc rfteben, ibu 3u

fragen ,,au6 mafer D iacbt tbuft hu ha6 ?” 2) Qi ifo uur has

mihermillige, gau3 allgemein gebaitc nc Buge ftii uhnie z S bai c fpeare mii rh e

fi cb, menu er icbt lc bte, nacb heu huberli cbeu D c h iirfuiff c u uu fer6

Dbc atc r6 ri cbteu, uuh mc i l h i e D iibuc ibre Sli c cbte bat, mii ffeu fi cbD iétc r unh S cbaufpic ler au f balbcm QBege entgegeui ommeu . S rbi cge l

follte balh 6 c legc nbe it fi nh c u, bi efc n Qlu6fprucb urai ti fcb 3u betbii tigeu .

l 1 5 . D itc h er 1 79 9 murh c bamlet no cb S cblege l’6 fi berfc buug in

D orlin anfgc fi ibrt. D ian bucbtc

Siir ha6 umgearbe itete D rauerfnie i bamlot, getauft non S cblc ge l67 Dblr. 1 9 QBarum fi cb Sfflanh her c rfobrc ue Sltc giffc ur,me lcbc r fe it 1 79 7 h ie D eriiuer D iibue lei tete, megeu her 6iuri cbtunghe6 S tiid 6 an S cblc gc l manhte, h em bocb i e ine Dbeatc r=6rfabruug 3urS e ite ftanh hariiber miireu nur D ermntungc u auf3uftc llc u . D i e t

lc irbt ge fcbab e6 au6 e tigi e it gegen h en fi berfcber, o ie ile icbt aucb o u6

Surcbtfami e it uor h em D c urtc i ler. D a6 augc iauftc D ucb i ft be imD ranh c he6 D erlinc r S cbaufpi c lbaufc h untergegaugc u ; mir fi uh c u abc r

c ine D efpre ebuug : ,,U eber hie Qluffiibruug he6 bamlot. D ad) 21. QB.

S cblegc l’6 libc rfebung

” mit hc r Hutc rfcbri ft D iefc r

3c tgi fi cb, al6 Reuuer englifcbc r unh heutfcbc r Bitc ratur, 3ugie icb al6

marmer Src uuh S bai fpere’

e , h en er uu o e r c’

i n h e r t auf unfre t D i ibuc

3u fc beu miiufcbt bariu mit S cbiege l e ino erftauh c u . S o gefrbabhenn miri li cb, ma6 fi bc rfcber unh D eurtei lc r fiir Sterbt bie iteu, h euu

her lebtere frbrc ibt : ,,QBir babeu ha6 S tiid iu fe iner urfpriiugli cbc n

1) D em QBun fcbe murh c info feru en tfpro cbeu , aIB h er D rauu fcbmeigi fcbe Dbc atc r s

D i re c tor Qi ng. Ri ingemann h c n bamlet fiir h i e D iibn c bearbe i tetc ,,uacb 6 o c tbc'

6

Qi uh eutungen im IBi ibe lm Di c i fter uuh S cbi egc i'

s fi h c rfebuug.

(Bei p3 ig, D ro d =

bans,2) Huh h o cb uu terftcbeu fi cb h i c S cbri ftge i c brten nnh au d; i i n hrc , h ie fe St age

mit h allem Sterbt 3u fte ii eu be i 6 oetbc’

6 D earbei tung o ou D omeo unh Su i io 1812 .

8) S. D . D c i cbmann's literar. D acbiab, berauBgc g. o . i} . D iuge i fteh t. S tu ttgart,

G o tta, 1863 . S . 460 .

Sabrbii cber h er Drenb. Di onorcbi e unter h er D egi c ruug gri c hri cbQBi ibe im6 I I I .

Sabrg. 1799 D D. 111 . D rel in , S. S. li nger. 1 799 .

Page 99: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

90 D ind e, 6 e fammei tc Qlu ffitbc 3ar D ilbnengefcbirbte .

fcbre iber erregte boffuaug, balh c rfi iilt merhen mag. 6 iu c fo lebe ueue

D earbei tung mitt he hard) ibren QBertb alte tiiuftigen iiberfiii ffi g, unh

hurcb ibr Qtufeben o c rhii cbtig macbc n .

1) D ab Sli iemauh mcbr D eru f

babeu tauu, in S bai e fpc are’é S inuc 3a birbira, a16 her S ebi

mfer h e66 65 o on D erli cbiugeu, he6

<

(sh aft, he6 6gmout, ieucbte t o on fe lbft e iu .

S rbmerii cb mirh fi eb e iner her S cbriftgc lebrtc n antc rftcben, ibn 3a

frageu ,,au6 mafc r D iacbt tbuft ha has i “ ) Qi lfo nar h a6

mihermiltigc , gau3 allgeme in gebalteue Sugc ftiiuhuie z S bai c fpc are mitt he

fab, menn c r 1t lc btc , nacb hc u iiabc ri i cbc u D eh iirfuiff c u aufc r6

Dbc atc r6 ri cbtc u, unh mc il h ie D iibue ibre Sli c cbte bat, miiffen fi cbD icbter unh S cbaafpie ic r aa f bo lh em QBege eutgegc ui ommen . S cblcge i

follte balh 6 c legc nbe it fi nh c n, biefc n Qlue fprucb nrai ti fcb 3a be tbii tigeu .

l 1 5 . D itober 1 799 mnrh e bamlet no cb S cbiegc l’6 li berfcbuug in

D erliu aafgc fi ibrt. D ian barbie :

Siir ha6 umgearbe itete D raaerfpiet bamlet, getauft non S cblege l :67 Dblr. 1 9 6 r.

”3) QBarum fi cb Sfflauh h er erfabrc nc D egi ffc u r,

me tcbc r fe it 1 79 7 h ie D erliuer D i ibue le itete, megen her 6iuri cbtaughe6 S tiid 6 ou S cblegc i mauhte, hem ho cb i e ine Dbc atc r=6rfabruug 3arS e ite ftanh hariibc r maren nar D ermntungc u auf3u ftc llc u . D i e t

triebt ge fcbab e6 ou6 D rtigi e it gegen h c u f iberfcbc r, o i c llc i cbt aacb ou6

c

garcbtfami e it aor h em D c urtc i ler. D a6 augc iaaftc D uel) i ft be imD ranh c h e6 D erliuer S cbanfpi c lbaufeh untergegaugc u ; mir fi uheu aber

c ine D efnre cbaug : ,,i l c bc r hi e Qiuffiibruug h c 6 bamle t. Qiacb Qt. QB.

S rblegc l’6 f ih c rfebang

” mit her llatc rfcbri ft D i c fc r

3t fi cb, o i6 Reuuer engi ifcbc r auh heutfcber Bitc ratur, 3agte icb at6

marmc r Src auh S bai fpere’e , h eu er au n e r h

u h c r t ouf unfrer D iibue

3a febea miinfcbt hariu mit S cbtege l e iuo c rftauh c u . S o gc frbabhenn miri li cb, ma6 liberfeber auh D c urtc i ler fi ir Sterbt bieli c a, h c uuh er lcbtere fcbrc ibt : ,,QBir babeu ha6 S tii d in fe iner arfpriingti cbeu

1 ) D em QBan fcbe murh c in fo fern c u tfproebeu, o16 h er D raaufcbme igi fcbe Dbeatc rs

D irec tor 2iag. Si i ingemonn h c u bamlet filt h ie D iibue bearbc i tc tc ,,nacb 6 o c tbe'

9

Qluh c ut ungeu im QBi tbelm Di c i fter auh S iblegc l’

B liberfebuug.

(Be in ig, D ro d :

baas,2) lluh bo d) uutc rfteben fi cb h ie S cbri ftge i ebrten unh and) Qi nhre , hiefe St age

mi t o o tl cm D e cbt 3a fte tteu bei 6 o c ibc’

6 D earbei tung o ou bi omeo auh Sa tin 1812 .

l’) S. D . D c i cbmann'6 literar. D acbtob, beraaBgeg. o . S. D iugc lftc h t. S tu ttgart,

G o tta, 1863 . S . 460.

Sabriu'

ubc r h er Dreab. Di o narcbi e unte r h er Si egi eraug Sri c hri cbQBi ibe im6 I I I .

Sabrg. 1799 D h . I I I . D erliu , S. S. li nger. 1 799.

Page 100: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI . 3 ur 6 efebi cbte h er h entfcbeu S bai fperesD earbei tn ug. 9 1

6 e ftatt aub unabgec'

inh ert Qtlleiu er mirh hocb gen ii tigt

3a h em D c i‘enntni6 : liibt fi cb be i atlc hem ui cbt leugnen, hab h ie

h i6berigc n Qibii ir3angc n einen hoppe ltc u, fi ir hen 6 fieri febr mi cbtigc u

D ortbei l batten, henn 3ao hrherft mnrh en h ie grobeu S ituatioueu he6

6 an3eu niiber anf einanh c r gc hriingt auh has S tiid erbielt fo einen

rafcberc u auh lebbaftc reu 6 ung, anh hauu, c in febr be heuteuher

6 emiun murh c fo maucbe Qi ebc urotle gau3 abge ihft, nnr h ie D a 6

mo bl o ou S cbaafpielc ru hurftc erfcbc iu en, ha6 gau3e S tii d mar iu

gntc n biinheu . D ean her S tiimper, menu er h ie i lc iufte Sli ollc fpielt,

ia menu er eiue ftummc o erftiimnert, thhtc t h ie QBiriung he6 6 an3eu,inhem er hareb feine Di ariouc ttc nbaftigi c it aua haran erinnert, hobaa cb h ie grhbtc u D i c ifter, h i e ibn umgebeu, ho cb nnr S cbaafnieier fi uh ,hab ha6, ma6 mir febea, ui cbt Scbc u nnh QBabrbc it, fouhern S pielunh D c

'

iufcbaug ift.” fi ber h ie Ql u f u abmc hiefe6 bamlet be ibt e6

hauu me iter : ,,QBc nn h ie D arftetlaug unter hen angegebeuen llmftiinh c n

u i cbt hie QBiri‘uug bero orbracbte , hie fi cb erwarten lieb, fo fi uh grabc

h i e fe umftiinbc haran S eba ih . D a6 S tiid bat hurcb feine D ollftii uhigf e it in h c u 2iagc u he6 Dabti iumo ui cbt gemonnc u, anh i onntc c s aacbu i cbt, ha hi e alten Dbiiir3augc u mcbr iu fe inem 6 rifte maren . D i an

ffi bitc fi cb bier auh ha biugcbaltc u, o c r3hgert, auh maren ui cbt herBc i cbc u3ag p e li c as, her D oh tenmarfcb am S cbtuffc biu3ugc i ommc u,fo batte h c r D i cbter o i elle i cbt h en uugerc cbtc n unwillen he6 Dubti iume

fi iblen mii ffeu.

”6 lei cbmobl mar h ie D c fcbaug in h en bauptrollc n

e iue oor3iigli cbe : bamlet D efcbort ; p elia St an 11n3c imanu ;

D olonin6 Sfflauh (o i c r3igic'

ibrig, aaf her bhbc fe iner Rrafi , fe inerStunft. QBeuigc Sabre fnii ter (berbft 1 80 3 ) marheu ith er h ie Qiafffi brung he6 Sutiu6 6o c far 3mifcben Sfflauh unh S ebiege i D c rbauh luugc n

gepflogen, mc lcbc u h ie D arftetlaug am 2 7 . Sc bruar 1 804 folgte ; h iefeD c rbauhluugc n fi uh ans c rbalten geblic bc n

’) Qi ucb h eu 6aefar batte

Sfftauh no cb her D aibc rg’

fcbeu D earbe itnug") 3a D i annbeim mit in

1) D'

afi ftimmt u i cbt mit obiger amti i cben D u ebuug ; inh eb mbcbtc h er D u g e n .

3eage mcbr 6 ionben o erh i eueu at6 h er D i teumc nfcb. fi lls ,,amgearbeitet“mirh h ie

S cblegelfcbe fi bc r f c ba n g mo t be3ei ebuet feiu , im 6 egc n fab 3a h er h er bi6bc r ithi i cben D e a rbe i t a n g o on S ebrhh c n l

2) Sabrb. h . heutfeb. S bo i fpc re-6 e feltfrbaft VI I . 48—81 .

Satin ! 6ae far oher h i e D erfcbmiiraug h e6 D ra ins . 6ia Drauerfp . in fc cbs

bonh iuugc n o ou S bai efpeare . Si te h ie Diaunb. D ilbar bearb. a . 3 . erften Di al haf.aa fgef. 24. Dpri t 178

5. Di annbc im, S cbmau i fcbe bofba cbbauh i . 1 785 .

Page 101: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

92 D io d e, 6 e famme i te Qi a ffiibe 3ar D iibnenge ftbiebte .

S c ene gefegt (er fpielte h eu 6affi u6) unh baraber au3iebc uhe D emer

taugc n heuuacb manhte er fi ch mieh c rnm an S cblecQiu6 heffen o c rfcbi c h c nc u an Sff lanh gc ri cbtc tc u S cbriftftiid en ergab firbnun, hob fe iu o orber ermiibntc 6 3 ugc ftiinhni6 iaum hariibc r binauo s

ging, ,,biufi cbtli cb he6 S cbauptobee (mc il heffeu Qi ugabc im D rigiual

feble) Src ibe it 3a geftati eu, alten fallo no cb im Snterc ffc her D iibnc ube s

qaemli cbi c it h ie Qi itc intbc ituug 3a a'

uh c ru.

” 6r legte befonhers

6 emi cbt auf bah ”fe ine biftori fcbc D etai l, mc irbeo fi cb au cb in hen

Qi ebc nperfoueu rbaraite rifi rc , unh mallte o on hem iibc r3ablre i cbeu Der

fanal blah 3mc i D ieuc r he6 D rata6 aafgeben, ,,3ar Qiotb nocb hie

be ihen Doc tc u, aan h c u S c enen nur h ic eiue he6 Dac i c a 6iuna (III,S chlege l erbat aber aacb, glc icb be i D eginn h c r D c rbauhluugc n, ha6

urte il 6 ac tbe6, me lcber hen 6aefar no cb her ueuen fi berf cbung in

QBc imar bere ite aafgefiibrt batte D on 6 o c tbc’6 Qlutmortz )

mirh er wenig erbaut gcmc feu fe iu, h c uu hc r mallte beibcbaitc u, mas

S cblc get prc iogc gebc n batte, unh gab anbc fangen hen D o t, ,,e iu poor

neuc S c enen biueiu3ufcbrc ibc n , moharcb uu3utrc’

igi i cbe6 triebt abgc ftc llt

auh h ie bi6berigc Qli te iutc iiang c rbalten met he . D c ih c u gc geniiber

uc rtrat Sfflauh hen S tauhpani t he6 D iibuc niauhigeu , gc ftiibt aaf,,6mpfi uhaug unh 6rfabruug. D c 3eicbueuh fi nh fe ine Qlubc raugeu

QBc uu unter 3me itaafeuh 3 afcbaac ru fiiufauh3man3ig einen fe inen

S tri cb o c rmiffc n, unh h i c fer tc i fe Ilmuatb fi cb bie nnh ha mieh c rbo it,h ie D i c uge aber non hem mobigcbaiteuc n bauptc iubrud ergriffen mirh,

fo i ft no cb me iner D i c iuaug, fiir ha6 6 an3e mcbr gemonnc u, al6 menu

h ie i i c iuc 3 abl Qllle6 be ibcbatteu fi uhet, h ie D i eugc ui cbt fortgeriffc nmirh unh h er 6inhrad bee 6 an3eu uufi cber unh laa bleibt. Sebe

D c rfan, hie oau hen D i iuherbc h c utc uheu be raa6i ammt i ft e iu 6 e fcbeui

ffi r h ie D arftetlaug.

”S cbli cblirb e inigte man fi cb habin, habS cbi c gc t

h

oerc'

iubertc Qi ite iutc iiang (mouacb h ie S enatéfi buug mit 6ac far’6 6rs

morhaug hen 2tit I I fcbtiebt) unh Sffiauh6 D olleuoermiuherang aafc tma 26 Derfoneu (er fc ibft fpie lte iebt hen D rutno) ongc uommc n

murh c . QBi e abc r lautc te uuu ho6 urtbe i i her .ii riti i‘

i l ) ,,Sutin6

6aefar oon S bai efpeare, no cb S cbi c gc l’6 li berfebuug, mar c ine D ar :

fteltaug, aaf mc icbc h ie D irc itian fi cbtbar h i c grhbte S orgfalt o er:

1) Di eine tbeatrai i fcbe Bou fbabu . Dbeater o . Sfflauh , QBi en , S. Rlaag, 1843 ,

XXIV. 87. 89.

z ) Sabrh . h . h . S b. 6 . VII , 62.

3 ) D o ffi febc Sei taug. D ouuerftog, 1 . Di c’

ir3 1804 .

Page 103: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

94 Dio d e , 6 e fomme ite Qi uffr‘

ibe 3ar D iibuengefrbirbtc .

auf. Buglei cb oher bebauptetc u h ie alten Drofa D earbe itungen nocblangc ibr ac rir

'

ibrteé D c rbt. QBc nngteirb h ie S d)aufpie ter mc lrbc

oufaug6 D c rolteu, 3a bequemerem Beruc n, al6 Drafa uieberfrbriebc n

hurrb S rbiller unh 6 o etbe frbou iii ugft an hen rbbtbmifcbeu D artrag mic h c r gemhbnt maren, fa erforhertc barb umlernen unh D earin

rirbtc n ui cbt minher D i abc al6 D i iibe ; mo3u beihe6 aafmeuheu, ha fi rb

fa 3mc dmr'

ibige 6rgou3uugc n one 6frbeubarg te irbt uarbtragc n i iebc u ?

c mc u mir bei fpi c tome ife has D iaunbc imer D ati ono isDbeatc r, mc irbc o

h ie D fi c ge S baifperc’6 ftc to mit D orti c bc unh 6rfo lg betrieben

fo ge iaugte bier S rblegc l’

6 f iberfebuug 3uc rft 18 1 1 auf h ie D iibue

mi t Sulia6 6ac far, 3um 3mc ite u D ial 1 82 1 mit D omea unh Su i ia,

hauu folgte 1824 her Si aufmanu non D eueh igz) ; abc r frbou D aibc rg

batte hen Si aufmaun o ou D euebig (1 78 3 ) uuh Satia6 6ac far (1785 )

fiir fe ine D iibue bearbe ite t, D ani c a unh Sulia hagc gc u erfrbieu bier

1 82 1 iibe rbaapt 3um erften D ial.

Sm 3mc iteu D iertc l h e6 Sabrbuuherto erbie lt h ie S rbtc gc l’

frbe

f iberfebang hurrb Qi uhrc ibren l frbtab, me itere liberfc baugeu fo lgten

immer 3abirc irbc r, obne hob h ie6 auf h ie D c orbc ituug mc feuti irbc u 6 iu

flab gebabt bri tte . 6 in ige ueue S bai fpere sS tii d e murh c u her D ilbar

3a gcminneu o c rfurbt. Sri c hrirb Shrfter bebanhe ltc ,,6uh c gut, Qi llees

gu” mit c igc utiimtirber Sre ibc it unter hem D i te i : ,,Bift uuh Bi c be

D o e S tiid lam nar auf h ie D erliuer D iibue auh o erfrbmauh

oarb ha febr rafrbmi c h c r. 66 i ft gou3 aaf Darollc 6 (Buhmig D c ori c nt)

ge ftc llt, heffeu bi oti c augc biibrtirbc Suffi bc erbie lt; in Qlf t V frbalt her

baaobofme i fter D oueru auh D iiueriuueu 3a D an3 unh 6 c fang (uarb

Shrfter’

frbeu D c rfen), baron frbti cbt fi rb bie Bhfaug mit D allet nnh

6 arteu =D elc urbtang, e iue 6uti cbnung aa6 Dre3iofa. D c iubo rhfte iu’

o

D c o rbc ituug o ou ,,QBa6 ibr moltt“ 3) fauh grobe u D c ifall uuh mnbtc

ibn bi6 beatc 3a bebaupteu . D iibueugc frbid tft ibr u i cbt ab3afprerbc u,oher ea feblt her D aft, h ie 6 ren3eu he6 D otmeuhigc u c iu3abalteu,harum lammi fi e, obnc Qi rbtang o ar h em D icbte r, her Safrbauermo ffc

3a me it entgegen. D c iubo rhfte iu bat bic banhtang n irbt aaf D c rbii tt

niffe h c r 6 c geumart iibc rtragc u (mob oarbS rbmic rigi c it marben mhrbtc ) ,1) D affe ibe brorbte 3 0 S bai fperc sS ti irte 3ar Qi afi hbrung, mc br o i6 irgenh e iue

anhre h c utfrbe D iibue. D ergi . Sabrb. h . h . S b. 6 . IX. 297 ff . D e n bier geuauu ten

28 tre teu u o rb biu 3a : 6nh e gut, Qi li c 6 gu t, bearb. a. Dio d e , i i nton ias nnh 6 ic opatra,

bearb. o on D i ngc tfteh t.2 ) bamlet uarb S rbiegel tom erft 183 8 .

5 aerft un ter h em D i te i D ro la 183 9 .

Page 104: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI . 3 ur 6 e frbirbte h er h ea tfrbeu Sbai fpere sDearbe itnug. 9 5

abc r ic he D egrunhaug mirh bequem beraahgearbc itc t oher o c rftr'

i rit, ha

mit h em S picbbiirger has c igue D eafen c rfpart h le ibe , mc i l er uuu

Qllle6 mit br’

i uh c u gre ifen lanu . D ian o c rfh'

llt unmillf i irlirb auf has

QBort : QBir i orbeu bre ite D ettc lfuppc n”

unh h ie Qlutmort : ,,D a

baht ibr e iu grob Duh li tumJ“) D agegen mar D ied

’6 D c o rbc ituug

bc 6 S ammc rnacbth traumc 6”in happettc r binfi rbt oau D eh c utuug. 6r

batte 3uur'

irbft mit 6 liid o c rfarbt , bie D iibue S bai fperc’é her

heutigen D iibue au3upaffeu, mo3a gc rah c h i c fe6 S tiid mic i c iu auherc6

fi rb ge eignet 3 c igte , unh man mab nur hehaueru, bob her D erfurb u i cbt

folgc rerbt harrbgc fubrt murh c , h euu h ie wenigen D c rmanhtaugeu, me lrbe

geh tieben fi uh, mirten unu befto ftoreuh c r, unh fi e li cbc u fi rb te irbt

oe rmc iheu . S obann i ft bier h ie D iufi i ate S rbmeftertuuft 3ar unter

ftiibaug berbc igc 3ogc n aurb ha6 mit 6 litd . Selig D i c uh c léfobn’o

glr'

in3 enhe e beti i euu3e irbnc t oaf’

6 S rbonfte bie hrei D e irbe, melrbetunfto otl aerfrbtungen in hen 6tfc u, h c n D iipetu , hem Dbefeu6 s bo fauferem Qlage o oriibc r3iebeu . D ian thuute bhrbftc u6 h ie Srage aafmc rf e u, ab ui cbt bi er h c r h ieu c ubc n S rbmc ftc r o om berreurerbt all3a

o i c t e ingc raumt fc i ?

6 egc n hie D i itte h e6 Sabrbunh c rtB mirh c ine D eac raug erfuuheu,me lrbc tie f e ingre ift, her fogc nouut c Smifrbeuo orbo ng. D i6 habin mar

h ie D iibu eu =6 iurirbtuug im QBc feuti irbc n uuoeriiuhert geh tieben, menu

man and) 6 in3c lue6 otlgcmarb 3mc dmiibiger, ge fr'

i itiger bergc ftc tlt batte

nub frbou bio 3u gefrbloffc nc u Simmermr'

iuh c n oorgc frbritten mar. Ql lle

D c rmanhtaugc n erfolgtc n off c u : D ifrbe unh S tiible marhen hurrb S tati fteu gc hrorbt, me lrbc oaf grhbereu D iibuc u heu entfprerbeuh c u Qia3ngtr ugen ate betrebtc D iener erfrbic nc u fi e im re irbc u 6 emorb, ate

D an c rhurfrbeu in her biittc ; ibre Dbr’

itigi c it mar rafrb ahge tbau , mc il

i cbe 3 tmmc r=6inrirbtuug, fi rb be frbc ihc u aaf Qiotmc nh igc o be frbranite .

D ie 3 ufrboaer empfauh c n i e ine S thruug, he i hem D orgaug, fi e marbteubere itmiltig her D iibue aurb h ic fc 6 3 uge ftanhui6 mi c fo maurbe6 anhre ,

mo fi rb’

6 um e iu l gebu o ou ftrc uger Qi aturmabrbc it bauhc tte . Sebt

c rfouh man e inen 3we i ten D arbang, her h e i ic h c r D c rmanhtung berab:

fi e l, um hem Qlagc he6 3 ufrbauc r6 hie Qi narhnaugen aaf her D iibue

3a c ut3i c beu ; aam baaptoarbang antc rfrbieh er fi rb hurrb h ie Sarbe .

Sti r hen c i ffc ur mar h ie D c uerung h c quem : er i ouute fegt h eu frbmi c

1) 6 an3 in glei cher i Be i fe un h mit gi ei rbem 6rfo tg bebanh e ltc D c iubo rh fteiu

and) "D ie he3 iibmtc QBi h c rfpen ftige"

, melrbc frbou in c tma 6 o erfrbi c h enen 6 e ftaltenher D iibue augebhrtc .

Page 105: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

96 D iud e, 6 e fommc tte Qi u ffiibe 3ar D iibn enge frbirbte .

rigfteu Qlufbau mhbrc uh bee Ql i ta t er hem 3 a

frbaac r marbt c o f e inen il nterfrbieb, oh h er D arbang h lau oher ro tbtft, c r empfi uh c t heffen D i c h c rfatteu al6 t frbiab unh Ql i tfrbtub, harum

3c rfr'

iltt ibm ba6 S tiid in fo o i c l Ql ite ale c o S rbaanir'

ibe bat, h ie

banh tang i ii 3erfptittert, h ie 6 c fammtmiriaug h c e intriirbtigt. llnh has

mirh am fa frblimmer mc i l her 3 mifrbeno orbaug balh 3u rei rbe rer Qluh s

ftattuug benasi , h c 6balh h ie Daafe angc h iibrtirb o c rlr‘

ingc rt murh c .

D ian braurbtc h i c fc D eac ruug ui cbt e in3afi ibren, uarbh cm fi e fo langciibc rftii ffi g gemc fc n mar, ah c r man ianu fi e u icbt gau3 befe itigc n,

ha bie Safrbauer h er friibc rc n ftammen D eh ienuug fi rb einmal c uts

mhbnteu unh uau larbro wilt hen, menu fi e h ie fc the mi eh c rc rfrbc inc u

fr'

iben . 6iu D iibueulc i tc r, h er feinen D ortbe i l o erftebt, mirh nod) immerbe i offener S c ene o c rmauhe iu, fomc it ho e eh c n tbuntirb i ft

l) ; he r D e

arbe i ter oher follte hen QBc rbfc i he6 S rbaaplabeo im Ql itc mcbr uorbale friiber 3a o ermc i heu farben . 6 c mitt he hahurrb heu 6 ehani eu

S bo ifpc re’

fi um eiu gates Dbei l uaber i ommen . D c nu S bai fpc rc lieb

ia fe ine S tiid e obne Qi i tc iutbe itang, obne Duafe , aaf c iubc itlirbemS rbauplab uuuutc rbrorbc u hurrbfpi etc n, uuh mc r mhrbte leugnen, hober fi ch he6 grobeu 6 cmiuu6 bemubt mar, hen h ic 6 h er D iibueumiriaugbrarbtc ? QBir fi uh on h ie Qi i te iutbe itung mit ibrer Daufe gcmhbut ;thonen mir oher e iube iti irbc D iibue fiir h c u D i t bc rftetten , hauu er

3i c tc n mir menigfteuh fi i r hie gc frbloffeuc banh tang be6 211th ho e

Qi r'

imtirbe, ma6 her D irbtc r fiir h i e gc frbloffeuc banhtang he6 gau3c u

S tiid ee gcmann . 66 tft miibigc o 6 c reh c , hab haharrb S bai fpere o er

frbuitteu mitt he aaf bie frau3hfi frbc 6 iube it6=D agu6bed c1) : D iefc befi eblt

ia o i c l engere c e tu unh hftc r ot6 maufrbeuhmertb merhen nocbD c rmanhtaugeu im Qli te uuo c rme ih lirb bie iben, menn gc 3muugenc ti n s

mabrfrbe iulirbi c it, me lrbe frblimmer mr'

ire , o c rmi c heu mec hen fall.

Sm britten D i c rte l he6 Sabrbauherte o erhffentlirbte Srau3 D iugetftc ht

1 ) D ergi . Sfi ianhfl D emeriaugen tiber h i e unmhgi irbi ei t, im Sa i ia6 6&far

S enath fi bang unh So rum obne Bmi frbenai t aaf e inanh c r folgen 3a taffen .

9) Sn h er Dbu fraa fo lgt hem S rbiob3miuger (V, 2) h ie 6 ruft mi t h em 6 rob.

mat. Qi a f h er D erliu er D iibue ge frbob h i c D ermauh i ung hei o fi ner S c ene friibc r in

h i c fer QBei fe . D ie bintermonh bob fi rb, has Snnere h e r 6 ru ft ftanh fertig, one

h er D erfc n i aug fti c g i ongfam has 6 rabmai empo r, an fe iu Sabc nh c ro ii tc u o ou

rerbth auh i in tfl marbti gc Bumpentrri gc r mit hreun c uhen Si er3en . D aB 6 e fpenftige ,

h i e fe6 D organgQ tibte aa f h i e S timmung h e6 Bufrboa erfl e iu e mei t ftdri ere 9Biri aug

al6 fi e mi t h em Bmi frbeuuo rbaug err e irbt we rben iann .

Page 107: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

9 8 Dinei r, 6 e fammei te Qi uffiibe 3ar D iibuengefrbirbte.

.ii iinfte , h er D ialerc i, her D infi i , merh c berauge3ogc u anh her D atbh entc nh er S cbaafpic tc r ui cbt o c rfrbmr

'

ibt, h ie ibr D atnrtri c b oft iiher:

rafrbeuh ri cbtig fiibrt . D i e e bc it, anf h i c fcm Se th, mi c in her fi ber

febuug fii r h c u 6tu3c tu c a 3a grab, te itc fi rb bier mi c hort uarb hen

S ti id c u oher uarb hem bere it6 6 e le iftc tc u c in z menn her c ine D rama

targ h ie D raghhien iibe ruimmt, gc he mon einem anhern h ie bi ftorifrbc u,h em britten hi e rhmifrbc u S tiid e , hem alerten h ie Buftfpi e te, hem fi inftenh ie D i itrrbc n, e6 i ft D amn ha fiir h ie ie, fitt alte . D ie 6 c

lebrtc u forgea fiir 3mc dmiibigc 6 iule itungc n, Qlumc riaugen, (Eri tfi rungc u,metrbe h ie fiberfebung begle iten .

D ie6 h ie llmri ffe he6 D ian6, hem man h ie a eri c uuaug nirbt

o eri ageu mirh, hob er, eben fa mc i i ale tief grc ifc nh, firb fo lgere chtau fbaute . 3 ugie irb brarbtc D inge lftc ht 3mc i fitt h ie D iibue o on ibm

bearbe itc tc S tiid e : D iac h c tb unh heu S turm, ,,at6 e iufe itige D orlr

'

iufc r.

D er c rfobrc ne D i ibnc ui c iter, her ge i ftrc irbc c iff c ur gob aber aurb

fe ftc D egc iu file h ie beatige D c orbc ituug S bai fpere’

6.

,,D c r D c arbe iter bat u i cbt h en Bc fer, fouh ern 3auacbft h en D ar

fre ile r, hauu h c u Saborc r unh 3 ufrbauc r im Qiugc ; fe iu QBeri mirh

ou6 h er S c bmc ite h e6 Darterrc 6, ui cbt ou6 hem tur3c u l ftauh 3mi frbeu

D art) uuh Qlugc , bc urtc i it, uuh be6wegen horf unh mab c o al f re sc o

mo ten , ho6 D rigiual frc i h cbauh e iu unh immer bie D i itte 3mifrbeu

h i c fcm unh her D iibue , 3mifrbeu h em poc tifrbeu QBertb uuh h er Qlaf

fiibrbori eit he6 S tii d c 6 c iubattc u . D orauo fo lgt, hob h ie S prache her

D c orbc ituug ma n h r e rbt, ibre fc e ui frbe 6 iurirbtaug, h i ibu c ug e r e rbt

fe iu fall.”

,,D o6 D i ibneuh c utfrb i ft c iu auherc o, mi c ha6 liberfebungt utfrb;

ic uc 6 mab h er S rbou fpi c ic r mieh c rgc bc n unh h er Subhrc r aerftcben

thuuc n, mc lrbc r lcbtc rc rafrber folgt al6 h er Defer uuh frbmi c rigc r auffabt ale er.

"

,,Qluher6 ai6 boo D rigiual orhueu mir h ie Ql i t= unh S c c u c usSolgc

o u, inhem maurbc D c rmanh tuug c rfpart, 6 lc irbartigc 6 3ufammc ugc lc gt,Ilnmc fc utlirbc 6 au6gc lo ffeu oher an anhern D rtc u c iugc frbaltc t mirh .

D ei h i c fcm D c rfobrc u le itete nu6 fortmiibrc nh hie D ii d fi rbt auf h ie

heutige D ilbar, h ie o ou h erieu igc u S bai c fpeorc’

6 aubc rorhentiirb o er

frbi c h c u ift uuh hurrb h iefe u i cbt ouf3ubc h c uh c D c rfrbiehenbc it aurb e iue

anh ere S c euirung h c hiugt. 66 gic ht c ine h e ftimmte Eiu ie , morauf bah

gc iftigc Be hen e iner hramotifrben D irbtung unh ibre iiubere 6rfrbc iuuug

Page 108: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI . 3 ur 6efrbirbte h er h eu tfrben S bai fperc sD eorbe itung. 99

fi rb begegnen, e iu genaue6 D i i frbuugooerbr'

i ltuib, mariu po c tifrbeh unh

f c c ui frbeh 6temen i e inanh c r ui cbt aufbcbeu, fouhern antc rftiibeu ; ieuc

Bin i c auh hi c fee D c rbc’

iltnib mab aurb h ie D c orbc ituug e iuc 6 S bate

fpc are’

frbc u S tiid eé treffen, auh um fi e 3ar 6 eltuug 3a bringen , tauu

fi e uur o ou h er e ignen D abne , ui cbt oau h er D iibue S batefpc are’

6

aa6gcbeu .

D i efc Qlae fprii rbc follteu nur einen fi berbli d geben, fe inen o o it

ftonhigeu D ian her D c orbc ituug aufftellc u ; fi e laffen fi rb uarb ergr'

i n3eu

QBeun h er QBorttout lei cht 3a faffeu fe iu fo il, h c un mab er aurb

fomc it 3ar 6rlii utc ruug werben, hab h em o c rftiinh igc n 3 afrbou c r nirbt6

unp erftr'

inh lirb ble ibt .

Sti r h ie 3 afammeulc gaug he6 6 teirbartigeu bietet her D irbter

fc ibft in iih c rrafrbc uh c r QBc ifc h i e banh : 6 c treuutc 6 o c rh iuh c t fi rb fa

uuge 3mungc n, hobman fragen inhrbtc , marnm c r D c rbuuh euc 6

(Strunhgc hani c , D ian unh D ilh he6 inneren D i enfrbeu mab unbc

rubrt ble iben.

6 c hrii ngtc rcC

{so ffnng cmpfiebtt fi rb, mo h em D irbtc r bi e D i lh c r

nnh 6 ehoui c n uh c rreirblirb 3nftromeu , u i cbt minher be i c r3r'

iblc nher

D rc ite, be i uuuhtigc u QBic herbo iungeu unh 3 mifrbc nfalleu ; h c un fiirh ie D iibue i ii ha6 QBeuigc oft e iu D i cbr.

D c fouh c rc 6 iu frbriin iuug o c rtongt h ie bc ti c btc Sogh auf QBortfp iete ;fi e iaun h en 6tahrud h c 6 6 c furbtc u, h eebo lh Il uerouid tirlun am ia

weniger o ermc i heu, mc i l ho h i e h efte fl hc rfcbaug me i ft frbmc rfallig er

irbe int gegenube r h er urfpriiuglirbc n Be irbtigi ei t : D ie QBiriuug mr'

i rc

mitbin h er l fi rbt c utgegc ugc fc bt.

Qlurb h i e iibc rtric hc ue D erbbe it in QBort unh Dbat frbo fft c ine

fthrc nhe QBiriaug, mc lrbe her D i cbter o c rmi c h c n batte , menu fe iu D br

hohurrb mi c ha6 uufri gc bc riibrt marben mr’

ire . D er D c rftiinh igc tauu

D i ourbc 6 ii h erb'

o'

rc u, uh c rfebc u ; allein h i e D cmabuc r h c o D iumpb fi uh

c 6, h ie ha6 S threuh e, fto tt c 6 te irbt o ori ibergtc i tc u 3a laffc n, o ie lmebr

hareb frbo llc uh e fi 6 c liirbtc r in fthrc nhfter QBc i fc beraarbeh c u .

D efrbran iung her maffc ubaften D erfouc u i ft notmc uh ig, am S ta

tifteu sD c rmc nh ung au63u frblic beu . 6 c riugc rc‘Ji ollc n, h ie a id) t 3a ftrc irben

fi uh , lo ffc u firb auf e i u c u Qiamc u iibertrogc u ; ho6 gilt bc fouh c r6 aau

hc u D otc n, h ie fa o ft i lii glirb ueruugliid c n.

1) 8 . D . i n 6nh e gu t, Ql ltefi gut, h i e 9iu ftri tte be im li ou ig I , 2 auh I I , 1

eh c nfo h i e 6n tlaroang h e6 Daro li eB IV, 1 a . IV, 3 .

Page 109: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

100 D io d e, 6 efammei tc D uffr'

ibe 3ar D iibuengc frbirbte.

D i c h fi nh h ie 6 ruuh 3iige e iner planmr'

ibigen D earbe itung, mc tbehem D ibtc r nab alten S e iten gc rerbt merhen mill. hamit h ie mcbfc luh c

8e it 'fe inem D nbme uirbt 6 iutrag tbu c . Sbr D ebt fabt aaf her D bat

fobc , iiher h ie mir un6 barb uirbt tri a frbc n i huneu, hob S bai fpere h ie

D iibueumiriung, melbe er fi ir fe ine Se it c rftreh te unh errc irbtc , mit

hen gc genmr’

irtigen D i ittc tn her D iibue auh uarb ibren Sinforh c rungeu

erftrebeu unh errc irbeu mitt he , menn er beatc fe ine S rbaufpie i e frbriehe .

D i e ribtige D c orbc ituug tbat hauu nnr, ma6 er fc th ft gc tbau batte,abc r habc i i ft ibr genaae Rc uutuifi h er S hatfpc rc

frhc u D ilbar ran an

fbfi bbarem D arteti . Sebc h fbmic rigc D iibneubilh tribi hie haberlirbc

Qibfibt h c 6 D irbterfi le ibt c ri c uneu, foho lh mir au6 hen bergaug aaf

feiner D iibue o c rgegcnmii rtigen : h ie gau3e Qluorhnaug tegt fib hauu

i lar on6e iuaubc r.

Sn h en be ihen nabfotgc uheu S tiid c u maren h ie aufgefteltten

6 ruuh fiibe oon D ingelftc ht tbo tfiirblirb augemouht. S o hrabte D i o r

he ib at6 e iube itlibc u S rbauptob he6 3mc iteu Ql i to S batfpc rc’6 D iibueu

6iurirbtang mit hem D alian uuh hen be ih en D reppeu, o her 3ar batte

im S bloffe Suo erucb gc ftaitet ; h ie bewegten D ither h er banhtang gc

miuuc n haharrb ou Si larbc it uuh flberfibttirbtc it.1) Qllte D c rmauh

lungeu fi uh bier, ebeufo im S turm, obne 3 mi frbeuo orbaug 3a h cmc ri

ftelligc n .

D ie Sorheruug bc 6 mc i tgrc i fc uh c u Dion6 murh c uirbt aa6 h cm

Qlugc aerlaren . 6r amfabte hre i Dnu i te , in D erhinhang mitc iuauh er :

D ie D ilhnug e iu c 6 heutfbc u S bai fperc sD ere iuB; 6 c famtiiberfc 5uugbarb h ie h efabigtftc n D ibtc r, unter c iube ittirber Be i tang auf hiefe fibftiibeuh , 6 efamthc arh c itaug barb oerfrbi c h c u c S obo c rftii uhigc . Sn:

n'

a'

bft erfolgte am hrc ibuuh ertften Sabre6tagc non S bai fpc rc’6 6 c burt

hi e 6 r ii u h a ng h e r D c u t f cbe u S ba i fp c re = 6 c f c i i fba f t , mc lrbc

feithem in h c n D ii nh c n ibre6 Sabrbube .ii unh c gegeben bot o ou ibrem

1) D i eli eibt tft li ari Smmermanu'

fi 6iurirbtaug nob o or3a3 ieben. S i c 3 c igt in

bhrbft mai c ri frbc r D uorbnnng h en engeu go tbi frben bo f h e6 S rbi o ffeB Suoc ru cb. im

biutergruu h e ha6 bouptgehr’

iuhe mi t S e iten fi iige i , o o r h i c fcm Drc ppe anh Si ampc

bier befi nh c t firb h er S pe i fefoo l, h06 S rbio fgemarb D un c an'fl nnh h er Driu 3en ;

gc gen i iber S ei i eupforte 3ar t rtnermobuang auh QBirtfrh o ft ebiiah en . D i e f im

biutergruuh c : Bughrii d e , Dburm, 6 e h ii frb. D a3a h er Di onh , h u rrb frbmar3c Elli o ti e u

batho erh ed t, S turm unh Si c geu. Dbeaterhri e fe a. ti . 3 mmc rmaun. be raasgeg. o ou

6 a ftao 3a Da tlib. D re lin , 91. D an i er, 185 1 . S . 82 - 86.

Page 111: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

D i ced}:6efammeite l u ffbbc 3ar D iibnengefbibte .

hem S c Sei n bellerc6 Bibi aaf oher milbert eiue fbarfe

D ao ebeuhc Src ibc iteu , unh fi e erfbe ineu beheuti irb, me nu

n ibt Dhga‘

bung unh 6rfobrung, mc lrbc frei lib D inge lftc ht in bobem

D iabé‘ '

b'

efab, o orfi rbtig mit ibnou am3ageben we ib. Qi n6ftattung6='D or

fbrlftc'

n werben immer aah fiibrlibc r, fi e beh ingeu h ie llnc uth cbrlibtc i t

he6 3 mifbc naorbang6. 66 fi nh c n fib oh er aurb eiguc Suffibe, me lbe

,

niibt barb hie a orheruugc n her D iibue begriinhc t fi uh ; hi efe Src ibe i t

gebt entfbi c h c n iiher h ie ftattbaften 6 ren3eu biuau6. D ab weniger i ft

c6 3a billigen, hob, ou6 D iid fibt auf e iue he ftimmte D arftc llc riu, 6lc a:

patra’6 6igc nart ahli ig ia6 6 c geutc it aertebrt mirh , mo o nebenbei h en

Qlu6falt e iuc 6 frbhneu Qlaftritt6, her unu n ibi mcbr ftimmc n mill, 3ar

So igc bat”) Qlu6ftattuug63mc d c he ftimmeu bier mobl aab (Ql i t V) bie

D c rtanfrbaug be6 D iaufotc amo mit hem Sauern e iuc r Dbramihe, uebft

D iamien, D ltiirc n, D ilhc ru, Snfbriften, Sad ein.

Qlabc r D inge lftc ht i ommeu uarb in D etrabt al6 D c arbe iter : QBi l

be im D ebc lbr'

iufer (27 S tiid e ), 6huarh unh D tta D earient

Sc hor QBebi h ie D i e iuinger. Qlaf S rbi egc tsD i c d fuben D c rbe l :

bdafc r nnh hie D i e iuinger oa6fbli cbtib, h ie f ibrigen mc nigfteuo aar

3ng6me i fe .

0 96960166 3c igt fib ftrcuger at6 fe iu D orghugc r barb folgenbe

S iibc : barf n i cht6 D rgauifbc 6 geri uhert, n irbt6 QBc feutlirbe6 oh er

gar uuuhtige6 ueu erfuuh en werben ; fc blc uh e oher all3uaerftc d te D c

griiubuug ift nar hauu barb tar3c n 3 ufa5 i tar3nftc llc n, menu fi rb hi c o

fi ir ha6 D erftiiuhuia nhtig 3c igt unh h ie Qluofiibraug mit h c 6 D ibtc ro

3mc ifetlo fer Qi hfibt iibc rc iuftimmt ; her S taff fiir Sufr'

ibc , li berhriid uugc u,

Qluheraugeu ift heu aa6ge fallcneu S telleu 3a c utu cbmeu. D i cbr ale

bc h c ui lirb fbe int c 6, mc uu notweg eingeraumt mirh , hob S rbiegc l’

o

oft bartc l oftropbi c ruugc n h ie S bonbe it unh Bc irbtigi c it her 3 i c he h ec intriibtigc n , um hauu barb e iu D ebens6gempel har3utbuu , hie fe

l oftropbierangc u fei c n glc ibmobl ano ermc ihti cb, hamit, h e i mortgctreuer liberfc buug, h ie fbth c urc ibere heatfbc S prabc auf ha6 D iabher c ugi ifbc u 3ariid gc fiibrt 6h c n mc i l her eugi i fbe Qluebradinapper i ft at6 her h c utfbc , h le ibt c 6 uumhgtirb, hob h ie flh c rfebung

1 ) S bo i c fpc arc’

B bi fto ri en , h eatfrbe D iibu en sQiaBgahe , I , 3 5 .

3 ) I I I , 4, ma 6 ieopatra h en Qintania fi mappu en bitft .

S bai e fpeare’

s hram. c ri e . S. b. h eu tfrbe D ithu r bearb. a . SIB. D c rbelbfi afer.

D h . I , S . XLV, in D erh iuhuug mi t Sabrb. IV. 3 28 ff .

Page 112: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI . 3 ur (Si eibibte her h e atfben S bai fperes fi e arh e itang. 103

fib ftet6 mortgetrea h er U rfbrift anibi ieben f iinne . igiir hen f iber

feber, anh nob mebr fiir hen fi earbe iter i ft e6 aher anter alIen 11m

fte’

inh en ‘Bflibt, hie S bhnbe it unh Be ibtigf e it her mehe nibt 3a h e

ei ntriibti gen. unh ha6 Iiibt fib erre iben, menn fi e ih e neh en her‘Bflibt aab he6 mebte6 fi b bemubt fi nh, menn fi e ha, mo QBorttrea e

hart f lingt, S inntreae an ibre S teIIe ieben . (Sefiillige S inntreae o er

h i ent allemal h en { h rang oar ange fiilliger QBorttreae . Sbi c a fibt,h e n S ommernabt6traam gang al6 ‘Baroh ie

”aafaafaiien anh haran :

fte llen, bat nibt h lo6 be i h en S abnerftii nh igen ihre (Segner ge fanhen,aab aaf h er fi abne nermobte fi e fi b nibt e ingah ii rgem .

3 a (i haarh nnh D tto ©eo rient’6 iBearheitang fi nh Sear anh

C tbello harb C tta nibi ange ibicf t iiheriebt , beim wi aebetb mirhS b iller im me fentliben h e ibebaiten . QIIIgeme ine ftrenge QInfbaaangante ribe ihe t fib faam aan D ebelbaafer.

“b ie SBiibnenme iiangea

bringen, h em bergebrabten Siatiirliben gegenuber, o ft ©efabte6. S o,

menn ‘

Bo lon ia6 h ie 8c ben6rege ln, me lbe er hem fbe ihenh en 8aerte6 er

te ilt, in gere imter $orm aa6 e inem S prabbab ah lie ft ; me an h ie

mabnfi nnige Ophe lia e ine Saute mitbringt unh harb heren S pi e l hen

(Seiang ihrer in SUiafi f gefebten Sieh er

geohar ‘lBebl Iieb h i6 iegt 3 S tii d e erfbe ineu : QDie QBihe ripenftige,i bie 3 t rangen, 91ntan ia6 anh G leopatra. EBe i h em [ebtern geriet h er

fi earh e i ter an e inen fi berieber, h er im QBob lang her S prabc anh

h e6 QEc t i c 6 QIIIe6 5a miinfben abrig Iiibt. $D ie S pi elhaaer mirh granh=

i iiblib aaf hre i S tauben al6 aaberfte (Si renbe h efbriin f t anh ebenfo

e igenfi nnig her e inbe iti ibe S baaplab miihrenh h e6 91h e6 fe ftgebalten .

Sene6 fi ibrt 3a rii ef fibtcslofem S tre iben, hie fe6 5a wanheri ibem SDarbe inanh ermerfen, mabe i nibt blo6 h ie i Babribe inlibf e it le ih et, ionh ern

aab ‘IBih erfi nnige6 an hen frag f ormat. SDie 3 aae efi bt, harb iolbefi earhe itang, S ii bn e n s fi be r e i n ft imma n g berh e ibaffi bren, h iirfte in

he r 6inbilhung beruhen .

fi e i hen ‘JJi e iningern mirh Si f te inte ilang, aah game h er SJIaftritte

in ariprfi ngliberc

l

s-abang faft genaa feftgebalten, iohab h i e QSen nanh langen

fib biia fen ; harin liegt e in am in griibere6 fi c h enf en, me i l re ibe

91a6ftattang [ange re‘Baafen f iir h en 3 mi ibenaorbang erforhert.

“l iar fe lten mirh e ine i ih erftii ffige S c ene fortge lafi en oh er harb 3 a

1) $006 eingig Si ibtige traf bi er obn e 3 we i fe i , nor bnnh ert Sabren ibon ,

S bro h er’

6 Q attin . S . S . 1 1 .

Page 113: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

104 Qi in d e, G e iamme lte i ia fiiige gar iBi'

tbnenge ibibte.

iammenlegen e ine éBerh inhang bergc ftellt. Sbi c Riirgangen geibeben

febr geibid t entmeher harb fnappere 3 0mm he6 Sabaltfa ober

o h er (her gemhbnlibe<

(gall) harb S tribe obne fi berhrii cfang, mohe i

hann her $8er6 oft genug anharmberaige .

‘Bebanh iang erhalh ea mab.tb ie i

e S reae gc geniiber hem tmorte h e6 fi berfebert; ift aher e ine Il a

treae gegc n hen SDibter, melbem her QBot aat fe iner §Berfe hob nibi

gieibgii ltig mar.

S o {wh en mir f e inen Mange! an SBiibnenh earhe itangen, hie aab

grobente il6 harb ihre Q arfteflang fbon h en Bafbaaern bar S earte i laagaorge fiibrt marben ; gle ibmobl ble ibt e6 3a hehaueru, hab aa6 h em

QBorfblag einbe itliber (Sefamt s ‘Bearhe itang nibt6 marhe n ibt6

merh en f onnte , me i l ein allerie it6 anerfannter oberfter Setter fehlte anh

ftet6 i c hien mirh : $006 heme ift her tbatfiiblibe SBeriaaf . SD inge lfte h t,h ie fD eori ent6, QBebl, h ie Mein inger Iaater fi iibnenfabo erftfi nh i ge ,SBiibnenIe iter liefern unter fib manberie i QBi eh erboIangen, hana

finhen fib h e i D ebelbiiafer h ie fa'

mtliben o on hen fl hrigen h earh e ite ten

S tiid e anh manbe mebr, hanehen laa fen nob S onh ersfli earh e itangen ;haraa6 folgt : her (Eine verwarf , ma6 her Qinhere al6 ame c fmiibig fbonerprobt batte, me i l Seher f e i n e (Sranhfiibe, f e i n e (Erfabrang biiber

fteIIte . QBir babeu aiio nab mi e o or aaf hen o erfbiehenen‘Biibnen

o eribi ehenen ilBortIaat in o eribiehener SBearhe itang, anh nab mie nor

ftiirt h er mi ibftanh, hab e in (Saitfpie l ober eia fi bergang h er marfteller 3a anhrer .

‘Biibne Q inrenf en nnh umlernen erforhert.SRibt alte S bo ffpere z S tii cf e marhen h em S heater gewonnen, o h er

h ie SBearheitang foil e6 aab nibt al6 ihre sJIafgah e h etrabten, allc

hem i beater gewinnen 5a moIIen . $180 h ie QBirfang aaf hen heutigen

3 afbaaer nibt aa6reibt, ha miire h ie QBieherheIebang nar e ine o orii h er

gebenh e, we ibe meher hem SDibter nob hem Q arfteuer nob hem 3 a

fbaaer iBortei l hriibte . Swat batte minge ifteht, h e i Gntmid e iang fe ine6

grobeusBian6, aa6hrii cflib betont, hab e6 ge lte, hen ganaen S baf fpere

h er S iibnc 3a gewinnen ; alIe in ha6 roar mobl nar e ine ibhn f i ingenhe

SReh e sfli erhriimang, hi e QIIIe6 o erlangte, am i 3ie i e6 3a erre iben . QBeui gften6

bat minge ifteht fe ibft miihrenh feiner hre ibigiiibrigen .

‘Bi‘

bnenle itangmobimei6lib niemai6 banh ange iegt, hen ganaen S bo ffpere o or h i e 8omben

5a bringen.

bieran fniipft fib inh e6 nob e ine (Srinagang. (Einaelne S tiid e

fi nh re ib an hramati fbem 8e hen ro ie an h ibteriiber S biinbe it aah

tiefem (Sj ebalt ; fo mare ibnen h ie QBirfang aaf hen Bafbaaer aab

Page 115: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VII .

,,D ie be ih en llerone fer in alter Bearhe itang.

S ha f fperees S baafpie l ,,T h e

'I‘wo G e n tleme n o f Ve ro na “ i ft e ine

feiner fri'

be ften fi rhe iten, ah er gerahe al6 fo lbe n immt fi e anfere he

fonhere t e ilnahme in Qtnfprab. SDi e le ibten Einten her Be ibnanglaffen immerhin e ine fi lle ifterbanh erf ennen ; h er fl iibtige QBig flattert

nibt blob aie llo6 habin, er habnt ftb fbon hen { Beg gar z i e fe ; ha6lofe (se fiige her .banh lang feffe lt hob harb gefbi cfte fi n orhnangh i6 romantifbe

‘IBilIl’iir mit hem iibere i lten S blab bere inbribt. S o

hann bemerl’en mir, mie S egrfi nhang anh QBerbii ltn iffe h i c fer Sagenh

arbe it in re i feren QBe rf en h e6 2 ibter6 mebrfab mieh erf ebren . ®a6

flierae ibn i6 her gre ier anh ihre fi earte i lang (I , 2 ) bringt h er Slaaf s

mann non fi k n eh ig an gle iber S te lle (I , mit gle iber (Ein le itung,nar hab h i e Bofe ha EBab fibrt, h ie berria be fri ttelt ; ‘Brotea6 fpringt

ah al6 Siebbaher non Stalia 5a S i lvia mi c SRomeo o on Stafalinh e

5a Sa lia ; Ban5e6 S e lhftgefpriib (I I , 3 ) erhalt fe in ano erfennbarea

(Segenftii cf im S e lbftge fpriib Banbe lot (Sobh o’

a (Raafrnann o on iBeneh ig

l l , ha6 S tanhben h e6 o erfbmc’

ibten albernen Biehbabero (I I I, 2 )erfbe int aab im (5.1)mbe lin (II , enh lib bob (Sort i ere

hab Sa lia, iibnlib mie QSiola, in 3 br mo llt”

(1, al6 ‘Bage

gegen ihren e igenen fliorte il am S ilvia filr iBrotea6 mirh t” (I l l ,

(fi n he fonh ere6 (Be fallen fanh S haffpere an h em Si lage : ®a6 tommt

bier 5am 91a6hracf I I, 2 4 ; fod ter o ermerten e in S pie l mit h em

Si lage : ima6 Sbr mollt (I , 5— 11, ebeafo h er Si aafmann non

iBeneh ig (IV, 1 , 2— V, l ) , anh S alad legt fbmergliben QBe rt aa f

Sea’

6 Siting mit h em SISiirf i6, h en er nibt fii r e inen sIBalh o olI Qlffen

taeggegeben batte (II I, im Gnmbe lin gi lt e in ‘Jting al6 ‘Bre i6 h er

1) saw. h . 99 . s o. am. V1. 3 67 .

Page 116: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VII . S i c be ih en S ero ne fer in alter S earhe itang . 107

QBette amifben SBaftbama6 anh Sabima (I, 4— 11, h ie ernftere

86fang her G’Zntfbe ihang fniipft ftb an h en Sting in 6nh e gat, 9llle6

gat (IV, 2— V, 3 ) an hen e mring im (Snmhe lin II , 4—V,

SIM) iiberftiirate QIbfbli eben anfere6 S baafpiel6 fi ibrt nob 5a

e in er pe inliben fi berrafbang. SDer ebrlibe , ri tterlibe i h lentin he

fb iib’

t fe ine S i lvia, me lbe h em flierhannten gefolgt mar, gegen robe

G emalttbat he6 nibt6mi irh igen $ratea6, er branhmarf t h iefen al6 trea

lo fen $reanh”;

‘Brotea6 nennt fib, ,,aern ibtet harb S balh nnh

S bam, e inen reuigen S iinh er we ll ibm eben nibt6 Slnh ere6 iibr igble ibt, anh SBalentin ift hamit be fri eh igt, o erffibnt : er iih erlfibt obne‘18e itere6 h em fi e rrater h ie geliebte S i lvia, welbe ha6 fbme igenh binnimmt, tp ie taobl fi e Senen oerah fbeat. (Seraina6 flabel h iefe Satmi tte lang ,,febr fe in ange legt, p oll treffenher Q baraflerafi ge anh febr

aa6 e inem (Sub/4) (Er ftebt alle in mit fe inem llrtei l ; a here p er

fabe n to enigften6 hen Tyeblgriff 5a entfba lh igen . S i c grage hrii ngt

fib aaf : QBie lam h er SDibter 5a falbem gre p e l an h em S tii d‘

, an

fib fc lh ft ? $algte er etma fbon bier genaa anh allbagenaa fe iner

D a e lle ma6 ia h emm’

ibft li fter gefbab? t er h ie e inaige bi6ber

be fannte D aelle $eli6mena’

6 ©efbibte in Montemabor’o fpani fbem

S bc'

iferroman 8a S iana lenat meher ‘Balenti n nob S ilo ia, fie h e

r ibtet nar p an h en t enteaern 3 alia’6 anh ibrea

Jlro tea6 (Ee lig) . S aharb mii re h ie fi enabang n ob e iner anh eren

Q ae lle n ibt au6ge fbloffen eber o ie lle ibt nabegelegt. S o p ermute i henn(Sarriere ha6 iBorbi lh e ine6 fpani fben er begriinh c t h ie6 eben

fo fe in al6 ge iftre ib harb QBenhangen h er S prabc mi c h er banhlang,er beh t be fonher6 bero or, hab h ie ‘Ji ii aherromanti l anh ha6 fi berlaffen

her (Se lieh ten an hen trealofen‘

5reanh aaf iener éBabne nibt he fremh liberfbe ine ; o ie lmebr miirh e ‘Balentino banh langome ife h er ‘Jiatar h e6

fpan ifben Staoali er6 anh fe inem Gbrbegri ff o fi llig entfpreben . 91l6

Grgii ngang liebe fib nob h e ifiigen, hab aab her bergang mi t S ilo iao EBi lh

(IV, 2 IV, 4) harbours ha6 (Sepriige her fpan ifben Romiih ie be igt.

Sperbh erg hagegen we ib n ibt minher ge i ftre ib h ie a fibt harbaa fiibren,hab im S blaffe he6 S tii cf e6 e ine g li d e o orbanh en fe i, h eren li nt

ftebangoart aa6 hem Qfi ibnen : anh ZBiiber s lenhrian nor hre ibanh ert

S a lli e nibt Q effing fib S balfpere6 eri nn ert baben be im S pi el mi t h en

Sl ingen in fi li inna aan S ambe lm ?3 ) S bai efpeare . flan (3 . 6 . ©ero ina6. 4 . fi afl. 1872 . I . 204 .

8) Sabrb. b.

D . S b. 6 . VI , 3 67.

Page 117: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 08 fliin d c , fi efammel te Qi affabe gar EBi'

tbaenge fbibte .

Sobren mabrfbe inlib genug bergele itc t QBie h er iBargang fegto erae ibnet ftebt, mi ibte er h en Bafbaa c r nob tiefer o erleben al6 hen

Q efer, we ll U no ermitte ltfbro ffe6 in lc bc nh igc r baah lang hefto fbilrfer

beroortritt ; h ie S braffbe it flnhet aub nar iiaberlib, n ibt innerlib ibreQla6gle ibang harb ha6 pliielibe Srfbe inen h e6 betaog6, me lber nan

mi c h cr h em erprobten Sllfi aberbaaptmann i taleatln h ie E abter 3am

lIBe ibe gi c h t ; her‘8 erriiter ‘Brotea6 ble ibt immerbin ftrafloo, nabhern

er le ibt hen SRi id tp eg fanh 3ur fbn iih e betrogenen Salia, h ie fib mit

hem abermaligen bergemamebfe l gern e inp erftanh en erf liirt l

S albe behenf libe SlJlii nge l mobten haaa h e i tragen, hab hie fe6minher heheatenhe, haram minh er wirlfame S baafpi c l [fi nger al6 e in

Sabrbanh ert p an her englifben fiBlibn c p erfbro anh . S e ine QBieher

helehang murh c baerft o erfabt 1 763 unter hem S ite l

,,T h e T wo G e ntleman o f Ve rona . Come d y by Sh ak spe are ;with Alte rati ons and Ad d itions by Be nj amin Vi c to r .

S i e fer fi eniamin hegann fe ine fi aafhabn al6 fi lerrii cf enmaber anh

fi o rbier, er fti c g aaf 3am Raafmann in S bnittmaren, balh igte her

hramatifben fi liafe, bete i ligte fib an h er fi eltang e iner mah liner S iibncanh enh ete al6 bobft pilnftliber Q affea fabrer he6 fbrarblane z

‘l beatcm;

fe ine gefammeltensIlilerle c rfbi enen in hre i fi anhen . fi le SBearheitang

h e6 S baf fperc =S tild 6 mar her Q rftling, alle in heffen QIaff i ibrang roarhe

abgelebnt aan Sobn Stib, unternebmer in (Sono entgarh en, mit her

fli emerfnng : S tllcl bat guale l Stobbaar. S ao ih (Barrier entfblobbeb hann, ha6fe lhe aaf hie SBiibne aon S raralane 3a bri ngen mabr

fbe inlib batte fe ine ge fblcfte banh h ie EBlii tter erft o on manbem "Slob

baar“

gefiiahert. t er ha6 S bid fal oerfo lgte nan einmal h en armen

fi eniamln i i i c tor ! Sliab h em berlommen erbielt h er QSerfaffer al6

(Entge lt h ie G innabme h e6 febften t enh6, unter t bag aller laafenhen

91a6gahen ; fi infmal roar h ie alaffilbrang glii clllb o oriihergegangen , am

febften l enh entftanh ein grober‘I beaterlii rrn, aeranlabt harb Qlaf

behung her i ierglinftigang, me lbe nab h em hri tten Ql f t Er inlab 5am

balh en SBre lfe gemiibrte : ha6 Sanc re h e6 ©anfe6 marhe o erma ftet, man

mnbtc hen Staffenpre i6 aarli cf erftattea . fD le St beaterle itang bewilligte

hann hem fli erfaffer c ine SBaafbfamme o on 100 fi ftr. momi t h er ti llert

1 ) 6 b? hram. E eri e , nab S blegel anh I ied beraaBgegc h c n h arb h ie h eats

fbe S b.s@efe llfbaft VI I I . 29 1 ff .

Page 119: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 10 filind c . S e fammc lte fi a ffdbc 3ur S i ibnc nge fb ibtc .

na6 e in heatlibe6 S ilh, mi c man hamal6 3a be arbe iten pflegte ; S anunh baltung c ntfpreben hem t e h e6 o arigc n 3 abrbanh c rt6, allc S ewreh c n merhen in SBrofa umgelegt. (Sermanifi eren laate te h ie berrfbenheS orfbrlft. S em tbat c6 f e inc n G intrag, hab h er S baaplab nabStallen p c rlc gt mirh an e inem llc in c n h eatfbc n tbofe ti

mntc fib2Illc 6 eben fo fiiglib abfpie len : S c r

(ylirft be ibt man

reh el ibn an mlt ,,S urblaabt unh er ,,gebt 3ur ‘Barahc f‘S ie lle ibt

leite te h i e illc'

iabc rromanti f nab be fperi en, ma eben S libael ‘Bezga,

genannt S iaoalo “ , feine S anhe 3ur militc’

iri fbc n 2lbte i lung um

geftalte t batte unh an heren S plbe al6 f iiniglib neapoli tanifber S hri ftin hen S i c nft her c i timi tfi t getreten mar ; aber aab S c atfblanherfreu te frb in 3a herfc lbc n Belt fe ine6 3 abanne6 S ii cf ler, genannt

,,S cbinh erbanne6S bal

fpc re’

6 Sli t I mirh geftriben : ia c ntfpreben nan im me fc ut

liben h ie p ier Sll e c h ia’

fben QIf tc hen 9lltc n I I I h i6 V be i S baf fpc re .

S ie ler S ingrlff miire infofern minh er beh enlllb, mc il c 6 35am S er '

ftc’

i nhni6 Eli atmc nhigc (aa6 an I ) fib harb large S infbiebangen le ibthe ibriugc n lcibt. fibre i lib , hie 3 nni gf c it h er fi r c u n h fb a f t

3mlfbc n S c ipi o (S alentin) unh (Samillo her Sl l c be amifben

Gami llo aah Salia tritt nanmebr n ibt in lc bc nh igc r barth lang o ar

h ie QIagen h e6 Ba fbaue rG ; henn aab 3 u lia’6 aroma aan ‘Broteae

(S b. l l . ibr Gntfcblab, hem (Sc llc hten 5a fo lgen (S b. II , 7 ) flnh

geftriben, anh Stalin erfbe int sac rft im 2 . 9la ftritt h e6 I l l . 9l l't6,

mo fi e ha6 S tanhben be laufbt. 2lllein blerh c i mar fiberlib nibt blobh ie S c rme ihang ii ftc rer

‘Bermanh lang mabgehenh , fonh c rn mcbr nabher bemubtc 3 me cf , ha6 Biehee o c rlmlmiss amifbc n 6ami llo=fl3rotea6 unh

3 u lia in hen bintc rgrunh 5a hriingen, am h ie baaptbanh luug, me lbc

h ob ha6 L‘ie hc 6paar S c ipio s iBalc ntlu unh D lampla=S llo ia bllh c t, h e fto

lebbaftc r beraa6babeben ; henn her be lhln S lumpla mii re h ie fanftc ,c ntfbloffene Salia c ine ge fiibrllbc Ellebc nbublc rin am hi e (bunft h c 6

8afbaaer6 ; fa mabte he ffen gemifbtc S e i lnabmc h ie ill fi bnc nsfltirlangfbii h igc n . S c ipio leht fbon e in Sabr lang am .bofc o on Stoo ellara,

(Samillo unfern hemfe lh c n in S erhorgc nbc it fe it 3mc i S lonaten : h er

erfte a h li cf S lumpia’

6 bat ha6 fi l i lh her be ibge liebten Sa lla in fe inern

bersen aa6ge liifbt, er fi nnt nar harauf, h er ‘Brinae ffin fib niibc rn 5a

f hnnen . S buri o (b ontc he lla tIloc c a) i ft n ibt mcbr ,,S alc ntln’a flieh c n

bubler“

, o ie lmebr lc h iglib c ine e t ,,bo fmarfball o on Slalh“

; an fe ine

S tellc ale 8iebbah c r tritt c in“

Bring non Tsarnefe , mc lcbc r h ri e fllb am

Page 120: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VI I . S i c beih en Seronefer in alter 58c arhc itang. 1 1 1

h ie banh S lbmpia’

6 mirh t, obne perfonlib auf her S ilbae 3a erfbe ineu.

S o fbminhe t h ie llamabrfbc inlibtc it, hab her beraag hen fe igen‘Jlarren

S buria al6 S bmiegerfabn begiinftigt. tRo c c asS burio’

6 S erbinhung mit

h er Q anhlang erfo lgt nan auf anh erem QBege, labem er h ie Si ft ein

fc'

ih e lt, am S c ipio h em gilrftc n 3a.

o erratc n . S in (Seminn filr h ieR larbeit he6 («Banac n tft c 6, hab S c ipio her

‘Bringeff m fe ine S ic he off c a

au6fpribt, miibrc nh be i S balfpc re ibr hc ih c rfc itigc 6 (Srinaerftiinhni6 nnr

in nabtriigliber S raiiblang 3a S age tammt (S b. I I, S e r ai cm

lib unh egrc i flibe S argang mit S ilaia’

6 S ilh, me lbc 6 fi e hem oerbabtenEBroteua hcmill igt (S b. IV, 2— IV, mirh aaf fe fte i§libe ge ftc llt ;h ie S blubc ntfbeihang c rbii lt ibre c rlinhang harb

6 (be febhab her

po etifben (Serebtigteit. Q lc rnab nimmt ha6 Rlc c h ia’

fbc S baafpi c l

h i c fc n S c rlauf2lf t I . S aal im ‘

Balal6 h e6 %i'

l rften (obne SBc rmanh lung )umfabt S batfperc

6 Sli t 11, mit 2lu6fbe lhung h er S c enen : 2, (3 ulia’

6

3 immer) SBrotea6, Sulia, hann sBantblno ; famie 3 , (S trobe ) Sanbe , hann‘Bantblno ; 5 , (S trobe)

c

{glint unh Sanae ; 7 , (3 ulia’

6 3 immc r) 3 alia, Sac c tta.

3 m 6 . 2laftritt : D lmnpia, S c ipio geftebt er ibr fe ine Siebc , fi e tft

h e ftiirat, bfi rt nabenhe S brittc unh c rmih c rt rafb : ,,S i c fe Wabt am 12

ubr unter me inem‘

l

yenfter me in SBao i llon mirh offen fe iu .

“ S en

Si ttfblub h ilh en h ie be ih e n bufammengesogc nc n S e lbftge fprilbe h c 6 6a

millo s‘Brotea6 (S b. II , 4, I I c r fabt h en (i ntfcblab, fe inc n Sreunh

h em ibiirften 3a aerraten, hamit h ic fer hen Eli eh enbabler entferne .

‘Jllt II . Simmer im fi irftliben ‘Balai6 (obnesBermanh lung) c ntfpribt

im me fc ntlibc n, S baf fpc rc’

6 Si f t 111 ; c r beginnt ah c r mit e inem

n c ac n QIaftritt amlfbc n Gamillo unh sJlo c c a, harb mc lbc n her a fblag

gegen S c ipio anh c r6 gcme nh et mirh . 6amillo batte h emerlt, habS c ipio o omSBagen her

‘Brinac fftn e in 58 i llc t aage ftc d t erbielt ; ha6 o c rtraatc er hem

(Sontc h c lla SRoc c a, h er nan folgenh c Sift c rfann. S c i h er .bo ftafel

bat Sloc c a’

6 S teuer gi lippo ha6 St lelh S c ipio’6mit QBc infaac e begaffen

S c ip io f tanh h c 6balh aa f, (l l ) hrauben re inigte ibm‘Bbi lippo mit e iner

Slc d fage l ha6 Si lc ih nnh mnbtc ibm hah c l h en fBri c f ge fbi ctt aa6 h er

S afbc 5a pra i tiairen“

; (ll!) Gamillo c rbii lt h cn fe lh c n o on 27l oc c a . Sn hem

falgc nh c n Sluftritt amifbc n Gami llo unh hemC

,Siirften ii h erre ibt Senor

hen entmenhetc n Stri ef D inmpia’6. S i c fbre iht, hab her

‘Brina3 am efc ,unter 3 aftimmang ibrc 6

sl inter6, am fi e merh c , unh tn iipft haran h c a

S orfblag, nob in h ic fer ili abt mi t S c ipio 3a entfliebc n. S er Tyli rft be

fbli cbt, fe ine S obtc r her S h erbofmei fterln 3a iibergc h en, h ie mit ibrem

Page 121: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 12 S la d e, S efomme lte bluffiibe 3ur S iibn c age fbibte .

Sebea filr be an baften babe . S c ipio mirh nan entloro t, labem ibm

herc

,Ellrft S lumpla’6 58rle f o orbc

'

ilt : fo i ft h ie S trld lc lter bc fei tlgt,mc lbc fib unter hem fraabiiflfbe a boftlc lhe nibt biltte o erbergen laffen.

S ic a ilbften Slaftritte folgen S balfpc rc (II I , 1 ) bi6 3am Slbgang aan

23rotea6z 6amlllo aah S alentin s S c ipio . S tatt Sange unh {fli nt mirh

S i o la6plaa=®glomoar e ingc fboben (S b. IV Sr bat e ln S i llc t

aan S lumpia c rbalten, h ie ibn bittc t, um S ti ttc rnabt am lebten‘

fyenfter

he6 llnlc n S blobflligc l6 5a fc ln : hart boff c fi e , ibn fprebea 3a f linaen.

S er Sll‘tfblubc atfprlbt mic h c r hem QBortlaat S bo l

fperc’6 (I II , ‘Brlns

C

,Earnc fe fall flb fblc anigft e lafi nh c a , am S lbmpla’a berg 3a geminnen ;

fRo c c a beamelfc lt, hob ibm h le6 ge lingen werbe . 6amillo mi ll h ie S t ene

S c ipio’6 bc l h er ‘Brinbe ff m aerh c

'

lbtigen , er fbliigt o ar , im fi lamen

h c 6 ‘Srlnaen ibr c ine S c re aah c 5a bringen, unh bittet, hob fi e la

h en (barren blaobftei gc n h ilrfc : hana beabfrbtlgt er, h en ‘Bringe n , h er

ibm befrc anh c t aah fbon oagc fommen fe i, ibr aaf’6 S arte i lbafte fte

3a fbi lh c ra . S er $li e ft er lliirt fib c lnaerftanhea ; S i c (barten tbi irea

folIc a mit ‘Boften befebt fela, mc lbc Sl elnc n aa6: oher ela laffen , h er

n ibt h ie "Barole giebt.

Si lt II I .,,QBalh, fpii tc r 2lbc nh

(S b. IV,) mo frb S tepbaao

(Ella ! ) mit fbmabc a S piibea febr bre it mabt ; S c ipio mirh fll c'

labc r

baaptmann . S ermanhlang :sJiltonh fbc la . D rangeri ego rtc n .

3 m S orgraah e bobc S iiume, h eren S battc a h en S orgraah han l’c l

mabt. ERafenfibe . .bini en h er (bat ten, aam S tanh c bell be leabtet.

a her S e ite eln S ell h e6 sBo lai6 mit e iner S reppc , h lc an e iner

Sbilrc fiibrt. 3 m blatc rgraah c e ln Slaaal mi t e iner blac frfbc a .

‘Brilcle .

91a6flbt aaf Sramenahea .

3 auacbft erfbe ineu an S bal fpc re

aafbllebenh Sallo aah 9tofa la S l ii nnertrabt .

sBaolo (QBlrt bat

o on einem mafi l’

o llfbent

{f reunhe hlc SBorolc c rfobrc n. S r fagte ibac a,

c 6 fe l G onc ert im (barten, be i hem fi e (Samlllo febea milrhea . S ic 6

c rmartenh aiebc a fi e fib aurllcf . S obann o erlii uft hie baahlaag, h er

baaptfabc aab, mi c be i S balfperc (IV. 2 . 3 . 4 . bl6 S blab) . S i c

S c reaah c erbillt o erii nhertea c t : (Sbor, illegi tatla, QIrle , S ae tt, Gbor.

S lalo6plna, her, al6 D ffi alc r fe ine6c

{siirftem h i e S egleitaag her

sBrlnzaffln anfang6 o erme lgert, mirh erft amge ftlmmt harb h i e S r

laac ruag, hab ibr S aamlfbc atrc ten e la ft fe ia Sc ben gere ttet bat.

D lmapia’6 Slablaet6fblliff c l fbllebt aab ha6 nlbtbe fcbtc S bor her

blaeflfbc a S rli cf c ; fi e mill fib 5a ibrer S aterfbmc ftc r begebea

her Slbtlffta e lnc6 Rloftera mlbft S c rona. 3 m aagc bllbc n Slu ftragc h c 6

Page 123: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

114 S la d e , S c famme lte Sla fflibc 3ur Sl iiba engc fbibte .

alfo o oa ibm abge fertlgt : S i c , bc'

lbt’

lb, milrc a bier oer

ftebc a S i c ? 3 b mllnfbe, S i c ale mlc heraafeben . 3 m nilbften S orfc

flabea S i c me in (befolge , hort mirh e ln SSferh flir S i c ge fattc lt flebo .

Salla ble ibt be i S lumpla. Slaf S c ipio’

6 {glirbltte nimmt bc r {bllc ft h ie

Si llaber la fe inen S ira ft ,,al6‘

l

sre ilorp6, ba h er Selnh ha6 Saab bebrabt.“

3 a h i c fer S earbc ltang merh en h lc 20 o erfbi eh eaea S baapliibc

h e6 D riglnal6 ouf 6 befbrlintt : Sl i t I unh I I babeu l e la c Si c rmaablang,Sltt I I I unh IV ie c i n e . 3 am Siortell h e6 Si llbaea ftilcf 6 liebe flbleibt flir ic h c n Slit h ie S tabe ll mabrc a . S er Slnfaag he6 h ri tten

Sllt6 (im Sbalh c ) f ilante fllgllcb hen alerten Sli t beginnen, aab aab

ame clmilbigc r milrc e6, mean h er Slnfang h e6 o iertc n Slf t6 (im Slalom)gang fortfiele . Si e im britten Slltfblab fab man l mpla auf hlc

Si rild c angeben, mc lbc ibrer $labt h ic nea fall ; h ie 3 ufboaer hrauben

alfo , nabhem h er Storbang mic h c r aufgegangen, nibt erft 5a c rfabrc n,hob flc mlrlllcb h i c fc glabt au6fubrtc ho6 ae lgt ibac a ia her

me itere Sierfo lg. 3 ahem milrc nob elac Sloblc’

lfflglc lt befe itigt. 3 m

Slnfaag he6 alerten Sl lt6 (Sl oc c assltagc ) mirh c raablt, hurb ha6 aarilcf

gc lo ff c ac SIlllc t h er SSrinac ffin fe i c n 6amlllo'

6 Stc‘

late hem Tsilrften bar

ge legt, melber hana fbre ctllcb oufgebrobt”h c a Si errll ter ange fabrc a

babe mi t e inem Si llcl, mit e inem S on llnb biatc rbc r er

llllrt h c r $llrft, aon hem o ermuah c tc a SJlalafplaa Sl lle6 5a miffc n ,aah

(Samlllo mirh abermal6 angefabrea, al6 ob flb Slelbc fe lt h er Snth ed angnob nibt begegne t milreu . S tatt he6

,,S ouc ebc glebc n6 acbft Si lectfagel'

Sle lnlgang, bil i te flb wabl c ine gefbiclterc Sbenbang obne S bmlerigf c it

fluhen laffen . S i c Si omaatll ftimmt fblcbt mlt bc r ftelfc n Sl lc lhang. llber

h em (Slanbc a li egt ilbc Slilbterabe lt : h er SSo e fi e, her Soaae , hen le i cbtc a

S berareh c n merh en lbrc Stillten erbarmuag6lo6 abgc ftre lft. S anft tft

h le Slc arbe ltuag fc ft gefi igt unh n ibt obne Si llbneao erftiinhnl6 auogc fllbrt,c inigc S tc iae he6 Slaftobe6 far henBa fbauc r fiah ou6 h em SBc gc gerllumt.

SJllr bllc b uabe laant, ob ha6 S baafple l o on Si le c hla j emala bar

Slaff llbraag gelangte . S em (befbmacl unfrer (Segc nmart milrh e ha6'

felbe cbeafo wenig geailgc a mi c h i e ll rfbrlft trob aller Slebe, h ie

mlr hem brltifben S lbtc r aollenJ)

1) (Slearge , S enn ) Sc c On Ac to rs an d t h e Art o f A c ti ng t

S aabnlb

Sh iti on 1875 ) ermiibn t e in er S rt c a c r Sta ffi lbr ang h e6 S ti i d s (S . 23 1 , 23 3 ) au6

h em Sabre 1867 , aan mc lbc r lb SBc ltc reQ nibt ln'

li rfabruag brabte .

Page 124: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VII I .

Sblllc r ale Shak fpere = Bc arbe i ter.

S blllc r batte flb mlebc rbolt mit S bo lfpere e ingebc ab bc fbaftlgt.Sr fbrlc b an (Soe tbe (28 . Sloacmber

3 b la6 in biefc n S ogea h lc S bo lfpc arc’

fben S tii d e, h ie hen

Slrlc g her 3mc i Stoi c a abbo ahe ln , unh bla aan nab Si c eahiguagSi ibarh

’6 II I . mit e inem mobe c a S taunen erfi i llt. S6 lft hle fc 6 lebte

S tilet c ine h er c rbabeaftea S ragllh lea, h lc lb lc nne, unh lb milbtc lablefem Slagc ablld n ibt, ob foalt c la S baf c fpc o rlfbc 6 ibm h ea Slang

ftre itlg mabc a loan. S i c grobeu S blclfalc , angefpoanen la h en nor,

bergebenhea S tllclea flah harla ouf e lae mabrbo ft grabc SBelfe ge

c ah lgt, unh nab h er c rbabea ftea Shee fte llea fi e fi d) aebc a e inanh c r.

S ob her S taff fbon alIc 6 SBe lbllbc , S bme lac ah e, SBela c rllbc aa6

fbllebt, lommt h i c fer boben Sblrfuag febr 3a flatten ; alle6 lft eac rgifbhariu unh grab, nibt6 (bemc lnmc nfblibeo ftlirt h ie rein aftbetifbe

Stilbrung, aah c 6 i ft gle ibfam h i e reine 3 mm he6 S ragifbfurbtbarea,ma6 man gealcbt. S ine babe Slemc fl6 monbc lt hurb ha6 S til cf , in

allc a (beftaltc n, man lommt n ibt oa6 h ic fer Smpfi ahaag berau6 p an

Slnfang bl6 bu G abe . 3 a bemaah era lft’6 mi c h er S ibtc r h em unbc

billfllbc a S to ffe immer h ie poc tlfbc Sla6bc atc abaagemlnnc n mnbtc ,anh mle ge fbi cf t . c r ha6 rc prafc atirt, ma6 flb n ibt reprllfentlrc n liibt,lb mc la e h ie Ranft S omboIc 3a gc broabc n, mo h ie Slo tar n ibt faan

hargeftellt me rhen . St ein S balefpeo ri fbc 6 S tilet bo t mib fa febr on

bi e grieblfbcCS ragli h le erinnert. S c r SJlubc milre c 6 mabrbo ftig mc rtb,

h ic fc S uite o oa abt S tilcf c a mi t aller Si efonac nbelt,‘ h eren man icbt

fiibig ift, flir h ie Si ilbac 3a bebonh c ln . S ine Spobe tbnntc hahurbc lage le itet me rhen . SBlr mu ffen hariibc r mlrf lib c onferlrea .

ll nh (So c tbe antmartet gle ib am falgc nhc ncS age :

"Sb mliafbc febr, hob c lae S c arbe ltang her S batc fpc arlfbc a‘Brohu ttlonea S i c onlod c n ibani c . S o fa p le l fbon o orgc arbc ltc t i ft,aah maa nur 3a re inigen, mic h c r aaf6 neu c gc alebbar 5a mabc a

8*

Page 125: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

S la d e , S e fammc lte Slu ffltbe 3ur Si llbn enge fblbte.

braabte, fo mc’

lrc e6 e ln grober Slortbell. SBc aa S i c nar erft e inmal

barb h ie S earbc itang he6 SBo lleafte in6 flb rebt la flbaag gefc bt

baben, fa milbtc iea c 6 llatc rnc bmen Sbuc a n ibt fbmer f allen.

Slbc r S blllc r ftc d te eben hamal6 t i e f lm SSallenfte la her

S c honte , h i e Rbalg6ftild c ilbc r hen e eg h er bmc i Slofc a 3a bearbe itc a,murh c nibt aa6gefllbrt eln Slc rlaft flir h ie heatfbe S ilba e ; henn

mo6 batte h c r S ible t lc lftc a tbanc n ,,mi t aller Si c foaaeabe lt, h eren

er fliblg mar !“S en S cmc l6 ho filr lieferte fe ine S earbeltaag her

be lben S raaerfpielc SJlacbetb unh D tbe llo . S r 5c lgte bi er 5am erften

Elllo le h en rlbtlgc a geltgcmilben SBeg h er S fi bn c abearbc itang, mi t hem

S oppe lamc d : in lc lbtflllfflger S prabc , obne fi agftllbc 6 Sletonea

miirtllber S t ene , hen p ollen h lbtc rlfben SBert 3a erbaltc n , habc i

h en Slnf orh c r angea unfrer Sl ilbae Stcbnuag 5a tragc n . Sbir cmpfinh c n

e6 mi c hen fbroffea SSebfc l aon Sble lant fbc abarg 3a S blegc l,mean mlr hi e amge fbmolgenen

Steroae ler mit S blller6 SUlac betbac rglc iben unh h ob mar h ic fer fbon felt 3mc i Sobren aafgc fllbrt

marben, al6 iene im S ru cf c rfbienen .

f iber h c a S lacbetb fbrlc b S blllc r an S oetbe (2 . gebr aar 1 800)

,,S c lthem lb ha6 S riqlnal o on S balefpeare mir o oa her<

{yrau aan

S te in babe geben laffen, fiah c lb, hob lb mirf lib be ffer gc tbau,

mib glc ib anfang6 haran 3a bo ltc a, fo wenig lb aab ha6 Sngllfbe

p c rftebe, me ll h er (Selft he6 S c haa lc n6 alel anmlttc lborer mirlt, aah

lb oft annhtblge SJli lbc batte , barb ha6 fbmerfillllge SIl eblum me iner

be ih en Storgc'

lagc r mib 3a h em mabrc a S inn blahurb 3a ringen .

“ S6

gab hamal6 bereit6 abt SJlo c betbs l'

lberfebangea oher S earbe ltungc n,

tell6 gehrad t , te ll6 in Si ilbnea s banhfbrlft. S blllc r beaabte p or

aug6melfc Sfbeabarg, aan hem er h ie gere imten begea fc enea mortllbiiberaabm mit anme fc ntllbc n Slaheraagen. S a6 mar lc lne p er c

mc rfllbe Sla e ignuag h ie molItc aah f onntc er nibt begeben . S r

mallte e6 a lbt ho fi lr bargt fc la c brllbc r S inn ; er loantc c 6 n ibt

mc i l h ie S fbeabarg’

fbe llberfcbuag, jc h cm S bo tfperc s grc anbe

be lanat mar. S bo lfpc r c’

6 24 S baapliibe marben aa f 1 5 ac rmlahert :

her SBebfel erfo lgte flet6 be i o ffner S c ene ; hie llaagp ollc S prabc gebt

lc ibt p om SJlanh c , fie mirh c bea fo le ibt o c rftoahen . Sine fi ber:

fbreltuag her (Src agllnlc , mc lbc p om S c arbc lter gemabrt werben fall,mar h ie Slermaahlaag h er begc n la ,,

S bld fal6fbmeftc rn . S er nc ae

SJlaebetb fanh fe ine erfte Slaff llbrung in Sbc imar am 1 4 . SJlal 1 800 .

Slaamebr habte S blllc r haran, aab hen D tbello aa f h ie S ilbae

Page 127: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 1 8 S ind e . G efamme lte fluffiigc 3ur fi iibnengc fcbi dyte .

bann .be inrid) , ale er fi t!) on hem fi beri cenngemerf her S hbnc‘) he

te i ligtc , ihnen aur SBflid n gemacbt, haB fe ine G runhfc'

ige, h ie im So ni c

her Be it imme r o c rfn iid mi c r geworben maren, iiberall and) fi ir fi t

mnfigebenh ie in miiBtc n; h enn fo erf liirt ii d) mc nigftc no h ie jest bem or

tre tenhe pe inli che QBort: unh S aett one , ouf Ro iten her henti cbc n S pra bc .

uarbh cm be inrid) i 303 friibc r c ine fre iere nnh [c i cbtc rc fi m egnng alo

ri chtig ertannt batte . fi ber ea c rf i ii rt ii d) haraue and) , hag h ie

iBofii fcbe (Sc iami fi berfegnng, me lcbc S chlegel iih c rtrefi c n fo llte

liingft h emslintiquar o c rfo llen i ii , mcibrenh S chlege l in imme r n enen

Qi nflagen fortbc ftcbt, miibrc nh anh ere fi beri cgungen, h ie mit mebr o h er

minh er («Bliler in fe ine mfi tapfc n getreten fi nh , ii d) iehenfaile flln c r

f enuang erwerben .

S e ltfam genug maren h ie S cbid faie h er i ioffi fcben D tbe llo sbanh

frbri fi mit hen iiinh c rungen S d nllc r’

o . Q c inrid) fi ofi’) batte h i c fe i h c

[einemc

,S'

rennh e, hem ©nmnafi alh ire c tor 23 . SR. QIh c f en an D enabrii d’

,

o ermacben mollen . Gr h einun fi d) abc r c inc o a h c rn unh ac rftii cf e ltc

vi elmehr h ie bunh fcbri ft in 5 i f e i le . 58 on h i c ien binterli efi er nnr

bre i Tyiinfte l (h en erften, britten unh fiinften 9m) h em b ire ft or QIbc tc n ,

3mc i {yiinfi e l hingegen (h en 3mc iteu unh o iertc n sli ft) feinem 23rnhe r

.bnnfi , fi aumc i fter in Slabrf) QIbe f en o eri cbc nf tc hann mi c h c r , 0 16

SDanf fiir (Sefii lligf e i tc n, h en hritten Sl i t an h en S enator (Su leman n in

Q annoo er . Sb i c be ih en gfi nfte l h e6 >Banrat6 ‘ISofi fi nh , alle r <mac !)forfebnng ungc acbtet, ni cbt mebr an ermitte ln gemc fc n ; h ie hre i iibrigc n‘

5iinfte l (Qlft I , III , V) fi nhen fi d) abgehru cft in h er grofi c n S ch i ller

Qi u fi gabcfi) Slut h i ei c n brei Qlf ten unh h en sflnfi c rrmgen o on $e inrid)

2303 in h er .

‘Bo t t ebo an fe inem Othello h erubt alfo unfe re Si enntn i e h e r

Qi fi bnen s i iearbe itung.

S . S . 75 .

sc an fisc a l (fi n e fm dne l awi icben sauna, R o i; nn h Sc an sBaa l {pe c ans

gegeben o o n t rabam $805. be i h c lherg. 6 . i} . i Bin tc r, 183 3 ) fdwe ih t am 6. S ugmt

1822 : i i ed mih et me lth en i d) h es glottgiingigc n , a llc S ba f e fp c ari fmn fl ipen

beu tfd je unh h c u i fétrwe . “ mg 6 10m“ id) “ oead st wi ll c in e ne u c a c c ord i on

G hale ipc arc’

g geben .

ll) Q efto rbc n 1822 out fi ro f cfl'

or an s c ih e ih erg.

4) Q e fto rh en 1849 c l! flaun t an fi t c ibnrg in nabm .

a) a ging-rs fammti id n S chri ften . Q i ii ori fd) iri ti idye fi nflgabc .

2

3 m s en-ia

mit fl. (i ll ifi en , Si . Rbblc r 2c . non Rari S o c h c d c , fl ) . 58h (mafi lfi ffl’29 g i g; {f ebc n and) h i t o bigen (Einac ibeitc n .

Page 128: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

VII I . S ch iller ale S batlpere stb earh e iter. 1 1 9

S chiller’

e QInh erungen h er iBoBifcben fi berlegung finh o on hre ierlei

91d : G rftlid)e infad n S tri che , um h en G ang he r .fi anh lung an be frblc unigen, hen

limfang he6 S tiid e fi an ermii fi igen.

‘D enn D ibello bat uripriingli cl)

3 1 3 3 alfo c tma taufenh i terfi ae ilen buo iel fiir e inen

heutigen i i iibnenah enh, aher and) bur ie l f iir h ie 8ui®auer uor bnnh ert

Sabren, we lche h ocl) nnh awar gan3 befonhero hnrd) S chi llerharan gemiibnt maren, Tub and) liingere a fi iibrungen gefallen bu

lafi en.

D her ea banholt fi cl)um (Slattang h er Stehe, um QBabl heo Qluohruct

o bur (grai c lung

ge frbmc i h iger i’i fi bnenfpraée .

6 nh lid) erfo lgten

aud) tiefer einlcbne ih enhe fi nherungen, sum SBorte il her i Birfung

ober mit Stucf fi cln auf hi c Buicbauer, we lche hod) anh ere mare n in

QBe imar, ale ame ibunh ert Sabre friiber in fi onhon .

(56 lann u i cbt h ie t fi cbt ie in, hen S t r i ch e n bier unfere Qlufm erlfamle it auguro enh en : aud) h ie S tellen, mo has QBort geglii ttc t murh c ,

i o lle n ni cbt we iter bero orgeboh en werben, 3umal Q ofime ifter‘z) borc ita

o erf cbieh ene éBc i ipiele h erlelhen gegeben bat, unh im neue ften QIbhruct‘

h er bre i QIfte h i e ie S telleu fiimtli cl) hnrd) gelnerrte S chrift hemeri li cb

g emacht fi nh . t er'

in SBcaiebung au f h ie bri tte (Battung her uor=

genommen en 9lnherungen o erfolgen mir hen ©ang h e6 S tii d eo .

Qlit I ae igt i e ine me ientli cbe 9lhmei cbung o on S bai fpere , nur

mannigfache Si iirbnngen .

9llt II (in h er ©anhlcbri ft o c rloren gegangen) nimmt be i S balipere

folgenh en fBerlauf : SlJi ontano, S tatthalter auf (Snoern, eraiiblt o on h em

S turm, h er gemi ite t bat : h ie Sganptmad n h er i iirtc n i ft baburd) o er

n itbtet. Galfi o lanh et 3u c rft, nacl) ibm ericbc int Sago , hem S c éh emona

anuertraut mar, mit bieler 6mi lie unb 27toh erigo . Ere falgt h ie S c ene ,in mc lrbc r Sago 3uc rft ie ine %rau mebr ale unfanft anfii hrt, unh

hann, non fb e fi hemona o eran laBt, feine QInfi d nen iih er h ie QBe iber an

1) Wad) Q u ftao grentag'

s sablung : .fl ed mi l h efi SDramaQ .

2) fllad flefe an S ch i ller? i Be rf en n eh ft E ariantenlammlung. Slug [einem Wad) ,

lafi berauBgegehen o on Rarl bo ffrne i fter. S tuttgart, G o tta, 1858 . 23h . I II . S . 290.

(53 . EBoaB, Warbtrage an S chi ller? fammtli cben R et ten . S tuttgart, Q2. S d me iaer,

hart, 183 9 , 3 8 he . hat bi e fc n ©egen ftanh unc rwc’

ibn t gc lafi'

en .)

Page 129: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

120 flin d e. ©e famme ltc S umac ant fi libnengefcbimte .

ftari em QIt rud bringt. Sago’

fi gere imte S‘tehen finh o on 2305 in f o f e rn

n i cbt glii cf li cb iiberfest, ale c r bi er h em QBe i fpi ele S cblege l’é‘) fo lgm h

h ie fi inffiifi igen Samben in fil leganhriner iibertrug. QBenn nun $8 03

beri cbtetz) : tbat S ebiller le ih, hie S tellc am miange he6 3mc i teu

Qlf teé megftre i cben an mii fi en, mo Sago fe ine (Si ebii ffi gle it gegc n h a6

weibli cbe ©e fcblc cbt, h ie nacbber in‘I bat iibergebt, ale (Sefi nnung i mam

lo wirh S cbi ller an her iBerGform fcbmerli cbQInftofi genommen babe n ;h ie S tellc fc

illt in’

o (Semi cbt fiir h ie (ni ntxo i cf e lung Sago’fi , fi e i ft n i cbt [an g

genug, haf; ibr gortfall erbebli cben Be itgeminn brc’

i cbte . 92111“ SRii cf fi cbten

auf has S cbi cf li cbe werben h eebalb bier hen S tri ct) begrii nh c t babe n .

Ql ft I II . 3 m a fang o on S c ene 4 unterbii lt neb SDe fi h emo na

mit h em (Slonm; er loll ibr h en (Saifi o 3ur S tellc icbaffen, me i cbt abe r

c ine QBe i le ano mit bi emli cb moblfe i len S cberaen, h ie in h er fi berfe gu ngnur nocb matter we t hen . S cbiller bat h i eo (Selprii cb, melcbee obn e a llc

fi c heu tung i it, mit SRe cbt ge ftri cben .

S en emIV“

(beri cbtc t 3 3053) ”labt S ebiller mi t her D bnma cbt

h e6 D ibello beginnen, h ie Sago hurrb h ie QBorte : ,,S e i mirlfam e ae n e i“

u . f . to. binliingli cb e rliiutert. QBir fcbliefi en ané h er furcbtbaren flBir fu ngauf e ine furcbtbare urfarbe , ftatt has un6 im Original ll riacbe un h

QBirf ung au f e in e faft an fre ie QIrt uor QIugen gefiibrt werben .

S id e

S egriinhung mill n i cbt ausre i cbenh c rfcbeinen, bi er en tftebt e ine S i id e ,

molebe h ie S c han f en h e6 Buicbauera mcbr ale billig in a ipru cb n immt ;henn ibm mirh o on S batfpere

é i iberaue funftre i cber ftufenme i ier S te igerung h er (Si ferfu cbt e i n e S tufe gan3 nntericblagen . D tbe llo erlcbi e nnor bieler S c ene anlegt, ale er (I I I , 4) ha6 S cbnupftucb (we lcbes SDe fihemona o erloren , Smi lia hem Sago, h i c fer hem Q aifi o auge ftec ft batte )immer hringenh er o on [e inem QBe ibc o erlangte unh enh li cb im Bo rnabging. Seat iollen mir ibn, be im Qlufgiebc n he6 9Borbang6, obnmc

i cbtigmi eh erfinh en unb un6 aur (Ef rtliirung h i c fc é 3 uftanhe6 mi t Saga

’é

QBorten bc gnii gen :

,,S e i mirffam e aene i,

S c i mirffam ! S o umftrid t man glauh ige Starren,ll n h mancbee brave , f eufcbe QBe ib f timmt to

6 cbnlh lo fi in bofen Seumunh .

1) R ome o nnh Su lia I I . 3 S ommc rnaebtstraum V, 1 ,

i1) EBorreh e S . VII

3) a . a. D .

Page 131: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

122 S ind e , Mumme lte S umac 3ur fi iibnenge febiebte.

illi ebt 2 c ih ans Ee ih an icbbpfen, fouh ernmann fii llt her florbang.

Sd) henle mir nun S cbiller’e a orhnungen folgenh ermafi c n : S a6

QBeih en lieh mirh mabr enh he6 Slue f leihene o on Q eéhemona norb n ia) t

gelungen, h ie S ingelrc hen Smiliené finh ftarl ge fiirat unb gufammen

gegogen, ftatt her S cblubmorte : S ate Eliacbt, gntc Stacbt !“

u. f. m.

ftimmt S efi hemona hen lcgtc n tBeré he6 2ieh e6 an, unb iih er hem oer

f lingenhen G elange fii llt her i torbang. a ti efergrei fenher fiBirfungmi

'

rfi te h i c fer Qlf tfcblufi h ie llrfcbri ft iibertre ffen .

flog bcmc rlt no cb: ,,SDer Gbarac ter her StSian c a c ine Stone , h ie

unentbebrli cb i ft, um hnrd) h ie S inffi brung he6 S cbnupftu cbee h ie SRaierei

hes D ibe llo auf’e bii cbfte an fteigern bat c in igc Bilge h er §Bereh e lung

erlitten, moan i e in innerer, aber mobl e in iiuberer ($runh o orbanh c n

roar. SBianc a erlebe int im gangen S ti id e iiberbaupt nur hre imal : I II ,4 ; IV, 1 ; V, 1 . Sn h er erften unb [eaten h ieier S c enen ift c ine

$8erehe lung hurrbS cbiller nirgc nhe h ie iBofi i icbe a gabe

mub ii d) alio auf h en o erloren gegangenen o iertc n Sli t bc gi cben .

Ql ft V folgt obne mc f c ntlicbesf lnh c rungen S baf fnere

’o QBorten.

(Segen h en S cblufi bin mo h er SDi cbtc r, obne sJi ii cffi cbt auf has h em

gulcbaue r irbou c fanntc , bre ite Sl i to c inanheriebnngen li c ht i ft mc br

fad) ftart getiirgt marhen .

fD ie S arftc llung in QBe imar fanh S e i fall unh ha6 uerh i ent

bemerf t an merhen ale e in 3 e i cben, wi e rafrb her (Sei cbmacf be i hen

3 uicbanern oon (Sk unh aué ncb anberi . fi lm 26. Sli oo ember 1 7 76 batte

S cbriiher hen D tbe llo 3uc rft auf h ie heutfcbc S iibnc gebracbt nnh

hamale ? D bnmacbten iiber D bnmacbten erfolgten, man ging hao on

oh er warh nbtbigenfallo hao ongetragen .

“ 3) illo cb n icbt hrc ibig Sabre

maren ie ithem uergangen !

a lle6 nacb S ob.

2) QBeun man n itbt h abin gablen wi ll , hate (V, 1 ) S trnmpert burd i [tble d nes

SBe ib mi c h ergegeben ili .

S . 9 .

Page 132: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IX.

,,mie es Gull) gef ii lltunh h ie neueren SBearbe iter heo S tiid ee .

unter h en Suitipie len S balfpere’

o i ft i c inc e anmutiger ale "QBie

en Sud) ge fii llt“

mit fe iner Sii llc o onsIioefi e unh St enie, o on hunter

Saune unb lcblagfertigc r flBecbie lrehe . Slber Slnmut , h ie h en Refer

feflc lt, behingt norb ni cbt cbenmiibige S iibnemo irtung auf hen Bulcbauer.

QBei l h ie a forherungen, melebe ieher oon hen beihe n ftellt, o erlebiehen

fi nh, lo fi nh and) h ie EDlittel o erfebiehen, hurrb me lcbe her fb i cbter auf

ienen unh auf h ieien wiri t. Senem, hem 8c fer, f ommt h ie rubigefilletracbtung an ftattc n, fi e lcibt ibn ha6 febfine (Stingelne uoll geni eBen,habei gle itet c r le icbter binioeg liber mattere S tellen ; bieler, her Sulcbauc r,fi ebt has bewegte Sc ben entfaltet, aber, um ibn hauc rnh an fe fi c ln, loll

fi cb’e ge ftalten ale feftgc glieherte, ftii tig forticbrei tenhe .

‘banh lung, h ie

aufftc igt bi6 gum S cblufi ; ha tritt ibm has fi re ite e her SI liatte lebbafter,alfo fthrenher, entgegen . unh h ie S telleu bi eler art merhen lo augen

fallig bemerfbar, hafi felbft h er bloo banhmertemafi ige Sli cgifi eur ein

natiirliebee (Sefiibl fiir fi e bat : er ftre icbt nhe t fi irat bier obne S nahe ;oher aneb, c ine S egrii nhung int ingi ibm ni cbt lebari genug ins Qluge

hann fiigt er norb e inen fDrud‘er bingu . S ein S tanhpunlt ift genau

herfe lbe , auf melebem h ie grofi e SDi affe her Sui cbauer ftebt ; le insI terh ien ft

i ft, mit h ie icm lid) in 6inllang an lcbc n . SDer fe iner empfi nhenh e S i ibnc n :

bearbe iter mirh glo at fcbonenh c r au QBerle gehn, aneb er mirh hen

filufi gle i cb incben gmifcben her ‘Bfli tbt h es SDi cbterfi , mc lrbcr Qlflee we ib,aber niebt Si lleo bu lagen brauebt nnh hem Eli e cbt he6 Suicbauero,mc lrbc r fi llies miiien loll , aber 9Jtanebe6 erraten harf . D b inhe6 ie ine

QBagfcbale li nli , menn man ,,h ie S timmen mu, obne fi e an miigen“

ha6 i ft mcbr henn ame ifelbaft.

Eliun beginnt "QBie es Sucb gc fiillt“ mit c henlo reid) cm ale f larem

unh lpannenhem S ingang. Sergog Sri c hri cb fist re cbtemi hrig auf hem

Page 133: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

S ink , Ma nuela i nfla te gut w are .

I brane , non hem er [e inen Bruher o ertr ieb ; bieler i tertxi ebene [fi bre

unfern rm fl alhgebi rge mit hen G hetleuten , hie ibm fo lgten, eiu gemi itlid)

be ttere i Sfi ge rlebm ; nur ie ine I ocbter Ste falinh e oc rme i lt aneb am .bofe

heswage , mi t heiien i rocbtet G e lin fi e hurrbSt eunhftbaf t fc ft o erbunhen

iit. 3 u hen (Setrmen he6 6nttbronten gablte aurb her ifi ngt’

t oerii orbene

St e ibet r Slo lanh he 23096 ; her S obn unh SRaioratoerbe hesld ben , C lio er

lfi fi t fe inen iimgft en , leiblieb wie gei ftig begabten l im i ter D t lanh o in

flam brlo inng mit hen Rnecbten oeri ebren, imb ale h i c fer fi tb hagcgc u

auflebnt, tratbtet er ibm naeb hem geben. (Sbat les , hes be ep s Stinger,

bat e ine allgetne ine flue forhenmg gum Sl ingfampf ergebe n laiien, D r lanho

wi ll fi tb in M ihung hagu fte llen ; nun wit h (Sbarlefl non O liver

angefti ftet, hafi er hi e fen S egn c r lcbonungéloo ni eh ermerfen loll. S a6

Stingen fmhet ftatt in (Segemoart he6 bo fefi , Orlanh o ble ibt S ieger,abet er meef t hen 3 0m hes M ags, ale er ibm [e inen Siamen nennt,

mabrenh Si ofalinhe in rafrbaufi l ammenher Si e igung ibn mit einer go lbenen

Slate be i cbe nlt. S et M ag, uon grunh lolcm fi rgmobn gequalt, o er

bannt Si oialinh e be i Sl'

oh c éftrafe, G e Iia fann hi e Sn unhin niebt alle in

sieben lafi en ia be ftbliefi en henn be ihe ibre be imliebe $31t gu h em

oertri ebenen .betaog, in’e flBalhgebirge ; mo lalinhe miiblt SJiénnertraebt,

G e lia wi ll fi t!) ale S tbe'

i ferin f leihen , gum S tbub lo ll $robfte in her

9tarr fi e beglei ten . S o i cblie fi t flit I ; erge'

mgt mirh hi c fer G ingang

nur nocb hahureb (II , ha6 aurbD rianho fi eb enti cbe ihet, mi t i ham,

hem alten SDi ener hes fi o uies, hi e beimat gu uerlafi en, nacbh em er

erfabren bat, ie in fi mher D lio er molle ibn um ieh en SSre is aue h em

QBege rei umen . QBenn in her Ginle i tung eine6 Suftfp iels gang be iliiufigbre i jungen Shanna n h ie Stippen gebrocben we t hen, unh ibr alter iBater

in troftlofem Summer habei ftebt (mi c c s bi er gefebiebt) , fo beriibrt hashen h eutfcben 3 ui cbauer empfinh lieber ale h en fauftferti gen S obn flit

englanhe , o or hrittebalb bnnh ert Sabren mirh e in io lcbee (i re ignie iein cu

(Slei cbmut norbweniger getri ibt baben.

i nf hem ie fren, lunftuollen (Srunh e mirh her 8 au h e6 Sufnpi e le

u icbt mit glc i cber Runi’

t me i terge fiibrt : ibm feblt Eviafi unh (SJli ehe rung,

h ie oberen S todmerte (inh gu luftig . fii r hen gemiebtigen llnterbau,

fi ergog Sriehrieb, her llnre cbtmiifi ige, bat fe ine peribnliebe S iibnens

tbe'

itigf e it mit hem erften m u bere itB abgefeblofl'

en ; er ge igt li eb fre ili cbnaeb in 3mc i fur

-

gen fi uftritten (II , 2 unh abc r nnr, um hent

{yliiebtlingen naebfegen gu lafi en unh hen Maioratfi c rben D lioer

auo fe inem fi e fib bu ftofien, bi6 h i c fer hen o ericbmunhenen D rlanho

Page 135: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

126 Q ind e , G elammc lte fi nllllbe 3ur S iibn engelebiebte .

S o li egt h er Snbalt he6 Sultlpie le . QBir ergiiben nno an hem

bnntc n S re ibc n nnr um lc iner le lblt millen : immer lcblt hie ltc tig

lortlcbre itenh e .bauptbanh lnng, nnh. lo leblt h er Rern lebbalter S pannunganl hen Slue trag e ine6 leltgc lcblnngc nen Rnotene . QBir o c rmil

’len eben

ieh e ernlte S cbmierigle it, h ie h em lcblieblieben allgemeinen QBoblgc lallen

c ntgc genltii nh c ; bli cbltens ili norb c inigcsJteugier o orbanhen , mie h ie

poc tilcbc (Sc rc cbtigtc it h en falt o erlcbollc nc n Sbronriinbc r o or ibr (Sc

riebt gieben mirh ? SDa me lh et man h e llc n i tc tebrung, unh h er 3 a

lebauer mul; lrc ili cb e inen ltarfen (Slauben mitbringen, um hem eben

lo pliisli cben ale oblligen S inneemecble l h ielee $6lcmicbt6 mi c h es n i cbté

mii rh igen D lio c r nacbbaltigc fi i tertranen an lebenlc n. Qlllc in h ie le i cbt

o erfniipltc n a ftrittc bieten e inen lo re i cben Snbalt o on S cbc rg n nh

S pott nnh malhlrilebem geben, hal; her QBunlcb natiirli cb erlcbe int,h i c lee geben aneb bewegt unb o ermirlliebt an leben hurcb h ie S arltellung.

G6 c ntltebt nun h ie Srage : obhas mit G rlolg anoliibrbar i lt, h en maneberle iSBehenlen gc gen iiber, me lcbe h er fb i cbter gelcballc n bat? Qlul hi elc St age

aber c rbalten mir o on o c rlcbieh c nc n S timmen gang c ntgegc ngelegte fi lntmort .

be inrieb L‘anbc , hem li d) e in Rennerurte i l ni cbt ablpre cben lcibt,menn haele lbe anebme ili lebr lcbarl f lingt, er balle h ie Ellerlu cbe

mit "QBie ee Sud) gelii llt”liir ane li cbte loe . Scb o erltebc h i elc Qluéli cbto

loli glc it habin, hab ”QBie ea 02a ge fallt“niemale c in hurcbleblagenh c o

Stallenltiid le in merh c , nah hann i lt lo lcbc SBcbauptnng lcbmerliebangnle cbten

lo llte abc r h ie sf lnlsernng we itergeben, lo lmh hamit lte to erneuerte Qlullilbrnngen laum in S inllang an bringen, unb no cb mcbr gi ebt h er tim

e

ltanh an hen f c n, hale gc rah c c ine a gabl t erbi eigc ntli cbc r Sacbmannererprobter S arlteller nnh gewiegter

g{Siibnenlenner has S ili cl anlh ie i lfi bne bracbtc , le ine sl li ieherbolung liirh c rte . Se inri cb Sanbe

’a

entlcbiehenlter («Segner ilt QBi lbe lm D eebelbiinler. mi c lc r lagtz )QBie ee (Sneb gc lfi llt mirh 3mar mitunter in SDree hc n, QBeimar

nnh aul e inigen anbet en S iibnen nod) her‘Bablt

lebc n , in Elli iincben

naeb her Senf e’

lcben, in Rarlorubc naeb h er S euri c nt’

leben fi earbe itung

gegeben ; alle in h ielc lebt geringe fi lerbre i tnng li ebt auber allem fli er:

bii ltnib gn h em Stange, hen hao S tud nnter he n S baf elpeare’

leben g ull

lpie len e innimmt, nnh gu h er anlac rorhentli cbc n S iibnenmirfung, heren

e s liibig i li . Sn be lben c gi cbnngen ltebt ea bod) iiber he r begiibmtc n

E iener S tah ttbe ater“

. S . 96 .

3 ) 19 . S baf lvere'

s hramati ld te R a f e . Site h ie hen tlebe S i ibn c bearbei te t non

5 3 . De tbd bfiu ler. 8 h . II . S . 5 .

Page 136: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IX. QBi e eB Gu ll; gelii llt nnh h ie neueren Searbeitc r heflS tiid fi . 127

QBiherlpenlti gc n , SBi c l Slarm um 9l iebte , (l omii h ie her St rungc n u . l. m.,

me lebe ho cb, unb no cb hagu in me ili mitte lmiifi igc n‘Bearbe itungen, lalt

iiber allc h eutlcben Qi fi bnen o erbreitet li nh. glut her S ommernaebtotraum

unh QBae ibr molIt (o om Raulmann o on S eneh ig abgelcbc n, her n i cbt

h en re inen Slultlpi c lelmrac ter trc'

igt) lbnnen, o on h en S bai elpeare’

lebc n

Bnltlpi c len, h em o orli egc nh en S tii cf glei ebge ltellt merhen ; an‘Biibnen

mi rlung hiirltc c s beihe o ie llc icbt norb iibc rtrellc n.

Scb bin her

abmc id) c nhensllnli ebt, hal; QBie es Sneb gc lfi llt

“o on allen bier ge

nannten S tii clen an §Biibnenmirlung iibc rtroflc n wirh , unh haB h iefi

gang natiirli cb begriinh c t ili hurrb beren gelcbi cf tere Slnorhnung ; haliir

lpri cbt aneb lebt leblagc nh h i e Sabl h er a lliibrnngen .

Sn Snglanh lanh ,,As you li k e it

”miibrenh hee oorigc n Sabr

bnnherté gmc i fre ie S earbe itungen (1 7 3 2 unh hann bracbte(Sarri cl has S tii cl anl lein e S i ibnc obne 3 mc ilel unter .berltc llungh e6 ri ebtigen QBortlauté, mc lrbc r iibrigens mancbe filnhc rung fiir h ieSDarltellung erlabren baben mag. (Sarri ct mirltc perli

'

mli cb niebt mi th ie ERolIe he6 Saqnee morbi e ibn laum rc igen , mc il Sliubc aufi gebrannterSi e i henlebalt le iner 9ln lage unb Sle ignng wenig c ntlnracb; her alte filham

aber o c rlebminh et obne S ang unh Si lang, miibr'

enh (Barri cl liir le inc‘Berlon anl ltarf e Slbgange nur allguo i c l (Semi cbt legte .

i n h en Subren o or unh nacb 1840 Sc itc r h e6 SDrurblanc z i beatc re ,liefi c a li eb angelegen lein, h ie S ti id e S baf c lperefi mi c h c r oorguliibren .

S r gab aneb As yo u li k e it”nnh mar lelblt e in o ortrellli cber Saquee ,

u ntc rltiigt non her anmutigen 5mm. Eltiebc tb, ale uuo c rgle iebli cber

Sli o lalinh e , unh mlr. i lbc lpa als t am. Q‘

s-fi r h en Sli inglampl mnrhe

(miibrc nh hes S pi c lfi ) c in liirmli cber Ramplplag mit SBliiblen unb ft anen

anl h er S iibn c abgegrc ngt. , Seb we ib niebt, ob hi ele ltorenh e S inri cbtungan hen ‘Biibneniibc rlic lerungen gebiirtc , h ie la in Snglanh belonh ere

mii cbtig lmh ; lieber i li menigltene , hal; Smac reah t) trog aller gntc n

l li ebt, h en nno c rlii llcbten S ballperc an geben h ie Smacbt her fi berlie ferung h o cb ni cbt an o erleugnen magte . S a6 S tii cl lanh hamalfi mi c

lriiber hen lebbalten fli e ilall h er 3 ulebaner.

Slul h i e h c utlcbe S iibnc tam QBie es (i ncl) ge fallt”erli in lpii tc rer

3 c it, mobl n i cbt o or 1848 . mi c me ibe her heutleben S earbe iter, lomei t

li e mir be fannt li nh ilt lolgenh c :

1 .

slib. S. SD i ir mgc r 1848 (miibltc hen i itel : ,,Sb i c fll c rbannten)1) Sabrbu eb h . m. S d) . a . 1x

, 6 . 42 .

2) S . u .

Page 137: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

128 S in ti e , G elamme lte Su lfat e gnr flfi bnengelebi tbte.

2 . R. Senle— 1850 ;

3 . or. QBolll— 1862 (mit tc i lme ilc r fi enugung non S e n f e'e

e be it) ;4 . S. $ablt— 1864 ;

5 . (8. an‘lSntlig— 1 865 ;

6. G . fi tment— 1 865 ;

7 . QB. D e cbe lbe’

iuler— 1 870 .

ano in gmeiunhgmangig Sabren li eben S earbe iter, unb gmar mit

e ingiger fluenabme he6 legten lantet Saebmii nner : fi fi bnen le i ter,S cbaulpie ler, ille gilleurc . SD i ele

c

,Eacbmiinn c r f iinn c n h ie Baube’

lebe

l nli ebt lalle lo lcbe anl ganglicbc Qlueli cbtololiglc i t gcbt h o cb u irbt

getei lt baben , louli batten li e unniibc Slrbei t lcbmerlirb unternomme n .

Qllle lted en li eb has 3 ic l, h ie 9lnorhnung he6 S tiid e mcbr ober min h er

gu o erc inlaeben . Slt c ine lebarl c inlcbnc ih enh c fi ermanh lung lebon be i

lebbaft lortltbre itenher Sntmid c lnng he6 S tii cle ungutrii glieb, lo mi rh

h iele lbe no cb um o ic lec beh enlli cber, menn man hen lebbalten Sortlebr i tt

oermifi t, menn has S tile! mcbr aul h ie QBe cble lrc he geltellt ilt . SDen f c n

mir un6, e in i nf irm, in melcbem h ie banh lung n i cbt o orme'

irts riief t c ,

erre icbte le in 6nhe , h ie SBermanh lung lmhe t ltatt ; iebt erwartet h er Bu

lcbauer um lo li eberer, haB her SlJtangc l auegegli cben, hag h ie .‘banh lnng

in ralcberen Slug gelegt merh c , unh falls ha6 miehc rnm unterble ibt, ba t

er ein Ste rbt, lab hoppe lt enttr'

iulcbt an fiiblc n . (Serahe be i S tfi c f e n

bi eler e t mirh es harum liir h ie S iibnenmirlnng enmleblc nsmert,haB her allgurubige innere i terlaul f e ine e

'

inBerliebe S tiirung erle ihe

hann mag lpriibc nhe anrcgenh e Eli eh e, h ie h en Bulebaner in fi ltem

o c rlc gt, um lo eber ii h er hen Sllange l binmegtc’

iulcben .

mun batS ballpere in 5 fi llten 1 9 S c enen mit c tma 1 0 S cbanpliigen,S uringer 4 9 6

D eebelbc‘

inler s 4 9 5

i sablt 5 8 6

Sente 3 7 5

QBolll 3 7 5

SDc uri c nt 3 4 4

i tutlig 5 5 3

bllle flc arbe iter legen h i e S cblc gel’

lcbe ilbc rlegnng an (Brunh e ;

allc nehmen h ie nnterrehung 3milcben D rlanho unb Sllham,welche ic nen

3ur Slucbt bc ltimmt (S baflpc re I I , in hen erli en Sli t biniiber

Page 139: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 3 0 S inei c . S elamme lte Qlulldne gur S iibnengelcbiebte .

mitter, Sager, .birten, S ienc r unter bornmnli i anlebli cbc n, mabrenh

gnglc id) hi e S onne nntergcbt ! Sener bc i ennt le ine Eli eue unb S c llc rung,

aber li e ili o eranlalgt, ltatt he e ,,be iligc n‘

zUtannc e"

, hnrd) e inen S t aum,

in melcbem ibm le ine S li c rn erlebi c nen linh l QBo lll, her li eb lou li

Sen i e anlcblielat , bat h ie legtgc hacbtc filnh erung her urlebrilt n c blt

manebem anh ern ibr gugeliigten 3 i c rrat mic h c r entfernt ; hagc gc u n immt

er hen QIblcbi c h he6 mc nlcbc nlc inhlicben Saanc e , iiber me lcbc n Sen i c

binmc ggcbt, mi c h c r anl obne 3 me ile l, um n iebt h ie Sube lsS timmungh e6 S eblullc e hareb fremh c Butbat an ltiiren . 91nd) iibt QBolll c ine

hani c némertc , biibnenlpra cbli cbe S nrcbli cbt.

S c i S i iringer unh S c ori ent la'

llt her S cbmc rouni t anl h i e 9lhli cbt,h en slluégang he6 i tlpie le mittc llt Si iirgungen gu belcbleunigc n . Se n er

iiberme i lt lc inem o iertc n (unb lcgtc n) Sli tc ein ltari e c S t i ti c l he6 (Sangc n

o on S bai lpc re I II , 4 an ; h ieler beginnt le inen britten (nnh legte n)Sli t lebon mit hem a ltritt, in me lcbem D rlanho hen fli ers an h e n

S aum beltet (S bai lperc II I, S c i S iiringer ili S liver mi t I I I , 1

(S bai lpc rc ) abgc tban ; leine me i tung hurrb D rlanho, lein S erbii ltni e anGe lia laIIen mitbin gang lort. S c orient belc itigt nur has legtc re, ale

gu noo c lliltileb. S i c sJi o lle he6 Sac ob he S ane mirh o on belben au lle S c an iibc rtragc n .

S lit griibtc r S rc ue lo lgt h er urlcbri ltsBablt, bie anl c in igc 11m

ltellnngc n unh S triebc , moan and) her liinlge i lige Sbrn S lioariuo S egt

hrcber aber obne irgenh mc lentli cbc n Sulab.

‘Butlig lcbli eBt

li d) ibm an, nur hag c r hurrb Sntlc rnnng e ingc lner S rc itc n h ie ERe h e

ll ii lli gc r macbt anh h ie be ihen Slultri ttc ltrc iebt, in henen naeb Sl i t

I h er Sergog Sri c hri cb norb auftri tt (S bai lperc I I, 2 ; I I I ha

li e flir hen me iteren S erlaul obne S thrung an millen li nh . (i t ili h er

c ingige o on allen S c arbe itern, mc lrbc r innerbalb hee 91m iiberbaapt

i e ine S ermanh lung o ornimmt, obne habc i gcmaltlam c ingugrc ilen . Qli t l

ge igt h ie QBallenbaIIe hes bc range , Qli t I I , I I I, V hen Sagerplab h e6

enttbrontc n Sergogé z 21! t mit alter G icbe unh S ingang in c ine<

(ye llen s

bfible , 9li t IV h en ‘IBalh mi t S t unnc n unb S an i , im EIJii ttc lgrun h ,

ll e lin’e S ebii lerc i .

S ang hen eignen QBeg oc rlolgt her legte S c arbc iter, D e cbe lbei ule r,mc lrbc r im Bulammc nhrangen iibc r S ii ringer nnh S c orient n oeberbc bli cb

binauogebt. S o o erlengnet er h ie lonltigen ltrenge n (Srunh liibe unh

1) S ielen ltre i ebt S ent ie nt c benlalle .

Page 140: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IX. QBie es (Su d) gc lti llt unb h ie neueren S earbeiter h c fi S tiid s. 1 3 1

auglc i eb ha6 c igne llrte il iibc r h ie unbeh ingtc S iibnenmiri lami c it gc rah c

h ielc é Sultlpie le . S eltr irbc n mirb gle id) hie S ingange lc c ne (S bai lpc re

I , Sli olalinhe unh (Sc lia beginnen has S tii ci (S bai lpc rc I ,Orlanho c rlebe int anerli nacb h em Eltingiampl. S eltri cben ilt lerner

E lmer’s S c rbaltn ie an G c Iia, aber aneb h ie Siebc h e6 S i lo ins unh h er

Sbhbe . a S tellc Sac ob’o h e S ons iibe rnimmt her o c rtri ebene betaog

lelblt h ie Smitte i lung o on her S ianh lung he6 Sbronranberé . S emnacblcbe ih c n ane z S enn iB, Gbarlc o, S ilo infi , sBbiibe, Sac ob he S ons, .bbmc n.

(i nhli cb wirh h ie S i cbrgabl her o ori ommenh c n 8i c her in her S alc llc c ne

(S bai lpc rc I I, 7 ) gnlammenge legt.

S e im S erglc i cbc n biele r li eben S c arbc itnngen lcbei nt ea mir an

nii eblt i e in glii ci li cbc r (Sk i ll, ha6 Bultlpie l, hellen (Strunh lagen hurcbmegromanti lcb li nh, aul hen S oh en her nii cbternen ilBiriliebi ei t o c rpllangen

unh hahnrcb felter ltc llen an mollen. S ang binauemc ilen lcibt li d) h ie

SRoman tii hoeb ni ebt : hann ltobc n aber allc (c enliibc nnr biirtc r an

e inanh c r. S i c Smalle her Bulcban c r belist c ine glii ci li cbc S igc nlcbalt

li e glaubt, ma6 li e o or ibren sIlngen gelebc ben li ebt, obne erli langc

nacb h em gre ifbaren S tafi ltab an lncbc n ; marnm allo hielen S iafi ltabibr mit (Semalt in h ie banh hrii ci en ? QIucb h er Eliacbtmanh ler gcbttraumer ilcb unh ungc liibrhc t leinen QBeg anl hem S acblirlt er ltiirgt

erli binnnter, menn man ibn be im Siamen rnlt. 91m beh c ni licbltenble ibt obne Sme ilel h ie plhbli cbe S e i cbrnng h er be ihen S olemi cbter :D lioer

’fi anh hes lurltlieben S iacbtbabc ro . Qllle in be i ic nem iann has

S pie l h e6 S arltc llc re h ie unmabrlcbe inliebi e it lo mabrlcbe in li cb marben,hab li e geglaubt wirh ; D lio er

e ERollc mab ieh c nlallo in lebt gno c rlalli ger,

gcmanh tc r fi anh le in. S c i h em sll nh c rn aber ilt h ic Sragc : ob le inesmanh lung and) naebbaltig le in mirh ? no n meit geringerem S e lang, ale

hie Sbatlaebe, hale h er o c rtriebc ne Sc rgog mic h c r hen S bron belte igt,womi t allc gabrliebi c itc n ibr 6nh e errc ieben . S ac S e ltrebc n, hen

a égang an be lcblennigc n, c rlcbe int moblbc grnnh et hurrb, hen Stangel

lc ltgc gli c hc rtc r erlc i cbtc rt bier h ie S tri cbe'

mc br a le

bei irgenh e inem anhern S tiid e . smenn abc r S c lc itig'

ung h er S er=

manh lung im Ql i te habu bienen mule, h en s.lJi angc l an Q anh lnng minher

bc ro ortr c ten an lallen, lo mirh ans hemlc lh c n (Srnnh e S erminhc rungher S i tgabl li eb emplcblc n ; li e bietc t um lo weniger S cbmi c rigi e it, ale

hie S orgiingc ni cbt an c igentliebcm bobepun i t gipfe ln. Silt hao S iibnen z

gcmiilsc lte milrhe i cb batten : 3 Ql i te , ic her mit c inbc i tli cbcm S cbanplag(mic bc i Sntlis), im britten h ie bre i legten Qlitc S bailperc

’o gnlammen :

9 ?

Page 141: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

13 2 Sind e, S elamme lte Slnlliige gur S fi bnmgeléi cbte .

gegogc n (mi c be i S eorient), mit Riirgungen, im mc lc ntli cben Snbaltlibe rali h er ll rlcbrilt lid) anlcbli c fi enh . S ann erbii lt jeher Sl it leinenabgerunhetc n S e i l her Q anhlnng. Sl i t I bringt h en o ollltii nhigenGingang ; Sl it II gi ebt has i iberli ebtli cbc S i lh he6 SBalh lebenG : in henRreie her S erbanntc n mirh D rlanho aufgenommen ; (Sc lia unb Si olalinhe

li ebeln li eb hort an ; c s c ntltebt men igltenfi c in igc S pannung aul hen

Sulammenltol; h er o erlcbieh c nc n (Segmliibe ; Sli t II I laBt h ie Sicbc smirren gnlammen obne ll ntc rbre cbung (melrbc in h er S bat liirh ie S iibnc nmiri ung ni cbt liirherlieb le in iann) bi6 3ur c nhli cbc nShlnng. S urrb h ie ltari c n S tricbe D c ebelbiiuler

’é c ntltebt i e ine i lallc nhe

Sli d e in hem lolen (Se lfi gc hes S tiid e , alle in her S ingang uerli c rt an

Sebenh igi e it, er erlcbc int um vi c lc e matter. fi berbaupt mirh h em felt

gebauten erli en Sl it ic he mc lc ntlicbe Slnh erung (mit Slusnabmc hes c in

gnlcbi c benhen Slultri tté I I , 3 ) nnr uno orte i lbalt le in . S urcb ha6 3 u

lammen legen her Si c h c r in herCS ale llc e nc geltaltet li eb h iele align opern

artig. S ae lebalc rli cbe Siebc épaar milrhe man ale 3 milcbc nlpiel he6

SBalhtrc ibene o ielle i ebt o ermillc n . (c en h ie o on lrimtli cben S earbc itc rn

o orgc nommenc S c le itigung her Somen z SRafi i c , me lebe nne bente eben

lo fremh mi c lc ltlam anmutet, erbebt mobl i e in S c rlte'

inh igc r c in S e

hen i en ; he eb mirh bi er c ine anhere St age nabegc legt. S er munh c rlicbenS i ae i e, h ie li eb alB D e us e x ma c h ina

“c inliibrt, entlprc cbc n h ie iurben

Si eimuerle ibrer Si ehe . Slllc in : ,,c e ssante c ausa , c e ssai e fi e c tus !”unh

lo lebe int mir hi ele Sorm n iebt gle i cb angeme llen im S innh c einer

anhern banh e lnhen S erlon, h er li e S bai lperc i c i negmc ge guhacbtc

im S iunh e (Se lia’

e ober Si olalinh ene , h i e nne beihe hareb has gangcS i ii ci begle iten unh n iemalz e iner lolcben Si e heme ilc li d) be h ienc n.

S arum miire her G inhruc i c benmii fi iger, menn h i elc lu t gen S erle mit

hen bc ri iimmli cben Samben o c rtaulcbt miirh c n, h ie ia aneb gere imt le in

i i'

mnten . Si o cb ein Sun i t i ommt in S c tracbt, her fiir h ie S iibnen

miri ung ni ebl beh eutungsloe i li . Saune unb SBib fi nh h ie S t eiger hoe

S ti id e , li e nerlc ibc n ibm ha6 lprnhe lnh e Sebc n . Slllc in Saune unh

SBig geigen li eb le iebt abgeblafi t in her fi bc rlebung, unh 3mar in her

trenc lten am me iltc n ; aneb S cblc ge l ili ha n icbt immer glii ci li cb. S ic

le iebten (Selellen [allen li d) eben lcbmer e inlangen : li e li nh olt gar uirbt

fi berlegbar, bh cbltenfi erlebbar . S a ltiirt ieh e S rc ite ; h er (menlab

lo ll lebarl beraue lpringc n, has Sterbt her lpigen {f orm bc ilcbt le ine Sflicbt.

SBae lnltig miri en l o l l nnh n i cbt lnltig mi r i t , ha6 miri t matt, hoppeltmatt be i her S arltellnng ; es ili hann beller an ltre i cben. S arummirh

Page 143: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 3 4 Si ind e, ©elamme lte Slnflfi be 3ur Si iibn enge lcbi cbte .

S eblnllc tritt Si robltc in an .bbmen’é 6 tc lle, unb h ie (Sl ottbc it brancbt

li eb mitbin ni cht in bbeblte igener Si c rlvn an bemiiben . 3 m Original

vc rlcbminh et h er ulurvator vom S ebauvlafi , nacbhem er belcblvllen, h ie

fi lfi cbtlingc an verfo lgen ; in her Si earbc itung fi cbt man ibn h i c fi ans

fiibren, unb ha miherlc’

ibrt ibm hav Grlebnils, melcbc fi G bailverc gmilcbenOrlanhv unh Oliver ltattlinh c n liifi t ; nber h ie c arbc itung fiibrt hem

3 ulcbauer vvr Slugen, ma6 im Original bi os ergiiblt mirb.

Sbi c vorgenommenen Si c ranh c rungen gc ltalten li cb nun im'

melent

licbc n folgc nhermafi en . fi vn 6 bai lverc’6 ‘Berlvnc n lcbc ih c n ans : Saquc s

h er Sibi lvlovf) , 8c Si c au, Q barlev, Sarah he 23006, O enn ie her SDic ner,(Ebrn Olivariue , S i lviufi , SBi lbelm, Rdtcben, v en . Oc r c nttbrontc

bergog beibt Stobert, her nnrc cbtmr’

i fi ige .bergog mirh (ltatt gri ehri cb)

SSbi livv genannt v iellc i cbt anfi bbfli cbi c it, mc i l‘

Iyri ehrirb c in e tamm

name im hfi n ilcben Rbnigebanle O em gemalttbiitigc n‘Bbilivv

mirh nun an le inen eignen beh c n i li cben (Sigenlcbalten no cb h i c gange

Si i cbtemiirh igi c it Oliver’s aufgc biirhet, henn er c rlcbe int ale treuloler

Si vrmnnh Orlanho’e nnh lfi fi t in bieler SBii rhc hurcb leinen Si ertrauten

Oennifi , her gugle i cb Orlanho‘

is bofmc iltc r ilt, hen Stinger (Slbarlev

c bc nlo verwe ilen, mi c has bei 6 bnilvc re Oliver verlbnli cb belorgt.

Oliver abc r tft bi er nnr h er Slnbanger unb Si c glc itc r he6 verbannten

bergvgv, er iibern immt anglei cb hi c Si vlle he6 ‘Bbi lvlovben Saquev,(Sc lia bc i lt ibn vvm SJi enlcbc nbafi ; (Svrin (G orinnus) wirh, an S tellc

he6 gc ltri cbenc n S i lv iué, gum ingenh li cben Ei c bbabc r her (Sri llc l ($bbbe)

geltemvelt. Orlanhv rettet lcbli c fi li cb h em anl her .‘Biibnc lcblummc rnhen

lallebc n bergog‘Bbilivv hafi 2c hen z leine Rugel tbtc t n iimli cb e inen

(hinter her 6 c ene ) beranltiirmc nhen mi lben (Eber.

‘Bbilivv ilt geri ibrtunb nmgcmanhc lt, er lu cbt hen verbannten Omh er anl unh erblfnet

ibm le inen Gntlrblulg, (Einfi c hler gu merh en : ha6 erlcbe int um lo

begriinh c ter, nacbhem fi cb ingmilrben and) le ine llntc rtbanen gegen ibn

emviirt baben . O ie Si erliibnnng h er EBrither erfolgt, h em bergog {fri c hri cbmirh auf

e Si ev e gebulh igt. fi iernacb c rgi c bt h ie 6 cbln§abrc cbnungmc lentli cbcn Singen nur fi ir (l c iia, heren (i beltanhvauefi cbt li d) aller:

hinge iegt vi el giinltigc r gc ltaltet.

SBe it beheutenher, abc r an ebme i t hnrcbgre ilenh c r ili c ine frangbli lcbe

Oei 3 m i e finh et li eb c ine gan 3 iibnlirbc llmtanlcbnng, nnr hafi bi er her

eh le verbannte bet-30g h en Stamen gri ehri cb etbii lt, miibrenh fi t!) h er vett mihrige mit

e evpo lh begn iigen mus.

Page 144: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IX. mi c ea 6nd) gefallt nnh h i e neu eren Oc arbeiter hes S tiid e . 1 3 5

umarbe itung cbc nfalle vvn granenbanh . Sbr i itel lani et z ,,C ommeit c o u s p la i ra . C omed i c e n 3 Ac te s c t enPr o se , tirée d o Sh a k e sp e r e c l a rrangée par G e orge San d . R ep résen tée p ou r la p r emi er e

f o is a la C oméd i e -f ran c a ise le 12 . Avr i l 185 G ina [fi ngere

Si orrehe mc nh c t fi t!) an ,,Mr . c m'

e r, d e la Comed i c -f ran c a zse“

,

h e r ha6 G tfi ci in 6 c ene legte ; vi c lle i cbt bat er and) bet her Slb

fallvng, h ie grabc 8 iibnengemanh tbeit verrc'

it, le ine SJti tmiriung ni cbt

v e rlagt. Sn bi eler SBvrreh c be ibt ea‘L

oou vr e d c Sh ak e sp ea re p ou t se d i visor , d is i on s-nml s, e n

tr o is g e n re s o u ser i e s . L e s p ee r-os trag iqu e s, le s p i e c e s bo ufl

‘o nn c s

o t c e llos qu i tie n n e n t do l’

un c l d e l’

a u tre g en r e , qu ,

il in ti tu la i t

s imp leme n t c omed ie s e t qu e j’

app e llera i la sér i e do ses d rame s

rmnane sque s .

‘C’

e s t c e tte d e rn z c re ser ie qu t e s t la ma in s v u lgar is e’

e c h e z

n o us ; qu otqu e so u ve nt p illée , e lle n’

a j ama is été c on s id c rée c omme

s c én iqu e app ar emme n t ma c'

s c omm e nt le sa vo ir a van t do l’

a vo ir

e s sayée a la s c en e

‘E st-c c d on c u n p illag e do p lus que j e va is c omme ttre ?

J’

esp ere que n on , c ar j’

a ime e n c o r e m i e ua: a ttac k e r a la r ob e d a

p o li te qu e lque s orn eme n ts p e n d ign e s d o la sp le n de n r , qu e d o f a ir e

s e r ver le s p ie rr e r ie s d on t tu t-meme l’

a c a i t or née a pa r c r mon

p r op r e o uvrag e . Je n o r eg r e tte qu’

u n e c h o se , c’

e st d o n o p o u v o i r

mo nte r c e tte r obe tou t e n tiere a ux ye ux d e n o tre p u bli c f ran c a is

m od e rn e . T ous c e ux qu i , c omme c c us , c o nn a is se n t Shak e sp ear e ,

s a ven t bie n qu e s i e lle e s t p a r to ut r i c h c me n t br od ée , e lle es t p ar

f o is j e tée s u r l’

ep a ulo d u (l ie u a ve c un e n eg lig e n c e o u u ne aud a c e qu i

'n o son t p lus d e n o tre temps, e t qu e n o tr e g o u t n e s umo r te ra i t pas .

‘Cha qu e sz o c le a imp osé (le s reg les a la f o rme d os o u vrag e s

( l rama tiqu es . Co s rég le s-ld n o son t rte n d e p lus que d e s mo de s ,

p u isqu’

e lle s ou t to uj o u rs c h angé c l ch a ng e r on t to uj o urs . L o rsqu’

e lle s

s on te v ie i ll es, on le s reje tte c omme d e s e n tra re s mép r isable s, ma ts

c’

es t p o u r e n établi r d’

an tr e s gu t f o n t le u r temp s. Cha que ép oqu o

s’

imag in o a vo ir tr o u vé le s me ille ur s p o ss ible s , e t s’

g obs tin e lo

p lu s long temp s p oss i ble . L e v ra is p rog rés d e n o tre s i éc le e n c c

g e n re a eté lo r oman tisnu', qu i , a l’

e a'emp le do Sh ak e sp e ar e , s

étan t

a ff ran c h i d o to u te r egle abso lu e a c h ew-h é l’

émo tion cla n s to us Ie s

s uj e ts e t so us tou tes le s f orme s . Ma e'

s Io r oman tisme a (aye

Page 145: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 147: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 3 8 S ind e . S e lammc lte Slu llabc 3ur lBiibnenge ld ficbte .

G o ili erbt mc ibli cb, hafi be ihe S amen, h ic grangblin mic h ie

Q anin, vor all cm harauf bc hacbt linh, (Sc lia’

o 3 uiunlt liebc rgultellc n ;unb menn be ihe fi i r h ielen Smc ci hen SJtc nlcbenlc inh (unter erbtcm ober

lallcbcm Stamc n) ve rmc nh c n , lo folgt harauo ni cbt, ha6 (8c orge S anhbei S illc Sieger c ine Slnle ibc gcmacbt babe , vi e lmebr labt lieb h ie

fi bc reinltimmnng e infach baburd) c ri lliren, hag unter h en vorbanh c nen

SSc rlonen in her i tbat i e in anhrer Si tann 5m gee igneten Si erliigung

ltanh . Ysiir hen S cbaulvi c lc r gewinnt iibc rhi c é h ie Stolle an SBert,

menn c r c ine lo lcbe innere SBanh lung ltulc nmc ie an entmi ci c ln bat ;unb h ie 3 nlcbauc r nebmen grhfi c rc n Slntc il an hem Sc lcbc nle inhe ,

her li cb hurrb Siebc mihermill ig bc i ebrc n lcibt. 3 arane § mirb nun gle i d)im erlten Sli t c ingc lfi brt unb gc i enngc i cbnet : er i ommt ale Stotc h es

enttbrontc n .berango an h ellc n‘I ocbter Si olalinhe , um von ibrem Seben

unb G rgcben Runh c an bringen . S i c eri c nnt in ibm hen einlt lufti gen,lc icbtlebigc n Si avali c r vom bole ibrc e Statero ; aber and) her rc gi c renh c

Si irlt bat ibn c r iannt, er lab, hal; Si olalinh e ibm e inen Orie l gnlte lltc

(an h en Slater) , unb lo argmobnt er c ine Sic rlcbmhrung. SDieo h er

(Srunh an Si olalinh c nv Sierbannnng ; li e mi ll hen Slater aufla chen, G e liutrennt lid) ni cbt von ibr, unb Saequc é begle ite t be ihe n eblt h em Siarren

anl her Tylu cbt in’

é SBalhgc birgc . S e ine Slufmerilami e it lii r (Sc lia

verrc'

it lid) lcbon bier, lie tri tt h c ntlid) bervvr in h er S arge , ale

(Sbarlc v her Stinger gegc n (t c hes gmc itc n Sl i tv mit Stewafi n c tc n

im SBalh c c rlcbe int, um h ie glincbtlingc in c in Si lo ltc r an bringen .

Sinn bat Sacqu c o in balbverlall c nc r SBalhbi i ttc , h ie le in (i igentnm ilt,e inen alten SD i c nc r (Riltbcbeno Slate r) c ingc legt : S ort loll (Sc lia unter

lc inem S rbuge geborge n le in . Si lo Orlanh o lid) von h em ‘Bbilolovbc n

c ine Slnmc ilnng gum Si c rlemacbc n erbi ttet, mirh h ieler c ilc rlii cbtig, mc il

er ibn in G e lia vc rli c bt glaubt. O er S cblufi , nod) belri c h igc nher

Sblnng aller SBirrc n, lvi c lt gmilcben 3 acqn c 6 nah G e lia ; er magt i e ine

G rfliirung, li e gmingt ibn hnrd) c ign c e Gntgegc n i ommen, ibr le ine

Siebe ollc n unh feuri g gn bc i ennen . S o rubi anl h i elem‘Baar he r

eigc ntli cbc S cbmc rvuni t heo S tiid c o ; Orlanh o nnh Si olalinh c treten

hagc gen in h en S rbattc n . Si olalinhe , ale Stage veri le ih c t, gi c h t lid)

ibrem Slater lcbr balh an eri c nnen ; and) Orlanh o c ri c nnt li e lolort,

obne ibr has an lagen, er benngt vi e lmebr h ie Si erflc ihnng, um le ine

Bi cbe helto unbe langener anégnlvrerbc n : e in mirinngovollc r (Semina lirr

h i e banh lnng gmi lcbc n hen be ihou . fb e r S cblnl; bringt nod) c ine ni cbt

gc rahc gli'

ni lid) erl nnh c ne‘Bri ilung, mc lcbe Si olalinh c no ‘Batc r mit Orlanh o

Page 148: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

IX. SBi c es a b gelii llt unb h i e neu eren S earbc itc r he6 S tii d s. 1 3 9

au fte ilt, bevor er ibm h i e éanh her i o cbter gcmiibrt. Oliver nc'

imlid)

liir hen, .

nad) leiner Sntlallnng ale Si cbbabc r, i e ine Si c llernngvs

vorri cbtnng mcbr notmc nhig ilt c rlcbe int mit h em alten Sl ham, hellc n

.fi ii nh c gc lc llc lt linh, unb belebn lh igt h ielc n, has er ibm (8t gc ltoblc n,um Orlanho

’o Slncbt an nntc rltiigc n . Sacan c o nnh Gibarlc e entlarven

h en Siblcmicbt, Orlanh o c rbii lt (Sc lc gc nbc it, li eb glii ngc nh an bemc'

ibrc n,i nh em er flir hen fi rnh er grofimii tig e intri tt nnh ibm hahnrcb S traflolrgi c it c rmirit. Sb i c SBanhlnng h c v nnre cbtmiifi igen .fi c range i lt nod)wen iger begriinh c t ale in her urlcbrilt ; hnrd) Oliver lenhei er an hen

v ertri ebenen Si rnher c in e igc nbanh igee S d) reiben unb ,,macbt harin

le inc n Sri c h en mit li cb lelblt,“ inhem er c inlacbabhani t unb ienc n mi c h c r

e inlegt. a ‘Baar Si roblte insflii tbcben linh et li d) nnr, um getrennt

an werben . SBi lbc lm ilt c in ltattli cber Slurld) , hem h er SJi nt ni cbt

lobit heebalb liircbtet ibn h er Starr unb lnd) t li d) ibm iibc rlegen gn

ge igen, ma6 liir hen Slngenblid ge lingt (S bailvc re V, SDann abc r

mirh Rii tbcbc n von Sacqneo belebrt, haB hem Siarrc n n icht an tranen

le i, li e verabld fieh c t li d) liirc rlt mi t e iner Obrle ige von ibm, nnh ale

lcbli c fi li cb ibre SBabl anl SBi ll) c lm lii llt, i lt ‘Brobltc in he r vbllig S in s

gc lebfi d fiertc . SDaé ld) alc rlid) c Si c bc ovaar S i lv ius unb ‘Bbbbc mirh

gang bele itigt. Si ebc n h i c lc n be ihen Sierlon c n fallen nocbanv : (Sori nnno,Sbrn Olivarino, Sbc nn ie , lc SBc on, Saeob he .

‘Bone , lomie liimtli cbc

(Selangvltii d c . Sn ic h cm her bre i Sl i te (h ie von gle i cber Range lmh )

g i c ht h er e inbe itli cbc S d) anvlal) e in malc rilcbee Si i lh .

Sl i t I : Stalc nvlag vor’

m S d) lollc h c e fibergoge , mit iBnni c n nnh

Slltan liir hen .lanl, im .lvin tergrnnhc‘Blablgann, her hen

Stingvlag abgrengt ; iiberall leltlid) er Slnlvng, SBimve l unb

Sabnc n fiir has bevorltcbc nh e Ramvllvie l. Melee mirh

hann lvannenh beranogearbeitet (obne h ie gerbrod) enc n

Stippen h er brei Si riih c r) .

Sli t I I : Slrhennermalh . fi fi nmc nnh Sellen, e in S e rb unter SBc ihen,vorn alte (i id) c n, harnntc r S te inlib, we iter gnrii d lte il nieher

liibrenh er Snfi ltc ig. S en .fi bbc vnn i t gum Slblcblnl) bilhet

G c Iia’o Si c ttnng vor h en beranhringc nh c n Si c rlolgern .

Sl i t I II : Slrhennermalh . Slrmli cbc .bitti e amilcbc n S riimmc rrelten,bnlcbbcmacblc n c Sc llc n mit h em Q nrd)blid in h id) ten

SBalh . Ein i é vorn S te inban i nnter einem iBanm ; im

bin tc rgrnnhe S d) lnd) t, hnrd) me lcbe lid) her‘Blah anl h ie

fBiibnc berableni t.

Page 149: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 40 Si ind c , S elammc lte Slnlldgc gnr Ofi bnengelrbitbte .

S o c rbalten mir bi er e in nencv (Seblinhe , nod) bentigc n Stiibnc n s

rege ln anl S bailvc rc’

lcber ©rnnh lagc von gc iltvoller banh ansgef i ibrt.

(Sc orge S anh arbe itete lnr lrangiililcbe Bnlcban c r ha mag lie mit ibrem

Si c rlabren n id) t unrc cbt baben ; hi ee lc ite her Siogelc n ltcbc n mir lr c i li d)S bai lvc re gc geniiber, anl c tmae anherm S tanhvnni t. Sd) bin i e in

abgelagtc r S egnc r her llmarbc i tnng, lobalh li e li d) ale Si otmc nh igi c it

c rmc ilt, hamit v iillig llngc itgc nn’

i fi c fi ober bente ll nmbgli cbc v belc itigt

merh c ; allein bei ,,SBie c s a b gelc'

illt“iann i cb lo lcbc Si otmenh igi ei t

ni cbt c inrr‘

inmc n, mc il hi e e abrnng gegeigt bat, hafi hem Snltlvie l

aneb minher gcmaltlameo (Sinlcbreiten norb immer einen lrc nnh li cbc nSBnbnc nerlo lg in Slnfi li cbt ltc llt.

Page 151: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

149 S in i c , (Selammc lte Slulliine gnr S iibnengc lcbi ibtc .

d

c ntmc nh c t. Slll c in h ie S cbanlvie lc r traten friib am nii cblteu St age

gnfammc n, nnh one h en fi ngelrollc n marh lcblc unigft c ine nc n c

vollltii nh ige banh fcbrift bergc ftc tlt, lohaf; h ie Sili c h c rbolnng le inen

Sluflcbub erlitt.

6. T h e Camp , S inglvi c l in 2 Sl i tc n Slnegc ltattet mit allem

(Slang, h er h ie verlcbi eh c nen gelcbi ci t bebanh e ltc n 3 nltduh c he6 Sager:

lc bc ue c rlc'

i ntc rtc , h lieb has S tild cben miibrc nh sme ier S vie lgc iten in

(Bnult bei hen 3 nfcbanern .

7 . T h e Crit ic , o r : Trage d y re h e ars e d , latnrild ufi Bnltlpi c l in bre i

Sli tc n h ie .bauvtvc rlonen maren hem Sebc n entnommen .

8 . R obin son C ruso e , o r : H arlequin Frid ay, Siautomimc mit (Sc langS bc rihan lelblt loll e inmal h ie Stolle he6 barlequ in

<

{srihav nberuommeu baben, ale h eren SDarltc ller Solevb (Srimalh i

lieb vlhbli cb i ran i melh eu liefi .

9 . Pi z arro , Stranerlvi c l in 5 Si tten bearbe itet uarb hem Rogc hnc

lcbc n S tiid : Sbie S panier in Stern .

“ S bc rihan verltanh ie in

c utfcb, mit lremh cm Si c i lianh batte er Robebuc nod) fi berbombalte t,nber Slne ltattung unh SJinli i miri ten gnlammc n mit ltimmnngevo lle n

Butbaten SBonavarte mallte hamale Gnglanh iiberfalleu

lo murh c ha6 gc hrnci te S tud 3 0 000 SJlal v c rinnft.

Sn her St and mib’

lcbc n Slnegabe von S bc rihan’fi hramatild un

SBeri c n fcblen h ie vorltcbenh c n Slnmmc rn 6 uuh 8, bei henen S bc rihanale Slc rfaller beltrittc n marh ; allc iibrigc n S tiid e bringt h iele lbe voll

ltiinh ig ; anfi c rh cm SBihmnngen, SSrologe, Gvi loge, hagn he6 S3c rlalleroSlerle ,,

T o th e Memo ry o f G arri c k .

T h e S c h o o l f o r S c and al i lt ui cbt allein S bc rihan’e beh eutc nhlte

Stiibnemll eiltnng, li e gdblt and) an hen be ftc n englild) c n Sultlvi c len nnh

ii bt ibre Slngi cbnnge irnft in (Englanh nod) bente nnvc rminhert. Slot

e inigen Sabren mnrhe has S tiid a uf e iner her i le inc ren Sonhoner Sliibnc n,h em Slh c lvbi sSJbeatc r (S tranh ) , miibrc nh h er gangen S vic lge i t forthauc rnh mieh c rbo it, nnh gmar nnter lold) cm 3 nhrang, hafi c o lcbmc r

bi c lt,~ e inen ‘Blag $Di c lc ewige Sngenh v erbanit h er8&lterlcbnlc her t r eue h es S ittc nbilh eo, mc ldtea hariu entrollt mirh ,

hem leid) ten gc lblligc n S ti l, h er lcbarfc n 3 c id)unng, 'nnh u i cbt gumSJi inhc lten h en be ihen glii ngc nh c n, ltc ta hnrd) ld) lagc nh en Slnftrittc u : be i(Sbarlc o S urfac e int Si i lherlaal, be i Solcvl) S urfac e in her SBibliotbc i ;hanc ben beltebt hauu h ie ewige Sugc nh her Sii lterlcbu lc unh ibre me lt

Page 152: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

X. Sbc rihan ? Salterlcbn le leit bnn hert Sabren. 143

umfallc nhe S igc nlcbaft. Slum S tanhvnn i te h er Si iibnc ninnft ble ibt mand) c rle i gu mi

'

mlcben iibri g, nber man harf n id) t anber acbt lallen, haf; h ielcv or bnnhert Sabren mit grolac r S orgloli gi e it bebanhe lt mnrhe, hub h ie

3 nfd)anc r ha ianm c ine belcbe ihenc Sorh c rnng ltc llten. S a6 S tii ci

c ntbii lt 3mc i verlcbi c h c nc , nnr gang lole verin iivfte'

banhlnugc n ; h i eSl fte intc i lnng tft gi cmlid) milli ii rlicl) ; lo 3. 58 . nutc rbri cbt her fallc nh cS orbang am S cblnfi von Sli t II einen Slnftritt , her be i Si eginn vou

Sl i t I II gennn anf hemlc lhc n Siun i tc fortgelegt mirh ; nnh h ie niimli cbc8&ltergelc llld) aft tre ibt gang h ie niimli cbc S elebaftigung in gmc i

verldfi eh c nc n S c enen (I , 2 nnh I I , we lche li eb mieh c rnm faltv on lelblt gulammc nlcbli c fgen . Shr h i c fc mi c fiir ic ue S rc nnnng fc blt

i c h c r c rfi cbtli cbc (Srunh, c c c ntltebt baburd) nnr e iu mi ili iirlid) c r unh

harum h oppelt lthrc nh c r SBc cblc l, lohals h ie 5 Sl i te 1 1 verlcbieh c ncS cbanvliige oufme ilc n . S aran li nh h ie Snglanh c r gembbnt hurcbS bailverc ; nber S bai lvere hurftc h i c lc rbalb ger ingere SBc h c n i c n baben,mc i l er mit hen S vriingc n h er Sauhluug vou Storh c n gum S iihen,

oher one einem SBc lttc i l in hen anh ern nnh mi c h c r gurii cl mc nigltc ne

nnr h ie ©i n bi lh u n g fi i r a f t lc iner Bnlcbauer in Slnlvrncb nabm,

mc’

ibrenh h i c fc S vri ingc lid) anf nnv c ranh ertcm S cbanvlag vollgogen.

3 n her Belt, ale S bc rihan’

a Snltlviel erlebten, lc btc in Bonhon

Sobann S an i c l S i cgfrieh S c o nba r h i . S cborc n um has Sabr 1 740

in S erliu, marh er ale Si e cbte ltnh c nt in ©c (1 7 5 9 ) Src imanrc r ;lvatc r li uben mir ibn in bamburg mit i anfmii nn ilcbc n Slrh c i tc n nnh

S vrad wnterricbt be lcbo ftigt. Sion bi er ii h c rli ehe lte er flir lr’

i ngerc

3 c it nacb Souhou, verlcbmanh nber hann, uebft e iner S nmmc (Selbee

ans h er Sre imanrc riallc nnh ltarh an c tereburg. Sn Sonhon lcbrieb

Sc onbarh i S eri cbtc flir h ie fi amhnrgc r Be itnng nnh nh c rlc gtc c ine Si c ibc

v on S tii d en one h em (i nglild un, melcbc banhlcbriftlid) an h ie h entlcbc nSi fi bnen veriauft wurben . 3 n h ielc n S tiid eu gebhrtc aneb S bc rihan

e

Sultlvie l. S i c ilbc rlegung folgt her urlcbrift vid) t align mhrtli cb: c c

li uben li eb S trid) e , Suffi ge , lonltige Slnh c rnngc n , melcbe obc r minher

c rbeblid) linh ; hagc gc u i lt hie Ste ibc h er mc cbfc lnhen S cbanvlage be i

bebaltc n, nnr 3mc i unmc lentlid) c wurben be fe itigt. S en Ort h er banh lungo c rlc gt h er llbe rlc gc r nod) S entlcblonh, er bcmiibt li d) hemgemiil u aud)

h ie begetcbnc nh en Slamc n an iibertragc n . S i c fe lautc n be i ibm : S c r

S aron (S ir‘Be ter S eagle) ; h ie S aronelle (Sabr) S eagle) : her Obriltc

vou S nlcbh orf (S ir Oliver S urfac e ) : Sac ob von S nlcbh orf ; Storl von

S nlcbhorf ; fi err vou (Srolh orf (6rabtre c ) ; berr von Slftc rmia (S ir

Page 153: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

144 S ind e, S elammelte Sln flhpc gnr S iibnc ngelcbicbtc .

S eniamin Slad bitc ) ; Si brn c r (S omlc u) ; S cblaugc (S nai e ) ; S orgenfrei

(Sarc lefi ) ; Sran von S plitter (Sabr) S uc c rmc ll) ; Sran von Si c infc lh

(Si re . Ganh onr) .

Starb h i eler .bauhlcbri ft gelcbab h ie erlte h c utlcbe Sluffi ibrung in

Sterlin am 5 . S un i 1 780 . S e t Sbc atc rac ttel bracbte folgenh c S infiibrung :

S i c lc fi i li c inc h her nc uelteu S tiid e h er c nglilcben S iibnc , has,

v ermiigc lc iner nod) h em Sl ebeu gc ltbi lhc rtc n (Sbarait c rc , le iner SJloral,

lc inc e SBigc e , gegc nmii rtig in Sonhon lo v ie len Si e i fall gc fnnh c n .

SBir han i c n c a h em eh elheni c nh c nC

,Src nnh c , her uue von Sonh on mit

h ielem Emanulc riptc berc i cbc rt . S n h ie Stollen beltmbgli cblt vertbc i lt li nh,lo c rmarten mir h en Si ei fall e inc e gniih igen nnh bo cbgc nc igtc n

‘Bnbli enme f‘

S arou f folgte h i e Sluffiibrnng in .bamburg am 2 3 . Sh ara 1 78 1

unh in SJiannbc im am 26. Slngult h ee lc lben Sabres. S er S aron mar

Sfflanh , Obrilt v . S nlcbh orf s Stc i l , Sac ob v . S ulcbh orf z SSoe ci , Rarl

v . S nld)horf=S3ed . S in li berleger mirh n id) t genannt, hod) c rmc i leu ibn

hi e ‘Bc rlonc nsSi amen . SBc i her Slngabc he6 S bcatc rgettc lo : ,,SSnltlp i c l in

v i e r Sl i tc n“ mh cbte teb lc h igli cb e inen S rnci fc blc r vermuten, henn c a

tft iaum angnnc bmeu, ha6 man von h en vi c r erlten Sl i tc h , h ie gi emli d)

glc i cb lang li nh, 3mc i gnlammc ugc gogc n babeu follte , miibrc nh h e r f i‘

iu ft c

Sli t hnrd) le inc grhfi ere Sluvh cbuung c ine lo lcbe iiberh ie o gu u i cbte

f iibrenh c S cbanh lnng vou le lblt verbietet. S ann c rlt erlcbic n h i c

bunh lcbri ft im S rn c i :

S i c 8&lterlcbnle . G in Snltlpie l h es i iingc rn Sgerrn S bc rihan .

Sti r h ie h entlcbc S iibnc iibc rlcgt von Sc onbarh i . Ellti t e inem

Si c rlin , be t) Gbriltianc

{gri ehri cb bimbnrg, 1 7 82

[10

Sc onbarh i’e fi bc rlegnng murh c ic gt hurd) Sriehri cbBuhmig S chrhhe r,

h er von Oltc rn 1 78 1 bi6 Sanuar 1 785 h em SBi c nc r So fbnrgtbeate r ale

SJi itgli c h angc bbrtc , gnnii d) lt fiir h ielc S iibnc mi t iunltv c rltdnh iger .banhc ingeri cbtet. 69 entlprad) le ine n Slnli cbtc n mi c henen her 3 c i t, ho ls h ie.banh lnng nod) S entfcblanh verlegt morh c n mar , alle in ha6 S p ie l mit

h er in h en Siamc n li c gc nh c n Si egi cbnngen fanh ui cbt le in c n S c i fall.S o be ifi en be i ibm hi e S c rfonen : S aron von Oltberg ; Sim

-0mm von

Oltberg ;c

5-r i . Slmali c von (imbh en ; Sran von SBerling (Sahr) S ne ermc ll) ;

Srau von Si cmbad) (Sli c e . (Sanhonr) ; S hrift S ebnbo lm (Oliver) ; Sa c ob,Rarl, fe ine Stelleu ; berr 00“ (Sranh orf (G f flbm‘

e l ; S err von SBin lc n,

1) Q B ge igt h i e Si erltei gc rnng in h er S i lh e rgall c ri c .

Page 155: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

Sind c , S e lommc ltc Sln fliiee 3ur S iibnc ngeld ficbtc .

(Oliver) ; bolgapfc l, Rommc rgieuratb (6rabtrc c ) ;'

S aron Sind enbc ilter

(S ad bite) ; SBo lf, Si c nti c r (S omlc n) ; S r. S cblange, Slhvo iat (S na i c ) ;S orgive , e iu Sarafi t (Garc lefs) ; Soc rr von .lgumpc r (S ir Sam ) S umpero) ;

Sran von .fi obn ilcb(Baht) S nec rme ll) ; Srbnle in (i brlicb (Slim. (Souhour) .

Si ocb lag mir vor has banhlcbri ftli cbc Si c gi eb ucb hes Rarlornber

boftbeatc re , and) her bc igelcbriebenc n erlten S c lcgnng etwa vom Sabre

18 3 0 hamalo mar Solc pbSrc iberr von Sluffc nbc rg Sntenhant. S er

S i tc l lantet :

,,S i e Sdltc rlcbu lc . G in Snltlpie l in fnnf Si tten h e6 iii ngern

.lgc rrn S bc rihan . Sti r h ie heutfcbe S ilbae iih erlcgt von Sc onbarh i .“

(EB ilt ha6 e in mnnh c rli cbc e S iacbmc ri . S ic Slamen h er silte rlonc u

li uh one Sc onbarh i iibernommeu, h c r («Sang heo S tiid eé gc igt hurd)mcgS cbrbher

e S earbc itnng, h ie SBortc bat e iu nnbe iannter Sobann S ail:

born bebanh elt. Sn c rltc r Eiuie mirh gmar h er S cbrhh c r’

lcbc Slne hrndheacbtc t, hanc ben abc r fi nhen lid) Suffi c e ane Sc onbarh i, one her i l t :

lcbrift, logar ans c ignc n bc lcbc ih c uen Sli ittc ln , h ielc u icbt obne cmpfinh

lame Slnmanhlungc n . S o werben S rc itc n, h ie gliid li cb h c le itigt maren,mic h c r bergc ftc tlt, le lblt nod) bre iter auegc fiibrt, nnh c rlt hem lpii te rc n

Si c gillc nr bli c b c o vorbcbalten, le inc n Si otltift abermal6 rc ini genh an

banhbabc u, ma6 er henn ancb rii ci li cbte loo ins SiSeri lc gtc .

S a6 Snltlpic l, hellc n Sorm lieb veraltc t ge igte, bcgann allmablid)von h en S re ttc rn gu verlcbminhen, menn a id) t h ie miri lamc n Si ollc u

hnrd) mirilame S arltc llnng c o bier nnh ha nod) erhie lten . 3 ur Sli i c hc r

bc lc bung e rld) ic n :

S d) lc i cber unh (Seno llc n, obe t z h ie 86ltc rlcbnlc . Stnltlpic l in finalSlnfgiigc n, mit fre ie r,S enagang he6 S tolf c a von S bc rihan

’e :

,,S c h o o l

f o r Sc an d al“von Stuh o lf (Sc nc c . S erlag h er S bc ater=S ncbbanh lnng

von Sl . S ibling, S c rliu o . S.

S a6 S tii ci lpi c lt in e iner h c utlcbc n .bnnptltah t. S i c S c rlonc n

li nh : Soo cbim S alh ere (S ir S . S eagle) ; Slnna, , le in c (Sattin ; Sllarie,

le in Sli iinh c l ; Start unh Solc pb vvn S te inberg ; Siorian von S teinberg,

c in re id) er Sah ri iant nun Slmlterham (S ir Oliver) ; bo frii tbin von

SBc uh c l, SBittmc (Baht) S u c ermc ll) ; Sran S e c retair Si lingc lc in (Sli c e .

(Sanh onr) ; Rommilli one ratb Strapl (G rabtrc e) ; S r. S pe i ling, hellc n

Stoffe (S aribite ) ; li raianer, c in jiih ild) e r SJtii i lc r (SJlolee ) ; S ntbmaun,eiu alter S ieu c r h e6 Soanlc a S te inberg (S owlon) ; SJi erd , im S ic nltc

her St an von SBc nh c l (S nai c ) ; Slnni er, (Strunh , S elmer, S dnveni,

Rui lé Src unh e , allo liimtli cbc S erlon c n S bc r ihan’o, h em aneb h ie all:

Page 156: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

X. Sbc rihan ? Salterlcbnlc leit bnnhert Sahren . 147

g eme ine Si ibrnng her Sanh lung fo lgt. Slbc r h i c fc i li in e inen nabern

(S c lc llfcbafto irc io verlegt, unh hahnrcb gcminn c n h ie Si c h c n c ine naberec

{siirhnng Sm S ingc lnc n bewegt li cb her S earbc i tc r hurcbane lc lb

ftr‘

i nh ig : h ie Slnftritte li nh te ile n c n, teile anbe t e gcmenhet nnh v i c l

fa cb anhere ge orhne t. Slle c ntlcbi c h c ner (Seminu mul) ee bege i cbnc t

rv c rheu, haf) h ie pc rfonlicbc n S li me her .l'

gofrii tin (Sabr) S uc c rmc ll)gegc n Rarl mcbr in h en bintc rgrnnh treten, haf) li e mitbin h i e .lganpt

banh lung weniger hnrcbireugc n ; allerh inge ilt hahnrcb e iue S c rmanh lnng

(Sli t I ) beh ingt. Sn her bc riibmtc n S ibli otbc ilc c nc mc il; Rarl ea an

v e rbinh c rn, hafi S alh c ré (S ir Seter S eaglc ) h ie Slnmelenbe it le iner(Sattia c rfabrt, h ielc legtc re bc i ennt nun fe lbft hem (Slattc n ibre S cbnlh,u nh has fiibrt bur Slnslbbnung S e ih c r.

S i c mc inerle ite vc rlncbtc S earbc itungl) bat Ort, 3 c it , . Stamc n

h c r urlcbrift, h eeglc id) en h iec

{f iibrung her Sanhlnng be ibcbaitc n : mirmill S timmung unh Sli t

-bung her 3 c it n id) t unmc lentlid) erld) c inen fii r

h i e S iibnc nmiri ung. S obann mnrh e (i inbc it he6 S dmnplagc e in ic hcmSl i t bergc ltellt ; h ie 3mc i banptbanh lnngc n, ltatt n e bc n e inanh c r li ebab

gulpic len, c rbi c ltc n c ine feltc S erbinhung, mohareb and) Sli t l l I h en

lcbc’

irlc rc n Slblcblnl) gewann .

I) CSn

-li e Slnlliibrnng in Rarleirubc am 3 . Oc to ber 1878.

Page 157: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI .

Spanild u Sdmnlpiele in Beullrblanh .

<

{falt um h ielelbe Sett, ale S bai lpc rc her h entld) en S ilbae hnrd)

S cbriiher gewonnen marh, fanh c n hort lpanilcbc S cbaufpielc hen erlten

G ingang frc i li cb u i cbt mit her glc icbc n SBirinng c in c fi mii cbtigc n,me itgre ifc nh c n (i re ign illce , vi elmebr in rnbigcm S erlanf .

S et Sariler Slhvo iat S imon Sli c o lae Senn ) Singuet’) verbffent

li ebtc 1 7 70 vi c r S ii nhe lpan ild) c r Sl ombh ien in frangbli lcbc r fi ber

tragung. S i c c ntbi c ltc n : L a Co ns tan c e a l'

épre uv e ; 2 , L e pre

c e p te ur suppo se ; 3 , L e s Vapems ; 4 , II y a d u mi e ux ; 5 , L e Vio l

puni ; 6. L a Clo ison ; 7 L e d éfi e r d e s appare n c e s ; 8, L a Jo urnée

d ifli e i le ; 9 , On no bad ine po int av e c l’

Amo ur ; 10, L a C h o se

impo ssible ; 1 1 , L a Re ss emblan c e ; 12 , L’

Oc c a sio n fai t lo L atro n ;

1 3 , L e Sag e d ans sa re trai te ; 14 , L a Fid e li té d i tfi c i le ; 1 5 , L e

Fo u in c ommo d e ; av e c le s In te rmed es : a, d o Me lo ns d e la

Femme tétu e ; b, d os Bigne ts ; c . d u Malad e imag inai re ; d , d e

la Re lique ; e , d e l’

E c o lie r mag i c i an .

S ic rn c'

icblt erlcbic n :

,,S panilcbca Sbeatc r. Sine hem <

{crangiili lcben i iberlc gt. S rannldpv e ig.

Sm S c rlagc Siirltl. SBai lc nbanasS u cbbanh lnng, 1 7 3 S h e.

S c r S orbc ri cbt ilt unterlcbri c ben : ,,S rannlcbmc ig, 20 . Slpril

her fi bc rlec c r mirh a id) t gc nannt : Si e i cbarh’

e (Sotbaildur Sbc atc r

ialc nh er’ ) bc gc idmc t ale lolcbc n : S. S. SS. Sn hem S or

heri cbt he6 hentlcben Sc ranfi gc h erfi (an S h . I ) be ifi t es : ,,Sl lB mir hi e

l ) gu Sibe ims. S h vo iat vo n Slu l am Smi le: Sax-lamen t, nber

als fi rc i tlnebtig geriirrbtc t v on le inen Smtfi geno flen mi c in Q e Iebrten ire i len , lcbn eb

Sa i d i eh enartigd . mnrh e binga i cbtet in h er Si e o o lnti on 1 794. (Sgt. .An e c d o te s

D n ma t iqu e s. Par is, 1775 . II I ,3 ) H i ll has Sabr 1778. S . 174 .

S c h . 1726. am Gat o fmum in S nmn lebmeig 1 748 ; Mou nt hnrd )

le in e . ld tfl '

sbo ften be lh engeh i cbte"

. (G e lamme lte S tbri l'trn. Sm u ltbme ig 1763 —66.

Page 159: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

150 Bind e , 6 e famme lte i nflame 3ur Bfi bnengefdpi ebte .

ah er h ieie Sabre hi lhen hie fi lfi teae it hee [pan iicben S ebau ipid e . 3 a

hen S tiid en bahen he igeftenert

Sane he { iega‘

b ie 6 c lanin ibree Biehbahers ; SDie iihertri ebene

SD eli c atefi e ; fD er aerme inte Snformator ;

(Salh eron fiber éBoriebIag, obe t z SBermirrung iih er SBerro irrung ; fi e

gebt ermi’

micbt ; Sbi c Bi c he aerftebt feinen 6mm “b ie he ftraft c

(i ntfiibrung (Si li cbter aon Balamea, bier ale Suitfp iel hege i cbn e t) ;

SIJiore to fD ie unmogliebe é acbe ; ©e legenbei t marbi SDiehe ; mi cfi bn li cbi eit ;

Srago io ®er QBei fe auf hem Snnh e ;

Ganhamo fiber Sme ifampf mit feiner («Be liebtemQIntoni o he S olis fi er hefcbmerli cbe 91m .

$1306 ,,6 panifcbe i beater“

giebt unB alfo e ine gine imalige i i iibn en

h earh e itang hurrb E inguet unh 3 aebari ii . SD ie getro fiene Qiuémabl

i ii nid) i hurcbmeg glii cf li cb an nennen ; h er 3 eit entipre cbenh trii gi h i e

S pracbe, ii heraII SBrofa, ein t erbi bii laerneé (Semanh . Sn hen Ql cf e r

mann=6 cbr6her’

icben illerae irbn ifi en her Qluffiibrungenl) fi nhen fi cb ffi n f

non hen hreigebn G tfi cf en genannt. G ina h erfe lh en but in feltfame

flBanhe lungen unb fl anherungen c rfabrc n, haf; ea fi cb aerlobnt, fe i nen

S puren nacbsngebn .

,,L a c h o se imposs ible Q ie unmfi gli cbe lantet h er

n ii cbternecl'

ite l h ei 8 inguet = 3 acbari ii ; her nd prfi ngi ime fi erfafi er marSl ope he flegn, mi l hem aoIIen Siamen gc nannt : Src i) Sl ope

c

,Se lig h e

fliega (Seboren 1 5 62 unh friib aermaift, mnrhe Sl ope an c t il

e olhat, hann 6 tuh ent in S alaman c a, {pater S e fretiir im SDi en fte o ars

nebmer E vanier unh mieh c rnm Rriegemann out h er ,,uniiherminh li cben

QIrmaha mancbe e QIh enteuer in h er Sieh e unh im Si riege mat h

h e i'

tanhen, nacbh em ibm 3mc i Srauen geftorhen, nniblte er enh Ii cb, e in

bober‘Bi et aiger, h en ge i ftlieben é tanh unh errei cbte h ie QBiirhe e ine6

apofto lifrben‘Bratonotaré he i h em Gi rah ie tum St alebo . Sinn erft o e r:

bre itet fi cb in immer we iteren Rre i fen ie in Stubm ale SD i cbter, er mirh

h er ge fe ierte Bi eh ling h e6 fpani fcben iBo lf e fi . QBer has biicbfte S cbfi ne

auéhrii cf en mill, her aerh inh et eé mit (e inem Women : man fpri cbt c on

1) 8 9 . d'

iber, aan immer. K b, 5 1 fl.

2) S pan i fcbes i beater.I I , 1 .

I') embe d , G rid) . her hram. Si tteratar unh Run ft in S pank “ . St an tfurt a . 812.

1854. II, 152.

Page 160: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI . S po n ifibe S rbo u ipie le in ®eutfiblonh . 1 5 1

e iner Booefli ofe o on e inem Sope z‘Bri llont. SDer SDicbter fi orh 163 5 ,

e r batte 6 cboufpte le gefibrieh en mcbr o le S anh om ‘meere , men igfi enomaren ancb fi e aid) t an aiiblen. Sitar her fleinfi e i e i l hooon erfibien

im SDracf , hi e .bonhfibriften o erae tte lten fi cb oher fi e liegen o ergrohen

im o her o olle fii nfaebnbnnhert S rbou ipie le (fle inere

3 miicbenipie le nid) t gere cbnet) h ii rfen ale fi cber gelten ; ho he i fi nh mon cbe

QBieh e rbolungen unnermei h li cb.

Rope h e i 3e nannte fe in Sufi fiwiel, o on h em bi er h ie Si ehe iftE l Mayo r impo s ible (ho e ll nmfigli cbfi e o on Qlllem.) Quh xo ig SBronn

f e le goh eine heuticbe fi berlegung h ee le lh en hie h en SJle ifi ermerten

h er 6 eblegel, (Sriee , Wto lohurg miirh ig 3ur S e ite ftebt ; ia, fi e iibertri fft hi e ie aneb in einem ‘Bnnft . S d) lege l unh iein e Sto cbfolger battene o o erfi nbt, h i e fponifibe Qlfi onona, we lebe fi cb hurcb moncbeé bauberti leroae i len fortaiebt, ouf gle id n QBe iie h eutfib mieh eraugeh en . QIIIe in

h ie fpon iid n sllfi ono nz, bringt o ormiegenh in 3mc i S ilh en ame i o olle

iBotale, h ie heatfibe hogegen fi ebt fi eb in her ame iten 6 i lhe meifi outh as flii cbtige e bingemie ien . Slug h ie lem (Srunh e h li ebml fi be nnh Si anfih er fi berieger frucbtlo e ; h ie h eutfibe Qlfi onona mnrhe aud) hem go:

ii hten D bre foam h emerfhor, her Sweet mar mitbin o erfeblt. 8mm

f e lfi bo t. nun mit hoppelter Runfi unh mi iibe nid) i h lofi h ie fi lfi ononben

r e iben mieh ergegehen, er bo t h iefe lhen angle i cb fortloufenh gere imt, io

h ob fi e 0011 in D br fallen?) Sho e Sufi fine l E l Mayo r impo s ible aoblt

ao hen h eften h e6 fru cbtharen Bone hareb feltee Rni’

mfen unh leid) tee

s h ien he r mannigfo ltigen Rno ten . unh fein Snbo lt ?

Sn meope l mar h ie Ri’

migin a tonio o on e inem o eraebrenhen

S ie her be imgefi i cbt ; hoe mo rbi e ibr um fo mebr fi e liimmern io, me il fi e

u nter v ielen Src iern h em ‘Bringen o on e ogon ien ibre banh o eriorocben

batte nnh fe iner Sin funft entgegenfob. flincbhem nun o lleé QBifi en hersf i rate fi cb obnmiicbtig ermieien, li ef; fi e offentli cb o erfiinh igen, hofi h er

fbromen ouB unh naeb h em S pon i fcben . l i on Quhmig fli rounfe ls. Sranh

fart a.ilk , 1856. II , 1 .

a llerh ings mar er n i d) t h er Q r fie mi t h i elem fli erlu cb, h e n o or ibm lcbo n

0 . Si . flormana unh fRirbo rh (Go lh ero n’

s é d wu ipi e le . 3 mid ou . G ehr. t umonn ,

1824—1827 . 12 fi h ebn . ) ange fi e llt batten ; o her er mar her e rfte , hem h ie ier i ter

furb hareb hen lei cbten Slut} fe in er Iterfe gelang. Sene fi berfebungen bro cbten and)

h i e h ea tf cben ‘ll ffononaen a —a,e — a , o — i

,a— o , n—a

, e—i in n ia) t geminnen h er

fiBe i fe ; h enn o hge ieben o on h er uno ermei h li cben (Si egmungenbe it mirh e ine un ertro'

gli cbe

6 cbmerfc‘

tll igi e it h o hureb berbc i gef i ibrt, h o fi h i e me it i ihermi egen h e fi ebranbl h i eleroofleren ‘l fi ononaen ous S ponh oen beltebt.

Page 161: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 5 2 Bind e, Gle fommelte S u flobe 3ur l i i ibnengefibiebte .

ien ige , me leber h ie Rrontbeit an honnen o ermhcbte, e ine re iebe .

‘Belobnangerbalten follte . a hen E ogen oh er, menn ho e Si eh er fi cb niebt e iu:

ftellte , o eranfi oltete h ie Ronigin anmutiget

{ye t'

tli cbte iten, he i henen Sbicbt:

tunfi , 6 cboufpiel, $ona unh QBe iong um hen SBre iG ftri tten, unh ibre

glitter maren honn e ifrig hemi ibt, Si otfelfpiele oher Biehee geh i cbte oh

airfofi en, we lcbe o on ibnen o orgetrogen mnrhen, um h ie Rfi nigin 3a er

be itern . unter h ielc n sJi i ttern be fonh fi cb and) Si oh erto one e inem her

o ornebmfi en (Sefible cbter, melebeo mit hem Si ron fe lhberrn o on e ogonien

in nober Qiermonhtfibo ft fi onh ; unh Sli oherto batte e ine S d mefi er ‘Jiomena

SDiono h ei fi cb an .bouie , henn ibro G ltern lebten nicbt mcbr, h ie mar

febr icbiin unh f lag, o h er angle i cb fi ola unh led . Stun begob fi eb‘

s hei

e inem h erc

(Seite, hob h ie Rhnigin o erlongte, e in Seher iollte erf lii ren,

moo ibm in h er fillelt o lo hoe llnmiiglicbfi e erfibiene . Q o mobten henn

h ie SRitter no cb her SRe ibe gar o ericbiehene SDinge 3a nennen, h ie enh

li eb h ie Rhnigin fagte, fi e batten o llefomt niebt hoe SRi cbtige getroffen ;hoe unmiigli cbfi e le i, e in QBeih an biiten, in hefi en fi eraen h ie Siebe

mobne . mogegen fi ritt o her Slloherto unh me inte , hob o i elmebr So lgs

iomfe i t unh 6 cbmc'

i cbe h ie Erigenfibo ften h er QBe iber maren. ,,Scb bohe

c ineӎ cbm fi er, fubr er fort, ,,

me lcbe h ie ‘Bfli cbten ibreB S tonh es 5a

erfi i llen we ib unb harum feinen SDon ! aerhient. Slbc r menn fi e aud)

ni cbt fe lber ibre (gbre bii tete , io miirhe i cb’

e ho cb an o erbinh ern mi iien,hob ie lhfi her C5 cblouefi e ibr noben f iinnte . Sbm mih erlpro cb o lsho lh

Eiforh o ; h er war e in fi o ttli cbermann, naeb in ingenh li cbem Sl lter, unh

her Ranigin o ertrouter Stat. 6 0 o erfo cbt er henn ei frig h ie 8 ebanos

tang, hob e in QBe ih, mc lrbefi in QBobrbeit liehe, unmiiglieb an bii ten

le i ; unh fe ine berrin fpro cb ibm be imli cb an, er lolle, um Si oherto ao

h efi ro fen, hefi en S d) lo efi er SDiono erobern . Eiforho o erbieb ibr hoe

gern, henn er bo tte lebon e in QIuge auf hie i cbiine Q iono geworfen. Qlle

R oberto on hem Slhenh o om .bofe be imging, ro ar ibm her iBorfolI n iebt

angenebm; er heri cbtete ibn gle id) feinem alten .bo fmei fi er Sulgenc io,h er norb hei ibm mobnte, unh heouftrogte hiefen , hob er flti emonh, mer

es an cb ie in moge . in ho e (bone e inlofi e, mit hem binaufiigen, fe iner

6 ebmefi er iolle h ie G o cbe verborgen bleiben . fiber o lte Snlgenc i o roar

inh efi en anh erer 9Infi cbt, harum eraoblte er im ©egmte il miauen hen

ganben fibergong, hamit fi e her Ran igin ge igen folle, ibre t ugenh at!

befi egen, fe i unmhglieb; unh 3a glei cber 3 e it warnte er fi e o or s ilorh o,h er hurrb h i e

‘Borafi ge ieineh Si orpero unh (S h i ites e in gar gefiibrli cber

illi onn fei . fi ohurcb mnrhe ober nnr her (i igenfi nn SDio nené gefi o cbelt,

Page 163: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 5 4 fli ind e , 6 e lominelte fluffobe 3ur iBiibnenge idyidyte .

ongefi ellt. Sn her mommemng tom QIlbono , einC

greunh Eilarh o’o,

o le So fttroger o ertle ihet, mit hem Si ofi er he6 S to llme ifi erfi won ‘Behro,

h en er obfi ellte unh honn mieh er fortging. unter {einem Slllonte l o er

borgen fibli cb fi cb Sl iiorh o ein, h er im ©ebiilrb he6 (Sartene leiebt e in

i terfi e cf fanh ; hao on erbielt SDiono Si enntni fi hurrb Siamon . moh erto

batte on hi elem QIbenh hen Si itter Sen iio 5ammo cbtefi en eingeloh en , er

o erforacb ibm h ie .‘bonh fe iner S cbmefi er, me il er me inte, o lfi honn h er

lii fi igen .Qfi terpfi icbt om be fi en iiberboben an le in . l er SDio no fogi e,

hob fi e bahen molle , fi onh onf o om sJi o cbtefi en unter h ielem iltormo nh

anh ging, o on (Se lio begle itet, in hen (SJorten, mo fi e fi eb mi t Sl i fo rh o

o erfi iinh igte . SDorouf bi eb fi e h iefen hie Rle iher ibrer sofe onbi eben,bro cbte ibn to in has boas unh bie li ibn fi eben S age long verborgen

in e inem hantlen (Songe . i n batten h ie fli e i h en nun o lle Beit 5am

fi afi ipre tben, mobe i fi e fi cb ibrer Si ebe o erfi cberten . (f ine S c loo in ent

h e cf te hareb Bufo ll enh lid) hen fremhen 931mm, ober Biforh o mar m irbentfiblofi en, oermummte fi eb anh eramong mit S egen unh SBifi o le o on

h en'

erfibro cf enen SDienern fe inen QIuBQong. SRoberto, ale ibm has be

ri cbtet mnrh e , erf lii rte ie iner S cbmefi er aornig, hob er fi e no cb bente in

e in Si lofi e r bringen werbe . t efi en he r icbloae S to llme ifi er E on ‘Be h ro

mnbtc ho filr fibon mieher guten Eli ot : er betam auf einmal be fti ge

Rriimpfe, unh mcibrenh Sulgen c io iomt hen i bienem iorglicb um ibn

bemiibt mar, niibte SDiono h ie (Si e legenbei t : fi e entflob mit 6 elia, o er

mummt unh moe f iert, one hem .bou ie oaf h ie S trobe, mo lebon Ei fo rh o

ibrer borrte . SDo tom Stoberto he6 QBegeB, begle itet o on fe ine mSreunh e

Seniio ; h iec

,S'

ronen gerieten in thhli cbe Qingfi , ober Eiforho eraiiblte h en

be ih en Sllt iinnern uno eraiigli cb, feine fi egle i terinnen befi inhen fi cb auf h er

Slu cbt o or e inem (Batten, h er fi e mi t tbiiri cbter (i iferfi zcbt gequii lt unh

harum in fi rengfter but gebo lten babe . allfoglei cb botensJi oberto fomt

Seni io ritterli eb ibren fi e ifi onh on, fi e ge le i teten h ie S rc i bi6 3am

boufe Eiforho’o . Snaro i lcben ro ar es hem f lagen Sllomon gc iangen, h i e

Si bnigin hurrb e inen iiiben S cbre cf o om Sieber obilig an be ilen, fo hob

fi e h en SBrinben, ibren fi routigam, in neuer (fi efi mhbei t empfangen

toante , o le er one e ogoni en antom. SDo fi iirate Eltoberto berc in unh

befcbmor h i e Rhnigin fubfi illig um ®ereebtigf e it gegc n hen Stiiuber fe iner

©bre unh fe iner S ebmefi er, mc i l er bei her be imfunft has g one leer

gc fnnh c n . l er Biforh o batte fb iono gle i eb in h en ‘Bo lo fi ant Sibnigin

gebro cbt unh fi e ibrem S cbube emp foblen, lo erbat er o on h i c fer iebt

h i e banh her SDome . Si oberto f onnte ni cbte homiher e inmenh en, me il

Page 164: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI . S pon i fibe S ebonfpiele in E eutfiblnnh .

ha6 S efcblecbt Biforho’fi an hen eh e lfi en afiblte, fahab {omit fto tt 981m

o ergi cbenc St i c he unh 6inigtc it mo ltetc . iDann empfi ng h er f luge

Stomon fiir fe ine gntc n SD ienfi e o on allen S e iten hen Sobn : S i c abniginbefibc n fte ibn no cb re id) er o le fe in .berr Biiorh o, unh Q iana gob ibm

ibre Bofe (Sc lio 3ur Srou . flBor c o ho cbSRomon ge lungc n, hen Sluofprucbh er abn igin an bemeilen, hob e in QBc ib an bii ten o on allen SD ingen

h a6 unmbgli cbfi c i c i .“

S o etro o ibani c h i e alte Sliooellc lautc n menn Eope one iolcberh en S toff fe ine fi S tri d es gc fcbiipft biittc . Ronigin a tonio mi t ibrem

.{oo fc umfobt o le glii nac nh c r Siobmen hoo Sufi fpie l, bier mirh her S OBaufgefi c llt, mc lrbc n honn hi e bouptbonh lung in re i cbfi er QIbme cbielungme i terlpie lt , bier enh lid) icbli ebt fi cb h er Siting hurrb SBermitte lungh er Ri

migin .

Sli un war in S pani en homo lo hoe fibri ftfi ellerifibc fli onbc rwc ien mc heru nmbgli cb no cb o erii cbtlicb o

'

bnli cbmi c bnnh ert Sabre fpii ter h er macbbrucf in S eutfiblonh, mo man has ©e icbc

i ft fogar ,,mit fi lllc rbbcbfi cm Ro i ierl ieben ‘Brio i legio unh bober obrigf ei tli cber fi rloubnib

“ betrieb unh c o ,,c inc

m'

ibli ebe S o cbe“nannte, hurcb mc lebe Si nnfi unh QBifi enfibo ft o llgemc ine re

SBerbreitung erbaltc fi ) S ponifibe fbi cbter nobmen i slon , S egriinhung ,

(Sc hontc n , go nac Qlu ftritte fogar one betannten fremhen Slrbe iten unh

f tellten honn, mit e igenen iBerbefi c rungen, c in neu c fi S tii cf bufominen,obne hi e benubte D uc lle 3a c rmobnen . fi er gc fibi cftefi e unh bern fc nfi e

h ic fer ,,weigner”iii Qlugufi in SUtoreto r) G obo ii o . Q t mnrhe gehorc n

im erli en QBiertel he6 fi ebbebnten Sobrbunh erte ; iiber ie ine Sngenh fcbltn iibc re Sli o cbri cbt ; in o orgerii ctteren Sabren ernn

'

iblte er h en geifi li cben

fli erui, Ro rh ino l mlooc o io mo rbi e ibn gum Stuplo n [c inc h baufc o, an cb

3am fliorfi eber he6 .bofpitalfi h c l Si c fugio, o le fo lcber fi arb er 1 669 .

Sm lc gtc n QBill cn o erlongtc‘moreto ouohrii cf li cb ein uncbrli cbeo SBe

grfi bnifi ouf h em h er Q rbentten"

; c s ble ibt 3mc i fc lbo ft, ob h ieieo

e igentiimli cbe iBerlongen one o lIgu h emiitigc r fi c fibeih c nbe it bero orging,oher one germiricbung nber c ine h eftimmte S cbalh : filt h i e fi cbonptnng,hob h c r $ i cbtc r flo ltbofor S lifi o h e SReh in illo o on le iner .banh gefallen

fe i, feblt ouére i cbenher fi emeie . Qlle S cboufpi c lh iebtc r gebot SUi oreto

ii her fo lgc ri ebtige QBobrbe it, fc fi e 3 e irbnung, fe ine SBebonh lung h er meh c ;hoan tom gc fnnhe , anmutige Sl oane unh genou c Renntnie her 23iibnen

wi t h i ng. S o i fi man an leugnen , h ob h ie fremhen Sehern , menn

1) e . e . 70 f .

Page 165: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

15 6 s ind e. ©elomme lte S a ffi i ge our S iibnengc lebi cbte.

ibnen eigener (N o namcbr ober minher lebltc , c rlt nnter le iner banhblenhenh c rgliinaten .

9ind) h e6 Bopeleben Sulbiele : E l mayo r ini pos ible bo t fi cbElli orc to hrc ilt bcmii cbtigt, um horoufi c in e igneé berbultellen h i c o z

mo l ni cbt gc rah c mi t hem li fter h cmiibrtc n ©d cbid .

S ein S tilet be ibt

N o pne d e se r, guard ar una muge r (QBe iber bii ten ilt a i d) t

Q er S cbouplob i lt no cb SRohrih o c rlc gt, o llc sBerlo nen

nomen fi nh geonh ert, Sibnigin unh .bol lcbc ih en one , lo hob h ie Q o nh z

lung gang in bfi uoliebc n Rre ilen o orgebt. S onna 28lan fo he fli e ro lto

oeronlto ltet h i e ©c lelllcbo lt, me lebc hen S ag : QBe iber bitten ilt n id) i

mfigli cb“

, o hbonhelt ; h o e fi ibrt gum S tre i t gwi lcbc n S on ‘Bc h ro

(R oberto) unh fb on Selit (Eilorh o) . ‘Run wi ll ober ®onno .

‘Blo n c o ,

h ie iBrout ibrefi c ttero Sllc hro, fi cb h emlc lh c n ni cbt eber oermc'

iblen ,

o le bi6 c r o on lc inem c ilerlii cbtigen QBobne , hob h ie SIBc iber ltren gltc r

.but beh iirlen, gebei lt mo t hen le i . S eebo lb . bittetPBloneo hen $ 011

Se lig, hie be ilnng an ii hernebmc n unh trob aller QBo cblomf c i t $e h ro’o

hellc n S cbmc ltc r Snc o (S iono ) 5a c robern. S i elc Qi nh c n mg ilt in f o

lern c ine glii cf licbc , mc il li e hen Sli obmen mit her .bouptbonh lung fe lte r

o ertniipft, o le c s be i Eone her So il mar, mo nar Q'

lrgc r unh QBi h er

lpru cbsge ilt he r Rbn igin h i e 23c gri’

mhnng bilh c n . Sm me iteren f o lgt

hoe monte lpi c l hem wane Boac ’o, ober Qlllc fi ilt grbh c r, gcmbbn li cbc r,h er (Sragiolo (momon) ti efer ins ‘Bollenbo fte berobgegogc n . S o o er

monbc lt fi cb her o liimilcbc R oulmonn mi t lc inem iRe i cbtam gliinac n h en

S cbmarfé in h en S cbne ih er, mc lrbc r ho e Smob nebmen wi ll unh Si le i h e r

ltolle o orge igt. glue h em S to llmeiltc r he6 Rronlc lhberrn o on Qi rogon i en

mirh e in bo lbo errii cfter fi llegi c oner, her h e i (bole QBi ebtige fi betre iben

loll unh o on lc inem in 9Jl egi c o lebc nhen i lettc r fi ri ele neblt (Selcben f en

bringt ; h ie lc btc ren fi nh im nc'

icblten Si romlahen gef ou ft . fbon ‘Behro

’fl

boas tbat fi cb h cm Sremben um lo le iebter o ul, mc i l bi eler angebli cbo on lbergf loofc n unh S cbminh c l befallen mirh, menn ibm obenhfi e in

flBc ib an («Sefi cbtc tommt. (i t ergr’

iblt (no cbhem i tehro ha6 SBilh h e6

SDon Se lig be i Snefi gefanhc n) , hob Se lig h er beltimmte iBriiutigam

le iner in SlJlegic o lebenh en S cbmefi c r lei , he llc n SBilh ibm oal he r S trobe

obbonhen gc tommen . S omit lollt h i e biiblcbc QBenhung fort, hob h ie lefi

1) unter hi elem i itel iiberlebt c an 6 . Si i ebarh . Qlo cben nn h bl eipgig, bei S. 9L

immer, 1826. {D i e i lllonongen fi n h gere imt, ober rc ebt unbebo llen im fi in f lnng

mi t her gangen uh c rfebung.

Page 167: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

158 S ind e, G elomme lte S ullabe 3ur S iibnengelebidlte .

hee S t uhere o erbe iro te t. Smilcben hen S elgao rh fi unh her Somilie

he6 o on Beonoro geli ebten Soremel beli ebt uralte r lbob. fi i le Seonoreno

Si d ebter fi nh beltellt : c ine altiunglerlicbc , ltc to o erliebtc S ante, e in

S etter botbeoh , h er o lle S etbrfi her bobt, unh e in puritanileber S et

bruh c r S eltimonr) ; hi elc S e ihen lallen fi ebgegc nle itig im S ebo cb bo lten.

florb S e lguorh’e S t out, Baht) S io lonte , mill fi eb ibm c rlt honn o er

miiblen, menn le in tbiiri ebte fi S i ibtroac n gegen h ie Srouen gebc i lt ill ;

lo mirh o on ibr alle in her sBlo n angegeben h ie Stolle he6 G rogi olo

i ibernimmt Grad , e in o c rlo nfener S tuh c nt fi lm S age her lebten

EBrobc h ielc o Bnltlvielo erlitt Si bnig Rorl e inen S cblogonfo ll, mc lrbc r

no cb bre i S ogen leinen S o h bc rbc ifi ibrte hamit morh G ro o m’

s

gliid licbe Qi usfi cbt o c rnicbtet. l er le in S iller gefi e l, c a erbi e lt li d)langc 3 e it oul her c nglileben S i ibnc ; S ir G ouri li) S ire mar c ine her

beliebtc lten Eli o llen h e6 be lonntc n S ebanlpiel erfi G olle t) G ibbc r.

mo cbh cm bnnhert Sabre o ergongc n maren , erlcbienen lalt gle id)

se itig bio e i fi bc rlebungen unh c ine S earbc itung einer lronaii fi leben

iiaberlt fre ien S enagang hee lpanllcbc n T h e Mid nigh t H o u r,o r W ar o f W its (obne S erlo fi c rsili omen) So nh on 1 787 ; D iamo nd

c u t D iamond , by L ad y W allac e , Bonhan 1 787 (a id) t oufgc fiibrt) ;T h e Mid nigh t H ou r ,

2) by E li z abe th Ju c hbald (S cbaulpi c lerin ),

Sanhan 1 788 . S i elc e lebte lanh S e ilo ll, mc i l hoe lronghfi lcbc S o rbilh

mit G elcbid bearbei tet nnh h er englilebc n S iibnc ongepabt man”)

Sn Sronlrc ieb bro cbte $1. S. S umon iont (1 75 4 h is L e s

Intriguan ts , on Assaut d e Fo urbe n'

c s , C omed i c e n 3 ac te s e n

bier ilt zlJi orc to go ng lrc i benubt. S i c Sllnfliibrnng (anerli am 4 .

Oc t. 1 786 oul hem S bc o tc r h c fi Saio te Si abal) lanh groben S e i loll .G inc sm ite o erbc llc rtc fllufi oge erlebien unter hem S itc l : G u e rra o u v e rte ,

on R us e c o ntre R us e fi ) fi e murh c iibc r fi c baigmo l mi eh c rbolt. S o c

S tii cf lpi e lt in S i orle ille, c ine allau bre ite G inle itung fi illt hen erlten

fli t. S aran S tono ille bo t h ie Sbonh lc iner illiebtc Bue i lc hem iungc n

S ee fopite'

in Stallonh augelogt. S o liibrc n Grblcbo fte ongc legenbeiten henS torqu is o on S orlon no cb S i orlc illc , er fi ebt unh li ebt Smi le, obne

L e s In triguan ts, o n Assau t d o Fo urbe ri e s, mo oon hemnocblt h i e Si ehe

lein mirh .

S et mieh eri ebren he S itel li nh et in h em lrona'

oli leben S tiid leine Gr ildrung.

fi ber h ie englileben S ti i d e i lt 3a o c rglei rben : B io graph in D rama ti c a .

Pari s 1787, 0119 2 C a i lle au .

5) Paris 1809, c h e z Barba .

Page 168: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI . S ponilcbe S ebau lpi ele in ,S entleblonh . 15 9

fi e gc lprocben an baben, unh bitte t h en S oron, einen Sreunh lc inc fi

D nte lfi , um h i e .bonh her S id fie . S tono ille verwe igert h ielelbe unter

S erulung aul h i e gegebene Bu'

loge . Si nn erf lfi rt S orlon, hob er an

o llem lobig le i, um hi ele ®c irot an binhern anh Smi les Steigung bu

gewinnen . S tono illc gelto ttet ibm ieh e Si lt, nur f e ine G emo lt, er mill

S orlon Suc i le’e banh gemiibrc n, menn bieler le in c QBo eblomf e it an

tonleben unh Bu c i lc mit he t en G imo illignng gu entliibren o ermog ober

ho e Gnhble l ilt Smitterno ebt, mc il her S eetooitiin aneb bente eintrifft.

S om amc i ten Qltt on lte igert fi cbnun h ie banh lung c henlo le in o le leborl:

ieh er QInlcblog mirh enth c cf t, um horaul o lebo lh e inen neuen a lcblog 5a

grii nh c n ; mit Gntheefung he6 lebten glaubt S tono illc h en S ieg in .bii nh c n

go baben unh er bo t gc rah c hahnrcb S arlan 3am S iege o erbollen.

Sn S c utlcblonh’) mnrh e lebon am 1 . Sun i 1 742 anl hem .

‘bom

burger Sbc o ter ho rgelte llt : S i c unmogli cbteit, e in Sronenbimmer bu

bii te n“

,

2) unh c o folgten mobrc nh h er nii cbltc n S tonate bre i ilBieh er

bo lnngen . S c ir‘

n S tange l meiterer S o cbri cbten begriinh c t no r her S ite l

h ie S ermu tung , hob bier c ine S earbc itung he6 lponilcbc n Sultlpi e le

vorlag. Salt hre ibig Sabre lpo tc r erlcbi c n ho e ,,S ponilcbc S beo ter in

Barbari ii’

é fi berlebung. S. 53 . S cbriiher batte 1 77 1 le ine erlte S c ar

bei tung e ine6 lremh en S tiid ee oul h ie S iibn c gc bro ebt, o le groc ite lieber 1 7 7 3 lolgen : S er D ltinhi er, oher : S i c unmbgliebe S o cbc

, Salt:

loi c l in o ier fi lulgiigen G6 ilt c ine S earbc itung h e6 (Srmon’

lcbc nSir C o u i t ly Ni c e , melebe one h er lpon ilcben urlebrilt ni cbte o c rme nh c t

bo t . S cbriih er, her lpii tc r le ine S earbc itungc n gong an ,,germanifi ren“

pflegte, erbi e lt h ielem Sultlpi c l h en c ngli lcben S ohen, ober er benn'

ibrte

lebon bier le inc S ubnentenntnie aulé glonaenh ltc . G romn’e bre i QItte

fi nh in 3mc i gulommengegogen , gonae Slnftri tte geltri cben, anh ere o er

bonhen, has S c rac rrte wirh obgc leblillen , h i e orge S erbbe it bele itigt,tnopp unh f lor tritt her Gingang beraue . S ebriih er gob hen nerlon

lenen S tnhentc n her (liait he6 G robiolo) h ie Siibrnng her

fi anh lung iibernimmt. 8ur S orltellung tom ho e S tilet anerlt in G elleam 8 . Sanuor 1 7 7 3 nor h er h iinilebc n Si iinigin G o rolinc Ellio tbilh e ;honn murh c c o liberall gern geleben anh erbie lt fi cb langc oul herS iibn c . Qlle lpii ter S umoniont

é oben c rmobnte llmgelto ltnng he61) [S ic S ebon h lang h es S to fi é im R eperto ir h er Romhh iontc n beQ 1 7 . Sabrb.

bo t h er S erf . n i ebt be rii d fi cbtigt. )2) S. 53 . S ebrhh er, o . Si ener, I Ib, 41 . [S ir Qingoben h e‘s Sbeatergette ls be :

ltiiti gen h i elc S e rmutnngJS rom. R te . a . S a lo n) . I, 5 5 .

4) Sn Slltannbe im S ei l

'

B Si o lle .

Page 169: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

160 Sind e. G elommelte fi allébe gar Sabnengelebiebte .

S toflee erlcbi c n , iiberlcbtc h ielelbe Eahmig Serhinonh baber (G o tte

h er Sberc le bober, QBittmc G eorg Sorlter’e ) anter hem S itc l : D llene

Scbh c“

, Sultlpiel in hrei 91nd) hielc e S ti let batte S ebrbher

bere ite am 18 . S lo t 1 787 anl le inc S abn c gcbroebt. G ine fernere

S earbc itang : ,,S er S oalenhlo lo”, mc lrbc G . SRieborh ermiibnt

z) , ilt mir

n irgenhe o orgc tommc n .

QBanh erliebc r aneb fi nh h ic S cbi cf lo le c inc e anhern Saltlpiele ,mc lrbc e be i 8ingac t=3 o eboriii f c i n e Qlalnobmc lanh“ Stet tc nn t n id) t

S o n n o S i o n o l S i c ltolgc G o to loni c rin marh enhli cb befi egt non her

Bi c h e fi e mirh ni e bc fi c gt o on her 3 e it ; mi c o or 3mc ibanhc rt Sobren

balh igt ibr SIllee oueb beatc . QIber banter , romantilcbc r illi c cblc l be

glc itc tc h ie Sii rfi entoebter, bie ee ibr gelang, in S eatlcblanh c ine amei te

be imot 3a fi nhen .

bi le S onno S io no’

e S o ter pflegt Emorc to 5a ge lten ; oal le inen

Eliomc n beruft fi cb Ro rl Slngult S telt , her ibr bei o ne h ie haae rnhe

S tii tte griinh c te . QBeu n naeb h iele 9lngobe niebt anri cbtig ilt , lo mirh

h oeb nebc n hem S o tc r no cb her G robo o tc r neblt hen S e i teno ermo nh tc n

oallte igc nher Sinic 3a nenn c n le in , henen S onno S iono manebee 3a

honf c n bot . Sbr S tammbaum le itet mieh c rnm bariid oal Bone

he S ega. QIn i lii ngc on hen G ranhgehanf en fi nh c n fi cb lebon in

h ellc n . lolgenh c n S tii cf c n : La h e rmo sa fe a (S ic bdbli cbe

S o ilt Sli ic orh o , Siirlt o on Solc n , h er one lc iner Q e imo t gen Satbri ngen biebi , mc i l er hort berg unh banh her lebi

men beraogin G ltello

3a gewinnen bollt. S i c me ite Sobrt oerle’

iult obne l c nteaer, ober in

Sotbringen o ernimmt er, hob aor hem S age her lpriihen bergogin nocbi e in S loan G noh e gelanh c n bo t , hob bie gar S tanh c ieh er S emc rber

mit hem anoc rmeih li cben Si orbe be imgelebiclt marh. S ic be hen lliebe

Stanh c mobnt an belonherer S orfi ebt. S er Sre ic r oae S olc n hriitc t

iiher S lei nen, am hennoeb he n S ieg 5a gewinnen ; ha tommi ibm her

fi nnrc i cbe G ehonlc : G ltc llo’e G itc ltc it nnh S eagi er 3a erregen, am anl

h ielem QBege in ibrem bergen S erbiinh c te 5a erwerben . SRi c o rh o oer:

lebminhet nun , obne fi eb om bole o on Botbringc n an ge igen , obc r er

bringt and) ho e G ereh e beram : o le her lobrenhe Siirlt h ie lbc rgoginnnr o on wei tem c rblid t babe, ho lei fi e ibm lo bobli eb erlcbi c n c n, h ober

e lilr ge ratener bielt , liebc r gle id) o on honnc n 3a gi eben. S ir

1 ) flRonnbeim, S ebmon 1788 ; flRit gelebid ten R i irgangc n .

2) S ormort 3a "Sli c ibc r bi i ten tft n i ebt S . 4 .

3) G ino h ea tlcbe il bc rlebang lonh n iebt ltott.

Page 171: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

102 S in c e, G e fomme lte flu ffi ige gnr S fi bnenge ftbid m.

S on ‘Behro (8iron

S on QIionfo S erebrc r her

S on Snan

S onno Suono he [a c ho .

S onno S eo trig, he t en ziJinIJme .

Sl e onor, Snono’

e safe .S onno Suono

’fi D bc im.

.bernonho, S iener he6 S on sli c hro .

Qi lin h ie o oiifi iinh igc G e ic iiicbofi nnierer ,,S onno S iono nnr

mit hem i i nterfcbi c h c , ho fi beihe smnbmen : ,,Sl onta unh gc n iio

bier

hnrd) h i e c ine S eotrig o ertre i c n merhen. Sn her Qi nfi fi ibrung gc igi fi dy

grhfi ere S erfibiehenbe it : o lie c riinhnng ifi mebr oufi c riid) , allc <

gii hen

fi nh obne tie fer gebenhe Rnnfi o ericbinngen . S oneben tommen unh

geben h i e S i enicben after mie onf S c febl. S o ld) robc rc S c ho nh inngmor nid) i gu o ermc iheu, no cbhem Eone h ie {Efi brung hen biinh c n ge t :

nonh o’

s anvertraut batte , henn her ifi her S on SBc hro

unb S onno Suono begen fonm anbe t e QBefi nnnngen o le (Mo t unb

S iono , mobrc nh S i nhme S eotrig es unbeh c nf i id) fi nhc i , o orfomme nhen

{So fi e Sl ieh e mi t Siehe gu c rmih c rn mee ij o lh fi e in has bone Sanna’

e,

mic in c ine Spe i lonfi o li , gegeben mirh .

‘Ji oebhem nun S on ‘Be hro (febr

mi he rmili ig) her iprfi h c n Suono feine S ero cbtung , ieine nobc SRo cbe

eri i iiri bo t , o c ridfi i rft hire .ber nonh o hnrd) h ie Mitte ilung , h o fi her

ti i i i ter e ine anbe t e liebc , ho fi er fi cb’

s bere i te onge i c gen fe in (o fi e,

Snono hem S potte her‘IBeIt nre ihgugeh c n , inhem er fi e bii fi lid) n c nne

nnh ibr f oliebeo {so on fo ifibc gobne no dfloge . Si lo oh er S onno Snono,h on G iferfndat gepe inigt, hen {peri tonh o hefibmhri , er ion ibr h ie (Shi rt

liebe ge igen , me idm' S on ‘

Bc hro iegt bulbige ho idylc ppt fi e her

(Brngioio he i fi iomt , im ‘Bingregen onf nnh oh hurrb vc rfcbi eh c ne

c i ro fi en . Sinn S eblnfi forh ert anono non l i c ht e hen Si amen [einer

S inne ; er fte llt o le S c hingnng , fi e fo il ibm ibm banh harauf geben,be i h ie ier S ame nen ni tte lnh fi ir ibn e ingutre ten , ho nn c rflfi rt er : hie

$nnh . me ld i e iegt in h er ic inigen rnbe , i c i h i e banh ie inc r S ome .

c o me i t triebt h er S tuff. mc leben 90m h e S ega bergeriebtc t bo t ;er mirb nod ) nerno iifi ii nh igt hnrd ) hen S id mr S iri o he Sl olino oh er,

mi c ie in mnbrer‘Jinme lani e t z {i n n (S obri e l I e lieg.“ Gr mar ge

h eren um hoe Sabr 15 70 , mm ie inen Stxgenhe rie hn ifi en mifi en mir

‘i 3 0 11! o . o . 9 . I I. 3 3 2.

Page 172: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI . e pon i ime é eboufpiele in S en i feblanh . 163

nid) to, im fi infgigfi c n Sabre mo t he er S i iind; unh fi orh , nabega acbtgig

iiibrig, o le S of tor h er Sbc o logi e unh St int he6 Si lofi erc g oria. 91nd)

h ie 3 abl i c i n e r Romoh ien hlieb nnermittc lt ; er id) ri c h heren wen igero le floor h e S ega (nnr c tma hreibnnh c rt), o her Rope ifi her c ingige,

mc lrbc r mebr [cbri c h ale er.

<

{yre ifi nnige Qi nicbouung. ubermiitigc So nne,rei cbc (i t fi nhnng ge igen fi d) be i ibm im SRobmc n her glii ngenhfi en

S pro cbe ; io bcbc rrfibt er h ie o c rfibiehenc n (Beh i c te heo 6 cbaufpiels l ) .

S on fe inen fi tnef en lommen bier gmei in S etro ebi , mc lebe gc rah c n id) t

gn h en h c fi en gfiblc n . (i rfi lieb: C e lo s c on'

c e lo s se c umn (G ife riuebt

beilt (Eifc riucbt) . S o lic ht ‘Bring G eior o on S iai lonh h ie o c rfi ibrerifibe

S'l li nrqni fe 6 irc ne, oh er h ie ie ifi nid) t h lofi idfi in, fi e mill and) , hofiihre 6 cbhnhc i i ge fallen fo il, fi e mill unheh ingt ©errfcberin fe in, nod)

ihrem (Se fo llen . 11m nun h en Sringen (her 11t gum .bergog o on

Si ai lo nh auf fie igi ) h c fi o fc fi er on fi el) gu f etten, fo il er c i fc rfi xcbtigmerh en, unh C‘Eirc ne h eglii cfi nun mit angenfii il iger ©nlh hen Sli itter

S i areo 91ntoni o, h c fi c n (Se ifi eogoh c n iolebc r QInc i cbnnng nid) i eben

entipre ebe n. S o c ri chtige SUi itte l c rgic lt h ie ri chtige QBirfung : S er o erliehte .bc rgog 6 efar gc re

'

it in grofi c S efi fi rgung. t eo ie inc

{f reunhQ orloé, e in nii cbternc r S eohoebtc r (mic her ipo terc

grennh he6 (Sloo igo)hurrbiebont h ie Eifi , er me ifi f lugen Slat, i l) r gn begegnc n : (Sc ior foll©1e i cbe6 mit S lei cbem oergc li en ; fo mirh henn (Srii fi n Siioreifa hnrd)

ie ine (Sunfi auegege id met. S ie ic r 6 cburbgug h emiibrt fi d) glei ngenh :S i orqui ie 6 irenc iann unter hen D ualen her Q iferiud fi h i e S tac i e n id) t

fefibo lten, fi e o errii i ihre Si c h c gum fi ergog (Se iar, unb h ie fi cfi fi nhen

ioilten, baben fi d) gc fnnh c n .

S 116 gmc i tc 6 11111 S irio’

o bc ifi t : D e l e n emigo e l prime r c o nsej o

(Eo fi gnerfi o om ge inh h ir ro ten) .2) 91116 her o

ie lo ergmc igten banhlung fibii lt fi d) folgenh c r Si ern . (Sraf Qllfonio o on (Songogo lic hte feit

friiber Sngenh fe ine reigenh e SiJi ubme, h ie (Sro'

fi n e c rafi n c o on Go falc ,alle in fi e lieht ibn nid) i , unh io bo lt er fi e!) gmeimo l h c i ibr e inen

Rot h . Sinn ifi fi llfonio h c r c ri liiri c (Si i nfi ling h c c Ro iiero Ysri c hrid) ;h i c fer bat h en Grc ign ifi en n id) t gle iebgii ltig gngeiebc n, er fi ellt ic gt her

S rofi n o on G o io le h ie bat te s117mm: c ntmeh c r fo il fi c hen (Sro fc n

(gr brachte and) h ie erfte S eo rhe i tnng h er S o lf fi ioge o on S o n Snan T en ori o

anf h i e S iibn c unter h em St itc h ,,S er fli erfiibrc r oon G ori lla ober h er fi einerne

(Sat S ami i ftimmt has S ud) gn Emogarté D per in allen bauptpun i ten ii bere in,

es ifi nnr me ien tli cb ohge fibmii dpt.

2 ) (Qin e hentfibe fi h c riennng h e r be ih en Romoh ien ifi mir n id) t h e ianni .

l l “

Page 173: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

164 Sind e . (3 c iamme lte flu fffi ec gur S iibnengc frbi cbi e.

9llfonio gum G o tten nebme n oher auf ibren Ecbnbc fi b o ergi ebtc n.

S i c Boge ifi feblimm genug ; ho erfibe int 911fon io h ei her fpriihen (8c

liebtc n : in borim’

i cf iger ©ro fimnt mill c r entiagen nnh o c rfibminhen,honn ble ibe ibr ieh e 9Bobl c rfpart, unb her E

'

mn ub he6 2ebn6berrn ic i

binfi i llig. 9Ille in 6 c rafi nen6 nii cbterne Rlngbc i t beiorgt, c in fo gemalt:

iame fi 3 erbauen h e6 Si notc no merh c h en 3 0m he6 Rai fere ni cbt o on

ibr abmenhen, har um erfi nn i fi e anhere 91ne funfi : 911fonfo fo il fi cb hen

91nicbc in geben, o lfi oh er G erafi nen o ergefi c n babe unh o ielmebr iegt

h ie S onno Enerc tia li c he , gugle i cb o her foil er Eneretio’

e Eli ittc r, hen

c h len 9léean io, h e ftimmen, h i e frbc inbore 9i eigung (“Z erofi nc no gn er

mihern. S ie fen Eli o t fe iner Sugenh fc inh in lr’

ibt fi cb her (8raf o on

©ongaga ge fallen, 916c an io iibernimmt c h c nfo llo bere itwillig hi c ibm gu

gc ho cbte Si olle . S a6 fo li cbc S oppelipiel fi ibrt nun unauc ble ih liebc

S ermi cf c lnngen berbc i, me lebe fi cb enh lid) habin gufpiben, hafi h ie ®riifi nQ afo lc betcbrt mirh unb ibren getreuen S etter 911fonfo miri li eb liebt,um fi eb mit .ibm gn o ermiiblen , miibrenh 9le c anio unb Querc tio e in =

onhc r tren bleiben.

Sn h ie ien ' fi inf Romhh i en li egen allc .ibonptgiigc her ,,S onna

S iono“nebc n e inanh c r, io feblte nur norb e in Ri infi lc r, mc lrbc r c o

o c rfi onh, gn fi nhen, gu lii ien, gn biuh c n, hamit ho e gerfi reutc (fi nge lne

gum o ollenh c tc n G angen fi cb o ere in ige . Li nh mieh c rnm mar c c S i ore to,

her h ieieé (Sei cbii fi mitc

{srenh en iihernobm. 6m bron cbtc , mo o ibm

brancbhor lebien, one hen fi inf o orbanh enen 6 ti i cf en 2 0pe’8 unb S irio

’e ;

er o erarh e itc tc ha6 entlcbnte S i c to ll mit eigc nc r merto oller Butbat,mohe i and) h ie Sc iebnung h er sJJi enfcbc n fomobl o c rti c ft o le iebiirf c r um:

rifi en mnrh e io entftanh ie in o ic lh cmunh erteo Sn itipi c l : E l d oselon

c an 01 d e sd e n (S rob mirh nnr hnrcb S rog mc rionc n,9lfte inte i lung,

C

golge h er .bonhlung ha6 911c fi nh et ltd) , mit un

mc i c ntli cben 91hmc irbungen, in nnierer ,,S onna S iono mi c h c r ; nnr

h ie 9i omen fi nh gum S ei l anhere : 6efar be ifi t (Sarloé, Bofe 3 10mm

be ibi 8aura unb SDi nbme Souro ifi hagegen h ie .bofh omc 6intio , fli erinmirh hareb h en (Srogiofo sBo lilla o c rtretc n, mc lrbc r mi c be i Sope

9Bnnh c r miri c i h ie S ero cbtnng ale S iener h e6 be lben au ftritt.tili oreto fi iblte febr mobl, hafi h er S ragioio in [e iner tie feren S i ellnngo le oberfi er Se lhberr n iebt gu gc brou cben ic i . S o rnm i ommt (Sorloo

fe lh it auf h en (Sehonf en, h ie fpriih c S ome ho rebSsifi gn befi egen, ibren

S eu tfib 0011 (S. 91. S obrn : S pan i febc S ramen , I I , 127 .

Page 175: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

166 S ind e, ©e iammc ltc 91nffi ibc gnr S iibn engc fibiebtc .

e inen glangc nhen Mo fi f engug, bi c rauf Sii ingc lfi eeben, G hngc rt, S ollc t nnh

S o fe l. 91m 8 . S io i begonnen obc rmo le Smootc nipi c lc , ibnou fo lgi c :8a ‘Brineefi c h

fi lih c . (S i c sBringc ifi n o on (i li fi ) , Romiih i c mit S o li c tin fi

'

mf 911ten o on Staliere . S ogn mar h c r 6 tofi h e6 S i orc to’

fibc n

Buftfpi c lo E 1 d osd on c o n e l d e sd e n”in (einen (Brunhgiigen o ermc nh c t.

QBc i l abc r ho e Enfi fpi c l, o le S c i l he6 (bangc n, fi cb c bc nfo lle hem

allgeme inen Si obmen c infi igc n mnbtc , [o mnrhe her 6 ebo 1mlo5 nod)

(Sri c cbc nlonh um c in po o r tonic nh Sabre gnrii cl o c rlc gt mc nigfi ene

h em 9tomen no cb; henn h i e 3 nicbouc r fi iblten fi cb nur onf hem S oh c n

o on S c rio illc e , unb niemanh mor imBmei fc l, men her‘Bringc nbofmc i fi c r

9lrboec e mc intc mit fe iner S irabe

,,J e d ira i

Q u e c c tribut, qu'

o n re nd aux trai ts d'

nn be au v i sage ,

D e la be au té d'

une ame e s t u n c lai r témo ignag e ,

E t qu i l e st mala ise qu e , san s 6tre amo ure ux ,

U n j e une prin c e so i t le grand e t génére ux .

C'

e st una quali té qua j’

aime e n n u monarqu e ;

L a te nd re sse d o c o e u r e s t o ne grand e marqu e ,

Q u e d'

nn pr in c e a r e tro ag e o n pe n t to u t présume r,

D es qu'

hn vo i t qu e so n an te e st c apable d'

aime r.

9lbc r febaferliebmirh man angemutet hnrd) hoe‘Bc rionc no c rgei cbn io

Spbito fi , Tyfi rfi o on fi lie .

S i c sBringc ifi n, feine S orbi er.

$3362; i ibre Smubmen.

Q nmo lne, 3 11t o on Stbo lo .

9Irifi omcn c e , fibfi rfi o on Emc fi c nc .

Sbeof lc e ,‘

5'iirfi 0011 2110106.

91rbo e c e , ($rgicbc r h c ec

{yiiri’

tc n o on Stbo fa.

SDi oron, lufi igc r Stat her SBringc ffi n .

‘a llio, heren Sofc .Sbeoe, S i ener h e6 Spbito e .

bingugc f ommen fi nh bier nnr : 9Irboec 9 , o le her uno c rmc ih lirbe

melebc h i c Q inle itung tiber fi cb ergeben labt unb hamit ie ine

S cbnlh igi c it gc tbon bot, fohonn 5301206, her fi cbmi t gmc i 9Bortc n bc gniigt.

Emolierc begann hoe"

5 tii c1 im breiten fi lnfi c glongc nh er 9llc ganhrinc r ;

10 mar her erfte 9111 beenh igt, her gmeitc angefangen, o le ein (Sc bot

he6 Sibnigo h ie S c icblc nnigung h er 91nffi ibrung befobl. S c r bofhiebtc r

mnbtc hem Elli o ebtiprueb geborebc n, h ic S c rie molltc n fi cb n ia) t cbcnfo

Page 176: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

X1. S pan i febc S ebanfi i ielc in S entfiblanh . 167

gebieten [afi c n unb her ftolge 911c gonhrinc r o c rmanheltc fi cb

plbbli cb in hi e befibc ih c nc rc 93rofo , mabrc nh norb c inigc bre iter angelegte

91u ftrittc gc f iirgt mnrhen . S abo rd) tro'

gt ho e (Songe h en S tcmpc l h c e

U nglc icbmiibigc n, fi bc rc iltc n. S cmunhc rung o c rh ient inh e6 h ie S iibnc n

G cmanhtbe it h e6 S irbtc re , mi t her er e in en $Brolog unb h'

mi 3 mifrbeu

iniele, molebe mc i fi in S allc t anfi lanfc n, hen 9111en ni cbt blobanfcbmc ibtc ,

f onh c rn c ine innere S erbinhung gmifcbc n h ic fc n iiberfi ii ifi gc n Si erratc nu nh her c rniterc n banhlung bc rgnfi c llc n mnbtc . 9111 93c rfonen treten

bier nocb bingn : 91uroro ; (Slimc nc ; S aris , c in 6 ebe’

i fc r ; Boeie eae ,‘

Jiibrer her Emc ntc ; c in «‘Bii r ; Sfi gc r, S atorn, 6 11mm, S eboferinnc n .

S taliere ic lhi'

t gab h en Emoron nnh Soc ioeo e . S ac S tii ef murh c im

6 0mmc r 1664 go §§onto in cblon mcbrmo le mi c h c rbolt, im nocbfi cn 9Sintera nf h em Sbc ater he6 95alo i6 = Si obo l fi infunhgmongigmo l naeb e inanh c r

gegeben ; c rbalten bat c o fi eb n irbt ouf her frangbfi irbc n S i ibnc .

9io cb h ic fcm e'

iubc rlieb glii ngc nh c n fi n fong in herc

i§rcmh c verging

geraume 3 c it, bie S onno S iono mic h c r e inmal hi e (Src ngen ibrer

.fi c imat iibc ricbritt ; erft no cb mcbr henn bnnhert Sobren c riebi c n fi c

i c nfc ite her 911pc n in Sto li c n . 91m 8 . gc hro o t 1 7 72 mo t he onf hemS bcotc r

”s on 6 o lootorc gu S c nc h ig o on her S ruppc 6 aecbi gum

c rfi c n Sto le horgc fi c ilt unh alabalh on o cbtgcbn 91benh c n binter einanh c rmi c h c rbolt : La princ ip e ssa fi lo so fa (S i c pbi lofopbifibe 93ringc ffi n),G rbonfpi c l in 3 91nfgiigc n o om (8ro fc n (Sari G oggi . S c rfc lbc (geb.

1 7 18) batte gune’

i cbft c ine Si c ibc o on 3 anbc rge iebi cbtc n unb 9115eunter h i c fc n ancb h ie S nranhot, mc lcbe un6 €ebiller gewann

fi i r h i c S iibnc bebanhe lt ; c r mar h iefc rbalb o om ©elcbrtc nnrtc i i

o ngc fe inhet, o on hen Buicbanc rn mit lebbo ftem S c ifo ll begriibt morhen.

"5 pfi tc r miibltc (Soggi o c riebi c henc foon ifcbc G tofi c , hi e c r her ito li c n ifcbc n

S iibn c hareb (c ine S earbc itnng gufi ibrtc , nnh gn biefc n gebiirt an cb,,S ie pbilofopbifibc 93ringc ffi n

, melebe nid) t etwa h c r Si olierc’

fcbc no on fonh c rn h em Sufi fi aie l Emot eto

e nacbgebilh et i fi .

S a6 6 6111 mar bc fi immt fi ir h ie S rbonfpi c lc rin Sbc ohora SRiee i S ortboli,c rfi c Si c bbobc rin he6 i tali c n ifiben S beo tc re in ‘Barie , ibren S ornomc n

tre'

igt h c ebo lb h i c ‘Bringc ffi n ; abc r ancb o on h en iibrigc n 9i omc n fi nh

h i c mc iftc n gc fi nh c rt . 66 i ft eigc ntiimli cb, hob ic h c r S earbc itc r fi i re(Sn-fi e be i hen banhelnhen 95c rfon c n gum 9Bi c hc rtiiufc r morh. S o

o c rmanhc lt fi cb S toretoe’e (Sragi ofo $Boli llo in ©ianetto, S c i

‘rc tii r unb

S c rtrantc r h c r S onno S bc ohoro . (boggi bo t ibm ho e ©mgioio=98c iennicbt obgc fi r c ifi , alle in er mirh hoeb 11m c ine fi ari e 6 tufc emporgc bobc n,

Page 177: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

168 S ind e , Q e imnme lte 9111116“ gar S iibnenge fdpiebtc .

fibon hurrb fe ine S te llung gnr S ti nge ifi n, ia iann ibm henn h ie G rfi nhungnnh Be i to ng ancb hes fe ineren 931onc e mi c h c r ano c rtront merhen . S onna

I bc o horo bc fi bt, im Ginf long mit h em gcmei bltc n S itel, c ine fi artc

3 ugabc o on SBlfi lofopbie ; monebc o (i ingc lnc i fi mc br abgc runh e t nnh

o erti c fi , habc i mirh abc r he r S on h e6 (Songc n no cb hem 3 c itgei cbmaet

mefc n tli cb bc robgc gogen gn lufi igc r QBirfung. S er (Sang h c e S ti i d eo

folgt 911i fiir 9111, 91ufi ritt fi i r 9111ftri tt h em S i orc to’

fiben S orbi lh c .

(Soggi’e 953 c rf c eriebi c nc n in hentfiber fi beric gnng o on

t

{yr-i c ht .

91ugnfi C lemens 98 c rtbc § (geb. S o gelangte ,,S ie pbi lo

iopbi i’

cbc 93ringe ffi n”irbou im lc gtc n S i c rte l he6 vorigen Sabrbnnhe rto

anf unit e h c nticbc S iibn c , mo ibr mi c biebc r iibc ro ll h ie (Snnfi

h er 3 nfebanc r gu te i l murh c . S o e o eranlobtc hen 981m c r boftbc atc r :

ic i rc te'

ir nnh S ramo turgc n h c e S nrgtbeo tc re Sofc f 6 cbreoo oge l, mc lrbc r

fi cb hen moblf lingenh erc n S cbriftfi c llc rnamc n I bomo e 9Bc fi ober Sto rl

9lugnfi QBc fi be ilegte , gu nener iBeo rbc i tung h es alten

S i c ie lh c mo t he gum erfi c n smo l gegeben am 18 . 9i oo cmbc r 1 8 1 6, fi e

ging iibc r all c h c utf ebc n S iibn c n nnh blieb forthon c rnh o nf ibnen

erbaltc n .

‘B efi bo t aber n id) t gnm’

i ebfi no cbEmorc to gea rbe itet, mi c ha6

ie in S itc l angi c bt, fonhe rn er fo lgtme ifi (Boggi’

e I egt in h ersIii ertbc szi

fi be n

fi bc rfc bnng, heren 91u6hrfi c1c oft miirtli cb be ibc baltc n fi nh .

sBe r in,o le S e rtrautc r h er ‘Bringc ifi n, mirh abe rmo le um c ine S tufc gcbobc n ;S io no frbi i tte lt mit (Blfi cf h en pbi lo fopbiiebc n S allo fi ab, morin fi cbo i c l beh c n f li cbc Sangemc ile harg ; SBiibnener fabrung be lebt unh bc fiblenn igt

h ie QBortc . S em 6 tii c1 mirh n i cbt blob h er E cbmuef he6 S eries, h e6

lc i cbt bi nglc itc nhc n fli e imc e mi c h ergegc bc n , and) manebc r glii c fl iebc (Se

han f c in anmutiger, fe in gugc ipigtc r<

{f orm bere i tbert ho fi ie lbe . b ingo

gefi i gt bat gune’

iebfi 93 t h en acbtc n 91nftritt im bri tten 911‘tc , mo S on

Q u ie her S onno Sant a fe ine Q i c he c rf lort, iohonn 91ho lf S iblinc r h en

fi c ben ten 91uftritt ebc nha, in hem S on (Bafi on ie in berg h c r S onna

gc ni fa gu‘

z

yiibc n legt. C fi c nhar le itete einen mi c h en anbe t en h er

(Sc honf e , ho e S erbfi ltn ie h i c fe r be i h en Q i c bc epoarc tiefer gn hegri inhen,hamit nid) t h eren iebliebliebe

’Bere inigung re in o orfibri ftoma'

big c riebe ine,mobc i man in S pan i en o llerh inge f e in S eh c n f c n fanh . S c r gntc Swe et

c ntfpri cbt h en tfibc r 91nfibaunng, c e i ii o her n id) t gu leugnen , hob h ie

'1‘

I beatrali idpc E eri e o on C arlo (S oggi . 91116 h em Si tali c n ifi bc n fi ber-febr

5 a3m. 23m . he i h er mum mongravh i fcben (”i c i c ll i cba ft. 1777 mg 1779 .

S onna S i on o . a tipi e l in bre i 9mm .

iRad) hem S pan i ftbm beg S on

augu ftin fl oreto o on Si . 91. 99611. 19 111 1 1819 , 3 . 91. R all isbo ubc r.

Page 179: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

l 70 S ind e , S e iamme lte 911616t gut S iibnengefibirbte .

(Srunhgehon i c n in mir i iamc r S iibnen fafi nng, h ie S i c nfiben folgten leh iglidiher berf fimmliebc n S orfibrifi : S a mar her gntmiitige a c l, h ie mi h c r:

ipenfi ige 9i iebte, h er nnterncbmc nh c Biebbober n c bfi h em hurebtri c be n en

S c hienten, h ie o erfibmibtc Safe , o le Bugabe no cb e in horhe ibigc r

Snoo lihe, c in ftotttc rnhc r to uber Sbii rfi ebc r. S c i S onna S io no

lagen h ie S pic lorten o o r S i orc to : c r miibltc , orhnc tc , fi nhertc mit

gli'

nf liebcm S rifi , S oggi unh flBc fi lieferten hann norb fe inere 91116

orh e itung. S o batte ha6 S ti'

nt itc te neuen (Semina gn o c rge i cbn c n :

h ie ‘menfiben mnrhen gcbobc n, be i fcbii rferc r 3 c iebnung ; 91min o or

allen fti c g o om pofi c nbo ftc n (Stagiofo gum mc ltf lngen S c rtraute n h e r

Sringeifi n empor. S onno S iono” in ibrer 91rt fi ebt e ingig ha , fi e

bat niebt ibree S le i cbc n bei o ne nnh ble ibt uno ergiinglieb. ,,E l mayo r

impo sible“in (e iner mc rbie lnh c n S earbc itung fanh gmar iibc rall 9111

f lung, alle in ho e S tii cf ifi longfi o c riebollc n nnh o c rgc fi c n . Su hmig

S i ed me inte, c o more mobl no cb c in S erfi teb mit Emorc to ielbfi gu

um c in nc ueo Slnftfpic l gn ge winnen c r [o wen ig ale

G hnarh o on S ii lom’ ) fcbc inen Bope’

e nripriingli ebee Euftfpie l gc f ann t

gn baben. QBenn abc r an cb h ic fer S c rfi teb c ine.gc h c r gc fn nhen bii tte

mic h ie 9Befi‘

6, fo milrh e h oeb E l mayo r impo s ible frbmc rli cb mc brc rgi c lt baben o le o oriibc rgcbc nh c n (Erfolg ; ic h enfo lle ge igte 9Bc fi fe lbe r

f e in e 9i c ignng, h i e nc n c S earbc itnng gu

S o entgegengc fegtc e S ebirf ial tonntc aid) t h e r 3 u fa11 berbc ifi'

ibrc n ;

ie in S mnh liegt harin, hob h ie be ih e n S tii d e, no cb (Sc hanf c n un h

91ne fi'

1brnng, e inanh c r entgcgc ngc i'

c bt fi nh . E l mayo r impo s ible bi e te tn irbte o n inne rli cbc n mc cbfe lnhen ‘Borgongc n : has g ie l ifi c in re in

ei nbc rli cbc s, c o mirh c rre iebt hurrb dnbc rli cbc S ti ttc l, hurrbS c rf lc ihungc n,h ie fi cb mcbrfaeb mi c h c rbo lc n. S o nna S iono hagc gc u ge igt u n6

fc fi c lnh fi c inne rliebc S orga'

ngc : h ie 9Bonh lnng he r be lbin, h ie S c lh fi s

h c berrirbnng he6 be lben nnh hagmiiebc n bewegt fi eb h er h opp e lte

S e rtrontc , mc lrbc r hort has ge tter fcbii rt, miibrc nh er bier S i ic e faltc

prebigt. $06 fi nh S e rbfi ltn i fi c , h i e Tub nicbt fi bc rlc bc n tho nen , mc il

fi e immer ibre n Si e ig bebaltc n . S ober has fi nh c rgc hn io : bi e r h ie

S auer, hort he r S ed an.

1) e ars“ ; hram. 98a “ 11. S i ilom. Gi aL S

Page 180: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI I .

Shak lpere nnh (barride .

[‘R i eo loue S e line , her 9119111115 11011 R ifliam S bai ipc rc . S ann , b. S . Rbn ig,

185 1 . Memo i rs a t C h arle s Mac klin . by W i lliam C o o ke , Lo n d o n , 1806.

Memo irs o f th e Li f e o f D av i d G arri c k . By Th omas Lo nd o n . 1780 .

2 vo ls . D rama t i c Misc e llan ie s , by Th omas D av i e s . Lo nd o n ,1784. 3 v o ls .

T h e D rama t i c W o rk s o f D av i d G arri c k. Lo nd o n , 1798. 3 v o ls . T h e

Private Co rre spo nd e n c e o f D av id G arri c k . L o nd o n , 2 v o ls .

S bo l‘fpc re unb (barri cf ge igen in ibrer Sc henebabn c ine fc ltcn c 91bn

lieble it : be ihe maren S iebter, be ihe S ebanfpi c lc r, beihe S rbonipi c lnntc rnebmer, me nn an cb ho e (Semi cbt ibrer 8c ifi ungc n ouf hen o c rfebi ehenc n

S c h i c tc n o c rfebi eh c n i fi , unh be ihe fi cbc rten ibrem 9iomc n hau c rnhee

(behii cbtni e bei h er 9iacbmelt. (Sett enni hnrd) einen 3 eitroum o on

bnnhert Sobren, fi nh fi e o c rbnnh c n hareb hen i lmfi o nh, hob (h orridhen e ignen ! flinbm be feitigte, o le er hen Slnbm S baf fpc ree c rn c nerte .

S baliperc e Sc hene lanf mirh hurrb c ine Siille uno c rbiirgtc r Sr

goblnngc n oerfibbnert aher o c runfi o ltet ober gar gc ring ifi hi c 911113

ben te, menn mir ni cbte o le fi ebere QBobrbe tt gn bbrc q o c rlangen . S bai

fp eree Satc r mar e in (Sranhbefibc r gn S tro tforh om 9lo on ; her (Se

bnrte tog ic inc e S obnc e QBiiliom h lieb unc rmittc lt nnr h ie fi ber

lie ferung o c rlc gt ibn ouf hen 2 3 . 91pri l 1 5 64 : iein S onfi ag iit h er

26. 91pril ; er o erbc i rotc tc fi cb im 1 9 . Sabre mit 91mm botboman,melebo 8 Sabre fi lter mar. 911t langc harauf ging c r alle in no cb Eonh on

unb trot bier in<

t ii tigf c it gnc rfi o le S ebanipic ler unb S iebter,

io honn ancb ale S cbou ipi elunternebmc r, in h i c fer (bigc nfibo ft iebon o or

S ollenhnng h c e 24 . Seebene iobrc e . S on le inc n SRollen fi nh une gmc i

belannt : h er (Sei fi im bamlet nnh 9lhom, her S iener S liver in 9Bi c

c e (i ncl) gefallt”

. 9116 S cbauipi c lnntc rncbmc r le itete er mit fi infgcbn

1 ) I bomae S oo i c e mar e in S rbon fpi e lc r h er (Si orrid fiben (Se i c llfebo fi . 3 11

fe in en R o ll en gebbrte : S lo fi c r im h er Rbn ig in , t e gut, 9111ee gut.“

G t frbri eb Qu ifi oi e le , fi arb o le S uebbdnh ler 1785 .

Page 181: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 72 S ind c , (Sefamme ltc 9lu ffiibe gur S iibnengefebiebtc .

gle i cbgefi elltc ncS c i lbobc rn h ee

s«13 lo lf friore z il

bc ater, o lio benannt, mc il

c e in h en (Sc h iiuh en e inc e oufgebobc nen Si lofi c re her S omin i foner oher

,,fibmo rgc n S riiher“errichtet mar . S en gc h e iblicbc n Srfo lg h c e unter

nebmene beme ifi c e , hob h ie (Se ic lliebafi nebc n h ie icm 9Bintertbeoter

no cb c in S ommc rtbeo ter om ic nfe itigen Sbemfc s i l fer erbaute , mc lcbee

her S lobue bieb o on e inem berenic e mit her QBe ltlugc l bc lafi et,her ibm ale 91hge icbc n h i c ntc . S bo f iperc bc iucbte inh c e alli ii brli cb fe ine

be imo t, ie ineC

5amili c ; er fonftc ho e fi o ttli cbfi c bone , mc lcbee S tro tforh

oufgume ifc n batte, unh erwarb gu h i eicm me itere 86nh c reien . zi lo cbllbc rf cbre itung h c e 40 . Sc hene iobrc e gog er fi eb gong habin gnriief , obne

hem S i cbtc rheru f untrc u gu werben . S e in Sabree e inf ommc n bc trug

400 ‘t . S terling, no cb bc utigcm (Se lhmert c tma 2400 ‘t . Sn

S tro tforh itarb er 5 2 Sabre alt am 2 3 . 91d 1 61 6.

‘Bon bre i Ri nh ern

iibc rlebtc n ibn gmc i o erbe iro tc te S iirbter, aber fcbon im Sabre 1670

erlofcb mit einer S ni c lin feine unmitte lbare Elio cblommc nfcbo ft. S i c ie

fliiebtigc n 811gc geben 9i l1c e , mo e urfunh li cb ifi , ith er S baffpc re’e

fi nbc r e e geben ; h ie umfo fi enh ere Runh c iibc r fe in i n n e r e e Sl eben

bieten une fe ine sIBc rlc , nnh fo mifi c n mir henn : er mar her grbbtc

Smouipie lhi cbtcr aller S olf er nnh Se iten .

(SJenou bnnhert Sabre no cb hem S oh c S bo f iperc’e , am 20 . Se

bro ur 1 7 16, murh c S o o ih (Sort irf gn bc rc forh geh orc n . S e in (St abvo ter , c in frong

'

o'

fi icbc r 93rotc fi o nt , batte in (Englanh S cbnb gc iu cbt,no cbh em ibn h i e 91ufbc bnng h c e G h iete o on 9iontc e one her be tmat

o c rtri ebc n ; ie in S ater mar Ropite'

in in her 91rmc e . S en lc bbo ftc n

Si naben fc fi c ltc n h ie S iirbc r n i cbt o lIgufc br, obc r fibon im 9l1tc r o on

elf Sobren o c ronfi o ltc te er c ine S beo tero orfi ellung.

sl ii enn habc i fe ine

Sonne, ie ine no tii rli cbe Bcbbo ftigf c it S c ifo ll c rbi c ltc n , ia bcme ifi ho e nnr

weni g, mc i l Q c ifi ungc n h ieler 91rt immer hon fborc Buicbouer fi nh c n . S alhno ebbc r fo lgte er her S inlo hung ic inc e D be ime , her go Bifi obon c in

grabc e 9Bc ingc fcbii ft betri eb, f cbrte o h er irbou im ne'

i cbfi en Sabre noel)

6 11glanh guriief , 11m h ie unterbro cbenen S tubic a mic h c r onfgun c bmc n .

bier murh c ipiiter S amuel Sobnion fe in Ecbrer, Src unh unh (8c fi ibrtc ;h ie S ei hen bc fiblofi en, ibr bei l in Bonhon gu o c riucben . (So rrirf c rbtc

o on h em Dbc im 1000 ‘t . S terling, fe ine be ih en S ltc rn fi orbc n furs,no cb e inanh c r : c r mar iebi obllig fe in e igner berr . (15111 sIii e ingefibii ft,in (Seme infibo ft mit (e inem 93 rnh e r unternommen, batte nur inrgen

S c ftanh ibn tri eb c e unou fbo ltfam her S ubne gu . ii io cb c rnfi er

S orh c rc itung betrat er h ielelbe in Spemicb, 25 Sabre o lt, unter hem

Page 183: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

174 S ind e , G c Iamme lte 9luffiibc gur S iibn engefebicbtc .

f lango oilen S timme e iner nc nc n S dngc rin , melebc fi ir h ie Over in

G ooentgarh c n gcmonnen mar, unh (h o rrid mit S bafi pc re im S n nh e

o c rmo cbtc h i eemo l n ia) t, h ie alte 91ngi cbunge tro ft gu h emobrc n . S o e

o c rftimmtc ibn um fo mcbr, o le ou cb feine S c iunhbe it c r gfibltc i cbt

47 Sabr febc n gu man f c n begann . S i c S fi h c r in Sahua li eben

c ine giinfi igc 9Bir1u11g bofi c n : (o hego h er fi eb henn hortbin gu longer cm

91ufc ntbalt, hurcbrc ifi c Sto li c a unhC

Jronlre i cb, i ibc ro ll h on fi nbe imi i cbc n

mi c h on Sremben mit 91ue gc i cbnung begri ibt. E rfi no cb anh c rtbo lb

Sobren lehrte er in h ie beimo t gariirf . S e in 9q trc tc n o le S c n c h irt

in 98 1c l Bd rm um mar e in i c ltc nc r S riumpb: h ie S e t :

fammlnng cmpfi ng h en langc ntbcbrtc n 8i c bling mit 91uebr1'

i cbc n h ee

Sah c le , mi c man fi e ni c gc iann t batte . unb her Rfi nfi ler mar n orbo orgc iebrittc n in Src ibc it, in S i cbc rbe it gur o o ilc nh c tc n S i c ifi c r

fibo fi . 91bc r he r G rfolg fe iner S ohe fur c rmi c e fi eb o le n i cbt nacbbo ltig.

(Sirbts unh S te inbc fcbmc rh c n f ebrtc n in f ii rgc rc n Smilebc nrfi umen mi c h c r .

S e in S i itunterncbmc r Somc e 80 11) itarb 1 7 7 3 , h i c gongc S beo tc rlc i tungbli c b ic gt h em 5 7 iobrigc n S arrid , c ine fi afi , h er er auf h ie S au c r

ni ebt mcbr gemacbfc n mar. S o tro t he nn immer unobmc iebarc r h i e

fcbmc re S fi i cbt beran, one hem 9Bir1unge frc i fc gu fcbc ih c n, on h en

touic nh Soben ibn f c fi c ltc n . 1 776 o c re’

iubc rtc c r fe ine bolfi c h e r .

S bc o tc rsG onge ifi on 11m 58m; no cb e inmal bcmunh c rtc n ibn h ie

3 ufebau c r in (e inen grbbtc n SRollc n : h c r S e ebgigiiibrigc eriebi c n naebeinmal in alter Strait im Sener he r Sugc nh o le bamlet, Sear,fli iebarh honn fibi c h er h on her S fi bne anf immer am 10 . Suni

1 7 76. .Si’

mfunhhrc ibig Sabre amfabte fe ine S bii tigf c it o le S ebo u fpi c ler ;in 84 S tiid c n mor c r ou fgc trc ten, in 9 7 o c rfcbi ehenen 9lallen . 3 uglc i cb

batte c r filt h i e S iibn c mcbr henn 20 e igene 91rbc i tc n ge lie fert, h on

h er S ofi e bie gum S cbouipi e l, unb gi cmli cb c bc n ioo i c lc S earbc itungc n

fremh c r S tii d e, nebc n gabllo ien ‘Bro logen, Spilogen unb lbriicbc n mc ififo ti ri iebc n S aebc n . S i c fe icbriftfi c llc rii cbc n S c ifi ungc n glii ngc n wen iger

hurcb S i c ie o le ho reb fcblogfertigee S eberritbc n hee S egenfi onh c e fi ir

h ie 9Sit iung hee 9Iugc nh lirf e . 9Iber n icbt langc mcbr follte c e ibm

o ergbnnt fe in, au f h en Sorbeerc n auegurubc n . 11m 9Bc ibnacbtc n 1 7 78,

ale c r mit fe iner ($attin be i h em (Sro fc n S penc er gum S c fu cb mar,

erneuerten fi d) in be ftigfi er 9Re i fe h ie alten Se ihen, mc lcbc am 20 .

Sanuor hen S oh berbc ifi ibrtc n ; am 1 .

c

{scbrnor erfolgte h ie fc ic rli cbe

S c ftattung in (Snglonh’e mubmee bo llc , hem ‘Bo c tc nmin lc l" h er SIBc fi

minfi c rs9lhte i . til i fi nnc r h om bad fitc n mange bie ltc n h ie 6nhe n hee

Page 184: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XII . S bo i ipere unh Giorrid . 1 7 5

S obrtu cbee , ungiiblig mar ho e Sei cbc ngc folgc ; am grobc n Sborc her

R ircbe empfi ng h er S ifebof o on morbefi c r, S c rbant h on QBc fimini'

tc r,

mit fe iner (Sc ifi li cblc i t im o ollc n D rno te, hen S arg unh fc gnete ibn,cbc er c ingc ic nf t mo t he o or h em S boffpc rc z S c n fmal. (Sorri cf

e (So ttin

iibc rlc btc ibn um 4 3 Sabre , fi e itarb 1822 fafi bunh c rtiiibrig. S on

h em Riinfi lc r unh hem S i c ni cbc n c rbalten mir h i c fc e S ilh : h ie 9iatur

batte ibn n icbt o erfibmenh c riicb begabt fi i r h ie Si nnfi , fe ine ©c fi o lt bli c betmae unter S ti ttc lgrbbc , fe iner S timme feblte her o ollc along gemin :

n c nh c n 9Bobllaute , obc r mii cbtig gebot c r liber hen 9luehruc1 h er Se ihen

f cbo fi in 3 0m , S c ro cbtung, S cbrc d , S c rgmc i flung, QBobnfi nn ; mit

glc icbc r S oflenhung fi anh ibm h ie bbebfi c 9111egc lafi c nbc it gu (Sc bot.

G r mar c in Sc inh h c r rhmifiben S t arbt, ibm feblte ho e S br fi i r

S lu fi l ; mi t her 9i c ig1mg, S elh gu erwerben, o erbonh fi cb fibranlc nlo ic

Src igc bigf e it. 3 11 (e inen S cbmii cbc n gobltc il nc ntfiblofi c nbc it , iiher :

tr ic benc Gmpfi nh li cblc it, iingfi li cbc S cbc u o or tahelnh cm il rtc i l, (Eifc r

iu cbt ouf o c rmo nh tc e S erh ic nfi . (i t o erfi anh So tc in iieb, (Sri c cbiicb,c

{Srangiifi icb Sto li c n iieb, S pani ieb; . ie in bane bot h en milllommenc n

S c rc inigungepuni t fi i r allc (Srbbc n in Runfi unh 9Bifi c nfcbaft : biermar er h er fe infi c 99eltmonn, her li c henemiirh igfi e bo uebc rr. il nh

menn her S prucb begriinh c t ifi : ,,S ogc mir, mc r h c inc Src unh c fi nh ,

i n (age i cb h ir, mer hu bifi !“ hann gc niigt c e gu fogc n : ie in Sreunh

mar 3 5 Sabre binhureb 9Billiam ‘Bitt, (Sro f o on Gbatbon. S c i moncbcm(e igc ntiimli cben bi eler S eribnlicblc it marbte man fragc n : ,

ob c e obil ig

bc h c utunge loe mar, hob in h en 9Ihern hee (i nglfi nh c re ©arrid o om

S o te r ber frangbfi febc e S lut rollte , hob hann ancb heaticbc 9Iri ho rebf e ine (Sattia ibm nobc tro t ? S i c 3 c i tgc nofi c n batten hen Scbc nhen

gecbrt hurrb h en 9iomc n : Snglonh’e 9i oe e iue

; bi eler gJiamc ift ibm

gebli c ben be i her 9ioebmc lt.

91bc r h i e Sngliinhc r prc ifc n (Sorrid niebt blob ale hen unerrc i cbten

S o rfi c llc r mc nfibli cbc r Sl e ih c nicbo ftc n ; fi c pr c i ic n ibn ancb o le h en

groben i lmge fi o lter ibrer S iibnenme lt. bier mar S ic lc e gu bc fi c rn ,

no cbh cm beb c in oblligc r i lmfibmung o ollgogc n batte in h er Be it h on

S bafi pc rc e be imgo ng bie gn (Sorrid e 9l11igang. S ieic r ilmfibmungf onntc 11m (0 weniger ouebleibc n, mc i l h ie englifebc Sbc o tergc fcbimtcfc fi oermo cbic n ifi mit her (Sc fibirbtc hee c nglii cbc n S o li c e unb fe iner

Si bnigc . S ae Sbc atc r mar c ine S o lfe lufi bo rf c it, miilf ommc n in S iahi

unh Sanh, h er S cbouplab mc cbic lte o om Salab bie gur S ebc une berab,abc r h ie abnigc maren feine (Shaner. Ge batte h ie biiebfi c S liite

Page 185: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

176 Sind e , G efamme ltc fi ufie‘

ibc gur S fi bnengeiebirbte.

c rre i cbt gur 3 c it o le Sibnigin (Elifabc tb itarb in hen 60 Sabren

ic nfc ite uuh h i c e i c ite he r S cbmellc hee 1 7 . Sabrbunh c rte c ntftonh c n gu

Eonh on 1 7 S cbou ipi c lbfi uic r . li nte r Rorl I . beginnt her S iirgerfri c g,

mc lrbc r gune'

irbi'

t h ie S cbouipic lo orfi ellnnge n fibiih igt, bie enh lid) puri :

tanifibc G lanhc nemut h i e ie Suithorf c it e‘

i tbtet, gegen h ie S i itte hee

Sobrbunh erte mirh hurrbgmc i 9lttc h ee langc n SBarlomente h er fi cbtungG c i cbee fro ft o c rliebc n. 9i lk S ebanfpi c lbdufer io llen ni ch ergc rifi c n , allc

be i Sbc o tc ro orfi c llungc n S i itmirf enhen bfi c ntlieb gc fi iiupt me rh e n , alle

G innabmc n horoue oerfo llc n hen 91rmc n, i c h c r Buicbauc r fogar (all 5

S ebi llinge ale S ube erlegen . Bwar h ie fi renge S urcbfi ibrung h ee

G c i cbc e mo rh in h en 9Birrc n her 3 c it unmiiglieb, o her hoe S rbau ipi c l

frifi c tc h o cb nur c in o c rh orgc nee f i immc rlicbc e S aic in. Sr fi mi t her

sJi c fi auro ti on fi c lc n ie inec

5e1'

ie la, c e mo t he gu nc u cm fi c hen gcmc eft

hurrb h ie G unfi hee bofc e one hem S o lfe tbc otc r mar c in bo f :

tbc o ter gemarh c n. 3 mc i 951'

ibnc n traten ale ho lh in 9Bc ttfi rc it : bie r h 1c

G c i c llfibo ft hee Sibnige“

, hort ,,h ie G efc lliebafi hee bergoge o on S ort“

,

ibre imitgli c h c r c ingefibmorc n o om Borh sRommc rbc rrn auf hen a lt

bergc broebten 9iomc n o le S iener her Q rane“

. S e ihc G ei c lli cba ften

o c rc inigtc n fi cb 1682, no ebh cm h ie ic nigc hee Rhn ige in furgc r 3 c it h urrbh en S oh oher hurrb 9lbgang h on h er .

‘Bfi bnc ibre h c fi en Stra'

fte o e r :

lorc n batte ; hafi i r c ntfi anh c n n c nc Sbc atc r mit h em n c nc n Sobrbunh c rt.

9lbe t ho e bone bonnoo c r mnbtc h ie Runfi n iebt gu fibiiben, hen n c e

mnbtc fi c n id) t gu fibiibc n . c o h fi cb’

e h oeb, hobG eorg I I o le ibm

9Billiam bogortb c inc e fe iner G emii lh c iibe rre iebt batte , h en S io lc r mi t

1 G uine e h c fibc n fte, mc i l ibm h i c ic r (i breni olh fi ir h ie S pie lere i nblligonerc i cbc nh i cbien ; unh h i e S rbauipi c llunfi erfreute fi cb be i h em Rbn igc

le in c e bbbc rc n 91nicbc ne ale h ie Slo lc rc i . o e mo t he henn ho e bo ftbc o ter o llgcmaeb mic hc r gum

‘Bolfe tbc o tc r, gur S o lf e lufiborlc it.

981111 mar ingmifibc n gcmorh c n aue S bo ffperc’

e e infacbc r S i ibnc

obne 9Bc cbic l hee S dn up labee , obne Bmi irbc no ltc , ho fi ir o her mit hem

ftonh igeu S ovpe lbo lf on, mc lrbc r fe inc e Emaicbin ifi c n h c hurftc , um h ie

o c rmirf c ltfi c n banh lungc n obne ic h c n 91ufbou gu c rmhgli ebc n ? 3190

maren S bo fi pc re’e unbc fongc nc 3 ufrbo 11c r, he ren (Einbilhunge fro ft, h em

S i cbtc rmort h bllig gcborebc nh , obne iiubc rlirbc i lntc rfi i ibung in allc

9Bc lttc ilc fi cb c ntfiibrc n S cbon unter (Si li iobc tb’

e fli c gi c rung

1 ) $6 3 1. fli eo l. S e li ue z li ebc r h o e c ngl . Shoo ter gu S bal'iperc

e Brit. fi remen .

S. G . beui c . 185 3 . 8 .

Page 187: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

178

o

S ind c , G e fammc ltc Qlu ffi ibc gur S iibnengeicbi cbte .

hob c ine S ud lebr gur alten (binfacbbc it unmbgli cb mar, hob leh iglid)hareb ho e S e imc rl o on 91ue fi o ttnngepracbt her 9Bc ttfompf mit hen

ii hrigen S beatc rn fi cb be ftcben lieb. S o follte henn her G c fibmod ,h en er ni cbt o orfibrc ibc n lonnte, ibm mc n igfi c ne bienen ; c r ta

ufibte fi tb

fe lten iiber h ie G rc ngc n fe iner berrfibafi , obc r mitunter begegnete ho cb

hi eie S iiui cbung aurb ibm.

S i c Buicbau c r maren bere ite c ine S i acbt geworben, fi e molltc n

G riebe geben, fi att fi cb h i e ic lbc n geben gu lofi c n, allgubc rc i tmillig

folgten fi e her 8c itung gc icbi cf tc r 9lufmi c glc r, me lcbc h i e Sufi her S i cngc

am robc n Slorm ouegnbc utc n mobten. 3 mc imo l itanh G arrid h em

tobc nh en bou ie fe inhli cb gc geniiber , be ihe S tale unterlag h er gc

fe ierte Bi c bling , trob aller Gntfiblofi enbe it ic in c e 9Iufi retc ne . S c r

c rfi ecLi'

bc o tc runfug (1 7 5 4 galt e iner nc nc n Sontomime : ,,S ae

cbinc fi fibc Se ft“

, mc lcbc e Sranfrc i cbe h eriibmtc r S all c tmc ifi c r S auert e

auf G orrief’e S erlongc n c ingeri cbtet batte . S i c mar gc ifi loe , obc r

pro ebto oll ouegefi ibrt, gong c ntipre ebc nh her S e igang hee S agee ; fi e

murh c mibli cbig o ur one politiicbc n G runh c n : gmifibc n (i nglo nh unh

Sran frc i cb mar inh efi c n h er Si ri eg ouegebro cbc n, unh unter h en gobls

rc i cbc n S arfi c il c rn be fonh c n fi cb ancb frongofi fibc Sanger. Siinf 91bc nhe

miibrte h c r S turm ; G arrief o c riucbtc umionfi , hareb S orfi ibrung fe inerhe ften S ollc n h ie 3 uicbo uer gu gew innen ; Sl ogc n c ineric ite S o rtc rrc

unh G alleri e onherie ite f iimpften erbittert, c e fi obS lut, G arrid e 8 c bc n

1am in G c fobr : c nh li cb mnbtc ho e Gbinefi fibe Sc i au fgegebenmerh en . S er gwe tte 2om murh c im Sonuor 1 763 ine QBeri gelegt,an e inem 91bc nh c , fi ir h c n hi e erfte 91uffi ibrung h c r S eihen S c ronc fc ro on S bo f ipc rc no cbS eniomin S ietore

1) S c orbc itung ongeiebt mar. S i c e

mo l banh c ltc fi cb’

e harum. hob man, iobalh h er britte 9lf t gu Gnh c

mii re , S inlob fi ir hen bo lbc n Src ie bc gcbrtc , fo lle ni cbte etwa c ine

n eu c Sontomimc hen S efiblub mo cbtc . G orrid bc ri c f fi cb o c rgc bc ne

harau f, h ie S ogc e f ofi c n fe i c n miibrc nh h er lebten 60 Sabre ran 3 4

t . ouf mcbr o le 90 t . gc fi i c gc n man lieb ibn n i cbt one reh c n,naeb gmc itii gigem Sorm h lieb nur iibrig, h ie Sorh c rung gu bewilli gen.

S e ih c S i ale murh c ho e Snn c rc hee banic e o o llfi o'

nh ig o c rmiifi c t. S c i

io lcbc n Rri c gegufi iinh en gmi icbc n h en 9iacbbarrc iebc n h i ee ieite unh ic n

(c i te h er Samben, o erh i c nt c e hoppelte 91nerf c nnung, hob G arrief hieSntfc rnung her 3 ufcbauc r o on her S i ibnc untc r nabm, mo ibn h ie i c lbcn

1) S . S . 108.

Page 188: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI I . S batipc re unh G orri d . 179

o ft cmofi nhli eb genug belii fi igt batten . Se gefibob, o le c r gu S ubiin

h en Sc ar horfi c lltc unh im IV. 9Ilte, hoe baupt ouf G orhelio’e S cboobc ,

c ntfiblummert mar, hob e in junger G entleman one hen Rulifi c n tro t

unh gong unbefangen S ire . 9Bo f fington-60rh c lia umarmte ; hoe o ollbc

f cbtc bone oh er gab ni ebt e inmal ie in S libfallc n funh, ia gcmbbnt mar

e e on h c rorti gc 3 mifibc nbonh lungen . G orri cf iiberlc gte fi cb h ie S acbc

r c ifi i cb, er begonn mit einer Srmc i tc rung hee Buicbauerraumee , (0 bobh ort 9111c bequem untertommc n tonntc n, me lcbc bie habin ouf h er ofi c nc n

S iibnc oher binter hen Siulifi c n her S orfi c llung bc i gcmobnt batten.

Siacbh cm h i c fc bouli cbc 91nherung ouegc fi ibrt mar , ge lang ee in h er

S bat feiner f lugc n G cmanhtbc it unh leinen S erh inhungc n mit hen

bbebftc n G c iellicbafte frc ifc n, allc S iibnengufibauc r fi ir immer one hem

S c rc i eb her S t etter gu o ermc i ic n .

91nd) h i e S iibnc ntro cbt c rfubr einen meic ntli cbc n Sorticbri tt unter

G arrirf . (Cf r ipi eltc h i c S bai ipc re c fi o ltc n grauc r 3 c it gu erfi unh no cblangc im G ei c llicbafi e ongug feiner S age, h em ,,

H abi t h ah i llé“ : S ae s

i elbe mar fi ir bowlet fibmo rg; fi ir Rbnig Bear mit 93c o erbramt, ho

gu c in fi bermurf mit reid) er bermc linc infofi ung ; fi ir S iaebc tb batten

S od‘

unh QBc itc breiten S rc fi c nbc iob, h er baarbc ute l feblte ni cbt ; nebc nibm fi anh fe ine Soho, h ie S alebe horh i c tc nh im ungebeuren ouf

gc bouiebtc n S c i froel . G orrief’e 3 c itgc nofi c , h er S cbauipie lc r Gborlc e

S i ad lin mar c e , mc lrbc r h ie alte icbottifcbc S t arbt gu c rfi c infi ibrtc ;G arri el felhit abc r w irh honn abgc bilh c t o le bamlet in fibmargc r

ipon ifibc r S ro ebt.

99 c nh c n mir une h on h c n iiuberen S beo tc roerbo ltn ifi en gu h en

inneren, gur Stunfi h er S iibnc unh ibren 9qgaben, (o i ft hi e Si lagebegriinh c t, hob iibc r h ie S cboufiai c ltunfi gu S batipc rc

’e 3 c it nur go r

ipiirli cbc Sli o cbrirbtc n c rbalten fi nh . 9Bir f iinn c n bh cbfi c ne 91amc n h er

bauptharfi c ller, unter henen man S i cborh S urboge o le hen c riten Bear,D tbello, S taebc tb mit 9Bobricbe inli cbf c i t o c rmutc n harf, miibrc nh So iepbS oblor o le c rltc r bamlet unh Sago, Sobn 80min o le c rfi c r Salfi o fiunh S io ebc tb bc fi immt genannt werben . 9Bc nn mir obc r be i h em

S iebtc r S bo f ipc rc h ie Sc h enemobrbeit bemunhern, melcbc fi cb ouf ti c ffi cS ec leniunh c fi iibt, menn mir (c ine golh c nen Si egeln fi ir S i ibnc nharfi ellungbiirc n, mi c fi e bamlet hen S cbouipi c lc rn erte ilt, honn mob h ie 91mnobmc begriinh c t c rfibc inen, hob 8c bc nemabrbe it ancb h em S cbaufpi c lerS bo tipc r c am bliebfi c n fi onh, hob c r o le S iibnenle itc r ouf ibren 9l11obruel bielt. S o e puritanifibc S erhat her Sbc otero orfi c llungcn mar ein

12*

Page 189: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

180 ma d e. 6 efammelte QIufliibe 3ur 3Biibnengei cbi cbte .

barter S rbiog fiir h ie Ro nit ; oh er hi e be ihen her .‘Biibne traten nun

ouf in hem ‘L

rouerfpiele her QBirf i i cbi e it, fi e bie ltc n tren 3ur Ysobnehee Rfi nigtume , ha6 ibnen itete) ®unft unb fi obn gemiibrt batte . ©hmorh

QIIIen war Emaior in D gforh ; SDtobun (1'

1 682 ) forbt guerit o le boupt:

mann, er rii cf te ouf in §§Ionhern gum Emaior ; (i bories bort ftanh o le

SRe iteroffiaier h ei ‘Brina SRuperte megiment, mit ibm aufammen bi eni e

98m o le Q omet, E butterefl o le D uortierme iftc r ; Sticborh SRobinion, h er

Eebrer Elli obun’é unh bort

e, mubte fi cb h ei her SBeIagerung non

fi ofingfto i e ge fangen geben, er fire ct‘

te h ie QBo ff e unh ho t um S rbonung,oher (Srammell

e (h enero l borrifon fcbob ibm eine Ruge i hurrb hen R opfmit hen QBorten her 6 cbri ft : ,,i ierfiucbt i ft, mer hué QBerf hee .berrn

Iiibig tbut !“Sitar non e inem 6 cboufpi e i er we ib man, her fi rb an h en

$uritonern goblte : ébleorh S wanston, nor hen 23 iirgerfri egen geriibmto le D tbeflo s fe

'

barfteller. 3 oiepb St antor unh Sobn 80min, h ie Runftge s

nofi c n G bo i ipere’e , batten be im QIue hru cb her zBii rgerfri ege berei ts e in

bhberee Sc h enéo lter erre i cbt ; in gri ffen fie henn a id) t an hen QBo ffen ,

fonhern miiblten e ine hurrboue frieh li cbe SBe fcbii ftigung : fi e bieli c a miteinanh c r h i e 6 cben i e ,,Su hen bre i St auben

“in fi rentforh . SDort er :

fcbien nor nertrouten (Shanern mobl norb einmal h er o lte go ifto fi , mi e

er fi rb oue legte , mie er feine Riinge fiibrte, erfcbi en .bomie t, oufgefcbre cf t

one humpfem SBrii ten hurrb hen G e ift ; hortbin tom ou cb ibr i ii ngerer

(8e fobrte non fi lo cf friore unh h em (810q ber, ERoh ert (Sougbh er 50g o le {ti ller i beoterh iener hurrbe Sanh, er rie f h ie aerftreuten

alten Romhh ionten gufommen, menn in .boIIonhboue oh er ouf e inem h er

(Ehe lfibe he i Sl anh on e ine Q qffi brung fto ttfi nhen follte, me lcbc ho fi (Se

feb verhot.cE arne r unh 80min nerhffentli cbten no cb 1 65 2 e in Buftipie i

(fletcber’e (z be flBi it j oo ie z fi bo fe) , mit her flitte o le ?Borwort, hob

ieh erc

{‘

5’

reunh h e6 6 cbauipie te ibrer h iirftigen Sage freunh i irb gehen f en

miige ; fi e ftorh en bmbh etogt turf, nor h er Si e ftonro tion i obior an

Si i cbmonh, 80min an fi rentforh . 66 i ft nun f oum henthor, hobQBiIIiom

$avenant, geh orc n 1 605 , be i fe iner friiben fi lorli ehe fiir hoe 6 cbau =

ipie l, fiir e bo f fpere inebe fonh ere , h ie be ih en in her ibii lte ibrer Rro ft

ouf her .

‘Biibne nid) t ge ieben bo h en follte ; unh hoe iBi ih heh eutenher

6 cboufpieier, h em (Sc h ii cbtnie h er hege i fterten Sugc nh e ingeprc’

igt, pflegt

ii d) n ie mieh er 511 nerwi icben . fb eebo lb Iiegt henn ou cb ni cbtfi un

mobricbe inlicbee in hem éBeri cbte, hob SDanenont o le .

‘Biibnenle iter be im

i beo ter h e6 fibergoge“

(1662 his h ie ERoUe he6 bamle t unh

©e inri cb’

6 VIII . no cb fe inen (Erinnerungen on St ablor unh 80min h em

Page 191: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 82 i tind e, G efomme lte flnfflibe 3ur fi libnengelcbitbte.

ale ic hen Snfcbouer. SBootb ipieltc oubc rh cm hen Bear, D tbello , be in

ricb VI II ., hen Qi rutne unb beibiporn einmal iogar, out Ran igin

a no’e befonh c rm QBunfd) , hen gallfto ff. SlJi it gem unh Rroft o c rh o nh

c r tohellolen Qi ortrog, mfi rh e nollee S piel, er icbnf itete ein fc ftumgrengte c.

‘Bi lh hee gonaen Wi enicben. 92c h en ibm ftanhmobert QBi ll6 (1670— 1 7 3 2)mit ge iftiger Ec h enhigle i t, fi cbc rm a ftonh, fe inem i o lt ; feine mollenmaren : bamlet, Mo c hnfi , iBrinabe ing, t ar im 8c or. Somc e Q u in

(1 69 3 — 1 766) unb G alley G ibber (c tma 1668—1 75 7) gliinaten in

launiger i borftelInng. EBo otb unh QBi lfe ftorh en fo ra no cb einanh c r

o her f einer mor ha, in ibre S tellc an treten . S o iih ernobmen

henn Q uin unb Q i hher, h eren fli egobnng fi e hem Buffi pi c l anmiee , nun

mcbr h ie groben SRollen he6 $roueripi elé . SDoBmor mcbr o le hehen flid) ,mc i l c c nobe log, hob be an tiinftli cben Mitteln gri ffen, mo ibre no t iir

li cben Ellti ttel n i cbt on erei cbte n . unb ho nun einmal unter hen fi liuben

h er (i iniiugigc Stiin ig i lt, ia go lt icbt Q uin, h er h eriibmte if o llto ff , filt

h en erften trogiicben S cboulpieler Q nglonh’e . SDie golgen bli c bc n n i cbt

one . (Sefucbter Qiortrog mo cbte fi cb gc ltenh, mit fi ngenh s einf iirmigem

S anfo ll, ftorlc e fi rbeh c n, plfibli cbc e S intenlo fi en her S timme ; SBeme

gungen unb (h e fi cbte one hrnd mubten glc i cbermoben ge fte igert werben,um hen S inf long n icbt nermifi en an lofi c n. S alebe Ri ini

'

te lc i ii h tc

frc i licb ibre QBirlnng anf h ie Smenge ; o her h ie erbte Ro nit ri cbtiger

fi etonnng, mobnoll en sl lti enenfpi e le, fi e mor ohbonhen ge fammc n .

SDo erlcbien (8o mit h er fi ere cbtigung he6 ®eni c’6 : er h i c ntc

n i cbt non her‘Bite ouf , er mar her fertige SUIe ilter , ungegmnngen im

iBortrog mi e im S pi el, groh c harum QIIIe begmingc nh . SDnrcb (i in fo cbbe i t unb

‘lBobrbe it erlebte er fi bertre ihung unh SBeraerrnng, h ie t ubes :

angc nbli cf e batte ho e Qluge h e6 S e c lenlc nnere hem Seben abgc loufcbt.

Sbm go lt ©omlet’

6 i iorf cbri ft, h ie (Seberh e h em QBort , ha6 QBort h er

(«Sc h erbe onaupofi en , unb h ie SBefcbe ih enbc it h c r mo to r nicbt an ii h er

f cbre iten . Q uin , o le er (So rrier gum erften Who le fpi e len fob, me inte

mibmutig : ,,ilBenn h er innge 9310 11(I) onf h em re cbten QBege ilt, honnmaren mir QInh c rn onf hem fo lfcben .

“SD er alte (Se ller) Q ibh er {prod}

megmerfenh ii her ibn hei Wire . 8 o c egirh le , me lcbc fe it 80 Sobren h ie

Page 192: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI I . S bai iperc nnh G arri d . 183

e ine6 h c utfcben fli eri cbterftottere , non h em (Servinue riibmt, hob es ibm

3ur moto r geworben mo r , h en Mobfto h h ee rc in ften , mo tbemotilcbz ge

h ilbeten QBc rltonheB on o lIc fD inge angulegc n , hob er mfigli cb morbi e ,mos er lelber unmfigli cb nannte : her p erfcbmin h c nhen Runftlc i ftnng h ee

S cboufpielc re hurrb le inc S cbilh c rung fe ite Q o nc r unb unftc rbli cbfe it

an fi cbern . Q iefer fli eri cbtc rftotter i ft G e org (Sbri ftopb SSi cbtc nbc rg, her

(Shttingc rsBrofc fi or, unb allo lautet fe in ll rtc il : ,,

ib o e Q'

lnbc re

(Sorri cf’

e ge igt fi cb p ollenh c t in Sbc nmob, Qi emegung , S i cbc rbc it , a

ftanh ; iiberall c ine unbc fcbrc ihli cb gefiilIi ge Sc i cbtigf c i t , unb h o cb h ie

(So fi e an inh ip ihno lifi rc n im biicbftc n Wobc , ni cmo le c in ii ngftli cbc fi §8e

ftrcbc n an ge fallen in c rfcbe int er unter hen fi brigen mi c c in Smenlcbunter sJJ

tori onetten . Sinn folgt h i e S cbi lh c rnng he6‘Bringcn bamlet

ou f h er it c rroflc an belfi ngor. 5 o i beater ift hun f c l , h ie h i cbtge

hrii ngtc t rfommlung loufcbt in o tbcmlo fer S pannung.

‘Di it Sgorotio

nnh ‘JJi orc eIIué c rlcbc int bamlet ; h ie 91rme bocb nntergc fcblogc n , hen

but ti ef in h ie 9Iugc n gehrii ctt, gebt c r ouf unb o h in h er f o lten Sli o cbt

unb mc nh c t hem 3 ufcbouc r c h en hen Wi d en an, ale burotio t u ft

Q febt, me in SBring, efi lommt !

inh em c r no cb rc cbte h eutc t, mo her (Sh ift lcbc n unbemegli cb bingepflanbt

ftcbt, cbc man ibn nocb gemobr murh c . bamlet, ouf hi e sIBortc , wirft

fi cb bc rum, ltiirgt im le lbc n Qlugc nbli cf c in poor S cbrittc mit brc cbenh c n

Rn i c c n burner, her but c ntffi llt ibm, feine e me fi nh faft ouege ftrc cf t,h i e linlc banh lo borb o le her Ropf , h er t erbi c e m mcbr gebogen,h ie banh n i c hrigc r, hi e

c

{singer oue c inonh c r, her EUiunh ge hffnet fo

ftebt er in einem groben S cbritt erltorrt, non hen Tyreunh c n untc rftubt,h i e ibn onfrc cbt baltc n ; was Q ntfcbc n in le inc n Emienc n po ctt ic hen

3 u icbauc r. (Enh li cb fpri cbt er, ni cbt mi t hem a fong fonhern mit hem

t e c inee QItbemauc :

Guge l unb fi oten (Sottc e , ftebt un6 be i !

c (8c i lt min f t ibm, h ie‘

5rennhe wom en , be bo ltc n ibn fc ft , er

arbeitet , fi cb an be fre ien , hi e sllugen itete no cb hem (Sei fte ftarrc nh,miibrc nh c r h c n (Sefiibrten ontmortc t. Qlle be c c ibm an langc marben,mc nh c t er ancb ho e (Sefi cbt no cb ibnen , re ibt fi cb beftig lofi unb giebt

mit e iner S cbnc lligle it , melcbc S cbouh c rn me cf t hen SDegen mih c r fi e

a mo cb’i cb gum (Se lpc n ft , h er mid) gut

-fi cfbo lt ! 3 a) loge : fort !SDonn legt er hen i begcn one gegen hen (Siei ft :

iBoran : 3 d) folgc i bir !

unh her (S h i ft fcbrc i tc t iiher hie Qi ltbnc . bamlet ftcbt nocb immer {till

Page 193: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 84 EBind e, g efamme ltc Qtufflibe our flfi bnc nge fcbid m.

mit norg ebo ltc ncm Q egc n , um mcbr (Entfernung an gewinne n ; enhlicb,o le h ie (brfcbc inung lebon n i cbt mcbr geleben mirh, beginnt er, ibr long

fom an folgén, ftebt fti ll unb gebt mi c h c r meiter, immer mit ouegc lc gtem

megen, h i e Qlugc n liart no cb hem ©c i ft, has boar p ermirrt, nocb anber

Sltbcm, bi e er beb eben foflé binter her S c ene p c rli c rt. S i c Buicbonc r

o tbmen ouf, mi c p om QIlphrucf bc frei t : ibr (Q efiibl mirh [out in ti nge:

mefi c ncm SBe ifall .“ was begob beb weni ge Elli onotc o orber, ebe her

ic cbaigiiibrige (Si orri cf anf immer non h er EBiibne frbi c h . Bid nenbc rg

cbrt hee Si iinftlc re innerlicbc e unb r’

inbc rli cbc e (Seftaltungep ermbgc n norbhnrcb ho e treffenh c QBort : S eine beihen noben (Se iftc enc rmonhtc n fi nhS bo f ipc re nnh bogartb.

“Snan bo t (Siorri cf

é Stubm frbméilern mollen

hu rcb hen iISormnrf, hob er hee fi eifo llfi bc hnrftc but 00c (Entfo ltnng

feiner Sli c ilterfcbo ft. fD i e S bo tfod n i ft ri cbtig , h er iBormurf ungc r c cbt.

Reine Runft mirft fo unmittelbar ouf hen Wi c nfrben o le h ie S cboufpi c l:

innit, henn fi e wirft ni cbt ho reb hen S cbe in h ee Sc hene , fonh c rn hnrd)hoe Seben fe lh it ; unb mc i l ibre S cbbpfnng bin ift in hem Slugenblid ,

her fi e fcbu f, in mirh h ie ougc nbli cf li cbe { Siirhigung herlelben 3ur Slots

menhigl c it. 53 cm Stiinftlc r , her iein c igenee S elbft c inicbt , mob h i e

QBirfung fiiblbor wet hen, hie c r bc rp orbringt : e inem falten 3 ufrbouerfre i fc gc geniiber c rfo ltet an cb hi e S cbo ffc neglnt harum tft bier be

rc cbtigtc r fli ei fall h ie bere cbtigte Sorh ernng. $18“ (h orrid angebobnt

batte o le fb o rftc llcr , ha6 mnbtc er o le .‘Bubnenleiter ti efer unb mc itc r

an begriinhen . Eben allgemc inc n QBert h er engli icbc n S rboufpi c llunftmiirhigtc um h ie Sli i tte he6 vorigen Sobrbnnh c rte Be havi c o SRi c c obon i,her sJi engrnnher he6 itali enilcbc n i bc oterfi , mc lrbc r irbou nor her h eutfcbc n

St an Steuberin h en e lc cbino non her .‘Biibnc p c rbonnte : c r erllii rtc ,

hob hi e beftc n S cboulpieler Sto li c ne unb Sranfre i cbe non h en c ngli frbc n

me it iibc rtro ifc n miirh c n.

(Sorri cf tro t onf, o le h i e Rnnft im §Bc rfoll mar ; an bebere EBc r

gongenbc i t f ounte er ni cbt one c ignc r flBobrn ebmnng ontniipfen : S bot

fpere mor c c , her ibm mit hen Sebren angle i cb hie Slufgabc n harbor.

S o mirh c s nne nobe ge legt, an fragen : QBie batte h ie .‘Biibnc S bal z

lpere’

e S cboufpi c lc bebanh e lt fe it hem S oh c he6 SD i cbterB? fi ber

ho e erfte iBi ertc liobrbnnhert bi6 bu hen Qi iirgertri c gen unb iiher h ie

falgc nh c n funftfc inhli cben Sabre bie bur bi e ftauration feblc n genau e a

goben ; fi cber i ft es, hobS bo f fpere miibrc nh h ielee Be itoblcbn ittc e ni cbt nonh er Qiubne p c rfcbmonh , menn er and) ho rebh ie SDi o e f c nfpiele mcbr in hen

bintergrunh gehriingt merh en morbi e . Sh ad) her Si eftouro tion fi nh allc

Page 195: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

1 86 fi ind e, wfommelte Qluffiibc 3ur tBiibnc ngc febirbtc .

nont batte h c n eigc ntiimli cben (Sc fcbmod , hi c fc i mgitombh i c mit hemS rauc ripiel abmc cbfc lnh geben an lofi c n ; honn obc r nerfcbmonhcn be iheouf langc Seit non her éBiibne . QIucb anhre S tii d e in Eli co rbeitungaher in her llrlcbrift lbnnc n bebni cbt hauc rnh c rbalten baben, hennee mirh oue hrii ctli cb bcmerft, hobmabrenh her amonaigiiibr igc n Sbeoter

le itung non Q uotb, QBiltc e unh Gibber (1 7 12— 1 7 3 2) nur 8—9S bo ffpc re

icbc S cbouipi c le im ,

SBc fib h er EBbbne maren : eben h i e oben :

genannten einftuh iert no cb her meftouro ti on menn mir SRomc o unb

Suli c mit be inri eb IV. S ell 2 p c rtoufcbc n unh SDIob f iir Emab oh er

S imon non QItbc n bingunebmc n . mi re . SBritcborh begriinh etc 1 7 3 5

ibren SRuf o le Stofo linh c in QBie c c c urb gc fbllt ; Si i cborh I I . murh c

1 7 3 8 an G op entgorh c n mi c h c r p orgc fiibrt ; unh 6nh e gut , QIIIc e gut

fanh 1 7 41 , no cb fo ft bunh c rtiiibriger Stube , c ine bei fii lligc Qlufnabme .

SDorauf bc fcbriintten fi cb mobl h ie S baf fpere zworftellungc n an he r3 c it, o le («Borri cf mi t Same e 8am) anfammc n h ie Se itung hee SDrurblonc

$bc otc re iibernobm. (Sorrict bracbte h ielelben onf f fi nfunhamonaigS tiid e (ungerecbnc t gmc i , h ie ale Q pern p orfomen) , harnntc r wurbeno cbt erft hurcb ibn her SBiibne mi c h c rgcmonnen . S e in QBirten o le

S cbo u fp i e l c r mar frc i li cb ni cbt a l l e i n mabgebenh , henn er felbft

ipi eltc nur in fiinfgebn non hielen S tii cf c n ; in p i erc n h erlc lbc n mecblelte

er h i e Ste llen, fahab fi cb h i e Bobl fe iner S baf fperc : §Rollen iiberboupt

ouf nc unaebn ftc lIt, niimli cb: D r . 6aiu6 (Suitige QBeiber non iminh ior),.

‘Ben c h i c t ummi cbté) Ec ontc e (QBintc rmii rcbc n) RbnigSobann

unh her fi o ftorh Soulc onbrihge, be ibfporn ‘Bc rcb, Rbnig be inri cb IV. (im

ame iten S c i l) , her Gboru fi , (in .iac inri cb Si i cborh I I I . a toniue (in

9lntoniu6 unh G lc opatro ) , sBo ftbumue (Gombc linc ) , Sc ar,wo cbc tb,momc eunh SDIerc utio, t ello unh Sago, bamlet unh her (bc iii . 3 mc ifelbo ft iii eh ,ob er in her erften 3 ei t n i cbt aurb G o ffi ue in Suliue CSii lat gob, h c fi en

forgfoltigee fi i lb no cbh em Qi oble’

fcben (h efcbirbtemerl c igenbo'

nh ig non ibm

aufgc gc i cbnc t murh c ; p i eIIe i cbt fanh er SBc h entc n, Tubnebc n Q uin z fiBrutue

an ftellen , mc i l h i e lc SRolIe griiberenc«’i e i fo ll p c rbi cb. §Bon hen fiinf=

unhamanbig S tii cf c n bracbte er in i c h er S pielgc it fi cbgcbn bi6 acbtgebn ;ho obc r hi e S pielge it nur p om berhli bi6 gum St iibiobr miibrtc , etwa

fiinfunhhrc ibig QBocbc n, in tom hurcbfcbnittli cb ouf iehc 3mc itc QBocbeS botfpc rc e inmal, abgc fcbc n non hen QBieh c rbolungc n . mi c S tiid e,me lcbc (h orrid n i cbt oufi iibrc n li eb, maren : Sl i c beéle ih unh Bult,Rombhie h er Srrungen, St roi lue unb (Src ffi ho, SRi cbarh I I be im

riebVI . S itue a hroni c ue unh Suliue (sai lor. SDiele mut hen inhe6

Page 196: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI I . S bo lfpere unh S ort-ia. 187

ouf anh ern S iibnen gegeben oher fi e maren ho mc n igftene gegeben

marhen, mit alle iniger Qlufi nobme her Rombh i c Sl i cbee leih unh Suit ; fi e

bleibt ha6 eingige S bo f fperc ftiid , me lcbc e foni el fi cb erleben liibt

no cb hem S oh c hee S i cbtere ni cmo le mi c h c r ouf h ie S iibnc gelangte .

Bu hem S erhi c nfte betrii cbtli cber (S'

rme iterung her S bo i fpc re sS orft Iungen

gefellte (h orrid hoe fernere, hob c r fo ft immer ouf h ie ll ricbn'

ft aurfi cl

ging. Sr trot hamit o ft QInfcbouungc n entgegen, melcbc im S erloufenon acbtaig Sobren QBurac l gefrblogen batten , unh heebo lb horf manibn minher bort beurtei lc n, menn ibm mieh c rbolt her S lut feblte, h ie

So lgericbtiglc i t hee (Srunhfobc fi ftreng hurcbgufiibren, menn c r ungebbrige

S inge lbc itc n be ibebielt, mc i l fi e eben h en Buicbouc rn p ertrau t gemorheu

maren, oher gar Bufobc fi cb erlaubte o le S cboufpielc r oher o le

S iibnen lc iter. QBie menig fe lh it S o rfteller Tub um he6 S ubterfi QBorte

f limmerten, hoe bcmi c e h i e erlte Qlufi iibrung hee Mac hete, fiatt S o

penont’

e S earbc itung, me lcbc fe i t her SRc ftouro tion allein ouf h er S iibnc

ericbie nen mar. Sl le im fun ftc n Ql i'

t c ouf S cblob S unfinon (barrier

S to cbetb hen beftiirgten S i ener mit hen { Sorten S bo f fpere’e onh onnertc :

S c r S c ufc l brenn’

h i cb lcbmora, mi lcbblofi c r S cbuft l

QBober hein (Sfi nfebli cf ?S o fragte ibn Q uin, fe lh it e in S i o c betbsS orftelIer : QBie er henn bu

hielc n ie ltlamen, ungebeuc rli cben Sluéhrii cf c n ge fammc n ic i ?“unh S i re .

‘Br itcbo rh , h ie bc riibmte<S rogbh in, bottc non h em S bo f fpere

fcbc n S tii cf c

niemale c tmoe gc lei c n, o le iebt ibre ouegefcbri cbcne Eltolle her Soho.

(Sorri cf’

é S earbc itungen unh S inri cbtungen hee S ubtc re fouhen

no cbbo lti gen S e i fo ll, fi e baben ii d) longe ouf her S iibnc c rbalten .

llnler (i nhurte i l ubc r h ie S e ih en mirb louten : S bo ffpc re mar her

Unftc rbli cbf c it fi cbc r obne (h orrid ; (h orrid mar es p i c IIe i cbt obne

S bo lipere ; hob S c ihe fi cb fo uhen mor c ine S unft hee S cbi cffo le

fii r S c ih e .

Page 197: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI II .

Sbah fpc re =Bebonh lung in Cnglonh feit h em Gabe h ee Dirbt c rehis 3um Gabe Garride

e .

[Bio graph i e D ramat i c a J) T h . D av i e s. Li f e o f G arri c k .

T h . D av i e s . D ram. Misc e ll .]

Qi le hoe Sbeater, no cbpuri tanifcbc r S erhommung, mi c h c r an n c uem

Beben ermacbtc , ha fcbbpften h ie S clmufpie lfcbrc iber begierig one her

alten ergiebigen S baf fpc rc ueIIc : in h er Beit bie auf S orri cl fi nh c n

ft cb i iberbaupt 3 7 S earbc itungen S bai fpc rc’

fcbc r S tiid e berbc i cbne t ; p anbiefc n c ntftanh en nur 3mc i nor her SRc ftouration, h ie fi brigc n fallen

glc i cbmiibig ouf hae (Enh c hee XVI I h en a fang hee XVI II . Sabr

bnnherte ; bie gum S ahe (Sorri ci’

e treten honn no cb mei tere e inunh

hrc ibig binau . S a6 giebt im S onben acbtunhfc cbgig nacbmeiebare

S baf fperesS c arbc itungen nan fi infunhuic rbig S c rfafi c rn ; etwa acbtunh

fiinfbig h erfc lbc n mut hen oufgc fiibrt. Slur fi’

mf S tiid e erfubren f e i n eS earbc itung n i cbt c tma mc il fi e e iner falcben numeri miirc n , im

(Segente il : fi e c rfcbi enc n immer no cb bubnengere cbt. S i c ie fiinf S tii d e

fi nh : 6nh e gut , all c e gut ; QBo e ibr mallt ; Si bnig Saboun ; Rbnig

be inri eb VI II . ; t c IIa.

ungiinftig tro f fi cb’e , hob S o ft unh (Bc fcbmo cf h er meftouratiane

h i cbtc r, h ie S baf fpere an ,,re ftourierc n

“uuternabmen, e iner o eri cbrtc n

Si i cbtung folgte . Sn ibren S earbc itungc n erfcbeint ha6 buntc fte ©cmifcb,mobei S ermerfli cbee oh er fi bc rfliiffigee Tub nur allbu bre it mo cbt : fi e

geben p an her fcbanenhen S iibnenc inri cbtung bi6 3ur rud fi cbte lafen 11m:

fcbmc lgung in S taff unh Sarm.

S a6 S erae i cbnie her acbtunh fe cbaig S tii d e fo lgt bier ; 3ur lei cbterc n

fi berfi cbt h i c nt h i e alte ll nterfcbe ihung in Rombh i en, Sgi ftarien,<S‘

rogiih i en.

A. Rambh i c n .

1 . S i c R ombh i c h e r Sr ru n g c n . a) E v e ry Bo d y Mista k e n .

Farc e by W i lliam T av em e r (1 11m 1 700 . Sti ibt gc hrucf t.

3) S . S . 109 , unmerfung.

Page 199: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

190 Sin d e, S c iamme lte au iic'

ibc 3ur S i ibn c ngc icbi tbte.

(h o rrid bracbte c c mi c her 1 75 7, mit mebrmaliger QBi c h erbo lung,obne eigene S etei ligung.

6 . QBi e e e c u rb g e fal l t. a) L o v e in a Fo re st . C omed y by

C h arle s Jo h nson . 1 7 3 2 . S er ‘Blan unh tc i lme ie h ie QBortc

one S bo i iperc . 91ufgefiibrt in S rurblonc .

b) T h e Mo d e rn R e c e ipt, o r a C ure fo r L o v e . Come d y alte re d

f rom Sh ak espe are . 1 7 3 9 . Q uin (abgegangen 1 7 5 0) gab h en

Soranc e . Slucb unter (h orrid murh c hoe S tud bc ifc'

illig

oufgenammen .

7 . QBa e i br ma l l t. S alh no cb her fli e itouro tion oufgc fiibrt, henn

barrie, h er um 1682 h ie S iibnc o erli cb, mirh o le 91nh reae

S le i cbc nmong gc nannt ; ipii ter murh c es , aurb unter (h o rrid ,

o eri cbi ehentli cb bum S rc i l’bnigeabc nh gebracbt.

8 . S i c lu ft i ge n QBe i be r p an QBi nh i ar. T h e Comic al G allan t,with th e Amours o f Sir Jo h n Fallsta f f . C ome d y by

Joh n D e nn is . 1 702 . Qlufgefiibrt in S rurnlonc . S bats

ipere’e S tii cf murh c auf h er neuen S ubue in Sinc aln

’e zSnn

Si elhe 1 7 1 5 aalIenh c t gegeben . Q uin mar So llito ff .

9 . S i e l Sarm e n um Sli i cbt e . a) T h e L aw against L o v e rs .

Trag i -C ome d y by S ir W illi am D ave nant . 1 673 . S i el

Sarm um S i ibte unb S lob fiir S lob“

fi nh bier mit

itorf c n Q'

lnh c rungen nah Si iirgunge n hurcbc inonh erb) T h e U n iv e rsal Pass ion . C ome dy by Jo h n Mi lle r. 1 7 3 7 .

Slufgc fiibrt in S rurblanc , honn gan3 beic itigt hurrb QBi c h c rp arffi brung S bai ipc re

e .

10. (i i n S amm c rn a cbt e t r o um. a) T h e Me rry Co n c ite d H umo u rso f Bo ttom th e W e av e r. Asc ribe d to R obe rt C o x (lc bteunter Rorl I .)

b) T h e Fairy Q ue e n . Ope ra . 1 69 2 . S lubi p an sISurc c ll.Qlufge fiibrt in babmorf c t.

c ) Pyramus and Th isbe . A C omi c Masque , by R i c h ard

1 7 16. 5319 mfi pelf omfi h ie, mi t ©effi ngen angge s

ito ttc t. Qlufgc fiibrt in Sinc alu’

e sSnn sSi c lhe .

d ) Pyramus and Th isbe . Mo c k Op e ra, se t to Mus i c by

Mr. L amp e . 1 745 . Q qge fiibrt in a entgorhen .

1) SBergl. S b. Sabrb. IV, 10 u . 169 ff.

Page 200: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

S bo tipc rc s facbonh lung in Snglonh aan S b. S h h bie an (Sorri d’

e S c h . 1 9 1

e ) T h e Fai ri e s . An Ope ra by D av i d G arri c k . 17 5 5 .

Elliuii f p an S i r. S mitb. Q qge fiibrt in S rurnlone .

f ) AMi d summe r Nigh t’s D ream,wri tte n bySh ak e speare , wi th

Alte rat io ns and Ad d itions and se v e ral new Songs. As

i t is pe rf o rme d at th e Th ea tre R oyal in D rurylane . By

Mr . C o lman . 1 763 . Sluigc fiibrt e inmal obne (erfolg,hann, um ein S rittc l ge i iirgt, cbenfo lle obne S e ifall.

g ) T h e Fairy Tale . A D ramat i c Pe rfo rman c e , by G e o rgeC o lman . 1 764 . llmarbc itung p an f ., me lcbc nun in S r urnlane gefiel. S i c Biograph ia D ramat i c a bcmerit, hob S bot

ipere’

e S tud ni emo le gegeben merhe .

S c r Rau fman n p an S e n e h i g. T h e Jew o f Ve ni c e . Come dyby G e o rge G ra nv i lle L o rd L ansd own e . 1 70 1 . S bnlodericbe int ale lu ftige S c rian ; beim Se it 58aiionia

’e iibt er an

beianh ercm S i icbe unh trinit auf hoe (Se lh ale e inaigc (Sc li c bte .

Sn Sli t I I mirh c in muii i o li icbee Moe f e nipi c l : ,,iBelc ue unb

Sbetie”harge itellt.

S lab f ii r S l o b. Me asure f o r Me asure , o r Be auty th e be stAd vo c ate . Come d y by C h arle s G i ld o n . 1 700. Sluige fiibrtin Sinc aln

’e zSnnsSie lhe . (S c rgl. 9a : T h e Lawaga inst L o v e rs) .

S bafipc r c’e S cbouipi c l mar icban oar (h o rrid mic h c r auf

her S iibnc : S aatb tbat itcb beroar o le beraag, murh c ober

nocb iibertraffen o on Q uin unh bei c itigte h c ebalb hoe S tiid .

(h orrid bracbte ee mi c h c r mi t bitc rer Sluffiibrung

S e r S tu rm a) T h e G oblin‘

s Trag i -C ome d y by S ir Jo h n

Su c k ling 1646. S er S earbc i tc r tritt in S bai ipere’

e SubtapfenSi eginella i ii ougen icbc inlicbc

g.li o cbobmung h er Smironha ; h ie

G lfc n erinnern itorf an QIri c l. Qlufgc fiibrt in S lad sSriore .

b) T h e Sea -Voyag e . A Come d y by Be aumo n t and Fle t c h e r.

1 64 7 . S er S lan iit h em ,,S turm“c ntlcbnt : S cbouplob guerit

auf h em S cbi if , iahonn ouf mii iter Sniel.

c ) T h e Tempe st, o r th e In c h ante d Islan d . A Come d y byJo h n D ryd e n . 1 670 . a h em S tii cf mar S ap c nont mit:

bete i ligt.sLlJi iro nho erbali c ine S cbme itc r S ar inha, me lcbc

c benfo lle nocb f e inen 201mm fab, unh ibr Si c bbaber bippalnto

bat n i c e iu i18c ib erbli cf t. illubc rh em mirh h cm Slrie l e in

Page 201: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

192'

S ind e, S eiommelte flu iihbe 3ur S fibnengc icbi cbtc .

mc iblicbc r S oppelgiinger an tc il unh h em Galiban c ine .bc gc nz

iebme iter S nearael)

d ) T h e Tempe st. An Ope ra by D av i d G arri c k . 1 7 5 6.

S iufi f pan S ir. S mitb. Q qgefiibrt in S rurnlane .

14 . (bi n QBi n t e rmii rdJe n. a) T h e Sh e e p-Sh e aring , o r Flo ri z e l

and Pe rdi ta . Pasto ral Come dy. 1 767 . Sn S ublin 3u c rft

oufgefiibrt 1 75 4, mit bftc rer QBi c herbalung.

b) T h e W inte r’

s Tale . A Play, alte re d from Sh ak e sp eare

by Ch arles Marsh . Sll i cbt aufgefiibrt.

c ) Flo ri z e l and Pe rd i ta . A D ramati c Pasto ral from T h e

W inte rfs Tale o f Sh ak espe are , by D av id G arri c k . 1 7 5 6.

Q qgc fiibrt in S rurnlane .

d ) T h e Sh e e p-Sh e aring . A D ramati c Pasto ral in 3 A c ts,

tak e n from Sh ak e sp e are , by G e o rg e Co lman . 1 7 7 7 . Slur

e i nma l aufgc fiibrt in babmartc t.

1 5 . S railue unh Sreiii ha. T ro ilus and Cre ssid a, o r Truth f o un d

to o late . A Trage d y by Joh n D ryd e n . 167 Qlufs

gefi ibrt im S ui c’e sSbeater, ipii ter in S ao c ntgorhen

B. 6i ftari eu.

1 . Rbn i g S oban n . Papal Tyranny in th e R e ign o f K ing Jo h n .

Trage d y by Co lley Cibbe r. 1 744 (oufgefiibrt in a ent

gorh c n) , mirh aan her S iagrapbia S ramo ti c a o le ielbitii nh ige

91rbc it beac i cbnc t ; mabricbc inli cb gab h ic ie lbe S c ranlaiiung,hob in S rurnlonc S baf ipere

’e ,,abnig Sobann

“mi c h c r beraars

gebali morh (cbenfolle uarbh cm er ie it h en S iirger

triegc n o ericbmunh c n mar : S arri cf gab h en Rbnig. S c i

ipiiterer QBieherbalung iibernobm er h en S aitorh, obne be

ionheren G rfo lg. Qlle beitc r S oritc ller h ieic r SRalle mirh

gc riibmt Sbomoe QBalf c r (1698

2 . R bn i g Si i d mrh II . a) T h e H istory o f K ing R i c h ard II ., by

Nah um Tate . 168 1 . fllufgefiibrt in S rurblone unter hem

S itc l : T h e Si c ilian U surpe r.

b) K ing R i c h ard II . Trag e dy by L ewi s Th e obald 1 720.

Qlufgefiibrt in Bin c aln’

e Snn sSi c lhe .

c ) K ing R i c h ard 11 . A Trage dy alte re d from Sh ak e sp e are

1) S ergl. S b. Sabrb. IV 10. if 13 2 .

2) S ergl. S b. Sabrb. IV, 23 ff .

Page 203: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

194 Sta ci e , S eiommc lte Qlu fiiibc 3ur S iibn c ngeicbiebte .

th e E ng li sh . A Trage dy by Aaron H ill . 1 723 . 9q

gc fiibrt in S rurnlan c . S lan unh QBortc i mb tc ilmeie nan

S bo i ipc re c ntlebnt ; binguge fiigt iii .borri e t, Sarh S eraape’e

mi ebte, friibc r p om Ranig p erfiibrt ; ii c eri cbeint in S i ti nnc rs

tro cbt unh enth c elt h ie S eri cbmbrung gegen Seinri cb. S orrid

bracbte ho e S bo iiperc’

icbe S i ti ei mi c h c r oui h ie S ilbae unh

gab hen Q barue .

6. 7 . 8 . R an i g (b e i n r i cb VI . Sbe il 1 . 2 3 . a) H e nry VI , th eFirst Part, wi th th e Murd e r o f th e D uk e o f G lou c e ste r . A

Trage d y by Jo h n C rowne . 168 1 . Qlu fgc fiibrt ou f hem

S u i c’e =Sbc atc r.

b) H e nry VI , th e Se c ond Part , o r th e Mise ri e s o f C iv i l

War . A Trag e d y by Jo h n C rown e . 1 680 . Q qgeffi brt

aui hem S u i e’e sSbeo ter.

0) An H isto ric al Trag e d y o f th e Civi l W ars in th e R e ign

o f K ing H e nry VI . Be ing a Seque l to th e Trag e d y o f

H um f rey, D uk e o f G lo u c e ste r, and an In tro d u c ti o n to

th e Trag i c al H isto ry o f K ing R i c h ard I I I . Al te re d f rom

Sh ak e sp e are . 1 720 . S erfaii c r : S bc apbi lue 6 ibber.

9 . R h n i g mi cbar h I I I . Ki ng R i c h ard I I I . A Trage d y, alte re dfrom Sh ak e sp e are by C o lle y C ibbe r. 1 700. Qlufgeffi brtin S rurblan c . S ae S tii cf S bai ipere

e mar itete o olfe :

tiimli cb unh be liebt. S en Si i cborh goben o ar (Si e rri cf : (So llen

G ibber (167 1— 1 7 5 1 ) unh Q uin (1 69 3 Senn )Emaiiap (1 729— 1 7 7 3 ) murh c in h er malle no r c an S arrid

iibertraffc n .

10. R a n i g b e i n r i eb VI I I . QIle eriter S oritc ller hee Ranige gilt

Sobn Somin . 1 665 iam hoe S tilet im S utc’e sSbc oter 3ur

Qq f iibrung ; 1 72 7 murh c ee ale Sc imoritc llung gegeben 3ur

Si rbnung © c arg’

e lI ., mit S aatb o le .bc inri cb, hem honu

Q uin fo lgte . Qluf h er S iibnc erbie lt ee ii d) o le aaterlii nh i icbc e

Qlue itattnnge itii cf .

C . S rogbh i eu .

1 . S i tu e Qi n h r o n i c u e . Ti tus And ron i c us , o r th e Ra p e o f L av inia.

A Trag e dy by E dward Rav e ns c ro f t . 1687 . Qlufge fiibrt

im Si hnige tbeo tc r.

2 . S ar i a l a n u e . a) Ing rati tud e o f a C ommonwe alth , o r T h e Fall

Page 204: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XIII . S bo i iper c S cbonh lung in (Singlanh c an Sb. S c h bie an Gi orri d e S c h . 195

o f C aj us Martins C o rio lanus . A Trage d y by Nah umTate . 1682 .

sl lufgc fiibrt im Ranige tbeater.

b) Co rio lanus , o r T h e R oman Matro n . A Trag e dy by

Th omas Sh e rid an . 1 7 5 5 . Buiommc nge iebt aue h en belben

S tii cf c n h ie iee Si atnc ue c an S baf ipere unh p an Samc e S bomian,lebteree aufgc fiibrt in (Sap c ntgo rhen, ma honn oucb h i e S e

orbei tung 3ur S aritc llung tom.

0) C o rio lanus , Trage d y by Jo h n D e nn is . 1 720 . (i s c ri cbeint

gmc i f c lbo ft, ab ho e S tii cf S earbc itung S bo i ipc re’

e oher ic lb

itii nh igc QIrbe it iit. S bo i iperc’

e S roueripie l mo t he pan (Sarri cfmi c her ou fgenammc n 1 7 5 3 .

3 . S u l i u e S a c i a r. a) T h e Trag e d y o f Julius C aesar with th eD e ath s o f Brutus and C assius ,wri tte n o r ig inally by Sh ak es

pe are , alte re d by S i r W i lliam D av e nant and Jo h n D ryd e n .

1 7 1 9 . S ielle i cbt blae no cbmunh li cber fi berli eferung h en beihen

(Senannte n auge i cbriebc n . Slufgc fi ibrt in S rurnlonc .

b) Julius C ae sar . A Trag e d y by Jo h n Sh e f fi e ld D uk e o f

Buc k i ngh am,with a Pro logu e and C h o rus . 1 722 . 11m

fabi S bo f ipere’

e 3 erite hli tc ; (Sac ior’

e Buru cfmc i iung h er

Si rone mirh ouf h er S ilbae horge itellt.

0 ) Marc us Bru tus . Trag e d y by Jo h n Sh e f fi e ld D uk e o f

Bu c k ingh am 1 722 . S i c gmc i S cblnbo f te S baf ipc re’

e . S c ih c

S tiid e (b nnh c ) murh e n n i cbt oufge fiibrt .Sturg no cb h er Eli c itouration tom S bo f iperc

e (Sac iar im

Rbnige tbeo tc r mi c h c r 3ur S oritc llung mit .bart ale S rutue ,S i abon ale Gaiii ue llntc r Rhnigin Qi ana murh en, oufQBuni cb h er baige ielli cbo ft, h i e h eften S cbauipic lfrr

iftc 3ur

S aritc llung p an hre i S tii cf c n vere in igt ; au h ieien gebbrtc Saline

S o c ior : S t utue mar S ettc rtan, S tare ‘llntan— Si nnaitan . Slucbf urs p ar (Sorri cf lam ho e S rau c ripi c l bfter au f h i e S iibnc :

S rutue—Q uin, (Saiii ue—her iiltc rcs.Ulille , S tarr9lntan—illi i lmorh .

4 . a t an i u e u n h (Sl c ap a t r o . a) A ll fo r L o v e , o r th e Wo rld

we ll L o st . Trag e d y by J o h n D ryd e n , wr itte n in Imitat i ono f Sh ak e sp e are

s s tyle 1 678 . S c bonhelt nur e inen S e i l

h ee S baiiperc’

icben iiinften Si tte , mi t itrc nger R abrung h ee

Q rte mi c her Se itl) illufgc fiibrt im S beater Si ono l.

1) S ergl . S b. Sabrb. IV, 22 ff .

Page 205: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

196 S ind e, S e iammc lte S uiiiibe 3ur S iibnengc icbi cbte .

b. An tony and Cleopatra . An H i stori c al Play, fi tte d f o r

th e Stage by abri d g ing only. 1 7 5 8 . S earbc iter i it 6 h

morh (i opell, hen (Sarri cf unteritiibte . S ae S tnh en i cbe

S tii cf (a.) mar im QInfang h ee XVI I I . Sabrbunhc rte in p ar,

gfi gli cbc r S c iebung gegeben unh ie cbemo l mieh c rbalt marben

(S aatb— Slntoniue , S i re . t iic lh S baf ip c re’

e

S rauc ripi c l batte, fomc i t erircbtli cb, ieit h em S ah c h ee S ié tc re

gc rubt ; ee muebe horeb (Sorri cf mi c h c r auf h i e S iibn c p an

S r urnlone gebro cbt in Q opell’

e (binricbtung : (Sorrid z hlntan iue ,Sh i re . Satee z fi leapotra. S ic S oritc llung c ntfpracb n icbt h er

S rmortung : (Slarricf’

e S c ribnli cbtc it pabtc ni cbt fiir hen 91a

tanine ; mar ho cb ie ine be ianh c re Si unit, hen iiibc n QBc cbi c l h er

Bethenicbaft iebenh ig an gc ito lten .

5 . S imo n p an Ql tbc n . a) T h e H istory o f Timon o f Ath e n s ,

th e Manh ate r,mad e into a Play , by Th omas Sh adwe ll .

1678 . S imon erbii lt bi er e iue G eli c btc , h ie ibm trc u ble ibt

im llnglii ci'

. hlufgefiibrt ouf h em S ui c’e S bc o ter.

b. Timon o f Ath e n s . Trage d y, alte re d f rom Sh ak esp e are

and Sh adwe ll by Jame s L o v e . 1 768 . alufgc fiibrt in

fli i cbmanh .

Timo n o f Ath e ns . Trag e d y, alte re d f rom Sh ak e speare by

R i c h ard Cumbe rlan d . 1 7 7 1 . S imon bot c ine S c cbter, h ie

er nun aurb unglii cf li cb macbt. Q uin (abgegangen 1 75 0) gob

in S rurplanc h en l cmantue . S ie ic lebte, i cble cbtc rc S c :

orbe itung murh c hurrb (Sarricf mit geringem (Erfalg anigefiibrt.

G bm h c l i n e . a) T h e I uj ur’

a Prin c e ss (T h e U nequal Mat c h ) ,o r th e Fatal W ag e r. Trag i -Come dy by Th omas D

U r f ey.

Ac te d at th e Th e atre R oyal. 1682 . S ic S egriinhung

unh tc i lmeie h ie QBortc i mh h em (i bmbe lin entnommen ; h er

S cbouplob ble ibt in Sanhan.

b. Cymbe lin e , K ing o f G re at Bri ta in . A Trag e d y, wri tte n

by Sh ak es pe are , wi th some Alte rations by C h arle s Marsh .

1 75 5 .

c . Cymbe lin e . Trag e d y, alte re d f rom Sh ak e sp e are by W i lliam

H awk i ns . 1 7 5 9 . Slufgc f ilbrt in (Sao c ntgarh c n, obne (brfalg.

d . Cymbe lin e . Trag e d y alte re d by D av id G arri c k 1 75 9 .

Q qge fiibrt in S rurnlane .

Page 207: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

198 S ind e , G e iommelte iIlu iiiibe 3ur S iibnengeicbirbtc .

betrii cbtli cbc Q'

lnh c rungen unh Sui cibc , h ie ii cb hen S bo i ipere

QBortc n icblc cbt genug anpo iien . S u fge iiibrt in .i mnmarf c t,S eptember 1 7 74, in S rurnlonc 1 748 .

d ) R ome o and Jul ie t . A Trag ed y . 1 75 1 . (Sorrid’

e S c

orbei tung. S ufgc fiibrt in S rur nlonc .

e ) R ome o and Ju li e t . Alte re d f rom Sh ak espe are by Ch arle s

Marsh (3 c itgenaiie S i cbt gehrurf t. S ufgefiibrtin S ublin .

1) R ome o an d Ju li e t, alte re d fo r th e Stage by Th omasSh e ri d an (1 720

‘Ji i cbt gehructt. S ufge fiibrt in

S ublin .

g ) R ome o an d Ju lie t , alte re d f rom Sh ak e sp e are by Jo h n

L e e (1‘Ji i cbt gehru ctt.

QIle S amc a mirh .igarrie geriibmt, h er um 1682 c an her S iibnc

abging ; hann bo t ho e S tii cf langc gerubt. Sm t aber 1 749 murh c

ee an amblf S ogc n naeb e inanh c r in Gao entgorhen unh S rur nlane

gle i cbae i tig oufgc i iibrt ; h ie S ite lrallc n goben hart : S i r . S orrr) (1 7 1 9

1 7 7 7) unh S i re . G ibber ('

f bier : (h orrid unh S l ib S ellomr)('

l‘

S ae ll rtc i l h c r Buicbauer bli eb gete i lt .

10 . t e l l a. T h e R e v e nge . A Trag e d y by E dward Yo ung1 72 1 .

,,S er'Blan h ee S tii d e i cbeint entlebnt teile one

S bale ipc ree t c lIa, te i le aue S ire . S cbn’e

Qlle t ella z S o ritelIer werben gc nannt : Snlc orh sS monitanz) ; S o rt,

Sort ; S ettc rtan ; S oarb (obgeg. Q uin (i S am )

ibn itc llte (Saller) G ibber ither S e ttc rtan unb S aatb. S i c

8c itfalgc erme iit, hob t c lla ni emo le auf lii nger Seit c an he r S ubn cp c ricbmunh c n iein iann .

1 1 . S omle t. H amle t, alte re d by Mr . G arri c k . Wi cbt gc hru cf t.

2lufgc i iibrt in S rurnlonc 1 77 1 .

S e in S i ti ei erfreute iteb in (Englanh glc i cber S c liebtbc i t,

ie it ic incm (bri cbc inen bie auf h ie (Si egc nmort. Qi le uripriing:

liebc r .bomlc t z S o ritelIc r mirh S onlar gc nannt ; no cb h en harebS ac enant bemobrtc n (i rinn c rungc n an ibn iall S ettertan h i e

Sli c lle gc ipi c lt baben . .bomlet mar ho e erite S bo fiperc sS tii d ,mc lcbee no cb h c r Eli c itonratian ouf h em S ui e

’e sSbeatc r gegeben

1 ) S c h i e Bi o gr . D ram. I I I b, 202 .

S . S . 180.

Page 208: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XI II . S bo tipc re sS c bonh lung in Ginglonh aan S b. S c h bi e an Glorri cte S c h . 19 9

murh c . Si o cb S c olor folgten in her S itc lralle : Sloan (geb.

um QBi lfe (ge it. S i i lmorh . S at-rid gob hen

bamlet irbou 1 742 in S ublin, Q pbelio S ire . SSaffi ngtc n

(1 7 18 S i c Sebren fiir S cbauipi c lc r (III , 2) batte

S ettc rtan naeb geipracben, ire maren ie ithem gc itri cben unh

mnrhen c rit hurrb (Sorri cl‘

mi c hc rbc rgc itc llt. i lle her bc itemirh S oarb 3 6mg unh Rbnigin galten

immer ale beheutenhe S allen, h i e ii cb in tii cbtigc n .biinhen be

fouhen, 3 . S . Q uinsfi bnig, S i re . .ballams fi bnigin .

S cbli eblicb miire no cb an ermc’

ibnen

T h e Th re e Conj ure rs . A Po li ti c al Inte rlud e , sto le n f rom

Sh ak e sp ea re . 1 763 . (blue S atire g egen Sc rh S ute . S e

iit ni cbt c rii ebtli cb, ab hi c ielbe ou f c in S balipc rc s S tii cf ii cb

gri’

rnh c te ; p i c lle i cbt mar ho e ,,sto len from Sh ak e spe are“ blae

le erabafter Sulah

S . c . 181 .

Page 209: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XIV.

Garride’

e Sbo h ipere c Bebonh lung.

S er grabc (Sarri cl p ericbmobte niemo le h i e i lc inen S titi c l, um fir

feine Serian hoe beitc S iibnc nli cbt bu gcminn c n :'

er itelltc n i cbt h en

S iebter iiber hen S oritc ller mi c S cbrhh c r, o ielmebr h en S orit c lle r

iibc r hen S i ibtc r mi c Sfflonh . S o mar er henn aurb minh e r ale

S bo tipere gene igt, h en tie fen (bruit unh h en laien S pab bort an c in

anh er grc ngc n an lo iien om men igitc n honn, menn ii cb be iargen

lieb, hob her S pab ie ine e igene Sli c lle i cbii h igen ibnnte . l er bin te r

h em S oritc ller itanh no cb h er S beotersll nternebmc r, mc lrbc r hoe S ugc

ou f hen RafiensS artc i l geri cbtet bi elt. S i c ie o eri cbi c henen S infli i ii e

liibt (Sarri cf’e S bafipere sS cbonh lung h c utli cb eri c nnen .

Sbamo e S ap iee bringt in ie inem ,,Seben S ord d’e"ein S ergc id)

nie c an h e ii en ,,hromatiicben S teri c n“hoe mit 3 5 ‘Rummcm obicbli ebt.

S i c Biograph ia D ramati c a p c ro allitiinh igt h ie iee S erae i cbnie nocb um

2 illummern ; in hen bier unh hart au fge fiibrten S earbc itungen S bo i

ipere’

icbc r S tiid e finhet iteb i e in ll ntericbi c h . S c i S op ic e lautc n heren

S ite ! mi c falgt :

4 . R ome o and Juli e t . A Traged y, alte re d f rom Sh ak e spea r e ,ac te d at D rury-L ane 1 7 50 .

6. T h e Fairi e s . An Op e ra . Alte re d from Sh ak e sp e are . S e t

to Musi c by Mr . Smith . 1 7 5 5 . Pro logue wri tt e n

and sp o k e n by Mr. G arri c k .

7 . T h e Temp e st . An Ope ra . Alte re d f rom Sh ak e spe are .

Se t to Musi c by Mr. Smith . 1 7 5 6. T h e Pro lo gu e

to th is p i e c e , e v id e ntly by Mr. G arri c k , is printe d on lyin L loyd 's St. Jame s Magaz ine , Vo l. I .

8 . Flori z e l and Pe rd ita . A D ramati c Pas to ral, in th re e

A c ts, pe rforme d at D rury-L ane , 1 75 6. Th is is tak e n from

th e W inte r’

s Tale , and was o ri g inally ac te d und e r th at

title . I t was no t prin te d un ti l 1 758 .

Page 211: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 212: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 213: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

204 S ind e. S efammeltc an ffiibe 3ur S i ibnengc frbi cbte .

Ilnh mir finh c inB a fd) e ih c t f eine fDiacbt !

(S i c fi ntt obnmii cbti g an f R omeo’

s Sl ei cbnam.)

l ion bier ab fo lgt mi c h c r S baf fpere, mit geringe ren i bmei cbnngen, h is gum

geanh erten S d) ln fsto ort h es‘Brinaen .

S arrid’fi S ingang he6 V Qlf tfi , h ie f irebli cbc Se icbc nfe i c r, fo l!

obne 3 mei fc l filt h en 3 nfcbau c r c ine o erbinh c nhe S rfi d e feblage n

ami fd) en h em a gc nbli ct‘

, mo Snlia’o S cbeintoh hnrcb h en S eblaftrnn t

e intritt, nnh ibrem QBi c herermacbc n im S rabgcmfi lbc . S i c S o c tbe’

f cbc

S earbc itnng h e6 S tiid c fi verfolgt hen glei cbc n Sweet anf anherm QBege ,

S em iltagc n SRomc o’

B, her h ie S ranc rfnnh e nad) S tanton bringt (V, 1 )i ft c ine anc fnbrlid n S cbilh ernng h er S e ftattnng Sn lia

’o in hen S in ub

ge legt fie nmfafi t 5 4 Se i len . S c i S oc tbe Sraablnng, be i

S arri cf Q anh lnng.

2. S in S ommernacbtc tranm

,,S ie S lfen . S ine D oer”

nennt S arri cf fe in S tiid : bi lh c t bo d)h e ffc n Q auptinbalt has S lfc ntrc ibc n, hnrcbfc gt mit acbtnnhamanaig S e :

fangnnmmern (wien, Sbbrc n, QBl c c fr’

ingen) ; here n QBorte fi nh te i lfi

anfi S baf fpc re, te i le one berannten S o lfe liehern , te i lo enh lid) ans h e6

S earbc i tc ré eigener QBc rf ftatt. S c r atbc ni fcbc ©of gre i ft mit c in, h i e SRiipe l

fi nh anégc ftofi c n, ‘Bnd be r i cbt c t hemD beron, hub nnh mi c fi d) S itania

in e inen plumpen S e fellen o c rliebt babe . 3 m nbrigen folgen h ie bre i Ql f tc'

oem o on S baf fpc rc o orgc gc i cbnetc n QBe ge, abc r h ie Si eh c n merh en nnbarms

beraig anfammc ngeftri cbc n, o erftellt, hurrb 3 ntbat ergii nat.1)

Sn hem alfo nmgemanhe lten S tii d mnrhen h i c S lfen hnrd) Rinh c r

hargefte llt, fi e fanh c n lautc n S c ifall an S rnrnlan c . S abei f ommt in

S etracbt, haB h ie S lfemo c lt hem c ngli fcben S o lf c ftc tfi vertraut unb

millf ommen mar, mi c has aablrc i cbc S c h i cbtc hartbnn. QBeun nnn hem

a gc h i c fc S lfenmc lt lebenh ig erfcbien, menn h em Obre han c h en QBort

unb Rlang be fanntc r S olféli c h c r geboten wurben, fo i ft hoppeltgefte igc rte

QBirfung [c i cbt erf lc'

irt. 91bc r ni cbt erf lii rt ble ibt h er umftanh : mc obaIb

e fi an S c i lnabmc ge fcblt baben follte fii r h ie bauemannfi f oft h er Si fi pe lme lt?

sumal h c rbc r S pab be im S olf c immer empfc'

ingli cbe .tborc r fanh .

S c r S ommernaebtfi tranm adblt in h en a ftri tten, mel cbc S arri d beibebi e lt,

etwa 1 170 S erfi ae i len , ,,S ie S lfen“

gabten e twa 700, hao on fallen an 200 an f S e fang.

ftiid e , miibrc nh nod ) man cbes angefegt i ff . S arri d bat mi tbin in h em, was er bringt,

mcbr alQ h i e Q r’

iIfte gc ftri cbc n .

Page 215: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

206 Sind c , S efammc ltc fi nffiibe 3ur S fi bnengefmi cbte .

o orfcbrift hem S atten .bortenfi o mittei len ibnnte . Ratbarina c rf ifi rt h i e

sBfi icbten h er gran gegc n h en 911mm bio an hen QBorten : 3 11 li c in e

3 ablnng f iir fo grofi e S cbnlh !“S i c fo igenh en acbn 3 c i ien i ibernimmt

hann ‘Betrncbi o unb befcbi i c fi t hamit ha6 S tiid .

6. (Sbmbc l ine .

S ine S nbnenbearbe i tnng obne tie fere S ingt iffc aifi Si iiranngc n u nb

llmftc llngen . S c ftr id nn fi nh n . a . S bai fpc rc II I , 7 : mom; n n h

V, 4 : S efangnie , h ie mobl ieher S earbc itc r ftre i cbc n mirh ; non h en

S erfen bc i Smogené S e ftattnng (IV, 2) bie ibt nur h er erfte ; h e n

ftummen 3 mc i i ampf amifd nn ‘Boftbnmno unb Sad fimo (V, 2 ) begle i ten

c inigc QBorte, h en S cbh cbtbc ri cbt (V, 3 ) giebt, ftatt he6sIioftbnmn o ,

S i fani o mc i l bier glc i cb o om ,,o i c rten Mann in fBanerntracbt“h i c

mehe i ft, her h en bre i anh ern tapfer an Q ii i fe iam: h i c fer S au c r u nb

iBoftbnmnfi fi nh ia c i n e ‘Bc rfon . S arridmo ftbnmne batte fi d) fon ft

hen S ot irog her Srbfiblnng fcbmc ri i cb entgeben lafi en .

S i c Slnffiibr nng ergab nocb e inen umftanh , her be i S arri c f’e

S iibn c nsSrfabrnng nnbc grc ifi i cbble ibt. S baf fpc re (I, 6) [abt h ie Si bnigin

o on h em e ate S orn c lino e in $Iii fcbcbc n empfangen , melcbc o angeh li cb

fcbarf c o S ift en tbii it ; hurd) he6 Slratee be i S eite gefpro cbenc n QBo rt cmirh abc r h i e n

'

otige fi lnf i liir nng fiir hen a cbaner gegeben, hafi , ftatt

he6 S i ftee e in S d) laftrnn i h en 3 ubali bi ibc . S ana h em c ntfpre cbc nhlantet S orrid

’e gehrnd tee 23nd) . S c i h er S arfte llnng ftri cb man abc r

h ie c ri c’

intc rnh en Ssortc he6 Slratee , fi e mnrhen iiberbanpt anf h er S iibn cn i emalé smenn alfo h er a cbaner has S tiid n i cbt ge nan

fannte, hann mnbtc ibm Smogen’

e QBieh ererwacben, nacbhem fi e has

gunmen Ic ertc , obilig nnbc grc i fli cb ble iben . unb ea banh c it fi cb um

acbt S c rabc i i c n, h erenSllue fall hen S an h ee S tiid ee nmmirft !

7. 6ami e t.

S arri cf’o Qirbe it ftammt ans h er lc gtc n Bc it fe iner c

«’Bnbnenianfbabn ;

unterbanh inngen mit e inem S eri c ger brad) er mi c h c r ab: fo hli eb h i c

Q anh fdn i ft nngehrnd t . S enan c refi ii h er h en Snbait erfabrc n wir hurrbh i e Biog raph ia D ramat i c a , fi e bemeri t $o lgenheé ,,S iefe Bearbe i tu ngift e in Emacbmerf im S e i fte ,,3 c tte io h es QBc be re

, her nebc n fe iner

e igenen Si ollc and) nod) allc iibrigc n lpi c lc n will. S henin febc’

ih igt

S urt id h i c ricbtige Sntmid c inng ieh c r Si oIIe auber her fe inigen ; c r

1) Bio g raph in D rama t i c a. I I , 149 .

B io graph in D rama t i c a I I , 278.

Page 216: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XIV. S arrid's S bai fpere sfi ebanh lnng. 207

ftrei cbt hen S e rid , hi e S otengrabc r nnh anhere , mc il her 3 nfcbanc r anfibn allein acbtc n foil . un fer S i cbter gi ebt h em Q ac rtc e c ine S otenflage ,

h i e ibn o oriibergcbc nh giin ftiger ftellt ale hen ‘Brinac n o on S a'

nemarf .

S ie ic r umftanh mar ianm c riannt, ale h ie QBorte jenem genommen,

h i c fcm angepafi t wurben. S c it hem S oh c S orr id’e fi nh nnn h ie

a cbanc r e ingetreten fi lt has 91t h ee S i cbtc re z fi e bli c bc n fort oneh em S beater unb o c rlangtc n hen bamlet fo an irben mi c er gefcbri c benmar filt h ie S arftellung. Sn furaem QBort : i e ine S iad n ale

S orrid’e nno ergle i cbli cbee S piel f onntc engli fcbc 3 n fcbaner bemc gen,

bie SUi iBbanh lnng ibrc o Bi c blinge h i cbtere gehnlhig mi tananfebn .

‘Ro cb e ingebenh c r befpri cbt Sbomae S ao i c e h i c fc

21116 S baffperc’

e Sl i t I maren 3mc i Ql lte gcmacbt : h er erfte frblofi mit

h en QBorten :

S cbnoh c S batc n,S irgt fi e hi c Srb

’aneb, mii ffc n fi cb o erraten !

Sl lfo e in glanaenh er l gang fur Q amlet. QIi t I I bracbte hen

we iteren S erfolg o on S baf fperc’é amI ; I I I unb IV mnrh e anfammc n

gc aogen . Sn IV, 7 (Rbnig unb Eaertee ) mar Bac rtc e c hler gcbalten .

bamlet lebri o on her sJi e i fc anriid mit hem fc ften Sntfcblnb, iegt henS oh ie inc e iBatc ré an rei d) en . 3 ur

C

{sortlaffnng her S otengrr’

iber mnfi

fre i li cb bemerit werben, hafi h ie S fi bn c n s l'

lbc rli c fernng heren S cbabrc n

inc Si i ic hrigftpo ffc nbaftc berabgcbogc n batte?) fi ber p c lia

’e S cbidt

fal

c rfubr h er 3 ufcbaner gar n i cbtfi . S i c Si iinigin, ftatt anf h er S iibnc

an S i ft an ftc rbc n, mirh im QBabnfi nn abgefiibrt . S er R iinig o c rtc ihigtc

fi cb gegc n .bamlc t unb fi c l im 3 mc i fampf c ine S c lc gc nbc it an mi c h c r

bolter Sntfaltnng mirinnge o oll c r<

{f e cbtc rgefrbi cf ii cbi c it.

8. S on i c 8ear.

S arrid o c rlc ngnc tc bier fe inen S runh fab, an f S bai fpere anriid

angebn : er entfd) i c h fi cb fiir h ie S earbc itnng o on StabnmcS ate . S ah c i

mar mobl h er umftanh mabgebc nh, haf; ,,StiinigBear tren nod) S baffpere

anfge fiibrt, 1663 n id) t gefalle n batte , mc il man h c n S d) lnfi an granfam

fanh. QBobl barbi e S arrid haran, hen Warren mi c h erbergnftellc n nnh ibn

hem S cbanfpi c ler QBoohmarh”) an geben, h c ffc n S piel n id) t be forgc n

1) D rama t i c Mis c e llan i e s . I II , 145 .

2) S . S . 25 1 .

l') Ec hte 1717— 1777 ; fe ine Sto llen maren n . a. : En c io (SlRaf; fur EIJiafi ) ,‘Betru cbi o , fill erenti o , i iaro lleg .

Page 217: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

208 Bind e , S c fammc itc fi n ffiibc 3ur S iibn c ngefcbimtc .

liefi , hafi fi bertre ibnng hen S iahrud o on 8c ar’o Bc ih c n fcbiih igc n f iin nt c .

9lber h c r S fi bne nlc itc r ermcbrtc fi cb n icbt h eo S c hen lc no , hafi 3u r

S ee lenqual hee si bnige h i c S od isc h e6 Eliarren meni g ftimmc n mii cbtc n .

S o h ericbtc t Sbomae S ao i c fi

S a6 S c heulen “ erbali c igentiimli cbc S c lcn cbtnng hnrd) 3 . 3 .

S cbin iz) , h er iibc r S arrid

o SBiibn c n sS inri cbtnng 3 olgenh eo mitt c i lt :

a ffallenh bat er harin blob harauf loogearbe i tc t , fid ) in'o Bubt an

fte llen, mit fe inem S trablc nglana allc e um fi cb an o c rhnni eln, nnh , h er

c ingigc S emnnh ertc , bod) bc ro oranragen . S arnm erf cbe int fe in 8 c a r

gle id) im a fang o onSBan i en : unb S rompc tenfcball nmtbnt , auf e in em

prii cbtigen S bron, ha6 ibanpt mi t h er Rrone gc fcbmiid t, ho e Sep ter in

h er banh, um febc n mit fe iner erften Srfcbc innng allc Qi ngen anf fi cb

an o erfamme ln . S arnm bat in h en be ih en erften mi ten nnr er has

lehte QBort ; harum hrc’

ingtc c r h i c bri llantc ften S ec uc a bi ebi aufc inanh er ;harum bernpfte , befebnitt nnh o c rnacblc

'

i ffi gtc er allc fi lebe ncbaraf tc re ,hamit er, mi c Ronig S aul, einen Roof lii nger fe i alo has gon e S o lf .

S o fcbli c fst fein c rftc r fi lft mit hem fnrd) tbaren {f lu cbe z h e ar, natu re ,

h e ar, d ea r go d d e ss , h ea r ! (S b. I, ie in gmc iter mit her erfcbii ttc rnh c n

fi c h e : you se e me h e re , yo u g o d s , an p o o r o ld man ! (S b. I I ,nnh mit h em a fang hee britten ftcbt er in o ollem Qinobrncb he6 S c :

mittero, um mi t fe inem blow W ind s , and c ra c k yo u c h e e k s , rage ,

blow ! (S b. I I I . 2) allc .banhe nnh fi lngc n flir fi d) in S bfi tiglc it

an fegen .

9. Ma cbetb.S arrid befe itigtc h ie alte SBallborniah c S ao enant

’o, S balfperc

murh c mi c h c r in fe in fli e cbt e ingelegt ; nnr c tma 3mc i a ftrittc bli cbc n

fort ; h i e S ao c nant’

fcbc b c gencbiire wagte er nid ) t liber S orb an werfen.

S e ine a ffaffnng h e6 S i tc lbc lh c n mar o o llig o erfcbi c h c n o on h er aller

S orgiingc r ; flir h en fterh c nh c n S i ac betb batte c r norb e in c langc Si c he

aurc cbtgcmacbt.

S a6 t nrtc i l fiber S arrid’s S balfperc s fi i ebanh lnng lan i e t z c r

anhertc n i cmalo millf iirli cb, blob um an an h ern, fonh c rn er anhertc nnr

ha, mo c o h em S cbanfpic ler, h em SBfi bnenlc itc r oh er hem S bc aternnter

nebmer geboten febi en . S e ine S riinh c laffen fi cb immer c rf ennc n, menn

fi e fi d) an cb ni cbt immer bill igen laffen .

1 ) D ram . Misc e ll. I I , 266.

a) S ram tnrgi fcbc Eli onate . S ebmerin . 1790 . I I 1 3 92,

Page 219: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 10 S ind e , S c fammeltc Qlu ffiibc 3ur S iibn c ngc fd ficbte .

frc i bearbe ite t o on S i cbreren nnh berauegc gc ben o on SofepbS i ener. S otba, 1824— 1 8 3 4 . S h . 4 5 .

S a6 nrfpriinglid n S itelblatt mnbtc , mic S o il ier bemc ri t, fpiitc r

be ie itigt merh en. S c r S cbaufp ie l s ll nterncbmc r .bc ne lomc gablte (no cb

fe inem S agebudn flir biefc n S e i l I unh ale Slnfgelh fi lt S c i ! II

10 S funh S terling an S innhar) , S rabton,‘IBilfon unb batbamar) , c ine

S ere in igung anr S bfaffnng o on S cbaufp i c lc n .

b. T h e L o nd o n Pro d igal . As i t was p layd e by th e K ings

se rvants , by IVi lliam Sh ak sp eare . 4 . L o nd o n , print e d

by J . C . f o r Nath an i e l Butte r, 1 605 .

S h h r u d : H az li tt ; Tau c h n i tz , T h e D o ubt ful Plays o f Sh ak

sp e are .

fi be r f e gu n g c n : S fcbc nbnrg ; S led (4 D rtlepp ;

S iiring ; S i ener, S h . 4 1 .

S d) lc gc l unh S led eri lc'

i rtc n unbeh entlid) S baf fpc rc fur h en S c r

faffc r. S fcbenbnrg nnh Se ffi ng lc gtc n Sh eri auf ha6 S tii d ; S cbrbh e r

bat c c bearbe itet unter hem S itc l : R i nh ergud n, oh er : ha6 S c ftament”

.

c . A Yo rk sh ire Trage d y, no t so new as lame n table an d

true . A c te d by H is Maj e st i e s Playe rs at th e G lobe .

W ri tte n by W . Sh ak spe arc . L o nd o n, prin te d by R . B .

f o r Th omas Pan i e r, 1 608 .

S h h r u d : .fgaglitt ; S au cbn ig.

li be r f c bn n g e n : S fd) enburg ; D rtlc pp ; S tiring ; S i ener, S h . 5 0 .

S en S to ff bebanh e lt S fcbc nburg, XI I I, 43 1 . S i c S egc h c nbei t

fanh fiatt 1604 .

d . T h e la te , and mu c h admire d p lay, c all ed Pe ri c les , Pr in c eo f Tyre . W ith th e true re latio n o f th e wh o le H is to ri c ,ad v e n tu re s and f o rtune s o f th e sa id Prin c e : As a lso T h e

no le s se strang e and wo rth y ac c id e n ts , in th e bi rth an d

li f e o f h is D aug h te r Mar iana . As i t h as be e n d i v e rs

an d sund ry time s a c te d by h is Maj e st ie s se rv an ts , at th e

G lo be o n th e Ban k -s id e . By IVi lliam Sh ak sp eare . I m

prin te d at L o nd o n f o r H e nry G o sso n , and are to be s o ld

at th e s ig ne o f th e Sann e in Pate rno ste r row. 1 609 .

Slbh r u cl : S c liuo, S bai fpc rc e QBc ri c . 1 85 4 — 1861 . S h . VII .

fi h c r f e bn n g e n : S fcbenburg ; S i f t? (Wb SRQIifd no S bc at c r .

S erlin, S c uba (e bafivwre’

fl S a fe, Se lena, 1 82 5 ; D rt

Page 220: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XV. 3 mei fe lbaftc S baf fpere sS tii d e . 2 1 1

lcpp ; S lit ing; S i ener, S h . 10 ; S iirmann (S bi o . QBi e , iIBi c n,

Steller (S ba’a S cbaufpi c lc . S tuttgart,

B . S r c i S t ii d e , h i e be i S ba t fp c r e’e {l c bc n mi t h c n a f a nge

bu cbftabe n i e i n c e ‘Ji ame n o im S r u d c r f cbi e n c n,

a.

'

L o c rin e . b. T h e Puritan .— '

c , L o rd Th omas C romwe ll .

Snglifcbe S acbo erftiinh igc baben h i c S ud) ftaben W . S .

“auf e inen

engli fcben S id) ter S i entmortbSmitb begi cben mollen, mc lrbc r 1 60 1 h is

1603 (nacb benolome’

o S agebu cb) 1 4 S tii d e, o c rfabt in S eme infcbaft

mit t ern, ant S uffiibrung bracbtel) . S in S ucbbii nh lc rsll nternebmc n

i ft and) bier (mi c be i A) ni cbt auogc fcbloffc n .

a . T h e lame ntable Trag e d ie o f l i o c rin e , th e e ld e s t son o f

K ing Bru tus , d isc ours ing th e warre s o f th e Britains and

H unne s with th e ir d is c omfi ture . T h e Brita ins v i c to ri e s

wi th th e ir ac c id e n ts and th e d e ath o f Albana c t . N o le ss

p le asan t th an pro fi table . Newly s e t f o rth , o v e rse c n c

and c o rre c te d by W . S . 4 . L o nd o n print . by Th omasC re e d e 1 5 9 5 .

2! bh r n d fi aalitt S aucbnib.

fi be r f e bnn g e n : S fcbenburg (S awing) ; S ied (S itsS ngl. S bc ater) ;D rtlc pp ; S ii ring ; S i ener, S h . 40 .

b. T h e Puri tan , o r th e W i d d ow o f,

W atlingstre e t, ac te d by

th e c h i ld e rn o f St . Pauls, wri tte n by W . S . imprint . at

L ond on by G . E ld . 1607 .

S h h r n d : .baali tt.

fi b e r f c bn ng e n : S fcbc nburg (Sneaug) ; S li t ing.

c . T h e true c h ron i c le h isto ri c o f th e wh o le li f e and d e ath

o f Th omas L o rd Cromwe ll. As i t h as be e n sund ry t ime s

publi c k ly ac te d by th e K ing‘

sMaj e sti e s se rvants . W ritte n

by W . S ., prin t . by Th omas Sno d h am. 161 3 .

albh rn d : Sgaalitt ; S aucbnig.

flbc r f e gun ge n : S fd) c nburg (im S usana) ; S led (4

Ortlepp ; S ii ring.

C . 3 mc i S t ii d e , n a cb S ba f fp c r e’e S o h g c h ru d t , u n t e r S n

gabe S ba i fp c r c’e a l e S i i to e r f a f f c r au f h em S i t c lbl a t t.

a . T h e two noble Ki nsme n . b. T h e birth o f Me rlin .

1) ulri c i . hram. Rnn ft, 3 .

‘llnfl . Eeipgig, 1868 . I I I, 83 . 91 .

14“

Page 221: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 12 S ind e. S e famme ltc S n ffdbc 3ur S fi bnc ngc fcbi cbte.

a. T h e two noble K insme n , pre se nte d at th e Blac k friars by

th e K ings Maj . se rvants , wi th g re at applaus e : writte n

by th e memo rable W o rth i e s o f th e i s Time , Mr. Jo h nFle tc h e r and Mr . W illiam Sh ak e speare G e nt , print . a t

L ond o n , by T h . C o te s , fo r Jo h n W atc rsonc and are to

te so ld at th e signc o f th e C rowne , in Paul’

s Ch urc hYard 163 4 .

S bh ru cf : Sn c rftc r S efamtanegabc her S i c rle o on S c oumont unbc

{ylc tcbc r feblt hue S tiid , c c ftebt abc r hann in allen folgenh c nS ixeguh c n .

fi bc r f e gn n g e n : one n id) t bc lannt. S en S erlunf h er Sanh lungfcbilhert au6fubrlid) Sr i c fc n : S batfp.

=Sabrb. I , 165 .

b. T h e Birth o f Me rlin o r th e C h ild e h ath f ound h i s Fath e r .

As i t h ath be en se v e ral time s Ac te d wi th gre at Applause .

W r itte n by W i lliam Sh ak e sp e are and W i lliam R owlc y.

Pla c e re L ond on : Print . by Th omas Jo h nso n fo rFran c is K irk man and H e nry Marsh , and are to be so ld

at th e Prin c e s Arms in Ch an c e ry-L ane . 1662 .

S bh r u d : S e lina, S leuh o : S baifpc rc’

fd) c S t amen, 185 6. tbc ft 3 ;S aucbn ib.

fi be r f c gu n ge n : S i ed (Sbafefp. S orfcbule) ; D rtlevv; S li t ing ;S i ener, S h . 49 .

D . Su n f S t ii d e , h i e a le SSc r l e S ba i fp e r c’e i n h u e S e r

ge lebn i e h e r S u d) bd n h l e r5n n f t e i nge tr ag e n mu r h c n.

a . H e n ry I and H e nry II . b. T h e H isto ry o f Card c ni o .

c . I ph is an d Janth c . d . T h e h i sto ry o f K ing Step h e n .

9 . D uk e H umph rey .

a . H e n ry I and H e n ry I I by Wm. Sh ak e sp e are and R obe rt

D av e npo rt .

Sn h ic fer Saffung e ingetragen in h i e S ergc id miffe her S ucbbdnh lc r

gunft am 9 . S eptember 165 3 . S o gic ht c ine 3 ufammc nftc ilung o on

5 3 S tiid en , melcbc Si r.

‘IBarburton o om .{oe rolheumt in S omerfc t’)

be fafg; am S ebinf; behauert h er S ammler, haf; h i c fc bunh fcbriften, bie

auf hre i mi c h c r o c rloren gegangen, ha fi e o on hem unmiffenhen S iener

1 ) S er fibulflfprnd) h e6 S erlc gerg .

2) Sil i cbt S i fd) o f'

i barburton , h er S ba i fperaberan fi gc ber.

Page 223: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 1 4 S in d e, S e fammc ltc S u ffa'

be gnr S iibn c ngefcbi ebtc .

time s ac te d by h is Maj e sti es se rvants at th e G lobe o n

th e Bank si d e , print . by A . M. f o r Fran c is Falk ne r 1626 .

S bh ru d : Q ualitt.

fi be r f c gn n g c n : S i c c! (S it s Sngl. D rtlc pp ; S bring ; S i ener,

S h . 48 .

c . A p le asan t c ome dy o f Fair Emm , th e Mi lle rs d augh te r

o f Man c h e ste r, with th e lo v e o f W il liam th e C o nque ro r .

As i t was sund ri c time s publique ly ac te d in th e C iti e

o f L ond on , by th e R t . H on . th e L o rd Strang e h is se rvants .

4 . L o nd o n print for Joh n W righ t . 163 1

S bh r u d : S e lina, Sfenho sS b. S ramen, Seft 5 .

fi bc r f epu n g e n : S ied (S b.’e S ori cbnle) ; S bring ; S i ener, S h . 47 .

F. S r c i S t ii d e , be i h e n e n an h e r e S c r f a f f c r m i t flBubr

f ebe i n l i dfi e i t e rmi t t e lt mn r h e n .

a . T h e Arra ignme nt o f Paris . b. G e o rge a G re e n , th e p innc r

o f W ak e fi e ld . c . T h e se c ond Ma id ’s Trage d y .

a . T h e Arra ignme nt o f Paris . A D ramati c Pasto ral. S e

brad t (naeb S . S pec ) 1 5 84 mit h em S emeri c n, hub c h

o on hen Stupelltnaben her Ronigin in h eren c c nmurt nor :

geftc llt worben fe i .

S bh r u d , fi be r f ebn n g e n : S tir nid) i bc lannt.

S ic S nebbanh lc r Si irimun nnh S linftani t) c rf liirten hue S tiid 1660

fiir c ine S rbe it S batfpere’e . S b. S aib, h er Src nnh S . S e c le

’e , be :

ac i cbnet c o hagc gc n auehriid lid) ale e in QBeri h ie iee S id nere , nnh

haraufbin nabm S . S bc c hae fe lbc nnbeh entlirb mit auf in feine S e :

famtuuegubc her S teri c S e c le’e .

b. G e org e G re e n , th e p inne r o f W ak e fi e ld . 4 . L ond on 1 5 9 9 .

S h h r u d’: D o d slc y, Old Plays . 1 82 5 . v o l. I II . T h e wo rk s

o f R . G re e n e by A . D yc e .

flbc r f ebn n g e n : S i c d (S itsSngl. S bring ; S tenc r S h . 43 .

S ufgc fiibrt murh c hue S tiid , nae!) bene lomc’e S agebud) , 1 5 9 3

o on hen S cbunfpi c lern he6 E arl o f Susse x . Sngli fcbe unh h c utfcbe

S acbo c rfta'

nh ige eri ldrc n c c unbeh c ni li d) fi ir ein fi lter! S . S re c nc’

e .

c . T h e se c ond Mai d’

s Trage dy.

S bh ru d : Bonh on, 1 824 (ungenau nae!) S ied ) .

f i be r f c gn n ge n : S ie c! (S b.

’e S orfcbulc ) .

Page 224: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XV. Sme i fe lbafte S bni fper e sG tii d e . 2 1 5

Q ingetragen in h ie T’Berge i cbnifi e her am 9 . S ep

tember 165 3 , nber gum D rud ge ftattet id wn am 3 1 . t ober 1 61 1 .

fDie .banhfdni ft hee G tfi d ee iii eine her brei , we lcbe one her 6 amm

lung QBarburton’

e (D a) gerettet mut hen ; fi e trug h ie Sh immer 49 unh

h ie {urge fi eae id mung : ,,A Play by W illiam Sh ak e sp e are

“. Sllit

h er i lrii fung eingebenh er G tfi d e anh (Sni fcbe ihnng iih er ihre Qinnabme

mar fe it 1 606 ©eorg 8 nd betrant ; h i c fer [as has t raueripiel, me lcbee

in iolcbem { li e ge {e inen fi e ifall fanh, ho fi er ibm obne me iteree hen‘I itel gab: T h e se c o nd Maid ’

s Trag e d y unh h i e QBorte be i iehrieb:

,,A Trag ed y in d e e d“

.

“D arin follte fein gonbee 53 0i) 3nfammengefa§t

fe in, mei l hie ,,Maid e ns Trag e d y

“non gleid) “ nod) im h e ften Qin

benten ftanh . (E'in e Q qidJri ft nennt ale Qi erfafi er anerft I i) . (Sl ough,hann Gbapmann, enh lid) 6 baf ipere ; fi e muis e ber o ne me it fpii terer

3 e it flammen . 6 0 iinfi ert fi cl) fl ied Qlorfcbnle I I , illorreh e

6 . XL bie XL lI l ) , h er bier annii cbft h ie n id) i nnmabe c inli cben

(Sriinhe ausfiibrt, hag h i eiee S tii cf e in unh hosie lbe fe i mit SUiaffi nger’

e

i rauerfpiel z ,,T h e Tyran t “ , me lcbee lc

ingere Se it on f her fli iibne gefi e l,oh er ale abbanhen ge fammen gilt.

G . i l i e r G t fi cf e , h i e mi l l f ii r l i d) G ha f i p e r e an ge imr i e be nme rh e n .

a . T h e d o uble false h o o d . b. Sat ire -Mastix .

c . W ily begui le d . d . T h e murd e r o f Mr . Sand e rs .

a . T h e d o uble False h o o d or th e d istre st L o v e rs, a p laywri tte n o ri g inally by Sh ak spe re and re v ise d by Th e obald8. L o nd on . 1 728 . 1 767 .

gri efen bemerft : mos 6 inc! fi nhet li d) angegeben in 6 inige6 bo fefpeare =£ otalog 6 . 3 3 . fille d) B iograph ia D ramati c a bi elt es

D r. {gunner fii r e ine Slrh e i t S hirlen’fi , men igftené nid) i fi lter ale bieler ;

SJlalone mallte es Winffi nger aufd ne iben ; ni emanh nber mo cbte mitcI beohalh an 6 baf efpeare glauben . Q er (S taff 7011 one e iner h er

fli onellen in me n D n igote entnommen fein (mo i) ! D i e gi eugierigen"

no d) i ied’s fi berfesnng) . Q afi hoe 13nd) fli en Sonion n id) t unbe fannt

mar, ergi ebt fi d) one feiner Romiih ie : ,,E v e ry man in h is h umo ur “ .

D b es nber g baf efpeare fannte

b. Satire -Mast ix , o r th e un trass ing o f th e h umoro us Po e t1602 .

i bie Bio graph ia D ramat i c a [cbreibt ha6 6 tii ti Q bomo e wetter an,fi e beruft fi d) habc i auf .bnmf infi z Orig in o f th e E ng lish D rama .

Page 225: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 16 fi lind e , 6 c fammelte i nflat e 3ur fi fi bnmgefmi cbte .

Sn 28en Sonion’e ,,Po e taste r

“ mar fi tter unter h em Siamen 6 11 i

pinné o rg mitgenommen .

6 atiro— Ema5 t ig Iie fert h ie (i m iherung. Sn hen Sabren 1 602 ,

1604 fallen ni er a egaben h ee 6 ti id‘ee ericbienen fe in . QBiIbe lm

fillernbarhi (h er Si efi e 8 .

cLf'

i e cf’s) bege id met es, nebit hen me iiten nor

ftebenh genannten 6 d mufpi elen, ale e in ame ife lbaftee fiBert

c . A p le as ant c omed y o f W ily be gu i le d . T h e c h i e f A c to rs

be th e se : A po o re Sc h o lle r , a ri c h e Fo o le , and a Knave

at a Sh i f te . 1606. 1 623 . 163 5 . 163 8 .

d . T h e trag i c a l and lame ntable murd e r o f Maste r G . Sand e rs

o f L ond on , Me rc h ant , n ea r Sh o o te rs H ill, c onse nte d to

by h is own wi f e .

91nd) hi efe beih en 6 tii cf e werben non QBilbelm fi e rnbarh i ale

ame ifelbafte QBerte 6 baf fpere’

e

H . 3 mc i 6 t ii cf e , be i h e n e n h i e $3 r ag e i i cb au f h r ii n gt

we r to n n t e f i e f cbr e i be n , me n n 6 ba t ip e r e f i e n i d) t f ebr i e b?

a . Ard e n o f Fe ve r-sh am. b. K ing E dward I II .

a . T h e lame ntable and true Trage d ie o f M. Ard e n , o f

Fe v e rsh am, in K e n t, wh o was Mo st wirk e d lye murd e re d ,by th e Me ans o f h is d isloyall and wanto n Wyf e , wh o

f o r th e L o n e sh e bare to o ne Mo sh ie , h yre d two d e sp e rat

Ru fi‘

ins , Bla c k wi ll and Sh agbog , to k ill h im. Wh e re in

is sh ewe d,T h e gre at Mali c e and D issimulati on o f a

wi c k e d W oman , th e unsat iable d e sire o f fi lth e i lust, and th e

sh ame f al E nd o f all‘

Murd e re rs . L o nd o n , 1 5 92 . 1 5 9 9 . 163 3 .

Qi h h ru cf : fi e iiue , SBieuh o = 6 b. SDramen, th eft 2 .

fi be r f eati n g e n : SE ie cf (6 63 6 iBorf cbuIe) ; wiring ; Wi ener, 8 b. 44 .

SDae 6 tii d mnrh e erft im Sabre 1 7 70, be i (Se legenbeit eine6 neu en

Qibhrncf e , o omC

{generebnmer Qiucbbenh ier ©hmarh Sac ob h em 66a!

fpere ange fchriebenfi) Biograph ia D ramat i c a nennt ale fpii teren .

‘Bear

be iter fiir h i e fBfi bne ©c orge Billo, geft. 1 7 3 9 , befi en 58rn¢bftii cf D r .

Sobn .booh lt) an 6nhe gebracht babe . i ted bait es ffi r mabrfcbeinlid) ,

hafi 6batipere h er 58 erfafi er hee QIrh en” fe i morin ibm Gbarlee

Rnigbt unb SD eliue n i cht be infli cbten .

1) bamburger Biteratnrbiatt,1856, Sir . 79 .

ll iri c i : 663 3‘D ram. Run ft, I I I , 88. s k i ing , i i i. S orreh e 8“

Page 227: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 18 fi lin d e , 6 efamme lte flu ffdbe 3ur fi flbnmge fmimte .

proud C ard inall o f W in c h e ste r, with th e no table R ebe ll i o n

o f Jac k Cad e : And th e D uk e o f Y e rk e s fi rst c laim un to

th e C rown e . L ond on , print . by Th omas Cre e d , f o r Th omasMi llington , and are to be so ld at h is sh op un d e r Sain t

Pe te rs Ch urc h in Co rnwall 1 5 94 . 1600. 1 61 9 (mit 6baf

[h ere’s iliamen) .

sll bh ru cf : fb eliue , 6 03 6 QBi e . K ing H e nry VI , part 2 . 6 . 7 .

T h e First Q uarto ,1 5 9 4 . A . Fa c s imi le by Ph oto

lith ograph y, by C . H . Prae to rius . W i th Fo reword s

by F. J. Furn iv all . L o nd on 1 889 .

fi be r f e gu n g e n : Si tir aid) t betannt.

b. T h e true Trage d ie o f R i c h ard D uk e o f Yo rk e , and th e

d e ath o f th e goo d K ing H e nry th e Six t,with th e wh o le c onte n tion be twe e n e th e two h o use s o f L an c as te r and Yo rk eas it was sund ri e time s ac te d by th e R igh t H ono urable

th e E arle o f Pembro o k e h is se ruan ts . Print . at L o nd on

by P. S . f o r Th omas Milling to n , and are to be so ld at

h is sh o pp e und e r Saint Pe te rs Ch urc h in Co rnwall. 1 5 9 5 .

1600. 161 9 (be ihe 6 tii cf e a unh b anfammen ale 1

anh 2 . part mit 6 baf fpere’6 Stamen) .

QIbh r u cf : i beIine , 6 b.’a QBi e . Ki ng H e nry VI , part 3 . 6 . 12 .

fi be r f e gn n g e n : Slltir nid) t be fannt.

6m alter“D rud h e6 6 tii cf ee in fle in 8° v an 1 5 9 5 mnrh e 1 84 3

hard) hie Bo d le i on L ibrary fiir 1 3 0 Sh ort angelanft, nacbhem er 1 79 3 ,

be i i lerfte igerung h er 8 66m hee D r . 6 am.

‘Begge , Prebend ary o f

L i c h fi e ld , fii r 5 ‘t . 1 5 6 b. erworben mar.

Sn beih en 6 ti icf en geigt hi e fi alge h er QInftritte {amt h em QBort:

laut folcbe fi bere inftimmung mit 6 batipere’6 H e nry VI .

, part 2 u . 3 ,

hafi fi e filt nachliiffi ge nerftiimmelte l fdm'

ften hi eler 6 cbaufpie le, etwa

mabrenh he r SD arftelIung nachgefcbrieben, ge lten lonnten.

K . fi fi n f 6 t ii cl e , h i e 6 ba f i p e r e be a rbe i t e t e oh e r be n a gt e .

a u . b. T h e I I I par t o f K ing Jo h n . c . T h e tamin g o f a Sh rew.

d . T h e tru e trag e dy o f R i c h ard III . e . K ing Le ir an d h i s th re e d aug h te rs

a u . b. T h e f irst and se c o nd part o f th e tro ublesome R aigne o f

Joh n K ing o f E ngland . W i th th e D is c o v e ry o f K ing

R i c h ard C o rd e lio n’

s base So nne (Vulgarly name d th e

Bastard Fauc onbrid ge ) . Also th e D e ath o f K ing Jo h n

Page 228: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XV. 3 mei felbafte 6 batfpere s6 ti i d e . 2 19

at Swinste ad Abbe y. As it was (Sund ry time s) publik e ly ac te d by th e Q ue sne s Maj e sti e s Playe rs in th e

h o nourable C itt ie o f L ond on . 1 5 9 1 .

fi be r f c gu n g :“t i ed (Witsfi ngl. $beater) .

c . A Pleasant Con c e i ted H isto ri c , c alle d T h e taming o f a

Sh rew. As it was sund ry t ime s ac te d by th e R igh t

h ono rable th e E arle o f Pembro o k h is se ruan ts . Prin t .

at L ond on by Pe te r Sh o rt and are to be so ld by Cat hbe rt Barbi e at h is sh op at th e R oyall E x c h ang e . 1 5 9 4 .

fll bh rn cf : in T h e Publi c atio ns o f th e Sh ak e spe are So c i e ty.

A Suppleme n t to D o d sley’

s Old Plays . 185 3 . v o l . IV.

fi be r f e pu n g : tlJi ir aid) t belannt.

d . T h e True Trag e d ie o f R i c h ard th e th ird : W h e rin is

sh own e th e d e ath o f E dward th e f o urth , wi th th e smo

th e r ing o f th e two yo ung Prin c e s in th e Towe r : W i th a

lame ntable e nd e o f Sh o re s wi f e , an e xample fo r all

wi c k e d wome n . And lastly, th e c on iun c tio n and ioyn ing

o f th e two n oble H o use s o f L an c aste r and Yo rk e . As

it was playe d by th e Q ue e n e s Maj e sti e s Playe rs . L o nd o n

Prin t . by Th omas C re e d e and are to be so ld by W i lliam

Barle y. 1 5 9 4 .

l h r u cl , fi be r f e gu n g : SUi ir nid) t betannt.

e . T h e True C h ro n i c le H isto ry o f K ing L e ir and h is th re e

D augh te rs G o no ri ll , R agan and C o rd e lla . (flat ia her

Qq lage van 1 605 nne auge tommen , narbh em es lcbc n 1 5 9 4

in h ie i lumbdnh lers i le rae imnifi e e ingetragen , mobl and) febc n

gehructt mar . )fi be rf e gu n g : i iecf (QIlta gl. i beater) .

Q ie filbnlimi eit mit 6 baffpere ’e ,,K ing L e ar“ befcbrantt li d) im

inefentlimen anf has<

5rennh icbaft§ nerbii[tn is 3mi fcl) en hem Si iin ige nnh

‘Beri llus (bei 6 bai fpere : Sear unh Rent) .

D b anh inw iewei t 6 baf fpere be i h en norftebenh genannten 3 3 6 cbau

lpi c lc n betbei ligt mar ale Qi erfafi er oher SJl ito erfafi er , ale llmar

beiter oh er fi berarbe iter ? miefe<

{srage ift h er ©egenftanh ewiger §§c hhe

unter hen 6 bafi pere =©elebrten lawahi ienleite mie h iefi e i te he6 Ranale .

SJi it h ornebmer (Seringi cbiignng fi ebt (Einer berab auf hen QInhern,

Page 229: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

220 Bind e, 6 e famme lte i nflat e 3ur S fi bnmgefcbitbte.

mabrenh $8e ihe nicbt etwa in Rie ini gte iten o ericbieh ener 9! t li nh,

taabern auf nii llig entgegengeienten 6 tanhpnntten itc hen . 9h “ be im

SBeri llee (Ad ) berrld nfiber 6 bafi pere’s fi e t e i l i gu ng taum ein Bmei fe l,

allein her fr ieh li cbe alneglei cl) aerfiillt fcbon mi c h c r, fobalh fi cb’s um has

banhelt. fi e i ,,T h e I Part o f th e Co nte nti on “ anh

,,T h e true Trag e d y“

(Ja”’ finh h ie h eutfrben 6 acbnerftii nh igen nns

be henlli cb, 6 batipere ale ille t fafi er anauerlennen, h ie engli fcben fcbmanf enhnrd) alIe 6 tirfen nom o ollc n ©lanben bi6 aam entf cbiehenen flb:

leugnen . 28ei folcber Q age her 6 treitfragen iit e in abichliefienhefi t idj i ers

lithes urte il fcbmerlid) an c rmarten.

580m h id) terifcl) en nnh nom Eliibnenftanhpunft betrad net, finh et

ri d) nnter hen 3 3 6 tii cf en QBertnolIes unh QBertloiee in buntem G emi fd) .

Page 231: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

222 mad e. 6 e famme lte Elufldbe 3ur Qi fi bn engefcbimte .

Rummere aue hem QBege riinmen .

‘Daraufbin nerpfli cbtete ibn her

Si iini g, h i e mocbter fiir fe ine Eic he an gew innen . QBarmi cf entlehigt ii d)h er ibm aufgehriingtem

‘Bfli cbt, er fle ihet ,,h i e 6 fi nh e in i ngenhiprii cbe“

,

melcbe aber ie ine mabre ilJle inung erraten lafi en . fD i e fpricbt er hannnnnmmunh en one, ale h i e i t

'

o cbter, in l lerame iflung, has filnfi nnen hee

e ignen illatere bellagt unh lieber fterben ale ibm nacbgeben mill .

(i huarh, her fcbmarae‘Brina, fiibrt hem Rbnig nene i ruppen an ;

h ie ien ergreift h ie fi bnlicbte it he6 6 obnee mit h er Stiinigin, er fiiblt

befrbh’

mt ie ine unmii nnlicbe $batlofi gte it anh rafi t ii cb auf 5amRriege

gegc n“

grantre i cb. SDa tritt h ie («Bri’

i fin e in er ift mieher umgemanhe lt,

alle Gnticblii fi e fi nh vergefien, auf’a nene befcbmii rt er fi e um ibre Bi c be .

fD i e (Sriifi n neri ebt, hann miibte her Riinig erft alle entgegenftebenh en

binh ernifi e befei tigc n, h ie Si bn i g i n titten unh ibren (Sl a t t e n 6 ali6bnrr) .

Q huarh ftubt, ertlii rt ii cb aber aneb bie tau bere it. Seat gc igt ibm h i e

(Srii fin 3mc i i bolibe : mit h em e inen fall er h ie Rii nigin to ten, mit h em

anhern S‘Do lcb mi ll fi e im eigenen fi erben h ie (Slattentrene ermorh en,

menn er nnr e inen 6 cbritt ibr niiber trete unh ni cht alabalh icbmiire,non ie inem unbe iligen i bnn abanlafi en. SDurcb h iee QBort mirh Rha i g($hnarh betebrt, er fi nh et li tb felhft mieher, raft h en SBrinaen unh h i e

glitter mit be ereemacbt gegen grantre i cb.

91? t I II . granaiifi fcbe e Sager in Slanh ern ; hann $elh be i s e em.

macbhem hie %ranao fen in her 6 e efcblacbt unterlegen fi nh, folgt e in e

beibe 6 tre itfc ene amilcben hen Riinigen non fi nglanh anh ifmntre i cb,biriem [teben 3ur S e ite her Rii nig non fi fibmen nnh poln ifcbe .bii lfé

nhlter. mic 6 cblacbt bei (Srefi b mirh gefcblagen ; R i’

mig (i hnarh o e r

we igert h em bartbehrangten fd maraen SBrinaen i c hen i le iftanh , hamit

bieler li eb fe lh it be lfen lerne . (Smh li cb gliinaenher 6 teg, her‘Brina

erbii lt hen iltittericblag.

91“ IV geigt Ronig (i huarh nor hem belagerten, auegebnngerte n

(i nle ts, er nermirft has (grbieten h er 6 taht, anf 58 eh ingnngen ibr e

I bore an ii ffnen. Shana falgt mit fiinf me cbie lnhen 6 cbaupli ibe n ,

t rieb an lcbii nen Q inge lnbe iten, h ie 6 cblacbt be i fi lo itie re, h er 6 ieg h e 6

fcbmarae n sbringen, h ie (Seiangennabme hee frangii ii i cben abnigs m i t

ieinen be ihen 6 hbnen .

amV inteli obne QBe cbfel nor (Salaie . fb ie 6 taht ergi ebt

ii cb; feebe fi ii rger ericbe ine n barfub mit .balftern um h en bale ; fi e

merhen begnah igt auf Tyiirbitte h er Si bnigin‘Bbilippa. 6 ir Sobn (Saplanh

bringt hen ge fangenen Ronig“D anib non 6 cbattlanh . 6 aliebnrr) mc lh e t,

Page 232: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVI . Rbn ig Q huarh . 22 3

her lcbmarae“Bring, lei bei

‘Boitiere unentrinnbar e inge lcblollen, nielIe id)t

ld) on gefallen ; e in bero lh o erf iinhet h en 6 i eg heesBrinben, bieler folgt

ibm anl hem Q‘

s-age mit hem gelangenen Si iinig non granfre i cb. fi ri eh e

anl allen 6 e iten .

®er Snbalt geigt has 6 cbaalpie l ale eine h ie im engen

Stabmen Ganglanh’e leucbtenhlte SIBaflentbaten aulammenfabt : (salaie ge

monnen, ein fe inhli cber Si ii nig tot, 3mc i anhere gelangen lamt ame i

f hnigli cben‘Bringen, 3mc i grobe 6 cblacbtenli ege gegc n gewaltige f iber

macbt, eine 6 eelcblacbt haan unh has alle6 gelcbi lhert mit mariner

be imatli ebe, o erf liirt nom 6 cbimmer her i bicbtnng. i bie (i inle itung tft

fnapp anh f lar , fi e begriinh c t aneb h en Bug h e6 Ron ige Ghuarh nacl)

mogbnrg 3am (ballab her be lagerten (grei lin 6 alieburb. 911m aber lcbiebt

li d) i n h en gelcblollenen i lerlaul hee 6 tii cf ee her gwelte QItt ale Smilcben

lpie l, mi t ©inle itnng, tbiibepuntt, ©ntmid e lnng obne iehe innere

fli egi ebnng 3ur Q auptbanh lung, nacbri id‘miirte mie nacb normiirte . mieler

anllallenh e Mange l im .

‘Ban h ee 6 cbaulpie le mnrh e henn aneb ale

melentli cber (Srnnh gegc n 6ballpere’e i lerlallerlcbalt auegebe utet. li lric i

bemertt allerh inge : ,,mit hem i rolte , hob h ie mabre (i nergie li eb anebw ieber nom galle an erbeben vermiige, lcbliebe h er amei te Sl it ; nnh

bi eler 6 cblnb bi lhe , menn ancb nnr innerli cb, inlolern hen f ibergang

3ur lolgenhen 3mc iteu bii llte , ale nne hiele lohann h ie mabre, me il

hurrb 6 e lbltiiberminhung erprobte Egelhengrhbe in ibrem nollen (Slanae

ae i ge, ni cbt nnr an h em Rbn i ge, lonhern ancb an leinem rubmmiirh igen

6 obne, me lcber hareb h ielelbe 6 cbule binhnrcbgegangen lei . 6 0 bemeile

henn ha6 6 an 3 e , mie has mabre .be lhentnm, h er 6 ieg anh alIe be rr

lcbalt h er QBe lt gebnnh en le i an h ie be rrlcbalt he6 mlenlcben iiber li eble lblt ; es pnlli ere iiberbaapt im (Sanaen hae lelbe re ine e tbilcbe (Sefiibl,has h en berglcblag h er 6 bale lpeare

lcben SDi cbtung bilhe “ ) 9Ille in

hi ele me ie li cbe fli etracbtnng mii rh e lcbmerli cb aue rei cbe n, um h em ralcbemplinhenhen 3 ulcbauer h ie (i inlcbaltung h ee ameiten 9186 an ne rhe cf en,

um ibn lpfi ter nerge llen an lallen, hab h ie be heutenh lte ©eltalt hee

6 cbaulpi e le , (st illin 6 alieburb, mit h em ‘llftlcblnbnon her 58 iibne lpurloe

o erlcbmunhen ilt.

fli eim Si acbh enlen liber h ie‘

5rage : ob nnh mie bier QIbbnlle maglid) le i ? tam mir e in 2i nd) 3ur banh, hab h ie Sblung her Slnlgabe er

marten lieb; le in z i te l lantet :

hram. Ran lt, H i , 98 .

Page 233: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

224 S ind e , 6 elammelte fi nlliibe 3ur fi fibnengelcbi cbte .

t arh her fD ritte . $ranerlpiel in liinl QIulgiigen non QBill iam

6 balelpeare . mad) h er fi berlebung non Submig z i c el fre i be

arbei tet non Qlugnlt .bagen . Se ipaig, $5. 91. Brodbaue ,fiber i lerlaller bat li d) ale fD icbter, ©elebrter, Runltlcbrillteller

aablre i cbe fi rennhe ermorben : le ine ,,mori c a“ 1) mnrhen in fremh c S prad nniiberlebt, le ine hee $beater6 in SBreuben, nornebmli cb h er

fi fi bnen in Riinigeberg unh $anaig, non ibren erlie n a liingen bi6 an

h en ©altlpi e len 3 . €§ilcber’e nnh 8 . SD enrient

’e”) ilt iehem greunh

h e r .

‘Biibnengelcbicbte nnentbebrli cb. alas e iner QBihmungeanlcbrilt in

o orliegenh er Qi earbe itung gebt bernor, hub lebte re lii r h ie ,‘Biibne be;

ftimmt le in lollte . SDer ‘Berlaller lagt un6 an cb: non le inen mi t 6 o rg

lalt bebanh e lten hramatilcben 6 chriften le i nnr e in i ronerlpi e l

h ielem (mit h em ungelenten $ite l : D berlt anh her Watrole“

) feblt

li ebere 58 eberrlcbung h ee QIul: nnh Slnebaue e ; h ie banh lung mirh mc br

lprungbalt geli ibrt ale rubig entmi cf e lt in f i inltli cber QBieherbolung

ltatt in h mlto oller 6 te igernng ; 6 pannnng leblt ni cbt, aber fi e wirf t

ei ngltli cb, be tlemmenh .

Sbi c flearbe i tnng ,,Riin ig Q huarh’

s I II .

“nenn t h er i lerlaller ,,fre i

hiele Bege id mnng gilt in ibrer me itelten fi c hentnng : ri cbtiger mii re h er

a e hrncf ,,nii llige llmarbe itung illerlcbieh ene <,ll erlonen li nh bele it igt,

nerlcbieh ene anbe t e li nh augelebt : amI , naeb Snbalt unh umfange in iBorlpie l, ilt la lt gan3, Ql f t V ilt h u r rbme g (Eigentum he6 f’Be :

arbe i tere ; haneben laulen ltarf e Si i iraungen, melcbe inh e6 griiberee (8e lcbi cl

ne rraten ale h i e umlangre i cben (i rme i terungen ; non 58auh illin’e fi be r:

lemmg mirh lelten e ine 3 e i le unneriinh ert be ibebalten .

fib er obigen Sabalteangabe h es 6 cbanlpie le lolge, gum il lergle i cb,e in a eang h er 58 earbe itu ng.

fllf‘t I begiebt li d) an fi lantbarh be i (Santerbnrt) in 6 anc t zfllnle lmiRlaule, mo ein munh ertbii ti ger Q inli eh ler hem i tali c Stat ertei lt unh

h ellc nwant entgegennimmt li ir o ie llacb gemfibrte .billle . 3 a h em be iligenSh anne f ommt aurb Rhn ig fi huarh mi t le inen Si ittc rn ; er bringt ale

1 ) 3 u c rft erlcbi en en 1829 .

Page 235: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

226 Slind e, G elamme lte Slulliibe gar SBr'

lbnengelcbi cbte.

im fi nauge lei , entlli ebt SDaaih Slruee lamt leinen 6 ebotten e iliglt . Ga

lolgen hie S orgiinge, melcbe in her urlcbri ft Sl i t I belcblielgen, Sl i t l l

beginnen, bi6 h abin, mo (i huarh le ine Si ebe ertlii rt, alle6 flat t ge ti irlt,im 6 inne ni cbt erbeblicb geii nhert. men ame iten Sltt enhet hi e (Srei fi nmit hem 6 elbltgelprii cb:

SBi e bebt'id ) beim unbe imli cb glfi b

nhen Sllid !

Bulammen lebrat i d) bei h er lebn hh en Slrhe .

‘D arl i eb h em Sl ug’anh Dbr mobl G lauben leben ten ?

Rann h o cb ein Q huarh tiin igli cb nnr h en ten .

Sl it I I I folgt im SBelentli cben mieher h em Gnglilmen, bi e 3urSBanh lung he6 Si iinige hnrd) h ie be ihen malibe . fiber String erlcbe int

Rumpf menhet lieb 311m Siacbte i l her 3 ranbolen, h ie (Selangennabme

h e6 6 ebottenf iinig6 mirh gemelhet. 6 alieb11r1) bringt Siacbri cbt, hob©f ”096011 ff“ 903 fi eraogtum SBretagne h en Sebne ih le ilte ; er

fiibrt fort, e ine blaue 6 cbiirpe bero orai ebenh :

811 htele fi S ages (Ebre miinld n Q rbab’

ner

QBi e mit mir (Sllii d , h er ibr geh en i t in (Snah en .

Sn ibrem Siamen bitt'

id) , 0 ge ftattet

Sl lB nn tern 6 anm an ea t en Slurpnrmante l

Sb i c fi S anh 311 lc bc n, lcbeint eB mfi rh i g n i cht‘D efi 6 i ege§ lilrlten Slnlen an umlcblingen .

SUB ei tle Bi er 11m ein en So rbe erfrana

8lid) t gern e in EBanh h er Srau en gart e banh .

“D er bu lhreid) meiner {Jaufi frau li d) erinn ert,Slerlebmiibe n i cbt h i e 6 cbdrpe, h ie lie lti d te .

(i h a u t h (h i e 6 cbiirpe emplangenh ) : 6 te nnh fiir mirb?

6 a l i 9 bu r 1) . 3-1'

ir ibren Ri‘

mig

G h u a r h

6 ie lanh te mir h i e 6 ebdrpe ? G ii ttli cb lcbii n !

fib er 6 enb11ag SSre iB ben tlt h u als lebteB mir ?

513 06 ilt e in .im gogtnm unh fo ld) ei n S anh ?

Silas gab ibr h en ©ehan i en haau c in

ibefi Sages biiber'n 6 i eg mir 311 berei ten ?

iDaB S anh 311 ltid en larbert id) li e anl.

D i e Slrbe i t marh ibr anlgegeben ? Sb o eb6 ir lanh te has ©elcben f .

6 at i 9 b11 t o.iBelebeih enbe it

Grlaubt'

es taum h er Oattin

G h u a r h . Slorentbalten

SBo ll t’

ans S elebe ih enbei t lie mir h ie grenh e ?

6 ir harbte mein , alQ li e h i e Snltbri ft ltid te ?

6 a l i § bu r 1) . SDeB Stubmes, h en Slritann i ene baupt err ingt .

Page 236: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVI . Rii nig Ghuarh I I I .

(E h n a r h . 6 eb’

an l ei n Stab, hag mit h en SBinh en we tti iimplt,SD en lcbn e lllten S o ten, ibr h en

“b an i 311 lenh en .

llnh lebt mi t‘80rli cbt, alQ ob 6 pinnen ffi h cben

SDaB prii cbtige Orwebe le i , leg'

an

Sl‘em mabrbo ft lto lgen flon ige h ie 6 cbii rpe .

3 mc i Sangentrager me lh en h ie lcbmere SBehrangnie h ee ‘Brinbe n

in her 6 cblacbt.

(i h u a r h (an h i e ernplangen e flange h ie 6 charpe i n iiplenh ) . Silas ? ©ral Sluh le 1)

6 o ll mit h em ‘Bringen lli ebn ? h as iann lt hu lo rh ern ?

SDaB maglt ha , lre cber SRen lcb? (Sl i eb ber h ie flange !

Sl i t h i eler blau en 6 cbd rpe erbeb'

i d)

6 ir 3ur 6 tanharte . S t age li e ibm nor,

6 0 mule er li egen anh h er Slobme

fD ie 6 cblacbt mirh gewonnen, h er‘Brinb erbalt hen Stitterlcblag be i

h ielem Sl i tlcblnb ilt mitbin fi bc re inltimmnng 3milcben urlcbri lt anh

fi e arbe itnng.

Sl i t IV oar (Salaie .

R o n i g (i h u a r h (3 11 Sl itter Suhmi g) . (Salais nnh 6rell1) maren le ere Si amen6 ilb

i cb li e in h i e blau e 6 cbii rpe n i d) t

Slti t e ingemiri t bi er in h er go lh’n en 6 1brilt.

3 a, i d) weib. ibr ben i t

Slur an Gle li i lt nnh Se ih en lcbalt. SBaQ abnt

Sbr i alten 6 e e len non gebob'

n er 6 ti 1nmung,

fD an i barer b ingebung unh le li gem

G n tgii d en ? Sl ller 6 ai ten Rlang, h er mir

llnlterbli cbi ei t erltri tt’

n en Si nbm’

s o erli cbert,SD er mir SBi lli ommen ra ft, rn lt tanben Dbren .

Buhmig mo ebi h en Slorlcblag, h ie (Srii fin nacb 6 anhmi cb e inau lahen,mo (i huarh be i h er be imi ebr lanh en geheu lt. 6 d1re ci enebotlcbalt

non‘Bo itiere ; alle bitten hen Si iinig , le inem 6 obne Sle iltanh 511 ge

wilbren , h er aber bleibt habe i , hale h er sBring ale Sl itter li eb le lber

bellen mnlle .

‘Boitiere : h ie .

‘Begebenbe iten nor, miibrenh anh naebher 6 cblacbt. (Sral Sluh len ltirbt in hen Slrmen h ee ‘Brinaen an h e r‘Be lt. Stogbnrg : h ie (Stalin fibt mieh er tags anh nacbte am 6 ti ci

rabmen, aber h ieemal bat li e e ine<

,Elagge in Slrbe i t, harauf h as SBappenmit hen lranbbfi lmz eaglilcben ©mblemen

“. 6 alieb11r1) nberbringt h en

fb on ! h ee Si iinigs liir h ie 6 cbii rpe .

1) Sl llo Slermertung e iner am e i t e n (i ratiblnng van h er 6 tiltung beQ bo len .

banh o rhenfl.

Page 237: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

228 Slin d e , ©elamme lte Slulliibe 3ur SBiibn engelebi cbte .

(8 r it f i n . Slabm er has llnterlangen

SBiri lid) mit Si acbli cbt au f ?

6 a l i 9 b 11r Sk i t Biebesbulh .

811 wenig mar e§ eber alB 3 11 ai el,

R ag i cb h ir me lh e te . Gr lprarb aan h ir

Sk i t Sl d) t11ng unh (i n tgii d en un h h n"

mebtelt

Sltit jen em 6 ebiirp enbanh and) frabe 6 tanben

Sti r mi cb alB go lh’

n e Sd h en ein . Si ebre i cber

8113 i e emp li ng h e r babe mi cb.

® r ii l i n . D lt mila) t li d)3 11 h en G enub h es 6 ammertag§ nn lieblamfDeB 6 onn enbranh § Q nmli nhung ein .

6 a l i Bb11rn. SBenn ha

6 e in berae rmdrmenh SBart gebhrt, le i cbt bitti e

6 tal3 anh Grbebung h i d) h em lti llen fi re i lefib er {witnsli tbi e it en tfremh et.

(9 r itl i n . Si immermebr.

6 a l i Bb11 r 1) . fDenn mi e h u litbllt, mar es gua ie l.

(S r ci l i n . Bur ial,SBar eQ h er gfi rltenbabe it n i cbt gemd la.

6 a l i § bu rn. 3 11 e ine6 Slnh ern SRnnh bdtt’

es h id) lalt

Slerlebt.

s e am . um mirni c l mcbr h es Rhn igs.

Gi r d l i n (allein ) . ibn (Slii d li cber ! 3 a nn erlcbiittert bleibe

SDe in G laube .

’ SBi e ben e ih’

i d ) h e nI Q emabl !

3 d ) bin erregt a nh'

mn l; eQ le in . menn me in

(gin Ghuarh h e n i t unh leiner lid ) ni cht lcbiimt.

batte n i cbt h i e 6 cbc'

irpe lti ci en fa ll en .

G inf an h erer

G ehani en i r eis erh lfn et li d) h en iBl id en

fburd ) h ag ©ebetb11d ) .

3 d ) bete lii r

SDen Ran ig. 6 c i mir has 6 ebet h er 6 tab,

Slug lti ller t ranrigi e it mi cb 311 erbeben .

Sl itter Euhmig erlcbe int, er macbt he r (Srafi n hen Siarlcblag, ihren

(Batten naeb 6 anh1ai cb begleite n nnh hart h en SDant h ee Si iin ige ffa

h ie s ebiirpe lelblt 311 empfangen . 6 te lebat has ab mit h en SBarte n

SBar es h enn ern lt geme int ? SBei ebt mibaerltebt

®in h i en ltbere i tes D br h es berre n 6mmSBie iann

'

Ii cb, me in es llnmertQ Zmi r bemubt,

6 pie lalenn ige_liir e cbte SBiibrnng n ehmen ?

Page 239: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 3 0 S ind e, (Se lamme lte Slu lliibe bur Si iibnenge lebi ebte .

SDo e St ii ltcben, me lcbeo li e be i li d) fiibrt, loll e in Slmulet e ntbalten.

fiber (binli eh ler eraablt ibr, anl .

‘Be fragen, le ine Sugc nh , h ie e inge le itet

mirh mit hen SBorten :

Sti ibt Sl lleQ

{pat gntc n R iang in me inem Seben

anh hi c e gc igt beb ale nnr allaumabr. Si iinig (Ehnarh i ommt alle in mit

h er blonen 6 cbci rpc .

6 r 6 f i n . 23 11 li i rcbte lt n i cbt ? G in li nerlcbro ci ener

SBirlt h n lo I au lc n h e bc lre i’

n aan Slnglt.

3 m gangen S alt wirh balh h er Si u l iebenh ig,li nh Sc hensmut lcben cbt Sl ob unh t o h eélurcbt.

G h n o r h (h em c i n ig c Slnnoberung aermielen mirb) . Sli cht, me i l i cb lii rcbte

Gi r d l i n .

n e in , me i l ha eB bei lrbelt,Sleberrlcb

i cb mi cb in h e inem Slnblid gli i d li cb.

Re in 6 i e cbtum i an n h id) in hag Bridlentu eb6 inbii llen , eb h 11 n i cbt mein 81

'

iblen bei liglt.

Si las i li es, hal; h i e 6 tc rn en lcbri lt am blau en

6 emo lb'

lo fe i erli d) unB ftimmt. maB lonltSl ls her gebeimn ilgo o ll e 6 inn , ©eliebte ?

® ie Stub'h er fi an i gin bleib

’angelthrt

unb unge i riin i t h es (St olen 6 1013 .

(Qhuorh .

Grin guter {airte me ih e h e ine 6 d)afe ,Si imm aul h i e Sl tble l has aerirrte 9amm

na h h as aerlallen e ai eb'

anl 311m bei l !

SBi lllt hu R iin ig ? 6 pri cb, lob mid) eQ bii t en !

Q h u a r h (ini ee nh mit erboben em 6 cbm11rli nger) . 3 0, la. unh h as G e Ifi bh e

bre eb’

i d) n i e .

Gi r d l t n (mit hem Strugi fig lein .i mnpt beriibrenh ) . 3 d ) legne h i d)

(53 5 11 0 13 5 (oulltebenh ) . Rann i cb’

Q h ir ie aerge lten ?

Gi r fi l i n . 23 11 i ann lt eB. t bob 1d) 11115 ti e flter 6 ee le

5911: bi d) gebetet unter bei hen t brfi n en .

Slergi lt es mir hurrb gmc i ©ebete . (bin c fi

u nlre $c imat nnh fiir meine 6 e e le

Q aB anh ere .

SDe in e 6 eele .

SD ie balh lebe i h en h

3 11m s imme lgflug h i e 6 erapb§ lliigel brei tet.

S li d’

bin 311m Gi nah enbi lh unb bet’.

((bhuarh at1m Sl ltar gemanh t lalte t h i e biinh e .)

S t il l i n (au lltebenh gi ebt ans h em Rii ltcben ein en(b o ld) beraor) . 3 d; li e t he

t ren me inem S e it en, me inem R iin i ge .

Page 240: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books
Page 241: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 3 2 i i ind e, (sh ini nme lte fi nfi fine gur Bfi bn enge icbirbte .

Si o n i g i n . QBi eo iel ver lo ren mir im be lh enfobne !

fis h n o r h . fiber'

Z ugenh firoblt nnr h ort h es Sebens fi rone !

(SDc r flotbong foll i .)

.bi er iii o lio nerin cbt worben, ami fcben boupts unb Sli cbenbonh lungh ie fortlonfenhe innere SBerbinhung beran ftellen ; oher Elli emonh mirh o n :

eri ennen,hot; h i c fer SBeriud) im (S h i ite e bo i ipere

’e erfonn en unh ons

ge fi ibrt ic i : hnrd) ho e (Some ai c hi iid) h ie bloue 6 cbfi rpe o le romonti icbebloue SBh nme ober o le ro ter 3 ohen, on me lcbem G e ffi ble orrége fpro ebener

unh nnon fi ge fprocbener SSiebe o ufgere ibt werben . 66 iebe int unmiiglid) ,

h ie Si luft an iiberbrii d en, melcbc .i muri s unb Si ebenbo nh lnng trennt, um

h en awe iten Qlf t, her in her Slnft iebmebt, hnrd) fre ie (Erfi nhung mit hem

fi brigen an o erbinhen.

S o il glei cbmobl fi ir h e n Fli erlonf h e6 e di onfpie lfi e inbe i tlirbc fli ntmid e lnng bergc ftell t werben, in gi ebt es nnr awe i SJi itte l be i he bb

'

rbft

gewogt, mc il fi e rii clfi cbtélos hurcbgrei fen . SDoG erfte lani et z S tre i chunghe6 awe iten Qlfté, nebc n le id) ten a herungen om S d) lufi e h efi e rlten ; hami tmi lrhe man fre i lid) e ine grofi o ri ige {Eronenge fto ln e ine

<

{sii lle h i cbteri icbe r

E dj hnbe it one hem (“Z eboufpie l neri cbminhen lofi en . {Eiir hen engliidj en

a rbouet bliebe immerhin fo nie l (Be frbi cbtli cbe fi in febmungnollem illor

trng beftcben , ho fi h ie Qluffubrung h er ,,biftorie“n oel) (Erfo lg baben

f iinnte ; fi e more o h er be h en f lid) gc geniiber heui fdj en 3 ufcbouern , be i

henen i e in .be imo tgeffi bl Slnregung fiinhe hnrd) h ie (SroBtbo ten e ine6

fremhen illolleé . S'

Do ss anbe t e Sli itte l verfo lgt hen entgegenge fegten QBeg,es lan i et z C‘Etre i cbung her Si tte I , IN , IV, V, unh (Sefto ltung he6

ame i ten Si li c a mit hem E d flufi e hes; erften bum fe lbftiinh igen 6 cboufpi e l ;baburd) more h er Si e i cbtum on e igenti imlicben mirf iomen ‘lBenhungen

fiir unfere fi fi bne gewonnen . fD ie Slufgobe i ii n id) t lei cbt, fi e f iinnte

bou i hat merh en, menn h er gelebicf ten ©onh ibre ri chtige Baiting ge ldnge .

Page 243: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 3 4 Bin d e, Q c Iommc lte Qlufl'

dne bur SBfi bnengeftlJi tbte .

(Se fto lten unter hem a ge h ee Q id nere Beben o erleiben hnrfte : er

itarb 1 6 18 . SBo lh folgten h ie Biirgeriri ege : 6 eboufpi e le mnrh en o er

pi nt ; oollige QBonh lung tro t erft e in mit h er Si eftouro tion . QBie 3mc ite

bd lfte he6 XVII . 3 ol)rl)nnh erta mirh o erberrli cbt hnrd)‘I bomo o

ill e t t e r t o n , (geb. h er iiher tie fy’

ten lim it unh luftigften 6 6mgo le 6 e lbfthc rricber gebot ; ie in legtee Qluftreten (1 7 1 0) befrbleunigte h eni oh hee 6 iebaiger6, er ruht in QBe itminfter . fi er S tern h e6XVI I I. Sabr

bunherté mor fD o o i h (S o r r i cf , h efi en Eliubm hnrd) h ie (Srenae h er g eimo tn id) i befebre

inlt mo rh ; and) ibm gemobrte QBe ftminfter ho e (St ab

3 t leh te nod) o le Slltme ifter h er éi ltefte e cho i tfpi eler aller Be iten :

Q bo r l e e SDl o cf l i n (geb. Qluo e igener (gri enntn ie h e6 Sli e cbten

o ermorf er gelebronbte Eli c he, geipre iatea S pie l, to ie ea n o d) 28etterton

fi d) bre it mo cbte, unb feate on ihre Emile h i e no ti irli cbe fl obrlj e it ;ho fur entliefi ibn fre ili cl) fo in Q ireltor Sobn mid) mit he n QBorten9q her .

‘Bi ibne lonte t h oe an unh erft (Sorrief’

a Niacinentfcbieh h en 6 ieg her ge iunhen a fcbouung. 11m S bo lioere ermorb

li d) ‘Dlo cf lin e in be lonherea iBerh ienft. $D e‘

r R o u f rn o n n o o n il le n e h i g

fri itetete ie in Seben ouf h en Brettern no r in pofi enbo fi er fi eo rh eitnngo on 80t h Emo cf lin mogte e ie

D orftellung nod) h en i Borten

h ee SDi cbtere trng Ropflcmi tte tna her greunhe unb (Benofi en,h i e fo f iibner fli euerung e in feble clj tee 6nhe o oroue iogten ; unb ie in

S bnlod im (Sei fte 6 bo l’

fpere’

6 tve rb o on h en Eli o cbfolgern loum iih er

tro ffen. mod) o le Si ennnnhneunaigiiibriger gob er h ie SRoIIe mit fi e ifoll,moron ho e (51re iieno lter te i lboben mo chte ; bei h er QBieherbo lnng im

bunhertiten Bebenoiobre o erfogten h ie‘IBorte , e in Qi nh erer mufi te fii r

ibn e intreten, unh wi nd lin irineh o on h er .

‘Biibne ouf immer ; er

ftorh 108 Sabre o lt

hind) hoe XIX. Sobrbnnh ert brachte h en (i nglii nh ern gro fge (“Ed na

ipie ler ; h ie ie fuchten, mi c berf hmmlid) , in Bonh on ihren mo hm, fi e fuchten

angle id) h ie Sle itung e iner i mbue, um ibre (Sc h i lh e one e igenen G ehonf en

hefto nnobbdngiger an o ermirf li cben . S o fo lgt henn h i e 6 bo lipere

SDorfte lIung in (Englo nh nod) fernerhin h en glii naenhen Women h er eng

li ichen S rboufp ie liunft.

unter h iefen begegne t o ne aunod flt S obn‘Bbi l i p R emb l e (geb.

om 1 . gebruor erbt fcbouipie leriichen ®eicble cbte z ie in iBo ter mor

SDire ftor einer QBonh erge feflfmo ft, fe ine ‘JJi utter h ie i orbi er e ine6 iolchen .

i lergl . 6 . 191 .

Page 244: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVI I . G baf fpere au f h er engl. QBi ibn c fe it Qdarri d . 2 3 5

(Si e i cbmobl mo t he her g obn ni cbt bum Stomfi h iante n beitimmt ; er o olI

enhe te h ie tlaifi ieben E tuh i en im Se iu iten sflo llegium an Sb ouat) , hann

oh er trieb’e ibn auf h ie SBretter, me lcbc er fre ilicb irbou ale Si nabe be

treten Q er Si ennaebniiibrige mnbtc genaa, ma6 er mallte

ha6 3 iel bieb: Sl e itung hee fbrurnlane s z beatere ale erfter S ebauipie ler

fe iner gett i ll nh bi ea 3 ie l rh arb erre iebt. Sli ebt Bebrjabre o eritri cben

be i e in igen lle inen B ilbnen ; mit {echennhgmanaig Sobren 1 78 3 ) ericbien

Si emble aue rft in iDrnrnlane ale bamlet. iDie ibarftellnng h er o ie l

geh enteten illo lle h ot in h ielem‘

f’

yo lle be ionh ere E clno i erigte it ; henn allc

(Sebi lh eten unter h en Buicbaue rn maren o c rtrant mi t her I i ubnenuber

lie feru ng, molebe bier an 61arr id uumitte lbar anfniipfte : fie pri iften

ftreng ieh e QIbme iebung ouf ibre Ebegriinhnng. stemble batte le inc n her

iBorgiinger ge leben : io marh ie in S pi e l barebone e igenfte 6 cbiipfung,to oblermogen in ieh er G inae lbe it. {D em (Sj e i fte manhte er ni cht, no cbh iaberiger flirt, h ie S cbmertfpige entgegen me il f e ine QBaffe 6 ebug

gemiibrt mih c r folcbe sJll ii cbte ; nnr fe ine linte .{aanh ro ar anage itre cf t,h ie re cbte bi elt nacblii ifi g ho e ge fentte G amert. fi c im Slbgonge h e6

(Sh iites in ieete bamle t n ieh er, ale 3 e i cben h er Gbrfurebt o or h em Baterin h ie lem fe ierli cben Slugenbli cl. fD ie Suicbmter mnrhen ge fe fi e lt o on h er

fe lbftiinh igen G rfcbe innng ; h ie kli latter bebanh elten h en jungen S cbau ip ie leraebtungoo oll, menn ancb be i ilJlonebem, ho e er bracbte, ihre obtoe i cbenhe

a fi cbt [out morh . Qlle slli ifsgr iff bege i cbneten fi e mit SRe cbt, haf; bamletim gemiibnli cben Spofl le ih o on fcbmaraem S ammet erfcbi en, habu h en

©oienbanh orhen ac h it bre item fi lanh , fami e gepuh erte e boar . QIber has

Q rauerfpie l mnrhe fiinfmal mi eh erbo lt : her Sli enling batten fc ften 3 116gefafgt anf h em fi onh oner fiBohen. Sliun folgten h i e iiingeren S bai fperefli ollen : EBafi on io , ‘Boftbnmue , Emac huff, fe houn .R on ig3 obo nn, Si i cbarh I I I,D tbe llo, sJJtac betb, Bear. 38 t harauf (1 785 ) itarb, norb ni cbt o ieraig

1 ) SD i e feB erfte Qlu ftreten h eB gebnjdbrigc n Remble fanh fto tt in h em unbeh eu s

tenh en 6 ti i d : ”C h arl e s th e Fi rs t“

, o erfaitt 173 7 o om 6 d mu fpie ler g oro arh . SD ie

. H is to ry o f W o rc e s te r“

bringt h en‘

I beaterse tte l o om 12 . g ehe ue r 1767 , h o rin

beibt e§ z Samc e , .be taog o o n Ell i ebmonh tlli r . S ih h o né (fpii ter G arob Remble’

fi

G o tta} Samefi , .baraog o o n wo rt o n. Sobn Remble ; h i e innge‘Bringc fi in

ElJl i fs Remble ; Qahr) gairfag T i re . Remble ; (‘le fong in h en smi fcbenaltenWi t . <

Jowler unh SJlifi Remble . 3 m fo lge nh enill pri l mirh ange lii nh igt : ,,i li r . Sobn

Remble ‘Bbi lih e l

"

(in R ii n ig i lrtbur) . ,,iDtib Sl emble 9lrie l (“D e r S tu rm. )

Li fe o f Mrs . Sid d o n s , by Campbe ll, I , bi er i ii nbe r h ag Ql lter h er ©e fcbmi ftern i cbt ri cbtig angegeben ; h enn 1 767 bablte Sobn aebn , C‘Earob balh awh lf Sabreogl. a. a. D . I , 14 . 15 .

Page 245: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 3 6 Bla d e , ©e fammelte Qlu ffiibe aur Qi fi bnengefibiebte .

iiibrig, e in gefe'

ibrli cber Sllebenbubler one («Sorrid ’e S cbnle , Sobn

fi enherfon ; er murhe befi attet in QBeftminfter ami id nn 6 amuel Sobn ionunh (Sarri cf .

Remble iibernabm, e inunhhre ibig Sabre alt , h ie Be itang h e6

mmrnlane s , footer h ie hes (Soo entgarhens i beatero ; er h li eb in h ie1er

S tellung, mit larger ll nterbre cbung, h is gum 6 cblu§ fe iner 8aufbabn .

fiber gemifi enbafte 6 ebauipi eler bemobrte fi cb ale umfi cbtiger Bfi bnen

leiter, hem ea galt , e ine mii rh ige<lbarl

'

tellnng an eraielen . fD i e ganbe

QInafi attung mnrhe geprii ft, ergiinat ; habc i tam ibm an fto tten, hob h en

3 ufcbanern an iprucbslofe ll nbefangenbe it naeb gebliehen mar. S obann

befibc’

i ft igte ibn h ie Sluffi ellung e ine6 tii cbtigen 6 pi elplano, unh bier

le ifi ete hen h eften fD ienfi te ine re icbbaltige Qi ii cberfommlung : o or QIlIem

maren ha o ertreten h ie ii lteren S ebauipie le, iomi e S bo f fpere nnh ie ine

(Eriliirer . Ci r iannte hen D i cbter, er fannte fe ine Stanhe lente . fli e i

gelegentlid nm 6 tre ite , melcbes SZZranerfpie l has grhfi te fei, D tbe l l o oh er

SDl a e be tb? mei nte Remble : ,,iDi e Emanner o om §§acbmiigen h ieien ‘Bani t

nnter fi cb anamo eben, o her ibre (i ntfcbe ihung gi lt nnr fiir fi e has

Boll bat fe in e ignes ll rtei l. 9lebmt irgenh e ine G balfpere s fi luegabe ,h i e g e l e i e n mirh , nnh aebtet harauf, melcber Banh am fi iirlfi en hennbt

ift : i cbmette, was ibr to ollt, h e r éBanh mirh ea le in, morin .baml e t ftebt.

91nd) mentfd flonh fi euc rte be i an hen englifiben SDarfteIlungen .

Seffi ng’a SDi inno non SBarnbe ltn, bearbei tet hareb Samc e Sobnfi on als

,,T h e D isband e d Of fi c e r, o r, T h e Baro ne ss o f Bru c h sal

, fefi elte

irbou 1 786 h ie Buicbaner in neun fiBieherbolungen (Similia (8alotti

mnrhe nnr hre imal gegeben 1 79 4 (SrBBerer Beli ebtbe it erfreute fi cbRobebue mit 3mc i Smoo th i elen : Evi enfibenbab nnh SReue

”, unter h em

z itel T h e Strange r“ bearbe itet o on Beniamin $bompfon

fohann ,,5D ie 6 pan ier in illern

”, fre i bebanhe lt nnh umgetauft

hareb Si i cbarh éBrinflle t) S bc rihan, hen fillerfafi er her

Be i her Si olleno erte ilung ging Remble ale gates Qi e i fpiel o oran,

1) EIRaior i e llbe im nnh flBacbtme ifi er‘Baul iBerner erfibein en alBD berit bo lberg

nnh S ergean t-Wain

‘Ban l R armo ns, h i e mun tere granbisla be ibt Q i fetta. 6in c

fpii tere li berfeaung o on gaunt) bo lc o ft bemabrte h en urfprii ngli eben Sh ite l.2)

‘IDaB G tfi d erlebte n o cb 3mc i me i tere fi berfegungen ran 5 . I bompio n

unh {f ari ng ©o llro ft.l’) i lergl . 6 . 141 ff. fi lu cb 6 tbi ll er

9 ,,Robale unh Bi ebe mnrh e frbo n 1797

hard) fi ll . 61. Eemis o ortre ffli cb ii herfebt, mit h em fl i tel ,,T h e Mi n iste r“

; has S tilt!

ge langte oher n id) t au f h ie Bilbao.

Page 247: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

2 3 8 fBind e , ©efamme lte Q q fi'

ibe ant Biibn engefibi tbte .

im (bebahenen, (semaltigen feinen o ollenh e ten Qlushrud fanh . G o er

rei cbten h en (Sipic l h er Stunfi : Rhn igin Si o tbarina unh iBolnmnia,

(Sonftonge o on Bre togne nnh Bah t) EUlaebetb; in (imi lia (8alotti mar fi e(Srii fin D rfi na. Sbrer gebi e tenhen boben (Sc itali entfpracb

sIBobllaut her

6 timme, 3 auber h ee Qingea beri i cf enh ober o ern i cbtenh . 9nd (Sj o ttin

unh smutter bemobrte fi e fle tf enlofen fli nf. wi re . S ihh one fagte : ,,EDi e in

{Brah er Sobn iann be im fi ri rlfi en QIuebru cb he6 ©efiibla no cb behaebt

ie in, hob her Smante l fi cb ibm n i cbt o erfcbiebt, mir icbminh et ieher (Se

hanle haran im S turm h er Be th enfcbaft.“

SDlit hen Sobren ge fe llten fi ebgur Qi iibnentbii tigfe it beiher (Sefibmi fterale meitere Sl ngebiirige : h ie (Si o ttin 3 obn

’e , friiber M ib b o p l i n e ,

h er i iingfi e {Bruber 6ba r l e 6 St embl e (geb. 1 7 75 ) unh h efi en (Sattia,

friiber mu g $ c ramp. Sobn St emble war and) im Seben e in (i bren

mann, geacbtet unh ge iu cbt o on h en EBefi en ; hann ober ftanh ibm fe ine

Runfi an borb, ale hob fi e geielliger SBelufi igung frobnen iollte . Q t

batte h ie bamlets fli olle hre ibi gmal ousgefcbrieben unh iehesmo l n ene

S ebiinbe i ten enth e ctt. 3 n feinen lebten SBiibnentagen rief er o ne :

,,3 t erfi , to o has e inlen her Si raft mi cb gum Sli ii cfange mabnt, fang’

i cb an, me ine Runfi gang an o erfi eben !“

t (tri tt mit ibm um h ie SBalme h er ge ifto olle Qlltersgenofi e

G e o rg e g r e h e r i cl C o o f e (geb. giigello ies SSe h en beiebleun igte

le inen‘I oh , er itarb in l eri fa Sorh Qinron fagte : ,,Q o o f e mar

her no tiirlicbfi e 6 cbauipie ler, Si emble her uberno tiirliebfi e , Sl eonbieli h i e SDi itte

3mifrbeu be ihen, aber am . S ihhona galt ioo ie l ale h ie hre i aufammen !“

Remble , her (erbaigi iibrige, tro t naeb e inmal auf in e iner Si e ibe

fe iner be liebtefi en ERoIIen, gulest am 2 3 . Suni 1 8 1 7 ale G ori olon.

SD ieien QIbenh fibilh ert e in beméibrter Slngenaeuge Submig z i ec f

allo : z aufenhe maren biebi aneinanh er gehrangt ; 3 uiaucb3en, Sahel

hee (Entaii ci ena unb $briinen h er Si iibrnng mnrh en h em ehlen Beteranen,h en ha6 SBubli ium an h ielem D rte n iemo le ro ieheriebn iollte . SDer

[antefi e Bdrm h e6 iBe i falle , h en i eb ie , fe lh it in Stalien, geb'

a'

rt batte,mar nur e in fcbmacbea (Se tofe gegen h ieiee unbe icbre ibli cbe i alten, ha6

fi cb, nacbhem h er iBorbang gefallen mar, oben nnh unten, fcbre ienh unh

po cbenh, mit banhen unh’

{siibem mitc

{sii d nrn unh S tod en arbe i tenh ,

o on allen 6 e iten erbob. Eliacbhem h iee e ine lange QBe ile gehauert batte,tro t Si emble tiefgeriibrt mieher bernot . QBoe o ii llig unmilgli cb erfibien

ereigne te fi cb h enno cb: h e r Bdrm murh c nocb grfiber, fohab fe iu (3 c

tobe has (Si e fnbl o on etmas Surcbtbarem nnh (Erbabenem erregte .

Page 248: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVI I . S bo lipere au f her engl. fBi ibne iei t G ar-rid . 23 9

Remble o erbengte fi cb unh febte e in igemal an, um fe ine QIbfibiehemorte

an iagen ; er errang enh li cb h i ec

z

'

fiaiitxng, mnrhe aber oft ho rebcLCbriinen

nnterbro cben . Si ein Slant im Saute, ale one o ielen $egenhen e in o er

bo ltenee le ifea S d) lumen .

“ tb en lebten 9Biibnengrub fiblofi en h ieslBorte

meinen QBnnfcb loge i cb Sbnen in h iefer Iebmerali cben 6 cbeihe

fi nnhe e in longee Beh emobl !”

(i rfibi i tterte (SJefimhbeit nii tigte Remble,has fi ih li cbe

c

l

s-ranfre ieb, Stalien unh hi e 6 cbmeia auf3ufu cben ; er itarb

in 8au fanne am 26.

t

{gebruar 1823 unh fanh hort h ie Sli ubefi iitte .(bin S tern erlofib e in neuer mar fcbon aufgegangen ; aber feine

fi abn ftebt an her eben o erfolgten im fcbne ihenhen ©egenfab. fiber

Elli enfib manhelt n i cbt nngefi raft unter EBalmen er monbert ancbni cbtnnh efi e cf t hurcb

’e li lenh .

(i hmu n h R e a n marh geboren 1 787 am 4 . Sloo ember ; tiber {e inen

Bater iebmanlen h ie a gaben, ob er 6 cbneiher ober e rbre iner mar,fe ine Sh u tter bieb QInna Goren. Q ie (i ltern liimmerten fi cb ni cbt umhas Rinh, hefi

en erfte S c h ene iabre hunle l bieiben ; hre i iiibrig mnrhe

(i hmnnh megen [einer E rbiinbeit ernn'

iblt im D pernballet h en l or bar

anbellen . 6 inc fibmubige QBintelfibnle gab ibm h i irftigen ll nterri cbt.Sbi c 3 e it bie gum fi ebenunhamanaigften Sabre i ft e in betes 8anhfi re icber=

leben, o oll (bn ttiiufcbung, Sh immer, banger. SDer G e cbaiiibrige o erh ingt

fi cb o lo g cbifi aiunge 3ur Sobrt no cb Sh aheira, h i e fi efibe’

i ftigung mib=

fdllt ibm er fi c llt fi cb tanb, te’

iufcbt h ie Q'

lrate nnh errei cbt {einen

3 m ci : man fibafi t ibn no cb Eonhon anrii tf . Erin Dbe im,illi o ie fi Rean,

fi e lafii ffi g,SBoii

'

enre iber unh iBaucbrehner, mihmet ibm beh enlli cbe 8ebr=

fi nnh en, e ber er mo cbt ibn ancb mit 6 bai fpere belannt unh h es

Rnaben S inn i ft gefefi elt ; in hen Biibnenminleln o on SDrurnlane macbfiher ifunte aur glamme . D beim smotes fi irbt, (Ehmunh lebt in g ebanten,auf Sobrma

'

ri ten : ha o erh i c nt er fe in fi rot hurrb 6 e i ltan5 nnh 6 cbau

ipie ler z fi unfi fi ii cfe . 11m hi efe 3 e it fpie lt er aurb hen illringen e tbur

im ,,Si iinig Sobann neben Si emble, neben wi re . S ihhono nnh be

obacbte t Remble’s re ife marftellnng, obne fi e 3a bemunh ern . was ift

nur ein flii ebtige r G onn enbliel ! G e gebt wieber au f Sabrmarlte, er

mo cbt h en Qlffen, fi ngt ale fli ncbtigall unh o ollfubrt h ie o ermegenfi en

Be i ftungen auf hem 6 e i le . i her SBiergebniiibrige oeranfi altet ansBoris

moutb e ine Slbenhunte rbaltung, er gefii llt ale bamlet, ale Sli i cbarh III . ;

am n ii ebfi en z age QBi eh erbolung : fe in SRe ingeminn betrci gt 3‘t .

e in ni e be iefi'

ener 6 ebagi Elto n folgt llmbertre ihen mit QBanh ertruppen,h e i largem Sobn, fcbmale r Stob. (Si e legentli cb mirh and) llnterricbt er

Page 249: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

240 Dio d e , (gefamme lte “lla fi iibe gar D ilbn engefibi tbte.

ei lt imcD angen,

Z'

se cbten, D ogen has alle6 o erfi ebt er me ifi erbaft,baga Slle i ten , bi nh ern, 6 cbmimmen . D er G inanhbmanbigiiibrige be iro tet

h ie 6 cbaafpi e lerin Smart) (i bambera, o orh em ©r5ieberin ; beihe manhernme iter mi e hieber.

c

gami lienforgen fteigern ha6 (Elenb: o ft genug mabe in (Si las D ranntme in h ie ge ianf enen Sebensge ifi e r wieber aaffrifiben.

fi nbli cb tri ff t ibn 3a D orcbefi er e in (Banner one friiberen D ogen , D r.

D rart) , h er itonai ii h er h ieC

{sorticbritte hes Romoh ianten, er empfi eblt

ibn h en (Eigentamern h ee D rarnlanes eatera ; ibr D iibnenle iter f ommt,

prii ft ie in 6 pie l, unh alabalh fo lgt e ine a fi ellang fiir bre i QBinter,

gegen 8, hann 10, anlegt 1 2‘t . morbentlid) . G hmanh Rean erlcbe int

o or hen o eriammlten (Sigentiimern in Bonbon . D ie ie Iebea enttiiafibt

hen icbahigen bla faag bee i le inen, hlafi en , unruh igen D i o nnea mit

hanllem boar, mit hlibenhen Qlagen, h er lo ie lbith emabt o or fi e bin :

tritt. (fi r lo ll iba c a e ine SIi olle ant iragen has mirh o erme igert : er

ifi angebellt anh o erlangt ie in Eli e cbt, aaerfi h en G bnlo cf an fpie len, me i l

boa meite (Semanh h e6 Sahen bi e EIJi iingel h er lbrperli cben (i ricbe inango erbergen mirh . oher hl iebtal D os { ma6 mag ri cbten !

“fiBibe r :

w illig mabc a h ie berren nacbgeben . D er 26 . Sanaar 1 8 1 4 lommt,triib anb regni cbt ; man bei lt nar e i n e ‘

Brobe, o ormittaga : h er entfegte

illegifi ear tah e lt h ie neae bluffafi ang hee 6 bblod . S to lg ermih ert R ean

,,D ie bluffafi ang lo l l nea ie in ; ob fi e falfcb ifi , has mirh fi cb fi nh en .

fi lm gllh enh e in leeres Q aaa, lo am fi infgig SDl enfcben im sIlarterre .

S bblo cf tritt beraae er triigi fcbmaraeo boar, fi att h ee ii h li cben

roten, er lebnt beb rabig aaf h en langen Sl obrfi ah, er fpri cbt no tii rli eb,treffenhe 6 cbii rfe beae i cbnet h ie S piben her Si ehe . g ebe n fe ine erfte n

QBorte fefi eln h ie ii herraicbten fi brer, her D ei fall mii cbfi , er mirh fi iir

mi icb im o ierten izl f t. D o e Bi el, fe it Sobren erftreh t, ifi enhlicb erre i cbt :h ie erbe 6 tanhe re inen (Slii tf o l Rena ftargt no cbbe nte, fe inem QBe iheraft er 3a : anon ) , iebt iollfi ha im e ignen QBage n fobren ; aah

(Sibarlie , me in Sa'

nge, ha iollit aaf h ie S ebale no cb G ton o, bii tte

.bomarb, anier blltefter, ho e no cb erleht ! illber h em i ft h eifer hort,mo er i ft.

D ie D beatersG igentiimer maren iiberrafibt, n id) t ah e rgeagt ; alle in

5a iba c a geborte Eorh D oron : h i c fer f iiblte fi cb ongegogen hareb he no ermonh ten (Sl e ift, mit Ellii rme tro t er e in far ibn . D oron

’a QBort

marh h emiibrt harebRean’s

cDbat : has alte D rarnlane fab, mie n i emals

aao or e ine h i cbtgeh rii ngte SDi enge , iohalh ber Settel h en “R omeo

Sloan’

s bracbte aaf ibn fi rbmte SRabm, fi romte (Salh ! ‘Be i h er ‘Bor

Page 251: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

242 Dind e , g e famme lte D a ffabe gar D itbn eagefibiebte .

S cbaafpie ler bereebnet aarbet h ie QBi rla ng, er bringt ni cbt anaorbereitethen D aébracb her Seih enfibaft, h es S ee lenfibmeraeo : ma6 er aurb f anh ;

gi c h t, es ilt has (i rgebnie re ifer (Ermagang. D er D ahee fcbmerg, me leberhem D agc nblicl entlprangen icbe int, h ie St eube, me lcbc mie anmi llliirli cbberaarbri cbt, D onfdrbang, .banhbemegang, D lid bieb alle6 gi lt fiir

plbbliebe (i ingebang, unh es mnrh e hacb bunhertmo l o orber o erfacbt.“

S o her anerre i cbte D almo . D e i G hmanh Reon f onnte angeftiimer D rangh ie S ebranlen h er nii cbternea (i nadgaag iiberlpringen . (Sarrid s illi itme

lab in ibm h em e ingigen bere cbtigten D acbfo lger ibrea (Batten, an h en er

fi e lebbaft erinnerte . Bonh ons o ornebmfte Si t e lla bemiibten fi eb, hen

Riinftler be rangaaieben, alle in er o ermi eh lieber tolebe D efellfcbo ft unhbegranhete has mit hen QBorten : D art ipri cbt man iiber D ie lee , ma6teb nicbt o erftebe Doliti l aah anh ere gelebrte S acben merhen o er :

banhe lt ; aber aam Dbeatc r fpri cbt man anglaabli cben unfi nn.

S ean li e nh 1t out h em (Sl ipfe l fe iner Ranfi , fe iner Strait, feiner

Di acbt. D o e miibrte fiinf Sabre long ha traf ibn h i e felbfto er

i cbalhete QBenhang. (bin D iana her in h er (i bre ie inc e boulee hard)ibn ge lranlt mar, fi abte D eebt bet h em D i cbter, anh her D erllogte mnrh e

gebabt am 800 t . D ie .blibe her S trafe fi e l fii r ibn ni cbt ina G e

te irbt, alle in ea c ebah fi cb mi e ftete in iolcbem Salle her S trei t :

ob h a6 n i cbtii fientli ebe Bebea he6 S cbaaipielere in D etracbt lemme be i

QBilrh igang fe iner Ranfi le iftang ? aah mie bete mnrh e hi es beiabt aanh er D i enge , h ie iiberh em aa fgefi o cbe lt mar. D oe erfte QBieh ererfcbe inen

oar hen Samben bracbte hem oermhbnten Si ebling e inen S turm he6

D i ibfalleno, me lcbem n i cbt er nocb h iec

greanh e 5a begegnen aermocbten ;erft no cb le ebo D ioao ten mar her (Sj roll befi infti gt. D iefe bebere QBenhangbe irrte ni cbt hen Dlon hee D i e fgetréintten, (Singlanh filt immer 3a o er :

lofi en . Ci r lcbifite bin iiber no cb Dmeri la, mo man ibn fibon e inmal

iabelnh empfangen battel) ; aber aa cb bie habin marfen h ie Sonhoner

(breigni ile ibren S cbatten . ll nh Rean gag mieh er be immii rto, o erbittert,

im Snnerften erlcbfi ttert. (Slanaenh e D arftellang me cble lte iebi mit(h eh ii cbtni efibmo cbe, mit matter ‘llae fabrang ; ein S aftfpie l in Dorie

mnrhe 5am D i iberfolg (SJe ifi iges (Setriia f mabte baa Sr :

lbfcben her S pannlraft fiir hen D agenblid bele i tigen . 3 am lebtea

D ial betrat er hie D iibue am 2 5 . D iara 183 3 ale D tbello, mit

1) D ie erlte G altlpi e lfabrt no d) 9lmeri la (1820) bracbte gliinge nh e (i innabmen ,

ftilrmi fiben D e i fo ll ; h aan li eb Re on'

s ‘llume ha6 bo as leer, aah blob heBl)o lb, mc i l

h i e ,,S ai lo a o oriiber roar : S cbaa fpi e lbe ia eb galt iebt ni d) t mcbr alB ,,guter D on“

.

Page 252: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVII . S balfpere o a f h er engl. D iibne fei t D arri d .

fe inem S obn Gbarlee ale Sago . ,,D i ir ift icble cbt, murme lte er, ,,i cbwerbe nicbt ipie len lbnnen.

“Gi la (D o e D ranatwe in anh fi llafi er, fa

be ib ale mbgli cb, tbat hen geto obnten D ienfi . Si eon raffte fi cb oaf,marh empfangen raie e inlt, iein S pie l gei gte has alte Seaer. D IG D f t I I I

anfangen follte, fagte er : Q barlie, ble ib’mir nobe ; menn teb

’a fertig

bringe, 3a Inieen, hann bente bran, hob ha mir wieber aafbilffi . ll nh

be i h em groben Da ftritt 3mi frbeu D tbe llo nnh Sago o eriagte h ie Strait,mit h en QBorten : ,,

leb fterbe font er h em S obn in h i e D rme, man

trag ibn o on h er D iibne . (bhmanh Rean itarb 3a D i cbmonh am

1 5 . D iai 1 83 3 , ie cboanho i ergig Sabre alt, er marbe in her hartigan

Rircbe befi attet. D e fon anh Rap ite l her QBefiminfi ersl te i o erme igerten

h ie D e ifebang an (Sorri cl’

a S e ite . D i it h er (Sattin, h i e ge trennt o on

ibm lebte , batte er fi cb no cb anagefobnt. D er D acblabmnrh e o erfi e igert,am S cbalhen 5a begablen, anh h ocb maren Stean

’e D ianabmen mebr ale

gliingenh le it amonbig Sabren ; obe r er acbtete has (8e ni cbt aah 3c igte

fi d) fteta fre igebig mit p ollen banh en, o ar hlllem gegen Sehen, h er e inlt

hem armen Ramiih ianten Sreanh li cbte it ermiea. D on Barb D uran erbielt

er h i e folgenhen Be ilenD u fi rableft, S onnenlobn !D e r G en ius, her he inen (Se ifi erleaebte t,.bolt

’aa6 h em g immel all ie in re ines Bicbt.

D a fefi elfi mit aalllomm’

ner D le ifi erfcbaft

D ie Se ihenicbaften fi e geborcben h ir ;nab iehe Dbrone, tie fo erborgen feblammernb

Sm D arn he6 beraena, bhet aa f he inen D af .D o i lt ni cht Sufi nocb Se ih her S terblieben,llnh f e ine Se ih enfcbaft he r D i enfcbli cbte i t,S o h ir, ale ibrem Serr a ni cbt balh igte .

D ie (Sbonbe it, h er ha trea bi ft, be ibt D atar

D ar ibren D ltar faebt her G enius ;D art bringft ha bar h en ftalbentflommten S e ifi

3 am D e icb h ee D abmee tre ibt bieb fe ine D iacbt.

D ortbin im Sorbeerfrana, h er o o ll be in e igen,

(Sl eb’

leb (Sale it h ir aar uttfi erbli cble i t !“

unh mieh c rnm follte h ie ernlte D iaie n icbt oermaifi le in. QB i l l i am

Dl a c r e o h t) mar geboren 3a Bonhon am 3 . D ld ra 1 7 9 3 ale S obn e ine6

manhernhen S cbaalpie lh ire ltora. Sn oerfibiebenen lle inen S cba len er

morb er h ie erlten Si enntnifi e aah o ollenbete ie ine tlalfi fcbe D aabilhang

Page 253: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

244‘Bind e , Gle fammelte i lafl

'

hbe 3ur D fi bn engefibi ebte .

3a D agbr) . Gi t mallte fi eb h er Slie cbtato ifi enlcbaft mihmen, aber le in

D e ter beharfte gefibii ftli cben D e ifi anbé : lo be trat h er S obn mit fi ebaebn

Sobren h ie D retter o le D omea, oaf hen bamlet fo lgte . D i e (Be ie llfibo ft

o erme i lte hana in D emc afi le h abin lam D i re . S ibhana aaf her

D arebre i le 3a ame i (So ltrollen . 91a be ih en D benhen ipielte iiBilliom

D iac reaht) mit ibr ; naeb h em S cblafi e her ame iten D arftellang fagte fi e ibm :

,,Sbe Dileg ifi her recbte , nar o ergefi en S ie n iemo le Sleib, Sle ib,

Sle ib! unh ni cbt be iro te n o ar hem bre ibigfi en Sabre : i cb we ib, ma6

ea be ibt, lernen milben in Sbrem Sllter anh bobe i fiir Si inher iorgen .

D oe i ft ni chte Sbre S arge o erlangt h ie Si aafi : allo ni cbt narblafi en

im Slaib, unh fi cber i ft her S rfolg. 91bc r S ie mallen bente naeb 3aSBaIIe gebn ha balt

’i cb S ie n i cht [linger oaf. D ar geheni en S i e

me inee D i ari es : Smmer fle ibig ! anh (bai t legne S ie l“

D iac reahr)

ging on h em Dbenh 3a D o lle , alle in baa golhne QBort h er D i re . S ihhana

mar n i cbt taaben Obren gepreh igt. D er o erh i c nte anh be liebte S cbaw

ipieler (Sbarlea D i anne Doang aa6 Remble’e S ebale (1 7 7 7 hen

er ipii ter ii berbo lea follte , gab ibm naeb hi e niibli cbe Sebre : ,,Sanger

D iana, S ie o erfi bmenh en She e Si raft obne D ot, ha6 bo lbe Seaer miire

mehr o le aaare i cbenh .

D iac reo ht) mar bee D e ters bebere S tilbe ; er mabte oft fe lbfte'

inh ig

auftreten, menn h ie S eiellfibaft fi rb te ilte , am gle icbseitig an aericbi ehene n

D ri en 5a lpie len ; lo mnrh e h ie D fi baenle itang erlernt. D onn gag er

me iter aaf e igene éanh , obmeeble lnh mit hen befi eren D iibnen in (baglanh , S tbattlanh, Srlonh , unh o erfi iamte ni cbt, allmc

'

i li eb h i e iibrigen

groben S batlpererollen fi cb anbaeignen ; habe i be trag le in tobcbentli cbee

S lalommen 20 t . S o mar fre i li cb hie a fi ellang in G oo entgarh ea

aa f hre i Sabre mi t 16, 1 7 , 1 8 t . nur e iue D ericblecbterung,aber h ie D beatc rlpracbe bielt fe lt an hem S pra cb: fi lter S tern ie in

mill , h er mab hen Sonh oner S tempe l tragen !“

hla f h en D rettern aan QSoo entgarhen erfibien h er hreianhamangig

iiibrige aaerfi (16. S eptember 1 8 16) ale D refi in ,,T h e D istre sse d

Mo th e r “ , e iner beliebten li bertrogang e on D aeine’e

(Ebmanh Si ean eri lii rte , hob er ben D refi ni emo le to o ollenbet geleben

babe . D an folgten anaacbfi anerqa id li cbe Sabre : h i e erlien D ollen be

fanh en beb in felten banhen, aah S cbaaipie lerbanhe o erfi eben ea, h en

D o l l e n befi b n i cbt loagalafi en . D o fiel aaf D iac reahr) no r has D i inh er

beheatenhe me ifi maren’s ra cblafe D blemi cbter, mit h eren D erliirperang

h ie (Saab h er Di enga fibmer 3a fefi e ln i ft.

Page 255: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

246 fi lia d e , (Se tammel te fi la ttiibe 3ur D iibneagettbibte .

taraee late in itcbea D ebet, hard) i latfi tcbe D en ltprii cbe . film Sabreatcblabmirh h i e S etamts fi innabme anh . =fi laagabe o ermeri t, immer ble ibt e in

libertcbab, grbber oh er geringer. S trengtte S e lbttbearte i lang fi nhe t fi tb

ttete aane'

i cbtt an h em e igenen fiBeten ge fi bt : er giebt fi i e cbentrbottiiber te ine Sebler, am fi e abaa legen ; tahann trittt has ll rtei l h en S ebaa

tp i e l e r D iaereabr) , h er be i ieh er fi llieh erbolaag e iner D olle h iete lbe

gemittenbatt o an fi i ea em e ini ibt, am ibr in allen D ei len gere cht 5a

merh en, anh h er bad) me itt o on teiner fi e ittaag anbetri eh igt itt, menn

h ie 3 atcbaaer ibm re i cben D e itall gewahrten . (brtt gegen hen S tblabher D iibuen laatbabn lauten h ie G inbe larte ile giinttiger. D aneben laatea

fi l emeri angen i iber te ine D eteba'

ttigang mit gri e cbitcbea aab rbmitcbea

(britttte llern, mit hen D i i cbern hee St ages ale G rbo lang o om

D erat. fi lm o iergigtten D ebarte tage be ibt ea: fiBae roar mein

L’eben ? (f in Di ibhraa cb guter (baben, D erttbleah erung hee geittigen

Dtunheo has mir ano ertrant marh . unh terner, bre i Sabre tpii ter

(18 . D i ara D o e itt her D erat, h en h i e D i enge bene ih et, h en

her S to lb 3a o eracbten fi cb bereebtigt gloabt ! fi llenn i eb o on hen

D rettern lonane, itt me in Be ib matt anh milbe , mein S e itt abgetpaant,anbetrieh igt. (bemo angen bar (8cme intcbatt mit unmittenbe it, D eri ebrtbeit,

bobler D iarf ttcbre iere i has erni ehrigt h ie Si antt, her id) me ia e Si ratt

to ihme, h ie mit e inen D ea nna abrairft, loam aa6rei cbenh , am, be im

miibigtten filatto anh, tii r h ie D age hee fi lltera an torgen, hamit meine

Si inher f iinttig ni cbt harben .

D iac reah t) fo lgte le iner S ebale . D i it h em D iat te inea tcbarten

fi lerfi anheo tebat er fi tb h ie ei gene filrt : fi e bettaeb ni cbt fi ii cbtig hard)le i cbte filnmat, hareb iiberratcbenh en S atan, aber fi e trot baa berg bard)fiBabrbe it. D em p ollen Si lang her S timme lieb Gm dgang ri cbtigea

filae hraef h ie D arttellang trng has S eprc'

ige fetter, f larer Derthnli cble it.

Sr fi ibrte ame i Sabre long h i e fi i iibnea le itang in G oo entgarhen (183 7

bis anhere gmc i Sabre in D rarblane (184 1 his 1 84 3 ) aah

ge igte bi er teine triiberworbene S etcbdtte lenntn is, hanebea ttrenge D rhnnng,

ttete (bere cbtigf e it. filaegetpro cbener Ste ed war, has be imatli cbe S cbaa:

tpi e l 3a beben, me i l h ie D e ilnobme her D i enge fiir hootelbe erialte te

S baitpere’

e S tiid e ertebienen in miirhigtter fi laettattang unh D arttellang.

D i eter Si anttamed ttonh ibm bober ale (Selhgeminn ; all e in h ie gette igerten

notmenh igen Sl otten mo llten tieb ni cbt oaegle i cben mit h er G ianabme :

man bere cbnete hen fi lerlatt oat 10 000 fi lth ; h esbo lb trat er aariid

non her Se itang nnh betcbrani te te iae Dbii tigle it out (Satttpiele bei h en

Page 256: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVI I . S bai tpere out h er eagl . D iibu e te it (h o rrid . 247

grhberen fi i iibnen her o ereinigten hrei Si iinigre i cbe . 3 am lebten Di al

ertcbien her S ebaatpi eler Di ac reah t) (26. Sebraar 1 85 1 ) in D rarplone

ale D iacbetb; er ae’

iblte aebtanbtiintaig Sabre nnh erfreute fi cb h e6 o ollc n

D efi bea te iner re irben D i itte l. D o e D ageba cbtogt : ,,Scb tpie lte D iacbetbmie ni emo le , ni emo le savor, mit e inem fi eben, e iner Si ratt, fi6abr

be it aah fiBiirh e , mi e mir’

h triiber aie gelang be i her D arttellang bieter

Sieblingerolle . Seb tiiblte alle6, ma6 teb tbat harum tiiblten ea h ie

Batcbaaer mit mir. Seb macba mi t hem S tii ei unh tianh beim S cblabout her bbbe .

D reicLf

age tpater beging man has filbtebiehemabl tar h en S ebeihenh en : mcbr ale S e tbabanhert batten fi cb einge tanhen, haranter h ie

(brtten h ee Sanh ea, h ie S algen her Ranfi anh fiBifi entcbott. (Ehmorh

D almer Sutton tiibrte h en SBorfi b; te in D rinitpratb pric e D iaereah t) o le

D ieatcben, ale fi i iibnenle iter, ale S ebaatpieler, aah h em S cbaatpieler galthas fiBart : D e i all hen (Settalten, h ie er tcbat, h ie ans lebenh ig oar fi lagen

fi eben, togten mir ni cbt : fiBie gat mar ha6 getpro cben !”oher : fiBi e

tein mar has getpie lt !“aber mir emptanhen ti et in her S ee le h i e D reae

h ee D i lhea, has er aatttellte .“

fi6illiam D iaereahn bog ti eboats Sanh

gariid , in hen Si re is her Sami lie ; er ttarb o cbtgig Sabre alt am

2 7 . filpril 187 3 , tein D rab itt an Rental (Sreea .

fi emble, Rean, D i ac reaho ta aertcbieh en im Beben mie out h er

D iibue ! nnh h ocb marh ieher geprieten ale ertter S cbaatpi eler feiner

D egenmort. D er Batall bat es gefi igt, hob h ie D re i 3a gle icber Be itin Sonh on au ftraten (18 1 7 ) Remble tcbe ihenh o on her fi i iibne, Si eanh ie S onne hee St ages, D iaereah t) im D eginn te iner D abn ; anh h er

3 atall f iibrte homo le one Srani rei cb, aa6 D eattcblanh naebEonhon amei D i ii nner, h eren urte il S emi cbt bat, and) anber ibrer

be imat : D alma be ibt her Sranaote, h er D eattcbe Submig D i ed . D alma

tab Si emble h en (Sre ie ale D ottbamaa in (lumbelin ; er tagte : ,,Scbmeine , te in S pi e l itt angle i cb aah gebanben hareb to ltcbe (SJemabaung.

(Se legentli cbe Bilge h er fi iatar ae igen, hab er we ib, mie ea te in tall, aah

h ie Batcbaaer mitten baa c ben fo lle , henn fi e be i lattcbten tolebe Bilge unh

ga'

bnten be i hem ll ebrigen .

”D on Rena aubet te er : ,,D er itt e in prd cbs

tiger, angetcblittener (Sh eltte in ; gegléittet anh abgeranhet mr’

i re er e in

e cbter trogitcber S cboatpieler .

” fi lae tiibrli cber begriinh c t te in ll rte i l8ahmig D ied , mie immer ale D erte cbter her S cbroher

teben S ebale , hese intacben, nati irli cben S pie la. (Si r tinh et, hobbei Si emble

’s iiingeren fi i ollen :

Dottbamao, bamlet, 28mm , Det er) bie 3 e icben h eo fil ltere , h er o er

Page 257: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

248 D io d e , D etainmelte fi lattdbe bar D iibnengefebi cbte .

fi egenhea li rati allga lebbatt bero ortreten . fi ber h en Dottbnmne beibt

ea : ,,D ie (Snglei nh er erlle'

i ren fe lbft, hi ete D o lle te i immer tcban e iae

fe iner tcbmii cbtten fi e ittangen gemeten mie o iel mebr iebt l D ab

D rgan itt tebmaeb nnh trema liereab aber o oll fi lae hrad , jeh ea fiBort

gefiiblaoll nnh aertta'

nh ig be tont ; an ntcben jehem amei ten nnh bri tten

fiBart tritt e ine beheatenh e Dante ein, anh h i e me ittea D erte her D ehenenhen in h er bbbe . D iete tobatagen mati lalitcbe D ellamation tcbloballe6 mabre S pi el one . bi e nnh ha tab man h en groben D i eitter,

3 . D . im ame iten fi l i te , mo Sacbimo te in gates (SJlii d eraiiblt : h i ea D er:

ame ife ln gemitebt mit 3 orn, bo o S ebopfen aeaer be ttnang aah has

3 arii d fi nten in h ie D rottlofi gle it mnrh e aortre ffli cb gefproeben aah ge s

fpie lt man tab h entlieb, h ob Si emble, menn er nid) t her D i oni er

aah e iner e inte itigen S eba le fi cb ergeben bitti e, e in mabrbo ft grober

S ebaatpi eler gemorh en mii re .

“ S obann be ibi ee aam Rarh inal fiBo lter),,D i ete D i aiettii t im tiefen S cbmera; bietes berg, ha6 tcban gebraeben

i tt, ti d) abe r no cb e inmal, hen tcbohenfroben Sreanhen gegeniiber, in

fe iner ganben Slraft erbebt ; hirtes Sitter n h er S timme , bie naebtcbmerem Stampf h en tetten mannli cben D on mieh ergeminnt alles boa

mar ano ergle idfi i cb, o an b'

ocbtter D retflicbi ei t aah D o llenhang. D er

Simmer h ee D irbtera enthed te neae S cbhnbe iten fatt in jehem D erte .

(i s itt tcbmer h en (Sennb 5a beae i cbaen, menn fi cb ein grober D i cbter

nnh ein grober D artteller out tolebe fiBeite begegnen . D i inber gi inttiglautet D i ed

s ll rte il ii her (i hmanh Rean : ,,D er D abnenbelh hee D agea

i ft eigentlicb Stean. D ieienigen, h ie in man cben D ahe l Remble’s, te iner

D i on ier nnh S ebale e inttimmen, teben o oraae , hob ibr o ergbtterter

fi iebling iiber jeh e fi riti i erbaben tei . .Si eun itt e in i le iner, te in ge

banter D i ana , aan ratcber D emegli cbi e it, mit braanen, ge ittrei cben unh

aae hrad ao ollen filagen . Seb mar febr begi erig, fe inen bamlet 5a teben .

fi lli es bettet e , alle mibigen (Einfc'

ille, h ie be ibenhen bitteren S te llen

marben aan ibm im bettencJL

on h es fi atttpi ela gegeben . D i it h em

tragitcben D e il her D olle mabte er e igentli cb n iebté anaatangen . S e ine

D eeito ti on itt h er Si emble’e gang; entgegengetegt. fpricbt fil llee ratcb,

ott ei lig, to bob bie fiBarhe h es D egenttanhes haranter le ibe i . D e i

hen fil c c enten nnh sBe aten o ertabrt er ober no cb millii irli cber ale Remble,legt an cb oft h areb fiammea S pi e l o her filnbalten aah h ergle i cben Si iintte

e inen anh ern S inn in h en D era, ale man geme inbin harin erblid en

iann . S e in S tarren, fi lntfabren , ber nmhreben, eine hi ebe, h ie er ttbeint

fallen 3a latten, plhbli cb mit he r grhbten Si ro tt oafnebmenh , rateb ab

Page 259: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

250 fi lind e, G etamme lte fi la ftiibe gar D iibnengetcbi tbte .

Si ne tcbbne (bettalt, has S efi ebt re inea D e al, tpre cbenh in allen Biigea ,h ie S timme iriittig unh f lat . D iete S robbe it, eintacbe fi iaiaetii t, er

bobene fi io tnr, me lcbe in ibrem S piele ale D eah emona riibrenh nnh

ertcbii tternh entmid elt mnrhen, babe i cbnie gle i cbo ollenbet getebn ; i e ine

D arttellang, h ie to tie f e inhringenh anb had) in iehem D iament gragibe

gemeten mdre . Seb biirte mieher e inmal ienen reinen nnh llaren me ibs

lid) en D on, her ha6 betaallein tcbon riibrt, ni cbt tenen tie fen lnirtebeahenS cball, her (i mptinhang nnh (8robbeit beheaten toll.

(bnglitcbea urte i l antertcbieh be im S rbaatpi eler h en t latti tebe aaab hen r oman t i tebe n S ti l te nacbh em has S piel mcbr ttrenger

Si anttregel geborcbte oher mcbr in notiirlieber Sre ibe it fi cb bemegte :

tcborte filbgrengang itt ia bier anmbglicb, me il ebentomenig Rantt her fi iatarentraten iann o le fi i atar h er Sinati D ie S acbo erttc

'

inh igen erf liirten,

hob hie friibere S ebale her Sinati , an heren S tellc (starrid h i e S cbnlc

h er fi iatnr gefegt, hareb Remble wieber aar D lii te ge lammen te i, h obRean her fi iatar abermal6 ibr D ecbt gcmonnen babe ; aber tcbon be i

(h orrid tahelte (Sbarlee D iad lin h ie D ertcbmenhang h es ©eberh entpie lo .

Di o ereohr) , h er ni cbt alle D ege l mit tebranlenloter fiBi lltiir o ertaafcbenmallte, mnrh e amar 3ur S ebale li emble

’s gege

iblt, ho cb feblte ibm n ie s

male h ie fi lneri ennang fe iner barebone e igenen filnttottang aah S ettaltang.

D en D re i en ble ibt ha6 D erh i entt, hob fi e harcb ibra D arttellangen h i eSiebe h eb D ollea filt S bo itpere lebenh ig erbi elten.

D e i tolebem S treben ttanh ea gle i cbmobl tcbleebt am has fiBort

h e6 D i cbtere . D iit her D efi oaration mar ia e ine Slat her tcblimmttenS baltpere sD eranttaltang bere ingebro cben, unh ancb (Sarrid , h er out hasD i cbtermart aari id ging, batte fi cb ho cb tiete ingre i fenhe filnh eraagen ge s

ttattet D arebRemble marben 24 S baitpere sS tii d e fiir h i e D i ibne ein

geri cbtet, melcb gehrad t ancb ibm tam ea ni cbt harauf an ,

1) S . S . 200.

2) Remble’

Q : Alt e rat i o n s be trate n hi e falgc nh c n S tii d e : l . Romh h i e h er

Srrangen , 1 780. 181 1 . 2 . D er S turm, 1789 . 1806. 3 . (borio laa, 1789 . 1806 .

4 . Rbn ig be inri d) V. 1 789 . 1801 . 1806. 5 . (gabe ga t, fil lleB gnt. 1793 . 181 1 .

6. Raatmann o on D eneh ig, 1795 . 1810. 7 . D i e lu fti gen fibe iber aan fiBinhto r, 179 7 .

1804 . 8. D i e l Q fi rm am D i cbtg, 1 799 . 1810. 9 . bamlet, 1800. 1804. 10. Rbn ig

Sobann, 1800. 1804 . 1 1 . li ba ig Bear, 1800. 1808 . 12 . Gambe line, 1801 . 1810 .

1 3 . Rha ig beiari rb IV. Sb. 1 , 1803 . 14 . Di ac betb, 1803 . 15 . Di abtiir Di ob, 1803 .

16. D tbe llo , 1804. 17. Si ba ig be inri d) IV. Db. 2, 1804 . 18. Rbnig beinri cbVII I ,1804. 19 . D i e bei h en D eroa eter 1808. 20. Roa ig bl i cbarh II I . 1810. 21 . fiBi e

eB end) getii ll t 1810. 22. D ie beac'

ibmte fiBi hertpenttige . 1810. 23 . bi omeo aa h

Sulia 1811 . 24 . D es fi llintc rmlireben, 1811 .

Page 260: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

XVII . S bai tpere out h er eagl. D ilbar fe it D arri d . 25 1

D ren e gegen h en D ichter ga mobren : ale (h ranhlage h i ente far

D iebarh II I . h ie alte D earbeitang o oa balle t) li ibber fiir Si bnigSear h i e o an fi iabnm D ate in D iac betb mnrh en h i e begen cbbre

be ibebalten, fortgalatten o ertnebte Si emble hen (Britt D anqna’a be im

D anlett ha ttaanten henn h i e Batcbauer gle id) h en (Sti tten he6 Si bnige

tiber bettea D ban unh fi i ehen, me lcbes ibnen mie ienen aaeri lii rli cbbli eb.

fi laberh em erfo lgten bii tbft mi ll f ii rli cbe S tri che nnh filnh erungen ; gange

filattri tte , notmenh ig fiir’

e D erttiinhn ia, fi e len fart, Batiibe feblten n iebl,

boaptrolle n h e lamen D ehen in h en Si aa f, melcbc man e infacb o ubero

D ertonen megnabm.

filaeb h ie anberli cbe D arttellang bot genug bee D ehen f li cben .

Si emh le’e S orgfalt fiir D i ibnen z fi lae ttattang mnrh e gerabmt boo

ttellt hen S etcbmo d fe iner Be lt in gme i fe lbaftee SSicbt. D ean ale Daft:

bamae trng Si emh le (to ber ichtet D i ed ) e in langeo ge lbee D e in i le ih,

gettid t no cb fi lrt her batarentro cbt , gelbes fiBame , n ieherto llenhen

mo llon itcbe n balalrogen, bellhlaue te ihene Seibbinh e , rotte ih ene S cbiirpe

iiher h ie S cbaler berabbo ngenh , anh lleinen gran en bat, hoga o le fiBatte

e in fo rges S cbmert, o n h en birtebta'

nger erinnernh . filbnli cb ertebienen

Derer) , Dring be ing, Sago, (Satfi o . D i ocbte nan ancb bi ete hanttcbed ige

D rmbt e in fi ir allemal ,,ramantitcbe oher D itte rlle ihnng“ beh eaten , to

i onnte nnh follte h o cb ha h ie D iati cbt he6 D iibnenle itere o erebe lnb ti eb

ge ltenh marben . (Ebenta mii re ho e Dtli cbt gemeten be i anh erer h iibli cber

fi laatcbre i tnng. D iac betb’e begen ertcbienen im pottenbaftetten fi latgug,

momi t ibr S pi el iihere inttimmte . fi llena im bamlet h er gme ite D oten

griiber gar fi lrbe it fi eb antebid te , gag er te in fi llama o ne , hana e in

gme itee , e in hri ttea, nnh to tart h is gam gmolften etma, aan allen Sarh eannh Se emen ho e miibrte mebrere D i inaten, ea erregte hen Sah e l

h er obertten (Ballerie, unh h ietem trng man fi i e cbnnng ; h ie abrigen Ba

tcbaaer batten fi lcbtang o ar hem alteregraaen bertommen . Si ean, obmabl

niemo le D iibnenleiter, mabte hacb mancbe gliid li cbe filnherang barebga

febc n, mabei er tre i li eb nnr behacbt mar anf h en e igene n D arte ll fe iner

S pi elmirlang. S o mnrhe im Si'

o'

nig Sear her erfte S d) lnt; wieber ber

gettellt, im Di acbetb bie angemettene D artte llnng h er begen erre i cbt.Srtt D iaereahr) o erbieb ale D iibnenle iter, n i cbt blob ho e re ine fi li ort

S baltpere’a ga bringen, taabern ancb in filae ttattnng anb fi la ftiibrnng

h er (Setebi cbte mi e h em D i cbter D rene ga mabren nnh e r hie lt te ia

D ertpre cben . S tri cbe bebingten bier anh ha h er fi Se cbte l h e6 (Betcbmad e ,aher Batabe h li ehen aasgetcblotten nnr h ie mafi fali tcben begencbbre

Page 261: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

25 2 D io d e, Gletammelte fi lattfi se gar D iibneagettbiebte .

im D iac be tb, gebeiligt harcb mebr ale banh erti iibrigea D etteben, magi c

er o lebi ga befe itigen . D i aerc ahn’

a fi lattiibrangen ertii llteo alle6, was

her a c r tt ii n h i g c Bnteboaer mfi nteben loo o te , nnh nacbh cm h ieter rid) :

tige fiBeg e inmal betreten mar, mabte er ternerbin mobgebenh teln :

h er S cbr itt garii d blieb aasgetcblotten ni cht to her ©ehonle , no cbe inen we iteren S cbritt o ormc

irte go tbun .

S amu e l ‘Bbe lpa, hemiibrt ale tii cbtigc r S ebanfpie ler, iibernabm1848 h ie Se itung he6 llc inc n S ah ler

’az fi li ello sD beatc , mo h ie habin

o ar fi liatterliintte anh bao omartttpiibe ibr fiBc ten trieben . Sebt murh c

bier baa o o llati imli cbe S ebaatpie l gc pfi egt aah S baf tpc re in einer

fi la ettattang o orgc fiibrt, me lcbc h ie ie o igc D iac reaho’

a me it binter fi cb li eb.

So gmitcben batte Q bar l e s R e a o , h er S obn Shmnnh’

e , mlebc rbolt o her

o ergebli cb am h ie (Sl antt Donho o e gerungen ; erft tc in bamlet bracbteibm Srfolg, anh non ha on mabte er ale S bo i tperc =D arttc ller D e i fall

ga fi ahea . Sm Sabre 1850 mi etete (Sbarlee Si ean ha6 Drin c ebsDbeater,mi t h er fi lbfi cbt, S baitpere o dllc o h et o orgatiibrc n, intoo h erbe it fiir ha6filagc ; her Rottenpantt tolltc fe ine (be lc h igang tiahen harcb h i e filo :

gi ebao gairaft h e6 fi i enc n . fi ian marben (Sbroni len, fiBoppenh ii cber, bolgtcbnittc gemattc rt, D i aler aah (Sj c lebrte gam D e ittao h aafgebatc n . D o e

S to ht= oh er fi anhtcbatte h ilh, h ie D onart mi c h er D oom h e6 bontee ,fiBc rttage tle ih nnh Draebtgemao h alle6 mabi e he r Be it bio ina Si leio ttc

getreu te in. D en D beatc rgettc l begle itete c in fliege nhea D latt, me lcbeo

ieh e gc tcbi cbtli cbe nob anh erme i tige filnsf aaft gob, nnter D ege i cbaang h ermitmiri c nhen mittc ntcbaftli cbc n (Sriiben : to marh be im Batcbaac r h ie nea

gi erige S cbaalntt aa f’

e iiabertte gere igt. G in genoaer S battpere z fiBort:

loo t mar o ertprocben, oher ttari e S tricbe beh ingte tte ta h er gc i traahenh e

fi lasttattaogaprant. D ie Rean’

tcben D c arbe itao gen ertcbieo c n gle i cbgei ti g

gc h'

rad t, aaofiibrli cb c rliiatc rt hareb fil nmeri angen : fi e fanh c n ga D ans

tenh en fi lhtab im Dbeatc r mieh c rbolte fi laflagc n folgten e inanh c r ratcb.

S o mar henn ha6 ll nc rbortc an’

a Sl i cbt gettellt !

Sm Si aa tman a a an D c o e h i g tab man be im fi lafgi cbc o hee

D orbango h en alten D iarc as s‘Blab o om Sabre 1600, mi t 6ampao i lc

nab D afi li la, o ar h i c fer bie bre i (Ec h erttiimmc , ale i iio igli cbc D onner:

i rri ger fiir Gopern, (Sanhia, D i orc o ; fi i oh ili, D iirger, a aifi toreo gebn

hart ibrem D erate o acb, fi liattertrdgc r, D lamenmii h cben lrc agc n has

(Scmfi bl, D rampetc nfi hbc aeri iiahe tc n hen D ogen, h er o orii hergi c ht mit

grobem (Setolgc haan erti tre ten one h er D i enge fi lo tonia, S olan io,

S olarioa, am ibr S etprh cb ga beginnen. Dargie’

s S aal in D elmont

Page 263: Gieiammelte uage Uhnenge Thirhte - Forgotten Books

254 D io d e , D etommc lte fi latta'

be gar D iibueagetéi cbte .

S tao h en. D er D i cbter gab has S tud aaf tc io cm h ilrftigen D rettc rgc riltt

,,mit e ier bie tiint gertebten fcbnbhen Si lingen”

iebt c rtcbi e o en h ie

S alhaten ga bnnherteo o e r h en Sampen, aah h ie fi lnettattang tottete

3 000 913th ; tome it mar S baltpere binoafgelommeo l D iaereah t)

td) ri eh on D ire . Dolle d : D i c lle icbt tollte id) iiher ,,b einrid) V.

” le in

il rtc i l anatpre cben ; abc r menn icb tab, ma6 be i h en S baltpere sD ar

ttellangc n im DringebsDbc o ter mc gge lattc o nnh mae bingagetban mnrhe ,hono maebte mir

’a immer hen D io hrad , o le ob h c r D egt, toe ie l haoon

iibri g h lieb, e io tortlaatenber Rommc ntar gn h en S ebaattellangen miire,n i cht oh er has D ilbo ensD e imerl hie Srliiaterang hee D egtee .

Q barlea Si eao e c rli cb h ie D iibue im acbtnnhaiergigtten fi c henaiabre :

er batte geo ag h ee (Se lbee mi c he6 D abmea. D oe filbtebiehotett oer

ao ttalteten ibm (20 . Snli 1 85 9 ) teine alten ($enotten e on h er S cbnlc

ga S tan ; nnter fiinfbanh erttiintgig D e ilnebmc rn mcbr fanh c n n id) t

D lab maren bergiige , S t aten, Barbe , Darlomeo tomi tglieh er, Di dno er

h er 8itteratar nah Si antt, D c rtretc r h er bathtd mlc o ga D gtorh nnh

(i ambrihge, im D e rttanh e tab an cb ein geittlid) c r berr ; ant hen (Salleri ea

ertcbienen an e i c rbanhert D omen h c r e ornebmc a fiBelt, h ie hem D r iats

tpracb fiir h en be lben h ee D agc e hareb fiBeben mit ibren D ii ebem

D ei fall tpenhetc n

S o tteben mir henn nabc her D egc nmart. fiBebl bat h ie englitebe

D abne gar Be i t abermals ihren b c n r r) Sr e i o g, her (Se etbe’a

,,Saatt in bbcbtt tragmiirh iger (Setto lt oat h ie Sanh ea c r D retter bracbte ;alle in fiber hen Sebenheo anh te inc rattlote D bd tigle it fi nh h ie fi l f ten

nod) nid) t getd fiotten .