การน าหลักความ ... presentation... · การน าหลักความยุติธรรมเชิงสมานฉันท์มาใช้

RESTORATIVE JUSTICE

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมไทย

ศาสตราจารยพเศษ ดร.กตตพงษ กตยารกษ | 20 มถนายน 2562

RESTORATIVE JUSTICEความยตธรรมเชงสมานฉนท

2

Source: www.thaicriminology.com

ระยะท 1 ระยะท 2

ในระยะท 1 (1974-1996) จ านวนผตองขงเพมขนในอตราเฉลย 2.43% ตอป

Alarming Trend:

ในระยะท 2 (1997-2017) จ านวนผตองขงเพมขนในอตราเฉลย 4.43% ตอป

Asian Financial Crisis

390,000

สถตจ านวนผตองขงทงหมดในประเทศไทย (1974-2017)

3

จ านวนผตองขงมแนวโนมสงขนอยางตอเนอง

4Source: www.prisonstudies.org

เมอเทยบตามสดสวนตอจ านวนประชากร ประเทศไทยมผถกคมขงคดเปนสดสวน 478 คนตอประชากร 1 แสนคน หรอเปนอนดบท 8 ของโลก

Alarming Trends: ประเทศไทยมจ านวนผตองขงมาก…เปนอนดบ 6 ของโลก เปนอนดบ 1 ของภมภาค ASEAN ประเทศไทยมผตองขงหญงมากเปน อนดบ 1 ของภมภาค ASEAN(ขอมล ณ ป 2017)

สถตการด าเนนคดอาญาของไทย

5

ต ารวจจบกม อยการรบพจารณา อยการสงฟอง

748,

222

คด

613,

406

เรอง

581,

254

เรอง

(สถต ป 2556)

สถตการด าเนนคดอาญาของญปน

6

เปรยบเทยบสถตการด าเนนคดอาญาของไทยกบญปน

7

581,254 95%

32,152 5%

ไทย

83,988 8%

671,654 67%

245,529 25%

ญปนFormal

prosecution

สงฟอง

สงไมฟอง

Non-prosecution

Summary prosecution

เปนการผกขาดโดยรฐมากเกนไป ประชาสงคมและชมชนขาดการมสวนรวม

เนนการลงโทษผกระท าผด ไมใหความส าคญกบการเยยวยาผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมเทาทควร

มการน าขอพพาทเขาสระบบยตธรรมมากเกนไปจนเกดปญหาคดลนศาล

ใชโทษจ าคกมากเกนไป ท าใหเกดปญหาคนลนคก และผกระท าผดไมไดรบการฟนฟทเหมาะสม ไมสามารถกลบเปนพลเมองดและคนสสงคมได

สภาพปญหาของกระบวนการยตธรรม

8

เปนการด าเนนการในระบบกลาวหาซงมลกษณะเปนการตอส ท าใหตองมผแพและผชนะ

ผกระท าผดตองถกลงโทษในรปแบบทมผลตอการพฒนาตนเองในอนาคต

ขอจ ากดของระบบการด าเนนคดอาญา

ผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมมโอกาสในการมสวนรวม

ครอบครว ชมชน ไมมโอกาสมสวนรวม

9

หลกความยตธรรมเชงสมานฉนทเปนกระบวนการยตธรรมทางเลอก ท ใหความส าคญกบการบรรเทาผลรายท เกดขนจากการกระท าความผดส าหรบทกฝาย

ความหมายของหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท

10

โดยเนน• การเยยวยาชดใชความเสยหายใหผเสยหาย • การสรางความส านกผดและความรบผดชอบของ

ผกระท าผดในการกระท าของตน ซงมแนวทางในการบรรลวตถประสงคดงกลาวโดยเปดโอกาสใหผเสยหาย ผกระท าผด และในกรณทเหมาะสม ญาตพนอง ผเกยวของ รวมทงผแทนของชมชน ไดพบปะเจรจากนเพอหาทางออกรวมกนในการแกปญหา

ความหมายของหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท

11

UNODC’s Handbook on Restorative Justice Programme (2006)

12

"Restorative justice programme" means any programme that uses restorative processes or aims to achieve restorative outcomes.

UN’s Definition of Restorative Justice

13

UN’s Definition of Restorative Justice

"Restorative process" means any process in which the victim, the offender and/or any other individuals or community members affected by a crime actively participate together in the resolution of matters arising from the crime, often with the help of a fair and impartial third party. Examples of restorative process include mediation, conferencing and sentencing circles.

14

UN’s Definition of Restorative Justice

"Restorative outcome" means an agreement reached as the result of a restorative process. Examples of restorative outcomes include restitution, community service and any other programme or response designed to accomplish reparation of the victim and community, and reintegration of the victim and/or the offender.

15

หลกการพนฐาน

Conventional Criminal Justice Restorative Justice

1. การกระท าผดอาญาถอเปนการกระท าละเมดตอรฐ

2. การกระท าผดอาญาเปนการละเมดตอกฎหมาย ถอเปนการละเมดอ านาจรฐ จงตองน าตวผกระท าผดมาลงโทษ

1. การกระท าผดอาญาเปนการท าลาย สมพนธภาพทดระหวางบคคลและความสมานฉนทในสงคม

2. การกระท าผดอาญากอใหเกดผลกระทบหรอความเสยหาย (harm) จงจ าเปนตองมการเยยวยาหรอฟนฟ (Restore)

16

หลกการพนฐาน

Conventional Criminal Justice Restorative Justiceวตถประสงคหลก ตองการน า “ผกระท าผด” มาลงโทษ โดยมงผลในการแกแคนทดแทน (retribution) สรางความขมขยบยง (deterrence) และตดโอกาสไมใหกระท าความผดอก (incapacitation)

วตถประสงคหลก ตองการฟนฟ (restore) ความเสยหายหรอผลกระทบจากการกระท าผด ใหทกฝายทไดรบผลราย ซงรวมทง “ผเสยหาย” หรอ “เหยออาชญากรรม” “ผกระท าผด” และ “ชมชน” เพอใหมการชดใช (restitution) การแกไขฟนฟ (rehabilitation) และการกลบเขาสสงคม(integration)

3. 3.

17

The Thailand Institute of Justice

หลกการพนฐาน

Conventional Criminal Justice Restorative Justice

• การกระท า เปนความผดตอกฎหมายเรองใด

• ใครเปนผกระท า

•จะน าผกระท าผดมาลงโทษไดอยางไร

• “ความเสยหาย” หรอ “ผลกระทบ”ทเกดขนคออะไร

• จะแกไขเยยวยาไดอยางไร

• ใครจะเปนผแกไขเยยวยา และดวยวธอยางไร

4. ค าถามพนฐาน 3 ขอ : 4. ค าถามพนฐาน 3 ขอ :

18

ลกษณะและรปแบบการน ามาใช

การประชมประสาน

สมพนธภาพ

การประชมกลมครอบครว

คณะกรรมการชมชน

การพพากษาโดยประชมลอมวง

Victim-offender Mediation Family Group Conference

Sentencing Circle Community Reparative Board

19

Victim-offender Mediation

VICTIM OFFENDER

MEDIATOR

20

Family Group ConferenceFAMILY MEMBERS

21

Sentencing Circle

22

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

กอนเขาสกระบวนการยตธรรม: การไกลเกลยประนอมขอพพาทในชมชน

ชนต ารวจ : ประกอบการตกเตอน/ปรบ

ชนอยการ : ประกอบการชะลอการฟอง

ชนศาล : ประกอบเปนเงอนไขในการก าหนดค าพพากษา

หลงมค าพพากษาแลว : ประกอบเงอนไขการพกการลงโทษ

ขนตอนใดบาง?

23

24

Restorative Practices at Paroles

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชความผดประเภทใดบาง?

• ความผดรายแรง?

• ความผดทเดกเปนผกระท า

• ความรนแรงในครอบครว (Domestic Violence)

• ความผดทกระท าโดยประมาท

• ความผดเลก ๆ นอย ๆ อน ๆ เพอหลกเลยงการจ าคกระยะสน

• ฯลฯ25

ความยตธรรมเชงสมานฉนทในสอตาง ๆ

26

คดยอมความไมไดหรอยอมความได

แตผเสยหายไมถอนค ารองทกข

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

พนกงานคมประพฤตสบเสาะและพนจดวยกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทและเยยวยาความเสยหาย

ประมวลขอมล/วเคราะหเสนอความเหน

ผเสยหายถอนค ารองทกขตอเจาพนกงานต ารวจ

อยการ หรอ ศาล

ศาลจ าหนายคดไมเปนไปตาม

ขอตกลงศาล

พพากษาเปนไปตามขอตกลง

ศาลสงสบเสาะและพนจ

เจาพนกงานต ารวจสอบสวน/จบกม

อยการฟอง

คดยอมความได

ผกระท าผดในขนตอนการสบเสาะและพนจ

27

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

• มการจดท าคมอการปฏบตงานและหลกสตรฝกอบรม Facilitator โดยม IIRP เปนผด าเนนการ

• เรมด าเนนการทวประเทศตงแต 1 มถนายน 2546• มการด าเนนการกวา 5,500 คด• ศาลจงหวดนนทบรแผนกคดเยาวชนและครอบครวเรม

น ามาใชในรปแบบการประชมกลมเยยวยา (Healing Conference)

ในกรณเดกกระท าผด

28

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

• จดตงระบบไกลเกลยคดอาญาในศาล รวมถงการจดตงศนยไกลเกลยขอพพาท• ศกษาการเบยงเบนคดโดยใชรปแบบของหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท

น าไปสการจดตงศนยสมานฉนทและสนตวธ ตอมาไดเปลยนชอเปน “ศนยคมครองสทธและเสรภาพ”

• สงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจในหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทตลอดจนสทธและหนาทตามกฎหมาย

ศาลยตธรรม

29

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

• พฒนาบคลากร : อบรมผพพากษาหวหนาศาลและผพพากษาศาลเยาวชน, ผพพากษาสมทบ, ผอ านวยการประจ าส านกอ านวยการศาลเยาชนและครอบครว, ประสานการประชม

• จดใหมโครงการและคณะท างานศาลน ารองในการน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดมาใช มจ านวนศาลทเขารวมโครงการ 27 ศาล พรอมทงจดใหมการท าคมอปฏบตงาน

ศาลเยาวชนและครอบครว

30

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

• จดตงศนยใหค าปรกษาเพอแนะน าและชวยเหลอผเสยหายและครอบครวในคดอาญา (Advisory and Care Center for Victims and Families in Criminal Cases) เพอสงเสรมใหผเสยหายมความเขาใจในความยตธรรมเชงสมานฉนท

• มการใชมาตรการพเศษมากขน (จาก 57 คดตอป ขยายเปน 519คดตอป ภายในเวลา 5 ป)

• มากกวา 80% ของคดทใชมาตรการพเศษ สามารถจดท าแผนบ าบดฟนฟไดส าเรจ

ศาลเยาวชนและครอบครว

31

สรป

การอ านวยความยตธรรมในแนวสมานฉนทเปนสงทน ามา “เสรม” มใชน ามา “แทนท” กระบวนการยตธรรมในปจจบน

เปนแนวทางทสอดคลองกบขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมดงเดมของไทยทมอยแลว มใชเปนเรองใหม

เปนเรองทแนวปฏบตเกดกอนทฤษฎ

เปนแนวทางทก าลงอยระหวางการพฒนา ยงไมมรปแบบตายตว จงสามารถพฒนารปแบบและแนวทางทเหมาะสมส าหรบประเทศไทย

32

สรป

เปนแนวทางทสามารถน าไปสการแกหรอบรรเทาปญหาพนฐานของกระบวนการยตธรรมไทย

ลดบทบาทรฐ เพมบทบาทชมชนเปนกระบวนการยตธรรมทางเลอกทสงผลในการลดปรมาณคดในระบบเปนแนวทางทมองรอบดานโดยใหความส าคญกบการแกปญหาใหกบผเสยหาย ผกระท าผดและชมชน

33

ขอเสนอแนะ

สมควรมการน าไปใชในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม

ควรใหความส าคญในการฝกอบรมทกษะของ facilitators และบคคลากรในกระบวนการยตธรรมใหเขาใจในปรชญาและแนวทางกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทอยางแทจรง

สมควรสงเสรมใหมการน าเอาแนวทางนไปใชในระบบการจดการขอขดแยงในเรองอนๆ โดยเฉพาะในโรงเรยน

34

ขอบคณครบ

การน าหลกความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมไทย

ศาสตราจารยพเศษ ดร.กตตพงษ กตยารกษ | 20 มถนายน 2562

Back up

37

ขอมล ณ วนท 1 มนาคม 2560

มาตรฐาน เกลยยาย เตมท ความจผตองขง ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม

1) เรอนจ า/ทณฑสถาน (131 แหง) 100,553 16,406 116,959 190,837 33,985 224,822 200,954 38,879 239,8332) ทณฑสถานเปด (5 แหง) 762 0 762 1,449 0 1,449 1,449 0 1,4493) เรอนจ าชวคราว (32 แหง) 1,728 133 1,861 3,271 275 3,546 3,271 275 3,546

รวมความจทงหมด 103,043 16,539 119,582 195,557 34,260 229,817 205,674 39,154 244,828หมายเหต1. ความจผตองขง ไมรวมความจของทณฑสถานโรงพยาบาลราชทณฑ (560 เตยง), สถานกกกน และสถานกกขง และสถานพยาบาลภายในเรอนจ า 2. พนทนอน หมายถง พนทภายในหองขง โดยไมรวมพนทหองน า3. การค านวณความจ

- ความจมาตรฐาน คดจากพนทนอน (ทงชายและหญง หารดวย .25 ตร.ม./คน)- ความจเกลยยาย คดจากพนทนอน (ชาย หารดวย 1.2 ตร.ม/คน) (หญง หารดวย 1.1 ตร.ม./คน)- ความจเตมท คดจากพนทนอน รวมชนลอย (ชาย หารดวย 1.2 ตร.ม./คน) (หญง หารดวย 1.1 ตร.ม./คน)

ความจมาตรฐาน 119,582 คน

ความจเกลยยาย 229,817 คน

จ านวนผตองขง 286,861 คน

ความจเตมท 244,828 คน

สถานการณผตองขงลนเรอนจ า (Overcrowding)

สถานการณผตองขงลนเรอนจ า (Overcrowding)

38

การค านวณความจ - ความจมาตรฐาน คดจากพนทนอน (ทงชายและหญง หารดวย .25 ตร.ม./คน)- ความจเกลยยาย คดจากพนทนอน (ชาย หารดวย 1.2 ตร.ม/คน) (หญง หารดวย 1.1 ตร.ม./คน)- ความจเตมท คดจากพนทนอน รวมชนลอย (ชาย หารดวย 1.2 ตร.ม./คน) (หญง หารดวย 1.1 ตร.ม./คน)

ขอมล ณ วนท 1 มนาคม 2560

ความจมาตรฐาน 119,582 คน

ความจเกลยยาย 229,817 คน

จ านวนผตองขง 286,861 คน

ความจเตมท 244,828 คน

39

40

41