8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
1/20
VEZRFAZILMUSTAFAPAAYAGNDERLENMEKTUP
NYZ MISRKADDESELLHSIRRAHULAZZ
Hazrlayanhramczde
Hac smailHakkALTUNTA
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
2/20
SBN:[email protected]://ismailhakkialtuntas.com
Dizgi :H.smailHakkAltuntaKapak :Bask Cilt :
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
3/20
VEZRFAZILMUSTAFAPAAYABELGRADSEFERNDEKENGNDERDMEKTUP
1
(71a)
2Ankaisimlikitapta
FSihhilMesbihisimlikitaptabuyrulduki;
3AllahTel 4Her bir eyin kendine mnasip bir lisn vardr. O lisn ile Allah
1 Niyazii Msrnin Vezir Mustafa Paa'ya mektub, T816 NY 1183 H BelediyeYazmalar DepoBEL_Yz_K.000502/062 O gnAllah'n dmanlar cehennem ateine srlmek zere hep bir arayatoplanrlar.Nihayetorayageldiklerizamankulaklar,gzlerivederileri,iledikleri
eyekaronlarnaleyhine ahitlikedecektir.Derilerine:Niinaleyhimize ahitlikettiniz?derler.Onlarda:HereyikonuturanAllah,bizidekonuturdu. lkdefasizioyaratmtr.YineO'nadndrlyorsunuz,derler.Siznekulaklarnzn,negzlerinizin, nedederilerinizinaleyhinize ahitlik etmesinden saknmyordunuz,yaptklarnzdan ounu Allah'n bilmeyeceini sanyordunuz. te rabbnzabeslediiniz ozannnz sizi helke srkledi de hsrana denlerden oldunuzFussilet,19233KurnKerim efaative ifvericidir. efaatikabulve ikyetitasdikolunur4O'nuhamd ile tesbihetmeyenhibireyyoktur;fakat sizonlarn tesbihlerinianlamazsnz.DorusuOHalimolandr,Balayan'dr. sr,44
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
4/20
4NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
sbhneh Tely zikreder. Cferi Sdk aleyhisselm buyurmutur ki,KurnKerimfasihlisanilesyler.Kimininlehine,kimininaleyhine.
(71b)EsmiKurnKerimibilen,KurnKeriminsznbilirdemitir.Kurnzmincildi(derisi)lafzlar,etimanas,yadakalanlarveilii
deesrrdr.Tarihikiminzerinegelirse ehdetionunzerinedir.Yalehineyadaaleyhineolur.nktarihesmlisndr.5
Mide64.Ayetinde 6=2287 =2287 7
Drdncolal kaynatam geleli.Dnkhrszlkta bu kadar idi. Bu gn
seksensekizdir.Dierbirvecihle harflerinzatisimlriile2287 dir. Kaynatammfsid geleli dnk hrszlkta yoktur idi.
8 yani halife, hakki mfsidleri sevmez. Hangi vali mfsidleriseverse, hakiki halife deildir, eytandr. =1290 Kaynatam gizlicehrszlagelelibukadargnder.
uhur9hesabnca51eder.Senehesabnca4sene2ayeder.Drtseneikiaydanbiribu ehirdenekadar fesatoldu isehepsinibenimkaynatametti.Elindepadiahfermanvar.Paalardan,agvattan,10askervereyadanhangi birisine bir ey teklif etse o damuhalefet etse, onu yaldrr, yaazlettirir veya srdrr. Padiah ferman kuvvetindedir. O vermitir.Kaynatam ilebildirmitirki,efsattanmnfekolma 11 tkiokadarylekionunlaMsrgazabagelsinBenMehdyimdesinozaman i tamamolur.Yaalrz,yaveririzdemitir.EerMsr
(72a)Tahamml eylese gittike fesad oturur. Tamam, gazaba gelinceye dekdnmem. Ey Kpr (l)! Fesad kaynatama kadar ettirsen ki, dnyaybaatanbaaateeverseyaksabenonasahipkamazm.Benimhizmetim
5EbcedHesabileeldeedilensonular.6 Sava ateini ne zaman krkleseler Allah onu sndrmtr. Yeryzndebozgunculuakoarlar.7Kaynatam:Kaynpeder8Allahbozguncularsevmez.(Mide,64)9Aylar10Agva:alleteenfazlasapan,giden.Sapk
11Fesatlkkarmaktanuzakkalma
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
5/20
VezirFazlMustafaPaayaGnderilenMektup5
12 ayeti ile ameldir. Bana lazm olan teblidir.Umurdaalakamyoktur.(26ZilkadeCuma5833)
Birhkimki,mazlumasahipkmaz,zalimitezbulur.Velkinbirhkimki,hrszmuayyenola,mddeiyeisbatteklif,hrszhrszlisbatlasabitilegelmezki ahitolundeyeler.
Hsl,hkimyaramazolursa,mazlumuniiAllahTelyakalr.
13 ayet gereince, halifeyi de sevmez. O halifeeytandr. mdiKprlMustafaPaa!14Zamanndahrszlargm eerli
12 sana den sadece teblidir. (ura, 48) NiyziMsr kuddise srruhulaziz
olarak yazmtr.Onun bu ekilde yazmas damanay fazladeitirmez.13Allahbozguncularsevmez.(Mide,64)
14FAZILMUSTAFA PAA
(d.1637,Vezirkpr,Samsun hyt.19Austos1691Salankamen=Yugoslavya)168991arasndaOsmanlsadrazam.Devletiveorduyuyenidendzenlemeye
almtr.KprlMehmedPaa'nnkkolu,FazlAhmedPaa'nnkardeidir.Drt yandageldii stanbul'da iyibirmedreserenimigrd ve ilmiye snfnagirdi.Babasnn sadrazaml srasndapadiahnmteferrikalararasndayerald.Vezirlie getirilinceye dein zeametle geindi. Enitesi SadrazamMerzifonlu KaraMustafa Paa'nn salk vermesi zerine yedinci vezir olarak Divan Hmayun'aalnd (1680). Ertesi yl altnc vezir oldu ve Edirne'de kalan ehzade Ahmed'leSleyman'n korunmasyla grevlendirildi. 1683'te Nibolu sancakbeyi, aynzamandaSilistre(zi)valisiveLehistanserdaroldu.
Merzifonlu KaraMustafa Paa'nn yerine sadrazamla getirilen Kara brahimPaa'ylaanlaamaynca1684'tedevletgrevlerindenaffn istedi.ncekendisineAzaz veKilis sancaklararpalkolarak verilip istei kabuledildiysede,Akdeniz'deVenedikbasksartnca1684 sonlarnda Sakzmuhafzlna atand.Mart 1686'daSeddlbahir (anakkale'de) muhafz oldu. Enitesi Sadrazam Siyavu Paa'nnars zerine, kapkulu askerlerinin Rumeli'de kardklar karklklar nlemekgreviyleEkim1687'deikincivezirolarak stanbulagitti.
Ayaklanmalar bastrmasna karn, daha nce kendisine hakaret ettii iin
yaknlk duymad IV. Mehmed'e (Avc) (h.d 164887) kar gelimeleri nlemeabasna girmedi. Kasm 1687'de IV. Mehmed'in tahttan indirilerek yerine II.Sleyman'n (h.d 168791) geirilmesinde nemli rol oynad. Ama kendisindenekinen yenierilerin basksyla 1688'de stanbul'dan uzaklatrlarak, ubattaanakkale, martta Hanya, haziranda Kandiye ve aralkta da Sakz muhafzlnaatand.
BusradaMora,Osmanllarnelindenkm,ArnavutlukveSrbistan'dakiayaklanmalargenilemi,devletRumeli'deoldukazordurumadmt.II.Sleyman,byle bir dnemde eyhlislamDebbazadeMehmed Efendi'nin nerisiyle FazlMustafa Paa'y sadrazamla getirdi (10 Kasm 1689). Fazl Mustafa Paa ilk i
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
6/20
6NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
olarak,zellikleRumeli'dehalkn ikyetlerine, zaman zamandaayaklanmalarnayolaanar sava vergilerininbirblmn kaldrd,birblmndehafifletti.Yenieri aalna getirdii Einli Haseki Mehmed Aa araclyla oca dzenekoydu. Sadrazamlk kurumunudahabamsz klmak amacylaglerini snrladKubbealt vezirlerinin saysn da azaltt. Yeniden dzenleyerek glendirdiiorduyla Temmuz 1690'daMacaristan seferine kt. Vidin,Ni ve Semendire'densonraEkim1690'daBelgrad'yenidenelegeirdi.
BelgradSeferiNi kalesi tamir edilip iine kuvvet ve harp levazm konduktan sonra veziri
zamorduerkniyleocakaalarndavetederek:
"naallahbenimmaksadmBelgradfethidir,nedersiniz?"diyefikirlerinisordu.
Ocak aalar askerin Ni muhasarasnda hrpalandndan dolay faaliyetleri azaldn, asker, cephane ve mhimmata ihtiya olduunu, Tuna yollar ele
getiktensonraBelgradzerinegidilmesinivemuhasarauzaypkalealnamayacakolursafenabirdurumhaslolacanvebuylbukadarlaiktifaedilerekgelecekseneyenikuvvetilehareketedilmesinitavsiyeettilersedevezirizam:
"Allahn inayetiyle frsat ve nusret bizimdir; ben giderim, isteyen gelsin,
gelmeyenecebretmem"diyeYavuz'unaldranseferindeyaptgibikesinolarakmukabeleedinceoradakilerinhibirisimuhalefetedemeyip:
"Siz bilirsiniz; emrinize imtisal en gideriz ve canla bala alrz" diye cevapverdiklerindenharekete karar verilip Fatihaokundu. FazlMustafaPaa,OsmanlkuvvetleriyleTkeliImre'ninErdez'dekimuvaffakiyetlerinivedmanbakumandannn esir edildiini o srada haber ald gibi Fransa ile imparator arasndaki
muharebedendolayharbemncerolandurumdandaistifadeilebumhimfrsatkarmamakistiyordu.Belgrad zerine yrnrken Semendire'nin dman elinde braklarak
geilmesi doru olmadndan evvel burasnn alnmasna karar verildi;
Belgrad'dan Tuna vastasiyle Semendire'ye yaplmak istenen yardmmuvaffak
olamadndan evvel Sukulesi yaknndaki bir delikten giren bir blk ba ilearkadalarvedahasonraasker tarafndandkalealnponumteakipmuharebeileikaleigalolunarakyediyzesiralnd(24zilhicce1101/28Eyll1690).Buras
da tahkimedilip iinekuvvetkonduktansonraSemendire ileBelgradarasndaki
Hisarck mevkii alnp 2 Ekimde Belgrad nne gelindi, dman, Osmanlordusunugrncevarouyakarakikaleyeekilipmdafaayabalad.
Belgradnzapt
Veziri zam Belgrad nne geldii gn kaleyi kuatarak dvmee balad;muhasarann sekizincign (5muharrem1102/9Kasm1690)BelgradnSavanehri tarafndabulunan i kalesindekibarutmahzenine isabet edenbir kumbaraoradakidrtbinkiiyildrdsradaveziriazamnbulunduutaraftanalanaslkalegediklerigrlncebizzatkendisinin
"Yryn mmeti Muhammed" diye barmas zerine kaleye kar yaplaniddetli hcum dier muhasara kollarna da sirayet ettiinden bu suretle az
zamanda Belgrad dmtr. Bumuvaffakiyetten dman o kadar armt kiTunakenarndakarsahillemuvasalayteminedenon ikigemi iindekiAvusturyakuvvetlerikaamayarakesiredilmilerdir.Rivayetegrekaledeonaltbinmuhafz
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
7/20
VezirFazlMustafaPaayaGnderilenMektup7
atabenzerler.Tehniye15ederler.AllahTelKprzdeyemrlerversin.Ann eyym devletinde16 zevk edelim diye gslerini gererek yrrler.Mehurdurki,Kffardanbir taifevarm ki,ehli slmkimilerigalipgelse,esirolmaktanlmekyedirdediklerigibiateeururlar17imi.Kimininiindecmlesiyanar imi.Kprlzdedahiakln,amelini,rdnveferasetini
vard. Belgrad'n zapt zerine byk, kk yz top ele gemitir. Yryesnasnda alnndan kurunla vurulup ehit den Rumeli beylerbeisi ArnavudMustafa Paa'nn cesedi veziri azamn ota nne getirilipbizzat veziri azamnimametiyle cenaze namaz klndktan sonra yine bizzat Fazl Mustafa Paatarafndankanlelbisesiyledefnedilmitir.
Belgradmuhasaras
esnas
nda ak
na sevk edilen Tatar kuvvetleri kar
tarafaSirem sahrasnageipVaradin taraflarnakadargiderek ikibinden fazladmanaskerinikatlettiklerigibikaleninzaptndansonraKalgayDevletGirayumumTatar
askeriyleSavanehrinigeipEsektaraflarnakadarolanyerlerivurupnehirdedebazgemilereldeetmilerdir.
Belgradn zaptndan sonrahastalgeen SelimGirayHanevvelEdirne'ye
gelip sonra da orduya iltihak etmitir; bu srada Sava nehri kenarndaki
Brdelen(Saba)kalesideeldeedilmitir;dahasonraBosnabeylerbeisiTopal
Hseyin Paa kaps halk ve eyaleti kuvvetleriyle Esek kalesini muhasara edipdd ise de yaan yamurlardanmetrisler su ile dolup yaya askeri harekettenkaldndanalnamad.
Veziriazamnbuseferiesnasndadahaevveldmannelinegemi olanTuna
kenarndakiVidinkalesiyleFethlislm,Hrsovave ikisiarasndakiansiadas ki ssz bir ada iken dman tahkim etmiti elde edilerek Tuna'nn Gneykysndakiyerlertamamenalnd.
FazlMustafaPaa,Belgradkalesiniiyicetamiredipiineyeterderecedeasker,
mhimmatvezahirekoydu.KendisindenevvelSelimGiray'stanbul'ayolladktan
sonra 15 Kasmda Belgrad'dan hareket etti ve krk gn sonra Davudpaasahrasna gelerek hastal sebebiyle oraya araba ile gelmi olan padiah II.Sleymantarafndankabuledildive
Benmkfatetmeekadirdeilim;AllahTelikicihandayznaketsin.
iltifatnamazharoldu.Haziran1691'deII.MacaristanseferinekanFazlMustafaPaaSofya'daykenII.
Sleymanldveyerine II.Ahmedgeti (h.d169195).Busradageriekilmekte
olanAvusturyaordusuzerinesaldryageenFazlMustafaPaa ihtiyatszdavranarakKrmglerininbulunmadbirsradaarpmakzorundakaldveSalankamenSava'ndaHakkayrd.
FazlMustafaPaa ilerigrlbirsadrazamd.Merkezynetimdeveordudayapt dzenlemelerin yan sra, lke iindeki Hristiyanlarn yaam koullarniyiletirmek iin byk aba harcam, tarada ayanlarn glenmesini nlemekamacylaherblgedeDivanHmayunbenzerimeclisiayanlaroluturmutur.15Tehniyet:Tebriketme,kutlama
16Vezirlikgnlerinde
17atarak
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
8/20
8NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
cem edip cmlesiyle rey etmitir ki, eer Msr beni Mehd etmezse,bakasntayinederseomehdiyebendeolmaktanlmekye dir,diyekaynatama
(72b)bu atei yaktrr.Bu kfirimusallat eyledi. buat18 haramileri deryada vekaradaoturdu.Kaynatamikad19nrmusallatkld.
Ey Kprl! Zalim Deccl linsin, zalim iken ben ana mehdi isminitesmiye20 etsemAllah Sbhneh veTel senimehdietmez. Zalimnaslmehdi olur. Eer Msr benmehdi olurum, halk benim bama toplansndesin dersen, vallhl azm, dnyay cmle harab ve viran etsin, sahipkmazm.AllahTelacizdeildir.Mlknbanasmarlamad.Banaancak
demitir. Tebliinde kusur etmedim. Kolum kanadmyolundu. Yolunmu doana dndm.Makdurumu 21 bezl22 vemechd23eyledim.Sarfeyledim.Onsekizsenedir,kuamzpyatmadm.Bir tatltaamyemedim.Birtatlsuimedim.
24 Bukadarsenedenberitaammbudur. Suyumhamim25 ve gussadr.26Benim kadar tebli etmi varmdr.Hakayanoldu.Yeter imdidengerihakkasahipkar,hayrolur.(26ZilkadeCuma5833)
Bundabir zaman asker ok idi. Ka seneulfeleri 27 gelmedi. Tamam,
slamaskeribunald.Sipahi
28
,yenieri, cebeci29
vesiralktanbunaldlar.
18Bugat:(Bg.C.)Hakszlkedenler,siler,serke kimseler
19kad:Kuvvetlendirme,salamklma
20Tesmiye:simlendirme.Adverme.
21Makdur:G. Kuvvet. Kudret. Takdir olunmu. Allah Tel'nn takdiri.Daha
evveldentakdirolunmu22Bezl:Bol.Bolbolverme.Esirgemedenvermek
23Mechud: (Cehd.den)alm uram,didinmi,cehdetmi. Kuvvet,kudret,
g24 Onlar iinkurubirdikendenbakayiyecekdeyoktur.Nebeslernealktan
kurtarr.Gaiye,6725Hamim:Scakvekzgnsu. Yaknhsm,soysop. Samimiarkada.26Gussa:Keder.Tasa. Gam. Boazataklanyemek. Aa,diken
27Ulufe:Yenierilerevesipahileredatlanmaa. Birnevihayvanyemi
28 Sipahi: Ask: Osmanl askerlik tekiltnda "Timar" namyla r ve rsumunu
aldklar araziye mukabil, harp zamanlarnda kendi hayvanlar ve kanunengtrmeemecburolduklar silhl askerlerlebirlikte sefere itirak eden bir snfsvari askeri. Bunlar aknclk, apulculuk ve karakol hizmetlerini ifa ederler vedman karsndapiyadelerinmuhafazasn te'min ettikleri gibi, icabnda hcumilerinideyaparlard.29Cebeci:f.EskiOsmanl mparatorluununordusununzrhlsnfnamensubnefer.
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
9/20
VezirFazlMustafaPaayaGnderilenMektup9
Kffara ikier, er paraya bir gn akamdan rgatlk ederlerdi. Kimseyidp elinden maln almazlard. Kimsenin evine hrszla girdiinigrmezlerdi.Vaazvenasihate
(73a)Koyun tuza kar gibi karlard. O kadar zaruret ekerler ve hrszlketmezlerdi. Bu sefer ne oldu ki hrsz oldular. Vallahl azim. Emreimtisalen30hrszlkdeildir.Benimkaynatam,Filansenvarbuiiiledediikimsedir, bu ii eden. Hsl bir kimsenin hatrna deerseniz vezulmederseniz ancak bu vaaz (nasihati) yaz ki, zalim Kprye ilm edin.Kaynatam sipari ettii atei yakt. Msr bu haberi syledi diye yazn,gnderin. Ne haber gelirse, ona gre amel edin. Zira bu i dediklerim
kaynatamdediklerinindir.Kprlnnemriyledir. 31
NasihatEyaalar,beyler,paalar, slamaskeri!Cmlenizbirbirinize imandave
slamda beraber olmanz gerektir ki, birbirlerinizle karde olasnz.Kendinizdenkcebabaolasnz.Kendinizdenbyeoulolasnz.Birsuluyugetirdikleri zamanodemin suunabaknkrek taziri32m lazm,hadd33milazm,adamnagregerekir.Bazdilarzehlivardrki,onaniinettin?Sanadmezdidemek,onudvmektenetkilidir.Onatazirokadaryeter.Baznagn,bazsnayedign,bazsnadokuz,bazsnadahaziyadeotuzdokuzunadekkrkavarmakgerek.
34 SenAllah Teldan gayretlideilsin.BtnhalktanAllahTel
(73b)
30mtisalen:Balolarak,imtisalederek,uyarak,tbiolarak.
31Kurtulu,hidayeteuyanlarndr.TH:47
32Tazir:Siyaset. Tehditetmek. Tazimvetathir.Temizlemekvehrmetetmek.
Lgattared, icbar,tahkir,te'dib,hakzeretevkifmnalarnagelenbutabir, slmhukukunda: Hakknda muayyen bir er' ceza olmayan sulardan dolay ullemr(hkmdar,padiah)veyavekilitarafndantatbikedilencezalarhakkndakullanlrbirstlahtr.Ta'zirinmeruiyeti;Kitabile,SnnetiNebeviyeileveicmaimmetile
sabittir.Ta'zir;dvmekle,hapisle,hattkatilileolabileceigibiazarlama,sertlakrdveyabak veyaherhangibirtavrvevaziyet iledeolabilir.Dvmeksuretiyleolanta'zir, otuzdokuzdenekten fazla olamaz.Bir kavle gre para almak suretiyledeta'zircizdir.33Hadd:Hudut.izgi.Snr. Crm. Salahiyyet. eriataverilenceza. Derece.
Sonderece.Mnteha. nsanarzolan iddetvetitizlik. Defetme.Menetmek.Keskin.Sivri. Sert.Gergin. Man:tasavvurdanibaretolankyas. Eki. Tesirli,messir34BunlarAllah'nsnrlardr.KimAllah'nsnrlarnaarsa, phesizkendine
zulmetmi olur.Talak,1
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
10/20
10NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
gayretlidir.Gayretindenharamngizlisiniaikresiniharameyledi.Zinayaveiki imeye hadd tayin eyledi. Allah Telnn haddinden her kim ziyadeederseokimse zlmkendineetmi olur.O zlm sonundakendibanaurar. Bir vech ile ki kendinden olduunu bilmez. Hayrola. (26 ZilkadeCuma5833)
Bazmnkirlerdermi ki,bizimaikreilediimizibilir,gizliolanbilmezderlermi.AllahSbhnehveTelonlartekzib35eder.
36 bu tekzib, tekzibi kavldir.37 Lakin bin seneden sonra aynagnnemuvafkacayip tarihler ileesmiKurnKerimin ehadeti isbat
tamdr, phe kalmamtr. Bu isbat eden AllahSbhnehveTelyeminederekbuyurduki, 38 hrsz benim kaynatamdr. Lakin fermanl hrszdr.Hakkndansizlergelmeyekadirdeilsiniz.AllahTelbuyurduki;
39
Benim kaynatam Tark tr.Bir Tark tr ki, (karanldelenyldzdr).cemielemdeolannfusunzerinehafzdr.40Yani
(74a)Hepsionamahkmlardr. Enstn ve en alaona itaat ederler.Onunhakkndansiznicegelirsiniz.(sizbilegelemezsiniz)
35Tekzib:yalanlamak,birieinanmaypinkretmek,yalanolduunusylemek.
36Lkinzannetmi idinizkiAllahyaptklarnzdanbirounubilmez. te
rabbnzabeslediinizozannnzsizihelkesrkledidehsranadenlerdenoldunuz.Fussilet,22 2337Szdeyalanlama
38NunvekalemveehlikaleminsatradizdiklerivedizeceklerihakkiinSen
rabbnnni'metiilemecnundeilsinKalem,1239Gkyznevetrka(sabahyldzna)yeminederim.Trknneolduunu
neredenbileceksin?(O,karanl)delenyldzdr.Hikimseyokturkizerindebirkoruyucu,birdenetleyicibulunmasn.Trk,1440Hafz:Esirgeyen.Koruyan.Muhafazaeden.MuhafzHfz:Alaltc. nsana
haddinibildiren. Rahattaolan
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
11/20
Fasl
KurSbhnolacakBu eh
Etmezi
yani e
=2sonrag
drdnhrszlk
AyetEdir
(delilim
41KurHz.A
buyurdu"Kim
eyi decehenne
Sevbu'l42Sava
43Allah
44Yery
45 Apa
inkrcl
peyderp
Beyyine,46Kader,
nAzmbeh ve Telayayna,detikabul
seMslma
aatikabulv
87 42 ka
elelicolal.Buateiyakan
tekimie(yeseferine)budur.Bu
nKerim eflikerremelllarki:Kur'n'okharam kabm art olmKur'n13,2ateininezSava ateinzndebozgk delil ker (kfrden)
ey tertemiz13mukadderat
V
tnehliiml btn giznneuygudindiye fe
ndeildir.H
e ikyetita
ynatamibti
ayet tarikaynatamd
zsay
deeriarnadedinyazglar
aative ifhveche anl
r,ezberler,l ederse All
bulunan07H.)mankrklisndrmnculuako
dilerine gelayrlacakdesahifeler ok
zirFazlMus
nnhemkuli ve ikrntarihleriilmaneder.
adisi erift
dikolunur.
ageleli hli ile ahar.Bakasde
isimler)vebudur.Budmdr.46
ericidir. efaatyor:"Rasl
ellkld ah, o kimseilesinden o
selerMider.Mide,6rlar.Allahbnceye kadaillerdi. (Bu
r. O sahifel
afaPaaya
la,hemg olan bilir.eKurnAHkim slam
AllahTel
etetti. (Heildir.(26Zi
45inlikmdg rt atikabulvelllahsallall
yihellkabyi cennete
kiiye ef
,644zgunculars ehli kitapelil),Allah'terde en do
nderilenM
zvecildid Bin senedme ehdehli iseka
uyurduki;=148943k
44 sonrak
sab)VerirlkadeCum
mlar u eki =3344yoku.B
ikyetitasdialeyhives
uleder,haroyar. Ayrcaati klnr."
vmez.Mitan ve mngelenbir
ru hkmle
ektup11
ir. Allahn sonratettirir.uleder.
41ynatam
ynatam
idnka5833)
lde
eyyinem
olunurllem
mkldhepsine
(Tirmiz,
de,64riklerdenrasldr,
vardr.
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
12/20
12Niyz
(74b
ma801
2
Kay
hrszlk
Msr
meddbilmek
dnda
bugnharfleringnlerin
Bt
kadaro
Dokuzs
olur.(75a
47Cuma
48Elif,
malbikayli
iMsrkad
)
Aliradiyal
7
yine
atam ibtidagnbu ka
nanifakeemekolur.
bu sa
adedibudur isimleri deadedibudur.
nisimlerhe
lur.
enetamam
)
hutbeleripaam,Mim.RyyetlerininaindeRum,1
esellhsrr
lhtelaa
2260
geleliolukdaridi(228
der anleme.HediYineHz.Ali
ihlerinhep
.Bineri ikiyzs
mzelilerile
=1
r.Hers
toplam
iahadnaommalbolkasndanbir4
ahulazz
hbuyurdu
ve ikiyzl)bukadard
tahkir etm
egndermradiyallh
harflinden sahi
dekiolanlar he
bizim
6bugnbi
ne1065g
2290
unduuveII.uArznyakkaseneiin
i;
kdrtbirlikrbeyitinm
ek szn
eyi terkedielaanh
erinisimleri
(doru)ol
akabiryn
mziye Hutbe
smanlelit
zimOsman
ndr.Dokuz
Sleymandnda,maam
demuhakka
drt isimlenas.
tasdike ace
nancak sz
niikiyzlk
u.Kaynata
i Sleyman
48amambug
tamam
sene3195
nemiolduuafihonlarbugalebeedec
ile
le edin.
nhak
lanlarn
kllli
a47 yarn
ceyebu
dir.
ukadar
dan.
eklerbir
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
13/20
Kaynat
761 ta
kadardmekbi
Ksec51
drdn
harf .tesviyeEtmeye
De
KprzKaynatdiye.Mdrdn
uh
49Onu
kapann50Tech
51Kse52Tesvi
53 Alla
girerler
nkO54htifa:
55Burad
GnderiKtpha56Adil
mmfsidi
tamar.Ruhnefhrekuruinat
sipahi ink
ckere ispa
ziyade olir. Bu tesnkendibilir
riikiyzsz
de ihtifa54
mihtifadsr isednckereoldu
duadul56g
tamamlayp,!Sd,72l:bilmezlikt
e:dzleme,'n yardm
en grdtevbelerioGizlenme.Saan sonra saylenMektup/nesi HacMhidler
V
tidakllli
drdnc
olduuna zr.Okadar
r ettirdi. B
t ileolalbu
az. Yaniiyeyi 52 g.(28Zilkd
zatisimler=
delibug
tkereihtifaahalkn aunabe ke
etirdi.Sonr
iinederuhu
ngelme,.Bil
anllarnzlve fetih gelde. Rabbini
kkabuledenklanma.falar eksiktir.MuhammedhmudEfendi
zirFazlMus
bugnade
49olal dnk
erre kadarMsriyeinan
aka bir y
gnaded
bu aded ordndeePazar582
2286olaly
adedibudherbilindikitlergetirsre55
olalbugn
mdanfrd
miyormu gib
rngzel,diinde, inserek tesir.Nasr,1
Bu kalan kb.AlielMal003346)
afaPaaya
ibudur.All
zat isimsiz=
tahikikde
phe kalmm yokike
nden udur. =lduu gnemmin ola)
53rnyarnad
r.Fetha ill
ebirdahio inanmak ih
aded =mzaman,
iyapma.
zgnvetertinlar blk,
ih et, O'nd
m (KprltiNiyaziMs
nderilenM
hTelbu
02,deeri i
bu kadar
d. Kprnyinetecah
=702 ka702EyKp
msavi bunlar kabul
edbudur.
tieza=70
ldu.Yolunatimaliolma
702budur.
derhalonas
liyaratma.blk Allah'n balan
zadeMustafri894.35Sl
ektup13
urduki;
kiyzsz
der. Bu
n inkarl50edip
ynatam
r irade
lunduuederler.
=
budur.inanayddndan
irisbt
cdeye
n dinine
an dile,
aPaa'yaymaniye
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
14/20
14Niyz
dahiitebu
bakab
kerrezihtifiharflerzerindfetihdirmevud
razyz.
57Onukapann58Nefh:
kovmak.59Zami
60Binsa
61Mev'u
Evvelde62Veres
nemv
iMsrkad
tesviyede r
irvecihleg
mime59yokKprye,en ) maadedir.Msrdnm ve 61deildir.
Kprnede
tamamlayp,!Sd,72Rzgresme Vurumak,e:Ek,ilve.deerli isid:Szverilmtakdirolun
iye:zarf 1.rmeden.
esellhsrr
hnefh58ol
lmi idi.O
tur.Bilzabiri kaynatas (dierlerahi, 350dirbelirmez.izimHakkl
rsedesin.5
olur iinederuhu
k. Gzelkokat'etmekrtrma,katmleri.VaadedilmuKarlson
ahulazz
unduuaye
da vebilteya sureii) esmi el.BuikitarihZiramutlaka veresiye62
ilkaade6
mdanfrd
ununyaylm
a,ekleme.
i.Vdeli.Va
radenmek
57tle sabittir.
bilealnrd
ilbieyitaerifenin mfiye60 olmalerintesviyetrhelebil,pazarmz y
22evhiru
zamolunmzaman,
s.Kokmak.
esimuayyen
zere:2. Me
Buayetibir
dememi
hakkukzerietinden (y zere Msifethimutlasl aslamoktur.Paza
nm
ca derhalonas
Vurmak. D
vemukadde
caz zensiz,
=702kerede
idim.Bu
edir.Biriz saylr adediaktr.Birncerdir,rmzdan
118
=128
cdeye
ef'etmek,
olan.
gnlsz,
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
15/20
Hseyin
hak nebunlara
bunlar
Ey
vermezsallalldeildir
isebire
) (
(baaaHususiy
yksel
fkelen
Allahmafir
EyK
63Fetih,64Filizle
65Fetih,66Fetih,67ekin
68onla
adedihasl
buai olduklarimangetiri
ahaknebioavmi Vni!
. man m aleyhi v.Belkidaha
kingibidir
) ) H
)=Raslllahlekendileri
i (istikam
dirmek iin.
el,onlartvepekb
avmiVn!
9
inziraat99
ilerinholarilekfirleri
V
olur.
yet ehadet
a inanmayceyeimanl
dedi ( lduklarna a Haberim
nfaat verme sellemin)kuvvetverir
i,filizinik
sanveHse
( )sallallhaleimangeti
talm)eki
65 animnekbirmk
67
nagidiyorfkelendirm
zirFazlMus
iyzlisiml
ederki,( nn evvelkirnnkendil
)Hseyinhidiadildir.oktur.(dem
eyince me HatemiyetAllahTel
onlarm,sonra
yin (
kendi c
eyhivesellenlerevadi
ncilerinho
ipslihslifaatvaad
ehdinena
kiin.
afaPaaya
erdendieri
)( imanmeneremenfaat
adedi bun
e) Drt se
faat neredine mnibuyurduki;
n ncil'deki
onukuvvet
)
zleridir. Zi
em)kuvvetkerimvard
sonrlarnagidiy
amellerdeuyurmutu
aredin
nderilenM
ileHasanh
)Hasanveaat verme
olmaya.
a ahiddir.
v kitap
e olur. (Rlur derlers
meselleri(
lendirmi,63
rt adi6
olurvemar.
adasaklar
r,onlar ile
bulunmula.66
68z
ektup15
aslolur.
Hseyin
e. T ki
Tarihler
menfaat
slllahe, mani
asflar)
(
aslna
iolmaz.
zerine
kfirleri
riinbir
emmine
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
16/20
16Niyz
dahinaisimlih
sellem
olurdu
Buhsallall
oluya
Mesbuyurd
Bey
aleyhivu
1Al2Al3Zo
kldn4Al5Al6S
Yezisallall
69Buhr
70Cami
44;Feyz
iMsrkad
zaredenfdiskitabnd
buyurdu ki;
eklindehari, bnEbialeyhive
ard,ama
bihisimlikki;
kiAieradesellem ltkiiye,A
ahTelnahTelnrlamusalladaazizedahTelnahTelnnnetimiter
melundualeyhive
,Edeb,109; s Sair:4660ulKadir:4/9
esellhsrr
eyedena
berlerrivayEvfa'nn sellemden
ndansonra
itabnhadisl
iyallahanhlebuyurdullahTelv
kitabnailkaderiniyolarakAllan,haramlar
yaknlameden.70
, mam Hsellemin lan
bnMce,Ce;DaifulSai.TaberaniE
ahulazz
firlercem
etedilmektledediinionrabirne
nebiyoktu
erindeRas
adensenediurivayetedduasmak
vedebulunlanlayan,hTelnn
helalklaasnharam
san aleyhietettiine
aiz,27;Ahmr:3248;Tahsat:11/398;
atindenolm
Raslllah
Eedir.ivayetetmiiningelme
69 Zil
lllahsallall
yleberaberer:bulolanne
an,
azizkldk
,kldhelal
sselm mizdahi lan
db.Hanbel,iculMikat:Mstedrek:1
u olur.Ca
sallallh a
o yaasa
tir:Hz.Rimukadder
de
haleyhiv
Raslllahs
ilerlanete
imseyizelil,
klan,
tahildir. Rtederiz.H
Msned,III/11095;Tahric36;4/90.
iiSair
leyhi ve
d nebi
slllaholsayd,
esellem
allallh
mitir:
zelil
slllahryezide
33.us Sne:
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
17/20
VezirFazlMustafaPaayaGnderilenMektup17
lanetetmezseyeziddir.AllahTelhelaledenlerelanetetsin.71
71 Hadis kitaplar telif edilmeye balanldnda ok ska karlalan uydurma
rivayetler sondnemleredoru azalma gstermitir. Lakin kef ehli gibi (NiyziMsr kuddise srruhulaziz) baz eylerde srar etmeleri, mesela Hasaneyninnbvveti gibi durumlar, aslnda ehli beytin urad eziyetteki, gnahkrlarnhaddini amasdr ki, insanlarn vicdan tahamml seviyesinde dahi kalamamakidede ifrada gitme halini almtr. Fakat grlen bu ifrat mesabesinde olanakideler dinin ykma sebebiyet vermesinden ok kuvvetlenmesi ynnde etkiliolmasdaayrbirgaripdurumudameydanagetirmitir.
Neticede,Hadislerinuydurulmas ilemcadeleedenlersonundahadisleri inkaretmeye, hadisleri savunmada ileri gidenlerde uydurulan hadisleri kabullenmede
ileri gitmilerdir. Bu durum asl
nda ifrat ve tefrit aras
nda slm
n kudretiniartrmtr.nk insanlarnnefislerininbirkonudaaryagitmesinde ilhynnkuvvetinden daha fazla etkili olduu grlmtr. Mesela, hayalinde din adnaoluanfikir,Kur'nKerimvesahihhadistendahakaviolmutur.nkherinsannanlaykadar ifadetarznaulaanhadislerbileKur'nKerim'dendahafazlaetkiliolmas psikolojik bir nedendir. Bu trl anlaylar ierisinde dinin kuvvetlenmesigenellikle inancn ulalmaz burlarndaki umdelerin anlaylara den akslerininualarndanbakabir eydeolmamtr.
Kimdemi haramnedirbilmezHayyam?Benharamhellkartrmam:Seninleiilen araphelaldir,Sensizitiimizsubileharam.[Mevzu(Uydurma)RivayetlerMevzu:Raslllahsallallhaleyhivesellemaleyhineyalanolarakuydurulmu
hadistir.Hkm: Reddedilmesidir. Byle bir rivayeti ancak ondan sakndrmak
maksadyla uydurma olduu aklanarak zikretmek caiz olur. nk Raslllahsallallhaleyhivesellem ylebuyurmutur:
"Herkimyalanolduunugrdbirhadisibendendiyenaklederseo,yalansyleyenlerdenbirisidir."(Muslim)
Hadisinuydurmaolduubirkayollabilinebilir.Bazlar:1Hadisiuydurannbunuitirafetmesi2Hadisinaklaaykrolmas.Mesela, iki elikilihususubirarada szkonusu
etmesi,imknszbir eyinvarlndilegetirmesiyahutvacip(varolmaszorunlu)bir eyinvarlnaaykrifadelertamasvebenzerihususlaraaykrl.
3 Dinde kesin olarak bilinen hususlara muhalif olmas. Mesela slamnrknlerindenbirisinikaldrmas, faiziyadabenzerbirhkmhelalklmasyahutkyametin kopaca zaman tayin etmesi yahut Muhammed Sallallahu aleyhivesellem'densonrabirnebignderilmesininmmknolduunu ifadeetmesivebunabenzerhususlarihtivaetmesi.
Uydurmahadislerpekoktur.Snneti savunmak ve mmeti sakndrmak amacyla mevzu hadisler ile ilgili
gereklibilgilerivermekzerehadislimleripekokesertelifetmilerdir.Mesel:
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
18/20
18NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
Hsl, mam Hasan ve mam Hseyin aleyhimesselmn hak raslolduklarn inkredenlerbunlarnkannhelalkabuledenleryeziddir.AllahTelhelaledenlerelanetetsin.
mamHasan ve mamHseyin salavatullahi ve selamuhu aleyhima vaafdalu'sSalavatialaceddihimaMuhammedinhatemi'nnebiyyin, sallallhtela aleyhi ve sellem ve ala cemilenbiya'i ve'lmrselin velhamdlillhirabbillemin.
Ey Mnkir! Senin inkrna sebeb mam zam rahmetullhi aleyh bu
1bnu'lCevz (vefat 597 H.)'nin elMevzutu'lKbr adl eseri. Fakat btn
mevzuhadisleritoplamad
gibimevzuolmayanhadisleridemevzugstermitir.2 evkn (vefat 1250 h.) elFevidu'lMecma fi'lAhadsi'lMevza. Mevzuolmayanhadislerimevzudiyegstermeksuretiylebireitgeveklikgstermitir.
3 bn Arrak (vefat 963 h.) Tenzihu'eria elMerfua ani'lAhbari'enia elMevdua.Buhusustayazlm enkapsamlkitaptr.
Hadisuyduranlarpekoktur.Onlarnnlbyklerindenbazlar:shakb.NechelMalat,Me'nunb.AhmedelHerev,Muhammedb.esSaib
elKelb, elMuire b. Said elKf,Mukatil b. Ebi Sleyman, elVkid, bn EbiYahya.
Hadisuyduranlareiteittir.1Mslmanlarnakidesiniifsadetmek, slmbozmak,hkmlerinideitirmek
isteyenzndklar:EbuCaferelMansur'unldrdMuhammedb.SaidelMaslb(haagerilerekldrlen)gibi.BuEnes'denRaslllahsallallhaleyhivesellememerfdiye ylebirhadisuydurmutur:
Ben peygamberlerin sonuncusuyum. Allah Tel'nn dilemesi mstesn.Bendensonranebigelmeyecektir.(Buhadis
Abdu'lKerimb.Ebi'lAvcdabukabildendir.BunudaAbbasemrlerindenbirisiBasra'daldrm veldrleceivakit unlarsylemitir:Benaranzdaharamhelal,helalideharamkldmdrtbinhadisuydurdum.
2Halifeveemirlereyaknlamakisteyenler.3Avama yaknlaarak gzlerine girmek isteyenler.Bunlar avam tevik yahut
korkutmakyadamalyahutmevkieldeetmekamacylagarip eylerizikrederlerdi.Mescidlerde,toplantlardadehetedlecek ekildegarip eyleranlatankssaclarbukabildendir.
4 Din hamaset sahipleri de slmn faziletli grd iler, bununla alakal
hususlar,dnyayakarzhiddavranmakvebunabenzerhadisleruydurmulardr.Maksatlar ise insanlarn dine ynelmelerini, dnyaya kar da zahid olmalarnsalamaktr.Merv kads Ebu Asme Nuh b. EbiMeryem gibi. Bu tek tek Kurnsurelerinin faziletleri hakknda bir hadis uydurmu ve yle demitir: nsanlarnKurn'dan yz evirdiklerini Ebu Hanife'nin fkhyla, bn shak'n Meazisiyleuratklarn grdm. Bu szleriyle, bu hadisi bundan dolay vazettiini(uydurduunu)sylemektedir.5 Bir mezhep, bir tarikat, bir ehir, bir nder ya da bir kabileye taassublabalanarak, taassubla baland eyin faziletlerine ve onlarn vlmesine dairhadisleruydurmulardr.](MuhammedSalihelUseymn, HadisUslneGiri,s.14)
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
19/20
szd
RaslllmamkonudaHadisesallallzamnYezdilehaktr,rahmet
Eyzuhur
inkrd
Bir kiyoktur.
Allaulemay
Yun
Ancak
(dnya
daayet
:118 )
:172Meda
73Syan
74Mda
hareketiinyapyakma75Garz:
76Nur,4
77Yunus
. ah sallallhzamnkelcem olsa,
tbiolmakfaleyhiveyezide lanr (Emeviler)neylesin. Oullhialeyh
nkir!Eerttiinde ca
r.Onaare
seyeAllah76
Telokiagstere,m
s suresinde
llahn lt
malolarak
ininkalank
sayshsl
28)adedio
r:Sebeb,vesit:Korumavra:Dostgibietmek. Sulhlanmdrz, slmonuoldurmak.0,58
V
aleyhi vem ileRaslbirbirine marzdr.Zirasellemvahyt etmeyinkuvvetli idlara kad orahmetenv
inkr
ngarnla kabul e
yoktur,kab
nr verme
iye rahmetuttasfolanl
u ve rahme
topladkla
smnntekr
lur.lur. imdiK
le.yakorunma.rnme.Yzvesalhzeremduhtur.Fen'eder.)(Boksanetme
zirFazlMus
ezidelm
sellemin lallahsallalluhalif olsatehidehilesyler.edii gerii. erlerindlmay da ksia.
z
75
ileolmaderdin. Lak
letmezsini
mise, art
etsinki,buaroktur,k
tiyle, ite b
ndandaha
aretmeyen
esmi rah
urnzim
Himayeveyaeglme. Baebulunmak.nabirneticek:Mmaat),noksanlat
afaPaaya
ndensonra
net ettiinehaleyhivhangisineataetmekoataeylemehata ile den syanet73
bul etmedi
sa, insaf ilein sizin ink
z. o kimseni
meclisiyazbulederler.
unlarla sev
hayrldr.
harfleri118
etbudur.
bunlar ile
muhafaza.kalarnnfikir(Merubirsuiinise,kt
mak
nderilenM
lanetolma
bizde laneeselleminhbi olmaklur.FakatRhaliondadil idi,med ile dedi.. Hapiste c
olayd
,hakrnz haset
aydnlkta
vardme
nsinler. Bu,
77
dir. Hasan
Hs
esrurolun
lerineuyarcaretteveiyibidr; slmla
ektup19
zancak
t ederiz.adisibirgerekir?slllah
r. mamr 72 idi.udra74n verdi.
gn gibive inat
n nasibi
clislerde
Deki:
onlarn
) eyin (
ki, size
snanetice
8/3/2019 NYZ_ MISR VEZR FAZIL MUSTAFA PAAYA GNDERLEN MEKTUP
20/20
20NiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
cem maldan ve ilimden bunlara iman hayrldr, dedii bunlara tazimekfidir.Msrninitikad
Ehedu en lailahe illallah ve ehedu enneMuhammeden resulullah, ve
ehedu enne'lHasene va'lHuseyne sibtahu, reslni min resulillahisalavatullahi ve selamuhu aleyhima va afdalu'sSalavati reslni minresulillahi salavatullahi ala ceddihima Muhammedin hatemi'nnebiyyin,sallallh tela aleyhi ve sellem ve ala cemilenbiya'i ve'lmrselin velihimvesahbihimecmenvelhamdlillhirabbillemin78
MsrninhaliAnkiMuribde yledir.
Anknn ahdeti ileMsr razolunmu sz ve kr edilmi fiildedir.
KavmiVnikatndamnkirolduugamdeildir.Ziraonlardemdeildirler,yeziddirler.AllahTelnnlanetizerlerineolsun.
MuhammedNiyziMsrkaddesellhsrrahulazz
78 Allah Tel'dan baka ilah olmadna,Muhammed'inAllah Tel'nn elisi
olduuna,Hasan'laHseyin'in,O'nuntorunlarveAllahTel'nnnebilerindenikinebi olduklarna ehadet ederim. Allah Tel'nn salt ve selam her ikisine,saltlarn en efdali iki rasuln dedeleri olan Nebilerin Hatemi MuhammmedsallallhaleyhivesellemEfendimiz'e,btnnebilereveresullereolsun.lineveashabnadaolsun.Elhamdlillhirabbillemin