CZ: 12, HD SURES (11), AYET: 103-109 401
5YUSUF SURES
5Surenin smi ve Nzul Sebebi:
5nceki Sure ile likisi:
5Surenin Muhtevas:
6Hz. Yusuf (a.s.) Kssas
6Hz. Yusuf (a.s.)'un Nesebi:
6Hz. Yusuf (a.s.)'un Kuyuya Atlmas:
6Hz. Yusuf (a.s.)'un mtihan:
6Msr Azizi'nin Hanmnn Hilesi:
7Hz. Yusuf (a.s.)'un Hapse Atlmas ve Orada Dine Davet
Etmesi:
7Kraln Ryas:
7Hz. Yusuf (a.s.)'un Zindandan Kke Gelii:
8Hz. Yusuf (a.s.)'un Kardelerinin Ondan Buday stemeleri:
8Hz. Yusuf (a.s.)'un Kardeini Yannda Alkoymak in Yapt Hile:
8Hz. Yusuf (a.s.)'un Aslsz Hrszlk Olay:
8Kardelerin Tanmas ve Ailenin Bulumas:
9Hz. Yusuf (a.s.) Kssasndan Alnacak bret ve tlen
10Kur'an- Kerimin Arapa Oluu, Kur'an Kssasnn nemi
10Belagat:
10Kelime ve bareler:
10Aklamas
11Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
11Hz. Yusuf (A.S.)'Un Ryas Ve Hz. Yakup (A.S.)'Un Bu Ryay Tabir
Etmesi
12'rb:
12Belagat:
12Kelime ve bareler
12Ayetler Aras liki
13Aklamas
14Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
15Yusuf Ve Kardeleri
15Yusuf u Kuyuya Atmak in ttifak Etmeleri
15Kelime ve bareler:
16Ayetler Aras liki
16Aklamas
17Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
17ltikatn Hkm:
18Hz. Yusuf (A.S.)'un Kardelerinin Planlarn cra Etmeleri Ve
Durumu Babalarna Kapal Bir ekilde Anlatmalar
19'rb:
19Belagat:
19Kelime ve bareler:
20Ayetler Aras liki
20Aklamas
21Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
23Hz. Yusuf (A.S.)'un Kurtulmas Ve Vezirin Evinde krama Lyk
Olmas,
23Hz. Yusuf (A.S.)'n Kovaya Tutunmas Ve Kafileyle Yola kmas
23'rb:
23Kelime ve bareler:
24Ayetler Aras liki
24Aklamas
25Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
25Hz. Yusuf (A.S.)'un Msr Sarayna Varmas Ve Kendisine
Peygamberlik Verilmesi
25Kelime ve bareler:
26Ayetler Aras liki
26Aklamas
27Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
27Hz. Yusuf (A.S.) Ve Vezirin Hanm
28Belagat:
28Kelime ve bareler:
29Ayetler Aras liki
29Aklamas
32Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
33Haberin ehrin Kadnlar Arasnda Yaylmas, Vezirin Hanmnn Kadnlara
Yapt Plan, Hz. Yusuf (As.)'Un Zindana Atlmas
33'rb:
33Belagat:
33Kelime ve bareler:
34Ayetler Aras liki
34Aklamas
36Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
37Hz. Yusuf (A.S.)'un Zindanda Hak Dine Davet Etmesi
38Belagat:
38Kelime ve bareler:
39Ayetler Aras liki
39Aklamas
40Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
41Hz. Yusuf (A.S.)'un Zindandaki ki Arkadann Ryalarn Tabir
Etmesi, kisinden Kurtulacak Olana Yapt Tavsiye
41Kelime ve bareler:
42Ayetler Aras liki
42Aklamas
43Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
43Hz. Yusuf (A.S.)'un Kraln Ryasn Tabir Etmesi
43Belagat:
43Kelime ve bareler:
44Ayetler Aras liki
44Aklamas
45Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
46Kraln Hz. Yusuf (A.S.)'un Zindandan karlmasn Emretmesi Ve Hz.
Yusuf (A.S.)'un Susuzluu Sabit Oluncaya Kadar Zindandan kmamas
46Kelime ve bareler:
47Ayetler Aras liki
47Aklamas
48Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
48Ktl Emreden Nefis
49Kelime ve bareler
49Ayetler Aras liki
49Aklamas
49Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
50Yusuf (A.S.)'n Yneticilie Ve Maliye Bakanlna Getirilmesi
50Kelime ve bareler:
50Ayetler Aras liki
50Aklamas:
51Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
52Ya'kup (A.S.)'In Oullarnn, Kardeleri Yusuf (A.S.)'Dan Buday
Satn Almalar Ve Yusuf (A.S.)In Kardeini Getirmelerini stemesi
52Belagat:
52Kelime ve bareler:
53Aklamas
54Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
54Yusuf (A.S.)'In Kardelerinin Bnyamin'i Kendileriyle Gndermesi
in Babalaryl Grmeler
54Kelime ve bareler:
55Ayetler Aras liki
55Aklamas
56Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
56Yakup (A.S.)'In, ocuklarna Msr'a Deiik Kaplardan Girmelerini
Tavsiye Etmesi
56Belagat:
57Kelime ve bareler:
57Ayetler Aras liki
57Aklamas
58Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
58Yusuf (A.S.)'In Kardei Bnyamin'i Tanmas Ve Yannda Kalmas in
Tedbirler Almas
59Belagat:
59Kelime ve bareler:
59Ayetler Aras liki
60Aklamas
61Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
62Hrszlk ddias Konusunda Yakup (A.S.)'n ocuklaryla Yusuf (A.S.)
Ve Babalar (A.S.) Arasnda Geen Sert Tartmalar
63Belagat:
63Kelime ve bareler
64Ayetler Aras liki
64Aklamas
66Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
68Kardelerin Yusuf'u Tanmalar Ve Hatalarn tiraf Etmeleri; Yusuf
(A.S.)Tn Da Onlar Affetmes
69Kelime ve bareler:
69Ayetler Aras liki
69Aklamas
71Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
72Yakub (A.S.)'n, Ysuf (A.S)'n Kokusunu Haber Vermesi Ve
Mjdecinin Mjdesiyle, Bu Haberin Gerek Olduunun Anlalmas
72Belagat:
72Kelime ve bareler:
73Ayetler Aras liki
73Aklamas
73Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
74Yakub (A.S.) Ailesinin Msr'da Bulumas
75Belagat:
75Kelime ve bareler:
75Ayetler Aras liki
75Aklamas
76Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
77Kapsaml Bir Dua
77Kelime ve bareler
78Aklamas
78Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
78Muhammed (S.A.) Peygamberliinin spat Edilmesi
79Belagat
79Kelime ve bareler
79Ayetler Aras liki
79Aklamas
81Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
82Kur'an Kssalarndan Alnacak bretler
82Kelime ve bareler:
82Ayetler Aras liki
82Aklamas
85Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
Rahman ve Rahim Olan Allah'n Adyla
YUSUF SURES
Yusuf suresi Mekk (Mekke'de inen) sure olmasna ramen slbu gayet
sade ve mana dolu, nsiyet, rahmet ve letafet hususiyetleri tayan
bir suredir. Dier Mekk surelerde hakim unsur olan uyar, korkutma ve
tehdit damgas tamamaktadr.
At diyor ki: zgn bir kimse yoktur ki, Yusuf suresini dinleyip de
huzura kavumasn.
Beyhak'nin Delil'de bni Abbas'tan rivayet ettiine gre
Yahudilerden bir grup Rasulullah (s.a.)'n bu sureyi okuduunu
iittiklerinde, ellerindeki kitaba uygunluu sebebiyle slm' kabul
ettiler. Hz. Yusuf (a.s.) Kssas
Hz. Yusuf (a.s.)'un Nesebi:
Hz. Yusuf, Hz. brahim olu Hz. shak olu Hz. Yakub'un 12 erkek
evladndan biridir.
Hz. Yakup (a.s.)'un ocuklar, Kenan diyarnda dnyaya gelen Bnyamin
hari, (Filistin'de) Aram kynde days Laban'n iki kzn kendisine
nikahlamas karlnda koyunlarn gtt yllarda dnyaya gelmilerdi.
mam Ahmed ve Buhar'nin bni mer'den rivayet ettikleri bir hadis-i
erifte Peygamberimiz (s.a.) yle buyurdu:
"Deerli kiinin olu, deerli kiinin olu, deerli kiinin olu, deerli
kii: brahim olu shak'n olu Yakub'un olu Yusuf tur."
Hz. Yusuf (a.s.), kardelerinin kinini toplayacak ve tuzak
kurmalarna sebep olacak kadar babasnn nezdinde sevimli ve gzalc bir
gzellie sahipti. Henz 17 veya 18 yalarnda iken ryasnda 11 yldz, Ay
ve Gne'in kendisine secde ettiklerini grm, bu ryay babasna anlatmt.
Babas da ona peygamberlik ve rya tabiri etme kabiliyeti verileceini
mjdelemiti.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Kuyuya Atlmas:
Kardeleri onu alp gezmek ve oyun oynamak iin kra gtrmler, sonra
da kuyuya atmlard. Babalarna da "Onu kurt yedi" diyerek yalan
sylemilerdi.
Salih bir zat olan babalar Hz. Yakup (a.s.) onlarn szleriyle
ikna olmam, onlar Hz. Yusuf (a.s.)'a plan tertip etmekle sulamt.
Bundan sonra Allah kuyuya atlan bir kovann zincirine sarlmak
suretiyle Onu kurtarm, onu bulup alanlar da Msr'da ucuz bir fiatla
satmlar, sahibinden satn aldklarn iddia etmilerdi. Onu Menzile glnn
yaknndaki Dou Blgesi Azizi olan Futayfar veya Utayfar ismindeki
Emniyet leri Bakanna satmlard.
Msr Azizi onu sevmi, hanm Zleyha'ya da "Ona ikramda bulun" diye
tenbihde bulunmutu. Msr Aziz'i Hz. Yusuf (a.s.)'a kknde baz grevler
vermi, hizmetilerin reisi ve kkn ilerinin amiri yapmt. Allah da Hz.
Yusuf (a.s.)'u hidayetiyle terbiye ve tevfiki ile himayesine
almt.
Hz. Yusuf (a.s.)'un mtihan:
Hz. Yusuf (a.s.)'un gzalc gzellii imtihan sebebi oldu.
Mslim Sahih 'inde Peygamberimiz (s.a.)'in yle buyurduunu rivayet
etmektedir: "Yusuf u grdm. Bir de ne greyim, gzelliin yars ona
verilmi."
Aziz'in hanm Yusuftan holanm, Yusuf a ak olmutu. Yusuf ise
Allah'a iman ettii, emrine uyduu, haramlarndan kand ve kocasnn
ltuf-larn takdirle karlad iin kadnn tekliflerini reddetmiti: "Ben
Allah'a snrm. Efendim olan kocan, bana iyilikte bulunmutur. phesiz
ki zalimler hibir zaman kurtulua eremezler." (Yusuf, 23).
Hz. Yusuf (a.s.) Rabbinin burhann grd, yani taate gayret ettii
ve babalarnn edeplerine sarld iin o kadnn arzusuna uymad.
"Levl" kelimesi "olmasayd" manasndadr. Yani Rabbinin burhan
olduu iin onun arzusuna uymad demektir. Mesel bir ayette "Musa'nn
annesinin gnlnde evladndan baka bir ey yoktu. Eer mminlerden olmas
iin kalbini pekitirmeseydik, neredeyse Musa'nn kendi ocuu olduunu
aa vuracakt. " (Kasas, 28/10) buyuruluyor. Yani "kalbi
pekitirildii" iin onun kendi ocuu olduunu aklamaktan ekindi
demektir.
Msr Azizi'nin Hanmnn Hilesi:
Zleyha arzusunu gerekletiremeyip eli bo dnnce, emri altnda
olanlardan birisinin kendisine muhalif hareketlerde bulunduu
efendiler, hanmefendiler gibi o da Yusuf a kin beslemeye balad.
Kocasn ieriye girmek zere kapda grnce hemen bir su uydurdu.
Yusuf un ktlk niyetinde olduunu anlatt. Doru szl Yusuf bunu
yalanlad. Akll koca delillere bavurdu. Yusuf un gmlei yrtlmt. Eer
gmlei nden yrtlmsa hanmnn doru, arkadan yrtlmsa Yusuf un doru
syledii anlalacakt. nk kadna hcum eden kiiye kar kadnn kar koymas
ve savunmas n taraftan, kaan kimseye arkadan yetien kadnn hcumu ise
normalde arkadan olurdu.
Sonunda Yusuf un susuz olduu ortaya km, kadnn sulu olduu
anlalmt. Msr Azizi Yusuf a bu durumu gizlemesini, kadna da gnah iin
Allah'tan af dilemesini emretti.
Bununla beraber Msr Azizi'nin hanm Zleyha'nn ve delikanlnn
haberi ehirde yaylm, kadnlar Msr Azizi'nin hanmn ayplamlard. Zleyha
hanmlar davet etmi, onlara bakla kesilecek meyveler hazrlam, her
birine birer bak vermiti. Yusuf a kadnlarn huzuruna kmasn
emretmiti. Yusuf un gzellii kadnlarn gzlerini kamatrm, ellerini
kesmilerdi. Kadnlar "Bu beer deildir, olsa olsa deerli bir
melektir" demiler, Zleyha'y mazur grmlerdi.
Zleyha Yusuf a, arzusunu kabul etmezse hapse atlaca tehdidinde
bulundu. Bu durum insanlar arasnda yaylmt. Efendisi de hanmnn
erefini korumak iin Yusuf u hapse koymay uygun grd.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Hapse Atlmas ve Orada Dine Davet Etmesi:
Yusuf hapse konulmu, onunla birlikte iki gen de hapse girmiti:
Biri Kraln frnclar bakan, dieri ise su ileri bakan idi. Birincisi
ryasnda banda ekmek tadm ve kularn da bundan yediklerini, ikincisi
ise ryasnda kendisini kralm kadehine araplk zm skarken grmt. Her
ikisi de Yusuf tan ryalarnn tabirini istemilerdi.
Yusuf rya tabiri zerindeki kabiliyetini ortaya koyacakt. Fakat o
nce mahpus arkadalarna "Allah'n birliine davet" konusunu aarak yle
dedi: "Birbirinden ayr uydurma tanrlar m hayrl, yoksa bir ve her
eye galip olan Allah m?" Birincisine, aslacan ve bandan kularn
yiyeceini, ikincisine de kendisinin krala iki vereceini syledi.
Yusuf hapisten kurtulmay dnd ve bu ikisinden kurtalacan umduu kiiye
"Efendinin yannda benden sz et" dedi. Ne var ki eytan o kiiye
efendisinin huzurunda Yusuf u hatrlatmay unutturdu. Yusuf bylece
bir ka yl zindanda kald.
Kraln Ryas:
Kral bir gece ryasnda yedi semiz inei yedi zayf inein yediini ve
tek bir gvdede yedi gzel olgun baa yedi kuru baan yediini grmt. Bu
ryay tabir etmek iin btn sihirbazlar ard. Sihirbazlar "Bunlar kark
ryalardr. Biz byle ryalarn tabirini bilmeyiz." dediler.
O anda kraln araps zindandaki Yusuf u hatrlad, durumu krala
arzet-ti. Kral da zindana birini gnderip bu ryann doru yorumunu
getirmesini uygun grd. Eli zindana geldi ve ald cevab krala iletti.
Kral, Yusuf u bana getirin, dedi. Yusuf susuzluu ve davet edilen
kadnlara kar gerek tavr ortaya kmadan zindandan kmay reddetti.
Kral kadnlar artt. Onlara bu durumu sordu. Kadnlar "Haa, Allah
iin biz onda kt bir niyet grmedik" dediler. O zaman Msr Azizi'nin
hanm Zleyha Yusuf un susuz olduunu itiraf etti ve yle dedi:
"imdi gerek ortaya kt. Ben, onu batan karmak istemitim. phesiz
o, doru syleyenlerdendir. Onun gyabnda kendisine ihanette bulunmadm
bilmesi iin (byle davrandm). Zaten Allah hainlerin tuzan baarya
ulatrmaz. Ben nefsimi temize karmak istemem. nk nefis ktl emreder.
Ancak Rabbimin merhamet ettii kimse mstesnadr. phesiz ki Rabbim
Gafurdur (ok affedicidir), Rahimdir (ok merhametlidir)."
"Ben nefsimi temize karamam" ayeti, yanllkla baz mfessirlerin
zikrettikleri gibi, Hz. Yusuf (a.s.)'un sz deil Aziz'in hanmnn
szdr.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Zindandan Kke Gelii:
Hz. Yusuf iftiradan arnm susuz olarak zindandan kt. Kral
kendisine hangi iten memnun olacan sordu. Yusuf "Beni lkenin
hazinelerinin bana getir" dedi. Kral da onu btn memlekette her trl
yetkiye sahip klarak ticaret ilerine bakan yapt, hatta bakanl da
ona tevdi etti. Henz otuz yanda bulunan Yusuf un eline kendi mhrn
teslim etti.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Kardelerinin Ondan Buday stemeleri:
Verimli geen yedi senenin ardndan kurak yedi sene gelmiti. Hz.
Yusuf verimli yllarda depolarca buday biriktirmiti.
Bundan sonra Filistinliler geldiler. Hz. Yakup (a.s.) oullarn
buday getirmek zere develer ve merkeplerle birlikte Msr'a
gnderdi.
Kardeleri gelince Yusuf onlar hemen tanm, ama onlar Yusuf u
tanmamlard. Zira Yusuf o srada 40 yandayd. Onlardan ikinci defasnda
kardelerini de getirmelerini istemiti. Paralarn buday uvallarnn
iine koydu ve onlara verdikleri paray iade ettiini bildirmeden,
kardelerini getirmeleri iin buday bedelsiz vermi oldu. Zira
kardeleri yine geleceklerdi ve haklar olmayan eyi kabul
etmezlerdi.
Filistin halk iddetli ktlkla karlanca Hz. Yakup (a.s.) olu
Bnya-min'in de kardeleriyle birlikte yola kmasna msaade etti. Msr'a
geldiklerinde Yusuf onlar gayet gzel karlam ve bir le yemeinde
onlara gayet gzel misafirperverlikte bulunmutu. Fakat branilerle
beraber yemek yemeyi kt sayan Msrllarn detine uyarak Yusuf onlarla
beraber yemek yememiti. Hz. Yakup (a.s.)'un oullar Yusuf un
hizmetisine hem nceki budayn bedeli, hem de yeni alacaklar budayn
bedeliyle geldiklerini sylediler.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Kardeini Yannda Alkoymak in Yapt Hile:
Yusuf (a.s.) kardelerinin buday yklerinin hazrlanmasn emretmi,
her birinin ykne parasnn konulmasn ve kardei Bnyamin'in ykne de
kraln su kabnn konulmasn emretmiti.
Tam yola ktklar esnada, "Kraln su kabn almsnz, kim almsa kraln
kanununa gre fidye olarak alkonulur" diye bir nida duydular. Btn
ykler arand. Kraln su kab Bnyamin'in yknde kt. Kral'a tavassutta
bulunarak kardeleri onu ok seven yal bir babas olduunu, onun yerine
ilerinden birini alkoymasn istirham ettiler. Kral bunu kabul
etmedi. Kardeleri "Eer o hrszlk yapmsa bundan nce onun z kardei de
hrszlk yapmt" dediler. Yusuf onlarn bu szlerini sineye ekti. Kendi
kendine, "Siz bu hrszlk yapandan daha kt durumdasnz" dedi.
Hz. Yusuf (a.s.)'un Aslsz Hrszlk Olay:
Yusuf kkken annesi lm, onu halas kefaleti altna almt. Babas
Yusufu halasndan almak istediinde halas Yusuf a Hz. brahim (a.s.)'e
ait yannda bulunan bir kemer giydirmi ve bunu elbisesinin iine
gizlice koymu, sonra da kemerinin kendisinden alndn sylemiti. Bu
kemeri Yusuf un elbisesinin iinden karnca yapt bu harekete ceza
olarak Yusuf un kendisine hizmet iin kendi yannda kalmasn istemiti.
Kardelerinin Hz. Yusuf (a.s.)'a isnat ettikleri aslsz hrszlk olaynn
asl bu idi.
Nihayet Yusuf un kardeleri en kkleri Bnyamin ve en bykleri hari
olmak zere babalan Hz. Yakup (a.s.)'un yanna gelip olanlar haber
verince Hz. Yakup (a.s.) daha fazla zlm, zntden ve alamaktan dolay
gzlerine ak dm, grmez olmutu. Bir yandan da Yusuf un acsn
hatrlamt.
Kardelerin Tanmas ve Ailenin Bulumas:
Bundan sonra Hz. Yusuf (a.s.)'un kardeleri nc defa Msr'a
geldiler ve karlatklar ktlk ve yokluk sebebiyle "Az bir sermaye ile
geldik" diyerek buday yardm ve ayrca kardelerinin serbest braklmasn
istediler.
Hz. Yusuf (a.s.) onlara eskiden yaptklar ktl hatrlatarak "Siz
cahil iken Yusuf ve kardeine ne yaptnz biliyor musunuz?" dedi.
Kardeleri O'nun Yusuf olduunu anlamlard: 'Yoksa sen gerekten Yusuf
musun?" dediler. Yusuf "Ben Yusuf um, bu da kardeim. Allah bize
ltufta bulundu..." dedi.
Hz. Yusuf (a.s.) kardelerine babasnn yzne koymalar iin ve btn
aile halkn alp getirmeleri iin gmleini verdi. Filistin'e
ulatklarnda gmlei Hz. Yakup (a.s.)'un yzne koydular. Gzleri almt.
Mjdeci, Yusuf ve kardeinin selmette olduu haberini vermiti.
Hz. Yakup (a.s.) ve aile halk Msr'a geldiler. Hz. Yusuf, babas
Hz. Yakup ile hanmn (annesi ldnde kk yata kendisine annelik yapan
teyzesini) himayesine ald. Babas, annesi, 11 kardei Hz. Yusuf (a.s.
)'a hrmet ve tazim secdesi yaptlar. Bu secde ibadet secdesi deildi.
te bu, 11 yldz ile Ay ve Gne'in secde etmesi eklindeki ryann tabiri
idi.
Bu buluma Hz. Yakup (a.s)'un bakanlndaki bu aile iin byk bir
sevin vesilesi idi. Bu sebeple Allah'n kendisine verdii ilim ve mlk
sebebiyle Hz. Yusuf (a.s.)'un, Allah'a krn ilan etmesi vacip
olmutu. Hz. Yusuf (a.s.) Cenab- Hak'tan dnya ve ahirette yardmcs
olmasn, mslman olarak yani Allah'a isyankr olarak deil, itaatkr
olarak cann almasn ve kendini salih-lere, peygamber olan dedelerine
ilhak eylemesini niyaz etmiti.
Hz. Yusuf (a.s.) Kssasndan Alnacak bret ve tlen
Hz. Yusuf (a.s.) kssasndan pek ok ibretler, eitli tler, yce
ahlak ve fazilet rnekleri karlabilir. Bunlardan birkan
zikredelim.
1- Skntlar nimete sebep olabilir. Hz. Yusuf (a.s.) kssas nce
kuyuya atlmas, kle olarak satlmas gibi zc ve dehetli olaylarla
balad. Sonra da kadnlarla zorlu bir imtihan geirdi. Ardndan zindana
atld. Nihayet artlar (Allah'n izniyle) O'nu Msr'n fiilen idarecisi
durumuna getirdi.
2- Kardeler arasnda lme veya helak olmaya sebep olabilecek
ekilde kin ve kskanlk olabilir
3- Hz. Yusuf (a.s.)'un peygamber evinde yetimesi gzel bir yetime
tarz idi. Orada yce ahlak, yksek hasletler zerinde terbiye grm,
babalan ve dedeleri olan peygamberlerden miras kalan kmil vasflarla
yetimiti. Bu durum karlat byk olaylardan kendisine fayda salam,
mihnetlerde yardmc olmu. Hz. Yusuf (a.s.)'a zorluktan sonra
rahatlk, zillet ve gnl krklndan sonra izzet ve ilh yardm
gelmiti.
4- ffetli olmak, gvenilir olmak, Hak yolda devam etmek hem
erkekler, hem de kadnlar iin ayn ekilde btn hayrn kaynadr. Dine ve
fazilete sarlmak saygnln ve gzel itibar sahibi olmann kaynadr.
Gerek bazan gizli kalsa bile bir mddet sonra mutlaka ortaya
kar.
5- Fitnenin sebebi erkein kadnla yalnz kalmasdr. Bunun iin slm
bunu haram klmtr. Kadnn, (80 km. gibi) uzun bir mesafeye, meydana
gelebilecek zorluklar skntlar, yolculukta devaml rastlanan
problemler sebebiyle, modern sratli vastalarla bile olsa, mahremsiz
yolculuk yapmasn yasaklamtr.
Tirmiz ve Nesa'nin rivayet ettii hadis-i erifte "Bir erkekle bir
kadn yalnz bana kapal bir yerde (halvette) kalrlarsa ncleri eytan
olur" buyu-rulmaktadr.
6- Ulv prensiplere iman ve sarslmaz inan, zorluklar amann,
basitliklerden kurtulmann yoludur. te Hz. Yusuf (a.s.)'u temiz bir
ruh sahibi, ehev arzular ve aldatc zevkler karsnda yumuamayan
sessiz bir azimet sahibi, deerli bir kii klan da budur.
7- Zorluk annda Allah'a sarlmak, darlk annda O'na ynelmek:
Hz. Yusuf (a.s.) Zleyha'nm "zindana attrmak" tehditlerine
aldrmam, 'Ya Rabbi! Onlarn beni davet ettikleri eyi yapmaktansa
zindan benim iin daha hayrldr" diyerek Allah'a iltica etmiti.
8- Zorluklar mmini Allah'a davet vazifesinden caydramaz. Zira
Hz. Yusuf (a.s.) zindanda olmasna ramen kendisiyle birlikte olan
iki mahpusun ryalarn tabir etme frsatn deerlendirdi. Belki onunla
beraber bulunanlar onun davetine iman ederler diye, hemen tevhide
ve Allah'n dinine davete balad. Gerekten de kral, ryasnn tabirini
isteyen kraln araps ve bir rivayete gre kadnn ailesinden ahit olan
biri (Yusuf, 36) slm' kabul ettiler.
9- Hadiseleri deerlendirme basireti, izzet ve vakar (arballk)
sahibi olmak. Hz. Yusuf (a.s.) ileride sulu olduu ve suu sebebiyle
zindana konulduu eklinde itham edilmemesi iin susuzluu iln
edilmeden, manev temizlii kabul edilmeden ve erefli olduu ortaya
kmadan zindandan ayrlmak istemedi.
10- Sabrn fazileti (bu kssa ile) aka ortaya kmtr. Hz. Yusuf
(a.s.) urad zorluklar ve engelleri aabilmek iin eziyetlere kar sabr
zrhn giymi bir kimse idi. Sabr huzurun anahtar, imann yans, zaferi
gerekletirmenin yoludur. Allah dier peygamberlere, mitsizlie
dtklerinde nasl yardm ettiyse ona da yardm etti. Onun baarsn,
nesiller boyu sylenecek bir sz haline gelen kardelerini affedip,
ikramda bulunmak tac ile talandrd. Hz. Yusuf (a.s.) yle diyordu:
"Artk bugn sizin iin knanacak bir durum yoktur. Allah sizleri
affetsin."
11- Hz. Yusuf (a.s.) kssas, kurdun, onun kann dkmediini beyan
etmi olduu gibi Hz. Yusuf (a.s.)'un mutlak olarak olduunu da ortaya
karmtr. Raz'nin belirttii gibi pek ok ahit onun susuz olduunu
gstermitir.
Birincisi: lemlerin Rabbi Allah'n ahitlii. Cenab- Hak Hz. Yusuf
(a.s.)'un gnahtan uzak olduuna u szyle ehadet etmektedir. "Yusuf u
ihanetten ve fuhutan alkoymak iin biz ona byle yaptk. nk o ihlsl
kullar-mzdand." (Yusuf, 24).
Bu ayetle Cenab- Hak onun temizliine drt defa ahitlik etmitir:
"Alkoymak iin..." buradaki "lm" tekit ve mbalaa manasn ifade eder;
"Fuhutan" kelimesiyle;"O bizim kullarmzdand" cmlesiyle;"hlsl"
kelimesiyle.
kincisi: eytan'm onun susuzluuna ahitlii. "eytan "Ey Rabbim!
Senin izzet ve erefine yemin olsun ki ilerinde kendilerine ihls
verilen kullar hari btn insanlar yoldan karacam" dedi. (Sad,
38/82]. eytan bu szyle ihlsl kullan yoldan karmasnn mmkn olmadn
ikrar etti. Hz. Yusuf (a.s.) da az nce geen ayet sebebiyle Allah'n
ihlsl kullanndandr. Dolaysyla onu batan karamamtr.
ncs: Hz. Yusuf (a.s)'un "Beni o batan karmak istedi." (Yusuf,
26) ve "Ya Rabbi! Zindan benim iin bunlarn teklif ettiklerinden
daha hayrldr." (Yusuf, 33) szleriyle yapt ahitlii.
Dndncs: Vezirin hanmnn ahitlii. nk kadn Hz. Yusuf (a.s.)'un
susuzluunu ve masum olduunu itiraf etmi, kadnlara, Ben onu batan
karmak istedim, ama o gnahtan kendini korudu." (Yusuf, 32) ve ayrca
"imdi gerek ortaya kt. Ben onu batan karmak istemitim. phesiz ki O
doru syleyenlerdendir." (Yusuf, 51) demiti.
Beincisi: Vezirin ailesinden olan kimselerin ahitlii: Kadnn
ailesinden bir ahit "Eer Yusuf un gmlei n taraftan yrtlm ise kadnn
syledii dorudur, Yusuf yalanclardandr. ayet Yusuf un gmlei arkadan
yrtlmsa kadn yalancdr. Yusuf doru syleyenlerdendir" diye hakemlik
etti. (Yusuf, 26-27).
Altncs: Ellerini dorayan kadnlarn ahitlii. "Haa! Biz ondan bir
ktlk grmedik" dediler. (Yusuf, 51).
Btn bu ahitlikler Hz. Yusuf (a.s.)'un susuzluunun kesin
delilleridir. Kim onu ktl arzu etmekle itham ederse -ki ktl arzu
etmek nefs bir olay olup cezas yoktur- o kimse kt davetilerdendir,
cahil ve ahmaktr, Hz. Yusuf (a.s.)'un masumiyetine -akladmz gibi-
ahit olan eytandan da aadr.
12- Hz. Yusuf (a.s.) kssas Allah'n kazasna mani olacak,
takdirine engel olacak hibir gcn bulunmadna ve O bir insana hayr ve
ikram takdir etmise btn cihan bir araya gelseler bile hibir
kimsenin buna engel olamayacana irad etmektedir.
13- Bu kssa hasedin neticede rezil olmaya, hsrana uramaya sebep
olduuna dellet etmektedir.
14- Sabr, huzurun anahtardr. Hz. Yakup (a.s.) sabredince muradna
ermi, Hz. Yusuf (a.s.) da sabredince daha nce akland gibi,
arzularna kavumutur.
Kur'an- Kerimin Arapa Oluu, Kur'an Kssasnn nemi1- Elif, Lm, Ra.
Bunlar apak kitabn ayetleridir.
2- Biz, muhakkak bu kitab okuyup anlamanz iin Arapa bir Kur'an
olarak indirdik.
3- Biz sana bu Kur'an' vahyetmek suretiyle, sana kssalarn en
gzelini anlatyoruz. Halbuki daha nce senin bunlardan haberin
yoktu.
AklamasBu surenin balangc Yunus suresinin balangcna
benzemektedir. Ancak Yunus suresinde Kur'an "hakim (hikmet dolu)"
vasfyla, burada 'mbn (apak)" vasfyla zikredilmitir. Bunun sebebi
ise bu surede deerli ve sabrl bir peygamberin urad byk ve nemli
olaylarn anlatlmasdr. Onun iin bu surede Kur'an'n "beyan (aklayc
olma)" vasfyla tavsifi mnasip olmutur. Halbuki Yunus suresinin
konusu Allah'n birlii, vahiy ve peygamberliin ispat, ldkten sonra
dirilme ve amellerin karlnn verilmesi gibi dinin esaslar konulardr.
Bu sureye mnasip olan Kur'an'n hikmetle tavsif edilmesidir.
Ayetlerin manas u ekildedir: Sana indirdiimiz u ayetler Araplar
aciz brakma hususunda durumu gayet ak olan bu surenin ayetleridir.
Bu ifade Zemaher'nin tefsiridir.
Ebu Hayyan diyor ki: Aka grlen udur ki "Kitap "tan murad
Kur'an'dr. "el-Mbn" ya apak olan, Araplar aciz brakmak ve susturmak
hususunda durumu ak olan ya da hell-haram, hadleri ve hkmleri ve
dinin emirlerinden ihtiya duyulan hususlar aklayan, yahut hidayet
yolunu, hakk ve bereketi aklayan demektir.
Hangi manada olursa olsun, "Kitab" ismi Kur'an'n btnne veya bir
ksmna verilen cins isimdir. ster bundan murad bu sure olsun,
isterse tamam olsun; maksat Kur'an'n bu sfatnn ispatdr. Kur'an'n
sfatlar ise btn sureler arasnda farkllk arzetmez. Kur'an'n btn
sureleri kapal hususlar aklayan gayet ak ve net ifadelerle doludur.
Kur'an ayetleri kapal durumlar aklamakta ve tefsir etmekte, eriatn
hkmlerini izah etmekte, dnya ve ahirette en hayrl olan
gstermektedirler.
Kurtub ve bni Kesir diyor ki: Bunlar kitabn, Kur'an- Mbn'in yani
kapal eyleri aklayan, tefsir eden ve beyan eden ak, apak bir kitabn
ayetleridir. Kitab- Mbn ile Kur'an- Mbn yani helli haram, hadleri
ve hkmleri, hidayet ve bereket yolunu aklayan Kur'an
kastedilmektedir.
Biz muhakkak bu Kur'an', daha nce bilmediiniz kssa ve haberleri,
dap ve ahlk, hkm ve eriat, siyaset, sosyal hayat, iktisat ve devlet
ilerinde tutarl huzurlu hayat programlarn renmeniz iin, bu kitapta
bulunan ve hem insan unsurunu hem de toplumu en salam esaslar
zerine kuran mana ve hedefleri dnmeniz iin, Arap neslinden gelen
Muhammed'e dillerin en fasihi, en ak ifadelisi, en genii, gnllerde
olan manalar ifade etmekte en bol imkna sahip olan ile yani Arapa
olarak indirdik.
bni Kesir diyor ki: Bu sebeple kitaplarn en ereflisi, dillerin
en ereflisiy-le, Peygamberlerin en ereflisine, meleklerin en
ereflisinin eliliiyle indirilmitir. Bu yeryzn en erefli
topraklarnda olmu, Kur'an'm inzaline yln en erefli aynda balanmtr.
Bylece Kur'an her ynyle mkemmel bir kitap olmutur.
Bunun iindir ki Cenab- Hak "Biz sana tam ve mkemmel olan ve her
eyi tafsilatyla aklayan bu Kur'an' vahyetmek suretiyle haberlerin
en gzelini bildiriyoruz" demektedir. Hz. Yusuf (a.s.) kssas tam,
mkemmel ve yce hedefleri, pek ok ibretleri tafsilatyla aklayan bir
kssa olmutur. Halbuki bunu sana vahyetmemizden nce sana
bildirdiimiz bu kssadan habersiz ve bilgisiz idin, bunun hakknda
senin hibir malumatn yoktu. Bu konuda senin durumun, eskilerin
kssalarndan ve haberlerinden hibir ey bilmeyen kavminin durumu ile
ayn idi.
Hz. Yusuf (A.S.)'Un Ryas Ve Hz. Yakup (A.S.)'Un Bu Ryay Tabir
Etmesi4- Hani bir zaman Yusuf "Babacm! Ryamda on bir yldzla, Gne'in
ve Ay'n bana secde ettiklerini grdm" demiti.
5- Babas da ona yle demiti: 'Yavrum!. Bu ryan sakn kardelerine
anlatma.
Yoksa sana bir tuzak Ararlar. nk eytan insann apak bir
dmandr."
6- I?te bylece Rabbin seni seecek, sa- na ryalarn tabirini
retecek, daha nceki atalarn brahim ve shak'a nimetlerini tamamlad
gibi, sana ve Yakup ailesine de nimetini tamamlayacaktr. phesiz ki
Rabbin Alm'dir (her eyi gayet iyi bilendir), Hakimdir (hkm ve
hikmet sahibidir).
AklamasYa Muhammed! Kavmine Yusuf (a.s.) kssasn anlat. Hani
Yusuf (a.s.) babas Yakup (a.s.)'a "Ben ryamda on bir yldzn, gne ve
ayn bana ibadet secdesi olmayp sayg, eilme, boyun eme ve tevazu
secdesinde bulunduklarn grdm" demiti.
Bu ryann kark ve anlamsz ryalardan ibaret olmayp "ilham ryas"
olduuna dellet etmek iin, akll olmayan varln fiili, akll olan varln
fiili olan "secde" ile tavsif edildi.
bni Abbas diyor ki: Peygamberlerin ryas vahiydir. Salih rya da
peygamberlik almetlerinden biri ve gaybden haber vermenin bir
eididir. Zira bu ryay salih bir kul grm, salih bir kul da tabir
etmitir. Byle ryalar olaylarn saf ruha resim gibi intikal
etmesidir. Umumiyetle de "nefis hadisi" ne uygun tecelli
etmektedir.
On bir yldz Hz. Yusuf (a.s.)'un on bir kardeidir. Yldzlar
kardeler, Gne ile Ay ise babas ve annesidir. Bu mfessirlerden bir
grubun grdr. nk yldzlar gerekte secde etmezler. Dolaysyla "grdm" sz
ryaya ait olmaktadr. Ayrca Hz. Yakup (a.s.)'un "Ryan kardelerine
anlatma" sz buna delildir.
bni Cerr et-Taber Cabir'den naklediyor: Yahudilerden Bustanetu
1-Yahu-di (Yahudi bahvan) denilen bir adam Peygamberimiz (s.a.)'e
geldi Ona:
- Ya Muhammed! Bana Yusuf un kendisine secde ettiini syledii
yldzlarn isimleri nelerdir, haber verebilir misin? dedi.
Cabir diyor ki: Peygamberimiz (s.a.) bir vakit sustu. Yahudiye
hibir ey sylemedi. O srada kendisine Cebrail (a.s.) indi.
Bu yldzlarn isimlerini bildirdi. Rasulullah (s.a.) Yahudiye
haberci gndererek yle buyurdu:
- Ben sana bu yldzlarn isimlerini bdirirsem sen iman eder misin?
Yahudi:
- Evet, dedi. Efendimiz (s.a.):
- Bu yldzlarn isimleri unlardr: Cereyan, Tank, Zeyyal,
Zl-kenafat, Kabis, Vessab, Amdan, Fulayk, Musabbih, Zarun, Zl-fera;
Ziya (Ay), Nur (Gne).
Yahudi dedi ki:
- Evet, vallahi bu yldzlarn isimleri bunlardr. Hz. Yakup (a.s.),
olu Hz. Yusuf (a.s.) kardelerinin kendisine boyun eecekleri manasn
ihtiva eden bu ryay grdn anlatt zaman, olu Hz. Yusuf (a.s.)'a
"Kardelerinin sana kskanlkla davranmamalar ve seni skntya drecek
bir tuzak kurmamalar iin grdn bu ryay kardelerine anlatma dedi. nk
eytan Adem'in ve Ademoullarnn dmandr. O'nun detlerinden biri
insanlar arasnda fitne karmaktr. Nitekim bizzat Yusuf (a.s.) yle
demiti: "eytan kardelerimle aram atktan sonra..." (Yusuf, 100).
Snnette Rasulullah (s.a.)'tan nakledildii "Sahih" rivayetle
sabit olduuna gre, Rasulullah (s.a.) yle buyurmulardr: "Sizden
biriniz houna giden bir rya grd zaman onu anlatsn. Houna gitmeyen
bir rya grd zaman dier tarafa dnsn. Sol tarafna defa tkrsn. Bu
ryann errinden Allah'a snsn ve bu ryay hi kimseye anlatmasn. nk
bunun kesinlikle zarar dokunmaz."
mam Ahmed ve baz Snen melliflerinin Muaviye b. Hayde
el-Kuey-r'den rivayet ettikleri hadis-i erifte Rasulullah (s.a.)
yle buyurmulardr: "Rya tabir edilmedii mddete bir kuun ayandadr.
Tabir edildii zaman aynen gerekleir."
Rabbinin seni seip de sana bu yldzlarn, Gne ve Ay'n secde
ettiklerini gsterdii gibi, O seni kendi zat iin seecek,
peygamberlik hususunda seni kendi ailene ve bakalarna kar tercih
edecek ve sana rya tabir etmeyi retecektir.
Rya tabiri, ryann varlkta meydana gelecek ekliyle yorumunun
yaplmasdr.
Allah'n Hz. Yusuf (a.s.)'a yorumu retmesi: Bu hususta doru olan
O'na ilham etmesi veya onu basiret sahibi klmasdr.
Nitekim Hz. Yusuf (a.s.) babasna "te daha nceki ryamn tabiri
budur. Rabbim bunu gerekletirdi." (Yusuf, 100) demiti. Yine
zindandaki arkadalarna "Gnderilen yemekler size ulamadan, ryanzn
tabirini size bildireceim. Bu Rabbimin bana rettii ilimlerdendir."
(Yusuf, 37).
Seni "rasul" olarak gndermek ve sana vahiy indirmekle sana ve
Yakup ailesine (yani babana, kardelerine ve zrriyetine) nimetini
tamamlayacaktr.
Bir insann li, ailesidir. Bu, eref ve izzet sahibi olanlara has
bir ifadedir. Rasulullah (s.a.)'n l-i beyti gibi.
Nitekim bu nimeti daha nce deden shak, babann dedesi brahim
(a.s.)'e tam olarak vermiti.
(Burada brahim (a.s.) daha erefli olduu iin daha nce
zikredilmitir).
phesiz ki Rabbin yarattklarn ve bunlar arasnda kimin sekinliine,
imtiyazna hak kazandn en iyi bilenidir. (Bir baka ayette olduu
gibi) O peygamberlii kime vereceini en iyi bilendir. Yaptklarnda ve
idaresinde hikmet sahibidir. Her eyi en uygun ekilde
yapmaktadr.
Yusuf Ve KardeleriYusuf u Kuyuya Atmak in ttifak Etmeleri
7- Muhakkak, Yusuf ve kardelerinde (kssasnda) bunu soranlar iin
pek ok ibretler vardr.
8- Hani kardeleri (kendi aralarnda) yle konumulard: 'Yusuf ve z
kardei (Bnyamin) babamzn yannda bizden daha sevgilidir. Halbuki biz
bir cemaatiz. phesiz ki babamz gayet ak bir yanllk iindedir."
9- Yusuf u ldrn veya onu (uzak ve ssz) bir yere atn da, babanzn
sevgisi yalnz size kalsn. Bundan sonra da sa-lih kimselerden
olursunuz."
10- lerinden biri de yle dedi: 'Yusuf u ldrmeyin. Onu ssz bir
kuyunun derinliklerine atn. Oradan geen bir yolcu kafilesi onu
alsn. Eer (bu ii mutlaka) yapacaksanz byle yapn."
Aklamas
Allah'a yemin olsun ki, Hz. Yusuf (a.s.) ile kardelerinin
kssasnda bunu soran kimseler iin pek ok ibretler ve tler vardr.
Bu kssa bunu soran herkes iin Allah'n kudretine ve her eyde
hikmeti bulunduuna dellet etmektedir. Bu kssa peygamber olan Hz.
Yusuf (a.s)'un doruluuna ve Allah'n bu kssada ortaya koyduu ekilde
Hz. Yusuf (a.s.)'a yaplan hakszln akbeti, Hz. Yusuf (a.s.)'un
ryasnn doruluu ve ryalar doru tabir etmesi, nefsini dizginleyip
ezmesi ve nihayet emaneti hakkyla yerine getirmesi gibi gereklere
iaret etmektedir.
Bu kssa anlatlmas gereken gayet ilgin ve gerekten ibretli bir
haberdir. Bir zaman kardeleri yle demilerdi: Allah'a yemin olsun ki
Yusuf ve z kardei Bnyamin babamzn yannda bizden daha sevgilidir.
Babamz sevgide bu ikisini bize tercih etmektedir. Halbuki bu ikisi
kk, biz ise on kiilik bir grubuz. Bu su-i zan iinde yemin ettiler,
"ehabb" kelimesi ism-i tafdil iin kullanlr ve "ef al" veznindedir.
Yani, bizden daha ok sever demektir. el-Usbe" bir ile on kii
arasnda insandan oluan grup demektir.
phesiz ki babamz sevgide Yusuf u ve kardeini bize tercih etmekle
sevgide adalet ve eitlii brakma hususunda doruluktan ayrlm olup
gayet ak bir yanllk iindedir. Nasl olur da babamz muhta olduu her
eit geim temini ve mdafaa ilerini yerine getiren bizim gibi gl
kuvvetli yiitlere karlk yeterlilii olmayan ve faydas da dokunmayan
gsz iki kiiyi tercih edebilir? ki kiiyi nasl cemaatten daha ok
sevebilir?
Bu, gerekte babalarnn deil, onlarn hatas idi. nk Yusuf ve kardei
anneleri lm kk ve yetim ocuklard. Ayrca babalan Yusuf ta
peygamberliin ilk almetlerini mahede ediyor, onun akl ve hikmet
sahibi olduunu gryordu. Ryasndan anlad hususlar da bekledii
neticeyi tekit ediyordu.
Bununla birlikte evlada muamele ederken ihtiyatl olmak, sevgi ve
muamelede hatta pmekte bile eit davranmak, ocuklarn aralarnda
birbirini kskanmalarn, birbirine buzetmelerini tahrik edecek
davranlardan saknmak istenmektedir.
Nitekim Buhar, Mslim ve bni Mace hari Snen sahiplerinin Nu'man
b. Beir (r.a.)'den rivayet ettikleri bir hadis-i erifte
Peygamberimiz (s.a.) yle buyurmaktadrlar: "Allah'tan korkun ve
ocuklarnz arasnda adaletle davrann. "
Taberan'nin yine Numan b. Beir (r.a)'den rivayet ettii hadis-i
erifte "Aranzda iyilik ve ltuf hususunda adil olmalarn istediiniz
gibi onlara yaptnz balarda da adil olun" buyurulmaktadr.
Bundan sonra Cenab- Hak kardelerinin Yusuf un aleyhine kurduklar
ittifak zikretti.
Yusuf un kardeleri birbirine yle dediler: Ya problemi tamamen
kaldrmak iin Yusuf u ldrn, veya onu tekrar babasna dnemeyecei,
ehirden uzak bilinmeyen ssz bir yere atn. Byle yaparsanz ondan
kurtulmu olursunuz; babanzn sevgisi de yalnz size kalr, siz
babanzla babaa kalm olursunuz. Burada maksat babalarn sevmekte
kendilerine ortak olacak ve bu sevgiyi paylaacak kimseden kurtulmu
olmaktr. Yusuf tan sonra veya O'nu ldrdkten sonra, yahut onu ssz
bir yere attktan sonra ilediiniz bu cinayetten dolay Allah'a tevbe
edenlerden olursunuz. Yahut ileri sreceiniz bir mazeretle babanzla
aranz dzelir, veyahut babanzn sevgisinin yalnz size ait olmas
sebebiyle dnyanz dzelir. Onlardan sonra da ileriniz dzene girer.
Bylece babanz da Rabbiniz de sizden raz olur.
lerinden biri -kardelerin en by olan Yahza, bir rivayete gre
R-bl- dedi ki: O'nu ldrmeye kalkmayn. nk adam ldrmek byk bir sutur.
Ayrca O sizin kardeinizdir. Bence onu bir kuyunun dibine atn.
Oradan geen tccar kafilelerden biri onu alsn, bu ekilde siz de
ondan kurtulmu olursunuz, onu babanzdan uzaklatrma amacnz da bylece
gerekleir. Eer bu sylediinizi yapmaya kesin karar vermiseniz yanl
yoldasnz; doru olan yapmak isterseniz isabetli gr budur, onu
ldrmeye hacet yoktur.
9. ayetin banda (ilerinden biri dedi ki) cmlesi
hazfedilmitir.
Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
Hz. Yusuf (A.S.)'un Kardelerinin Planlarn cra Etmeleri Ve Durumu
Babalarna Kapal Bir ekilde Anlatmalar11- (Kardeleri Yusuf hakknda
karar verdiklerinde, babalarna) yle dediler: "Ey babamz! Sana ne
oluyor da Yusuf u bize emanet etmiyorsun! Halbuki biz onun iyiliini
isteriz."
12- "Yarn onu bizimle birlikte (kra) gnder de bol bol yesin ve
oynasn. Biz onu elbette koruruz."
13- Yakup "Onu alp gtrmeniz beni zer. Sizin haberiniz yokken onu
kurdun yemesinden korkarm" dedi.
14- Yusuf un kardeleri "Yemin ederiz ki, biz kuvvetli bir
topluluk iken eer onu kurt yerse o takdirde biz hsrana urayan
kimselerden oluruz" dediler.
15- Yusuf u alp gtrdklerinde, onu kuyunun iine atmaya ittifakla
karar verdiler. Biz de Yusuf a "Kardelerinin hi farknda olmadan sen
onlara bu yaptklarn haber vereceksin" diye vahyettik.
16- Akam alaya alaya babalarna geldiler.
17- (Babalarna) dediler ki: "Ey Babamz! Biz yar yapyorduk. Yusuf
u da (beklemesi iin) eyalarmzn yanna brakmtk. Bir de ne grelim. Onu
Kurt yemi! Ne kadar doru szl olsak da sen bize inanmazsn."
18- Yusuf un gmleine yalan bir kan bulatrarak getirdiler. Yakup
(yle dedi): "Hayr, nefisleriniz sizi aldatp bu ie srklemitir. Artk
bana den gzel bir sabrdr. Sizin u anlattnza karlk yardmna snlacak
ancak Allah'tr."AklamasKardeleri Yusuf u gtrp -bykleri Yahz'a veya
Rbl'in iaret ettii ekilde- kuyuya atmak zere anlatklar zaman
babalan Hz. Yakup (a.s.)'a gelip yle dediler: Sana ne oluyor ki
Yusuf u bize emanet etmiyor, ona zarar verebileceimizden
korkuyorsun? Halbuki biz de onun iyiliini isteriz, yani onu
seviyor, ona efkat duyuyoruz. Onun hayrn istiyoruz, samimiyetle
onun iyilik iinde olmasn istiyoruz.
Gerekte ise kardeleri Yusuf un ryasn renip de Yusuf ta beliren
byk hayr ve peygamberlik almetleri sebebiyle babasnn ona olan
sevgisini idrak ettikten sonra, Yusuf a olan kskanlklarndan dolay
onun hakknda bu sylediklerinin aksini murad ediyorlard.
Yarn detimiz zere sahradaki vadiye gittiimizde Yusuf u da
bizimle gnder, orada houna giden meyve ve sebzelerden yesin, kosun,
oynasn, dinlensin, ok yarlarnda bize katlsn. Biz, onu her trl
felket ve musibetlerden koruruz, senin hatrn iin onun zerine
titreriz, dediler.
Hz. Yakup (a.s.) oullarna u ekilde cevap verdi: Onu alp gtrmeniz
beni zer; hangi ekilde olursa-olsun. Onun benden ayrlmas bana elem
verir. Siz ok atmakla ve koyun gtmekle megul iken bir Kurt'un gelip
O'nu yemesinden korkarm.
Bu ifadeden Hz. Yakup (a.s.)'un iki mazeret ileri srd
anlalmaktadr:
1- Yusuf un kendisinden ayrlmasna zlmesi.
2- Kardelerinin Yusuf a nem vermeyerek oyun oynamakla veya koyun
gtmekle megul olduklar ve bu sebeple gaflette bulunduklar bir srada
kur-tun onu yemesinden korkmas.
Sanki Hz. Yakup (a.s.) bu ifadesiyle oullarna yol gstermekteydi.
Son derece ihtiyatl olmas onun bu sz sylemesine sebep olmutur.
Oullar Hz. Yakup (a.s.)'a derhal cevap verdiler: Allah'a yemin
olsun ki, biz kendimizi savunacak kuvvetli bir topluluuz. Buna
ramen eer Onu kurt yerse biz hsrana urayan, kendilerinde hibir hayr
bulunmayan, hibir faydas olmayan, aciz ve helak olmaya mahkm
kimselerden oluruz.
Bundan sonra da plan bilfiil icra etmeye baladlar. Babalarna
bavurup da onun yanndan Yusuf u alp gtrnce muratlarna kavutular. Hi
tereddt gstermeden ve azi nle Yusuf u kuyunun dibine atmaya karar
verdiler. Bu kuyu kendi aralarnda bilinen manasyla byk bir kuyu
idi. Bylece ya diledii yere gitsin, ya da helak olsun da ondan
kurtulsunlar diye dnyorlard.
Fakat kmil bir kudret, etkin bir irade, rahmet ve ltuf sahibi
olan; zorluktan sonra kolayl, skntdan sonra huzuru indiren Allah
vahiyle Yusuf un kalbini mutmain klmak ve iinde bulunduu durumdan
zlmemesi hususunda kalbini takviye etmek iin, tpk "Rabbin arya
vahyetti.