6YUNUS SURES
6Surenin smi:
6Konusu:
6nceki Sure ile likisi:
6Surenin Muhtevas:
7Peygamberimiz (S.A.)'e Vahiy ndirilmesi Meselesi
7Belagat:
7Kelime ve bareler:
8Nzul Sebebi
8Aklamas
9Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
10Allah, Yeryz Ve Gklerin Yaratcsdr, Mahlkatn zerine Den Ona
Kulluk Etmektir
10Kelime ve bareler:
10Ayetler Aras liki
10Aklamas
11Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
11ldkten Sonra Dirilme Ve Grlecek Mkafat
11Kelime ve bareler:
11Aklamas
12Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
13Kainatta Gne Ve Ay le Gece Gndzn Birbiri Ardnca Gelmesindeki
lh Kudret
13Kelime ve bareler:
13Ayetler Aras liki
13Aklamas
14Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
14Mminler le Kfirler Ve Her ki Grubun Amellerinin Karl
14Belagat:
15Kelime ve bareler:
15Ayetler Aras liki
15Aklamas
16Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
17nsann Daima Hayr Acele Olarak stemesi Ve erri De Kzgnlk Annda
stemesi
17Belagat:
17Kelime ve bareler:
17Ayetler Aras liki
17Aklamas
18Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
19Allah'n Zalim Ve Kafir mmetleri Helak Etme Hususundaki Kanunu
Ve Bakalarn Onlarn Yerine Koymas
19Belagat:
19Kelime ve bareler:
20Ayetler Aras liki
20Aklamas
20Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
21Mriklerin Baka Bir Kuran stemeleri Veya Baz Ayetlerin
Deitirilmesi Talepleri
21Belagat:
21Kelime ve bareler:
21Ayetler Aras liki
22Aklamas
22Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
23Putlara Tapmak Ve Putlarn efaati Olacaklarn ddia Etmek
23Belagat:
23Kelime ve bareler:
23Ayetler Aras liki
23Aklamas
24Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
24Btn nsanlar in Asl Olan Husus Hepsinin Hak Din zerine
Olmalardr.
24Kelime ve bareler:
25Ayetler Aras liki
25Aklamas
25Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
26Mriklerin Bir Mucize ndirilmesi stekleri
26Kelime ve bareler:
26Ayetler Aras liki
26Aklamas
27Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
27Kfirlerin deti Hilekarlk, Dmanlk, natlk Ve nsafszlktr
27Belagat:
28Kelime ve bareler:
28Ayetler Aras liki
28Aklamas
30Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
30Fani Olmas Asndan Dnyann Misali
30Belagat:
30Kelime ve bareler:
31Ayetler Aras liki
31Aklamas
32Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
32Cennete Tevik, yi Amel leyenlerle Kt Amel leyenlerin
Ahiretteki Durumlar
32Belagat:
32Kelime ve bareler:
33Ayetler Aras liki
33Aklamas
34Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
34Mahlukatn Maher Yerinde Toplanmalar Ve Allah'a Ortak
Koulanlarn Mriklerden Ber Olduklarn ln Etmeleri
35Kelime ve bareler:
35Ayetler Aras liki
35Aklamas
36Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
36Mriklerin Allah'n "Rab" Sfatna nanmalar Deliliyle Tevhidin
spat Edilmesi
36Belagat:
36Kelime ve bareler:
37Ayetler Aras liki
37Aklamas
38Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
39ldkten Sonra Dirilmenin spat
39Belagat:
39Kelime ve bareler:
40Ayetler Aras liki
40Aklamas
41Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
41Kuran Allah'n Kelamdr Ve Araplara Meydan Okumaktadr
41Belagat:
42Kelime ve bareler:
42Ayetler Aras liki
42Aklamas
44Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
44Kur'an'a Ve Hz. Peygamber'e man Konusunda Mriklerin ki Gruba
Ayrlmalar
45Belagat:
45Kelime ve bareler:
45Ayetler Aras liki
45Aklamas
46Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
47Dnya Sratle Yok Olacaktr
47Kelime ve bareler:
47Ayetler Aras liki
47Aklamas
48Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
48Mriklerin Hem Dnyada Hem De Ahirette Azaba Uramalar
48Belagat:
49Kelime ve bareler:
49Ayetler Aras liki
50Aklamas
51Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
52Kur'an- Kerimin Ana Hedefleri
52Kelime ve bareler:
52Ayetler Aras liki
53Aklamas
53Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
53Baz Hayvanlar Kendilerine Hell, Bazlarn Haram Klmalar
Sebebiyle Mriklerin Knanmas
54Belagat:
54Kelime ve bareler:
54Ayetler Aras liki
54Aklamas
55Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
55Allah'n lmi Btn Kullarn, Kullarnn Yaptklar leri Ve Btn Kinat
Kuatmaktadr.
55Kelime ve bareler:
56Ayetler Aras liki
56Aklamas
56Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler
57Allah Dostlarnn Vasflar Ve Mkfatlar
57Kelime ve bareler:
57Ayetler Aras liki
58Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
58zzet Ve Mlk Allah Teal'nndr. Gece Gndzn Yaratlmasnn
Faydalar.
59Kelime ve bareler:
59Ayetler Aras liki
59Aklamas
60Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
61Allah Teal'nn Olu Olduunu Syleyerek irk Komak
61Belagat:
61Kelime ve bareler:
61Ayetler Aras liki
61Aklamas
62Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
63Hz. Nuh (A.S.) Ve Kavminin Kssas
63Belagat:
63Kelime ve bareler:
64Ayetler Aras liki
64Aklamas
65Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
66Peygamberleri Yalanlamak Konusunda Gemi mmetlerin detleri
66Kelime ve bareler:
66Ayetler Aras liki
66Aklamas
67Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
67Hz. Musa (A.S.) Ve Firavun Kssas -1-Hz. Musa (A.S.) le Firavun
Arasndaki Konuma
67Kelime ve bareler:
68Ayetler Aras liki
68Aklamas
68Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
69-2- Hz. Musa'nn Davetine Kar kmak in Firavun'un Sihirbazlar
Getirmesi
69Belagat:
69Kelime ve bareler:
69Ayetler Aras liki
69Aklamas
70Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
71-3- srailoullar'ndan Bir Grubun Hz. Musa (A.S.)'Nn Davetine
man Etmesi
71Kelime ve bareler:
71Ayetler Aras liki
72Aklamas
73Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
74-4- Hz. Musa'nn Firavun Ve Adamlarna Beddua Etmesi
74Belagat:
74Kelime ve bareler:
74Ayetler Aras liki
75Aklamas
75Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
76-5- Firavun Ve Ordusunun Boulmas Ve srailoullar'nn
Kurtulmas
76Belagat:
76Kelime ve bareler:
76Ayetler Aras liki
77Aklamas
77Ayetlerin Manas
78Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
79Kur'an'n Syledii, Vaad Ettii Ve Korkuttuu Hususlarda
Doruluunun Bir Defa Daha Tekit Edilmesi
79Belagat:
80Kelime ve bareler:
80Ayetler Aras liki
80Aklamas
81Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
81Hz. Yunus (A.S.) le Kavminin Kssas
82Belagat:
82Kelime ve bareler:
82Ayetler Aras liki
83Yunus (a.s.) Kssas:
83Aklamas
84Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
85Dnme Ve ncelemenin Faez Oluu, hmalkrlarn Uyarlmas
85Kelime ve bareler:
85Ayetler Aras liki
86Aklamas
86Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
87badeti Sadece Allah Teal in Yapmak Ve irki Terk Etmek
87Belagat:
87Kelime ve bareler:
87Ayetler Aras liki
88Aklamas
88Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
89slam Hak Dindir Ve Ona Uymak Vaciptir
89Belagat:
89Kelime ve bareler:
90Ayetler Aras liki
90Aklamas
90Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler
Rahman ve Rahim Olan Allah'n Adyla
YUNUS SURES
Peygamberimiz (S.A.)'e Vahiy ndirilmesi Meselesi1- Elif, Lam,
R." te bunlar hikmet dolu kitabn ayetleridir."
2- 'nsanlar uyar, iman edenleri Rab-lerinin katnda yce
derecelerle mjdele" diye ilerinden bir adama vah-
kfirler "phesiz bu adam apak bir sihirbazdr" dediler.
Aklamas"Elif, Lam, R." Bu harflerden maksat kiinin bundan sonra
gelecek duyduu veya okuduu ayetleri anlamaya almasna dikkat etmesi
ve zen gstermesi iin bir uyardr. Harflerin bir bir saylmas da
Bakara suresinin banda getii gibi meydan okumak iindir.
Bu ayetler muhkem -her eyi gayet ak olan- yahut ihtiva ettii
saysz hikmetlerle dolu Kur'an'n ayetleridir. Veya bu ayetler
Allah'n eksiksiz, gayet ak olarak indirdii, kullarna beyan ettii
suresinin ayetleridir.
Nitekim Cenab- Hak bir ayet-i kerimede "Elif, Lam, R. Bu yle bir
kitaptr ki ayetleri apak kesin hkmler ihtiva etmektedir. Sonra da
her eyi en iyi bilen, hereyden haberdar olan Allah tarafndan
tafsilatyla aklanmtr." yani manalar ve lafzlar tam yerinde
kullanlmtr.
Doruya en yakn olan -Kurtub'nin dedii gibi- burada kastedilen
Kur'an'dr. nk "hakm" Kur'an'n sfatlarndandr. "Ayetleri her eyi btn
aklyla belirtilen kitap" ayeti de buna dellet etmektedir. "Hakm"
helli, haram, hadleri ve hkmleri beyan eden, muhkem -manas ve
lafzlar ak-bir kitaptr.
"... lerinden bir adama vahyetmemiz insanlara tuhaf m geldi?"
Cenab- Hak kfirlerin peygamberlerin beer cinsinden gnderilmesini
tuhaf karlamalarn kabul etmiyor: Baz kimselerin durumu ne kadar
gariptir ki, sanki "insanlk" vasf peygamberlie engelmi gibi, sanki
onlar kendi cinslerinden olmayan (insan olmayan) bir peygamber
istiyorlarm gibi, kendi cinslerinden olan (beer olan) bir adama
vahiy gndermemizi yadrgyorlar?
Nitekim Cenab- Hak baka ayetlerde onlarn u szlerini naklediyor:
"Bize bir beer mi yol gsterecek?" (Tegabn, 64/6);"Allah bir beeri
mi peygamber olarak gnderdi? (sra, 17/94); "Rabbimiz dileseydi
melekleri de indirirdi." (Fussilet, 41/14).
Hud ve Salih (a.s.) kavimlerine "inizden bir adam vastasyla
Rabbiniz-den size bir t gelmesini mi tuhaf karlyorsunuz?" (A'raf,
7/63) buyrulmutur.
bni Abbas diyor ki: Allah Hz. Muhammed (s.a.)'i peygamber olarak
gnderdiinde Araplar bunu inkr ettiler veya bir ksm inkr edip
"Allah, Peygamberini beer olarak gndermekten mnezzehtir" dediler.
Bunun zerine Allah "nsanlara tuhaf m geldi? " (Yunus, 2) ayetini
indirdi.
Bu tuhaf karlama yerinde deildi. nk btn peygamberler beer
idiler. "Eer Peygamberi melekten yapsaydk, onu insan suretinde
klardk. Onlar yine dtkleri pheye drrdk." (En'am, 6/9).
Aslnda peygamberlerin gnderildikleri toplumun cinsinden olmalar
davetlerinin kabul iin, peygamberlerle rahat anlaabilmeleri iin
daha uygundur. Ama beerden birinin peygamber olarak seilmesine
gelince: Allah peygamberlie en uygun olan, seilmeye en lyk olan en
iyi bilendir.
"Allah meleklerden ve insanlardan eliler seer." (Hac, 22/75);
"Allah Peygamberliini nereye vereceini en iyi bilendir." (En'am,
6/124).
nsanlarn lleri ise hataldr. Mesel, Hz. Muhammed (s.a.)'in Ebu
Ta-lib'in yetimi oluu gibi. Zira Kureyliler, "Gariptir, Allah Ebu
Talib'in yetiminden baka gnderecek Peygamber bulamad", dediler.
Yine, "O fakirdir" demeleri gibi. nk onlar Peygamberin zengin ve
parmakla gsterilen bir lider olmasn istiyorlard.
"Mrikler, "u Kur'an iki ehirden (Mekke ile Taiften) birinde
bulunan bir byk adama indirilseydi ya!" dediler. (Zuhruf, 43/31)
Onlar Mekke'den Velid b. Mugire'yi, Taiften Mes'ud b. Amr
es-Sekafyi bu ie uygun gryorlard.
Kendisine vahiy gelen bu peygamberin grevi insanlar cehennemden
uyarmak ve korkutmaktr. "nsanlar uyar diye" Yani biz ona insanlar
uyar ve kfir, isyankr ve sapk olarak kalrlarsa onlar cehennem azab
ile korkut diye
Ona vahyettik. Nitekim Cenab- Hak yle buyuruyor: "Atalar
uyarlmam bu yzden de gafil kalm bir kavmi uyarman iin..." (Yasin,
36/6).
Salih ameller ileyen mminleri Rableri nezdindeki yce
derecelerle, ilk dereceler ltuflar Allah katnda Naim cennetinde
yksek mertebeler ve yaptklarna karlk gzel bir ecir ve mkfatla
mjdele. Salih ameller, namazlar, orular sz ve fiillerindeki
sadakatleri ve tebihleridir.
"Uyarma" ve "mjdeleme" Peygamberimiz (s.a.)'in en hususi
sfatlarndan-dr. Pek ok ayet-i kerimede Peygamberimiz (s.a.)'in bu
sfatlar belirtilmitir.
"Allah nezdinden gelecek iddetli bir azapla (inkarclar) uyarmak
ve salih amel ileyen mminleri gzel bir mkfatla mjdelemek iin..."
(Kehf, 18/2).
"Ey Peygamber! Biz seni bir ahit, bir mjdeleyici ve uyarc bir
peygamber olarak gnderdik." (Ahzap, 33/45).
Onlara kendi cinslerinden bir adam mjdeleyici ve uyarc bir
peygamber olarak gnderdiimiz halde "Kfirler dediler ki: Bu apak bir
sihirbazdr" nkarclar ve onun peygamberliini yalanlayanlar "Muhammed
apak bir sihirbazdr" dediler.
"Bu apak bir sihirdir" eklindeki kraate gre bunun manas, "Bu
Kur'an apak bir sihirdir" anlamndadr.
Hangi ekilde olursa olsun onlar Kur'an- Kerim'i ve onun
kendisine indirildii teblicisini sihir yapmak ve sihirbaz olmakla
vasflandrdlar. Onlar bu hususta yalancdrlar. Onun kalplerdeki
kuvvetli tesirini grnce onu sihirle vasflandrdlar. Dikkatleri eken,
gnllerde tesir brakan, sebebi bilinmeyen, harikulade her garip
davrana onlar "sihir" adn veriyorlard.
Daha sonra Arap dahileri ve dnrleri Kur'an'n sihir olmadn iyice
anladlar. nk onlar sihri tecrbe edip renmilerdi. Kur'an' sihirle
ba-datramadlar. nk sihirbazlk hile ve gz boyamaya veya baz eyann
tabii zelliklerine, yahut yldzlar ilmine, veyahut psikolojik baz
aratrmalara dayanan bir ilim idi. Kur'an tecrbe, duygu, gzlem ve
mukayese ile deerlendirildiinde btn bu eylerle kesinlikle ilgili
deildi. Bunlardan tamamen ayr, bunlarn stnde bir kitapt.
nk Kur'an, hukuk, kaza (yarg), siyaset, sosyoloji, fen ilimleri,
ahlak ve edebiyat sahalarnda yksek ve stn hkmleri ihtiva eden,
slubu, nazm ve manalaryla mucize olan, beerin taklit etmesi veya
onun benzeri bir ifade getirmesi imknsz olan Allah tarafndan
peygamberinin kalbine vahyedilen bir kitaptr.
"phesiz ki Kur'an kendilerine gelince onu inkr edenler (bize
gizli kalmazlar). phesiz o aziz (deerli, eriilmez) bir kitaptr.
O'na batl ne nnden ne de arkasndan girebilir. O hikmet sahibi ve
hamde lyk olan tarafndan indirilmitir." (Fussilet, 41/42).
"Allah szlerin en gzelini ayetleri birbiriyle ahenkli, karlkl
hkmleri zikreden bir kitap olarak indirmitir. O Kur'an'dan
Rablerinden korkanlarn derileri rperir. Sonra da derileri de
kalpleri de Allah'n zikrine kar yumuar. te bu (Kur'an) Allah'n
hidayet rehberidir. (Allah) onunla dilediini hidayete erdirir.
Allah kimi de doru yoldan saptrrsa onu doru yola getirecek kimse
yoktur." (Zmer, 39/23).
Allah, Yeryz Ve Gklerin Yaratcsdr, Mahlkatn zerine Den Ona
Kulluk Etmektir3- phesiz ki Rabbiniz gkleri ve yeri ait gnde
yaratan, daha sonra Ar'ta istiva eden (kudretiyle Ar' kuatan)
Allah'tr. Btn ileri O dzene koyar. Hi bir kimse O'nun izni olmadan
efaati olamaz. te Rabbiniz olan Allah budur. Yalnz O'na ibadet
edin. Hi dnp ibret almaz msnz?
AklamasCenab- Hak btn lemlerin Rabbi olduunu ve yeryzn ve gkleri
alt zamanda -veya alt gnde- yarattn bildiriyor.
"Alt gn" iin bir rivayette "dnya gnleri gibi alt gn", bir baka
rivayette ise "her gn saydnz gnlerle bin sene.." denilmitir.
Doru olan udur: Allah Teal kinat yeri ve g miktarm kendisinden
baka kimsenin bilmedii bir zaman dilimi iinde yaratmtr. "Gn" lgatte
zaman paras olarak tarif edilir.
Sonra Ar'ta azametine ve celline lyk kendisinden baka hi
kimsenin bilmedii bir ekilde istiva etti. Ar, O'nun krsisidir, veya
mahlkatm idare merkezidir. Ar btn mahlkatm en by ve tavandr. Ar'm
gerek durumunu Allah Teal'dan baka hi kimse bilemez.
Allah Teal Ar'a istiva eylemesiyle mahlkatnn ve melekt leminin
btn ilerini hikmeti ve ilmine uygun ekilde dzenler, hikmetinin
gerektirdii ve bu konuda nceden takdir ettii ekliyle kinatn ilerini
belirler.
Allah btn lemlerin yaratcs, yeryzn ve gkleri bu son derece salam
ve esiz nizam zerine yaratan olunca, insanlara doru yolu gstermesi
iin mahlkatndan bir insana, ilminden bir para vahyetmesi O'nun iin
hi de imknsz bir ey deildir. Bu O'nun kudret ve iradesinin
tecellilerinden biridir. O halde Peygamberlii inkr edenlerin bu
vahye iman etmeleri, bu vahyin sahibini tasdik etmeleri ve getirdii
her eyi desteklemeleri gerekir.
Yine kyamet gn mahlkatnn hesabn grmesi iin Allah'n sonsuz ve
mutlak salhiyeti vardr. Hibir kimse O'nun izni, iradesi ve dilemesi
olmadan
"O'nun izni olmadan O'nun huzurunda kim efaati olabilir?"
(Bakara, 2/255).
"O'nun huzurunda O'nun izin verdii kimselerden baka hi kimsenin
efaati fayda vermez." (Sebe, 34/23).
"Gklerde nice melekler vardr ki, Allah dilediine ve raz olduuna
izin vermedike o meleklerin efaatlar hibir fayda vermez." (Necm,
53/26).
"O gn, Rahman olan Allah'n izin verdii ve konumasna raz olduu
kimseden bakasnn efaati fayda vermeyecektir." (T-H, 20/109).
Bu ayette ilhlarnn Allah'n huzurunda kendilerine efaat edeceini
iddia eden putperest veya meleklere yahut insanlara tapan kimselere
ak bir ekilde cevap verilmektedir.
Nitekim Cenab- Hak putperestlerin amacn u ekilde beyan
etmektedir: "Allah' brakp O'ndan baka dost edinenler, "Biz onlara
ancak bizi daha ok Allah'a yaklatrsnlar diye ibadet ediyoruz"
derler." (Zmer, 39/3).
Bu ayette Rahman olan Allah'n izin verdii kimselerin efaat hakk
olaca belirtilmektedir.
te bu yaratma, takdir etme, hikmetle hareket, mahlkatn ilerini
tanzim, efaatta tasarruf hakk gibi rububiyet ve ulhiyeti gerektiren
bu sfatlarla mevsuf olan Allah btn ilerinizin yegne idarecisi, bu
vasflarn hibirinde hibir ekilde ortak kabul etmeyen
Rabbinizdir.
O'na kulluk edin, ibadet ve kulluu hibir eriki olmayan tek
Allah'a yapn.
Hi ibret almyor musunuz? Ey mrikler! lerinizde biraz da olsa
dnmez misiniz? Allah sizi uyaryor ki rububiyet ve ibadete lyk olan
sadece O'dur. Yoksa sadece O'nun yaratc olduunu bildiiniz halde
taptnz tanrlar deil...
"Eer onlara kendilerini kimin yarattn sorsan phesiz "Allah"
derler. (Zuhruf, 43/87).
'Yedi kat gklerin Rabbi ve yce Ar'n Rabbi kimdir?" diye sorsan
phesiz "Allah" derler". (Zmer, 38/38).
Manalar verilen bu ayetlerden anlald gibi, Araplar Rablerinin
birliine iman ediyorlar, ancak "ulhiyet" hususunda Allah'a bakalarn
ortak kouyorlard.
Bunun iindir ki Cenab- Hak "te Rabbiniz olan Allah budur. Yalnz
O'na ibadet edin" buyuruyor, sonra da onlar "Hi dnp ibret almaz
msnz?" ayetiyle dnmeye davet ediyordu. Yani bilmiyor musunuz?
Allah'n yerlerin ve gklerin yaratcs olduunu dnmyor da O'na delil mi
aryorsunuz?
ldkten Sonra Dirilme Ve Grlecek Mkafat4- Hepinizin dn O'nadr. Bu
Allah'n gerek vaadidir. Allah varlklar yoktan yaratmtr. man edip
salih ameller ileyenleri adaletle mkfatlandrmak iin yok olduktan
sonra tekrar diriltilecektir. ise inkr etmelerinin cezas ola- rak
(cehennemde) kaynar iecekler ve ackl bir azap vardr.
AklamasCenab- Hak bundan nceki ayette varln, sadece kendisine
ibadet edilmesini gerektiren birliini ispat etmiti. Burada ise bir
baka nemli hususu, ldkten sonra dirilme ve amellere karlk
verilmesini ispat etmektedir.
Allah Teal haber veriyor ki kyamet gn lmden sonra mahlkatm dn
sadece O'nadr. Sizden hi kimseyi kesinlikle geri brakmayacaktr. Bu
Allah'n geri dn olmayan gerek ve deimez bir vaadidir.
Bundan sonra Cenab- Hak mahlkat ilk anda nasl yoktan var edip
ya-rattysa ayn ekilde ikinci defa da onlar lmden sonra
diriltecektir. Diriltme ilk yaratmadan daha basittir. Nitekim
Cenab- Hak yle buyuruyor: "Sizi ilk defa yoktan var eden de, lmden
sonra tekrar diriltecek olan da O'dur. Diriltme O'na daha
basittir." (Rum, 30/27).
nsann dnyaya gelii btn aklyla gzler nndedir. Ancak insanlk u ana
kadar insann yaratlnn ilk safhasn ve maddede hareketi meydana
getiren gizli kuvveti idrak edebilmi deildir.
Tekrar dirilmeye gelince: Bilginler dnyann bir gn harap olacan
bekliyorlar. Fakat bir ksm ldkten sonra dirilmeyi ve amellere karlk
verileceini inkr ediyorlar. Kur'an bylelerine kar, insan ilk defa
yoktan var etmeye kadir olann ldkten ve cismi rdkten sonra ikinci
defa hayat vermeye de kadir olaca eklindeki delilini ortaya
koymaktadr.
Tekrar yaratlmann amac mahlkatm hesabnn adil bir ekilde
grlme-sidir. "man edip salih ameller ileyenleri adaletle
mkfatlandrmak iin.." (Yunus, 4). Yani Allah'a, peygamberlerine ve
kendilerine indirilen kitaplara iman eden, salih ve gzel ameller
ileyen mminleri, tam bir adaletle ve hak ettikleri mkemmel bir
karlk verilerek mkfatlandrmak iin tekrar dirilte-cektir. Her alana
hak ettii sevap verilecektir.
"Biz kyamet gn adalet terazileri kuracaz. Hi bir kimseye hi bir
ekilde hakszlk yaplmayacaktr. (lenen) amel bir hardal tanesi kadar
da olsa, biz onu ortaya koyarz. Hesab gren olarak biz yeteriz."
(Enbiya, 21/47).
Adalet iyi amel ileyenlerin ecrinin kat kat verilmesine ve bu
ekilde l-tufta bulunulmasna engel deildir. Nitekim Cenab- Hak yle
buyuruyor: "Bylece Allah onlarn mkfatlarn eksiksiz verir ve ltfuyla
da artrr. phesiz o ok affeden ve krn karln bol verendir." (Fatr,
35/30) Yine Cenab- Hak buyuruyor ki: "yilik edenlere en gzel mkfat
ve daha fazlas vardr. " (Yunus, 10/26) En gzel mkfat amellerin tam
karl, daha fazlas ise Allah'n bir ltf ve ihsandr.
Allah', peygamberlerini ve ldkten sonra dirilmeyi inkr edenlere,
kendilerini uyaracak ve mjdeleyecek bir insana vahyedilmesini
yadrgayanlara ise karlk olarak barsaklar paralayan, mideyi kavuran
son derece scak iecek verilecektir. Onlarn bu iecekleri ne kt bir
iecektir! Yine onlara kyamet gn kfrleri sebebiyle zehirler, kaynar
sular ve alevlerin glgesi gibi ackl, can yakc ve iddetli azaplar
vardr.
"te kaynar su ve irin. Tatsnlar onu. Buna benzer eit eit
azaplar..." (Sad, 38/57-58).
"te bu, mcrimlerin yalanladklar cehennemdir. O mcrimler cehennem
ateiyle kaynar su arasnda dolar dururlar." (Rahman, 55/43-44).
Kainatta Gne Ve Ay le Gece Gndzn Birbiri Ardnca Gelmesindeki lh
Kudret5- Gnei kl, Ay' nurlu klan, yllarn saysn ve hesabn bilmeniz
iin ona menziller takdir eden O'dur (Allah'tr). Allah bunlar yerli
yerince yaratmtr. O, bilen bir topluluk iin (kudretinin) ayetlerini
birer birer
aklar.
6- phesiz ki gece gndzn birbiri ardnca gelmesinde, Allah'n
yeryznde ve gklerde yarattklarnda Allah'tan korkan bir topluluk iin
nice ibretler vardr.
AklamasRabbiniz olan Allah yeryzn ve gkleri yaratan; Gne'i gndz
kinat aydnlatan bir k, bitkiler ve hayvanlar iin, insan hayat iin
zorunlu s kayna klan; Ay' geceleyin karanlklar datan bir nur klan,
Ay'n yrngesinde her gece indii menziller, Araplarca bilinen ve Ay'n
gzle grlebildii 28 menzil takdir eden O'dur. Nitekim Cenab- Hak yle
buyuruyor: "Ay'a menziller takdir ettik." (Yasin, 36/39).
(Kadderahu) kelimesindeki zamir (kamer= Ay) kelimesine raci ise
ayn hzl seyretmesi, menzillerinin grnmesi ve eriatn pek ok hkmnn
kameri aya bal olmas sebebiyle ayn menzilleri zellikle
zikredilmitir.
Bu sebeple "Yllarn saysn ve hesabn bilmek iin..." denilmitir.
Yani vakitlerin hesab, aylar, gnler, geceler drt mevsim bununla
bilinmektedir. Her eit muamele ve szlemeler iin ve namaz, oru, hac,
zekat gibi ibadetlerin vaktinin tesbitinde hesaba riayet
edilmektedir.
Menzillerin takdiri hem Gne'e ve hem Ay'a ait ise vakitlerin
hesab bu ikisiyle bilinir, demektir. Gnele gnler bilinir, ayn
hareketiyle aylar ve yllar bilinir. "Gne de ay da mutlaka bir
hesaba gre hareket ederler." (Rahman, 55/5) ayeti ve "Biz gece ve
gndz (varlmz gsteren) iki delil kldk. Bir delil olan geceyi
karanlk, br delil olan gndz aydnlk kldk. Bylece Rabbi-nizin
ltfundan rzk arayasnz, yllarn saysn ve hesabn bilesiniz." (sra,
17/12) gibi ayetlerle eriat gnele yaplacak hesaplardan yararlanmay
tevik etmektedir.
Gne hesabnda da ay hesabnda da faydalar vardr. Gne hesab
sabittir. Ay hesab ise bedeviler ve ehirliler iin daha kolaydr. Bu
sebeple er' hkmler ay hesabna bal klnmtr.
Allah'n hak olarak yaratt bu Gne ve Ay' byk bir hikmete binaen
yerli yerince yaratm ve bunu akl sahiplerine birer yce delil
klmtr.
"Biz yeri, g ve her ikisi arasndaki eyleri bou bouna yaratmadk."
(Sad, 38/27).
"Sizi bouna yarattmz ve huzurumuza karlmayacanz m sandnz?"
(Mminun, 23/115).
"Allah bilen bir topluluk iin kudretinin ayetlerini birer birer
aklar." (Yunus, 10/5) Yani O'nun azametine ve kudretine dellet eden
kinattaki ayetleri, Kur'an ayetlerini yaratcya ve hayattaki faydal
hususlara dellet etme yollarn bilen ve hak ile batl ayrd eden
toplulua tam anlamyla aklar.
phesiz gece ve gndzn birbiri ardnca hi gecikmeden gelmesinde
yeryznde Gne'e olan yeri itibariyle gece ile gndzn uzayp
ksalmalarnda buradaki ince sistemde, gece ile gndzn scaklk ve
soukluk ayarlamalarnda, gecenin rt ve sknet, gndzn geim vakti
oluunda nice ibretler vardr.
Allah'n yerde ve gklerde yaratt cansz varlklar, bitki ve
hayvanlar, gk grltleri, imekler bulutlar ve yamurlar, denizlerdeki
med-cezir olaylar madenlerin zellikleri ve bileikler ve benzeri
durumlar... Btn bunlarda Allah'n kinattaki snnetlerine (fitr
kanunlara) ve eriattaki kanunlarna aykr hareket etmekten saknan bir
topluluk iin, Allah'n varl, birlii, kudreti, hikmeti, azameti ve
kmil olan ilmine dellet eden nice iaretler, ibretler vardr.
Kinatn snneti ("ftr kanun" veya yaygn yanl ismiyle "tabiat
kanunu") saln korunmasn esas alr. Kim bu snnete aykr davranrsa
hasta olur. Gnlk hayatn snneti doru yol zerinde olmaktr. Kim bu
yoldan kar veya aykr davranrsa kendine ktlk etmi olur.
Kim Allah'n cezasndan, gazabndan ve azabndan korkmaz gnah iler,
Allah'n koyduu esaslara muhalif gelirse dnya ve ahirette bunun
cezasn grr.
Mminler le Kfirler Ve Her ki Grubun Amellerinin Karl7- (ldkten
sonra) Bizimle karlamay ummayanlar, dnya hayatna raz olup ondan
memnun olanlar ve bizim yetlerimizden gafil olanlar... 8- te,
yaptklarndan dolay onlarn varacaklar yer cehennemdir.
9- phesiz ki iman edip salih ameller ileyenleri, Rableri imanlar
sebebiyle doru yola iletir. "Nam" cennetlerinde onlarn altlarndan
rmaklar akar.
10- "Onlarn dualar "Allah'm! Seni noksan sfatlardan tenzih
ederiz"dir. Oradaki selamlamalar ise "selm" szdr. Dualarnn sonu da
"lemlerin Rabbi olan Allah'a hamdolsun"dur.
Aklamasldkten sonra dirilmeyi inkr ettikleri iin ahirette hesap
grmek ve amellerinin karln almak iin Allah ile karlamay
beklemeyenler, ahiret-ten gafil olmalar sebebiyle ahiret yerine
dnya hayatna raz olanlar ve dnya hayatndan memnun olup dnya hayatnn
ehvetlerine, lezzetlerine ziynetlerine kendilerini kaptranlar,
Allah'n gerek kinattaki gerekse eriattaki ayetlerinden gafil
olanlar dnyada dnmezler, ahireti de hesaba katmazlar.
te iki grup olarak zikredilen bu eit kimselerin yerleri ve
yurtlan, iltica edecekleri snaklar, Allah', Rasuln ve ahiret gnn
inkr etmekle beraber dnyada iledikleri gnah ve hatalara karlk
olarak cehennemdir. Bu ceza 4. ayette belirtilen cezann
aklamasdr.
"Bizim ayetlerimizden gafil olanlar" cmlesinin farkllk ifade
etmek zere atf olarak zikredilmesi ya bu iki vasf arasndaki farkll
veya iki grup arasndaki farkll ifade eder:
Birinci gruptan murad, ldkten sonra dirilmeyi inkr edip dnya
hayatndan baka bir ey istemeyenler. Bunlar dinsiz
maddecilerdir.
kinci grup ise dnyaya iyice kaplan, dnya megalelerinin ahiret
hakknda dnmeye ve ahirete hazrlanmaya frsat vermedii kiiler.
te kfir tarafn cezas budur. Kfirler ebed saadetten mahrum
olanlardr.
Mmin grubun mkfat ise -ki mminler, saadete nail olan
kimselerdir-gelecek ayet bildirmitir:
phesiz Allah'a iman eden ve peygamberlerini tasdik edenleri,
Allah'n emrettiine uyup salih ameller ileyenleri, Allah'n kinattaki
ve eriattaki ayetlerinden gafil olmayanlar, Rableri iman etmeleri
sebebiyle doru yola iletir ki bu yol onlar odalarnn altndan rmaklar
akan ebed "Nam" cennetlerine ulatrr. Bu misal orada nimetler iinde
yaama, rahat etme ve ebed saadete kavuma gibi kalplerin ortak
noktalarn yakalayan, gnle srr veren bu gz alc manzaralardaki dzenli
hayata tarif iin verilmitir.
man ve amel-i salih arasndaki tertibin manasna gelince,
hidayetin sebebi iman ve amel-i salih olsa da "imanlar sebebiyle"
burada imann hidayetin tek sebebi olduuna, salih amelin imana tabi
ve imann tamamlaycs olduuna dellet eder.
"Onlarn duas" Sbhanekallahmme ile balar. Yani onlar dualarna ve
Rablerine kar hamd senaya "Sbhanekellahmme" (Ey Allah'm! Seni
noksan sfatlardan tenzih ederiz) diyerek balarlar.
Onlarn kendi aralarndaki selamlamalar her trl irkinliklerden
selmetle olmaya dellet eden "selm" szdr. u ayetteki gibi: "Onlar
orada ne bo bir sz, ne de insan gnaha sokacak bir ey iitirler.
ittikleri sz sadece karlkl "selm, selm" szleridir." (Vaka,
56/25-26) Bu, ayn zamanda dnyada mminlerin selmdr. Yine
cennetliklerle karlat zaman Allah'n selm budur: "Onlarn O gn
Allah'ta karlatklar zaman selamlamalar "selm" szdr." (Ahzab,
33/44).
Yine mminler cennete girerken meleklerin onlarn verecei selm da
budur: "Cennetin bekileri (olan melekler) onlara: "selm size. Ho
geldiniz. Artk ebediyyen kalmak zere girin cennete" derler." (Zmer,
39/73).
"Onlarn dualarnn sonu da "Elhamdlillahi Rabbi'l-lemin" (lemlerin
Rabbi olan Allah'a hamdolsun) duasdr."
Bu ayn zamanda cennete girince Allah'a yaplacak ilk sena duasdr:
"Onlar "Bize verdii vaadinde duran ve bizi bu yere varis klan
Allah'a hamdolsun Cennette istediimiz yeri yurt edinebiliyoruz iyi
amellerde bulunanlarn mkfat ne gzelmi" derler." (Zmer, 39/74).
Yine bu hamd sena meleklerin son szdr: "Meleklerin Ar'm etrafn
epeevre kuatarak Rablerini hamd ile tebih ve tenzih ettiklerini
grrsn. Artk btn varlklarn arasnda adaletle hkmedilir. lemlerin
Rabbi olan Allah'a hamdolsun" denilir." (Zmer, 39/75).
bni Kesir diyor ki: Burada Allah Teal'nn ebediyyen vgye lyk
olduuna, kyamete kadar ibadete lyk olduuna iaret edilmitir.
Bunun iindir ki mahlkatn ilk defa yaratrken ve yaratmas devam
ederken, Kur'an' ilk defa indirirken kendine hamd sena etmitir:
"Hamd, yeryzn ve gkleri yaratan Allah'a mahsustur." (En'am,
6/1).
"Hamd, kuluna (Muhammed aleyhisselam) Kitab' (Kur'an) indiren
Allah'a mahsustur." (Kehf, 18/1).
nsann Daima Hayr Acele Olarak stemesi Ve erri De Kzgnlk Annda
stemesi11- Eer Allah insanlarn hayr acele istedikleri gibi onlara
erri de acele verseydi hepsinin vadesi bitmi olurdu. Fakat biz
bizimle karlamay ummayanlar azgnlklarnda brakrz da bocalayp
dururlar.
12- nsana bir sknt geldiinde (sa tarafna) yatarken, otururken
veya ayakta iken bize yalvarp durur. Fakat biz onun skntsn kaldrnca
sanki o bana gelen skntnn kalkmas iin bize dua etmemi gibi eski
yoluna devam eder. te bylece haddi aanlarn yaptklar, kendilerine
gzel gsterilmitir.
AklamasAcelecilik insann tabiatnda vardr. nsan daima hayrda
acele eder; nk hayr sevmektedir. Kzgnlk annda, ahmaklk yapt ve can
skld zaman, serde acele eder.
Allah insanlarn hayr acele olarak istedikleri gibi erri istemek
eklindeki dualarn kabul etmekte acele davransayd hepsi lr helak
olurlard.
Bunun misali Mekke mriklerinin zerlerine acele olarak azap
gelmesini istemeleridir: "Kfirler senden iyilikten nce ktln
gelmesini isterler. Halbuki kendilerinden nce nice felket misalleri
gemitir." (Ra'd, 13/6).
'Yine bir zaman onlar "Allahm! Eer bu (Kur'an) senin tarafndan
indirilmi hak kitapsa bizim zerimize gkten ta yadr veya bize ackl
bir azap ver" demilerdi." (Enfal, 8/32).
Allah bu ayette azab "er" olarak adlandrd. nk azap cezalandrlan
kimseye bir eziyettir ve neticede holanlmayan bir durumdur.
Bir baka ayette ise azaba "seyyie: ktlk" ad verildi. "Onlar
senden... ktln gelmesini isterler. Ktln cezas ayn ekilde ktlktr."
(ra, 42/40).
Ancak Cenab- Hak hilmi ve kullarna ltufla davranmas sebebiyle
onlarn bu isteklerini kabul etmez. Onlara mhlet vererek istidrac
kabilinden onlar brakr. Eer kabul etse ileri biter, helak olurlard.
Tpk peygamberleri yalanlayanlarn helak olduklar gibi. Bazan da,
kendilerine verilen mhlet esnasnda onlardan bazlar iman
etmektedir.
Kfrde inatla davrananlar Allah bu dnyada ldrmekle
cezalandrmaktadr: "Onlarla savan ki, Allah sizin elinizle onlara
azap etsin. Onlar rezil, rsvay etsin. Onlara kar size zafer
versin." (Tevbe, 9/14).
Ama dier kfirlerin azabn ise kyamet gnne brakyoruz: "Bizimle
karlamay ummayanlan azgnlklarnda brakrz da bocalayp dururlar." Yani
bizimle karlamay beklemeyenleri iinde bulunduklar kfr ve yalanlama
azgnlnda brakrz da akn akn dolarlar. Rasulullah (s.a.)'a deer
verdiimiz iin onlara dnyada tamamen yok edilmeleri gibi bir azap
vermiyoruz. Onlara mhlet veriyoruz, kendileri lehine kullanacaklar
hibir delil kalmasn diye, azgnlklarna ramen onlara bol bol nimetler
veriyoruz.
Yine Allah'n kullarna olan rahmetinin gerei olarak kendileri,
mallan ve ocuklar aleyhine bir ktlk gelmesi iin kzgnlk ve can sknts
durumunda bedduada bulunanlarn bu beddualarn Cenab- Hak kabul
etmemektedir. nk Cenab- Hak onlarn ktlk kast ederek beddua
etmediklerini gayet iyi bilmektedir.
Ebu Davud ve Ebu Bekir, el-Bezzar'n Msned'inde Cabir (r.a.)'den
rivayet ettikleri bir hadis-i erifte Peygamberimiz (s.a.) yle
buyuruyor: "Kendinize beddua etmeyin. ocuklarnza beddua etmeyin.
Mallarnza beddua etmeyin. Bedduanz Allah tarafndan bir kabul
saatine denk gelir de bedduanz kabul edilir."
Yine Peygamberimiz (s.a.) buyuruyor ki: "Ben sevgilinin sevgili
aleyhine yapt bedduay kabul etmemesini Allah'tan niyaz ettim."
nsan aceleci, abuk daralan ve endieye den bir varlk olmasndan
dolay bana bi zorluk, bir ac, hastalk, fakirlik veya tehlikeli bir
durum geldii zaman bu skntnn gitmesi ve kaldrlmas iin ayakta,
oturarak hatta yatarak her durumda Rabbine srarla yalvarr.
"Oturarak" vb. gibi durumlarn tekrar kulun duay her durumda yapt
iindir.
Allah bu zorluunu kaldrp skntsn giderince de kul yz evirir, yan
dner, sanki onda daha nce byle bir ey yokmu gibi gider, Rabbinden
gafil olma ve O'nu inkr etme yoluna devam eder. Sanki hi dua
etmemi, Allah da onun skntsn kaldrmam gibi hareket eder. Bu durum
bir ayet-i kerimede yle anlatyor: "Bana bir ktlk gelince de uzun
uzun yalvarr." (Fussilet, 41/51).
Bundan sonra Cenab- Hak yle buyuruyor: "te bylece haddi aanlarn
yaptklar kendilerine gzel gsterilir." (Yunus, 10/12).
Yani zorluk vaktinde Allah'a iltica edip rahat zamanda O'nu terk
etmek eklindeki bu irkin davran iinde bulunan ve Mekke tautlan olan
mriklere, yaptklar irk amelleri, Kur'an ve ibadetlerden yz
evirmeleri, nefsan ehvetlere uymalar gzel gsterilmitir.
"nsana bir zorluk geldii zaman" ayetindeki insan kfirdir. nk
anlatlan bu davran kesinlikle mslmana yakan bir davran tarz
deildir.
"Sa tarafna yatarken, otururken veya ayakta iken bize yalvarp
durur." Bununla btn durumlarda dua yapt ifade edilmektedir.
"Haddi aanlarn yaptklar kendilerine gzel gsterilmitir." Burada
bu durumu onlara gzel gsteren ya eytandr veya nefistir, yahut Allah
Teal'dr.
Bu ayette kfir iin nefsi ve mal hakknda "msrif (haddi aan)
ifadesi kullanld. nk kii nefsini putlarn klesi yapm, maln da faydas
olmadan yerlerde sarf etmitir.
Daha doru olan gre gre -Kurtub'nin dedii gibi- bu ayet kfiri de
bakalarn da iine almaktadr. Bu durum tevhid ehlinden olan pek ok
kiinin de sfatdr. Kendisine bir iyilik veya afiyet verildii zaman
sknt halindeki durumunu unutur daha nceki gnahlarna devam eder.
Allah'n Zalim Ve Kafir mmetleri Helak Etme Hususundaki Kanunu Ve
Bakalarn Onlarn Yerine Koymas13- phesiz biz, sizden nce bir ok
nesilleri, peygamberleri kendilerine de- liller getirdikleri halde
zulmettikleri nesilleri, peygamberleri kendilerine de iin helak
ettik. Zaten onlar iman edecek deildirler. te biz sulu bir
toplu-byle cezalandrrzSonra da sizin ne yapacanz grmek iin sizi
onlarn ardndan yeryznde halifeler kldk.
AklamasCenab- Hak Mekke'lilere hitap ederek onlara kendilerinden
nceki bir ok mmetleri, peygamberlerinin getirdii apak delilleri ve
mucizeleri yalanladklar ve zulmettikleri iin helak ettiini haber
vermektedir.
Nitekim bir ayet-i kerimede yle buyrulmaktadr: "te zulmettikleri
zaman helak ettiimiz ehirler! Biz onlarn helaki iin de belli bir
zaman tayin etmitik." (Kehf, 18/59).
Zulmetmeleri sebebiyle bu mmetlerin ve ehirlerin helak olmas ya
Nuh, Ad ve Semud kavmi gibi peygamberlerini yalanlayan kavimlere
gnderilen ve bu kavimlerin kklerini kurutan ilh azap ile ya da
kiilerin fsk ve fcurla birbirlerine zulmetmeleri veya idarecilerin
zulm sebebiyle bu milletlerin gsz braklmas ve kuvvetli milletlerin
bunlarn memleketlerini igal etmeleri suretiyle olmutur.
Peygamberlerinin doru sylediine dellet eden mucizeleri
yalanladklarnda onlar helak ettik. Zaten gerekten iman edecek de
deillerdi. Bu ifade onlarn imanszlklarn bir kere daha tekit
etmektedir. Allah onlarn kfr zerinde srar edeceklerini, imann
onlardan ok uzak olduunu bilmektedir.
te byle -yani bu ekildeki bir ceza ile, helak etme cezas ile-
her suluyu cezalandrrz. Bu ifade Allah'n Rasuln yalanlama sularna
iaret ederek Mekkelilere kar iddetli bir korkutma ve tehdittir.
Cenab- Hak bundan sonra Hz. Muhammed (s.a.)'in kendilerine
gnderildii topluma hitap etti: Sonra da sizin hayr m, er mi
ileyeceinizi grmek, Rasulmze itaat etmenizi ve ona tabi olduunuzu
grmek iin helak ettiimiz bu milletlerin ardndan yeryznde sizi
halifeler kldk. Bu ifadede slm mmeti itaate sarlr ve Kur'an'm
hidayetine tabi olursa yeryzndeki hilfeti ve hakimiyeti elde edecei
beyan edilmektedir.
"Allah iinizden iman edip salih amel ileyenlere kesinlikle vaad
etmitir ki, mutlaka kendilerinden nceki mmetleri kfirlerin yerine
getirdii gibi kendilerini de yeryznde miras klacaktr..." (Nur,
24/55).
Bu vaad gereklemi ve slm mmeti Kisra, Kayser ve Firavunlarn
beldelerine hakim olmutur.
Sahih-i Mslim'de Ebu Said el-Hudr'den rivayet edilmektedir ki:
"Dnya tatldr, yemyeildir. phesiz Allah sizi dnyaya varis klacak ve
ne ekilde hareket edeceinize bakacaktr. Dnyann errinden saknn.
Kadnlarn errinden saknn. nk srailoullar'nn ilk fitnesi kadnlar
sebebiyle kmt."
Dnyaya varis olmak salih amellere baldr; yoksa sadece "slm"
sfatnn babadan oula miras olarak nakledilmesi ile deil.
Mriklerin Baka Bir Kuran stemeleri Veya Baz Ayetlerin
Deitirilmesi Talepleri15- Ayetlerimiz onlara ak ak okununca,
bizimle karlamay um-mayanlar (Peygamber'e) yle dediler: "Bize
bundan baka bir Kur'an getir veya bunu deitir." Ey Muhammedi Onlara
de ki: "Onu kendiliimden deitirme yetkisine sahip deilim. Ben de
ancak bana vahyedilene tabi oluyorum. Eer Rabbime kar gelirsem, byk
gnn azabndan korkarm."
16- De ki: "Eer Allah dileseydi Kur'an' size okumazdm. Onu size
bildirmezdi. Daha nce yllarca aranzda bulundum. Siz hi aklnz
kullanmaz msnz?"
17- Allah'a yalan iftira eden veya Allah'n ayetlerini yalanlayan
kimseden daha zalim kim olabilir? phesiz ki, sulular hibir zaman
kurtulua eremezler. AklamasRasulullah (s.a.) mriklere Allah'n
kitabn ve ak delillerini okuyunca ona dediler ki: "Bunu gtr ve baka
bir ekilde iinde bizim tanrlarmz ayplayan ve ldkten sonra dirilme
ve amellerine karlk verilecei gibi bizim inanmadmz eylerin bulunmad
baka bir Kur'an getir veya bu ihtar ayetlerinin yerine baka ayet
koyarak bu Kur'an' deitir."
Mriklerin bu pazarl yapmaktan maksatlar, Hz. Peygamber'in onlarn
bu tekliflerini yerine getirmesi halinde Kur'an'n Allah tarafndan
indirildii iddiasn boa karmak idi.
"Bizimle karlamay ummayanlar" yani ldkten sonra dirili gnnden ve
hesaba ekilmekten korkmayan ve sevap beklemeyenler; maherde
toplanmay ve amel defterlerinin datlmasn yalanlayanlar.
Allah da peygamberine onlara cevap olarak yle demesini emretti:
Bu Kur'an' benim kendi kendime deitirmem doru deil, byle bir yetkim
de yok. nk ben de sadece bana vahyedilene tabi oluyorum. O da benim
size tebli ettiim Kur'an'dr. Benim zerime den sadece tebli
etmektir. Kur'an Allah'n kelmdr. Bir ite bakasna tabi olann o ite
diledii gibi tasarruf etme yetkisi olamaz.-
Kur'an'n deitirilmesi teklifine cevap olarak baka bir Kur'an
getirmek imknsz olduuna gre bu da imknszdr demekle yetindi.
Bu ifadelerle mriklerin yaptklar bu teklifte azab kendilerine
vacip kldklarna iaret edilmektedir.
Sonra kendilerine gelen Kur'an'n doruluu hususunda delil beyan
ederek, Kur'an'n deitirilmesi eklindeki ilk taleplerine "De ki: Eer
Allah dileseydi..." (Yunus, 16) ayetiyle cevap verdi.
Yani, Ey Peygamber! Onlara de ki: Allah bu Kur'an' size okumamam
diteseydi ^Ynvmazdym. Bea asvtak Q'wwa. emriyle O'tvurv dilemesi ve
iradesiyle yapyorum. Eer Allah beni eli gnderip size bildirmememi
dileseydi beni eli olarak gndermez, bunu da size bildirmezdi. Ben
de size haber vermezdim. Fakat Allah hidayet ve saadet yolunu
gsterecek bu kitapla size ihsanda bulundu.
"phesiz ki biz onlara iman eden bir topluluk iin bir hidayet
rehberi ve bir rahmet kayna olmak zere ilimle akladmz bir kitap
getirdik." (Araf, 7/52).
Size sylediim bu gereklerin delili udur: Sizin iinizde Kur'an'n
inmesinden nce 40 senelik bir hayat yaadm. O mddet ierisinde ne
Kur'an'-dan bir ey okudum, ne de byle bir ey biliyordum.
"Siz hi aklnz kullanmaz msnz?" Yani siz 40 yl mmi olarak yaayan,
hibir kitap okumayan, hibir kimseden ders almayan, hibir ekilde
eline kalem alp yaz yazmayan bir kiinin sizin, btn insanlarn ve
cinlerin baa kamad, sizi ve btn alimleri aciz brakan bir kitab
kendisinin getiremeyeceini anlayamyor musunuz?
Bu ayet Kur'an'n normal llerin dnda bir mucize olduuna iaret
etmektedir. nk sizler, belagat ve fesahatta ileri derecede edebiyat
dehalar olduunuz halde O'nun surelerinden birine benzer bir sure
getiremediniz. nk o beer kelm deil, Allah kelamdr.
Zira onun fesahati btn gzel konuan hatiplerin fesahatim gemi,
btn nesir ve iirlerden stn olmu, usul ve fru' kaidelerini ihtiva
etmi, eskilerin kssalarn aklam, gelecekte olan gayba dair haberler
vermi, sahih ilimlere, gerek ilmi nazariyelere uygun olarak
gelmitir.
"De ki: nsanlar ve cinler Kur'an'a benzer bir kitap uydurmak iin
bir araya gelseler de, hibir zaman onun bir benzerini meydana
getiremeyeceklerdi. Hatta birbirlerine yardmc olsalar bile..."
(sra, 17/88).
u iki insandan daha zalim hibir kimse yoktur.
Birincisi: Allah'a ortak veya oul nispet ederek veya Allah'n
kelmn sizin teklif ettiiniz ekilde deitirerek yahut Allah adna sz
uydurmak ve gerekte Allah gndermedii halde Allah'n kendisini
peygamber olarak gnderdiini iddia ederek Allah'a yalan iftira eden
kimse.
kincisi: Allah'n ayetlerini yalanlayan ve inkr eden kimse.
Bundan sonra Cenab- Hak bunun sebebini "phesiz ki sulular hi bir
zaman kurtulua ermezler." Yani kfirler ahirette kurtulamayacaklardr
ayetiy-le beyan etmektedir.
"Allah'a yalan iftira eden... kimseden daha zalim kim olabilir?"
cmlesiyle Peygamberimiz (s.a.)'in yalan sylemedii, "... veya
Allah'n ayetlerini yalanlayan kimseden daha zalim kim olabilir?"
cmlesiyle de Allah'n ayetlerini yalanlamalar sebebiyle onlara
yaplan iddetli bir tehdit ifade edilmektedir.
Putlara Tapmak Ve Putlarn efaati Olacaklarn ddia Etmek18- Onlar
Allah brakp kendilerine fayda ve zarar vermeyen putlara taparlar ve
"Bunlar (Allah katnda) bizim efaatlanmzdr" derler. De ki: "Gklerde
ve yerde Allah'a O'nun bilmedii bir eyi mi haber veriyorsunuz?1
Allah onlarn ortak kotuklar eylerden mnezzehtir, ycedir.
AklamasAllah Teal mriklerin iki davrann kesinlikle reddediyor:
Putlara tapmak ve Allah katnda bu putlarn efaatlarmn fayda
vereceini sanarak putlar efaati kabul etmek. Cenab- Hak da putlarn
hibir faydas ve zarar dokunmayacan ve ellerinde hibir ey olmadn
bildirdi.
Cahiliye devri Araplarn ou yaratcsnn varln itiraf ediyorlard.
"Onlara yeri ve gkleri kim yaratt diye soracak olsan elbette "Aziz
(her eye galip) olan ve Alim (her eyi bilen) Allah yaratt"
diyeceklerdir." (Zuhruf, 43/9).
Ancak ldkten sonra dirilmeyi inkr ediyorlar, hibir faydas veya
zarar dokunmayan putlara, ta veya eitli madenlerden yaplm cisimlere
tapyorlard. Hem Allah'a hem de Allah ile birlikte putlara
tapyorlard: "Onlarn ou ancak mrik olarak Allah'a iman ederler."
(Yusuf, 12/106).
Mrikler putlarn fayda ve zarar vermeye kadir olduklarn,
kendilerine Allah katnda efaat edecek araclar olduklarn
zannediyorlard:
"Onlar, Biz putlara ancak bizi daha ok Allah'a yaklatrsnlar diye
tapyoruz, derler." (Zmer, 39/3).
te bu iki husus onlarn putlara tapmalarna sebep olmaktadr.
Nadr b. Haris'ten rivayet ediliyor ki: Kyamet gn olduu zaman Lt
ve Uzza putlar bana efaati olacak.
Allah onlara "De ki: Gklerde ve yerde Allah'a O'nun bilmedii bir
eyi mi haber veriyorsunuz." ayetiyle cevap verdi. Yani Ey Rasulm!
Onlara de ki: Sizin iddia ettiiniz eylerin hibir delili yoktur. Siz
Allah'a ne yerde, ne de gklerde bulunmayan, Allah'n hi bilmedii o
efaatlar m haber veriyorsunuz?
Bu ayetin benzeri bir ayet de yledir: 'Yeryznde Allah 'm
bilmedii eyler var da onlar m Allah'a haber veriyorsunuz?" (Rad,
13/33).
"Allah'n bilmedii bir ey mi haber veriyorsunuz?" ifadesi Allah'a
irk koulan ve efaati olacaklar sylenen bu eylerin bulunmadn
gsterir. Yer ve gkte bulunan btn varlklar Allah'a irk koulmaya lyk
olmayan, onlar gibi deersiz, sonradan yaratlan varlklardr.
Bundan sonra Allah yce zatn bunlarn irk ve kfrlerinden tenzih
ederek yle buyurdu: "Allah onlarn irk kotuu eylerden mnezzeh ve
ycedir." Yani Allah onlarn kendisine irk kotuu efaatlar ve
vastalardan mnezzeh, tam manasyla beri ve ycedir. O, onlarn irk
komalarndan ve O'na yaktrdklar ortaklardan mnezzehtir.
Btn nsanlar in Asl Olan Husus Hepsinin Hak Din zerine
Olmalardr.19- nsanlar sadece tek mmet idiler. Sonra ihtilfa dtler.
Eer Rabbinin daha nce verdii bir vaadi olmasayd, ihtilf ettikleri
hususlarda aralarnda kesin hkm verilmi olurdu.
Aklamasnsanlar her zaman bir olan, orta bulunmayan Allah Teal'ya
iman eden tertemiz ftrat -slm ftrat ve tevhid akidesi- zerinde olan
tek bir mmet idiler.
Daha sonralar nefs arzulara ve batl grlere uyarak dini
meselelerde yani peygamberlerin gnderilmesi konusunda ihtilfa
dtler. Bir grup peygamberlere tabi olurken baka bir grup dellet
zerinde srar etti.
Bu ayetin benzeri Allah'n u kelmdr: "nsanlar tek bir mmetti.
Allah onlara mjdeleyen ve uyarc peygamberler gnderdi..." (Bakara,
2/213).
Peygamberimiz (s.a.)'in u hadis-i erifi de bu manay teyit
etmektedir: "Her doan ocuk ftrat zerine doar, nihayet dili de bunu
ifade eder. Onu annesi ve babas Yahudi, Hristiyan veya mecusi
yapar. "
Btn insanlar hak din -slm dini- zerinde idiler. Sonra ihtilafa
dtler. Bunun zerine Cenab- Hak ihtilaflar Allah'n kitabyla ortadan
kaldrmak ve onlar hidayete davet etmek iin peygamberleri gnderdi.
nsanlardan bir ksm iman edip hidayet buldu, bir baka ksm ise haddi
aarak saptt. Sonra da nefs arzularna uyarak Allah'n kitabnda
ihtilfa dtler.
"Eer Rabbinin daha nce verdii bir vaadi olmasayd..." Yani
Allah'n insanlar arasndaki son hkmn ve tam karln karar ve ceza gn
olan kyamet gn olaca eklinde daha nce ifade ettii bir hak sz
olmasayd ve hakk ineyenlerin helak olmas eklindeki cezalarn hemen
dnyada iken verseydi aralarnda ihtilf ettikleri konularda kesin hkm
verilmi olurdu:
"Senin Rabbin ihtilaf ettikleri hususlarda kyamet gnnde onlarn
aralarnda hkmn verecektir." (Yunus, 93).
Bu ayette insanlar tekrar ilk vahdet gnlerine gtrmek ve
aralarndaki ekimeleri ortadan kaldrmak iin indirilen Kur'an'da ve
itikat esaslarnda ihtilf edilmesine kar bir tehdit vardr. Yine bu
ayette Peygamberimiz (s.a.)'i inkr edenlere kar verilecek azabn
geciktirilmesi hususunda Peygamberimiz (s.a.) teselli edilmekte ve
insan tabiat beyan edilmektedir.
Mriklerin Bir Mucize ndirilmesi stekleri20- (Mrikler) "O'na
Rabbinden bir mucize indirilseydi ya" derler. De ki: "Gayb bilmek
ancak Allah'a aittir. Bekleyin. Ben de gerekten sizinle beraber
bekleyenlerdenim"
AklamasBu inat ve yalanlayc kfirler defalarca Muhammed'e, Hz.
Nuh, uayb, Hud, Salih, Musa ve sa (a.s.) vb. peygamberlere nazil
olan mucizeler gibi bir mucize yahut Safa'mn altna evrilmesi, Mekke
dalarnn kaldrlp yerine nehirler, baheler konulmas gibi ancak
Allah'n kadir olabilecei elle tutulur, gzle grlr bir kinat delili
(mucize) indirilseydi ya diyorlard.
Kur'an bir ok yerde Mekke mriklerinin madd mucizeler indirilmesi
eklindeki taleplerini anlatt. Yu burada olduu gibi zl bir ekilde,
yahut Furkan suresinde olduu gibi tafsilatl bir ekilde bu
isteklerine cevap verdi:
"Kfirler yle dediler: Bu ne biim peygamber ki, yemek yiyor,
arlarda geziyor? Kendisine bir melek indirilip de onunla birlikte
uyarc olsayd ya!"
'Yahut kendisine bir hazine indirilse veya bir bahesi olsa da
oradan yese ya!" (Furkan, 25/7-8).
Bundan sonraki ayet ise yledir: "Allah yceler ycesidir! O
dilerse sana (daha dnyada iken) (onlarn istediklerinden) daha
hayrlsn, altlarndan rmaklar akan cennetleri verir ve senin iin
kkler yapar." (Furkan, 10)
sra suresinde mriklerin Peygamberimiz (s.a.)'den nemli birka
mucizeden birini getirmesini istediklerini anlatlr:
"Kfirler yle dediler: Bizim iin yerden suyu kesilmeyen bir
kaynak karmadka sana iman etmeyeceiz."
"Veya iinde hurma ve zm bulunan bir bahen olsun, ortasndan rl rl
rmak aktasn."
'Yahut iddia ettiin gibi g bamza para para dr veya Allah' ve
melekleri karmza getir."
"Veyahut altndan bir evin olmal veya ge kmalsn. Allah'tan gelen
bir peygamber olduunu yazan okuyabildiimiz bir kitap getirmedike ge
ktna da inanmayz." (Ey Muhammedi) Sen onlara yle de: Rabbimi tenzih
ederim! Nihayet ben de beerden bir peygamberim" (sra,
17/90-93).
Bu gibi tekliflere verilen en kesin cevap u ayet-i kerime idi:
"Onlara mucize gndermeyiimizin sebebi sadece nceki kavimlerin
kendilerine gnderilen mucizeleri yalanlamalardr." (sra, 17/59).
Yani d kavmi Semud kavmi gibi kavimlerin gnderilen mucizeleri
yalanlamalardr.
Biz onlara gemi kavimlere yaplan muamele gibi muamele etmemeyi,
dolaysyla onlar da ncekiler gibi helak etmemeyi kararlatrdk. nk
Muhammed (s.a.) peygamberlerin sonuncusudur, btn lemleri kaplayan
umumi bir rahmettir. Ayrca onlarn neslinden iman edip Allah'n
birliine inananlar dnyaya gelebilir.
Btn bunlarla birlikte Allah peygamberine ilm ve tabi mucizeler
ihsan etti. Ancak bunlar peygamberliine hccet olarak vermedi, ayrca
onlardan da bu eit mucizelere iman etmelerini istemedi. Bu
mucizeler Peygamberimiz (s.a.)'in baz dualarnn kabul, hastalarn
O'nun vastasyla ifa bulmas,
Bedir ve Tebuk Gazveleri'nde az bir yiyecekle ok kimsenin
doymas, ayn iki paraya ayrlmas, hurma ktnn inlemesi, kelerin
konumas gibi Maver-di'nin A'lam'n-Nbvve (Peygamberlik mucizeleri)
gibi siyer ve hadis kitaplarnda teferruatl bir ekilde yer alan,
bilinen ve sadece zaruret icab gsterilen mucizelerdir.
Btn bu mucizelere ramen Kur'an- Kerim Peygamberimiz (s.a.)'in
ebed mucizesi olarak kalacaktr. Asrmzda yaplan yeni bulularn, yeni
ispat edilen ilm ve tabi nazariyelerin Kur'an'da yer alan haberlere
tamamen uygun olmas bu Kur'an'n bu mucizev ynn teyit
etmektedir.
Buhar, Mslim ve Tirmiz'nin Ebu Hureyre'den rivayet ettii hadis-i
erifte yle buyuruluyor: "Hibir peygamber yoktur ki kendisine beerin
benzerine iman ettii baz mucizeler verilmesin. Bana verilen sadece
Allah'n bana vahyettii Kur'an idi. Kyamet gn hepsinden daha ok
mmeti olan bir peygamber olacam mid ediyorum."
Bu ayetteki zl cevap "De ki: Gayb bilmek Allah'a aittir..."
eklinde idi. Yani sizin tekliflerinizin kabul edilmesi ve bir
mucizenin inmesi gayba ait durumlardandr. Gayb bilmek de sadece
Allah'a mahsustur. Gayb O'ndan bakas bilemez. Her ey Allah'ndr. Her
eyin neticesini Allah bilir. Benim veya bir baka birinin Allah
Teal'nn kendisine mahsus kld gayb bilme hakk ve yetkisi yoktur. Eer
Allah bana bir mucize indirilmesini takdir etti ise, bunun ne zaman
ineceini de kendisi bilir.
"Bekleyin. Ben de gerekten sizinle beraber bekleyenlerdenim."
Yani eer siz istediiniz ve teklif ettiiniz mucizelerin indiini
grnceye kadar iman etmezseniz, Allah'n benim ve sizin hakknzdaki
hkmn yani inadnz ve mucizeleri inkr etmeniz sebebiyle size gelecek
azab bekleyin.
Allah Teal beklenilen eyin ne olduunu bu surenin sonlarnda
aklad. 'Onlar kendilerinden ncekilerin geirdikleri gnlerin
benzerinden baka bir gn m bekliyorlar. De ki: Bekleyin, ben de
sizinle birlikte bekleyenlerdenim." Yunus, 102). Kfirlerin deti
Hilekarlk, Dmanlk, natlk Ve nsafszlktr21- nsanlara dokunan bir
skntdan sonra bir rahmet tattrdmzda, hemen ayetlerimiz hakknda bir
hileye ba vururlar. De ki: "Allah'n hilesi (o hilelere kar cezas)
daha abuktur. phesiz elilerimiz yaptnz hileleri yazyorlar."
22- Sizi karada ve denizde yrten Allah'tr. Bulunduunuz gemi
iindekileri tatl bir rzgarla gtrrken ve yolcularn da neeli olduklar
bir srada, iddetli bir frtna kp da her taraftan dalgalar hcum
edince artk tamamen kuatldklarn anlarlar ve Allah'n dininde halis
ve samimi kimseler olarak Allah'a yle dua ederler: "Sen bizi bu
durumdan kurtarrsan, biz mutlaka kredenlerden olacaz."
23- Allah onlar kurtarnca, hemen yeryznde haksz yere taknlk
etmeye balarlar. Ey insanlar! Yaptnz taknlk sadece kendi
aleyhinizedir, (istediiniz ey sadece fani) dnya hayatnn
zevkleridir. Sonra dnnz bizedir, biz de size btn yaptklarnz haber
vereceiz.
AklamasBu ayetlerin konusu kinatla ilgili deliller (mucizeler)
isteyen kfirlere cevap vermektir. Bu mucizeler gerekleince de ibret
ve ders almamaktadrlar. Bu durum insanolunun tabiatnn ktlne ve onda
kt ahlkn iyice yerletiine, iyilie kar vefakr olmay ve ilh nimete
kar kretmeyi gerekli klan ahlk kaideleri akl ve hiss delilleri
grmezlikten geldiine delildir. Bu ayetlerde belirtilen hususlar kt
tabiatl kiilere ve iyi ftratn deimesine misaldir.
insanlarn bana gelen bir felketten sonra^) Allah insanlara
rahmetini tattrrsa, ltuf ve ihsanndan rzk verirse, skntdan sonra
ferahlk, kuraklktan sonra verimlilik, ktlktan sonra yamur vb. nimet
verirse, insanlarda birden garip bir davran ierisinde, hamd ve kr
yerine hile yoluna gitmeye -yani alay etme ve yalanlamaya- yahut
kusur aramaya, dini ortadan kaldrmak iin eitli areler dnmeye ve
verilen nimetleri tanmamaya balarlar.
Bu sebeple Allah yamur ihsan edince insanolu yamur mevsiminde
olduumuz iin veya falan yldz doduu iin yamur yad, derler. Bir sknt
ve felketten kurtulunca da tesadfen kurtuldum, der. Herhangi bir
projede baarl olursa baarsn stnlne, becerikliliine ve zeksna balar,
Allah'n kendisine muvaffak kldn sylemez. Tpk Karun'un dedii gibi:
"Bu mal ben bilgim sayesinde elde ettim." Bir bel bir Peygamberin
duas sebebiyle kaldrlsa ona hibir ltufta bulunmazlar, tpk Mekke
mriklerinin yaptklar gibi:
Rivayet olunur ki: Allah Teal Mekke halkna yedi yl ktlk
verdikten sonra onlara rahmet eyledi, arazilerine faydal yamurlar
yadrd. Sonra da Mek-keliler bu deerli nimetleri putlara ve yldz
kaymasna baladlar/2^
Bu kssay Buhar ve Mslim Abdullah b. Mes'ud'dan yle rivayet
etmektedirler: Kurey Rasulullah (s.a.)'a kar isyan edince efendimiz
(s.a.) de onlara Hz. Yusuf (a.s.)'un ktlk seneleri gibi ktlk
gelmesi iin beddua etti. Mekke'de ktlk ve zorlu gnler ba gsterdi.
Hatta alktan kemikleri ve l eti bile yediler. Bazlarnn alktan
gzlerinin feri gitmiti. Bunun zerine u ayet nazil oldu: "(Ey
Muhammedi) Gn insanlar epeevre saran apak bir duman karaca gn
bekle. Bu ackl bir azaptr." (Duhan, 44/10-11).
Bunun zerine Ebu Sfyan Rasulullah (s.a.)'a gelip yle dedi: Ya
Muham-med! Sen bize sla-i rahmi (akrabaya iyilikle davranmay)
emrederek geldin.
1- Bu kayt zellikle zikredilmitir. nk yoksulluun ve skntnn
ortadan kalkmasndan sonraki nimet daha mkemmel, eksiksiz ve daha
mutluluk vericidir.
2- "en-Nev", bir yldzn sabah vakti bat menzilindeki dmesi, onun
yerine ayn saatte dou tarafndan rakibinin domasdr. Bu her on gnde
bir defa olur. "Cebhe" bundan haritir. nk onun on drt gn vardr.
Eskiden Araplar yamurlar, rzgarlar, scakl ve soukluu den yldza
balarlard. Bir rivayete gre ise yeni kan yldza balarlard. nk onun
hakimiyetinde bu iler meydana gelmektedir. "Nev" kelimesinin oulu
"enva"dir. Btn bunlar nimete nankrlkle karlk vermektir.
Kavmin u anda helak olabilirler. Onlar iin Allah'a dua et. O da
dua etti. Allah da onlardan ktlk azabn kaldrd ve yamurlar yad. Ama
insanlar Allah'n ayetlerinde kusur arayarak, Rasulne dmanlk ederek
ve O'nu yalanlayarak tekrar eski hallerine ve ilk hilelerine
dndler.
Bunun zerine Cenab- Hak onlara cevaben "De ki: Allah'n o
hilelere kar cezas daha abuktur" buyurdu. Yani, ya Muhammedi Onlara
yle de: O slm nurunu sndrmek iin mslmanlara kar tuzak hazrlamadan
nce, Allah sizin hareketlerinize derhal ceza vermekte daha
sratlidir. Yahut mcrimlerden biri kendisine verilen mhlet iinde
olduu ve anszn cezaya yakalanaca halde, kendisinin hi azap
grmeyeceini zannedecek kadar Allah tarafndan ok mhlet verilecek,
istidraca tabi tutulacaktr.
"phesiz elilerimiz yaptnz hileleri yazyorlar." Yani Hafaza
melekleri veya yazc melekler btn yaptklarnz, btn tedbirlerinizi,
btn planladklarnz yazyor ve sizin aleyhinize tescil ediyorlar.
Sonra bunlar grnen grnmeyen her eyi bilen Allah'a arz edecekler, O
da herbirinizi nemli nemsiz her eye karlk hesaba ekecektir.
Bu ayette de her eyin tamamen tescil edildiine, itinal bir
ekilde tespit edildiine, onlarn dndkleri hibir eyin Allah'a gizli
kalmadna ve azabnn phesiz onlarn bana geleceine iaret vardr.
Bundan sonra Cenab- Hak nimete inkrla karlk veren inat mrikler
iin bir misal verdi ve yle buyurdu: "Sizi karada ve denizde yrten
Allah'tr." Yani size gemiler, vapurlar vb. havada uaklar gibi
bilinen vastalarla bir yerden bir yere intikal etme veya bizzat
yrme imkn veren Allah'tr.
Bir gemi de binip de iinde bulunduunuz gemi sizi tatl bir
rzgarla gidi ynne uygun gtrrken ve sizin de rahatnz yerinde iken ve
aldnz mesafeden dolay neeli olduunuz bir srada, birden kuvvetli,
iddetli frtna kp da gemi sarslmaya ve yksek dalgalar eitli ynlerden
gemiye arpmaya balaynca dalgalarn her taraf kuatmas sebebiyle artk
phesiz helak oluruz diye inanrsnz. Bu durumda Allah'tan baka snak
bulamazsnz. Son derece samimi ve ihlsl bir ekilde O'na dua, ibadet
ve niyazda bulunursunuz. Tanrlarnz olan putlara ynelmezsiniz. O
zaman yle dua edersiniz: Allah bizi bu byk tehlikeden kurtarrsa
elbette nimetine kreden topluluktan olacaz, Allah' bir kabul
edenlerden olacaz." Ama kurtulduktan sonra yine kfre dnersiniz. Tpk
daha nceki ayette Cenab- Hakkn buyurduu gibi: "nsana bir sknt
geldiinde (sa tarafna) yatarken, otururken veya ayakta iken bize
yalvarp durur. Fakat biz onun skntsn kaldrnca sanki o bana gelen
skntnn kalkmas iin bize dua etmemi gibi eski yoluna devam eder..."
(Yunus, 12).
Burada ise yle buyurdu: "Allah onlar (bu tehlikeden)
koruyunca..." sanki hibir ey olmam gibi, eski huylan olan taknlk ve
hem kendilerine hem bakalarna zulm yoluna dnerler. Cenab- Hak bu
konuda yle buyuruyor: 'Denizde herhangi bir tehlike ile karlatnzda
Allah'tan baka yardmn istediiniz btn putlar hatrnzdan silinir
gider, Allah sizi kurtarp karaya karnca da yz evirirsiniz. Zaten
insanolu nankrdr." (sra, 17/67).
Bundan sonra Cenab- Hak ibret almayan, Allah'a olan ahdini bozan
ve haddini aan kiilere hitap ederek yle buyurdu: "Ey nsanlar!
Yaptnz taknlk sadece kendi aleyhinizedir." Yani bu taknln vebali,
cezas ve gnah dnya ve ahirette sizin zerinizedir, siz onunla hi
kimseye zarar veremezsiniz. Dnya da siz istikrarsz ve geici bir
ekilde ondan istifade ediyorsunuz. Bunun en az cezas vicdann
rahatszl veya misliyle muameledir.
Nitekim mam Ahmed ve Buhar'nin rivayet ettii hadis-i erifte yle
buyurulmaktadr: "Allah'n sahibine ceza vermesini gerektiren haddi
amak ve akraba ile ilikiyi kesmekten daha kt bir gnah yoktur."
Tirmiz'nin Hz. Aie'den rivayet ettii bir baka hadis-i erifte de,
"Sevab en hzl verilen hayr, ana-babaya itaat ve sla-i rahimdir.
Cezas en hzl verilen er ise haddi amak ve akraba ile ilikiyi
kesmektir." buyurulmaktadr.
Bir baka hadis-i erifte de "ki ey vardr ki, Allah bu iki eyin
cezasn dnyada acil olarak verir: Haddi amak ve ana-babaya isyan
etmek" buyurulmaktadr.
Ahirette ise haddi amann kesin cezas cehennemdir. "Sonra dnnz
bizedir" ayetinin ifade ettii mana da budur. Yani kyamet gn, hkm ve
ceza gn dnnz yine bize olacaktr. Biz de size btn amellerinizi haber
vereceiz, onlar tam olarak bildireceiz ve ilediiniz ameller
sebebiyle bunlara en uygun ve eksiksiz karln vereceiz. Kim bu karl
hayrl bulursa Allah'a hamdetsin. Kim de hayrdan baka bir eyle
karlarsa kendi nefsinden bakasn ayplamasn. Bu ifadede yeteri kadar
tehdit ve ibret alanlara ifa verecek tam bir uyar yer
almaktadr.
Fani Olmas Asndan Dnyann Misali24- Dnya hayatnn garip hali una
benzer: Gkten indirdiimiz yamur suyu ile -insanlarn ve hayvanlarn
yedii-yeryz bitkileri yeerir. Nihayet yeryz ziynetlerini taknp o
bitkilerle gayet srada gece veya gndz enirimiz gelir de orasn bir
gn nce hi yokmu gibi kknden biilmi hale getiririz. te biz iyi
dnecek bir topluluk iin ayetleri byle geni geni aklyoruz.
AklamasBu, Cenab- Hakkn, sratle sona ermesi, gzelliinin ve
nimetlerinin sratle ortadan kalkmas asndan dnya hayat iin verdii
bir misaldir. Bunun da hlsas yledir: Dnya hayatnn garip hali, gkten
indirilen yamur suyu ile Allah'n yeryznde kartt bitkiler gibidir.
Yamur yeryzne dt vakit birbiriyle sarma dola olan, birbiriyle karan
ok eitli nebatat yeertir. Bunlardan bir kimi insanlarn yedii eitli
ekil ve cinslerde sebzeler, baklagiller ve meyvelerdir. Dier bir
ksm ise hayvanlarn yedii yemler, otlar vb. bitkilerdir. "Onunla
yeryz bitkileri karr" ayetinin anlam, yamur suyuyla yeryz bitkileri
karr demektir.
Nihayet bitkilerin gelimesi tamamlanp olgunlar. Yeryz de
gzelliini ve geici ziynetlerini taknr. Meyveler, sebzeler, eitli
ekil ve renklerde parlak ieklerle gzel bir ekle brnr. Bu bitkileri
eken ve diken yeryz halk da artk bu meyve sebzeleri
toplayabileceklerini, bu ekinleri biebileceklerini, bunlardan
istifade edebileceklerini zannederler.
te bu srada anszn bir kasrga, souk ve iddetli bir rzgar eser, o
bitkilerin yapraklarn kurutur, meyvelerini rtr.Burada dikkat
edilecek bir husus yeryz anlatlrken buradaki bitkilerin murad
edilmi olmasdr. Zaten konu da anlalmaktadr. Bitkiler de yeryznden
bir paradr.
te "Gece veya gndz emrimiz gelir" ayetinin manas da budur. Yani
gece veya gndz onun helak olmas iin takdir edilen kaderimiz iner.
Orasn bundan nce hi yokmu gibi, hibir nebat yeermemi gibi, yemyeil
ve gz alc durumdan sonra kupkuru, kknden biilmi bir ekin tarlas
haline getiririz.
te btn ilerde ortadan kalkt zaman sanki hi yokmu gibi olur. "O
kasabalarn halk onlara gece uyurlarken onlara azabmzn
gelmeyeceinden emin midirler? Ve yine o kasabalarn halk kuluk vakti
elenirlerken onlara azabmzn gelmeyeceinden emin midirler?" (A'raf,
7/97-98).
Yine Cenab- Hak helak olanlar u ekilde anlatmaktadr: "Nihayet
zalimleri korkun bir lk yakalad. Bylece kendi yurtlarnda diz st ylp
kaldlar. Sanki yeryznde hi yaamamlar gibi izleri silinip gitti."
(Hud, 11/67-68).
mam Ahmed, Mslim, Nesai ve bni Mace'nin Hz. Enes'ten rivayet
ettikleri bir hadis-i erifte yle buyurulmutur: "Dnya ehlinin en
zengini getirilir. Cehenenneme bir defa sokulur ve ona "Hi hayr
grdn m? Sana hibir nimet urad m?" denilir. O da "Hayr" der. Sonra
dnyada en byk sknty eken kii getirilir. Cennet nimetlerine bir defa
batrlr. Sonra ona "Hi sknt grdn m?"denilir. Oda "Hayr"der."
Bundan sonra Cenab- Hak "... Ayetleri byle geni geni aklyoruz"
buyurdu. Yani dnyann halini ve sratle yok olacan aklayan bu apak
misal gibi, tevhid ve cezann ispatn ve insanlarn dnya ve ahirette
huzurla yaamalarna vesile olacak hereyi gsteren delil ve hccetleri
Allah'n ayetleri konusunda dnen, dnyann dnyaya aldanan ve
nimetlerinden istifade eden dnya ehlinden sratli bir ekilde ayrlaca
hakkndaki bu misalden ders ve ibret alma hususunda dnce ve akllarn
kullanan bir topluluk iin geni geni aklyoruz. nk dnyann tabiat onu
arzu edenden kamaktr, dnyadan kaan da yakalamaktr.
Dnyann yeryz bitkilerine benzetilmesi Allah'n kitabnda pek ok
yerde gemektedir. Hadid sresindeki az nce belirtilen ayette yine
Kehf sresindeki u ayette bu misal verilmektedir: "Sen onlara dnya
hayatn misal olarak ver. (Geici dnya hayat una benzer): Biz gkten
yamur suyu indiririz. Yeryzndeki bitkiler bu su ile karp yeerir. En
sonunda da kuruyup rzgarn savurduu erp haline gelir. Allah her eyin
stnde bir kudret sahibidir." (Kehf, 18/45).
Zmer suresinde ise yle buyurulur: "Grmyor musun? Allah gkten su
indirip, onu yer altndaki kaynaklara katar, sonra onunla eitli
renklerde bitkiler karr. Sonra o bitkiler kurur, sararp solduklarn
grrsn. Sonra da Allah onlar er-p haline getirir. phesiz ki bunda
akl sahipleri iin ibret vardr." (Zmer, 39/21).
Cennete Tevik, yi Amel leyenlerle Kt Amel leyenlerin Ahiretteki
Durumlar25- Allah (kullarn) huzur ve selmet yurduna (cennete) arr
ve dilediini doru yola iletir.
26- Gzel amel ileyenlere en gzel mkfat ve daha fazlas vardr.
Onlarn yzlerinde keder ve zilletten bir eser yoktur. te bunlar
cennetliktir. Orada ebed kalacaklardr.
27- Kt amel ileyenlerin cezalar ise ktlkleri kadardr. Onlarn
yzlerini zillet kaplayacak, kendilerini Allah'tan (Allah'n
azabndan) koruyacak hi bir kimse de bulunmayacaktr. Yzlerini sanki
gecenin karanlndan bir para (zulmet) kaplamtr. te bunlar
cehennemliktir. Orada ebed kalacaklardr.
AklamasCenab- Hak dnyay ve dnyann sratle yok olacan zikrettikten
sonra cennete tevik edip davet etti. yle buyurdu: "Allah (kullarn)
huzur ve selamet yurduna (cennete) arr."
Yani Allah cennete gtrecek iman ve salih amele davet ediyor.
Cennet her eit afet, leke, noksanlk, ve kederden salim olduu iin
Yce Allah ona bu ismi verdi.
Allah'n selmet yurduna davet edip imanla emretmesi btn insanlar
iindir. Dilediini de cennete ulatran doru yola muvaffak klar. Doru
yol, inanlar, ahlk esaslar ve hkmleriyle slm dinidir. nk slm yolu
erilii olmayan dosdoru bir yoldur. manla emrolunmann aksine hidyet
ilh iradeye mahsustur.
Bilindii gibi hidayet iki eittir.
1- rad ve dellet (yol gsterme) manasnda hidayet. Bu, btn
insanlar iin umumidir. Bu imana ve slm'a davet etmektir.
2- Tevfik (doru yola iletme) manasnda hidayet. Bu, Allah'n
kullarndan hak yola eritirdii, diledii kimselere mahsustur. Bunun
manas, Allah'n yardmc olmas ve muvaffak klmasdr.
Bu slm'a davetin sebebi davet edilenlere menfaati salamaktr. nk
dnyada iman ve amel-i salih ile gzel amel ileyenlere ahirette en
gzel mkfat verilecektir.
Nitekim Cenab- Hak yle buyuruyor: "yiliin mkfat ancak
iyiliktir." (Rahman, 55/60).
Bu ekilde olan kullara daha da fazla mkfat vardr. Bu da gzel
amellerin sevabnn on misliyle katlanmas veya yedi yz misline kadar
kmas hatta daha da fazlasnn verilmesidir.
Btn bu verilenlerden daha fazlas, daha by "Allah Teal'nn
cemaline bakmaktr."
mam Ahmed, Mslim ve bir grup hadis imam Suheyb (r.a.)'den
rivayet ediyorlar ki: Peygamberimiz (s.a.) "Gzel amel ileyenlere en
gzel mkfat ve daha fazlas vardr" (Yunus, 26) ayetini okudu ve yle
buyurdu: "Cennetlikler cennete, cehennemlikler cehenneme girdii
zaman bir mnadi nida eder, der ki: "Ey Cennet Ehli! Allah nezdinde
size verilen bir vaad vardr. Allah o vaadi yerine getirmeyi
istiyor. Cennet ehli derler ki: O nedir? Allah bizim amel
terazilerimizi arlatrmad m? Yzlerimizi nurlandrmad m? Bizi
cehennemden koruyup cennete koymad m?" Peygamberimiz (s.a.) szne
devam etti: "Onlar iin perde kaldrlr. Cenab- Hakka bakarlar.
Allah'a yemin ederim ki, Allah onlara kendisine bakmaktan daha
sevimli ve gzlerini aydn klacak daha gzel bir nimet
vermemitir."
bni Cerr ve bni Eb Hatim Ebu Musa el-E'ar'den rivayet ediyorlar
ki: Peygamberimiz (s.a.) yle buyurdular: "phesiz kyamet gn Allah
bir mnadi gnderir. Mnadi batakilerin de sondakilerin de iitecei gr
bir sesle der ki: Ey Cennet ehli! Allah size en gzel mkfat ve daha
fazlasn vaad etti. En gzel mkfat cennettir. Daha fazlas da Rahmann
cemaline bakmaktr."
Bu ayetin bir benzeri de u ekildedir: "Allah yaptklar amellerle
ktlkte bulunanlar cezalandracak gzel amel ileyenleri de daha
gzeliyle mkfat-landracaktr." (Necm, 53/31).
"Onlarn yzlerinde keder ve zilletten bir eser yoktur." Yani
kfirlerin yzn kaplayan simsiyah duman, kapkara toz, horlanma ve
kmseme onlarn yzn kaplamaz; onlara ne ite ne dta kmseme yoktur.
Bilakis onlar Ce-nab- Hakkn buyurduu gibi "Allah onlar o gnn
iddetinden korur. Yzlerine gzellik verir, kalplerini sevinle
doldurur." (nsan, 76/11).
Kfirlerin yzlerinde iki sfat vardr.
1- "Kater", yzlerinde siyahlk... u ayette de gemektedir: "O gn
tozlanm ve karanlk brm yzler vardr." (Abese, 80/40).
2- "Zillet", horlanma, aalanma u ayette de gemektedir: "O gn bir
ksm yzler zelil ve periandr, uram yorulmutur." (Gaiye, 88/2-
3).
te bu zellikleri tayan cennetliklerdir, bakalar deil. Cennet
ehli orada ebed olarak kalacaklardr. Orada zeval de, nimetin sona
ermesi de yoktur.
Cenab- Hak saadete erenlerin durumunu haber verdikten sonra
bedbaht olanlarn durumuna da temas etti. Bu, Kur'an slbundaki
karlatrma ve denge salama hususundaki umumi bir metoddur.
Allah'n birinci gruba kar muamelesi ltuf ve ihsanda bulunma,
ikinci gruba kar muamelesi de adaletle muameledir.
Dnyada -kfr, irk ve zulm gibi- masiyet ve gnahlar ileyenlere
verilecek olan karlk da adil bir cezadr. O da ktl misliyle
cezalandrmak, daha fazla ceza vermemektir.
Nitekim Cenab- Hak bir ayet-i kerimede "O gn kimse kimseye bir
fayda salayamaz. Ogn emir Allah'ndr." (nfitar, 82/19)
buyurmaktadr.
Yine Cenab- Hak "te o gn insan:" Kaacak yer neresi?" der. Hayr,
hayr! Snacak bir yer yoktur. O gn herkesin varp duraca yer ancak
Rabbi-nin huzurudur." (Kyame, 75/10, 12).
"Yzlerini sanki gecenin karanlndan bir para (zulmet) kaplamtr."
Yzlerini son derece karanlk ve zulmetli gecenin karanlndan siyah
perdeler ve siyah paralar kaplamtr: Nitekim Cenab- Hak yle
buyuruyor:
"O gn baz yzler aaracak, baz yzler kararacaktr. Yzleri
kararanlara yle denilecektir: man ettikten sonra inkr m ettiniz? O
halde inkr ettiinizden dolay azab tadn."
'Yzleri aaranlar ise Allah'n rahmetindedirler. Onlar orada ebed
kalacaklardr. " (l-i mran, 8/106,107).
Baka bir surede de "O gn parlayan, glen ve sevinen yzler vardr.
Yine o gn tozlanm ve karanlk brm yzler de vardr. te bunlar kfirler
ve facirlerdir." (Abese, 80/38, 42).
"te bunlar cehennemliktir." Yani bu sfatlarla muttasf olanlar
cehennem ehlidirler, onlar ebed orada kalacaklardr.
Mahlukatn Maher Yerinde Toplanmalar Ve Allah'a Ortak Koulanlarn
Mriklerden Ber Olduklarn ln Etmeleri28- O gn btn insanlar bir araya
toplarz. Sonra Allah'a ortak koanlara yle deriz: "Siz ve Allah'a
ortak kotuklarnz, yerinizden kmldamayn." Sonra mriklerle ortak
kotuklar eyleri birbirinden ayrrz. Ortak kotuklar eyler (putlar
mriklere) yle derler:.Siz bize tapmyordunuz."
29- Bizimle sizin aranzda ahit olarak Allah yeter.'Bize
taptnzdan da hi Orada herkes daha nce yaptklarndan dolay imtihan
verir. Hak olan Mevllarna dndrlrler. (Allah'a ortak olarak)
uydurduklar eyler de kendilerinden ayrlp kaybolur.
AklamasBu, kyamet tablolarndan ak-seik bir tablodur. Burada
mriklerle sahte tanrlar arasndaki irk alkas konu edilmektedir.
Allah peygamberine diyor ki: Ey Peygamber! Btn yeryz halkn,
insanlar, cinleri, iyileri ktleri ile bir araya toplayacamz o gn
dn. Onlarn aralarnda daha nce anlatlan gzel amel ileyenlerle kt
amel ileyenler de olacaktr. Nitekim Cenab- Hak yle buyuruyor:
"Hibir kimseyi geride brakmadan, onlarn hepsini bir araya
toplayacaz." (Kehf, 18/47).
"Sonra mriklere" Allah'la birlikte O'na ortak koanlara yle
deriz: Siz de Allah'a ortak kotuunuz eyler de yerinizden kmldamayn.
Size ne ekilde muamele edileceini grmeden yerinizden ayrlmayn; u
ayette buyrulduu gibi: "Onlar (yerlerinde) durdurun. nk onlar
sorguya ekileceklerdir." (Saffat, 37/24) Bu ayette btn mahlkat nnde
azarlama ve vaid (azapla korkutma) manas vardr.
Sonra mriklerle ortak kotuklar eyleri birbirinden ayrrz, dnyada
iken aralarnda bulunan irtibat keseriz.
Mriklerin Allah'a ortak kotuklar eyler kendilerine tapanlardan
uzak olduklarn ifade ederek yle derler: Gerekte siz bize
tapmyordunuz. Siz ancak Allah'a e komanz emreden ve sizlerin de
itaat ettiiniz eytanlara tapyordunuz. Bu ifadede tehdit ve vaid
(azapla korkutma) vardr. nk o anda mriklerin putlardan efaat
mitleri yklmaktadr.
Allah'a irk koulan eyler ya Allah'tan baka kendilerine ibadet
edilen melekler, veya sa Mesih (a.s.) yahut Allah'n konuturduu
putlardr. Evl olan gre gre buradaki "Allah'a irk koulan eyler''den
murad Allah'tan baka kendisine taplan put, Gne, Ay, melek, insan ve
cin gibi her eydir.
Bize tapn diye sizi davet etmediimize, size byle bir eyi
emretmediimize ve sizin bu hareketinize raz olmadmza ahid ve hakem
olarak Allah yeter! Bu ayet mriklere ve putperestlere bir
tehdittir.
Bize taptnzdan da hi haberimiz yoktu. Byle bir eyi bilmiyorduk,
grmyorduk; bundan da raz olamazdk. Kurtub diyor ki: Biz
ibadetinizden habersiz idik, duymuyor, grmyor, dnmyorduk. nk biz
ruh tamayan cansz varlklar idik.
Orada hesap noktasnda kyamet gn herkes daha nce yapt hayr veya
er amellerini bilir, tadar ve imtihan verir. Bu ameller nasl idi?
irkin mi, gzel mi olduunu renin. Tpk imtihana girip de kendi
durumunu renen kii gibi. Nitekim bir ayet-i kerimede "O gn btn
gizli iler yoklamaya tabi tutulur." (Tark, 86/9)
buyurulmaktadr.
"Hak olan Mevllarna dndrlrler." Allah'a evrilirler. Btn iler son
derece adil bir hakem olan deimeyen ve daimi olan Hak Teal'ya,
Allah'a dner. O kesin hkmn verir ve cennetlikler cennete,
cehennemlikler cehenneme girer. Bu putlar ve Allah'a ortak koulan
eyler hari..
"Uydurduklar eyler de kendilerinden ayrlp kaybolur." Yani
mriklerin iftiralar ve Allah'a iftira ederek O'nu brakp taptklar
eyler, Allah'a e saydklar sahte tanrlar btn bunlar ayrlp
kaybolurlar. Onlara ne yardmc kalr ne de efaati. O gn her ey Allah
Teal'ya aittir.
Bu ayet de mriklerin putlarn kendilerine efaati olacaklar ve
onlara tapmann kendilerini Allah Teal'ya yaklatrd eklindeki
iddialarnn aslsz olduuna dair bir uyandr.
Mriklerin Allah'n "Rab" Sfatna nanmalar Deliliyle Tevhidin spat
Edilmesi31- De ki: Size gkten ve yerden rzk veren kimdir? Size
kulak ve gzleri baheden kimdir? lden diriyi ka ran diriden de ly
karan kimdir? Btn ileri dzene koyan kimdir? "Allah'tr"
diyeceklerdir. De ki: O halde Allah'tan hi korkmaz msnz?
32- te bu, "Hak" olan Rabbiniz Allah Hakkn dnda sapklktan baka
ne vardr? yle ise nasl (Hak'tan) dndrlyorsunuz? 33. Bylece Rabbinin
(Hak) yoldan kanlar iin syledii "Onlar iman etmezler" sz gereklemi
oldu.
AklamasEy Peygamber! Mekke mriklerine ve benzerlerine yle de ki:
Gkten yamuru indiren kimdir? Bu yamur yeryznn ekinler, iekler ve
aalarla yeermesine sebep olmaktadr. Yerden hububat, zm, hayvan
yemi, zeytin, hurma aac, aalar birbirine girmi baheler, pek ok
meyveler yetimektedir.
Nitekim Cenab- Hak yle buyurmaktadr: "De ki: Sizi yoktan var
eden size kulaklar, gzler, kalpler veren O'dur." (Mlk, 67/23).
Bu duyular ilim, bilgi ve bu dnyada olup bitenleri idrak etme
vastalardr.
Burada sadece gz ve kula zikretmitir. nk be duyunun en
nemlileri, yani ilim elde etme vastalar bunlardr.
Byk kudretiyle hayat ve lm emreden kimdir? O diriltir, ldrr,
lden diriyi karr, diriden ly karr. Tpk hurma ekirdeinden hurma
aacn, yumurta veya nutfeden hayvan kartt gibi, yine bunun aksi
olarak aatan ekirdek veya tohumu, hayvandan yumurta veya meniyi
kartt gibi.
Btn bu misallerde hayat ve lm alametlerini icat etmeye delil
vardr. Bitkilerdeki hayatn almeti gelimedir. Hayvanlarda ise
gelime, irade ile yaplan harekettir.
Baz alimler ise ayette geen "hayat" ve "lm" manev bir ekilde
kfirden mminin, mminden kfirin kmas eklinde tefsir etmilerdir.
Tefsir alimlerinin ounluu ayeti birinci mana ile aklamlardr.
Raz'nin dedii gibi birinci mana geree daha yakndr.
Mfessirler, canllara nutfe ile, llere yumurta ile misal verirken
insanlarn genellikle baktklar zahiri durumu, hareket ve gelimeyi
dikkate almlardr. Bu gr bugn biyoloji bilginlerinin syledii
ekirdek, yumurta, meni ve nutfede hcre hayatnn bulunduu eklindeki
aklamalaryla eliki arz etmemektedir. nk bu hayat hareket ve gelime
bulunmayan zel bir hayat eklidir.
Modern ilimde diriden lnn kmasna misal olarak insan vcudunun kan
ve derideki l hcreleri atmas, buhar ve terle dar kmas, lden dirinin
kmasna misal olarak hararetle yanan gdayla insan almas ve ondan
kann meydana gelmesi verilebilir.
Yeni bilim adamlar "Diri ancak diriden kar" derlerse, phesiz
birinci hayatn Allah'n yaratmasyla olduunu kabul etmektedirler.
Durum nasl olursa olsun ayetten maksat Allah'n kmil bir kudret
sahibi olduunu, hayat ve lm kendisinin yarattn misallerin hepsinde
de ispat etmektir. Kur'an'n genel ve mutlak ifadeleri ilmin kabul
ettii herhangi bir misale uygulanabilir.
Btn cihann ilerini dzene koyan, her eyin mlkiyetini elinde tutan
kimdir? Halbuki O, tasarruf sahibidir, hakimiyet sahibidir, Onun
hkmne karacak hikimse yoktur. Kullan yaptklar ilerden sorumlu olduu
halde O yapt ilerden sorumlu deildir.
Mrikler bu be soruya karlk olarak "Bunlar yapan Allah'tr",
demekten kendilerini alamadlar. Durum gayet ak olduundan, gerekte
daha baka verilecek hibir cevap da bulunmad iin kibirlenmeden, inat
etmeden, tereddt ve pheye dmeden "yoktan var eden de yok eden de
Allah'tr", diye cevap vermekten baka are bulamadlar.
Ey Rasulm! Gerei itiraf ettiklerinde onlara de ki: Hibir ey
Allah'a e ve ortak olmad ve bu fani varlklarn hibir faydas veya
zarar dokunmad halde, bunlar Allah'a irk komak ve Allah'tan bakasna
tapmak suretiyle kendinizi Allah'n cezasna arptrmaktan saknmyor
musunuz?
te bu, son derece stn yaratma kudreti ve esiz irade ile muttasf
olan, sizi yaratan, ltfuyla sizi terbiye eden ve btn ilerinizi
dzene koyan Allah'tr. badete lyk olan Allah'tr. "Rab" sfat bizzat
kendisiyle var olan Rab-binizdir. Sizi yoktan var eden, size rzk
veren, btn ilerinizi dzene koyan O'dur. O'ndan baka hibir ilh
yoktur, O'ndan baka ibadete lyk hibir varlk yoktur.
Hak olan, bizzat kendi zatyla var olan Rabbiniz Allah olduuna
gre, hak szn ve hak davrann dnda dallet ve batldan baka bir ey
yoktur. Hakla batl arasnda hibir balant yoktur. Kim Allah'a kulluk
manasndaki hak izgisini aarsa dallete der.
yle ise nasl haktan dallete dndrlyorsunuz? Nasl haktan batla,
bidayetten dallete evriliyorsunuz? Bu ne akln, ne de mantn kabul
edecei bir eydir.
"Bylece Rabbinin (hak) yoldan kanlar iin syledii "Onlar iman
etmezler" sz gereklemi oldu." Yani rububiyet ve ulhiyet sadece
Allah'a ait olduu gibi Allah'n, yoldan kanlar iin -kfrde inat
edenler ve dallet zerine srar edenler iin; hak, hidayet ve tevhid
dairesinden kanlar iin- verdii "Onlar iman etmezler" hkm, sz ve
tehdidi gerekleti. Bylece onlarn iman etmeyecei kesinleti. Allah da
bunu gayet iyi biliyordu. Allah'n onlar hakkndaki "Bunlar zillet
iinde olacaklar ve imanlar mmkn olmayacaktr." seklindeki sz
gereklemitir. Buradaki "sz" ile vaid (azapla korkutma) da murad
edilmi olabilir. "Onlar iman etmezler" ifadesi gerekleen szn
sebebini beyan etmek iin, "nk onlar iman etmezler" manasndadr.
kfrlerinde srar edenlerin imanndan umutsuz olmak gerektiini aka
ifade etmektedir. Ancak bu gibi kimselerden bakalarn
zikretmemektedir. nk kfrde srar etmeyen iman eder, Allah ve Rasulne
itaat ederse bu kimsenin iman etmesi ve azaptan kurtulmas mid
edilir. Bu kimsenin nnde hibir engel yoktur. Nitekim herhangi bir
kfirin iman etmesi iin de hibir engel bulunmamaktadr. Ancak o kendi
isteiyle iman etmemekte ve kfrde srar etmektedir.
Cenab- Hak bu konuda yle buyurmaktadr: "Haklarnda Rabbinin hkm
gereklemi olanlar iman etmezler. Onlara her trl delil gelse de,
ackl azab grmedike (iman etmezler.) (Yunus, 10/96, 97).
bni Kesir son ayeti (Yunus, 33) mrikler hakknda kabul etmekte ve
yle demektedir: Nasl o mrikler Allah'n yaratc, rzk verici,
Peygamberlerini ve btn varlk leminde tek tasarruf sahibi olduunu
itiraf etmekle birlikte, kfre dm ve Allah'a irk koup Allah'la
birlikte baka eylere tapmada devam etmilerse onlarn cehennemde
kalacak bedbahtlar olmas da onlar iin bir gerek haline
gelmitir.
"... Ancak kfirlere azap edilecei sz hak oldu, dediler." (Zmer,
39/71).
ldkten Sonra Dirilmenin spat34- De ki: "(Allah'a) ortak
kotuklarnz arasnda yaratklar yoktan var edecek, ldkten sonra da
tekrar diriltecek biri var mdr? De ki: "Ancak Allah yaratklan
yoktan var eder, ldkten sonra da tekrar diriltir. yle ise nasl
(haktan) dndrlyorsunuz?"
35-De ki: "(Allah'a) ortak kotuklarnz P arasnda hakk gsterecek
biri var m- dr?1 De ki: "hakk gsterecek ve ona ile- tecek olan
AUahtr- halde tekkn Ueten m*' y^sa hidayet verilmedike kendi
kendine doru yolu bulamayan m, kendisine uyulmaya daha lyktr. O
halde ne oluyor size? Nasl hkmediyorsunuz."
36- Onlarn ou ancak zanna uyarlar. Zan ise hakka kar hibir ey
ifade etmez. phesiz Allah onlarn yaptklarn ok iyi bilir.
AklamasEy Peygamber! Mriklere de ki: Yer ve gkleri ilk defa
yoktan var eden, sonra yer ve gklerdeki mahlkat yaratan kimdir?
Allah'tan baka ister put, heykel, melek ve cin olsun isterse
peygamber olsun buna kimin gc yetebilir? Kim btn yaratklar ldkten
sonra tekrar yeni bir ekilde yaratabilir?
Onlar dmanlklar ve kibirleri sebebiyle ldkten sonra dirilmeye
inanmadklar iindir ki, daha nce geen be soruya cevap verdikleri
halde bu sorulara cevap vermediler. Bunun zerine Cenab- Hak "De ki:
Allah'tr..." ayetiy-le bu sorulara cevap verdi.
Yani Ey Rasulm! mahlkat ilk defa yaratmaya, sonra da tekrar
diriltmeye muktedir olan Allah'tr. nk ilk defa yaratmaya kadir olan
tekrar diriltmeye de kadirdir. Bunu yapacak, hibir ee ve ortaa,
yardmcya muhta olmadan sadece kendisi yerine getirecek olan Cenab-
Haktr.
Ancak mrikler yaz mevsiminde yamurla bitkilerin ortaya kmalar, k
mevsiminde kuruyup gitmeleri ve gelecek yaz mevsiminde tekrar
ortaya kmalar gibi gzleriyle grdkleri gerekler sebebiyle bitkileri
ilk defa yaratann ve sonra da tekrar diriltenin Allah olduunu
itiraf ediyorlar ama insan ve dier canllarn tekrar dirileceini inkr
etmektedirler.
"yle ise nasl oluyor da hak'tan dndrlyorsunuz?" Nasl hidayet
yolundan batla, tevhid yolu olan hak yoldan irk ve puta tapma yolu
olan dallet yoluna sapyorsunuz?
Eer siz yaratlnz, akllarnz, grleriniz ve mtalaalarnza gre
bitkilere tekrar hayat verenin Allah olduunu kabul ediyorsanz, peki
ne diye Onun kudretiyle insana tekrar hayat vereceini itiraf
etmiyorsunuz? Bu, sizin ldkten sonra dirilmeye ve kyamet gn hesap
vermeye iman etmenize sebep olur diye mi?
Bundan sonra Allah Teal rububiyet (rab olma) vasflarndan birine
ait bir soru sordu: "De ki: Allah'a ortak kotuklarnz arasnda..."
"Ey Habibim! Onlara, yle syle: Ya ftrat ve igdsyle veya gz kulak
gibi organlarla, yahut akl ve fikirle, veyahut semav kitaplar ve
peygamberlerin hidayeti ile sizin Allah'a ortak kotuunuz putlar
arasnda sapk ve akn bir kimseyi hidayete erdirecek biri var mdr?
Yoksa onlar btn bu hususlardan aciz midirler?
Bu "hidayet" meselesi tamamen yaratma ve var etme gibidir.
Nitekim Ce-nab- Hak yle buyurmaktadr: "Rabbimiz her eye takdir
ettii ekli verip sonra da doru yolu gsterendir, dedi." (T-H,
20/50).
Mrikler Allah'a ortak kotuklar eylerin yaratma ve hak yola
iletme gibi eyleri yapamayacaklarn tamamen idrak edipte verecek
cevap bulamaynca onlarn yerine Allah cevap verdi:
"De ki: Hakk gsterecek olan ve hakka iletecek olan Allah'tr."
Yani Ey Ra-sulm! Onlara unu syle: Meydana getirdii delil ve
hccetlerle, gnderdii peygamberlerle, indirdii kitaplarla, akl ve be
duyu vastasyla insana bahettii ilim, bilgi ve imanla hakk gsteren
ve hakka ileten yalnzca Allah'tr.
Hakka, doru yola ve imana hidayet etmeye muktedir olan Allah m,
yoksa bakas (yani Allah) kendisine hidayet vermedike kendi kendine
doru yolu bulamayan kimse mi? Hangisi szne uyulmaya ve emrine itaat
edilmeye daha lyktr?
Bu ifadeler Allah'a ortak koulan melekler, Mesih ve zeyr gibi
kimseleri de iine almaktadr.
O halde ne oluyor size? Nasl hkmediyorsunuz? Size ne oldu da,
Allah ile yaratt mahlkatn bir tutuyorsunuz, Allah'tan bakasna
tapmann ve onlarn efaatlerini beklemenin caiz olduuna
hkmediyorsunuz?
Bu ifade onlarn Allah'a ibadet etme ile her eyden aciz Allah'a
ortak kotuklar eylere tapmay bir tutmak gibi haddi aan hkmlerinden
son derece hayret etme ifadesidir.
Bundan sonra Cenab- Hak mriklerin bu ekilde inanmak, irk komak
ve Allah'tan bakalarna tapnma hususunda hibir delil ve burhana
uymadklarn ancak hepsinin bo kuruntu ve hayal grme eklindeki zayf
kanaatlar-na ve, zanna uyduklarn aklamaktadr. Bu zannn ise onlara
hibir ekilde faydas olmayacaktr. nk eli bo olan kii deimez hakkn
-yani kesin bilgi ve doru inancn- istendii noktada hibir ey
veremez.
phesiz Allah onlarn davranlarn gayet iyi bilir. Btn kesin
deliller Rasulullah (s.a.)'n doruluunu gsterdii halde O'nu
yalanlamak gibi, hccet ve delil olmakszn babalar ve atalar krkrne
taklit etmek gibi her davrana kar Allah onlarn cezalarn
verecektir.
Bu onlara kar bir tehdit ve cehennem azabyla yaplan iddetli bir
uyandr. nk Allah onlara bu yaptklarna karlk tam bir ceza vereceini
bildirmitir.
Ksacas, geen ayetler Allah'n varlna delil olarak eyi ihtiva
etmektedir.
1- O, rzk veren, gz ve kula var eden, lm ve hayat yaratandr.
2- O, insan, yeryzn, gkleri ve ikisi arasndaki varlklar
yaratandr.
3- O, hidayet etmeye kadir olandr. Allah'n varlna nce yaratc
olmas, ikinci olarak da hidayet vermesinin delil getirilmesi
Kur'an'da pek sk grlen bir ifade tarzdr.
Kuran Allah'n Kelamdr Ve Araplara Meydan Okumaktadr37- Bu Kur'an
Allah'tan bakas tarafndan uydurulan bir ey deildir. Ancak O daha
nceki kitaplar dorulayan ve ezel kitab aklayan bir kitaptr.
lemlerin Rabbi olan Allah'tan indirildiinde asla phe yoktur.
38- Yoksa onlar "Kur'an' Muhammed uydurdu" mu diyorlar. Onlara
de ki: "ddianzda samimi iseniz Allah'tan baka gcnzn yettii herkesi
yardmnza arn da, onun benzeri bir sure meydana getirin."
39- Daha dorusu onlar ilmini kavrayamadklar ve henz aklamas
kendilerine gelmemi olan Kur'an' yalanladlar. Onlardan ncekiler de
byle yalanlamlard. Bak, O zalimlerin sonu nice oldu?
AklamasBu ayetler Kur'an- Kerimin bir mucize "ve Allah'n kelm
olduunu beyan etmektedir. Bu slm dininin inan ve esaslarndan
biridir.
Bu mana Kur'an'n Allah katndan olduunu ve Muhammed (s.a.)'in
kendisinin uydurduu bir kitap olmadn, sadece Hz. Peygamber
(s.a.)'in doruluuna ehadet eden ebed bir mucize olduunu ispat etmek
iin Kur'an'da birka defa tekrarlanmtr. Allah Teal'nn ha.dis-i
kudsideki u sznn manas da budur: "Kulum, (yani Muhammed (s.a.))
benden tebli ettii her eyde doru sylemitir."
Ayetin manas udur: Kur'an'n Allah'tan bakas tarafndan uydurulmas
hi uygun deil, hatta mmkn de deildir. nk Kur'an fesahati ve
belgati, zl oluu, gaybdan haber vermesi, getirdii eriatn asaleti,
dnya ve ahiretle ilgili faydal eitli bilgi ve manalar ihtiva etmesi
sebebiyle ancak Allah tarafndan gnderilebilir. Kur'an yaratklarn
kelmna benzemeyen Allah kelmdr, Allah'tan baka kimse onunla
yanamaz, benzerini meydana getiremez.
Rivayete gre Ebu Cehil yle demitir: Muhammed hibir beere yalan
sylememitir. Hi Allah adna yalan syler mi?
Ayrca Kur'an Hz. brahim, Hz. Musa ve Hz. sa (a.s.) gibi daha
nceki peygamberlere gnderilen ilh kitaplara uygundur ve bu kitaplar
tasdik etmektedir. Yine tevhid inanc, Allah'a ve ahiret gnne iman
gibi dinin esaslarna davet, salih ameller ve gzel ahlk konularnda
nceki kitaplara muvafktr. Ayn zamanda nceki kitaplar korumakta,
nceki kitaplarda meydana gelen tahrif ve deitirmeleri aklamaktadr.
Nitekim Cenab- Hak yle buyurmaktadr: "Biz sana kendisinden nceki
kitaplar tasdik eden ve onlar koruyan bu kitab hak ile indirdik."
(Maide, 5/48).
"Ezel kitab aklayan" hkmleri, er' esaslar, hell ve haram, ibret
ve nasihatlan, edepleri, ahs ve itima ahlk zl ve ifa verici
slubuyla beyan eden bir kitaptr.
"Onda phe yoktur." Kur'an'da asla ek ve phe yoktur. Gayet ak
olmas, hakk, hidayeti ve doruyu aklamas sebebiyle dnen hibir
kimsenin Kur'an hakknda pheye dmesi uygun bir hareket deildir.
"Allah tarafndan" yani elikilerden ve birbirinden farkl
ifadelerden salim olmas sebebiyle, bakas tarafndan deil, Allah
tarafndan indirilmi ve vahyedilmitir. Cenab- Hak yle buyuruyor:
"Eer Kur'an Allah'tan bakas tarafndan indirilmi olsayd, onda
birbirine zt olan pek ok ey bulurlard." (Nisa, 4/82).
Bundan anlalyor ki Allah Teal Kur'an' u be zellii ile
tantmtr:
1- Allah'tan bakasnn uydurmas kesinlikle mmkn deildir. nk Kur'an
mucize'dir. Hibir beer ona muktedir olamaz.
2- Kur'an, dinin esaslar ve faziletli ameller hususunda nceki
kitaplar dorulayan ve koruyandr. Kur'an, gemi ve gelecekteki gayb
olaylardan haber verdii iin mucizedir. "Daha nceki kitaplar
dorulayan" ayetinin manas da budur.
Gelecee ait gaybdan haber verip de haber verdii ekilde meydana
gelen olaylardan biri Cenab- Hakkn u ayet-i kerimesidir: "Elif,
Lam, Mim... Rumlar malp oldu." (Rum, 30/1-2).
Yine Fetih sresindeki u ayet-i kerimesidir: "phesiz ki Allah
peygamberinin ryasn doru kard. Elbette sizler... Mescid-i Haram'a
gireceksiniz." (Fetih, 48/27).
Ayrca slm devletinin hakimiyeti hakknda u ayet-i kerimedir:
"Allah iinizden iman edip salih amel ileyenlere kesinlikle vaad
etmitir ki, mutlaka... kendilerini de yeryznde miras klacaktr."
(Nur, 24/55) Btn bu ayet-i kerimeler bu haber vermenin Allah
tarafndan bir vahiyle meydana geldiine dellet etmektedir.
3- Kuran insann muhta olduu er' hkmleri, din ve dnyev pek ok
ilimleri geni geni aklamaktadr: Kur'an'da akaid ilmi yani Allah'
zat ve sfatlaryla Onun meleklerini, kitaplarn, peygamberlerini ve
ahiret gnn haber veren bilgiler vardr. Yine Kur'an'da fkh ilmi yer
almaktadr.
Kur'an'da ayrca "Af yolunu tut. yilii emret ve cahillere aldr
etme!" Araf, 7/199) ayetinde ve "phesiz ki Allah adaletli
davranmay, iyilikte bu-'.anmay ve akrabalara yardm etmeyi emreder.
Fuhu, ktl ve zulm yanklar" (Nahl, 16/90) gibi sosyal dzeni salayc,
insanlar arasnda sevgi ve beraberlii oluturacak esaslar ortaya
koyan emir ve tavsiyeler yer almaktadr.
te "O her eyi geni bir ekilde aklar." (Yusuf, 12/111) ayetinin
manas ia budur.
4- Pek ok ilimleri beyan etmesi ve iinde birbiriyle elikili olan
ifadelerin Dulunmamas sebebiyle Kur'an'da hibir ek ve phe
yoktur.
5- Kur'an Allah tarafndan gnderilmi ve bunun iin uyarc olmas
bak-zndan Muhammed (s.a.)'e Ruhu'1-Emin (Cebrail) vasta klnmtr.
Bundan sonra Cenab- Hak "Kur'an' Muhammed'in uydurduunu" ileri
suren bilgisiz mrikleri reddetti ve bunda samimi i