This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
unda aikrZalos Tu ara sabWoTa simbolika sajaro adgilebSi?
ori azri
momxregia TorTlaZesaqarTvelos parlamentis wevri
Cvens qveyanaSi, romelsac sabWoTa periodma inte-leqtualuri da ekonomikuri TvalsazrisiT, saSineli daRi daaCina, sabWoTa simbolika da saxelwodebebi unda aikrZalos. ratom unda erqvas guriaSi erT-erT so-fels `oqtomberi~?! mas xom komunistebamde mSvenieri saxeli _ jvarcma erqva.
sabWoTa simbolikis araTu arsebuli nimuSebi unda movspoT, aramed kanoniT unda avkrZaloT am simbolo-ebis gamoyeneba. Tavi unda davizRvioT, raTa xval, zeg vinmes ar gauCndes survili da sabWoTa lideris saxeli ar daarqvas quCas, partias, an sabWoTa stilis barelie-fi ar gaakeTos.
mimaCnia, rom sabWoTa kavSirTan dakavSirebuli qan-dakebebi, nagebobebi da saxelwodebebi unda daviviwyoT. es simbolika im ideologiis nawilia, romelsac saqar-Tvelo samudamod unda daemSvidobos.
zogierTi oponentisgan momismenia, rom es Cveni is-toriaa da amitom unda SevinarCunoT. me maT Sevaxseneb, rom aseTive istoriaa `didi Turqoba~ da `didi arabo-ba~, monRolebis periodi. maTi mosagonari simboloebic unda davtovoT, rom gvqondes?
me rom romelime sxva qveyanaSi menaxa sabWoTa simbo-lika, vifiqrebdi, rom am mTavrobas sabWoTa reJimis sawinaaRmdego araferi aqvs. Cveni qveyana nabij-nabij miiwevs evrointegraciisken da am sakiTxSi maTi gamo-cdilebac unda gaviziaroT. magaliTad, baltiis samma qveyanam ukve miiRo es kanoni. 2006 wlis 25 ianvars evrosabWos saparlamento asambleam miiRo rezolucia, romelSic avtoritaruli da totalitaruli reJimebis danaSaulebi kacobriobis winaaRmdeg Cadenil borote-bad aris aRiarebuli. bolo etapiRaa darCenili, rom faSisturi da sabWoTa simbolika gaTanabrdes erTma-neTTan.
kanoni ar Seexeba kerZo koleqciebSi Senaxul monete-bs da sxva istoriul nivTebs. aseve, nebismier adamians kvlav eqneba ufleba, gaakeTos sabWoTa lideris biusti da daidgas saxlSi. Tumca amis gareT gamotana da saja-ro adgilas dadgma unda aikrZalos. aseve, Tu sabWoTa simbolika komerciuli obieqtis saxelwodebis nawilia (igulisxmeba kafe `kgb~) da mepatroneebi amas ara xu-mrobiT, aramed pirdapiri datvirTviT gulisxmoben, axali kanonis mixedviT, es obieqti SesaZloa, daixuros.
Cven ver da ar viqnebiT loialuri komunisturi li-derebisadmi, romlebmac sisxlis gubeebi daayenes da 20 wlis ganmavlobaSi anadgurebdnen Cvens sazogadoebas.
sabWoTa simbolikis araTu
arsebuli nimuSebi unda movspoT,
aramed kanoniT unda avkrZaloT am
simboloebis gamoyeneba. Tavi unda
davizRvioT, raTa xval vinmes
ar gauCndes survili da sabWoTa
lideris saxeli ar daarqvas quCas,
partias.
sabWoTa simbolika Tbilisis quCebSi jer kidev SemorCenilia
6 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
unda aikrZalos Tu ara sabWoTa simbolika sajaro adgilebSi?
saqarTvelos sabWoTa warsulis gaazreba um-niSvnelovanesi sakiTxia. gaazreba gonebrivi procesia da Sesabamisad, sazogadoebis desove-tizaciis saSualebebs Soris prioriteti swo-red rom yvelaze efeqturs - ganaTlebas unda eniWebodes. informirebuli adamianis gonebaSi stalinis Zeglis Tu sabWoTa varskvlavis dana-xva aranair saxelmwifosTvis „saSiS“ asociacias ar gaaCens.
Tu miznad davisaxavT, gavTavisufldeT im materialuri narCenebisagan, romelic sabWo-Ta sistemam dagvitova, gamova, rom Tbilisis ganaSenebuli teritoriis naxevari mainc miwa-sTan aris gasasworebeli. amasTan, ar unda da-viviwyoT Cveni istoriuli mCagvrelebic da na-xevrad ganadgurebul Tbiliss Zveli Tbilisis didi nawilic mivayoloT.
problemis gadaWra masze Tvalis daxuWviT an akrZalviT, Cemi azriT, yovelTvis im mxaris si-susteze miuTiTebs, romelsac es problema awu-xebs. gansakuTrebiT ki maSin, rodesac problema mentaluria da adamianis Tu mTeli sazogadoe-bis azrovnebasTan aris dakavSirebuli.
saqarTvelos sabWoTa warsulis
gaazreba umniSvnelovanesi sakiTxia.
Tu miznad davisaxavT, gavTavisufldeT
im materialuri narCenebisagan,
romelic sabWoTa sistemam dagvitova,
gamova, rom Tbilisis ganaSenebuli
teritoriis naxevari mainc miwasTan
aris gasasworebeli.
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
sabWoTa simbolika Tbilisis quCebSi jer kidev SemorCenilia
mSoblebi uqmnian. is, rom bavSvi putkuna da `kargi
mWamelia~ mxolod komplimentad aRiqmeba.
Tamar babuaZe, eka WiTanava
ori wlis win 24 wlis zura beqiS-vilma eqsperimenti Caatara. saku-Tar Tavs, rogorc TviTon ambobs, `Cinovnikis dieta~ dauniSna.icxovra ise, rogorc Tbiliselebis umrav-lesoba cxovrobs _ bevrs ar moZra-obda, ar varjiSobda da Wamda mxo-lod im kerZebs, riTac restornebsa da swrafi kvebis obieqtebSi qarTve-lebi TiTqmis yoveldRe ikvebebian. 48 xaWapuri, 168 xinkali, 24 qababi... da samkviranaxevarSi momatebuli 10 kilo.
`es giJuri idea iyo. davnaZlevdi megobrebTan, romlebic mimtkice-bdnen, qarTuli kerZebi ar asuqebs imitom, rom Cveni produqti jansa-Riao. gadavwyvite, damemtkicebina, rom qarTvelebSi ase gavrcelebuli Ripi maTi araswori kvebis bralia~.
`Cinovnikis dieta~, sanaZleos mi-xedviT, erT Tves unda gagrZele-buliyo, magram samkviranaxevris Semdeg momatebulma aTma kilom zura ise Secvala, rom eqsperimenti saswrafod Sewyvita.
`sanaZleo movige _ megobrebma ve-losipedi miyides, magram Semdeg wo-nis dasagdebad ori Tve damWirda. axla vvarjiSob da sworad vikvebe-bi, magram jer kidev ar vici, ra da-vmarTe Cems organizms iseTi, ramac SeiZleba, Tavi momavalSi iCinos~.
zura beqiSvilisTvis STagonebis wyaro morgan sparlokis `oskarze~ nominirebuli dokumenturi filmi
`super zomis me~ (Super Size Me) iqca. reJisori, romelic filmis gmiri-caa, 28 dRis ganmavlobaSi, dReSi samjer sadilobda mxolod `makdo-naldsis~ restornebSi, iRebda 5000 kalorias da erTi Tvis Tavze 11.1 kilo moimata. gadaRebebis Semdeg mas aseve aRmoaCnda: momatebuli qo-lesterini (maCvenebeli 230), guneba-ganwyobis xSiri cvlileba, seqsua-luri disfunqcia da RviZlSi cximis dagroveba.
`simsuqne CvenTvis ukve epidemiaa~, _ acxadebs aSS-s federalur mTa-vrobaSi jandacvis sakiTxebze mTa-vari momxsenebeli regina benjamini. Tavis eqsperimentze agebuli fil-miT ki sparloki Tanamoqalaqeebs eubneba, Tu ra gavlena aqvs swraf kvebas simsuqnis mzard problemaze.
simsuqne ar aris erTaderTi Tavis tkivili, rasac araswori kveba iwve-vs. gastriti, koliti, kuWis wylu-li, arTriti, diabeti da gulis daavadebebis mTeli CamonaTvali _ mecnierebma didi xania, daamtkices, rom fraza _ `rasac Wam, is xar~, mxolod mxatvruli gamonaTqvami ki ara, realobaa.
kvlevebi aCvenebs, rom gulis daavadebaTa 80% da diabetis Se-mTxvevebis 90% araswor kvebasTan da cxovrebis wesTanaa uSualo ka-vSirSi. eqimebis mtkicebiT, dietas, romelic didwilad xilis, bostneu-lis, Txileulis da rZis nawarmisgan
Sedgeba, wnevis regulireba damate-biTi medikamentebis miRebis gareSe SeuZlia. swori kvebiTaa SesaZlebe-li kuW-nawlavis daavadebebis kon-troli da prevenciac ki.
qalaqSi da mTian regionSi mcxo-vrebi adamianis organizmi erTsa da imave sakvebs sxvadasxvagvarad iTvisebs. magaliTad, svaneTSi, Zi-riTadad cximiT, xorciTa da kar-tofiliT ikvebebian, bostneuls cotas Wamen. magram, civi klimati-sa da cxovrebis wesis gamo, maTi organizmi met energias xarjavs da maRalkaloriuli sakvebic amitom sWirdebaT.
saSualo statistikuri Tbilise-li ki, romelic drois umetes na-wils samsaxurSi, saxlSi da trans-portSi atarebs, drois uqonlobis gamo, sul ufro iSviaTad dadis fe-xiT. fizikuri saqmianobis nacvlad,
qalaqis mosaxleobis didi nawili samuSao kviras ZiriTadad kompiu-terTan atarebs. organizmi ver aswrebs miRebuli kaloriebis da-wvas. gansakuTrebiT ki im SemTxve-vaSi, Tu es kaloriebi e.w. `quCis sakvebiT~ daagrova.
amerikelebs aseTi statistikac ki aqvT: dRes saSualo amerikeli mra-valferovani da msuye dRiuri ra-cionis gamo, 530-jer met kalorias iRebs, vidre 1970 wels. am kalorie-bis dawvas is im SemTxvevaSi SeZle-bda, Tu ki dReSi fexiT damatebiT or saaTs ivlida. amerikelTa umra-vlesoba ki imaze naklebs seirnobs, vidre 30-40 wlis win.
maTTvis, vinc cdilobs, jansaRad ikvebos, arCevani TiTqmis ar arse-bobs.
31 wlis Tako, romelsac bevri ram waukiTxavs swori kvebis Sesaxeb, cdilobs, es wesebi Tavis Tavs mo-argos. `minda vicode, ra gavakeTo imisTvis, rom gastriti ar dame-marTos, kuWi ar damiziandes da 50 wlis asakSi infarqtiT ar movkvde. amas vaCvev Cems meuRlesac da ori wlis Svilsac~. swored imitom, rom sakuTar arCevans ar uRalatos, Tako xandaxan mTeli dRe mSieria. `Tu saxlidan winaswar momzadebu-li kerZis waReba ver movaswari, ga-modis, rom im dRes verafers vWam. maRaziebs, romlebic mza kerZebiT vaWroben, ver vendobi. maTi salaTe-bic ki zedmetad cximiani da cxarea, umravlesoba maioneziT da mZafri sunelebiT ikmazeba~.
am maRaziebSi fiqroben, rom klientebs jansaR da msubuq kerZe-bs sTavazoben. Tumca, gamWvirvale plastmasis yuTebSi SefuTul sala-Tebs arc kaloriebis raodenoba da arc produqtebis zusti CamonaTva-li aweria. amitomac, zemoT naxsene-bi `martivi sqemis~ dacva saqarTve-loSi Zalian rTulia.
albaT, es aris erT-erTi mizezi, rom isini, vinc TavianT janmrTe-lobas zedmiwevniT ufrTxildebian, cotani arian. SesaZloa amis mizezi isic iyos, rom jansaRad kveba Zviri
Tumca, es im SemTxvevaSia ase, Tu marxvis sawyis da pirvelad ideas vi-
cavT. 1990-ian wlebSi religiuro-bis axali talRis dawyebis Semdeg ki, marxvis kulturam CvenTan saxe icvala da `gawmendis~ funqciac dakarga. `marxvis dros adamiane-bi miirTmeven samarxvo karaqsa da maionezs, romelic, ZiriTadad, gen-modificirebul soioze mzaddeba. aqvT samarxvo yveli da lamis xinka-lic ki~, _ ambobs asmaT kevliSvili.
kerZis aromati, faqtura, gemo da maTi sxvadasxvanairi kombinacia _ Wamis dros siamovnebas swored es gvaniWebs, TviTon Wamis process ki kulinariul Tavgadasavlad aqce-vs. bevrs hgonia, rom jansaRi kve-bis gamo swored am siamovnebaze unda Tqvas uari. dietologebi ki sapirispiros gvimtkiceben _ jansa-Ri kveba, pirvel rigSi, gemovnebis yvela receptoris dakmayofilebaa. mTavaria, vicodeT, rogor SevZloT es: ikvebe sezonurad _ mxolod im
produqtiT, rac im konkretul weliwadis dros axasiaTebs da es investiciis saxiT sakuTar organizmSi Cadebuli simdidre iqneba.�akontrole Seni ulufa _ kerZe-
daviwyoT imiT, rom bevri ram, marTlac, gamoswor-da. vfiqrob, amaze dava zedmetia. im periodSi saqar-Tvelo saSinel omebSi iyo gaxveuli. miuxedavad imisa, rom rodesac me Camovedi, brZolebi aRar mimdinare-obda, sazogadoebas arc gaumjobesebis niSnebi etyo-boda. korufcia dRiTi dRe izrdeboda, Zalian cota adamiani iyo dasaqmebuli. vinc muSaobda, iqidanac cotas Tu hqonda normaluri xelfasi. adamianebi, romlebsac saqarTvelos imedi hqondaT, SiSobdnen, rom saqarTvelos am situaciidan Tavi SeiZleba, ve-rasdros daeRwia. cotas Tu sjeroda SevardnaZis, ma-gram is namdvilad sjobda yvela sxva alternativas. mxolod parlamentSi myofi axalgazrda Taoba iZleoda imeds. magram yoveldRiuri cxovreba Zalian damTrgun-veli iyo. zamTarSi cxovreba siTbos mopovebisTvis brZo-lad iqceoda xolme. usafr-Txoebis gancda TiTqmis ar arsebobda. biurokratia jer kidev sabWoTa anekdotebis donis iyo. Canda, TiTqos yvelaferi ixrwneboda.
mas Semdeg, mosaxleobis didi nawilisTvis raRacebi namdvilad gaumjobesda. gzebi ukeTesia, eleqtroe-nergiis miwodeba aRdga, gaziTa da wyliT momaragebac uzrunvelyofilia. ra Tqma unda, es yvelaferi fuli Rirs da isic unda gvaxsovdes, rom bevr adamians am momsaxurebebis safasuris gadaxda Zalian uWirs. amis miuxedavad, bevri adamiani, gaumjobesebuli infras-truqturiT mainc, ufro metad uzrunvelyofilia, vi-dre 13 wlis win.
erTi ram, risi moyolac ufro rTulia, is aris, Tu rogor SeeZlo gaumarTav infrastruqturas adamiane-bis erTmaneTTan dakavSireba. SevardnaZis dros, yovel-dRiur saqmianobaSi adamians xeli ramdenjerme mainc eSleboda. dRes Tu ofisebSi momuSave adamianebs mTe-li dRe sakuTari kompiuteris ekranis win jdoma da muSaoba SeuZlia, maSin ase ar iyo. sinaTle wamdauwum qreboda da samuSaos nacvlad, sxva ramis gakeTeba giwe-
vda. xSirad es adamianebTan ubralo saubari iyo. al-baT, ojaxebSi, sadac saxlSi pianino hqondaT, bavSveb-ma lamazad dakvra mxolod imitom iswavles, rom Suqi mTeli dRe ar iyo da arc ezoSi TamaSi iyo usafrTxo. maxsovs, rodesac megobrebi gewveodnen da sinaTle Ca-qreboda, es gaziarebuli gancda iwvevda iseT socia-lur SekavSirebas, romelic mxolod sanTlis Suqze SeiZleba, moxdes.
ar SecdeT _ ar ifiqroT, arCevanic rom mqondes, im periodSi dabrunebas visurvebdi. sul ar menatreba imedgacruebebi da sirTuleebi. Tumca, unda vaRiaro, rom am sirTuleebis gaziarebiT Seqmnili siaxlovis
nakleboba namdvilad ma-qvs. ise Cans, rom adamiane-bi saqarTveloSi sxvadasxva jgufebad daiyvnen, nawi-lobriv, infrastruqtu-ris gaumjobesebis gamoc. dRes nakleb iZulebiT am SemTxveviT komunikacias vamyarebT. ramdenimesaa-Tian rigSi erTad aRar vd-gavarT.
gaizarda distancia mdidrebsa da Raribebs Soris. manqanis qona xom izolaciis mTavari saSualebaa, quCebSi adamianebs trotuari aTanabrebs. axla sazo-gadoebis erT fenas fexiT siaruli mxolod Senobi-dan manqanamde uwevs. amgvar izolacias unda vufrT-xildeT _ sazogadoebas, sadac sxvadasxva fenebi erTmaneTisgan izolaciaSi cxovroben, grZelvadian perspeqtivaSi problemebi eqmneba. SesaZloa, izola-ciis mizezi is aris, rom saqarTveloSi kontrasti simdidresa da siRaribes Soris gaizarda. an is, rom cixeebSi Zalian bevri adamiania. an SeiZleba, yvela-feri manqanebis bralia, an sxva faqtorebis.... rac unda iyos, es isaa, razec unda davfiqrdeT. isev ri-gSi dgoma an uSuqobaSi cxovreba ar unda dagvWir-des, rom iseT adamianebsac gavesaubroT xolme, vinc Cveni axlo wris miRmaa.
li emociebi gamoxates. liberalebi meCeTis aSenebis ideas Tavgamode-biT icavdnen, konservatorebi ki patriotuli sityvebiT gamodiod-nen da 11 seqtembers daRupulTa pativiscemaze saubrobdnen. poli-tikosebis didi nawili frTxilobs da am sakiTxze azris gamoxatvas erideba.
Tavad prezidentma obamamac ki, romelmac Tavidan TiTqos meCeTis aSenebis idea moiwona, mogvianebiT ganacxada, rom is mxars uWers pro-eqtis avtorebis uflebas, aaSenon meCeTi, Tumca ar aris darwmunebu-li am nabijis mizanSewonilobaSi. aRniSnuli gancxadeba, faqtobri-vad, imas niSnavda, rom ufleba ar-
msoflio
14 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
msoflio
sebobs, politikuri da saxalxo neba ki _ albaT, ara.
am fonze, gansakuTrebiT sainte-reso imaTi komentarebi iyo, vinc gamokveTilad arc liberal da arc konservator aqtivistebSi ar ewere-ba. es adamianebi xSirad Tavs „zomie-rebs“ uwodeben. maT Soris, gansaku-TrebiT gamoirCeoda ori sajaro figura: Jurnal „niusvikis“ mesvete da CNN-is Jurnalisti farid zaqa-ria da niu-iorkis meri maikl blum-bergi. maTi poziciebi, am SemTxveva-Si, uCveulod mkveTri da SeiZleba iTqvas, radikaluri iyo.
zaqarias da blumbergis gamosv-lebi konservatori ideologebis da maTi mxardamWerebisTvis moulod-neli dartyma iyo. farid zaqaria iqamdec ki mivida, rom „anti-defa-
maciis ligas“, romelic meCeTis aSe-nebis winaaRmdeg gamodis, hubert hamfris Tavisuflebis prizi ukan daubruna. maikl blumbergma ki Ta-vis sityvaSi, romelic samoqalaqo Rirebulebebis dacvis saukeTeso nimuSi iyo, niu-iorkis istoriul warsulsa da msoflio imijze isau-bra. misi gancxadebiT, meCeTis aSene-biT, „Cven pativs mivagebT amerikul Rirebulebebs da SevinarCunebT niu-iorks, rogorc yvelaze gaxs-nil, mravalferovan, tolerantul da Tavisufal qalaqs msoflioSi.“ blumbergic da zaqariac am SemTxve-vaSi aSkara umciresobaSi aRmoCdnen.
imam feizalma da misma meuRlem proeqtis gamocxadebis Semdeg ara-erTi muqaris werili miiRes. misma meuRlem, 3 oqtombers ganacxada, rom maTi sicocxle safrTxeSia. Ta-vad imami ramdenime RonisZiebas usa-frTxoebis mizeziT ver daeswro.
meCeTi, romelmac msgavsi dapirispireba gamoiwvia, ara imdenad religiuri, aramed
sazogadoebrivi centria. mas oficialurad swored ase hqvia _ „muslimuri sazogadoebrivi
centri“.
16 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
msoflio
irani
rialis Savi momavaliaris Tu ara erovnuli valutis inflacia iranSi politikuri reJimis ryevis pirveli niSani?
xSirad Cndeba ama Tu im eqspertis mosazrebaze damyarebuli optimis-turi gancxadebebi, magram am gan-cxadebaTa mizani populisturia da isini realur viTarebas ar asaxaven.
realoba ki lamis bavSvmac icis: umZimesma saerTaSoriso ekonomi-kurma embargom qveyana iseT mdgo-mareobaSi Caayena, rom ganviTarebis
mciredi Sansic ar dautova. Tei-ranis birJaze gamefebuli situa-cia bolo xans TiTqmis ucvlelia: birJas erTi meoris miyolebiT toveben aqamde moqmedi msxvili saerTaSoriso moTamaSeebi da maT kvaldakval erTmaneTis miyolebiT ecema didi erovnuli sawarmoebis aqciebi.
17liberali . oqtomberi 2010 . № 48
msoflio
prezidenti arsebuli viTarebis ga-marTlebas politikuri ritorikiT cdilobs.
mahmud ahmadinejadis gancxade-biT, am rezoluciis umTavresi mi-zani iyo is, rom sionisturi reJimi, romelic maTi danaSaulebebisa da SeTqmulebrivi gegmebis aRmasru-lebeli iaraRia, msoflio sazoga-doebrivi azris umZimesi zewolidan gamoeyvanaT; magram maT unda icod-nen, rom iraneli eri da msoflios Tavisuflebismoyvare erebi fxi-zlad arian da saTanado pasuxsac gascemen am reJimis danaSaulebebs!~
Tumca, saqme isaa, rom ufulobi-Ta da materialuri gasaWiriT Tav-mobezrebuli iranelebi sul ufro naklebad emxrobian msgavs rito-rikas da mzad arian, maTi da maTi Svilebis upirvelesi mteri, ara sionisturi reJimis, aramed saku-Tari mTavrobis umaRles eSelone-bSi eZion.
36 wlis ali, romelic Teiranis bazarSi vaWrobs, ambobs, rom Ta-vzardacemulia qveyanaSi Seqmnili viTarebiT da hgonia, rom male masa da misnairebs SimSiliT sikvdili emuqreba, radgan mTavrobis ugu-nurma politikam qveynis ekonomi-kuri safuZvlebi ise Searyia, rom iZulebulia, Tavisi saqonlis fasi daaxloebiT xuTjer gazardos. aman muStari da Sesabamisad, Semosavali Seumcira. `roca pirveladi moxma-rebis sagnebi katastrofulad ga-Zvirda, mis saqonels muStari sai-dan eyoleba!~
ali momavals didi SiSiT Sehyu-rebs, radgan dRevandeli situacia jer kidev yvelaferi ar aris, namd-vili katastrofa benzinis fasebis liberalizaciis Semdeg daiwyeba, roca mTavroba benzinis samomxma-reblo fasis nawils aRar dafaravs da mosaxleoba iZulebuli iqneba, am sasicocxlod aucilebel pro-duqtSi aTjer meti gadaixados. es ki avtomaturad gamoiwvevs fasebis zrdas nebismier sxva produqciaze.
vidre iranis oficialur presa-Si adgilobrivi eqspertebi qveynis ekonomikuri daqveiTebis araarse-biT mizezebze saubriT erTobian da amas xan televiziis Sefs, xanac ucxoeTis mier marTul opozicias abraleben, amasobaSi sul ufro Rrmavdeba krizisi, rac, upirvele-sad, mosaxleobis SedarebiT dabal fenebze aisaxeba.
Tu ramdenime wlis win Teiransa da iranis sxva did qalaqebSi, pra-
qtikulad, maTxovars ver naxavdiT, axla quCebi savsea xelgawvdili qa-lebiTa da bavSvebiT, soflidan sa-Sovarze Camosuli axalgazrdebiTa da, rac mTavaria, mowyalebis mTxo-vneli jariskacebiT, rac qveynis Sida politikur-ekonomikuri si-tuaciis kidev erT umniSvnelovanes waxnags aaSkaravebs: armia, an yovel SemTxvevaSi am armiis garkveuli Se-naerTebi da nawilebi, mniSvnelov-nad aris demoralizebuli.
qveynis dRevandeli mTavroba da
18 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
msoflio
ase rom, arc Tu Soreul moma-valSi irani, romelic mudmivad gamoirCeoda siiafiTa da socialu-ri dacvis programaTa efeqtiano-biT, msoflios erT-erTi uZviresi qveyana gaxdeba, sadac, praqtiku-lad, aranairi socialuri programa aRar imuSavebs.
aqamde, umZimes politikur reJims arsebobas unarCunebda ase Tu ise swori menejmenti, rac mosaxleobis saSualo fenis sasicocxlo inte-resTa gaTvaliswinebaSi vlindebo-da. bolo xanebamde iranis islamu-ri mTavroba axerxebda, balansi ise daecva, rom qveynis mosaxleobis ZiriTadi nawili, Semosavlisa da sursaTis fasebis xelmisawvdomo-bis gamo, kmayofili hyoloda.
bolo dros ki viTareba kardina-lurad Seicvala da aman qveyanaSi socialuri ukmayofileba ukidure-sad gaamZafra. irani denTis kasrze zis da benzinis fasis liberaliza-cia SesaZloa, marTlac alalbedze gakruli asanTi aRmoCndes.
ni argumentebis gareSe wevrobaze uars etyvian, es evropisadmi, ro-gorc eqskluziurad qristianuli klubisadmi, misi ormagi standar-tebis gamo muslimTa undoblobas gazrdis.
Sesabamisad, garTuldeba evropa-Si imigranti-muslimebis integra-ciis procesi. maTi raodenoba ki, dReisaTvis 15 milions aWarbebs. TurqeTis wevrobis momxreTa mtki-cebiT, TurqeTis demografiul zrdas da misi samuSao Zalis evro-paSi migracias momavalSi evropu-li ekonomikis gadarCena SeuZlia. specialistebi didi xania saubro-ben imaze, rom uaxloes aT weliwa-dSi samuSao asakis mosaxleobis simciris gamo evropa kritikul mdgomareobaSi aRmoCndeba. 1960-70-ian wlebSi germaniis ekonomikis
ganviTarebaSi didi roli swored Sromismoyvare Turqma gastarbai-terebma Seasrules.
evrokavSiris momxreebi, romle-bic federaciis ideas ar iziare-ben da miiCneven, rom evrokavSiris wevrebi momavalSic Zlieri eri-sa-xelmwifoebi unda iyvnen, miwaTmo-qmedebis seqtoris dotacias eWvis TvaliT uyureben. maTi azriT, adre Tu gvian, amaze uari unda iTqvas, radgan es niSnavs iseTi sferos Seqmnas da Senaxvas, rome-lic sabazro ekonomikis realiebs ar pasuxobs. maT evropeli gada-saxadebis gadamxdelTa xarjze, am seqtoris mudmivad arseboba dauS-vebelad miaCniaT.
axali konstituciiT, premier-ministri aRmasrulebeli xelisuflebis eqskluziuri lideri xdeba. is marTavs qveynis saSinao da sagareo politikas da politikuri xelSeuxeblobis myari garantiebi aqvs.
konstituciuri kanonis proeqtze msjelobisas, eqspertebi da politi-kosebi xSirad gamoTqvamen SiSs, rom momavali premier-ministris xelSi SesaZloa, metismetad farTo Zalau-flebis koncentracia moxvdes.
premier-ministris, prezidentis, parlamentisa da mTavrobis ufleba-mosilebebis SedarebiTi gaanalizebis safuZvelze ganvsazRvroT, marTlac Seicavs Tu ara premier-ministris instituti politikuri Zalauflebis amgvari koncentraciis realur risks.
prezidenti VS premier-ministri prezidenti aRar iqneba aRWurvili
saerTo aRmasrulebeli kompetencie-biT. Sesabamisad, arsebiTad izRudeba im uflebamosilebaTa CamonaTvali, romelzec prezidents damoukidebe-li pasuxismgebloba ekisreba.
axali prezidentis damoukidebel kompetenciebad ganisazRvreba _ sa-xelmwifo jildoebisa da specialuri wodebebis miniWeba; moqalaqeobis mi-niWeba da Sewyveta; msjavrdadebulTa Sewyaleba; parlamentis riggareSe se-siis an sxdomis mowveva; parlamentis mier mTavrobisTvis ndobis argamo-cxadebis safuZvelze, parlamentis daTxovna; iusticiis umaRlesi sabWos wevris daniSvna; parlamentisTvis ceskos wevrebis kandidaturebis ward-gena; sakonstitucio sasamarTlos sami wevris daniSvna; parlamentisTvis uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarisa da wevrebis kandidaturebis wardgena;
prezidentis administraciisa da ero-vnuli uSiSroebis sabWos saqmianobis uzrunvelyofa; saomari mdgomareobis gamocxadeba da gauqmeba, agreTve, sa-omari mdgomareobis dros dekretebis, brZanebebisa da sxva Sesabamisi aqtebis gamocema; kanonproeqtis mimarT vetos uflebis gamoyeneba.
Tu am CamonaTvals yuradRebiT gadavxedavT, davadgenT, rom moma-val prezidents miniWebuli ar aqvs imgvari damoukidebeli uflebamo-silebebi, romlebic mas premier-ministris Zalauflebis efeqturi dabalansebis SesaZleblobas mis-cemda.
26 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
konstitucia
SegviZlia, gamovyoT prezidentis ori kompetencia, romelTa arqona premier-ministris poziciebs, moqme-di prezidentis poziciebTan Sedare-biT, garkveulwilad asustebs. esenia _ uzenaesi sasamarTlos Tavmjdo-marisa da wevrebis kandidaturebis parlamentisTvis wardgena da kanon-proeqtebze vetos dadeba. Tumca, gadamwyvet rols premier-ministris Zalauflebis dabalansebis Tval-sazrisiT, samwuxarod, verc es ori uflebamosileba Seasrulebs.
premier-ministris kontrasignacias (anu, mis principul Tanxmobasac) saWi-roebs prezidentis gadawyvetilebebi, romlebic exeba _ sagangebo mdgomare-obis gamocxadebas da gauqmebas, agre-Tve sagangebo mdgomareobis dros Sesabamisi samarTlebrivi aqtebis ga-mocemas; teritoriuli erTeulebis warmomadgenlobiTi organoebis saq-mianobis SeCerebas an maT daTxovnas; TavSesafris micemas; umaRlesi samxe-dro wodebebis, sapatio wodebebisa da umaRlesi diplomatiuri rangebis miniWebas; parlamentis mier mTavro-bisTvis undoblobis vergamocxadebis safuZvelze, parlamentis daTxovnas.
miuxedavad veneciis komisiis da-Jinebuli moTxovnisa, `momavali da efeqturi TanamSromlobis~ miz-niT, parlamenti komisiis saboloo daskvnas ara mxolod dalodeboda, aramed mxedvelobaSic mieRo, par-lametma Zalian iCqara.
saqarTvelos parlamentis regla-menti krZalavs konstituciisa da konstituciuri kanonis daCqare-buli wesiT ganxilvasa da miRebas. formalurad, parlaments regla-menti ar daurRvevia _ daCqarebuli wesi, amave reglamentis Tanaxmad, erTi kviris ganmavlobaSi proeqtis sami mosmeniT ganxilvasa da miRebas niSnavs. konstituciis proeqtma ki sami mosmena sam kviraSi gaiara.
Tumca, es vadebi mainc Cans, Tu gaviTvaliswinebT, Tu rodis Sedis axali konstitucia ZalaSi. debu-lebaTa umravlesoba, romelic yve-laze metad gaxda kritikis sagani, mxolod 2013 wlis 1 dekembridan amoqmeddeba.
iuridiuli TvalsazrisiT, kons-tituciuri reformis warmateba-warumateblobis analizisas, pirvel rigSi, unda Sefasdes:
mSenebloba ki Tavbrudamxvevi siswrafiT mimdinareobs mestiasa da
axali mSeneblobebi svaneTSi, 2010
30 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
ekonomika
xawvalis dasaxlebaSi. pirveli saT-xilamuro trasa swored xawvalSi unda gaixsnas. mTebSi CaquCebi zria-leben da betonis filebi igeba. gzis mSeneblobis tempi mewyermac ki ver Seanela.
Tumca progress svaneTSi eqscese-bic mohyva. sakrebulos wevris neli naverianisa da misi sami naTesavis da-patimrebam adgilobriv sazogadoebaSi vnebaTaRelva gamoiwvia. mosaxleobaSi gaCnda SiSi, rom saxelmwifos maTi sakuTrebis warTmeva aqvs ganzraxuli.
policiam cnobili opozicioneri neli naveriani xuTdRiani operaciis Sedegad daapatimra. samarTaldam-cavebis TqmiT, naveriani cdilobda, ucxoeli investorisTvis araregis-trirebuli miwa mieyida da am gziT fuli gamoeZala.
aSendeba Tu ara ̀ aragvis~ yofil te-ritoriaze Park Hayatt Tbilisi, am etapze am kiTxvas veravin pasuxobs. sapriva-tizacio dokumentaciis gamoTxovnis sapasuxod miRebul werilSi vkiTxu-lobT, rom es dokumentebi ekonomikis saministroSi `ar moipoveba~.
formebis RonisZiebas. saqarTveloSi Semosvla maT Tqven dagaswres, Tum-ca Tqven SegiZliaT, maT mSeneblobis dasruleba daaswroT~, _ es gancxade-ba 2006 wlis noemberSi saqarTvelos prezidentma kidev erTi saerTaSori-so sastumros, Inetrcontinental-is pro-eqtis prezentaciaze gaakeTa.
saqarTvelos mTavroba varaudob-da, rom win ekonomikuri aRmavlobis periodi iyo da amaSi ucxoel da ad-gilobriv investorebsac aqtiurad arwmunebda. ekonomikis ministris ma-Sindeli moadgile naTia Turnava ix-senebs, rom axali proeqtebis bumi 2005 wlidan daiwyo: `iyo axali mo-lodinebi, aRmavlobis periodi eko-nomikaSi. SemdgomSi aRmoCnda, rom zogierTi proeqti ufro warmatebu-li iyo, zogi _ naklebad. amitomac, zogi proeqti gagrZelda, zogi ki _ vera~, _ ambobs is.
Turnavas ganmartebiT, 2008 wlis finansurma krizisma da agvistos omma ganapiroba is, rom finansebi, rac saqarTveloSi sastumroebis mSeneblobis seqtorSi Semodio-da, jer saerTod Sewyda, Semdeg ki gacilebiT ufro nakleb riskian sferoebSi gadanawilda. riskebis daangariSebisas ki ucxoeli da ad-
gilobrivi investorebisTvis xu-TdRiani omi sakmarisi aRmoCnda ima-Si dasarwmuneblad, rom maTi fulis usafrTxoeba saqarTveloSi daculi ver iqneboda.
sastumro Inetrcontinental-ic am ten-denciis msxverpli gaxda. kostavas quCaze, soflis meurneobis sami-nistros yofil Senobaze gakruli naWris baneri, romelic am adgilas maRali klasis sastumrosa da Tana-medrove teqnologiebiT aRWurvili biznes-centris mSeneblobas gvamc-nobs, ukve gaxunda. mSeneblobis das-rulebaze pasuxismgebel kompaniaSi Georgian Property acxadeben, rom pro-eqti gaCerebulia. direqtoris moad-gile daviT TavarTqilaZe jer kidev 2009 wels acxadebda, rom Seferxeba proeqtis gafarToebiT iyo gamo-wveuli. Tumca, axla isic aRiarebs, rom mSeneblobis SeCereba msoflio ekonomikur krizissa da oms ukav-Sirdeba. erTaderTi, rac am proce-sis Sesaxebaa cnobili, is aris, rom Georgian Property-s axla ekonomikis saministrosTan aqvs molaparakebebi, rom proeqtis dasrulebis vada kidev gadawios.
Georgian Property-m kostavas 49-Si mdebare Senoba 6 milion aSS dolarad
krizisisa da omis gamo garTulebul mdgomareobaSi ki damokidebuleba investorebis mimarT kidev ufro Ser-bilda.
`maqsimalurad vcdilobdiT, yve-la piroba Segveqmna investorisTvis, rom proeqtebi gagrZelebuliyo da winsvla yofiliyo. vcdilobdiT, ma-qsimalurad moqnilebi vyofiliyaviT maTTan molaparakebebis dros. yvelas hqonda survili da interesi, rom es proeqtebi dasrulebuliyo. Tumca, am kompaniebis nawils es gauWirda~, _ am-bobs yofili ministri.
gauWirda kompania Willbrook Manage-ment International-sac, romelmac 2008 wlis gazafxulze univermaR `Tbi-lisis~ Senoba Seisyida da iq maRali klasis savaWro centris aSenebis pi-roba dado. xelSekrulebis detalebi 2009 wels gadaixeda da kompaniam axa-li nagebobis aSenebis piroba Zvelis rekonstruqciiT Secvala. Tumca, es procesic dakonservebulia.
prezidentis gamosvlebis Tema karga xania, TbilisSi mimdinare mSeneblobe-bi aRar aris. is, rom saqarTvelo evropis turistuli centri da saer-TaSoriso brendebis samSoblo gaxde-ba, axla mxolod baTumsa da svaneTSi Tu sjeraT.
laZem 2010 wlis 8 ivlisis Semdeg daakmayofila, anu Zeglis gadata-nidan (25 ivnisi), sul mcire, ori kviris Semdeg.
goris sakrebulos ramdenime deputati eWvobs, rom 16 ivnisis sxdoma saerTod arc gamarTula da Sesabamisad, sakrebulos Zeglis aRebis gadawyvetileba am dRes ar
36 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
Jurnalisturi gamoZieba
miuRia. deputatebi Temur afxa-zaSvili, kaxa qareli da kaxa erge-mliZe amboben, rom 16 ivniss mTeli dRe sakrebulos SenobaSi imyofe-bodnen da sxdomis Catarebis Sesa-xeb araferi smeniaT.
sakrebulos misi damtkicebisas `dadgenilebis~ miReba evaleba da ara `gankargulebis~. dadgenilebis miRebis SemTxvevaSi, es normatiuli aqti iusticiis sabWos normatiu-li aqtebis reestrSi fiqsirdeba. `gankargulebas~ ki aseTi formalo-bebi ar sWirdeba. swored amitomac, sakrebulom iol formas mimarTa da gadawyvetilebas gankargulebis saxe misca.
werili oficialuri nomriT
`kol-21~ sakrebuloSi 2010 wlis 21 maiss Sevida. Tumca, es ar iyo stalinis Zeglis gadatanis momxre-Ta gancxadeba. am nomriT 21 maiss sakrebulom is koleqtiuri werili moniSna, romelSic daviT aRmaSe-neblis gamzirze #19-25 saxlebis mobinadreebi saniaRvre arxis mo-wesrigebas iTxovdnen.
sakrebulos wevrTa nawili eWvo-bs, rom peticia stalinis Zeglis aRebis moTxovniT misi demontaJis, anu 25 ivnisis Semdeg daiwera. axal werils saregistracio nomrad aR-maSeneblis gamziris mcxovrebTa gancxadebis saregistracio nomeri TariRis gasayalbeblad `mianiWes~.
maSa da _ kerZebic, romlebic `pa-triotebma~, stumrebma da banakis xelmZRvanelebma erTad daagemovnes. es yvelaferi lado varZelaSvilis meTvalyureobisa da uSualo xel-mZRvanelobis wyalobiT moxda.
uwyebis xelmZRvanelebi amboben, rom did cvlilebebs gegmaven. isi-ni sakuTar plusad miiCneven imasac, rom saministroSi TanamSromelTa saSualo asaki 23-dan 28 wlamdea, mTlianad axalgazrdebiT dakom-pleqtebul gunds ki ukeT SeuZlia, gansazRvros dRevandeli axalgazr-dobis winaSe mdgari problemebi. Tu-mca, am gundma jer kidev ver Seqmna dapirebuli kanoni axalgazrdobis Sesaxeb, romelic axalgazrdul saq-meTa saministros sayrden dokumen-tad unda iqces. kanonis gareSe ki gamodis, rom saministro sakuTari
samizne jgufis asakobriv katego-riasac ver sazRvravs. pasuxi kiTxva-ze _ romel wlamde unda CaiTvalos adamiani axalgazrdad, romlis pro-blemebis mogvarebasac axlad Seqm-nili uwyeba sakuTar Tavze iRebs _ saministros arcerT xelmZRvanels ar aqvs.
ministris pirveli moadgile, giorgi avaliani empiriul dakvir-vebaze dayrdnobiT varaudobs, rom axalgazrdobis mTavari problemebi dRes ganaTlebis xelmisawvdomoba, janmrTelobis dazRveva, dasaqmeba da daojaxebaa. Tumca, saministros mier oficialurad deklarirebuli gegmebi kvlevis gareSe gamoaSkarave-buli am problemebis gadaWris gzebs
ar Seicavs. alternatiuli ganaTle-bis xelSewyoba ki avalians isev mar-tivad _ `patriotTa~ ganaxlebuli programiTa da ramdenime sxva axali proeqtiT warmoudgenia.
axalgazrdul saqmeTa departa-mentma eqvsi wlis ganmavlobaSi biu-jetidan 35 milioni lari miiRo da aqedan 30 milioni swored programa `patriotis~ dasafinanseblad ga-moiyena. am periodSi departaments dRevandeli ministri varZelaSvili xelmZRvanelobda. misi uSualo Ta-naavtorobiT daigegma `patriote-bis~ farTod reklamirebuli proe-qtic da is piradad varZelaSvilisa da axalgazrdul saqmeTa departa-mentis savizito baraTad iqca. dRe-mde mmarTveli partia `patriotebs~ sakuTar warmatebad da miRwevad miiCnevs.
saministrod gardaqmnis Semdeg axalgazrduli uwyebis mizani, sava-raudod, ar Seicvleba. metic, am or-ganos statusis amaRleba da wamyvan postze lado varZelaSvilis daniSn-va niSnavs imas, rom saxelmwifosTvis axalgazrduli Zalis mobilizeba am etapze kidev ufro prioritetu-li xdeba. am miznis ganxorciele-basa da sxva samomavlo proeqtebze saministro ramdenime daaxloebul arasamTavrobo organizaciasTan er-Tad muSaobs. giorgi avaliani maT ar asaxelebs da ambobs: `ar gvinda, bevri davpatiJoT. Semdeg yvelas azri rom ver gaviTvaliswinoT, am-bavi atydeba, ratom gaiziareT maTi ideebi da ara Cvenio~.
„quTaisis axalgazrdul organi-
zaciaTa saxli~ erT-erTia saminis-trosTan daaxloebul organizacia-Ta viwro wreSi. „saxeli gamkacrda da gamkacrdeba Sexedulebac. maga-liTad, tardeba rame treningi da Znelia axalgazrdobis miyvana. ada-mians rom etyvi, rom me axalgazrdu-li departamentidan var, garkveul yuradRebas mogaqcevs, magram ar daainteresebs. Tu auxsni, rom sami-nistrodan xar _ es ukve sxvagvarad JRers. saministros gavlena ufro didia~, _ ambobs organizaciis yo-fili xelmZRvaneli, zaal kuxianiZe da misi xedva erTi erTze emTxveva saministros politikas. `axla ufro advilad dasamorCilebeli iqne-ba axalgazrdoba. gatarebuli Ro-nisZiebebi ufro mkveTrad aRibeW-
mas 2005 wels, hirosimas 60 wlisTa-vTan dakavSirebiT BBC-m filmi daukve-Ta. ̀ filmi iyo mxatvrul-dokumenturi da ramdenime respondenti myavda, maT Soris bunebrivia, isinic, vinc hiro-simas tragedias moeswro. rogor mo-viqceT, rom maTi tragikuli gamocdi-leba 60 wlis Semdeg ar gavacocxloT? intervius 10 saaTis ganmavlobaSi viwerdi. respondentma saubari omam-de periodidan daiwyo, Semdeg _ omis periodze da bolos _ omis Semdgom
viTarebaze mesaubra. mTavaria, aseT respondents ar SeawyvetinoT saubari da ar uTxraT, rom es ki ara, sxva ram ufro gainteresebT. wynarad dasxediT da usmineT iqamde, vidre isaubrebs. Tuki ar gainteresebT ambavi, romelsac is giyvebaT, ecadeT, es ar gamoixatos Tqvens saxeze~. ra SesaniSnavia da ra ucxoa Cveni realobisTvis, Jurnalis-ti amdens da ase fiqrobdes adamianze.
arasamTavrobo organizacia ̀ globa-luri iniciativa fsiqiatriaSi~, wle-bis ganmavlobaSi, sistematurad ata-rebs seminarebs, leqciebs, treningebs JurnalistebisaTvis Temebze _ rogor avsaxoT teleekranze omi, Zalado-ba an travma. rogor ar unda gaxdes Zaladobis Cveneba axali Zaladobis inspiratori, an axali msxverplis ma-provocirebeli. rogor unda move-pyroT msxverpls, rom maTi uflebebi ar Seilaxos. am treningebs, rogorc
wesi, amerikidan an evropidan Camosu-li specialistebi atareben, romelic organizacia `darT centrs~ warmoad-genen. ixileT maTi veb gverdi _ www.dartcenter.org _ es SesaniSnavi saxel-mZRvaneloa nebismieri CvenganisTvis. manamde ki mogaxsenebT:
ori `hamleti~, politikuri `cicino~ da bnel baRSi mocekvaveni
ris waSlilia; roca hamletis mamis aCr-
dili da klavdiusi TiTqos erTmaneTs
avseben; roca wiTeli xelsaxocebiT,
anu, damcinavi metaforiT `SeTxzu-
li~ sisxliT Tanabrad iTxvrebian od-
nav sasacilo, Tojinur-infernaluri
ofeliac, nacrisferi, erTi SexedviT
arafriT gamorCeuli hamletic, ro-
zenkranc-gildensternis groteskuli
wyvilic...
didi litveli reJisoris, eimuntas
nekroSusis `hamlets~, romelic man
scena speqtaklidan `hamleti~
scena speqtaklidan `bnel baRSi~
fo
to
gia
goga
tiS
vil
if
ot
o mar
ika
qoCi
aSvi
li
45liberali . oqtomberi 2010 . № 48
kultura
jer kidev 12 wlis win dadga sakuTar
TeatrSi `meno fortas~, Tbilisis wle-
vandel festivalze saukeTeso Sefaseba
da publikis aRfrTovaneba mohyva. spe-
qtakli, romelic karga xnis ganmavlo-
baSi scenaze aRar idgmeboda erT-erTi
msaxiobis gardacvalebis gamo, nekro-
Susma 2004-2005 wlebSi aRadgina. kriti-
kosebis azriT, `hamletis~ reinkarnacia
mainc rok-momRerlisa da araprofesio-
nali msaxiobis, andrius mamontovasis
hamletis rolze mowvevas ukavSirdeba
hamletis rolze. sxvaTa Soris, nekro-
Susi mas stanislavskis `gardasaxvis xe-
lovnebis~ Sesaxeb wakiTxvasac ki aval-
debulebda.
...Tqvens winaSea ucnauri rkinis ni-
vTebiTa da haerSi gamokidebuli rkinis
kbilana xerxiT `gaformebuli~ scena,
romelzec yinulis natexebs WaRiviT
hkideben, xolo gansakuTrebulad `sa-
SiS~ situaciaSi amowmeben, galesilia
Tu ara. reJisori Tavidanve CaiTrevs
mayurebels odnav ironiul, ritualur
da pirquS TamaSSi: scenaze mamis aCrdi-
li TeTri qurqiTa da uxilavi marxi-
liT Semodis, TiTqos losebze monadi-
re laplandielia, klavdiusi (vitautas
rumSasi) da gertruda (dalia storiki)
ki piriqiT Savi qurqebiT mecxramete
saukunis mdidar vaWrebs hgvanan. am
fonze mamontovasis hamleti namdvili
pankia, SesaZloa, rokeric (gaaCnia ro-
gor SexedavT), xolo misi megobari da
mudam scenaze myofi horacio (ramunas
ridokasi) mediumiviTaa, yvelas Soris
kavSiris damyarebas axerxebs.
pirquS da damaeleqtroebel spe-
qtaklSi, sadac ganuwyvetliv ismis ri-
tualuri xmebi, dolisa da dafdafebis
xma Tu verdis `bedis Zalis~ motivi,
poetur gamonaTebad aRiqmeba mwvane ka-
baSi gamowyobili, ucnauri axtajanasa-
viT saintereso ofelia (viqtoria kuo-
dite), romlis sigiJe-sikvdilis scena
erT-erTi yvelaze saintresoa warmod-
genaSi.
...hamleti fexSiSveli sakuTari nebiT
dadgeba yinulze, romelic wylad anu
arafrad iqca; radgan arCevani meomar
fortinbrass ergo. swored igi daiti-
rebs hamlets finalSi did xans, mgr-
Znobiare cxovelis ymuiliT. dolze
ritmuli dartymebis fonze.
Znelia festivalze warmodgenili
iranuli marionetuli opera saxelwo-
debiT `rostami da zohrabi~ (romelic
iranuli erovnuli eposis _ firdousis
`Sahnames~ mixedviT warmoadgina ira-
nulma dasma) Teatralur meinstrimSi
moaqcio. igi arc mkafiod gamoxatuli
sabavSvo sanaxaoba da arc klasikuri
Tojinuri speqtaklia. loris Ceqno-
verianis opera `rostami da zohrabi~,
romelsac Turme kompozitiri 25 wlis
ganmavlobaSi werda, reJisorma behruz
yaribfuzma TeiranSi, firdousis cen-
trSi dadga.
zusti da poeturi aqcentebi, Sesa-
niSnavad nakeTi Tojinebi da aranakleb
saintereso scenografia TiTqos mayu-
reblis dainteresebis kargi saSuale-
baa, Tumca tradiciuli Janris iranuli
opera sakmaod mZimea da erTferovania
aRqmisaTvis. arada, meTojineTa garja
da daaxloebiT asamde marioneti mar-
Tlac jadosnur samyaris qmnis.
samagierod, jadoqrebis saerTod
ar eSinia 19 wlis cicinos _ laSa bu-
RaZis fantaziiT SeTxzul personaJs,
romelic mTaSi, tradiciul ojaxSi
cxovrobs da wmindanebis xmebi Caesmis:
kavkasiis omebsa da yovelgvar ubedu-
rebas swored is moagvarebs. `cicino,
anu politikuri piesa”, ase ewodeba pie-
sas, romelic frangma reJisorma kla-
ra Svarcenbergma parizis gareubanSi,
`sasceno xelovnebis kompaniaSi~ dadga.
sakmoad cocxali da satiruli war-
modgena, rimelsac axalgarzrda fran-
gi msaxiobebi marjaniSvilis Teatris
sxvenze TamaSoben, kargi magaliTia,
erTi mxriv, rogor imsxvreva stereoti-
pebi saqarvelos Sesaxeb da meore mxriv,
rogor kvebaven mas isev ucxoelis mier
miRebuli SegrZnebebi kavkasiaSi _ musi-
kiT, teqstiTa da plastikiT dawyebuli,
politikuri niuansebiT damTavrebuli.
arc politika da arc didi axsna-gan-
marteba Wirdeba sacekvao dass `kibuci~,
romelic Tanamedrove cekvis STambeWdav
enaze qmnis 70 wuTian sanaxaobas saxelwo-
debiT `bnel baRSi~. cnobili ebraeli
qoreografi rami beeri kargad iTvisebs
Tanamedrove qoreografiisa da cekvis
Teatris evropul gakveTilebs da gvTa-
vazobs usiuJeto, gansxvavebuli asocia-
ciebiT datvirTul qoreo-sanaxaobas.
igi spetaklis sruli baton-patronia:
Txzavs teqsts, igonebs moZraobebs, baxs
urevs jon Surmans da an jadosnuri naza-
viT, nu mocekvaveTa sxeulebiT udabnos
ganwyobasac qmnis da oazissac xatavs.
mokled, Tbilisis saerTaSoriso
festivali saintresod dasrulda.
sainteresoa, rogori iqneba misi gamo-
Zaxili da vin iqnebian momdevno gmire-
bi da rogori iqneba organizatorTa
arCevani?!
scena speqtaklidan `cicino, anu politikuri piesa~
fo
to
gia
goga
tiS
vil
i
46 liberali . oqtomberi 2010 . № 48
sporti
visia Cemi klubi
gio axvlediani
cnobili ambavia, rom espaneTSi safexburTo klubebi xalxs ekuTvnis. es naTqvami zogadia da rasakvirvelia, Tan erTi sqeli kanonic axlavs. magram arsi ki is aris, rom visac qomagob, im klubis marTvaSi wili gidevs da rasakvirvelia, amas aqciebi da mTeli ambavic mohyve-ba. oRondac, klubis prezidentis arCevnebSi xma erTi gaqvs, Tund aqcia bevri gqondes. es kargi midgomaa da axla amis msgavsi kanoni germaniaSic amoqmeddeba.
rogorc Zveli propagandistebi ikiTxavdnen: _ da ra mdgomareobaa kapitalistur qveynebSi?_ sruliad sapirispiro.inglisSi fexburTis
klubi da qarxana kano-niT arafriT gansxvavdeba. klubs hyavs patroni da bordi, Tavisi preziden-tiT. yvela qomags da araqomags SeuZlia, klu-bis aqciebi iyidos, magram mis marTvaSi monawileoba _ nuras ukacravad, Tuki am aqciebs imgvari Zala ar mosdevs, rom maTma pa-tronma klubis erT-erTi patronoba ar daiCemos. Zvelad ase iyo, rom msxvi-li aqcioneri inglisur klubebs ramdenime hyavda xolme da es bevrgan axlac SemorCenilia, rac klubis bed-iRblis gansazRvraSi ramdenime bobolas monawileobas gulsxmobs. magram bolo dros umetesad ise wamovida, rom premier-li-gis klubebs ucxoeli miliarderebi yiduloben da maT bedsac TavianT Wkuaze gansazRvraven.
klubebis miliarderebis xelSi yofna fanebs aRel-vebs. sayvareli gundis saqmeebSi gareva fanobisTvis SeuZlebelia da saxalxo iaraRad mxolod saprotesto gamosvlebi rCeba. yvelas axsovs `manCester iunaitedis~ gulSematkivrebis janyi, roca irlandielma miliarde-rebma maniem da makmanusma klubi amerikelebs, gleize-rebis ojaxs miyides. fexburTis mayurebeli imasac Sea-mCnevda, rom dRes old trefordis tribunebze naCvev
`Celsis~ rusi patroni hyavs, `manCester sitis~ _ arabi da ase dausruleblad. ucxoel miliarderTa in-teresi inglisuri klubebisadmi Zalian didia da Tu sadme xma gavarda, klubi iyidebao, erTi rigi dadgeba xolme. miliarderebs didi xarji aqvT axalnayid klu-bebSi, magram Cans, ambavi uRirT.
ai, axla liverpulSia am-bavi. diadi klubi cxrilis boloSi gaCxerila. cxadia, areuloba yvelaze moqmede-bs. mis amerikel patrone-bs hikss da jilets klubis gayidva adreve gadaewyvi-taT da, bolos da bolos, gamoCnda amerikuli konsor-ciumi `niu ingland sports venCas”, romelic amerikaSi sportul klubebsa flobs. am ambavs win aRudga klubis bordi da axali Tavmjdoma-re, romelTac zurgsukan fanobis mxardaWera igr-Znes. hiksi da jileti adg-nen da bordis ori mojanye wevri Secvales, hiksis vaJi-
Ta da SinakaciT, raTa saWiro gadawyvetileba mieRoT. oRondac liverpulelebma ukan aRar daixies da texasis sasamarTlom yidva-gayidvis operacia SeaCera. am saqme-Si CaTreulia ̀ benq of sqotlandic~ da misi kreditebic. da saerTod, ambavi dRiTidRe ixlarTeba.
oRondac, ra kavSiri aqvs amas fexburTTan, Zneli ga-sarkvevia. `liverpuli~ saSinlad TamaSobs, fanoba Re-lavs da SuriT gascqeris germanul klubebs _ aio, imaT ra Wkvianurad qnes yvelaferio.
Tumca, gascqeris da gascqeris. sruliad war-moudgenelia, rom inglisSi germaniis msgavsi kanoni miiRon. aseTi ramis saWiroebas jerjerobiT veravin dainaxavs.
47liberali . oqtomberi 2010 . № 48
namdvilad ar maxsovs, ramdeni xnis win daubrundnen Tbilisur avtobusebs kontroliorebi, magram mas Semdeg ukve orjer vnaxe isini sizmarSi, orivejer dajarime-bas mipirebdnen imis gamo, rom ubileTod vmgzavrobdi, orjerve im dros gameRviZa, rodesac qeCoSi mwvdnen da avtobusidan CaTrevas mipirebdnen. yovel gamoRviZeba-ze, sizmridan uecari gamovardna Svebas mgvrida. veras-dros vifiqrebdi, aseT solidur asakSi aseTi bavSvuri SiSebi Tu gamiCndeboda, magram vxvdebi, ratomac moxda ase; amis axsna sakmaod advilia maTTvis, vinc xSirad mgza-vrobs avtobusiT da sakmaod Zneli maTTvis, visac Tbi-lisuri avtobusiT jer ar umgzavria. mokled, es Cemi ucnauri SiSebi Sedegia imisa, rom ramdenimejer n a C q a r e v i gadawyvetileba miviRe da avtobusSi m o u m z a d e b e l i avedi.
ai, swored aq SeiZleba, gauCndes pirveli SekiTxva ga-moucdel mgzavrs, _ ras niSnavs avtobusSi naCqarevad da moumzadeblad asvla? gipasuxebT: avtobusSi naCqarevad asvla niSnavs imas, rom Tqven sistematurad ar mgzavro-bT avtobusiT, Sesabamisad, abonementi ara gaqvT, magram sxvadasxva garemoebebidan gamomdinare, spontanur gada-wyvetilebas iRebT da avtobusSi adixarT. axla ufro gavarTuleb da SeecadeT, ar CamomrCeT: avtobusSi mou-mzadeblad asvla ar niSnavs imas, rom bileTis asaRebad sakmarisi fuli ar gaqvT. piriqiT, avtobusSi asvlis mo-mentSi Tqven SeiZleba, jibeebi fuliT gqondeT gaZeZgi-li da rac mTavaria, Zalianac gindodeT bileTis aReba, magram erTi xuTTeTrianis an aTTeTrianis arqonam, rome-lic bileTis aRebisaTvis aucilebeli `TeTruli~ kombi-naciis nawilia, SeiZleba, yviTeljubiani kontroliore-bis xelSi mogaxvedroT.
ara, mZRoli da mgzavrebi verafriT giSvelian. mZRole-bi imitom, rom isini fuls aRar axurdaveben, rogorc es adre iyo; mgzavrebi ki... ho, es ufro sainteresoa, rad-ganac Tu yuradRebiT mimoixedavT garSemo, aucileblad SeamCnevT muWSekrul, daZabulad Tvalebacecebul Tbi-liselebs. maTac, albaT, CemsaviT impulsuri gadawyveti-leba miiRes, SeiZleba, raRac gaaxsendaT da ifiqres a, batono avtobusi, ufro Cqara mimiyvans daniSnulebis ad-gilzeo. avtobusSi amosvlisas maT mtkiced hqondaT ga-dawyvetili bileTis aReba, magram Tbilisur avtobusebSi
dagvianebuli Civili
kaxa Tolordava
ubralo gadawyvetileba veraferi bedenaa. ai, ra xdeba Semdeg: maT mxolod avtobusSi aRmoaCines, rom ormocTe-Triani `bingos~ wamosayvireblad aucilebel kombinacias sul raRac xuTi Tu aTi TeTri aklia. ara, fuli imdeni aqvT, rom naxevar Tbiliss dapatiJeben bileTze, magram is larebi avtobusSi ar `larobs,~ zustad ise, rogorc rusuli rubli aRar `rublobs~ saqarTveloSi.
ase rCebian miamiti Tbiliselebi TavianTi ocdaaTi an ocdaTxuTmeti TeTris amara oflian muWebSi da SiSis za-ric am dros Camokravs xolme. albaT, mixvdiT, am dros Tvalebis cecebas ratom iwyeben xolme, ara? marTalia, kontrolioris eSiniaT. axla ukve imasac mixvdebodiT, Tu ra didi mniSvneloba aqvs Tbilisur avtobusSi momza-debulad asvlas, rac niSnavs imas, rom gaRviZebisTanave aucilebelia, kargad dagegmoT dRe da Tu gadawyvitavT, rom im dRes avtobusSi asvla mogiwevT, SeaTanxmoT es Tqveni ojaxis wevrebTan, radganac Tu maTac uwevT imave dRes avtobusSi asvla, SeiZleba xurda fuls iolad ver Seelion, rac imas niSnavs, rom mogiwevT Tqveni saxlis siaxloves `mini supermarketebis~ pirquS gamyidveleb-Tan yelis gamoglejva an erTi araaucilebeli `orbitis~ yidva an kidev, jani gavardes da abonementis yidvac ki, Tumca SeiZleba moxdes ise, rom is abonementi Tveebis ganmavlobaSi ar dagWirdeT.
mokled, erTi SexedviT TiTqos ra unda iyos avtobusiT mgzavrobaze ioli, magram maSin ratom mesizmrebian is yviTeljubiani kontroliorebi?