This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
am SemTxvevis dros orive qvey-nis premier-ministrebi okeanis-miRma imyofebodnen. naTaniahu ise dabrunda israelSi, obamasTan Sexvedra ver moaswro. TurqeTSi gansazRvrulze adre dabrunda erdoRani laTinuri amerikis qvey-nebidan.
SemTxvevis meore dRes gaero-m uSiSroebis sagangebo sxdoma moiwvia, sadac generalurma mdi-vanma ban ki munma israelis qmedeba dagmo. `gamoZiebam dainteresebuli mxareebis rwmena da mxardaWera unda SeiZinos. es Zalzed mniSv-nelovani da amave dros sakmaod rTulia. me yvelafers gavakeTeb, rom es procesi gamWvirvale iyos da miukerZoebeli.
uSiSroebis sabWos 15 wevridan aseTi mWevrmetyveli arc erTi ar yofila. Tumca, maTi umravlesoba israels akritikebda da am faqtis srul gamoZiebas moiTxovdnen. be-vrma qveyanam, maT Soris _ ruseT-ma, safrangeTma da CineTma, Razas seqtorisTvis blokadis moxsnac moiTxova.
obamas administracia tradi-ciulad Seecada, dabalansebuli yofiliyo da israels mSvidobiani daTmobebisken mouwoda. magram aSS-s pozicia mainc israelis gama-marTlebeli iyo. vice-prezidenti jozef baideni acxadebda, rom Sesa-Zlebelia, am qmedebisTvis gansajo israeli, magram realurad, mas ufleba aqvs, Seamowmos Razasken mimavali gemebi, raTa daadginos, xom ar xdeba iaraRis kontrabanda. Tumca, amave dros baidenma israels mouwoda, `ufro didsulovani iyos palestineli xalxisadmi, romelsac RazaSi problemebi aqvs~.
mogvianebiT israelma sazRvao
reidis dros dakavebuli asobiT propalestineli aqtivisti gaaTa-visufla. maT TurqeTSi, rogorc gmirebs ise Seegebnen. israelma ar gaiTvaliswina gaero-s moTxovna da blokada ar moxsna.
israelis xelisufleba aseve amtkicebs, rom RazaSi humanitaru-li krizisi ar aris, da yovelkvira iq 15 aTas tonamde humanitaruli daxmareba Cadis. gaero-Si miiCneven, rom es mxolod saWiro raodenobis meoTxedia.
israelisa da egviptis mxridan Razas ekonomikuri blokada seqto-ris mmarTvelobaSi gasamxedroe-buli moZraoba `hamasis~ mosvlis Semdeg daiwyo da, ukve TiTqmis sami welia, grZeldeba.
ufro adre israeli winaswar afrTxilebda `Tavisuflebis flotilias~, gemebi mis terito-riul wylebSi ar Seeyvana.
aRmosavleTis samezoblos mimarT evrokavSiris interesis klebis damadasturebeli kidev erTi nabiji _ aseT Sefasebas aZlevs bevri gavrcelebul cno-bas imis Sesaxeb, rom evrokavSi-ris sagareopolitikuri lideri keTrin eStoni samxreT kavkasiasa da moldovaSi evrokavSiris sagan-gebo warmomadgenelTa postebis gauqmebas gegmavs.
evrokavSirSi male unda amuSav-des axali struqtura _ sagareo moqmedebis samsaxuri. rogorc iuwyebian, amis Semdeg samxre-Ti kavkasiis saqmeebze saSualo rangis moxele imuSavebs, romel-sac briuselSi eqneba bina. es ki, bevris azriT, evrokavSirisa da regionis urTierTobaSi intensi-vobas dramatulad Seamcirebs.
daaxloebiT igive bedi eweva moldovaSi sagangebo warmomad-genlis postsac. diplomatebis TqmiT, es ambavi siurprizi iyo kavSiris bevri wevri qveynisTvis, iseve rogorc Tavad sagangebo warmomadgenlebisTvis, peter sem-nebisa da kalman miJeisTvis.
iniciativa evrokavSiris wevri qveynebis mxridan damtkicebas saWiroebs da, Tuki damtkicda, is regionebisTvis gagzavnis mkafio signals, rom moldova da samxre-Ti kavkasia evrokavSiris TvalSi prioritetulobas kargaven.
nebSi unda gaauqmos an, zogierT SemTxvevaSi, evrokomisiis dele-gaciebs unda SeuerTos.
diplomatebi, romlebic kriti-kulad afaseben eStonis geg-mas, yuradRebas im garemoebaze amaxvileben, rom eStoni apirebs sagangebo warmomadgenlebi Sei-narCunos sudanSi, didi tbebis regionSi da Sua aziaSi. yvela es adgili evrokavSirisgan bevrad ufro moSorebiT mdebareobs, vidre _ samxreTi kavkasia.
amasTan, es nabiji evrokavSiris SigniT didi politikis sasarge-blod miRebul gadawyvetilebasac niSnavs _ msxvili wevri qveyne-bis interesebi sul ufro metad axdens gavlenas evrokavSiris mier gatarebul politikaze. am qveynebs _ germanias, safrangeTs, britaneTs _ Sua aziis mimarT gansakuTrebuli interesi amoZra-vebT, rac didwilad avRaneTSi mimdinare procesebSi maTi Car-TulobiT aris gamowveuli.
briuselSi momuSave oficia-luri pirebis azriT, eStoni am iniciativas winaswar aucileblad SeaTanxmebda berlinTan, pari-zTan da londonTan.
arada, poloneTs da evrokav-Siris ramdenime sxva, ZiriTadad, aRmosavlel wevrebs surdaT, bloks samxreT kavkasiaSi CarTu-loba kidev ufro gaeZlierebina. maTi survili iyo semnebisa da mi-Jeis mandatebis vadis dasrulebis mere _ anu mimdinare wlis 31 agvistos Semdeg evrokavSirs Ta-vis warmomadgenlad iq gavleniani figura, idealur SemTxvevaSi, romelime wevri qveynis yofili sagareo saqmeTa ministri mievli-na. ucnobia, winaswar acnobes Tu ara varSavas eStonis gadawyveti-lebis Taobaze, magram axla, Tuki am iniciativas zurgs germania, safrangeTi da britaneTi umagre-ben, is, savaraudod, veRarafers gaawyobs.
gadawyvetileba sagangebo war-momadgenlebis postebis gauqmebis Taobaze gavlenas ar iqoniebs evrokavSirsa da samxreTi ka-
vkasiis qveynebsa Tu moldovas Soris asocirebis xelSekrulebis Sesaxeb mimdinare molaparakebe-bze. es xelSekrulebebi qveynebs ar uxsnis kars blokSi poli-tikuri integraciisken, Tumca, SesaZloa, Tavisufali vaWroba da evrokavSirTan savizo reJimis gauqmeba moitanos.
magram, traian ungureanus varaudiT, evrokavSirsa da am qveynebs Soris urTierTobas ga-rkveuli dinamika Tu enTuziazmi mainc moakldeba:
`ar gamikvirdeba, Tuki es na-biji saqarTvelos an moldovis imedgacruebas moitans. isini naxaven, rom uzarmazarma proe-vropulma mcdelobebma ar ga-moiRo nayofi; aman ki, SesaZloa, am prodasavluri mTavrobebis poziciebis dasusteba moitanos Sidapolitikur konteqstSi~.
saqarTvelos mTavrobis warmo-madgenlebi evrokavSiris saga-reo-politikuri lideris gada-wyvetilebis irgvliv jerjerobiT frTxili gancxadebebiT Semoi-farglebian. `Cveni mxridan Sedegebze laparaki naadrevia. mniSvnelovani iqneba is, Tu ra formiT da sad gadanawildeba es funqciebi. Sedegze amis mere SeiZleba laparaki. dRes, me rogorc mesmis, mxolod kadrebis Semcirebaze an Tanamdebobebis gauqmebaze ar aris laparaki _ saubari aseve unda iyos politi-kur mesijebzec~, _ ganacxada reintegraciis sakiTxebSi saxel-mwifo ministrma Temur iakobaS-vilma da dasZina, _ `kargi iqneba, Tu [es posti] ar gauqmde-ba, magram Tuki gauqmdeba, maSin unda vnaxoT, sad gadava es funqciebi. mxolod amis Semdeg SegveZleba imis Tqma, [es cvlile-ba] kargi iyo Tu cudi~.
statia ibeWdeba radio `Tavisuflebis~ masalaze
dayrdnobiT
tu 154-is Savi yuTebi
8 liberali . ivnisi 2010 . № 34
vrclad
poloneTs ruseTis ar sjerapoloneTma daRupuli prezidentis TviTmfrinavis Savi yuTis gaSifruli
prezidentis gancxadebiT, arCev-nebi minimum or wels aRar iqneba, magram ori ram arCevnebidan meore dResve Seicvala: ZiZiguris lozun-gi „brZola dResve“ „brZola grZeldeba“-d gadakeTda, `naciona-luri moZraobis~ bilbordebze ki warweris `gasakeTebeli kidev bevria~-s nacvlad gaCnda warwera _ „madloba Tbiliselebs mxardaWe-risTvis“. cvlilebebs am dros amomrCevels sul sxva politikuri gundi hpirdeboda.
11liberali . ivnisi 2010 . № 34
ori azri
farid zaqariaamerikeli Jurnalisti, Jurnal „niusviqis“ saerTaSoriso gamocemis redaqtori da telekompania CNN-is Sous Fareed Zakaria GPS- is wamyvani
obama VS al kapone - visi sagareo politikaa ufro Wkvianuri?2010 wlis 29 maisi, „niusviqi“
axlaxan gadaRebul fotos, romelzec TurqeTis premier-ministri rejep taip erdoRani da braziliis prezidenti luis inasiu lula de silva iranis prezi-dent mahmud ahmadineJads gulTbilad xvdebian, aTo-biT aTasi komentari mohyva. erT fotos iSviaTad Tu gauRizianebia amdeni xalxi ase Zlier.
kritikis mTavari obieqti ki iyo adamiani, romelic ar yofila am suraTze. „am kraxze sruli pasuxism-gebloba obamas administracias eniWeba“, _ ganacxada „uol strit jurnalma“. konservatori Carlz krau-thameri naklebad TavSekavebuli iyo. „vaSington post-Si“ man daiWeqa „es gamomwvevi foto _ „aha Sen, biZia sem!“, obamas sagareo politikis gamanadgurebeli ver-diqtia~. roca obamasi ar geSinia, gaqvs SesaZlebloba, rom bevri miiRo amerikis mtrebisgan, _ wers krautha-meri.
misi konservatori oponentebi miiCneven, rom obama unda gaxdes ufro mtkice, ganaxorcielos zewola am qveynebze da aCvenos, rom amerika niSnavs bizness. aq mxolod erTi problemaa: es politika ukve safuZvlia-nad gamoiyenes da katastrofulad Caflavda. jorj buSi umcrosis administracia Tavis politikas gansa-zRvravda, rogorc mtkices da agresiuls. „ukeTesia, Seni eSinodeT, vidre uyvarde“, _ dik Ceinis uyvarda makiavelis citireba. al kapones sityvebis citirebiT donald ramsfeldma naklebad xarisxiani wyaro airCia: „keTili sityviT da iaraRiT ufro mets miaRwev, vidre keTili sityviT“.
dagvaviwyda am sagareo politikuri maCoisturi eqs-perimentis Sedegebi? amerikis uZvelesi mokavSireebi evropaSi mis winaaRmdeg ganewyvnen. mTavrobebi saja-rod akritikebdnen vaSingtonis sxvadasxva gadawyve-tilebas da uars acxadebdnen misi qmedebebis mxar-daWeraze. 2007 wlisTvis, xalxebis didi umravlesoba qveynidan qveyanaSi, maT Soris _ tradiciulad proa-merikul britaneTSi, amerikis winaaRmdeg ganewyvnen.
TurqeTi, rogorc Cans, imisi magaliTi aRmoCnda, Tu rogor ar unda moeqce mokavSires. buSis administra-cia TurqeTs epyroboda TviTneburobisa da arogantu-lobis Cveuli nazaviT, emuqreboda mwvave SedegebiT, Tu igi ar miscemda amerikas nebas, TurqeTidan Seetia erayisTvis. aSkarad gauTviTcnobierebeli gaxldaT, rom TurqeTi gaxda demokratiuli qveyana, sadac mo-saxleobis 95% ewinaaRmdegeboda oms eraySi.
obamas kritikosebs mxedvelobis aridan rCebaT erTi farTo tendencia. iseTi qveynebi, rogoric TurqeTi da braziliaa (da CineTi da indoeTi), gasu-li ori aTwleulis ganmavlobaSi ekonomikurad izr-debodnen. 1995 wels e.w. „axali bazrebi“ Seadgendnen msoflio ekonomikis mesameds. am wels maTi wili mso-flio ekonomikaSi naxevramde gaizrdeba da zrdas ga-nagrZobs. maT gauZles ekonomikur kriziss imaze ukeT, vidre dasavleTma. isini arian politikurad stabilurebi, mdidrebi da ufro da ufro darwmune-bulebi, rom meti roli unda iTamaSon msoflio po-litikur arenaze. am pirobebSi, mosazreba, rom oba-mam amerikis Zalauflebas ufro metad unda gauTqvas saxeli, suleluria da saSiSi. brazilia da TurqeTi ar gaxdebian ufro metad megobrulebi, Tu vaSingto-ni maT daemuqrebaT. amerikis mizania, maTTan part-niorobis gzebi ipovos da daarwmunos isini, rom sta-biluri da normaluri msoflio maTsave interesebSia. al kapone amisTvis misabaZ magaliTad ar gamogvadge-ba.
racionaluria Tu ara barak obamas sagareo politika?
es foto, romelic TiTqos ambobs: „aha Sen, biZia sem!“ aCve-nebs, rom swrafad mzardma didma qveynebma (rising powers), amerikis tradiciulma mokavSireebma, gadawyvites, rom ara-nairi riski ar arsebobs amerikis mtrebTan daaxloebiT da arc aranairi mogeba amerikis prezidentTan TanamSromlo-biT.
isini uyurebdnen prezident obamas mier iranis daSoSmine-bis damamcirebel mcdelobebs, rodesac iranis mier uaryo-fil yvela SeTavazebas amerika samarcxvinod axal SeTavaze-bas ayolebda.
isini uyurebdnen amerikis usityvo Tanxmobas ruseTis po-litikaze ukrainasa da saqarTveloSi.
es ar aris mxolod amerika, romelic sustdeba, es aris ame-rika, romelic ukan ixevs _ amtkicebs, ratificirebas uke-Tebs da xmamaRla acxadebs Tavis dasustebas, iwvevs mzard, Zlier qveynebs, rom amoavson vakuumi.
es ar aris ukan daxeva daukvirveblobis gamo. es aris ga-miznuli, principuli nabiji. es aris obamas mier miRebuli, amerikuli codvebis Sesaxeb mesame msoflios narativis Se-saniSnavi aRsruleba. igi movida, rom samyaro am upativce-mulobisgan da batonobisgan gadaarCinos. gasul seqtembers gaero-s generaluri asambleis mimarT warmoTqmul mis si-tyvaSi is ambobs, rom „arc erTi calkeuli saxelmwifo ar unda ecados sxva saxelmwifoze gabatonebas“ (gamoicaniT, romeli iyo gabatonebuli saxelmwifo bolo ori aTwleulis ganmavlobaSi?). igi aseve uaryofs nebismier „msoflio wesri-gs, romelic erT saxelmwifos an adamianTan jgufs sxvebze maRla ayenebs“ (nato? dasavleTi?).
obamas politikidan da principebidan gamomdinare, bra-zilia da TurqeTi racionalurad moqmedeben. ratom ar unda dafaron ahmadineJadis birTvuli ambiciebi? Tu ame-rika ukan ixevs iranTan, CineTTan, ruseTTan da venesue-lasTan, ratom ar unda gaamyaron sakuTari investiciebi? obamasi ar geSinia da amave dros, gaqvs SesaZlebloba, rom bevri miiRo amerikis mtrebisgan. bolos da bolos, maT imis mainc sjeraT, rom megobrebs unda daexmaron da mtrebi unda dasajon.
racionaluria Tu ara barak obamas sagareo politika?
dagvaviwyda... sagareo
politikuri maCoisturi
eqsperimentis Sedegebi?
amerikis uZvelesi
mokavSireebi evropaSi
mis winaaRmdeg ganewyvnen.
mTavrobebi sajarod
akritikebdnen vaSingtonis
sxvadasxva gadawyvetilebas
da uars acxadebdnen misi
qmedebebis mxardaWeraze.
13liberali . ivnisi 2010 . № 34
termin „opozicias“ saqarTvelo-Si aramyari mniSvneloba aqvs, radgan jer ar aris miRweuli Tanxmoba ima-ze, Tu ras unda niSnavdes es termini. opoziciis yvelaze agresiuli nawili Tvlis, rom mxolod isini floben legitimur uflebas, rom gansazR-vron, vin aris namdvili opozicia. amgvari azrovnebis mixedviT, „opozi-cia“ niSnavs „imas, vinc winaaRmdego-bas uwevs“, da is, vinc yvelaze met winaaRmdegobas wevs, yvelaze serio-zuli opozicia gamodis, ara? imis mizezi, rom msgavsi damokidebuleba arsebobs, Cemi mosazrebiT, sabWoTa warsulSi unda veZeboT, radgan ma-Sin partia da saxelmwifo iyo erTi da igive da iyo ganuzomlad Zlieri, amitom, mis winaaRmdeg rCeboda mxo-lod erTi Zlieri opoziciuri azris adgili.
axla situacia Seicvala. miuxeda-vad imisa, rom mmarTveli partia sa-xelmwifosTan aris asocirebuli, ko-munistur mmarTvelobasTan Sedareba arc ki SeiZleba. opoziciis cneba, si-namdvileSi, gacilebiT ufro nakle-bad dramatulia, vidre xalxs hgonia. isini, visac opozicias veZaxiT, arian ubralo adamianebi, romlebmac ram-denime politikuri cxovreba gaiares, ar moswonT axlandeli mTavroba da axerxeben televiziiT gamoCenas.
mosaxleobas es ar moswons. mosa-xleobas unda, rom maTi problemebi mogvardes, uflebebi daculi iyos, qveyana iyos usafrTxo da mSvido-biani. erT-erTi mTavari mizezi, ris
ratom aris opozicia susti
Tvalsazrisi
mmarTveli gundis gamarjvebis mizezi maTi siyoCaRec aris,
sebis didi nawili mmarTvel partias miuvida. Zalian cota miiRo opozi-ciam. rodesac finansuri daxmareba opozicias misdioda, is dumda, rad-gan sagadasaxado inspeqciis eSinoda. Cemi STabeWdilebiT, axla es nakle-bad xdeba imitom, rom bolo arCe-vnebi naklebad mniSvnelovani iyo, Tu mTavroba ufro momwifebuli an TviTdajerebuli gaxda, CemTvis uc-nobia. saintereso iqneba imisi naxva, gadawyvets Tu ara mTavroba, sapar-lamento arCevnebis win gamosvlas
politikis fundamenturi gakveTili is aris, rom Zlieri partia ar SeiZleba iyos ramis winaaRmdeg, is unda iyos raRacis mxardasaWerad.
gamoc, mmarTvelma gundma bolo ar-CevnebSi gaimarjva, is aris, rom maT es gaiazres da naTlad laparakobd-nen problemebis gadaWraze. maT hqon-daT SesaniSnavi winasaarCevno kampa-nia. amitom, gamarjvebis mizezi maTi siyoCaRec aris, opoziciuri partie-bis SecdomebTan erTad. amavdrou-lad, opoziciis kampania iyo araefe-qturi da axla swored amaze vapireb saubars.
bolo saprezidento da saparla-mento arCevnebSi finansuri resur-
fo
to
mar
ika
qoCi
aSvi
li
14 liberali . ivnisi 2010 . № 34
Tvalsazrisi
da biznesmenebisTvis imis sajarod, naTlad da xmamaRla Tqmas, rom maT SiSis gareSe SeeZlebaT opoziciuri partiebis dafinanseba. SiSi biznesebs axla jer kidev aqvT.
igive SeiZleba iTqvas calkeul damfinanseblebzec. bolo wlebSi im adamianebs, romlebic opozicias uWerdnen mxars, an narkotikebs aR-mouCendnen jibeSi an samuSaos akar-gvinebdnen. situacia gamosworebis gzazea, magram SiSi jer ar gamqrala.
opoziciuri partiebis sisustis ki-dev erTi mizezi is aris, rom maT ar esmiT, ra aris koaliciebi. koalicia aris partiebis aliansi. partiebi aris adamianebis jgufebi, romlebic Tan-xmdebian garkveul Rirebulebebze da politikaze. sabWoebi, meore mxriv, adamianebis Sekrebebia. es ori erT-maneTSi ar unda agverios. garkveuli mizeziT, opoziciur partiebs surT sxvadasxva koaliciis Seqmna manamde, vidre Camoayalibeben myar partiul struqturas da eyolebaT bevri mxardamWeri. rogor grZnoben Tavs mxardamWerebi, rodesac erT dRes televiziiT igeben, rom maTi partia aliansSi Sevida sxva partiasTan? es niSnavs imas, rom isini, anu mxarda-mWerebi, iyvnen ara partiaSi, aramed ubralod mxars uWerdnen liders.
politikis fundamenturi gakveTi-li is aris, rom Zlieri partia ar Sei-Zleba iyos ramis winaaRmdeg, is unda iyos raRacis mxardasaWerad. partiam, romelic Tavis Tavs gansazRvravs mxolod rogorc raRacis winaaRm-deg mimarTuls, SeiZleba ilaparakos mxolod imaze, ris winaaRmdegac aris mimarTuli. aseT saubars ki male gas-dis yavli. Tu amomrCevels saqarTve-loSi SeekiTxebian, Tu romeli partia ras uWers mxars, maT pasuxis gacema Zalian gauWirdebaT, radgan partie-bi ZiriTadad erTmaneTze saubriT arian dakavebulebi. SemTxveviTi ar aris is, rom is opoziciuri partiebi, romlebmac bolo arCevnebSi yvelaze meti xma miiRes, swored is partiebia, romlebic saubroben, Tu ras gaake-Tebdnen da ara mxolod imaze, Tu ris winaaRmdeg gamodian. xalxi maT moti-vebs ukeT igebs.
sainteresoa imaze dakvirveba, Tu
vulocav qarTvel xalxs ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis
arCevnebis Catarebas. arCev-
nebs akvirdebodnen euTo-s
saerTaSoriso damkvirveblebi,
romelTa SefasebiTac, euTo-sa
da evrosabWos demokratiu-
li arCevnebis standartebTan
miaxloebis TvalsazrisiT,
saqarTveloSi progresi SeimC-
neva. gaumjobesda teqnikuri
sakiTxebi arCevnebis adminis-
trirebaSi. Tumca, dafiqsirda
zogierTi darRveva indivi-
dualur ubnebze, maT Soris
_ xmebis daTvlis procesSi.
imeds gvaZlevs centraluri
saarCevno komisiis mzadyof-
na, iyos ufro gamWvirvale da
moaxdinos reagireba saarCevno
darRvevebze. Cven euTo-sTan
erTad vTanxmdebiT, rom mniSv-
nelovani xarvezebi arCevnebis
procesSi gamosworebas saWi-
roebs.
2010 wlis 2 ivnisi
nawyveti saqarTvelos Sesaxeb
saxelmwifo mdivnis TanaSemwe
pi jei qroulis brifingi
vaSingtonSi
ramden dros uTmoben mTavari sate-levizio arxebi da Jurnal-gazeTebi konkretul politikosebs, maTi po-pularobis xarisxis gaTvaliswine-biT. bevri Zalian arapopularuli politikosia, romelsac mediaSi didi dro eTmoba. qarTul televiziaSi, axal ambebTan erTad, Cveuli forma-tis gadacemaa interviuebi ramdenime politikosTan, romlebic erTmaneTs ver itanen. amgvari formati televi-ziisTvis ramdenadme momgebiania: te-levizia gamoiyureba rogorc Zalian demokratiuli, radgan eTers uTmobs dapirispirebul mosazrebebs; aseTi gadacemebis gakeTebas didi momzade-ba ar sWirdeba, radgan bevr resurss, gamoZiebas da kvlevas ar saWiroebs; aseve, telemayurebels sTavazobs Seuracxyofebebs, Cxubs, agresias, rac saxaliso sayurebeli SeiZleba gamovides. iqidan gamomdinare, rom mTavroba ama Tu im gziT akontrole-bs nacionalur telearxebs, mas Seu-Zlia uTxras ucxoel kritikosebs, rom samarTliani da demokratiulia, radgan opozicias tribuna eTmoba. amgvari programebi satelevizio sa-ReWi rezinebia. isini gvTavazoben cota ufro met garTobas, vidre, vTqvaT, fanjaraSi yurebas da realu-rad aranair sakvebs.
aseTi Souebis Sedegi is aris, rom opoziciis liderebs moaCvenebs, Ti-Tqos isini individualurad metad mniSvnelovani arian. maTi ambicia xdeba televiziaSi moxvedra da ara amomrCevelTan urTierTobis damya-reba. isini xdebian mniSvnelovani, radgan Cndebian televiziiT da te-leviziiT Cndebian imitom, rom war-sulSic Cndebodnen. maT oponentebs xelisuflebidan realuri samuSao da pasuxismgebloba mainc aqvT. erT-er-Ti yvelaze samwuxaro faqti is aris, Tu ra cudad ician opoziciis lide-rebma is Tema, romelzec kamaToben.
hqondeT. es xom ase ar aris! da bolos, opozicias ar aqvs pasu-
xismgebloba. mTavrobam da mmarTvel-ma partiam amas xeli Seuwyves imiT, rom maT ar misces saSualeba, rom se-riozul postebze aerCiaT. Tu opo-ziciis wevri iqneboda qalaqis meri, an ministri, an rame sxva saxelmwifo Tanamdebobis piri, xalxs eqneboda imisi saSualeba, rom daenaxa, Tu risi miRweva SeuZlia mas. axla amomrCeve-li xedavs mxolod imas, rasac amboben da ara imas, rasac akeTeben. es ki opo-zicionerebs ubiZgebs, saqmis gakeTe-bis nacvlad, ufro da ufro ararea-luri gancxadebebi akeTon da yuradRebis miqcevis gzebi eZebon.
erTi wlis ganmavlobaSi xalxs dro hqonda, efiqra, axali Sefa-sebebi gaekeTebina da gadaewyvita, ra moswonT da risi sjeraT. Se-saZloa, gadawyvites, rom garemo ukeTesobisken Seicvala.
Tumca, mniSvnelovani faqtori is aris, rom am arCevnebze qarTvelma moqalaqeebma arCevani lokalur sakiTxebze dayrdnobiT gaakeTes. rTulia, vTqvaT, ra Sedegi iqnebo-da, TviTmmarTvelobis nacvlad, sa-parlamento an sxva tipis arCevnebi rom yofiliyo. TviTmmarTvelobis arCevnebi xelisuflebisTvis momge-biani aRmoCnda. Cveni gamokiTxvis mixedviT, bevr qarTvels miaCnia, rom saqarTvelo ar aris demokra-tiuli qveyana, da Cemi azriT, es aRqma ar Seicvleboda bolo perio-dSi. magram mTavari is aris, Tu ras irCev am konkretul arCevnebze. dasaqmeba yvela arCevnebze SeiZ-leba prioritetuli iyos. magram teritoriuli mTlianoba, sityvis Tavisufleba, demokratiuli re-formebi _ am sakiTxebis mogvarebas xalxi ufro parlamentisgan elis, vidre municipalitetisgan.
rogor imoqmedebs es mxardaWera xelisuflebaze?
nebismieri mTavroba yovelTvis safrTxeSia, daijeros, rom dRes Tu gaimarjva, xvalac aucile-blad gaimarjvebs. safrTxes saku-Tari Zalebis zedmeti rwmena qmnis. magram am konkretul SemTxvevaze ver vityvi, ra SeiZleba moxdes.
Cven mier gamokiTxulTa 52% ambobs, rom maT ar moswonT xeli-suflebis mier ruseTTan warmo-ebuli politika; 32%-s moswons; 20%-iani sxvaobaa. es gamowvevaa
opoziciisTvis. iseTi gamosavali unda moifiqron, rasac amomrCev-lebi iTxoven. es advili ar aris, radgan gamokiTxulTa or mesameds arc opozicionerebis ruseTSi vizitebi moswons. erTmaneTisgan gansxvavdeba problema da misi ga-dawyvetis gzebi. is, rom qarTvele-bs ruseTTan mTavrobis politika ar moswonT, es imas ar niSnavs, rom mTavrobis winaaRmdeg midian.
zomieri „aliansi“ aRmoCndes, meore mxares ki _ radikaluri opozicia.
maia wiklauri
sozar subarma, romelmac 31 maiss, arCevnebis meore dRes `aliansis~ ri-gebi oficialurad datova, faqto-brivad ki arCevnebs maSin gamoeTiSa, roca erTi TviT adre sakrebulos TavmjdomareobisTvis brZola Sewyvi-ta, radiointerviuSi ganacxada: `hi-tleris winaaRmdeg stalini da Cer-Cili erTad idgnen. kargad viciT, erTi rogori demokratic iyo da me-ore rogori avtokrati. politikur ZalTa dRevandel konfiguraciaSi Tu raime Sedegi iqneba SesaZlebeli, fiqri yvelaferze SeiZleba~.
es iyo subaris pasuxi Jurnalistis kiTxvaze: gaCeCilaZe-oqruaSvili-burjanaZis aliansis Seqmnis SemTxve-vaSi iTanamSromlebs Tu ara yofili saxalxo damcveli am politikoseb-Tan.
tic, man Tavisi mTavari oponentis, gigi ugulavas mxardamWerebic axsena da maT imedebis gamarTleba usurva. qarTuli politikuri cxovrebisTvis am uCveulod konstruqciuli gancxa-debiT alasania kidev erTxel Seecada zomieri politikosis imiji moergo, romelic xelisuflebis Secvlas mxo-lod konstituciur CarCoebsa da va-debSi Seecdeba: `sazogadoebis didma nawilma mxari dagviWira. Cveni mTava-ri gamarjveba swored es aris. „alian-si“ gamoikveTa, rogorc yvelaze Zlieri, ualternativo opoziciuri Zala... mTavari gamocda jer kidev win gvelodeba, 2012 wlis saparlamento arCevnebis saxiT~.
alasanias es konstruqciuloba da mis mier ramdenjerme naxsenebi si-tyvebi: `miRweva~, `warmateba~, `gamar-jveba~, yofili Tanagundelebisa da danarCeni opoziciis mxridan mkacri kritikis mizezi gaxda. maT es ugula-
fo
to
lev
an x
erxe
ul
iZe
17liberali . ivnisi 2010 . № 34
politika
vas Sedegebis legitimaciad, gangeb dagegmil damarcxebad da xelisu-flebasTan garigebad aRiqves.
`aliansidan~ wasuli subaris mTa-vari argumenti is iyo, rom Tbilis-Si miRebuli 19 procenti, xolo sa-qarTvelos masStabiT 9 procenti „aliansisTvis“, `gamarjveba~ ki ara, didi marcxia. subari yofil Tanagun-delebs adanaSaulebs imaSi, rom maT gamarjvebis realuri Sansi xelidan gauSves, radgan saarCevno kampania arasworad dagegmes da mosagebad araferi gaakeTes.
„gamarjveba iqneboda alasanias me-roba da umravlesoba sakrebuloSi. Cven amisTvis vibrZodiT~.
subari miiCnevs, rom `alianss~ agresiuli kampania rom ewarmoebina, bevrad ufro ukeTes Sedegs miiReb-da.
`Cven gamudmebiT ar vakritikebdiT gigi ugulavas gaflanguli biujeti-sa da saarCevno kampaniaSi adminis-traciuli resursebis gamoyenebis gamo... ufro agresiulebi unda vyo-filiyaviT; unda gamovsuliyaviT da adamianebis uflebebis darRvevis konkretuli SemTxvevebi unda gagve-protestebina. ar unda gavCerebu-liyaviT, sanam saTanadod ar dasjid-nen damnaSaveebs“, _ ambobs subari.
`aliansis~ kidev ori naklebad aqtiuri wevri, romlebmac arCevne-bis Semdeg aseve datoves politikuri erToba, alasanias zomier politikas akritikebs. koka guncaZes da irakli baTiaSvilis jer ar uTqvamT visTan erTad gaagrZeleben brZolas, Tumca partniorebs radikalur opoziciaSi ukve eZeben.
„daicavi saqarTvelos“ erT-erTi damfuZnebeli da levan gaCeCilaZis megobari koka guncaZe ambobs, rom is da gaCeCilaZe `gayalbebuli arCe-vnebis Semdeg molaparakebebs yvela opoziciur ZalasTan awarmoeben~. `erT mxares arian xelisuflebasTan „Serigebuli“ Zalebi, meore mxares ki isini varT, vinc vibrZolebT xelisu-flebis vadamde Sesacvlelad~, _ am-bobs guncaZe.
zogierTi eqspertis azriT, ala-sania da „aliansi“ axla saintereso poziciaze imyofebian imisaTvis, rom radikalur Zalebs gaemijnon da saku-Tari adgili daimkvidron politikur sivrceSi.
amave dros alasanias konstruqciu-li Sefasebebi da misi zomieri poli-tika imis safrTxesac qmnis, rom igi xelisuflebis satelitad aRiqvan. es safrTxe alasanias opoziciaSi gadas-vlisTanave gaCnda da mis Tavidan asa-cileblad opozicionerma alasaniam araerTi radikaluri nabiji gadadga _ xan aprilis quCis aqciebSi mona-wileobda, xanac, opoziciis gaerTia-nebis sababiT, yvelaze radikalur ZalebTan awarmoebda molaparakebebs.
PR teqnologi soso galumaSvili ambobs, rom `arCevnebze miRebuli Sedegi `aliansisTvis~ da misi lide-risTvis mosaxleobis mier micemuli „foraa“, raTa am Zalam damoukidebe-li da Tanmimdevruli politika awar-moos~.
irakli alasaniam ukve ganacxada, rom sakuTar partiasTan da „alian-sis“ sxva wevrebTan erTad 2012 wlis saparlamento arCevnebisTvis emzadeba da regionebSi, romlebic sruliad ig-norirebuli iyo `aliansis~ mier, par-tiuli struqturis ganviTarebasa da meti mxardaWeris mopovebas gegmavs.
`ugulavam Tqva, rom opoziciis SemoTavazebas gaiTvaliswinebs. Tu es morigi demagogia ar aris, Cven davumtkicebT, rom tarifebis gaiafeba realuria~, _ acxadebs sakrebulos wevri, `qristian-de-mokratebis“ siis pirveli nomeri, inga grigolia.
Tu gigi ugulava giorgi Wantu-rias winasaarCevno dapirebis Ses-rulebaSi monawileobas ar miiRebs, zomieri `qristian-demokratebi~ sakrebulos SenobasTan masobrivi demonstraciebis mowyobas gegma-ven.
`2008 wlis gazafxulze aqciebze 300 aTasi adamiani idga da amas xe-lisuflebaze araviTari gavlena ar mouxdenia. `respublikelebi~ da `axali memarjveneebi~ 2008 wels parlamentSi ar Sevidnen im mize-ziT, rom umciresobaSi varT da iq yofnas azri ar aqvso, da neta axla risi imedi aqvT?~ _ ambobs jibla-Ze.
`sakrebuloSi `qdm“-s imedi ar maqvs. Tu grigolias eqneba rai-me damoukidebeli iniciativebi, ar gamovricxav Cven sasargeblod iyos aqtiuri. inga pragmatuli, an-gariSiani adamiania da ar mgonia, Secdoma dauSvas“, _ acxadebs kaxa kukava.
`Tu am SemTxvevaSi daSinebas an rame msgavss hqonda adgili, maSin es, ra Tqma unda, zewolaa~, _ ambobs euTo-s elCi odri gloveri da aRniS-navs, rom zewolisa da daSinebis Sesa-xeb informacia mis organizacias jer kidev winasaarCevno periodSi hqonda.
velTa erTiani siis daxvewaze da uzrunvelyofil iyos am procesSi politikuri partiebisa da arasa-mTavrobo organizaciebis CarTu-loba; gadaidgas mniSvnelovani na-
bolo vada, raTa moeswros arCevne-bisaTvis Sesabamisi momzadeba; gadaidgas qmediTi nabijebi
qveda donis saarCevno administra-ciis moxeleTa kvalifikaciisa da codnis donis amaRlebis mimarTu-lebiT.
arCevnebi 2010 - raundi oTxi
is, Tu rogor warimarTeba saarCevno procesi, xelisuflebisaTvis
demokratiulobis xarisxis indikatoria.
eka siraZe-delone, samarTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSoriso sazogadoebis aRmasrulebeli direqtori
Tvalsazrisi
23liberali . ivnisi 2010 . № 34
absoluturi Zalaufleba
saubrebi liberalizmze
jer kidev gviWirs gaviazroT, rom mxolod sxvadasxva Zalauflebriv jgufs Soris
balansiT SevZlebT demokratiul sistemad gardaqmnas da brmad vuWerT mxars da
yvelaferSi vendobiT xan erT, xan meore jgufs.
giorgi cxadaia
adgilobrivi arCevnebis Semdeg xe-lisuflebam TbilisSi xmebis daaxlo-ebiT 55% daagrova. es bevrisTvis moulodneli iyo, radgan 2008 wlis saprezidento arCevnebze TbilisSi opoziciam gaimarjva. xelisuflebis reitingi ki mas Semdgom agvistos omma da ekonomikurma krizisma kidev ufro metad Seamcira. xelisuflebam imis SiSiT, rom arCevnebs damajereblad ver moigebda, 30%-iani barieri daawe-sa, rac imas niSnavda, rom xmebis ab-soluturi umravlesobis (50% + xmas) miRebis da meore turis Catarebis gareSe, SeZlebda gamarjvebas. am fon-ze, aseTi damajerebeli gamarjveba, erTi SexedviT, marTlac ucnaurad gamoiyureba.
CemTvis Tanabrad saintereso iyo is mizezebi, Tu ratom gadasces xelisu-flebis momxreebma mas ndobis manda-ti xelaxla da ratom aRar dauWires opozicias mxari misma Zvelma momxre-ebma.
xelisuflebis tradiciuli momxre-ebis moqmedeba am arCevnebSi SeiZleba CavTvaloT, rom upasuxismgeblo iyo. maT ar mosTxoves pasuxebi xelisu-flebas Tavis Secdomebze da kvlav aranormaluri ndoba gamoucxades. amomrCevlis is nawili, romelsac pro-dasavluri kursi moswons, am SemTxve-vaSi, mxars uWers ara prodasavlur models, aramed am modelis saqar-TveloSi gamavrcelebeli misionere-bis _ prodasavluri saxelisuflebo elitis saqmianobas. xelisuflebis mi-marT ukritiko damokidebuleba swo-red amgvari midgomiT aixsneba: maT ainteresebT ara is, Tu realurad ra-mdenad ganxorcieldeba demokratiis
da ekonomikuri ganviTarebis ideebi, aramed is, rom xelisuflebaSi iyvnen iseTi adamianebi, romlebic am idea-lebis deklarirebas axdenen.
xelisuflebis warmomadgenlebma mi-sionerebis roli kargad moirges da sakuTar Tavs modernizaciis iseT apo-logetebad saxaven, romlebsac kul-turulad CamorCenil sazogadoebaSi uwevT mmarTveloba. xelisuflebis warmomadgenlebis Cveuli pozicia aris imisi gancxadeba, rom maT ician erTa-derTi swori gza dasavleTisken da amomrCevelma mxari imitom unda dauWi-
ros, rom maT gareSe qveyana velur 90-ian wlebs daubrundeba. xelisuflebis tradiciuli amomrCevelic swored amgvari kategoriebiT afasebs politi-kas. misTvis mniSvneloba aqvs konkre-tul saxelebsa da gvarebs da ara po-litikur movlenebs, romlebic ama Tu im partiisa Tu kandidatis Tvisebebze metyvelebs. politikosis amgvari Sefa-seba ar efuZneba im Sedegebs, romelic misma qmedebebma gamoiwvia, aramed Si-nagan rwmenas, rom misi kursi konkre-tuli ideisTvis ufro metis momtania, vidre sxva politikosis.
24 liberali . ivnisi 2010 . № 34
dasavleTSi didi xnis win aRmoaCi-nes, rom „Zalaufleba ryvnis, absolu-turi Zalaufleba ki absoluturad ryvnis“. dasavlel moqalaqes gaazre-buli aqvs, rom mTavroba sakuTari in-teresebis mqone organizaciaa, xolo adamiani, romelic Zalauflebas flobs, im saeWvo pirebis kategorias miekuTvneba, romelic gamudmebiT unda Seamowmo.
adamianuri bunebis da sazogadoebis kargad Seswavlam jer kidev meTvra-mete saukuneSi frangi filosofosi Sarl-lui monteskie im daskvnamde miiyvana, rom mmarTvelobis yvelaze saukeTeso forma is aris, romelSic Zalaufleba xelisuflebis sxvadasxva Stos Soris aris gadanawilebuli. ase gaCnda sakanonmdeblo, aRmasrulebe-li da sasamarTlo xelisuflebebis idea. mogvianebiT, amerikis damfuZ-nebelma mamebma e.w. „federalistis werilebSi“ am ideis damuSaveba gada-wyvites. jeims medisonma federalis-tis 51-e werilSi ganacxada: „Tu ada-mianebi angelozebi iqnebian, arc erTi mTavroba aRar dagvWirdeba. Tu ange-lozebi adamianebis marTvas daiwyeben, arc garegani da arc Sinagani kontro-li mTavrobaze aucilebeli aRar iq-neba“.
medisonis am citatidan gamomdi-nareobs, rom sazogadoebas sWirdeba
iseTi sistema, sadac erTi jgufis interesebi meore jgufis interesebs Seamowmebs da daabalansebs. mxolod am gziT aris SesaZlebeli namdvi-li demokratiisTvis brZola. axla, rodesac politikuri speqtri ar iyofa prodasavlur xelisuflebad da prurusul opoziciad, xelisu-flebisTvis 55%-iani mandatis micema demokratiisTvis iseTive safrTxis matarebelia, rogorc prezidento-bis kandidatebisTvis Tavis droze gamocxadebuli 90%-iani mxardaWera. opoziciuri speqtri dRes mravalfe-rovania, dayofa „Cven da isini“ aRar
moqmedebs. am pirobebSi, SeiZleba interesebis dabalansebis pragmatu-li politikis warmoeba. samwuxarod, xelisuflebis momxre amomrCevel-ma ver moaxerxa imisi gaazreba, rom prodasavluri opoziciis gaZliereba demokratiisTvis momavalSi sasico-cxlo mniSvnelobis iqneboda.
opoziciis tradiciuli momxreebis arCevani adgilobriv arCevnebze, mar-Tali giTxraT, bolomde gaugebaria. opoziciuri amomrCevlis raRac na-wilma arCevnebisadmi ndoba dakarga, radgan xelisufleba, tradiciulad, administraciuli da media resur-sebis gamoyenebiT advilad aRwevs xolme gamarjvebas. am pirobebSi, zogierTi opoziciis momxris azriT, opoziciuri partiebis gadawyveti-leba, rom arCevnebSi mieRoT monawi-leoba, wamgebiania, radgan amiT isini xelisuflebas arCevnebis da sakuTari gamarjvebis legitimurad cnobaSi da-exmarebian. sainteresoa, am logikiT ra unda iyos gamosavali: mitingebi, arCevnebis boikoti Tu saxelmwifo gadatrialeba? pirveli oris mimarT opoziciis momxreebis garkveul na-wils nihilisturi damokidebuleba ukve gauCnda da mesames xmamaRla gan-cxadebas ver bedaven. arada, gasul wels qveyana namdvilad idga safrTxis zRvarze, rodesac dinamos stadionze
opoziciis momxreebis yvelaze ra-dikalurma nawilma opoziciis da mi-tingebis rwmena, savaraudod, swored maSin dakarga. amave dros metnakle-bad yvelas gaazrebuli aqvs, rom dRe-vandel geopolitikur situaciaSi, sa-akaSvilis xelisuflebis Zaladobrivi Secvla ar aris mxolod saSinao po-litikis Tema da supersaxelmwifoe-bis Widilis sababi gaxda. opoziciis
momxreebis garkveuli nawili, ro-gorc Cans, am axal realobas jer sa-Tanadod ver moergo da politikuri brZolis axal reJimze, romelic ar-CevnebSi monawileobas da gamarjvebas gulisxmobs, ver gadaerTo. unda aRi-niSnos isic, rom damoukidebeli sa-qarTvelos istoriis manZilze xeli-suflebis cvlileba arCevnebis gziT arasdros momxdara, amitom, opozi-ciurad ganwyobili moqalaqeebis na-wils mtkiced aqvs Canergili rwmena, rom arCevnebiT verafers Secvlis.
opoziciis mxardamWerebis is na-wili, romelic arCevnebs ar endoba da, misi samarTlianad uzrunvelyo-fis nacvlad, alternatiul arakano-nier gzebze fiqrobs, aseve qmedebaze orientirebuli adamianebi arian da ara Sedegze. Cvens SemTxvevaSi, namdvi-li Sedegis miRweva xelisuflebis Se-cvla srulebiTac ar aris. demokra-tiul Sedegs mxolod maSin mivaRwevT, rodesac sistemis da misi xasiaTis Secvlas movaxerxebT. TavisTavad araferi Seicvleba, Tu `nacionaluri moZraobis~ nacvlad, sxva dasaxelebis mqone partia Caigdebs xelSi im re-sursebs, romelic arCevnebze upira-tesobis mopovebas gauadvilebs. Cveni mTavari sazrunavi arakonkurentuli, arasamarTliani garemos Secvlisken unda iyos mimarTuli da ara axali `moqalaqeTa kavSiris~, an `naciona-luri moZraobis~ tipis partiis Seqm-nisken.
30 maisis arCevnebis Sedegebi gva-fiqrebinebs, rom arCevnebisTvis sa-qarTvelos mosaxleobis didi nawili jer kidev moumzadebelia. am meqaniz-misadmi ndoba qveyanaSi arc ise maRa-lia. TavisTavad opoziciuri partie-bis cudma winasaarCevno kampaniamac maT kolafsSi garkveuli wvlili Sei-tana, magram qarTuli sazogadoeba jer kidev ar aris politikuri sazo-gadoeba, romelsac Zalauflebis, rogorc aseTis, SezRudva ainterese-bs. Cven jer kidev gviWirs gaviazroT, rom mxolod sxvadasxva Zalaufle-briv jgufs Soris balansis SetaniT SevZlebT demokratiul sistemad gardaqmnas da brmad vuWerT mxars da yvelaferSi vendobiT xan erT, xan me-ore jgufs.
amis Semdeg qarTlos yifianma baTilad cnobili gadawyvetileba saapelacio wesiT yvela instancia-Si gaasaCivra da yvela instanciaSi gadawyvetileba qalbatoni yifianis sasargeblod gadawyda. qarTlos yifiani Tvlis, rom gadawyvetileba iuridiulad ar aris sakmarisad da-sabuTebuli. qalbatoni nanis TqmiT, qarTlos yifiani dRemde ambobs, rom mas mindobilobis gauqmebis Se-saxeb oficialuri gadawyvetileba ar miuRia, rodesac yidva-gayidvis aqti Seadgina. Tumca, mindobilobis gauqmebis Sesaxeb misma meuRlem Tea yifSiZe-nigurianma gauqmebis dResve gaigo, igi im dRes nani yifianTan sa-xlSi imyofeboda, rac sasamarTlom mowmeebis CvenebiT daadastura.
qarTlos yifianma „liberalTan“ saubarSi Tqva, rom man am mindobi-lobis gauqmebis Sesaxeb mxolod sasamarTlo procesze gaigo, ro-desac mis winaaRmdeg Seitanes sar-Celi. `Cemi meuRle iq im dRes sa-erTod ar yofila, es yvelaferi aris tyuili, aman Tqva, rom me iq ar vyofilvaro. exla imaTma aiRes
buRalteris movaleobis Semsru-lebels warvudgineT janmrTelo-bis mdgomareobis cnoba, romelic am klinikis mier aris gacemuli da vTxoveT, rom daeangariSebina, Tu ra Tanxa dajda qalbatoni nanis mkurnaloba 8 dRe-Ramis ganmavlo-baSi. gavarkvieT, rom intensiur ganyofilebaSi pacienti dRe-Ramis ganmavlobaSi 22 lars ixdis. rva dRis safasuri 176 lars Seadgens. mkurnalobis erTi kursi 105 la-ridan 150 laramde meryeobs. xolo kompiuteruli tomografia 150 lari Rirs, sul jamSi 431 laridan 470 lari gamovida.
nani yifianma qarTloss mosTxo-va, warmoedgina sabuTebi ramdenad gayida man „kompiuterSi“ misi wili, Tumca qarTlosma ar warudgina nasyidobis xelSekruleba da Tanxac ar gadasca, arc wilis SemZenis vina-oba gaumxila.
da viRac siafandi mowme moiyvanes, rom is iq iyo. nani aris msxverpli. imitom, rom SeuCnda ara erTi piri, visac garkveuli interesebi aqvs qo-nebrivi. misi qonebidan undaT pata-ra naWris waReba~.
TelavSi mdebare samsarTulian sadavo saxlze qarTlos yifia-ni amtkicebs, rom saxli ojaxuri sakuTrebaa. misi TqmiT, saxlis mSe-neblobaSi monawileobas iRebdnen nani yifianis meuRle levan deme-traZe da aseve mamamisi _ zurab yifianic. ̀ nani aris Rrma avadmyofi, romelsac sisxli Caeqca TavSi da axla TavisTvis sasurvel raRace-bs realobad acxadebs. mzad varT, rom es qoneba gadaformdes mis qa-liSvilze, anu Cem mamidaSvilze. Se-vTavazeT, rom ai, batono _ giTmo-bT am qonebas, oRond ara gankargvis uflebiT. nani winaaRmdegia: Cemi
qoneba momeciT, da me vici, rasac vizam da rogor vizamo~, _ ambobs qarTlos yifiani.
dedas surs, rom samomavlod ana ia daTunaSvilTan darCes da man moua-ros: `Cemi sikvdilis Semdeg qoneba anaze unda gadaformdes. ana ias Za-lian mieCvia, ver warmomidgenia, ias gareSe rogor unda icxovros~.
ia daTunaSvilis TqmiT: `rodesac nanim sasamarTloSi pirvelad iCi-vla, qarTlosma nanis megobrebSi da naTesavebSi xma gaavrcela, rom TiTqos nani fsiqikurad SeiSala da amis niadagze Tavadac ar icis, ras akeTebs. amis gamo, fsiqonevrolo-giuri dispanseridan specialistebi moviyvaneT, romlebmac daaskvnes: fsiqikuri funqciebis mxriv mniSv-nelovani paTologia ar aReniSneba. aqvs situaciis adekvaturad aRqmis unari~.
gasul zafxuls nani yifians, me-dikamentebis uqonlobis gamo, gan-meorebiT daemarTa insulti. mas yvelanairi saqmianoba aukrZales. SiSobs, rom sasamarTlos saboloo gadawyvetilebis aRsrulebas ver moeswreba da misi erTaderTi qaliS-vili ana axvlediani usaxlkarod, da lukma puris gareSe, quCaSi aRmoCn-deba.
`nani naqiravebSi ratom cxovro-bs? nucubiZeze mas bina vuyideT. yvela yidulobs mamidisTvis binas?~
mamida eWvobs, rom qarTlosi saq-mes specialurad aWianurebs, imedo-
vnebs, rom usaxsrobis da uyuradRe-bobis gamo, didxans ver icocxlebs.
`saapelacio sasamarTlos mosa-marTlem, marina farcvaniam mirCia, _ wlobiT sasamarTloSi siaruls, girCevnia, Sens ZmisSvils mourig-deo. ratom unda dasWirdes Sesaswa-vlad wlebi sruliad naTel, ukve Seswavlili saqmis garCevas? imitom, rom qarTloss ar awyobs procesis dasruleba, axalgazrdaa, dro aqvs. Cemze ki fiqrobs, rom male bolo momeReba. Cemi Svili ana ki SezRu-duli unaris mqone adamiania da mas iolad gaumklavdeba~, _ ambobs nani yifiani.
misi TqmiT, qarTlosi 2008 wlis noemberSi amxanagoba `mwerali 207~-is Tavmjdomares lili arCvaZes daukavSirda da, rogorc nani yifia-nis memkvidrem, misi wilis gayidva SesTavaza. „mwerali 207“ sacxovre-
bel saxls aSenebs da aq nani yifians 140 kv.m. farTi ekuTvnis. amis Tao-baze nanim lili arCvaZisgan Seityo da sakuTari qonebis nawili gayidvas gadaarCina.
magram albaT advilia, ar imoqme-do, iyo ultramemarjvene pesimisti da gerqvas libertarianeli, radgan rTulia, iyo optimisti da imoqmedo siRaribis daZlevisa da keTildReo-bisTvis. yvela did mizans xom rTu-li gza axlavs...
`aRmoCnda, rom televiziaSi dResac igive problemebia, rac aTi wlis win iyo, radgan zaza Sengeliam Cveni daskvna Taroze Semodo. maSin politikuri neba ar arsebobda~, _ ambobs `GMCG~-is warmomadgeneli, gia Wanturias mrCeveli aleqsandre burWulaZe.
dResac televiziis erT-erT mTavar problemad, tradiciulad, gaberili Stati saxeldeba. aq xSi-rad erTsa da imave funqcias ram-
denime adamiani ise asrulebs, rom maT Soris komunikaciac ki ar xde-ba. ar aris mkafiod gansazRvruli konkretul TanamSromelTa zus-ti valdebulebebi. es maSin, roca arxis biujetis 64 procenti 1030 TanamSromlis xelfasze ixarjeba.
burWulaZe acxadebs, rom re-organizacia xelfasebis gacemis wessac Seexeba. Tu TanamSromlebi fiqsirebul xelfass samuSao sa-aTebis daangariSebis gareSe iRe-bdnen, momavalSi es praqtika Sei-cvleba. fiqsirebuli xelfasebis Semcirebis paralelurad moxdeba anazRaureba gamomuSavebis mixed-viT. Semcirdeba TanamSromelTa ricxvic. dazogil Tanxebs ki arxi axali proeqtebis ganxorcielebas moaxmars.
`4-Tvianma auditma gaarkvia, rom `sazogadoebriv mauwyebelze~
calkeuli teleproeqtebis xarj-sac ver iTvlian. am meqanizms axla vqmniT~, _ ambobs burWulaZe.
sakadro cvlilebebi ukve daiwyo. Seicvala finansuri di-reqtori da direqtoris mrCeveli adamianuri resursebis sakiTxebSi. `me mWirdeboda gundi, romelSic ar iqneboda ganumeorebeli kom-ponenti da erT adamianze ar iq-neboda yvelaferi damokidebuli~, - ambobs burWulaZe.
gia Wanturia acxadebs, rom wina mmarTvelebisgan gansxvavebiT, mas Zlieri sameurveo sabWo hyavs da dagegmili cvlilebebis ganxor-cielebaSi es faqtoric daexmare-ba. Tumca, pirvel arxze dagegmi-li arc erTi cvlileba TavisTavad ar niSnavs imas, rom arxis sazoga-doebriv mauwyeblad reorganiza-ciis procesi warmatebuli iqneba. wina gamocdilebidan gamomdinare, politikuri nebis gareSe es TiTq-mis SeuZlebelia.
wlebis manZilze verc erTma mmarTvelma ver moagvara is problemebi, romlebic
2001 wels niu-iorkSi momxdari teraqtis Sesaxeb man gadaiRo doku-menturi filmi `9/11 _ gamoZieba nulidan~, romelSic momxdar tera-qtSi amerikis specsamsaxurebsa da xelisuflebas adanaSaulebs. ameri-kas sdebs brals mogvianebiT, avRa-neTis Sesaxeb gadaRebul filmSic, romelSic amerika gamoyvanilia, rogorc adgilobrivi mosaxleo-bis genocidis momwyobi, ruseTi ki avRanelebis mxsnelad aris warmod-genili.
cxadia, amgvari biografiis doku-mentalisti da garkveulwilad po-litikosic, Znelad Tu daajerebs vinmes, rom `obieqtur dokumentur films gadaiRebs samxreTi oseTis brZolisa da damoukideblobis mo-povebis Sesaxeb~. miT umetes, rom
germanul presaSi jer kidev gasul wels gamoqveynda misi interviu, ro-melSic ruseTis mier samxreTi ose-Tis aRiarebas logikur procesad miiCnevs.
films ver eqneba dasavleTze ideo-logiuri gavlena da miT umetes _ obieqturobis pretenzia. es mSveni-vrad ician ruseTSic. ubralod, reni harlinis `jorjias~ Semdeg raime ga-maneitralebeli RonisZieba saswra-fod mosafiqrebeli iyo da ruseTSi didxans fiqri arc dasWirvebiaT. pretenziuli, politikurad frTxi-li da sakuTar TavSi darwmunebuli kusturicas Semdeg batoni julieto kiezas kandidatura finansurad misa-Rebi da politikurad Tavis autkive-beli variantia. aba, toliatis qarxa-na tyuilad uSvebda italieli komunistebis sayvarel `fiats~; anu, sabWourad rom vTqvaT, `Jigulis~? iqneb sabWoeTis mimarT nostalgiis gamo, cxinvalSi kiezo swored am `Ji-guliT~ dadis?!
iqmneba konstituciebi, da ara _ komunistebis msgavsad, lamazi da abstraqtuli cnebebiT `momavlis sazogadoebis~ daxatvisTvis. konstituciad gamocxadebuli mmarTvel politikur Zalas mor-gebuli populisturi doqtrina ver gauZlebs sazogadoebrivi cxovrebis gamowvevebs. swored amitom, didi konstituciebis Seqmnas SiSi da uaryofis gziT TviTdamkvidreba sdevda Tan, risi aRiarebac ar uyvarT kons-tituciis avtorobaze pretenziis mqone politikosebs.
damfuZnebelma mamebma ameri-kis konstituciaze muSaobisas zustad icodnen, rom ar surdaT mefis uRlis aRdgena. meore mso-flio omis Semdeg germaniis kons-tituciis avtorebs ar asvenebdaT nacisturi mmarTvelobis SiSi da vaimaris respublikis umarTaobis gavlili saSineleba. 1958 wels Sarl de gols surda, arasdros gameorebuliyo safrangeTis meoTxe respublikis paralizebu-li parlamenti, da am qveynebis
konstituciebSi yvela am SiSma hpova asaxva.
dRes saqarTvelos konstitucia kidev erTxel TiTqmis Tavidan iwereba. mTavari kiTxva, romelsac andraS Saios wigni konstituciaze momuSave adamianebis jgufs dausvams, aris _ gaiTvaliswinebs Tu ara damoukideblobis mopove-bis Semdeg Cveni qveynis winaSe mdgom yvelaze did safrTxeebs saqarTvelos konstitucia; gaxdeba Tu ara es dokumenti xelisufle-bis TviTSezRudvis, individis Tavisuflebisa da demokratiis saukeTeso formiT ganxorcielebis garanti, Tu darCeba dokumentad, romelsac, rogorc dRemde, momavalSic mudmivad dasWirdeba qirurgiuli Careva.
es wigni aris imis saukeTeso magaliTi, Tu ra
martivad SeiZleba imsjelo erTi SexedviT rTul
samarTlebriv sakiTxebze.
wignebi
www.liberali.ge
36 liberali . ivnisi 2010 . № 34
Tvalsazrisi
ra saSineli Tviseba aqvT am evrope-lebs: cxovreba ar SeuZliaT am wyeu-li politikuri konteqstis gareSe! politikas Txrian iseT uvnebel mov-lenaSic ki, rogoric Tundac musika-luri konkursi `evroviziaa~.
nuTu ar SeiZleba, rom ubralod amReron adamianebi? ra saWiroa yve-las da yvelafris politizeba!
pirdapir vityvi _ evropelebma Tavi moiWres! gegoneba, saqme akldeT germaniis kancler merkels, frangTa prezident sarkozis da berZenTa pre-mier papandreus! pirvelma arCevnebi waago erT-erT yofil sakurfiurs-toSi, meores lamisaa ququlasaviT CamoeSala ojaxi, mesames ki TiTqmis yoveldRe demonstaciebs uwyobda mosaxleoba, eseni ki marto imaze fiqrobdnen, rogor gaemarjva maTi qveynis warmomadgenels `evrovizia-ze~!
Cven ki am dros ra Rirseulad war-vdeqiT... sawyal Cvenebs imdeni saqme ayriaT Tavze, arc `evrovizia~ gaxse-nebiaT da arc am konkursSi monawile qarTveli momRerali. anu, erTader-Ti, mouclelobisa da uyuradRebobis gamo Tu vusayvedurebT, sxva mxriv _ sasayveduro araferi aqvT.
aRar ikiTxavT, fuli vinRa gadaixa-da am yvelaferSi? _ saxelmwifom, ra-sakvirvelia! saelCoebSi dagzavnili saesemeso xarjic da diskeulis Ca-wera-gavrcelebisac saqarTve... uka-cravad, X qveynis diasporebis sami-nistrom gaiRo. ese igi, ra gamovida: momRerali-gogona saxelmwifos biu-jetidan dafinansebula, prezidents ki misi menejerobac SeuTavsebia.
oRondac, ramdenad ewvevian afrikelebi cisartyelas qveyanas, Zneli saTqmelia. mTel kontinent-ze, maspinZeli qveynis gamoklebiT, sul 13 aTasi bileTi gaiyida. Tu gaviTvaliswinebT, rom aseTi bi-leTi sul 2,9 milionia, maSin gai-rkveva, rom afrikelebi siRaribis gamo msoflio Cempionatze ver miemgzavrebian da, vTqvaT, kame-runsa da kot d’ivuaris nakrebe-bs mxolod fanebis mcire jgufebi Camohyvebian. yvelaze meti turis-ti, 50 aTasi, cxadia, inglisidan iqneba. Tumca, inglisuri laSqari gvariani gamocdis winaSe dgas.
samxreTi afrika Jeneva da ciu-rixi ar aris. axali stadionebi ki ufro im adgilebSia aSenebuli, sadac aparteidis droindeli Ra-takTa getoebi iyo da sadac Zalian maRalia quCis kriminali. rogorc amboben, quCis bandebi ubralod xelebs ifSvneten msoflio Tasis molodinSi.
da ratom ar aaSenes stadionebi wesieri ubnebis axlos?
imitom, rom jer es erTi, iq fe-xburTi aravis ainteresebs. fe-xburTi afrikaSi yovelTvis Ra-takTa sporti iyo, aparteidis dros ki, ra Tqma unda, ragbis mar-ginali Zma gaxldaT; meorec, mTa-
vroba fiqrobda, rom stadionebis cud ubnebSi aSenebiT im ubnebis cxovrebas gaaumjobesebda, rac afrikaSi aSkarad ar gamovida da mravali problemac warmoSva. ma-galiTad, fifa-s sastikad ar un-doda, rom cxeli sauzmeuliT mo-vaWre adgilobrivi fast fudebi stadionis Semogarens gahkarebod-nen, raxanRa gulSematkivari sta-dions SigniT, ufro Zviri makdo-naldsiT unda gamoskdes, romelic
msoflios Tasi erT-erTi tra-diciuli sponsoria. anda rogor aRkveT mekobruli maisurebis gayidvas? fifa-s isic ki ar un-doda, rom gaxsnis ceremonialze, iohanesburgis soker sitiSi afri-keli musikosebi gamosuliyvnen da arc Tmobda, sanam musikosebi ar daimuqrnen, swored mag dros Cven Cvens saxalxo koncerts Cava-tarebT da naxavT, rac mogivaTo. mokled, yvelafers etyoboda, rom fifa-m afrikas Sejibri ki aCuqa, magram gzadagza raRacebi ar mo-ewona da Tanac, mTeli is ambavi, rom msoflio Cempionati afrikas aayvavebda, sisulele gamodga.
oriod kviris win qveynis prezi-dentma zumam mosaxleobas mimarTa da am mimarTvis azri daaxloebiT aseTi iyo: e biWo, am erT Tves ra-menairad SeikaveT Tavi, mTlad nu moviWriT msoflios winaSeo.
misi mowodebis arsi gasagebia, ma-gram aba, aseTi sakbilos xelidan gaSvebac rogoria. afrikuli ban-debisTvis yvela ucxoeli mdida-ria. samxreTi afrika ki 49-milio-niani qveyanaa, sadac sayovelTao umuSevroba, Sidsi, narkotikebi da loToba, kriminalTan Sexmatk-bilebiT arsebobs. aq weliwadSi 18 aTas adamians klaven swored Zarcva-yaCaRobis mizniT, 200 aTa-si seriozuli Zaladoba xdeba, da amaTgan _ 18 400 saxlis Zarcvaa da,
ukve ramdenime kviraa, Tavisufali dro miCndeba Tu ara, internetSi veCrebi da minimum erTi saaTi mainc jiutad `vguuglav~ sityvebis kombinacias, sadac, ra kombinaciac ar unda vcado, _ ̀ benzini,~ ̀ benzinis xarisxi,~ ̀ gamonabol-qvi~ da `onkologia~ ucvlelad figurirebs xolme. mere ki, rodesac mopovebul informacias vecnobi (me interne-tis moxmarebis mravalwliani gamocdileba maqvs da kargad vici, sad da rogor veZebo sando informacia), fanjaras-Tan mivdivar da ezoSi viyurebi, seriozulad SeSfoTe-buli, Zalian seriozulad SeSfoTebuli. am dros TavSi sul erTi da igive azri mitrialebs, _ gacnobierebuli gvaqvs Tu ara Cven yvelas, ara zedapirulad, ise, Cven rom gvCvevia, aramed sruli pasuxismgeblobiT da seriozulo-biT, Tu ra Rrmad ukanalSi vimyofebiT yvela erTad, Cven, Tbiliselebi? qalaqSi haeris sisufTaves da am haeris Cven janmrTelobasTan kavSirs vgulisxmob. Tu amaze ar gifi-qriaT, Tu amis dro ar gqoniaT, Tu gainteresebT, Seamow-moT simarTles vlaparakob, Tu Segnebulad an Seugneblad vamuqeb suraTs, ai, ras girCevT _ erT mSvenier dRes amis SesaZlebloba Tu mogecaT, Tu amis survili gagiCndaT, mTeli dRis ganmavlobaSi fexiT gadaadgildiT qalaqSi. maTTvis, vinc amas ver axerxebs, modi, ai, amas movyvebi.
diliT, saxlidan rom gamoxval, miT umetes Tu adre xar saqmeze gasasvleli, SeiZleba verc veraferi SeamCnio. am dros Tbilisi iRviZebs, meezoveebi ukve qalaqs arian mo-debuli, quCebi irwyveba, manqanebi cotaa, garemovaWreebi TavTavianT improvizirebul daxlebze awyoben saqonels an maRaziebis mZime fardulebs xsnian. mokled, yvelaferi wesrigSia, yvelaferi isea, rogorc unda iyos. pirveli sa-gangaSo `niSani~ SeiZleba im momentSi igrZno, rodesac, vTqvaT, quCaze gadasvlisas manqana Cagivlis. suni! mZime! arabunebrivad agresiuli! es SeiZleba igrZno, an SeiZleba ara; imazea damokidebuli, ramdenad yuradqceuli cxviri gaqvs. dro garbis. ukve Tormeti saaTia. Sen saqmis ga-rkveuli nawili gaakeTe da isev quCaSi gamodixar, vTqvaT WavWavaZis gamzirze. am dros cxviri Tu ar gRalatobs, ukve unda igrZno is, rac me ase maSinebs _ haerSi avardni-li, yvela nestos, xorxs da filtvs modebuli uxarisxo sawvavis uxarisxo gamonabolqvi. kidev erTi saaTic da am suns ukve versad gaurbixar, versad emalebi. Zalauneburad tokioSi niRabafarebuli adamianebi gaxsendeba da SuriT ayoleb Tvals cxvirze operacia gakeTebul niRbian qalebs
avadari anu YUCK FOU
kaxa Tolordava
qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi
da maTac, vinc Roris grips erideba. saxlSi ver brundebi, saqmeebi gaqvs. ra Tqma unda, ramdenime wuTiT SeiZleba ro-melime maRazias Seafaro Tavi, boTli wyali iyido da saylapavs modebuli benzinnarevi simSrale Cawmindo, ma-gram mere xom isev quCas unda daubrunde? iq ki manqanebis raodenoba matulobs da benzinis sunad qceuli, wlebis ganmavlobaSi ar da vergaTvaliswinebuli gulgriloba axa-li ZaliT gitevs. nurc Seecdebi, gaeqce am suns. oTxi-xu-Ti saaTisaTvis Sen ukve seriozulad intoqsirebuli daia-rebi aqeT-iqiT da erTaderTi, rasac axerxeb, periodulad binZuri haeris Zlier nakadad cxviridan `amogdebaa~, ai ise, ZaRlebi rom akeTeben, quCaSi sunsulis dros nestoe-bSi raRac saeWvo rom uvardebaT xolme. ukve saRamos eqvsi saaTia? morCi saqmeebs? maSin wadi saxlSi, gzad afTiaqSi Seiare, nebismieri saxis sawmendi saSualeba iyide, an Tu es `gepazoreba~, maSin saxlSi misvlisTanave bamba daname da saxeze gadaisvi. ras xedav? xedav bambis gaSavebul zeda-pirs? aba kidev erTxel gadaitare saxeze axlad danamuli bamba. ras xedav? rwmundebi, rom pirvelma cdam mTlianad ver CamogaSora is WuWyi, rac qalaqma `agkida~? mere ki ai, ras girCev: aiRe bambis orive burTula, dajeqi magidasTan, daiwyve es burTulebi cxvirwin da daiwye fiqri. didxans, Zalian didxans ifiqre, Seecade, sakuTari Tavi ar moa-tyuo, mere ki Zalian gTxov, midi kompiuterTan da gamomi-gzavne werili da miTxari, ra daskvnamde mixvedi, ai, am mi-samarTze: [email protected]. minda, davrwmunde, rom me erTaderTi idioti ar var am qalaqSi.
morCi saqmeebs? maSin wadi saxlSi, gzad afTiaqSi Seiare, nebismieri
saxis sawmendi saSualeba iyide, an Tu es `gepazoreba~, maSin saxlSi