prezentacija OE10

Osnove ekonomije

Bećirović Damir, magistar ekonomije

Makroekonomski agregati Da ponovimo! Makroekonomija se bavi proučavanjem zbirnih

(agregatnih) veličina ukupne privredne aktivnosti.

Osnove ekonomije 2

Makroekonomski agregati Ključni agregatni podaci na osnovu kojih se posmatra

uspješnost neke ekonomije su:- bruto domaći proizvod (GDP),- stopa nezaposlenosti i - inflacija.

Osnove ekonomije 3

Makroekonomski agregati Kretanje GDP-a u SAD-u

Osnove ekonomije 4

Makroekonomski agregati Bruto domaći proizvod (GDP) je tržišna vrijednost svih

proizvedenih gotovih proizvoda i usluga neke privrede (unutar jedne zemlje) u određenom vremenskom intervala, najčešće godinu dana.

GDP se mjeri na dva načina:- Mjerenje tokom proizvoda (metod izdataka)- Mjerenje zaradama ili troškovima (metod prihoda)

Osnove ekonomije 5

Makroekonomski agregati Mjerenje tokom proizvoda - domaćinstva troše svoj

dohodak na gotove proizvode i usluge. Ukupan zbir novčane vrijednosti tih potrošnji predstavlja GDP. To je ukupna novčana vrijednost toka gotovih proizvoda koje je proizvelo društvo.

GDP= C+I+G+NXC= lična potrošnja domaćinstavaI= bruto privatne domaće investicijeG=državna potrošnjaNX=neto izvoz (izvoz umanjen za uvoz)

Osnove ekonomije 6

Makroekonomski agregati

Mjerenje zaradama (dohotkom) ili troškovima - to su troškovi poslovanja. Domaćinstva primaju zaradu (dohodak) od preduzeća. Zbir tih dohodaka predstavlja GDP. Dakle GDP je ukupna zarada faktora proizvodnje (nadnice, rente, dividenda, kamata), koja je društveni trošak proizvodnje gotovih proizvoda.

GDP= W+i+R+Pf+Dp+T

W=nadnice; i=kamata; R=renta; Pf=profit, Dp=amortizacija, T=posredni porezi

Osnove ekonomije 7

Makroekonomski agregati Kružni tok privredne aktivnosti

Osnove ekonomije 8

Domaćinstva Preduzeća

Gotovi proizvodi i usluge

Potrošnja

Nadnice, rente, kamata

Radna snaga

Makroekonomski agregati

Osnove ekonomije 9

Makroekonomski agregati

10

U obračunu GDP-a se isključuju međuproizvodi (intermedijarna dobra) i međufazne prodaje.

Ako se od GDP-a odbije amortizacija dobijemo neto domaći proizvod (NDP)

Bruto nacionalni proizvod (GNP) je ukupna proizvodnja ili zarada na osnovu rada i kapitala u vlasništvu stanovnika jedne zemlje. GNP je GDP uvećan za prihode od ulaganja u inostranstvu minus plaćanje strancima za njihova ulaganja.

Razlika između GNP-a i GDP-a naziva se neto inostrano faktorsko plaćanje.

Primjer: Plate radnika koji žive u BiH, a rade u Hrvatskoj predstavljaju hrvatski GDP i bosanskohercegovački GNP.

Makroekonomski agregati

11

Makroekonomski agregati

12

Makroekonomski agregati Povećanje nezaposlenosti je najveći problem koji se javlja

u recesiji. OKUNOV ZAKON kaže da kada se GDP smanji za 2% u

odnosu na potencijalni GDP, stopa nezposlenosti se poveća za 1 postotni poen.

Stopa nezaposlenosti (prema podacima sa biroa) u našoj zemlji iznosi 43,7%. (547.000 nezaposlenih)

Prema “anketnoj stopi nezaposlenosti” ona iznosi 27,5%.

Makroekonomski agregati Moguće je razlikovati tri vrste nezaposlenosti:- Frikcijska nezaposlenost- Strukturna nezaposlenost- Ciklička nezaposlenost

Makroekonomski agregati

Makroekonomski agregati Inflacija predstavlja opšti rast nivoa cijena. Deflacija je proces smanjivanja opšteg nivoa cijena, suprotno

inflaciji Stopa inflacije je stopa promjene opšteg nivoa cijena i računa se

na sljedeči način:

Nivo cijena se mjeri odgovarajućim indeksima cijena.

Makroekonomski agregati

Indeks cijena potrošača (CPI) On predstavlja trošak kupovine standardne potrošačke

korpe u različitim vremenima. Posmatra se u odnosu na neku baznu godinu.

Indeks cijena se sastavlja ponderisanjem svake cijene u skladu sa ekonomskom važnošću svakog dobra.

Makroekonomski agregati Inflacija može biti:- Umjerena (do 5%)- Galopirajuća (preko 10%)- Hiperinflacija (preko 50%)

Makroekonomski agregati Arthur Okun:

Makroekonomski agregati Phillipsova kriva

Makroekonomski agregati

1. Koji su ključni makroekonomski agregati?2. Šta je Bruto domaći proizvod (GDP) i kako se mjeri?3. Koja je razlika između nominalnog i realnog GDP-a?4. Razlika GDP-GNP?5. Šta je stopa nezapozlenosti i kako se mjeri?6. Šta kaže Okunov zakon?7. Koje tri vrste nezaposlenosti razlikujemo (objasniti)?8. Šta je inflacija. Objasniti stopu inflacije i indeks cijena

potrošača (CPI)?9. Objasniti Phillipsovu krivu?