Panel 31 Language and Literature · 2017-06-30 · เรื่องสั้นชุด สะพานขาด เมื่อปี พ.ศ. 2534...

|Proceedings of 12th International Conference on Humanities & Social Sciences 2016 (IC-HUSO 2016) 14-15 November 2016, Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand

1. Lok Bai Lek Khong Salman : The Consumption Values in Capitalist System 1308

Thamnong Wongphut, Wannapa Chamnankij, Kamolwat Leknawa

Samphan Suwannalert

2. Analysis of Chinese female’s State through 1317

The movie "Raise the Red Lantern" of Zhang Yi mou

Zhang Yun, Marasri Sorthip

3. Legends of a Collapsed City: Commonalities and Relationships Between 1329

Literature and Locality

Anan Lakul, Umarin Tularak

4. Language Competence of Vietnamese – Thais in Udonthani Province 1344 Pham Thanh Hai, Rattana Chanthao

Panel 31 : Language and Literature

1308 Proceeding of 12th International Conference on Humanities & Social Sciences 2016 (IC-HUSO 2016),

14-15 November 2016, Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand |

Lok Bai Lek Khong Salman : The Consumption Values in Capitalist System

โลกใบเลกของซลมาน : การบรโภคเชงคณคาในระบบทนนยม

Thamnong Wongphut

1, Wannapa Chamnankij

2, Kamolwat Leknawa

3,

Samphan Suwannalert4

1,2,3,4

Department of Eastern Language and Literature 1,2,3,4

Faculty of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University, Thailand 1E-mail: [email protected],

2E-mail: [email protected],

3E-mail: [email protected],

4E-mail: [email protected]

Aabstract

This critique aims at analyzing the short story “Lok Bai Lek Khong Salman”, written by

Kanokphong Songsomphan, by means of literary criticism framework of the New Criticism. It

was found that this short story is considered as one of his most important and outstanding

fictions, presenting problems caused by consumerism and capitalism in the present. The

remarkable point of this work is to show a complex and unanswered issue; otherwise it is a work

which provokes readers to find answers by themselves without providing ready answers. The

theme of this short story is to reveal the complex issue of injustice in the borderless world, in

which the individuals in the old world have to face without resistance. Furthermore, this work

shows the awfulness embedding in the capitalist system in which the exploitation of the

governmental power to serve one’s own interest becomes legitimate. In particular, it shows the

ability of illusion construction in the business of consumption values. The victims become illegal

under lawful actions; even though the participants in illegal actions need not to show their

cruelty. In fact, they are anybody live with the lack of self-awareness. The solution is to develop

the consciousness and to distinguish the awareness of true value from the consumption values

which only represent the myths of trade in the capitalist globalization.

Keywords: Lok Bai Lek Khong Salman, Kanokphong Songsomphan, Consumption values,

Capitalist System

1 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาและวรรณคดตะวนออก คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน 2 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาและวรรณคดตะวนออก คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน 3 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาและวรรณคดตะวนออก คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

4 อาจารยประจ าสาขาวชาภาษาและวรรณคดตะวนออก คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

mailto:[email protected]


|Proceedings of 12th International Conference on Humanities & Social Sciences 2016 (IC-HUSO 2016)

14-15 November 2016, Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand 1309

บทคดยอ

บทวจารณนเขยนขนเพอศกษาวเคราะหเรองสน“โลกใบเลกของซลมาน”ของกนกพงศ สงสมพนธ โดย

ใชวธการของการวจารณแนวนววจารณ ผลการศกษาพบวา “โลกใบเลกของซลมาน” นบเปนงานประพนธชน

ส าคญและโดดเดนทสดเรองหนงในกลมของวรรณกรรมทเสนอปญหาอนเปนผลกระทบจากแนวคดบรโภคนยมและ

ระบบทนนยมของยคปจจบน จดเดนของเรองสนเรองนคอการเสนอปญหาทซบซอนและไมไดใหค าตอบทแนนอน

หรอเปนวรรณกรรมทพยายามกระตนใหผอานคดหาค าตอบดวยตวเอง มากกวาจะก าหนดค าตอบส าเรจรปไวอยาง

ตายตว แนวคดส าคญของเรองคอ การแสดงถงความซบซอนของปญหาความอยตธรรรมในโลกยคไรพรมแดน ท

ปจเจกบคคลผยดมนคณคาในโลกเกาตองเผชญกบการถกกระท าอยางไมอาจตอสดนรน และไดแสดงวาความนา

กลวของระบบทนนยมอยทการใชอ านาจรฐแสวงหาผลประโยชนอยางชอบธรรม และความสามารถในการสราง

ภาพลวงตาในธรกจการบรโภคเชงคณคา บคคลผถกกระท าจงตกเปนเหยอภายใตการกระท าทถกตองตามกฏหมาย

ซ าผมสวนรวมกระท ากไมจ าเปนตองเปนผมจตใจโหดเหยม หากแตเปนใครกไดทขาดการตรวจสอบตวเอง ทางออก

จงจ าตองอยทการตงสตเพอแยกแยะระหวางความส านกเรองคณคาทจรงแทกบสงทเปนเพยงการบรโภคเชงคณคา

อนเปนมายาคตแหงการขายทส าคญของระบบทนนยมในยคโลกาภวตน

ค าส าคญ : โลกใบเลกของซลมาน, กนกพงศ สงสมพนธ, การบรโภคเชงคณคา, ระบบทนนยม



1. บทน า

เรองสนเรอง “โลกใบเลกของซลมาน” เปนงานประพนธของกนกพงศ สงสมพนธ ตพมพรวมเลมในรวมเรองสนชด สะพานขาด เมอป พ.ศ. 2534 เรองสนเรองนแมจะเปนผลงานในชวงตน ๆ ของกนกพงศแตกนบเปนผลงานโดดเดนทสรางชอ ดงเหนไดวาสวนใหญเมอกลาวถงประวตและผลงานของกนกพงศ เรองสนเรองนมกถกกลาวถงเสมอ ในฐานะเรองสนรางวลชอการะเกดหนงในสองเรองคอ “สะพานขาด” ซงไดรบรางวลเมอป พ.ศ. 2532 และ “โลกใบเลกของซลมาน” ไดรบรางวลเมอป พ.ศ. 2533 ตามล าดบ (สวรรณา เกรยงไกรเพชร, 2547 : 336)

“โลกใบเลกของซลมาน” เลาถงเรองราวของชาวประมงคนหนงทชอซลมานและครอบครวของเขา โดยเลาผาน “ขาพเจา” ตวละครผเลาเรอง ซงเปนนกเขยน ปญหาส าคญของซลมานกอตวขนในบรบทการขยายตวของธรกจบรการการทองเทยว เมอทดนแถบหมบานรมทะเลถกกวานซอจากนายทนเพอสรางโรงแรมและบานพกตากอากาศ ชาวบานคนอนตางคอยทยอยขายททางไปจนหมด เหลอแตทของซลมานเพยงแหงเดยว เหตการณผกผนเกดขนในชวงตอมาเมอโรงแรมอนดามน อนนถกสรางขน แตการณกลบกลายเปนวาแทนทจะเปนอปสรรคทางธรกจ กระทอมในดงมะพราวของ ซลมานซงอยในพนทดานหนาของโรงแรมไดกลายเปนจดสนใจของนกทองเทยว แขกสวนใหญของ อนดามน อนนเลอกมาพกทนเพราะตองการจะสมผสกบบานและครอบครวของซลมานในฐานะตวแทนของวถชวตชาวประมงพนบาน มาถงตอนนทางโรงแรมกไมจ าเปนตองซอทของซลมานอกท ซงเคยมราคาสงถงสบลานจงกลบกลายเปนไมมราคา

ครอบครวของซลมานจงเหมอนกบประสบกบภาวะของปญหาทไรทางออก หน าซ ายงทวความบบคนขนตามล าดบในชวงตอมาเมอซลมานไมสามารถออกหาปลาเหมอนอยางเดมได เพราะมกหงดหงดกบนกทองเทยวทมกมาขอถายรปยามเขาพายเรอขนฝงหลงกลบจากหาปลา และบางครงกลกลามกลายเปนความโมโหถงขนท ารายนกทองเทยวจนถกจบเขาหองขงหลายครง รายไดทางเดยวทมอยคอการทภรรยาของเขารบเงนลบ ๆ จากทางโรงแรมทขอใหจดฉากวถชวตชาวประมงพนบาน อาท ใหหงหาอาหารดวยไมฟนในตอนเชามดเพอนกทองเทยวจะไดเหนฉากทสวยงามขณะควนไฟลอยกรนขนเหนอกระทอม ใหเธอนงผาปาเตะแตงตวแบบชาวเล รวมทงอาจยอมใหนกทองเทยวถายรปยามปลอดจากสายตาของซลมาน ความบบคนสงผลใหซลมานแปรเปลยนไปอยางกบเปนอกคน ซลมานตงตนเปนปฏปกษกบโรงแรม เขากลายเปนคนโมโหราย ทบตลกเมย และอาละวาดทกครงทมนกทองเทยวมาขอถายรปกระทอมของเขาและคนในครอบครว



2. ผลการศกษา

พฤตกรรมตวละครและกลไกทางความหมาย

จดเดนของเรองสนเรองนคอการเสนอปญหาทซบซอนและไมไดใหค าตอบทแนนอน หรอกลาวในอกแงหนงคอเปนวรรณกรรมทพยายามกระตนใหผอานคดคนหาค าตอบดวยตวเองมากกวาจะก าหนดค าตอบส าเรจรปไวแตตน ดงในกรณสาเหตของการไมยอมขายทของซลมาน ผอานจะไดรบทราบขอมลผานผเลาเรองซงไดรบขอมลจากค าบอกเลาของตวละครอนอกตอหนง วาทซลมานไมยอมขายทนนอาจเปนไปทงเหตผลทางธรกจทเขาตองการดงราคาใหสงขน หรอไมกอาจเปนเพราะความรกในผนแผนดนเกด

อยางไรกตามตวบทดเหมอนจะใหขอมลแกผอานในระดบหนง ทพอจะเหนไดวาพยายามจะชกจงผอานใหมความโนมเอยงทจะเชอวา ซลมานไมขายทเพราะความรกในผนแผนดนเกดตามค าสอนของพอ ทงนกเพราะวาหากพจารณาในแงการสรางความงามแกตวละคร ตามแนวคดทวาความงามของตวละครนนมความเชอมโยงอยกบความหมาย หรอกลาวโดยสรปคอตวละครทตวบทสรางใหมความงดงามหรอนาประทบใจคอตวละครทตวบทสรางใหมความชอบธรรม และความหมายทอยทตวละครตวนนคอความถกตอง ในประเดนนเหนไดวาตวบทสรางซลมานใหเปนตวละครทมความงาม หรอสรางใหเปนตวละครทผอานมความรสกในเชงบวกมากกวาเชงลบ ดงเหนไดวาภาษาทตวบทใชในการบรรยายถงซลมาน ลวนเปนค าทมศกดค าสงกอใหเกดจนตภาพทงดงามและสรางความรสกเชงบวก ดงเชนในเนอเรองตอนหนงบรรยายถงใบหนาและแววตาของซลมานผานมมมองของผเลาเรองวา “ใบหนาเรยวยาวคมเขมนนประดบดวยดวงตาด าขลบแลเหนกองไฟ เรงโรจนอยภายใน” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 340) ในเบองตนเหนไดวาผแตงสรางซลมานใหเปนคนทไมไดมหนาตาอปลกษณ ในแงการเลอกใชค ากเลอกเฟนค าทเนนความงาม ดงเชนเมอบรรยายถงดวงตาแทนทจะใชค าพน ๆ ทวไปวาเขามดวงตาด าขลบ กเลอกใชค าวา “ประดบ” ซงโดยนยยะแลวสงทจะเปนเครองประดบสงอนไดกตองมความหมายเชนเดยวกบเครองประดบทวไป ทเรารจก เชน สรอยคอ ตางห แหวน เปนตน นนคอเปนสงทมคาและมความงดงาม เมอบรรยายถงความทกขหรอความโกรธทปรากฏออกมาทางสายตา แทนทจะเลอกใชค าวาดวงตาดดนดวยความโกรธเกลยดหรอดวงตาเขาลกโพลงดวยไฟของความโกรธแคน กเลอกใชค าวา “แลเหนกองไฟเรงโรจนอยภายใน” ซงเหนไดวาแมจะบรรยายถงความโกรธและความทกขกเลอกใชค าทมศกดค าสง มความประสานของเสยงและความหมายกอใหเกดความงามคลายถอยค าในบทกว กลาวคอค าวา “เรงโรจน” นนมเสยง /r/ ซงเปนเสยงรวใหความรสกในทางเคลอนไหวแลว ยงสอดรบกนอยางดกบความหมายของค าทนาจะแปลวากองไฟนนสวางสกใสและแสดงอาการเคลอนไหวราวกบมความสข (แตยงแสดงความทกขและความโกรธของบคคล) นอกจากนการประดษฐค าเชนนกมกไมใชในบรบทของการสอสารทวไปนอกจากในทซงตองการใหเกดความงามทางภาษามากเปนพเศษ



การบรรยายถงซลมานมลกษณะตรงกนขามกบตวละครอกตวกคอแหลม บารเทนเดอรของโรงแรมซงเปนผใหขอมลเกยวกบซลมานแกผเลาเรอง และเปนตวละครคตรงกนขามกบซลมาน เพราะครอบครวของแหลมขายทดนจนหมด และเมอเขาผลาญเงนจนไมมอะไรเหลอ กหวนกลบมาเปนลกจางของโรงแรมอยางไรศกดศร (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 349) ความรสกของผอานทมตอตวละครตวนจะเปนไปในทางลบ ทงนเพราะถกก ากบโดยความรสกในทางลบของผเลาเรอง ดงเชนในตอนหนงบรรยายถงแหลมวา “แหลมหวเราะแหงแลง” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 342) แหลมหวเราะประหลาดคลายเสยงสะอก (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 344) แหลมหวเราะไมรจกเวลา (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 347) และมน าเสยงดถกในบางกรณ เชนในตอนหนงเมอแหลมอวดวาเขายงดกวาซลมานทแมเขาขายทดนและผลาญเงนจนหมด แตสดทายเมอหวนกลบมาเปนลกจางของโรงแรม เขากยงมกน มความสข และยงไดแตงชดสวย ๆ ขณะทผแขงขนอยางซลมานไมเหลออะไรเลย เมอตวละครผเลาเรองนกเปรยบเทยบแลวพมพ าวา “โลกมนตางกนเหลอเกนนะ” แหลมถามซ าเพราะไมไดยน เขาจงกลาวกบแหลมวาเปลาหรอกไมมอะไร พรอมชมวา“แกดเกมากกบไอชดทกซโดนน” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 349) ดงนนขอมลเกยวกบซลมานทเลาผานแหลมวา ซลมานขายทเพราะเหตผลทางธรกจจงมน าหนกของความนาเชอถอลดลง ในทางกลบกนผอานกมแนวโนมจะเชอในทางตรงกนขามมากกวาวาซลมานไมยอมขายทเพราะความหวงแหนในผนแผนดนเกด

สวนการทบตลกเมยตวบทแสดงใหเหนวา พฤตกรรมนเปนผลมาจากการตกอยในภาวะของความขดแยงอยางไมมทางเลอก และแรงบบคนของอ านาจทเขาเองไมอาจตอสดนรนขดขน มากกวาจะมาจากนสยสนดาน ดงเหนไดวาแมแตแหลมซงแสดงทาทวาไมไดชอบหนาซลมานนก กใหการรบรองในขอน วาเดมทนน “ซลมานเปนคนดทนาคบหา” และ “รกลกรกเมยเสยยงกวาใคร” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 342)

มลเหตของปญหา

เมอมลเหตของปญหาไมไดมทมาจากผถกกระท า กเทากบวาตวบทไดชกชวนใหผอาน มองปญหาไปทอนโดยเฉพาะกลมผกระท า หากตงค าถามวาใครคอผกระท าหรอเปนผรกรานโลกของ ซลมาน จ าเลยทหนงกยอมจะเปนผด าเนนการทางธรกจอยางเจาของโรงแรม จ าเลยทสองกคอนกการเมองซงรวมมอกบเจาของโรงแรมในการก าจดคแขงทางธรกจซงมสวนอยางส าคญในการกกขงซลมานไวกบปญหาในตอนทเขาเปลยนใจยอมแกปญหาดวยการขายท สวนจ าเลยทสามกคอบรรดานกทองเทยวผชนชมโลกของซลมาน รวมความแลวเหนไดวาปญหาของซลมานมทมาจากสามสวนคอ ระบบทนนยม อทธพลทางการเมอง และการบรโภคเชงคณคา



สญญะและการบรโภคเชงคณคา

ในจ านวนมลเหตทงสามดานขางตนนน มลเหตประการสดทายนนดจะเปนประเดนทเปนจดวพากษของเรอง ความนากลวของระบบทนนยมอาจจะไมไดอยทการแสวงหาก าไรและการรวมกบการเมองแสวงหาผลประโยชนซงเปนประเดนทเหนไดชดเจนเทานน สงทนากลวทสดกคอความสามารถในการแปรการเสพการบรโภคใหกลายเปนเรองของคณคา หรอขายความส านกเรองคณคาอยางปลอม ๆ

ตวบทเนนประเดนนหลายครง ธรกจการทองเทยวรมทะเลตามทปรากฏในเรองลวนสรางจดขายดวยการตอบสนองตอความชมชมในคณคาและความสวยงามของธรรมชาตแกนกทองเทยว แตตวบทกไดแสดงใหเหนวาการตอบสนองความตองการเหลานเปนเพยงการขายความส านกในเรองคณคา และเปนกจกรรมการบรโภคอยางหนงไมตางจากการบรการอน ๆ ของธรกจทองเทยวดงความทบรรยายถงความคดของผเลาเรองวา

(ขาพเจาเปนนกเขยน จ าเปนอยางยงทจะตองมองโลกอยางเขาใจ ขาพเจาพบวาในเมอธรกจซอ

ขายทดนชายทะเลเขมขนถงขนาดเลอดทวมหาดทราย นนกหมายถงวาไมมสงใดตองค านงถงอก ขาพเจายอมเลกหวงถงความสวยงามใด ๆ จากชายฝงทะเล ซงเปนเรองเหลวไหล สงทขาพเจาควรท ากคอรวมสนกไปกบบารเหลาดสโกเธคบนหาดทรายทนกธรกจชายทะเลคดสรรมาบ าเรอ เชนเดยวกบเมอเดนทางไปกบเรอทวรทะเลของบรษทใหญ ๆ ขาพเจากพลอยสนกสนานไปกบยานถนนสลมทยกมาอยบนเรอ จตใจไมเรยกรองทจะด าลงไปดปะการงใตทะเลอก ขาพเจาพยายามท าใจใหคลอยตามวา ทกสงอนสนกสนานและควรคาส าหรบการทองเทยว ไดรบการจดสรรไวบนเรอโดยหวคดโปรงใสของนกธรกจบรการเหลานนแลว ดวยการลงทนแขงขนกนทสงทงมลคาและชวต และนนเปนเหตผลเพยงพอทท าใหขาพเจาไมตกอกตกใจ เมอรวาเรอล านไดทงสมอลงท าลายปาปะการงโดยไมเหนความส าคญใด ๆ) (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 337-338)

อนดามน อนทกไมตางกน ดงความทบรรยายวา “ในโรงแรมมธรกจบรการพรอมมลทงบารเหลา เธค มน

เธยรเตอร ศนยสขภาพ และสระวายน าขนาดใหญบนระเบยงดาดฟา” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 337-338) ดงนนบานและครอบครวของซลมานกคอสงทถกขายเพอการบรโภคเชนเดยวกบบรการอน ๆ ของโรงแรม ตางกนแตนคอการบรโภคเชงสญญะและการบรโภคเชงคณคา นกทองเทยวผชนชมกบภาพวถชวตของซลมานมฐานคดเรองคณคาอยเบองหลง วถชวตพนบานคอความตรงขามกบวถชวตสมยใหมทามกลางความเจรญของวตถ วถชวตพนบานจงมความหมายทตรงกนขามกบ “วตถ” กคอมความหมายในแง “จตใจ” กลาวคอยงมความเจรญทางวตถนอยลงเทาใดกมความหมายดานจตใจมากขนเทานน นกทองเทยวเสพความรสกในแงน คอเสพความรสกวาตวเองมคณคาทางจตใจทงนเพราะโดยตรรกะ การทเราชนชมหรอสนบสนนสงใดกยอมจะมความหมายโดยนยยะวามสงนน ผชนชมและสนบสนนเรองคณคากคอผมคณคา อยางไรกตามตวบท กแสดงใหเหนวานเปนเพยง “การเสพ” ทาง



ความหมายหรอสญญะ พวกเขาใฝหาสงนขณะทตวเองพกอยโรงแรมหร ดงทกลาวถงจดขายของอนดามน อนนวา เพยงแตมาพกทน “นกทองเทยวผนยมธรรมชาต” ก “สามารถเหนบานของชาวประมงอนเงยบสงบนาอย” โดยทพวกเขา “ไมจ าเปนตองกระดกตวออกจากหองเลย” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 345-344) ผประกอบการเขาใจวถการบรโภคเชนนดและเตรยมไวบรการอยางพรอมสรรพ โลกของซลมานคอโลกจรง แตวถของการบรโภคเชนนกไมไดตองการสงทเปนความจรงจรง ๆ หากแตตองการการตอบสนองความตองการทางสญญะทมความเปนจรงหนนหลง โลกของซลมานจงตองเปนโลกของความเปนจรงทถกแตงเตมบางสวน อาทกรณของเรอกอและททางโรงแรมสงท าจากปตตานแลวน ามาผกไวขางกระทอมเพอความสวยงามและเอาใจฝรงนกทองเทยวทมกถามหา รวมทงการวาจางใหนะซาอเมยของซลมานหงหาอาหารดวยไมฟน เพอใหมควนไฟลอยกรนขนมาจากกระทอมอยางสวยงามในตอนเชามด และใหเธอนงผาปาเตะแบบชาวเลเพอตอบสนองความตองการชนชมวถชวตพนบานของนกทองเทยว ซงไมเพยงแตตองเปนวถชวตพนบานจรง ๆ เทานน แตตองเปนวถพนบานตามความคาดหวงทตรงกบสญญะในมโนคตของพวกเขาอกดวย (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 346)

ในประเดนนตวบทตงค าถามเชงวพากษกบทกคน นบแตนกทองเทยวซงชนชมตอโลกของซลมาน รวมทง “ขาพเจา” ผเลาเรองทแมจะแสดงความเหนอกเหนใจซลมานอยในท ดงในเนอเรองบางตอนทกลาวถงบรรดานกทองเทยวและผเลาเรองเกยวกบปฏกรยาทพวกเขามตอซลมานโดยใชถอยค าชดเดยวกน อาท “คดดอกทกเปนเรองนาขนทนกทองเทยวพากนไปยนมองโลกของ ซลมานเหมอนเปนอาหารนาลมลอง” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 346) และบรรยายถงผเลาเรองไวในตอนทายเรองวา

(สมองขาพเจาท างานหนกขณะเฝามองโลกของซลมาน คดถงแตขอเสนอแนะของเพอนคนหนงท

บอกวา ในหวงเวลาตอไปหาสบปตอไปขางหนาน เนอหาของวรรณกรรมจะตองหนมาใหความส าคญกบเรองอนรกษธรรมชาต เพราะนเปนกระแสซงไดรบการปาวรองและขานรบองอลไปทวโลก และนคอโอกาสทขาพเจาควรรบฉกฉวย ขาพเจาไดครนคดอยตลอดเวลาในชวงหกเดอนมาน วาจะหยบยกแงมมไหนมาเขยนเปนนวนยายสกเรอง เมอมาเจอโลกใบเลกของซลมานเขา ขาพเจาคลายจะไดกลนอาหารในจานทคดถงมานาน แตกเปนเพยงกลน... ดวยขาพเจาไมแนชดในสาเหตทท าใหซลมานหวงแหนแผนดนยงกวาอะไรหมด-เพราะพอ เพราะพระอลเลาะห หรอเพราะความโงเขลาทางธรกจ... ขาพเจามองเหนเพยงบางสงบางอยางทรกรานโลกใบเลกใบน แมจะเปนการรกรานอยางเหยมเกรยมและเลอดเยน แตมนกเปนไดเพยงซบพลอตในนวนยายหากขาพเจาคดจะเขยน ขาพเจาลองใหซลมานเปนนกอนรกษธรรมชาตคนหนง ทวาหลง เรยบเรยงเรองราวในความคดดแลว มนกเปนเพยงความคดอนโงเขลา... ขาพเจาพยายามมองโลกใบเลกของซลมานดวยความเขาใจ ใชทงสายตาและความคดเขาไปวนเวยนอยในโลกใบน แตกไมมพลงมากมายพอทจะเกบเกยวสงใดออกมาได) (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 349-350)



ในทนการเลอกบรรยายปฏกรยาทางความคดของนกทองเทยวและผเลาเรองทมตอโลกของซลมานโดยใชถอยค าเดยวกนคอค าวา “อาหาร” ไมวาจะเปนความตงใจของผแตงหรอไมกตาม กลวนสอความถงแนวคดเบองหลงในการมองโลกของซลมานทไมแตกตางกนระหวางนกทองเทยวกบผเลาเรอง พฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยว และการสรางงานประพนธของผเลาเรองลวนถกก ากบดวยแนวคดแบบบรโภคนยม ทงนเพราะอาหารยอมไมใชอะไรอนนอกจากวตถเพอการบรโภค

ผรกรานนอกตวบท

พรอมกบสอความคดในประเดนขางตน ความในตอนทายนยงเตอนผอานเกยวกบกระบวนการในการสรางงานประพนธวาไมใช “การสะทอนความจรง” อยางตรงไปตรงมา นกประพนธอาจหยบยกเอาปรากฏการณทพบเหนในสงคมมาเปนประเดนหรอวสดของเรอง แลวเสรมเตมแตงกบจนตนาการ (เชนตอนหนงทบอกวาผเลาเรองพยายามแตงใหเรองราวของซลมานเปนซบพลอตในนวนยาย และจะทดลองใหซลมานเปนนกอนรกษแตกดไมเขาท) นอกจากน ในประเดนน เมอยอนกลบไปดประเดนการด าเนนการทางธรกจของเจาของโรงแรมทกลาวถงกอนหนานในแง “การเสรมแตงความจรง” กไมตางกน การสรางงานประพนธไมไดสามารถเสนอความจรงทเปนจรงลวน ๆ แตเชนเดยวกบเจาของโรงแรมนกประพนธตองเสนอความจรงตามความคาดหวง ทตรงกบสญญะในมโนคตของนกอาน ดงในตอนตนของความในเรองทยกมา ผเลาเรองสนใจเรองราวของซลมานซงเปนปญหาทเชอมโยงกนอยกบการท าลายธรรมชาตกเพราะค าพดของเพอนทวา ในชวงเวลาตอจากนไปนจะเปนกระแสของวรรณกรรมท “ไดรบการปาวรองและขานรบองอลไปทวโลก” ทเขา “ควรรบฉกฉวย” (กนกพงศ สงสมพนธ, 2547 : 349-350)

มาถงตรงนหากยอนทวนตรรกะของตวบทในประเดนวา ใครบางทเปนผรกรานโลกของซลมานในกจกรรมการบรโภคดงกลาวน เหนไดวาตวบทไมไดตงค าถามกบตวละครภายในตวบทเทานน หากแตเลยมาตงค าถามกบผอานทอยนอกตวบทอกดวย ทงนเพราะหากบคคลกลมแรกทถกวพากษวจารณคอผประกอบการอยางเจาของโรงแรมกบนกทองเทยว ตอมาเมอตวบทหนมาตงค าถามกบนกเขยนในฐานะผสรางงานประพนธ คขนานของโครงสรางนกยอมจะเปนใครอนไมไดนอกจากผอานซงอยนอกตวบท ผอานคงอดไมไดทตองหนมาตรวจสอบตวเอง วาความนยมชมชอบเสพวรรณกรรมแหงความทกขยากของผเสยเปรยบในสงคมอยาง “โลกใบเลกของซลมาน” หรอกจกรรมอนใดกแลวแตทมภาพลกษณเชงคณคาดงกลาวน เปนเพราะความส านกในคณคา หรอทแทแลวเปนเพยง “การบรโภคเชงคณคา” ทอนญาตใหเราเสพความรสกมคณคาในตวเอง แตไดกลายเปนอกคนหนงทไดรกรานโลกของซลมานโดยไมรตวภายใตฉลากของคณคาไปดวยหรอไม



3. สรป

“โลกใบเลกของซลมาน” กลาวไดวาเปนวรรณกรรมทมทงคณคาทางความคดและคณคาทางศลปะ แนวคดส าคญของเรองคอ แสดงถงความซบซอนของปญหาความอยตธรรรมในโลกยคไรพรมแดนทปจเจก-บคคลผยดมนคณคาในโลกเกาตองเผชญกบการถกกระท าอยางไมอาจตอสดนรน และไดแสดงวาความนากลวของระบบทนนยมอยทการใชอ านาจรฐแสวงหาผลประโยชนอยางชอบธรรม ตลอดจนความสามารถในการสรางภาพลวงตาในธรกจการบรโภคเชงคณคา บคคลผถกกระท าจงตกเปนเหยอภายใตการกระท าทถกตองตามกฎหมาย ซ าผมสวนรวมกระท าตอเขากไมจ าเปนตองเปนผมจตใจโหดเหยม หากแตเปนใครกไดทขาดการตรวจสอบตวเอง ทางออกจงจ าตองอยทการตงสตเพอแยกแยะระหวางความส านกเรองคณคาทจรงแท กบสงทเปนเพยงการบรโภคเชงคณคา อนเปนมายาคตแหงการขายทส าคญของระบบทนนยม

ในแงของวธการประพนธ นอกจากจะใชวธการทางศลปะทสามารถกระตนการใครครวญของผอานมากกวาจะยดเยยดค าตอบส าเรจรปอยางตายตวแลว จดเดนอกประการหนงของเรองกเปนดงทนกวจารณทานหนงกลาวไว เรองสนเรองน “ใชเทคนคการเขยนแบบเรองเลาทเลาเรองของตวเอง (Metafiction)” ซงมสวนส าคญทเออใหผประพนธสามารถเสนอความคดในมตทซบซอนและยอนแยงในตวงานมากกวาจะเสนอความคดผกขาดของผประพนธตามวธการเลาเรองแบบประเพณนยมทกระท ากนมา (นฤมตร สอดสข , 2547 : 353) ดวยเหตนวธการเลาเรองแบบนจงเปนทนยมของงานประพนธแนวหลงสมยใหม และอาจคาดหมายไดวานบจากนไปศลปะแนวนกจะเปนวธการในกระแสนยมของวงวรรณกรรมท “ไดรบการปาวรองและขานรบองอล” นบเนองไปอกหลายทศวรรษ

4. รายการอางอง

กนกพงศ สงสมพนธ. 2547. “โลกใบเลกของซลมาน” ใน มองขามบานกเขยน : เรองสนไทยในทศนะนกวจารณ. กรงเทพฯ : ชมนาด.

นฤมตร สอดสข. 2547. “ ‘โลกใบเลกของซลมาน’ มองจากมมหลงมารกซ หลงสมยใหม และอณาธปไตยใหม ” ใน มองขามบานกเขยน : เรองสนไทยในทศนะนกวจารณ. กรงเทพฯ : ชมนาด.

สวรรณา เกรยงไกรเพชร (บรรณาธการ). 2547. “ประวตผเขยน กนกพงศ สงสมพนธ” ใน มองขามบานกเขยน : เรองสนไทยในทศนะนกวจารณ. กรงเทพฯ : ชมนาด.



Analysis of Chinese female’s State through

The movie "Raise the Red Lantern" of Zhang Yi mou

การวเคราะหภาพผหญงผาน ภาพยนตรเรองจน“Raise the Red Lantern”ของ Zhang Yi mou

Zhang Yun1 and Marasri Sorthip

2*

1 M.A.Student in Thai Language, Faculty of Humanities and Social Science, KKU, Thailand

2 Ph. D, Lecturer in the Thai Department, Faculty of Humanities and Social Sciences, KKU, Thailand

1,2Research on Plurality in the Mekong River (CFRP)

1,2Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand 1E-mail: [email protected]

*Corresponding Author

Abstract

This article aimed to study the state of female characters in the film Raise the Red lantern

of Zhang Yimou.The prominent characters were female and the concept about female was

presented by using feminist theory in this story . Findings of the study revealed that the main

concept about female reflected in this story were: 1. Female were reduced to the weak in the

patriarchy society 2. The lack of equality of economic and social reform led to release of

female who were bound 3. the concept shown in the film Raise the Red lantern are : The fate

of female were not depend on themselves .Freedom and rights of female depended on Red

Lantern in the film .The reason why named this film Raise the Red lantern was : Red Lantern was

particularly important for female in this film. It was symbol of status and rights for female in

that society. In addition, the film also shows The anti-feudal system and claims Equality of

women .

Keywords: Chinese female Feminist Red lantern movie




บทคดยอ

บทความนมงวเคราะหภาพผหญงในภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern หรอชอภาษาไทยวา

ต านานรกโคมแดง ของ Zhang Yimou ภาพยนตรเรองนมตวละครเอกเปนผหญงและน าเสนอแนวคดเกยวกบ

ผหญงโดยใชกรอบทฤษฎสตรนยม ผลการศกษาพบวา แนวคดหลกเกยวกบผหญงทสะทอนผานภาพยนตรเรองน

คอ 1. การตกเปนเบยลางในสงคมทถอระบอบชายเปนใหญ 2. การขาดความเทาเทยมทางเศรษฐกจและการปฏรป

สงคมน าไปสการปลดพนธนาการของผหญง 3. ขณะทแนวคดทปรากฏในภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern

คอ ชะตากรรมผหญงจน ไมไดอยกบตวเอง เสรภาพและสทธของผหญงขนอยกบโคมไฟสแดงในภาพยนตรเรองน

เหตผลทตงชอ Raise the Red lantern ใหภาพยนตรเรองนคอ โคมไฟ สแดงมความส าคญอยางยงส าหรบผหญง

ในเรองน เปนสญลกษณของสถานะและสทธส าหรบผหญงในสงคมนน นอกจากนนแลวภาพยนตรเรองนยงแสดง

ใหเหนถงการตอตานระบอบศกดนาและการเรยกรองความ เทาเทยมของผหญงอกดวย

ค าส าคญ : ผหญงจน สตรนยม โคมแดง ภาพยนตร



บทน า

สงคมจนเปนสงคมปตาธปไตยซงผหญงตองเชอฟงผชาย ในสมยโบราณของประเทศจน นกคดจนโบราณ

ขงจอเคยกลาววา“君为臣纲，父为子纲，夫为妻纲”（three cardinal guides: ruler guides courtiers;

father guides son; husband guides wife）หมายถงความวา ผคนตองเชอฟงผปกครอง ลกตองเชอฟงพอ ภรรยาตองเชอฟงสาม

อษมา มหพสธานนท (2553) เคยกลาววา ในชวงอดตจนถงตนศตวรรษทยสบ ความเปนตวตนของผหญงถกก าหนดไวตามแนวคดปรชญาโบราณ ผหญงเปนผถกก าหนด และไมมเสยงทแทจรงของตนในตลอดชวงน ดงจะยกตวอยางจากวรรณกรรมเดนๆ บางสวนของชวงนมากลาวไวคราวๆ ดงน

หนงสอคมภรกวนพนธ (诗经 ซอจง) ซงรวบรวมขนในราวปท 600 กอนครสตกาล และจดวาเปนวรรณกรรมชนแรกของจนนน ไดเสนอตวตนของสตรผานการบรรยายความสมพนธเครอญาตฝายชาย เชนการเรยกขานผหญงวาเปนลกสาวของใคร นองสาวของใคร หรอภรรยาของใคร และสตรจะมบทบาทในสงคมตามต าแหนงฐานะของสาม สตรทสามทงเปนคนนาสงสาร มชวตเหมอนเปนคนชายขอบของสงคม ทงหมดนเสนอและตอกย าแนวคดทวา สตรซงปราศจากชายคครองนน เปนคนลมเหลวทางสงคม

ในชวงศตวรรษทสกอนครสตกาล สถานภาพของสตรถกจดอนดบไวแจมชดขนกบความสมพนธ 5ประการ ตามแนวคดของลทธขงจอ อนไดแก ความสมพนธระหวาง กษตรยและขนนาง บดาและบตร สามและภรรยา พชายและนองชาย และเพอนกบเพอน ตามหลกน สตรมบทบาททชดเจน หรอเปาหมายของชวต คอ ภรรยา ผใหก าเนด หลกการนแพรหลาย และมอทธพลกนมาสบเนองยาวนานตามการเฟองฟของสทธขงจอในจน

ในหนงสอประวตศาสตรเลมแรกของจน บนทกประวตศาสตร (史记 สอจ) ทเขยนขนราวปท109-91 กอนครสตกาลนน อางถงตนก าเนดของชาวจนวาสบทอดมาจาก เทพเจา โดยมไดเอยถงเจาแมส าคญๆ ตามต านานยคแรกทสบทอดกนมาเลย สตรทพยายามใชสถานภาพความเปนแม เพอแสวงหาอ านาจ สตรทวนวายกบราชการงานเมอง หรอหญงงานทท าใหกษตยหลงใหล ประเดนทวรรณกรรมเรองนน าเสนอในเรองเกยวกบผหญงแลว คอ สตรอาจเปนสาเหตแหงการลมสลายของอ านาจและ ราชวงศไดหากไมถกควบคมใหเหมาะสม

ผลงานวรรณกรรมของจนโบราณ มคณคาขามพนมตแหงเวลาจากอดตจนถงปจจบน จากการสบทอดค าสอนในวรรณกรรมยคแรกเรมซงเปนพนฐานทส าคญของแนวคดปรชญาตางๆ ของจนมาตลอดหลายพนป แมแตในตนศตวรรษทจนวนวายทงภายในและภายนอก เปลยนแปลงการปกครอง ตอสแยงชงอ านาจกนภายใน และถกรกรานจากประเทศจกรวรรดนยมทงหลาย วรรณกรรมกยงมบทบาทส าคญอยางยง คอเปนเครองมอททกฝาย-รฐบาล ปญญาชน นกปฏรป นกปฏวต ใชเพอยนยนความชอบธรรมในการปกครอง เพอตอกย าวาทกรรมในการปกครอง เพอชน าทางความคด เชน ปลกเรากระแสความเปนประชาธปไตย กระแสตอตานจกรวรรดนยม ศกดนา และผลกดนแนวคดแบบมนษยนยมในหมคนรนใหมและปญญาชนสมยนน เปนตน (อษมา มหพสธานนท : 2553)



อยางไรกตาม ผหญงถกกดขและไมเทาเทยมกบผชายในสงคมสมยโบราณของจน วรรณกรรมมาจากความจรงในสงคม แตมากกวาความจรงวรรณกรรมจนไดแสดงใหเหนชวตจรงของผหญงคนจนอยางชดเจน สะทอนปญหาของชาวจน ท าใหผอานเกดความคดบางอยาง

ภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern ของ Zhang Yimou ซงไดรบการดดแปลงมาจากนวนยายเรอง Wives and Concubines ของซถง เรองนเสนอในป 1991 บรบทคอสงคมจนป 1920 ซงยงไมไดปลดปลอย สถานะของผหญงต ากวาผชายในสงคมนน อษมา มหพสธานนท กลาววา “ชวงตนศตวรรษท 20 นเปนจดหกเหทส าคญในประวตศาสตรจน มความวนวายทางการเมอง กลมอ านาจตางๆ ในจนตอสกนเอง พรอมกบทมการผสมผสานระหวางแนวคดและวฒนธรรมของจนกบของตะวนตก กลมปญญาชนตางๆ มารวมตวกนดวยจดประสงคทหลากหลาย เพอกชาต เพอปฏรป และบางกลมกตองการถงขนาดการปฏวต แตการเคลอนไหวของปญญาชนกลมตางๆ เหลานมจดประสงคทคลายกนคอ ตางตองการชาตเขมแขง กาวหนา เชนเดยวกบทตางกมองวา แนวคดของลทธขงจอ และจารตประเพณตางๆ ของจนซงเคยเปนความภมใจของจนนนในชวงนกลบกลายเปนเครองถวงและพนธนาการประเทศไวไมใหทนสมย เพอเปนการท าลายอทธพลทางความคดของลทธขงจอ ผหญงจงถกก าหนดบทบาทใหม ใหมสทธทางการศกษา และมเสรภาพในการด าเนนชวต ท างาน เลอกคครอง เพอท าหนาทเปนพลเมองทมประสทธภาพ” (อษมา มหพสธานนท : 2553)

ภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern เปนผลงานทดเยยมของ Zhang Yimou ซงไดรางวลจ านวนมาก กเปนผลงานทสะทอนความจรงของสงคมนน ท าใหรนใหมเขาใจชะตากรรมของผหญงในสงคมสมยนน และ รจกความส าคญของความเทาเทยมกนระหวางผหญงและผชายในสมยใหม

ในประเทศไทยกมเรอง ชอวามงกฎดอกสม ซงไดถกน ามาสรางเปนละครโทรทศนทางชอง7 และกลายเปนนยมสงสดจนมวลฮตตดปากของคนทวไปวา“ ไมลายหลงจาย” ซงเปนค าพดของตวละครทแสดงเปนคณนายท 3 ในเรองน แมวาจะเปนเพยงนยามเลมเลกๆ แตถายเถา สจรตกล กไดถายทอดตวละครออกมา ไดอยางสมจรง โดยเรองมงกฏดอกสมนผแตงไดเคาโครงมาจากนวนยายจนเรอง Wives and Concubines ของ ซถงเหมอนกนกบภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern ของ Zhang Yimou ถายเถาไดน านวานยายและภาพยนตรผสมผสานกนพรอมทงดดแปลงใหเขากบวฒนธรรมไทย และเขยนบทละครไดอยางสมจรง ดวยฝมอการแตงบทของคณถายเถาทโดดเดน จงท าเรองมงกฏดอกสมเปนตวอยางผลงานทสะทอนชวตจรงของผหญงในสงคมนนๆ

การวจยครงนไดใชทฤษฏและแนวคดสตรนยม ซงเปนแนวความคดและกระบวนการในการตอส เพอเรยกรองสทธและความเสมอภาคของสตร เพอปลดปลอยสตรจากการถกกดข การเอารดเอาเปรยบ ความไมเสมอภาค และความไมเปนธรรม ในสงคม (ลกษณ วตเจรญพงศ, 2541: 1-2) โดยแนวความคดนมาจากความเชอพนฐานวา ผหญงในโลกนตางตองทนทกขจากความเปนเพศหญงของตน สบเนองมาจากการไดรบการปฏบตทไมเปนธรรมในสงคม (Humm 1999: 94) กาญจนา แกวเทพ และสมสข หนวมาน (2551) ไดอธบายเพมวาสตรนยมไมไดหมายถงเพยงแคกลมแนวคด ทศกษาเรองผหญงกบผชาย แตมความหมายกวางและกนความไปถง แนวคดท



ศกษาวา ความเปนเพศหญงและความเปนเพศชาย ถกสรางและธ ารงรกษาไวอยางไร (กาญจนา แกวเทพ และสมสข หนวมาน, 2551: 592)

นอกจากน ค าอธบายหรอแนวคดทางสตรนยมทเกดขนสวนใหญพฒนาขนจากแนวคดกระแสหลก ๆ ทมอยในสงคม ไมวาจะเปนเสรนยม (Liberalism) ลทธมารกซ (Marxism) จตวเคราะห (Psychoanalysis) หรอแนวคดหลงสมยใหม (Postmodernism) นกสตรนยมไดน าแนวคดเหลานนมาขยายความ ปรบแตงใหกลายเปนกรอบทฤษฎทกวางขนและใชอางองได (Arneil, 1999) ซงสามารถแบงออกเปนหลายส านกคดดวยกน และในปจจบนคนสวนใหญยอมรบประเดนทนกสทธสตรน าเสนอ โดยเฉพาะประเดนเรองเพศ เรองความเสมอภาค ประเดนเหลานไดมสอออกไปไมเฉพาะแตประเทศในตะวนตกเทานน แตยงมอทธพลตอการเคลอนไหวเรองสทธสตรในประเทศอนๆ ดวยเชนกน และเปนประเดนปญหาทควรจะหยบยกมา พจารณาในการแกไขปญหาครอบครว และปญหาสงคมของผทท างานเกยวของกบปญหาดงกลาว

ผลการศกษา ภาพยนตรเรองนแสดงใหเราเหนวา ในสงคมสมยโบราณของประเทศจน มครอบครวทมลกษณะ ศกดนาหนง ซงมผนงสง ๆ มนกเปนคกทปดกนเสรภาพของเพศหญงดวย มผหญงสคนพกอยในบานหลงน ซงมสามทเปนเจาของบานศกดนา ภาพยนตรเรองนไมไดแสดงใหเราเหนวาผชายกดขผหญงอยางไรโดยตรง แตเสนอใหเหนถงการตอสระหวางผหญงเพอไดโคมไฟสแดงซงเปนตวแทนของสทธ เสรภาพและความเคารพส าหรบผหญง สะทอนใหเหนถง ความตอสระหวางผหญงไมใชเพอสามของพวกเขา แตเพอสทธนนเอง

1. เนอเรอง ภาพยนตรนมเนอเรองทวา จดเรมตนของภาพยนตรเรองนมนเปนเรองของภมหลงของครอบครว Songlian พอของเขาตาย แมเลยงบงคบเธอแตงงานกบคนรวยชอเจานาย Chen เธอกลายเปนภรรยาทสของเจานาย Chen ตงแตนนมา ชวตของ Songlian เตมไปดวยโศกนาฏกรรม หลงจากเขามาบานเรอนของ Chen เธอตระหนกถงวาตนตองพยายามตอสกบผหญงคนอนในบานแหงน จะไดรบความสนใจของสามของพวกเธอ เพราะเพยงเธอไดรบความสนใจของสามเธอเทานน จงจะไดรบความเคารพจากคนอน สทธตาง ๆ และเสรภาพ ในขณะเดยวกน ภรรยาอกสามคนของเจานาย Chen กท ารายซงกนและกน เพยงแคเพอสทธ ทมาจากสามนนเอง ผหญงทงสคนของเจานาย Chen มภาพลกษณและพฤตกรรมทตางกน เปนตวแทนของผหญงทแตกตางกนในทศนคตของผชายในยคนน ในสงคมสมยเกาผหญงบางคนเชอฟงผชายตลอด เปนผหญงแบบดงเดม บางคนกลายเปนคนเลวราย ท ารายคนอนเพอสทธและผลประโยชนของตวเอง บางคนกลาตอสกบเจานายของบานศกดนาเพอสทธของตน ยงมบางคนซงตอนแรกกลาตอสกบผชาย แตภายใตการกดขของสงคม กลายเปนคนยอมรบเชอฟง ชวตของผหญงสคนในภาพยนตรเรองน สะทอนใหเหนถงชะตากรรมของผหญงในยคนน



2. ตวละคร ผแตงมกจะตงตวเปนผมญาณวเศษ สามารถเขาไปถงความคดความรสกของตวละครแลวแจงใหผอานทราบดวยได ผก ากบ Zhangyimou ไดใชวธการแสดงออกมากมาย เชน สญลกษณ เพอแสดงใหเหนถง ลกษณะนสยของตวละคร ในภาพยนตรเรองนมทงหมดหาตวละครหลก ไดแก เจานาย Chen และ ภรรยาสคนของเขา ตวละครรอง ไดแก ผรบใช ตวละครชายเจานาย Chen ไมได ปรากฏหนาในภาพยนตรเรองน เราไมสามารถมองเหนใบหนาของเขา แคไดยนเสยงค าพดของเขาเทานน และค าพดของเขามกจะเปนค าสง จางผก ากบไมไดพยายามสรางภาพแทนของผชายคนน แตแจงใหเราทราบวา ผชายคนนเปนผปกครองของครอบครวศกดนาโดยผานเสยงของเขาเอง ภรรยาคนแรกของเจานาย ชอ Yuru ดเหมอนอายเทากนกบเจานาย Chen มลกชายคนหนง ทกครงปรากฏตวในภาพยนตรจะใสเสอผาสเขม พดไมเยอะ ชอบด ารงชวตอยางเงยบ ๆ ความคดของเปนความคดแบบดงเดม เปนตวแทนของผหญงจนสมยเกา การกระท าของเธอสอดคลองค ากลาวของขงจอ อยางไรกตาม จากการแตงกาย ค าพด การกระท า ความคด ของเธอ ไดเหนชดวา ภรรยาคนแรกเปนตวแทนของผหญงทดในสงคมจนสมยเกา ภรรยาคนทสอง ชอ Zhuoyun พดจาออนหวาน แตใจชวราย ชอบท ารายคนอนในเบองหลง จากสหนาทแสดงออกและค าพดทพดออกมากของเธอ ท าใหรวาผหญงคนนไมใชคนด กอนเธอเขามาบานของเจานาย Chen อาจจะเปนผหญงใจด เมอเขามาบานนเธอถกกดขและไมมสทธ จงพยายามปรบตวเขากบชวตทน ในทสด บคลกภาพและคณธรรมของตวเองเปลยนแปลงไปโดยผดปกต นกคอโศกนาฏกรรมของผหญงในสงคมศกดนา นอกจากน ยงแสดงใหเหนวาความปรารถนาในดานสทธ เสรภาพและ ภาคภมใจของผหญง ภรรยาคนทสามชอ Meishan ซงเปนนกรองโอเปรา Meishan เปนสาวทสวยงาม ชอบใสเสอผาสสดใส เชนส แดง สมวง สขาว เปนตน เธอเปนผหญงทมบคลกภาพ และกลาตอดานกบความไมเปนธรรมในสงคมระบบศกดนาปตาธปไตย แตในทสด Meishan ถกฆาตายเพราะการออกไปเดทกบผชายทเขาแอบชอบ ผหญงทมความคดขนสงและทนสมยแบบ Meishan ในสงคมนน เปนความกาวหนาของสงคมจน แตถาบรรลความเทาเทยมทางเพศ ตองการความพยายามของผหญงจ านวนมาก ภรรยาคนทสชอ Songlian ซงเปนคนทสทเขามาอยครวเรอน Songlian อาย 19 ป ไดเรยนหนงสอแคหนงปกลาออกดวยเหตทพอเขาเสยชวต Songlian ตองเชอฟงแมเลยงแตงงานกบเจานาย Chen ซงมอายมากกวาเขาประมาณ 40 ป วนแรกทเขาบาน Songlian ใสชดนกศกษาซงเปนสขาว เมอด ารงชวตในครวเรอนน Songlian ตระหนกถงวาตนตองพยายามตอสกบผหญงคนอนในบานน จะไดรบความสนใจของสามของพวกเธอ เพราะเพยงเขาไดรบความสนใจของสามเขาเทานน เขาจงไดรบความเคารพจากคนอน สทธตาง ๆ และเสรภาพ ในขณะเดยวกน เราสามารถมองเหนการตอสระหวางหญงไมใชเพอผชายกลบเปนเพราะผหญงขาดสทธในยคนน นนกคอการตอสเพอรบสทธของตนนนเอง



3. การใชสญลกษณ ภาพยนตรนไดใชสญลกษณมากมายเพอแสดงใหเหนถงลกษณะของสงคมปตาธปไตย และทศนคต

ของผหญงทถกการกดขและความไมเทาเทยมในเรองน ซงรายละเอยดดงตอไปน 3.1 โคมแดง

โคมแดงเปนสญลกษณทส าคญทสดในภาพยนตรเรองน เพราะชะตากรรมของผหญงกเหมอนโคมแดง โคมแดงทอยหนาบานถกตดไฟ หมายถง ผหญงจะไดสทธหลายอยาง โคมแดงถกดบลง หมายความความไรอนาคต ไมทราบวาชวตในวนพรงนเปนแบบไหน โคมแดงถกหอดวยผาสแดงเปนตวแทนของผหญงทไมมโอกาสไดสทธตอจากนนไป รปดานลางเปนการอธบายความสมพนธระหวางโคมแดงและสทธ

3.2 ผนงสง



จากภาพดงกลาวไดเหนวา ผนงของครอบครวนมลกษณะสง นคอลกษณะของการสรางบานในสงคมจนสมยเกา ในอดตผหญงสวนมากเปนแมบาน ซงมหนาทดแลบาน เลยงลก ถกหามออกไปจากบาน ผหญงมกถกบงคบพนเทา เทาผหญงยงเลก ผชายยงชอบเปนเพราะวา ผหญงไปไหนกไมได อยบานท างานบานทกวน ผชายจะไดรสกโลงใจเวลาท างานขางนอก ผนงกเปนสญลกษณของฐานะ ผนงสงเปนตวแทนของฐานะของผชาย ผหญงตองด ารงชวตอยภายใตการกดขของผชายในยคนน ดงนนผนงเปนสญลกษณของฐานะและสทธของผชาย

3.3 จตรกรรมฝาผนง

ในเรองน ผหญงทงสคน ตองปฏบตตามกฎทเจานาย Chen ตงไว หนง คอ ภรรยาทงสคนตองเขามากน

เขาตามเวลาทก าหนดไว ชนดอาหารกขนอยกบเจานาย ผหญงไมมสทธสงอาหารทตนชอบ ยกเวนผหญงทวนกอนหนานนไดนอนกบเจานาย และท าใหเจานายมความสข จากภาพขางตนแสดงใหเหนวา รปทแขวนบนผนงสวนมากเปนรปผชาย ซงเปนพระมหากษตรยของแตละราชวงศ ซงแสดงใหเหนชดวา ผปกครองเปนผชายเกอบทกราชวงศในประวตศาสตรจนพจารณาไดวา รปภาพทแขวนบนผนงนเปนสญลกษณของการปกครองของผชาย สงคมจนผชายเปนใหญ และผหญงตองด ารงชวตอยภายใตการกดขของผชาย

3.4 หองลบหลงคา



บนหลงคามหองเลก ๆ หองหนง ทงมดและแคบ หองนใชในการฆาผหญงทไมเชอฟงเจานาย Chen หรอ ผหญงทไมปฏบตตามกฎระเบยบ ในภาพยนตรเรองนมผหญงสองคนถกฆาตาย คนแรกคอ ภรรยาทสาม ถกฆาตายเพราะภรรยาทสามออกไปพบผชายทเธอรก ถกจบและฆาตายในหองใตหลงคา อกคนทถกฆาตาย คอ สาวคนรบใช แขวนโคมแดงในหองของตน ไมสอดคลองกบกฎขอ เปนเพราะวาผรบใชไมมสทธเอาโคมแดงไปใชเอง ถกภรรยาทสจบไดและถกฆาตาย พจารณาไดวา หองลบเปนสญลกษณของอ านาจของผชาย ผปกครองตงกฎขอเพอกดขผหญง ผหญงเปนคนทนาสงสารในยคนน

3.5 การนวดเทา

กอนนอนภรรยาทกคนตองยนอยหนาประต รอค าสงของสามและรอโคมแดงดวย ภรรยาทถกเลอกจะม

สทธนวดเทา ในวฒนธรรมจนสมยเกาเกยวกบเรองเพศ การนวดเทาจะเพมความปรารถนาทางเพศของผหญง รปรางคอนเหมอนอวยวะเพศของผชาย ผหญงเปนวตถทางเพศของผชาย ในสมยนน การนวดเทาเปนสญลกษณของทางเพศ และผชายมอ านาจมากกวาผหญงในดานเพศสมพนธ นอกจากนแลว ภาพยนตรเรองนยงแสดงใหเหนสญลกษณอน ๆ ดวย เชน ค าพดของตวละคร การใชส เปนตน อยางไรกตาม ผก ากบใชสญลกษณเหลาน เพอแสดงใหเหนถงชะตากรรมของผหญงและการตกเปนเหยอของระบบชายเปนใหญในประวตศาสตรจน



สรปและอภปรายผล ภาพยนตรเรอง raise the red lantern ของ Zhangyimou แสดงใหเหนถงการขาดความเทาเทยมทางเศรษฐกจและการปฏรปสงคมน าไปสการปลดพนธนาการของผหญงขณะทแนวคดสตรนยมทปรากฏในภาพยนตร raise the red lantern คอ ชะตากรรมผหญงจนมาจากจารตประเพณทลาหลง และผหญงตองอดทน นอกจากน สตรทศนใยทางปฏบตของผหญงในภาพยนตรของ Zhangyimou ยงปรากฏใหเหนอยในดานการทาทายประเพณดงเดม คอ หนงสามหลายภรรยา เพอตอดานระบบศกดนาในชวงเวลานน แมวาการตอสของภรรยาคนทสามและภรรยาคนทสลมเหลวไป แตพฤตกรรมของพวกเธอแสดงใหเหนวาการตอดานวาทกรรมชายเปนใหญของแนวคดสตรนยม คอ การดดคานเรองขนบธรรมเนยม จารตประเพณคานยมและความเชอตาง ๆ ทก าหนดโดยผชาย และท าใหผหญงตกอยในสภาพคนชายขอบหรอบคคลทถกมองขาม Zhangyimou ไดพยายามตแผชะตากรรมของผหญงจนในระบอบสงคมชายเปนใหญของจนใหสงคมไดรบร สดทาย เรองนสะทอนปญหาในชวตจรงของผหญงจน และท าใหเรารจกการเรยกรองของผหญงจนปลดพนธนาการตนดวยการตระหนกถงการเปนเหยอ ในระบบศกดนาและการเปนทาสในสงคมชายเปนใหญ ในสงคมปจจบน ยงมปญหาชายและหญงไมเสมอภาค เชน ในดานท างาน ไมรบจางผหญง แตงงานแลว ผหญงมกจะเปนคนทลาออกจากงาน และเปนแมบาน เปนตน จรง ๆ แลว บรรลความเทาเทยมทางเพศยงคงตองสอกนาน ผหญงตองการเปรยนความคดของตน สงคมไมควรมการกดกนทางเพศในดานจางพนกงาน ครตองใหความรทเกยวกบความเทาเทยมตอนกเรยน พอแมตองสอนลกสาวเปนคนทมความร อสระ และใจกวาง เปนตน เพอใหผหญงมทยนในพนทสาธารณะและมความสามารถเชงเศรษฐกจเทาเทยมกบชาย



บรรณานกรม ชาตร ลศรวทย . (2551). ภาพเสนอของผชายในนตยสารปลกใจเสอปาชวงป พ .ศ. 2517- พ .ศ .2527 :

กรณศกษา นตยสารแมนและนตยสารหนมสาว . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ชานนท ยอดหงษ. (2555). นายใน ชวตทางสงคมชายลวนและเพศภาวะในพระราชส านกพระบาทสมเดจพระ

มงกฎเกลาเจาอยหว. สาขาวชาสตรศกษา วทยาลยสหวทยากร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จงจต อนนตคศร. (2540). มโนทศนสตรนยมในนวนยายเรอง ช เคม ท สเตย ของ ชโมน เดอ โบววร

SIMONE DE BEAUVOIR), เดอะ เบล จาร ของ ซลเวย พลาธ (SYLVIA PLATH), วาย อส แดร ซอลต อน เดอะ ช ? ของ บรกตเทอะ ชไวเกอร )BRIGITTE SCHWAIGER) และเรอง ล าเนาวปา ของ ศเรมอร อณหธป )SIREMORN OUNHATUB). วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธเนศวงศ ยานนาวา. (2541). “ผหญงและอ านาจ :การเขยนแบบผชาย ” ใน สตรศกษา 1: ผหญงกบประเดนตางๆ. กรงเทพฯ :โรงพมพครสภาลาดพราว .

บญตานนท. (2552). การเมองในการทหารไทย สมย ร.6. กรงเทพฯ :ส านกพมพมตชน , 2559, พเศษ เจยจนทรพงษ . (2554). สรโยไทประวตศาสตรจากภาพยนตร . กรงเทพฯ :ส านกพมพรดเดอร พบลชชง. พรสวรรค สวรรณธาดา. (2554). “แมพลอยกบเฟมนสม” ใน วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร. 28 (3)

กนยายน- .ธนวาคม ภทรตน พนธประสทธ .) 2556(. สภาพบรษจฑาเทพ :ภาพแทนความรกและชนชนของ ผหญงชนกลางไทย .

[ออนไลน .]เขาถงไดจาก http://www.prachatai.com/journal/2013/07/47586. [วนทเขาถง 30 พฤษภาคม 2559].

ศรกมล อธวาสนพงศ. (2548). การถายทอดอดมการณความเปนชายผานหนงสอพมพไทยรฐหนา 1. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑต .

ศรพร ภกดผาสก. (2553). โครงการวาทกรรม “ความเปนผหญง ”ใน นตยสารสขภาพและความงามภาษาไทย. ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โศภษฐ สมมาตย. (2556). ผหญงและธรรมชาตในนวนยายของถายเถา สจรตกลโดยใชทฤษฏสตรนยมเชงนเวศ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

สหะโรจน กตตมหาเจรญ. (2553). ความเปนชายทเปลยนไป สงคมไทยทเปลยนแปลง บทความน าเสนอในการประชมวชาการนานาชาต วรรณคดเปรยบเทยบ ครงท 2 จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนท 18-19 สงหาคม 2553.



สลาพร เจรญสาธต. (2553). การน าเสนอภาพความเปนชายผานโฆษณาบนหนานตยสารส าหรบผชายในสงคมเมองในบรบทของสงคมไทยปจจบน. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการตลาด คณะพาณชยศาสตรและบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สชลา ตนชยนนท. (2540). ใน “ทฤษฎเกยวกบสตรศกษา”. ผหญงในทรรศนะ จตร ภมศกด และแนวคดสตรศกษา. นนทบร :เจรญวทยการพมพ.

อมรรตน รตภาสร. (2534). การน าเสนอภาพความเปนชายในเพลงไทยสมยนยม : วเคราะหนกรองชายยอดนยมระหวางป พ .ศ . 2531-2533. วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต ภาควชาการสอสารมวลชน คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

องสนา ชดรตน. (2543). ยคใหมทสะทอนในภาพยนตรอเมรกน ชวงป พ .ศ . 2539-2541. ภาพความเปนชาย .วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑต .

อรทย เพยยระ . (2556) วรรณกรรมวจารณ Literary Criticism. ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน. รปภาพมาจากภาพยนตรเรอง Raise the Red lantern. Youtobeonlinewatchinghttps://www.youtube.com/watch?v=qWtAK_YCrTw raise the red lantern


14-15 November 2016, Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand

1329

Legends of a Collapsed City: Commonalities and Relationships Between

Literature and Locality

ต านานเมองลม: ลกษณะรวมและความสมพนธระหวางวรรณกรรมกบทองถน

Anan Lakul1 and Umarin Tularak

2

1 M.A.Student in Thai Language, Faculty of Humanities and Social Science, KKU, Thailand

1 Ph.D., Lecturer in the Thai Department, Faculty of Humanities and Social Sciences, KKU, Thailand

1,2Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand


*Corresponding Author

Abstract

This article aims to compare legends of a collapsed city and study the relationship

between legend and the society in each locality, as well as the integration of traditional beliefs

with Buddhist ones. The study focuses on 4 versions of the legend of the collapse of Vieng City,

as told by people of the Tai culture (Lanna and Lan Chang): the Legend of Nong Han of Sakon

Nakhorn Province; the Legend of Pa Dang – Nang Ei of Sakon Nakhorn Province; the Legend of

Kumphawapi Pa Dang – Nang Ei of Udon Thani Province; and the Legend of the Fall of Vieng

Nong of Chiang Rai Province. The study found that all 4 versions of the legend share in common

their story development and explanation of the collapse of the city, both in terms of storyline

structure and the sequence of corresponding events. The story development can be divided into 5

parts: 1) the origin of the city (Vieng); 2) the meeting of the albino (Don); 3) the collapse of the

city; 4) the city remains; and 5) summary of the legend.

In addition, certain common motifs appear in all 4 versions of the legend, and

relationships with local beliefs emerge in each, such as beliefs about the Naga, Phaya, the Rocket

Festival merit-making ceremony, etc. The legends also relate to geographical place. For example,

there is a description of the origin of Song Nampu Village in the Legend of Nong Han, Sakon

Nakhorn. The integration of traditional and Buddhist beliefs also appears in the legends. The

tendency in the storytelling for Buddhism to overtake other beliefs alludes to power conflicts

between old and new beliefs in “Thai” society

Keywords: Legend, Tale, Narrative, Folklore, Legends of a Collapsed City

2




บทคดยอ

บทความฉบบนมงศกษาเปรยบเทยบต านานเมองลม ความสมพนธระหวางต านานกบสงคมในแตละทองถน และการผสมผสานระหวางความเชอดงเดมกบความเชอทางพระพทธศาสนา จากการศกษาต านานการลมสลายของเมอง ทง 4 ฉบบ กลาวคอ ต านานหนองหาน ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดอดรธาน และต านานเวยงหนองลม ฉบบจงหวดเชยงราย ของคนในกลมวฒนธรรมไท (ลานนา และลานชาง ) ผศกษาพบวา ต านานทง 4 ฉบบ อธบายพฒนาการของต านานเชอมโยงและสอดคลองกนทง ดานโครงสรางตวบท และ การล าดบเหตการณ ของต านานเมองลมทเชอวาเคยมอยในพนทและตอมาลมสลายเหลอเพยงต านานทเลาสบตอกนมา ซงสามารถจดจ าแนกล าดบชวงพฒนาการของเหตการณได 5 ชวง ดงน ชวงท 1 การเกดขนของเมอง ชวงท 2 พบสตวสเผอก ชวงท 3 การลมสลายของเมอง ชวงท 4 การหลงเหลออยของเมอง ชวงท 5 สรป

นอกจากน ต านานทง 4 ฉบบ ยงแสดงใหเหนถงอนภาคและลกษณะรวมอนๆ พรอมทงแสดงความสมพนธระหวางต านานกบความเชอในทองถน เชน ความเชอเรองนาค ความเชอเรองพญาแถน ประเพณบญบงไฟ และการเลงกลอง ทงยงอธบายความสมพนธระหวางต านานกบพนทเชงภมศาสตร เชน อธบายการเกดขนของหมบานซงน าพและเกาะดอนสวรรค ในต านานหนองหาน ฉบบบจงหวดสกลนคร การเกดขนของล าหวยสามพาด ในต านานผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดสกลนคร การเกดขนของดอนแมหมาย บานดอนแกว ในต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดอดรธาน เปนตน ทงยงแสดงใหเหนการผสมผสานระหวางคตความเชอดงเดมกบคตความเชอแบบพทธ และความพยายามทจะกลนกลายเปนพทธ ซงเปนการชวงชงพนทเชงอ านาจของความเชอแบบเกาและแบบใหมในสงคม “ไทย”

ค าส าคญ: ต านาน ,นทาน ,เรองเลา ,คตชน ต านานเมองลม



บทน า “มนษย ”สตวสงคมทนยมอยรวมกนเปนกลม เมอมนษยมการรวมตวกนเปน กลมและสรางบานแปลงเมอง มกมเรองเลา ต านาน นทาน และวรรณกรรมทองถนขน เพออธบายปรากฏการณบางอยางทเกดขนในยคนนๆ และยงเปนเครองมอชนดในการเกบชดความคดความเชอ ในยคทผคนยง ไรสอในการจารจารกใหเปนลายลกษณอกษรเชนในปจจบน โดยเฉพาะเรองเลา หรอต านาน ทถกถายทอดออกมาในรปแบบ มขปาฐะ ยงทวความนาสนใจ ดวยตวบทเหลานลวนถกผลตสรางและบรรจแนวคดของคนยคกอนไวจ านวนมาก ซงเปนทนาวตกวาในปจจบน เรองเลาและต านานเหลานก าลงจะถกกลนหายไปกบกาลเวลา )ราชบณฑตยสถาน,2542 )ใหนยามของค า

วา ต านาน ไววาได คอ น .เรองแสดงกจก รรมอนมมาแลวแตปางหลง, เรองราวนมนานทเลากนสบๆ มา, เชน ต านานพทธเจดยสยาม และ วกพเดย (ม .ป .ป ).กกลาวถง ความหมายของ ต านาน วา คอ เรองเลาขานทมมาแตอดต เปรยบไดเหมอนเครองมอทชวยถายทอดเรองราวทางประวตศาสตร ซงเรองราวเหลานสะทอนใหเห นถงวถชวต ความคด ความเชอ รวมถงประเพณตางๆ ของคนในยคอดต ซงสอดคลองกบแบบเรยน ประวตศาสตร ของกรมสามญศกษา ทใหนยามวานทานพนบาน นทานปรมปรา และเทพนยายผสมผสานเขาดวยกน เนอเรองสวนใหญจะเกยวของกบศาสนา การใชขอมลจากต านานตองตรวจสอบกบหลกฐานอนๆ ใหดกอน เพราะต านานมกจะคดลอกตอๆ กนมา บางเรองมหลายส านวน เชน ต านานมลศาสนา มถง 5 ส านาน การคดลอกมขอความผดพลาด

ตกหลน บางครงกเขยนตอยาวกนเปนพด ทงทเปนคนละเรองกน ท าใหยากตอการตความ (ณรงค พวงพศ , วฒชย มลศลปและคณะ ,2547)1 ปฐม หงสสวรรณ (2550 .)กลาววา ต านานนน มลกษณะทแตกตางไปจากขอมลคตชนประเภทบอกเลา

หรอมขปาฐะอนๆ เพราะดวย ลกษณะทกลาวถงเรองเลาทศกดรสทธรและเปนเรองทเกยวกบอ านาจเหนอธรรมชาต ในหลายๆวฒนธรรม ซงมกปรากฏเรองเลาประเภทต านาน ทอธบายเกยวกบสภาพจกรวาล การก าเนดสรรพสงบน

โลกรวมถงเผาพนธ และการก าเนดขนของบานเมองและวฒนธรรมของมนษย ดงนนต านานจงเปนเรองทเกยวกบระบบความเชอและศาสนาของกลมชนอยางใกลชด เพราะมทงลกษณะของการ เปนถอยค าศกดรสทธร เปนการแสดงออกถงความศกดรสทธร และมสถานะภาพเปนสงอนศกดรสทธรดวยเชนกน ซงการศกษาต านานมกจะชกน าไปสการศกษาความหมายหรอนยยะทซอนเรนอยในเรองเลา ไมวาจะเปนสญลกษณของต านานหรอพธกรรม ความเชอ ทเกยวของและสมพนธกบต านาน ดงนนต านานจงท าใหเราเขาใจหรอมองเหนมตทางวฒนธรรมของมนษยในแตละกลมชนและสงคม เฉกเชนเดยวกนกบต านานการลมสลายของชมชนเมองในอดต ทมปรากฏใหเหนอยทวทกมมโลก โดยเฉพาะอยางยงในเมองไทย มต านานหลายเรองทกลาวถงการลมสลายของเมองและเปนทะเลสาบอนกวางใหญ และกลายเปนเรองเลาขานต านานอนศกดรสทธรซงรบใชสงคมตลอดมาจนถงปจจบน อาทเชน ต านานหนองหาน2 1 ณรงค พวงพศ, วฒชย มลศลปและคณะ. )2547). หนงสอแบบเรยน ประวตศาสตร ของกรมสามญศกษา ของนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 4.

อกษรเจรญทศน อจท.จ ากด, กรงเทพฯ. 2 เกงหรอกวาง ในภาษาถนอสานเรยกวา “ฟาน” ดอน ในภาษาถนอสาน เรยกวา “เผอก หรอ ขาว” ดงนน ฟานดอน จงหมายถง เกงเผอก



ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ3 ฉบบจงหวดอดรธาน ต านานเวยงหนองลม ฉบบจงหวดเชยงราย ซงต านานขางตนน ลวนกลาวถงบานเมองทลมสลายและกลายเปนบงขนาดใหญ ทงยงมนยยะบางอยางทแอบแฝงอยในเนอความของต านานเฉกเชน ปฐม หงสสวรรณไดกลาวไวขางตน ต านานทมความเกยวของกบการลมสลายของชมชนในอดต ถอเปนเรองเลาทมอทธพลยงตอผคนในทองถนนนๆ เพราะต านานเหลานไมเพยงแตเปนเรองเลาปากตอปากสบตอดกนมา (มขปาฐะ )แตต านานเหลานยงถกยกบทบาทขน จากต านานทองถนธรรมดาพฒนาและผกโยงใหต านานมความศกดรสทธร และทรงอทธพลตอวถชวตของผคนในทองถนนน นอกจากต านานเหลานจะถกยกขนเพอใชเปนเรองเลาศกดรสทธรแลว ต านานเหลานยงชวยอธบายการเกดขนของบานเมอง เกาะดอน และพนทตางๆทอยรอบอาณาบรเวณทต านานกลาวถง นอกจากนนประเดนทส าคญอกประการ คอ ตวบทเรองเลาเหลาน เมอน ามาวเคราะหดแลว จะเหนไดชดเจนวา แมเรองเลาจะอยตางถนกน แตเนอความกลบมความเชอมโยงและสอดคลองกน ซงผศกษาเหนวา มความนาสนใจ ดวยเหตดงกลาวผศกษาจงสนใจศกษาต านานทเกยวกบทะเลสาบหรอบงน าขนาดใหญทมความเกยวเนองกบการลมสลายของเมอง โดยในการศกษาครงนผศกษาเลอกใชตวบทต านาน 4 ฉบบ และหวงเปนอยางยงวาบทความฉบบนจะเกดประโยชนสงสด ทงยงชวยอธบายต านานและธ ารงรกษามรดกล าคาของบรรพชนไว

วตถประสงค 1. เพอศกษาเปรยบเทยบต านานหนองหาน ต านานผาแดงนางไอ และต านานเวยงหนองลม 2. เพอศกษาเปรยบความสมพนธระหวางต านานกบสงคมในแตละทองถนและการผสมผสานระหวางความ

เชอดงเดมกบความเชอทางพระพทธศาสนา

ขอบเขตการศกษา ตวบท Text ทใชในการศกษามขอบเขต ดงน

1. ศกษาลกษณะรวมและความสมพนธระหวางวรรณกรรมกบทองถน จาก 4 ตวบท ดงน 1.1 ต านานหนองหาน (ฟานดอน) ฉบบจงหวดสกลนคร 1.2 ต านานผาแดง – นางไอ (กระฮอกดอน )ฉบบจงหวดสกลนคร 1.3 ต านานเมองกมภวาป ผาแดง นางไอ- (กระฮอกดอน )ฉบบจงหวดอดรธาน 1.4 ต านานเวยงหนองลม (ปลาไหลเผอก )ฉบบจงหวดเชยงราย

3 กระฮอกดอน หมายถง กระรอกเผอก หรอกระรอกขาว



ผลการศกษา จากการศกษาต านานการลมสลายของของชมชนเมองในอดต ซงกลายเปนทะเลสาบอนกวางใหญหรอบง

ขนาดใหญ จากการวเคราะหผศกษาสามารถจดกลมขอมลได 2 ประเภท คอ 1. พฒนาการการสรางต านาน 2. ความสมพนธระหวางต านานการลมสลายของเมองกบสงคมในทองถน ปรากฏผล ดงน

1. พฒนาการของต านานกบการลมสลายของเมอง (กลายเปทนทะเลสาบ)

จากการศกษาต านานการลมสลายของเมอง และกลายเปนหนองน า หรอบงขนาดใหญ ทง 4 ฉบบ ผศกษาพบวา ตวบทเหลานมโครงสรางและการล าดบเหตการณทคลายคลงกน ซงสามารถจดจ าแนกล าดบชวงของเหตการณได 5 ชวง อนแสดงลกษณะรวมของตวบททปรากฏ ดงน

1.1 ชวงท 1 การเกดขนของเมอง 1.2 ชวงท 2 การพบสตวสเผอก 1.3 ชวงท 3 การลมสลายของเมอง 1.4 ชวงท 4 การหลงเหลออยของเมอง 1.5 ชวงท 5 สรป

ชดเหตการณทง 5 เหตการณเปนสงทปรากฏในตวบททง 4 ตวบท ซงพบวาตวบทแตละฉบบมลกษณะรวม และรายละเอยดปลกยอยทแตกตางกนออกไป สามารถจดจ าแนกเปนชวงเหตการณ ดงตารางเปรยบเทยบตอไปน

ตารางเปรยบเทยบพฒนาการของต านานกบการลมสลายของเมอง (กลายเปทนทะเลสาบ)

เหตการณ ต านานหนองหาน สกลนคร

ต านานผาแดง –นางไอ สกลนคร

ต านานเมองกมภวาป อดรธาน

ต านานเวยงหนองลม เชยงราย

ชวงท 1 การเกดขนของเมอง

ขนขอมราชบตรเจาเมองอนทปฐนคร ไดพาครอบครวบาวไพรของตนมาสรางเมองขนทรมหนองหารหลวง ตรงทานางอาบสมมตนามวาเมองหนองหารหลวง

- - เวยงโบราณกอตงขนโดยเจาชายสงหนวต ซงเสดจมาจาก”นครไทยเทศ”เจาชายสงหนวตมพญานาคกบบรวารมาแนะน าชยภมให แถมยงชวยปรบพนท ท าคนดน








เปนก าแพงใหจนเสรจสรรพในคนเดยว

ชวงท 2 การพบสตวสเผอก (ดอน)

-พระยาสรอทกไปถงหนองหารหลวง ส าแดงฤทธรพลโยธาทงหลายใหเปนฟานเผอกขาวงามบรสทธรทกตว

-ฟานดอน(เผอก)กถงแกความตาย

-นายพรานพรอมโยธาและพลเมองโดยมากเขาเถอเนอฟานเผอก ๓ วน ๓ คน กไมหมด เนอฟานยงงอกทวขนเสมอจนคนในเมองไดรบประทานทวกน

-ทาวพงคไดแปลงรางเปนกระรอกเผอก ซงชาวอ

สานเรยกวา "กระรอกดอน "

-กระรอกเผอกหรอทาวพงค รดวาตองตายจงสงใหบรวารไปเลาใหบดาทราบ

-กอนสนใจทาวพงคกแสดงอทธฤทธร โดยรายมนตอธษฐานวา "ขอใหเนอของตนมมากมาย 8000 เลมเกวยน มากพอเลยงผคนไดทงเมองอยางทวถง "กนเทาไหรกไมหมด

ทาวพงคไดแปลงรางเปนกระรอกดอน หรอกระรอกเผอก

-กระรอกดอนหรอทาวพงค รดวาตองตายจงอธษฐานใหเนอตนกนเทาไหรกไมมหมด

-ลกพญานาค ลกษณะขาวผองดงสเงนยวงเลนน าอย

ในแมน ากกะนท(แมน ากก)มาเกยรางพกอยใตตนไมใหญ ชาวบานไปหาปลาในน ากกพบเขา เขาใจวาเปนปลาไหลเผอกยกษไดใชอบายทจะบา

-ขณะนนฝงชนทราบเรองไดพากนยอแยงเนอพญานาคกนและแมจะแบงกนไปสกเทาไหรเปนทนาอศจรรยเนอปลาไหลเผอกตามทชาวบานเขาใจกน กหาหมดไม

ชวงท 3 การลมสลายของเมอง

-เวลากลางคนคนในเมองนอนสงดเงยบด พระยานาคกบก าลงรพล ขดแผนดนเมองใหลมลงเปนน าเจอหนองหารหลวง

-แผนดนเมองพญาขอมกลมทลายลงเปนหนองหาน

-เหลอเพยงสวนบานดอนแกวหรอดอนแมหมาย แหงเดยวทผคนไมไดกนเนอทาวพงค

“คนเทงคายพากนกนกระฮอกดอน ยง แตฮาง และหมายเขานนบใหกน” และยงมเจานายผใหญคมหนงในเมองชะทตา เรยกวา “คมหลวง” กไมกนเนอกระรอกดอนดวย

-ราตรคนนน ในปฐมยามไดเกดเสยงดงสนนสะทานทวไป ดวยแผนดนไหวแลวกสงบลง ตอมาเขามชฌมยามแผนดนกดงกกกองสนนหวนไหวเปนค ารบสาม เมองโยนกไชยบรทง








เมอถงคราวเมองชะทตาลมจมลงคมเจานายกยงเปน “คมหลวง” ซง เปนเกาะหนงอยกลางหนองหาน และ”ดอนแมหมาย” กกลายมาเปน “บานดอนแกว”

เมองลมจมหายไปในแผนดน กลายเปนหนองน าใหญ

-ทงเมองคงเหลอแตเรอนหญงชราหมายอยเพยงหลงเดยว

ชวงท 4 การหลงเหลอของเมอง

-เกาะดอนสวรรค -เกาะดอนแมหมาย -เกาะดอนแมหมาย -เกาะดอนแมหมาย

ชวงท 5 สรป

การเกดขนของแมน าก า คลองน าลาก และบานเมอง

-ทาวผาแดง และนาคยอมใหอภยกน

-ทงสองตงตนอยในศลหา

รอให พระศรอารเมตไตรมาตดสนคดความ นางไอ

-การเกดขนของเกาะดอน หวยกองส หวยน าบอง หวยสามพาด

-การเกดเกาะดอน และการสรางเมองใหม

-แมหมา าย ตงใหเปนพญาหญงครองเมอง

ชวงท 1 การเกดขนของเมอง เหตการณชวงแรก กลาวถงการเกดขนของเมอง จากการศกษาเปรยบเทยบพบวา ในต านานหนองหาน ฉบบสกลนคร และต านานเวยงหนองลม ฉบบเชยงราย มจดเรมตนของเรองสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ ต านานหลวงหานหลวง กลาวถงการเกดขนของเมองหนองหานหลวง ซงมขนขอมราชบตรเจาเมองอนทปฐนคร น าครวบาวไพรมาสรางเมองขนทรมหนองหานหลวง ตรงทานางอาบ และมอบใหธนมลนาคเปนผรกษาอาณาเขต สวนต านานเวยงหนองลม กลาวถงการสรางเมองเฉหเชนกน ใจความวา เจาชายสงหนวต ซงเสดจมาจากนครไทยเทศ อพยพผคนมาสรางเมองในราป พ .ศ. 638 โดยมพญานาคและบรวารชวยแนะน าชยภมพรอมชวยปรบพนทและท าคนดนคายคและก าแพงเมอง ซงพระองคขนานนามเมองวา นครโยนกนาคพนธสงหนวต เพอเปนเกยตรแกนาค จากขอมลดงกลาว จะเหนวาต านานทงสองฉบบมการเรมเรองคลายกน แมจะมความ



แตกตางในดานอนภาคตวละครและพนทกตาม ซงเหตการณเหลานไมปรากฏใน ต านานผาแดง –นางไอ ฉบบสกลนคร และต านานเมองกมภวาป ฉบบอดรธาน ปรากฏเพยง ชอบานนามเมองในอดตและเจาเมองผปกครอง

ชวงท 2 การพบสตวสเผอก เหตการณชวงทสอง กลาวถงการพบสตวทมสเผอก จากต านานทง 4 ฉบบ แสดงใหเหนถงลกษณะรวมและความเชอมโยงของตวบทดงกลาว โดยใชสตวสเผอกเปนตวละครหลก เชน ในต านานหนองหาน ฉบบสกลนคร กลาววา “..ฝายธนมลนาคยงไมลมความโกรธจงจดก าลงโยธาตดตามพระยาสรอทกไปถงหนองหานหลวง ส าแดงฤทธรพลโยธาใหกลายเปนฟานเผอกขาวงามบรสทธร..” ใช “ฟานดอน ” (อเกงเผอก) เปนตวละครเอก ต านานผาแดง -นางไอ กลาววา “..ทาวพงคกพาบรวารแปลงรางเปนมนษยบาง สตวบางสวนทาวพงคไดแปลงรางเปน กระรอกเผอก..” เชนเดยวกบ ต านานเมองกมภวาป อดรธาน กลาววา “..ดวยความหวงทจะเขาใกลตวไอค ามากทสด พงคจงแปลงกายเปน กระรอกเผอก..” จะเหนวาต านานทงสองฉบบใช “กระฮอกดอน ”)กระรอกเผอก )เปนตวละครหลก และต านานเวยงหนองลม ฉบบเชยงราย กลาววา “..มลกพญานาคตวหนง ล าตวใหญและยาว

ประมาณล าตาลเลนน าอยในแมน ากกะนทแลวมาเกยรางพกอยใตตนไมใหญ ชาวบานไปหาปลาพบเขา เขาใจวาเปนปลาไหลเผอกยกษจงไดใชอบายบา..” ใช “ปลาไหลเผอก” เปนตวละครเอก จากต านานทง 4 ฉบบ จงอธบายไดวา ตวบทเหลานมอนภาคตวละครหลกเชอมโยงกน โดยในตวบททงหมด ใช สตวสเผอกเปทนตวผกปมและด าเนนเรอง

ชวงท 3 การลมสลายของเมอง

เหตการณชวงทสาม กลาวถงการลมสลายของเมอง อนเปนผลจากชาวเมองกนสตวสเผอกเขาไป ซงตวบททง 4 กลาวสอดคลองกนวา เมองทงหลายในต านาน ถก ท าลายพงพนาศลงดวยน ามอของพญานาค และนาคบรวาร และการลมสลายในครงนน ไมใชเพยงการลมสลายเพยงสวนหนงสวนใดของเมอง แตเปนการลมสลายทงเมอง ดงจะเหนความเชอมโยงของตวบท ซงกลาววา ฝงชนทงหลายไดกนเนอ ฟานเผอก (ต านานหนองหาน ฉบบสกลนคร) กระรอกเผอก (ต านานผาแดง-นางไอและต านานเมองกมภวาป อดรธาน) และปลาไหลเผอก ( ต านานเวยงหนองลม ฉบบเชยงราย ) ยกเวนแมหมายเทานนทมไดลมรสสตวสเผอก เมอตกเยนเหลาพญานาคนาคาบรวารนาคนอยใหญจงยกพลโยธาบกท าลายเมองเสยสน ดวยโกรธแคนชาวเมองทบาและกนเนอบตรของตน บานเมองเหลานนกถงกาลวบตมลายลางยอยยบลงทงเมอง เหลอเพยงเกาะดอนเลกนอยทถกยกเวนท าลาย ดวยเปนบานของแมหมายผมไดกนสตวสเอกเหลานน

ชวงท 4 การหลงเหลออยของเมอง เหตการณชวงทส กลาวถงบานเมองทเหลอรอดจากการถกท าลาย ผลจากการกนเนอฟานเผอกกระรอกเผอกและปลาไหลเผอก ท าใหชาวเมองตองตายและบานเมองถงกาลวบตทลายพงยอยยบลงทงเมอง เหลอเพยงบานของแมหมายซงหามมใหกนเนอของสตวสเผอกเทานน และผลจากขอหามทมใหแมหมายกนเนอสตวดงกลาว จงท าใหพนทของบานแมหมายนนมถกท าลายและกลายเปนเกาะ แกง และสนดอนตางๆ ซงปรากฏใหเหนอยในทก



วนน ทงในทะเลสาปหนองหานหลวง (สกลนคร) ทะลสาปหนองหานนอย (อดรธาน) และทะเลสาบเวยงหนองลม (เชยงราย )ซงเปนพนททต านานกลาวถง จากตวบททงหมดจะเหนวาในเหตการณชวงท4 เนอหาใหความส าคญกบ “แมหมาย ” ซงเปนมลเหตทท าใหเกดเกาะ และสนดอนตางๆ จากต านานทงสฉบบจงกลาวไดวา นอกจากลกษณะรวมของต านานทปรากฏพบแลวต านานทงสฉบบยงอธบายการเกดขนของพนทตางๆซงสมพนธสอดรบไปในทศทางเดยวกน

ชวงท 5 สรป เหตการณชวงทหา เปนการกลาวสรปเนอความ และอธบายพนทอนเปนผลจากแมหมาย ซงกอใหเกดเมอง

ลมเมองหนอง เกาะ แกง และสนดอนตางๆ ซงตวบทต านานอธบายเหตการณชวงนเปนไปในทศทางเดยวกน กลาวคอ ในต านานหนองหาน ฉบบสกลนคร กลาวถง การเกดขนของเกาะดอนสวรรค ล าน าก า ภน าลอดพระธาตเชงชม และคลองน าลาก เชนเดยวกบ ต านานเมองกมภวาป อดรธาน ซงอธบายถงการเกดขนของหวยกองส หวยน าบอง หวยสามพาด และดอนแมหมายคมหลวงเดม ซงปจจบนคอบานดอนแกว เฉกเชนในต านานเรองผาแดง–นางไอ ฉบบสกลนคร ซงกลาวถงมลเหตเกดขนของ บานเชยงแหว และบานดอนแกว และนอกจากนนต านานฉบบนยงกลาวถงทาวเวสสวรรณซงเปนตวกลางชวยเกลยกลอมใหนาคและผทาวผาแดงยอมใหอภยกนและรอการตดสนความถกผดจากพระศรอารยในอนาคตกาล สวนต านานเวยงหนองลม อธบายถงเกาะดอนทเกดจากแมหมายแตมงน าเสนอบทบาทแมหมายในดานบวกมากกวาตวบทอนและใหความส าคญยกขนเปนนางพญาครองเมอง จากขอความขางตนจะเหนวาตวบททงสพยายามแสดงใหเหนถงความสอดคลองในเนอความ แมจะมความแตกตางในดานอนภาคตวละครและความเชอของคนในแตละพนทกตาม

2. ความสมพนธระหวางต านานการลมสลายของเมอง (เวยง )กบสงคมทองถน จากการศกษาต านานการลมสลายของเมองทง 4 ฉบบ พบวามเนอหาและอนภาคทนาสนในจหลาย

ประการทงทมสมพนธกบความเชอในทองถนและสอดคลองกนระหวางต านานทง 4 ฉบบ ดงอธบายตอไปน

2.1. ความเชอเรองนาค ของภาคเหนอและภาคอสาน ความเชอเรองนาคน ปรากฏในตวบททง 4 ฉบบ เพราะเรองราวทงหมดเปนเรองราวทเกยวกบน า และนาค

ซงไมแปลกเพราะในสงคมไทยมกจะเหนรปหรอสญลกษณทเกยวกบพญานาคอยทวไปในรปแบบทงทไมเหนดวยตาและในงานศลปะตางๆ อยเสมอ อาทเชน ในงานจตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรมและหตถกรรม เปนตน นาคถอเปนสวนประกอบทส าคญทางสถาปตยกรรม โดยเฉพาะตามอาคารตาง ๆ ของวด หลงคาอาคารทสรางขนส าหรบสถาบนพระมหากษตรย และสถาบนทางศาสนา ตามคตทเชอวาพญานาคอทธฤทธรและความยงใหญคควรกบสถาบนชนสง รปแบบทางศลปกรรมทพบ อาทเชน พระพทธรปปางนาคปรก บนไดนาค โขนเรอ หรอหวเรอรปพญานาค ดงนน “นาค ”จงเปนเสมอนเทพแหงน า หรอเปนสญลกษณแหงน าใน กลมคนทพดภาษาตระกลไท เปนพนททมความเชอเรองของนาคมาก และหากพดถงเมองไทยภมภาคทเชอเรองนาคมกจะเปนภาคทตดกบแมน าโขง คอ ภาคเหนอ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%82%E0%B8%82%E0%B8%87



และ ภาคอสาน มต านานเกยวกบพญานาค เชนในต านานเวยงหนองลม ซงเปนต านานเกาแกของทางภาคเหนอ กลาววา “เมอเจาเมองสงหนวตอพยพคนมาจากทางเหนอ พญานาคแปลงกายมาชวยชทตงเมองใหม และขอใหอยในทศพธราชธรรม พอตกกลางคนกขนมาสรางคเมองเปนเมองนาคพนธสงหนวต ตอมายกทพปราบเมองอนไดและรวมดนแดนเขาดวยกนจงเปลยนชอเปน แควนโยนกนคร ตนวงศของพญามงรายผกอก าเนดอาณาจกรลานนา และสดทายเมองกลมสลายดวยฝมอนาค เฉกเชนเดยวกนกบกลมคนทอาศยอยในภาคอสาน ซงอาศยอยบรเวณลมแมน าโขงทเชอวา แมน าโขงเกดจากการพญานาค 2 ตน จงเกดเปนแมน าโขงและแมน านาน นอกจากนยงรวมถงบงไฟพญานาค โดยมต านานวาในวนออกพรรษาหรอเปนวนทพระพทธเจาเสดจจากสวรรคชนดาวดงส พญานาคแหงแมน าโขงตางชนชมยนด จงจดบงไฟถวายการเสดจกลบของพระพทธเจาจนกลายเปนประเพณทกป ทงยงแสดงใหเหนในตวบทเรองต านานการสรางเมองสกลนคร และต านานผาแดง -นางไอ ลวนมเรองนาคเขามาเกยวของตลอดทงเรอง

จะเหนไดวาเรองราวพญานาค หรอนาค มบทบาททส าคญตอสงคมไทยหลายดาน ทงดานคตความเชอของผคน บทบาทตอดานศลปกรรมแขนงตาง ๆ บทบาทตอสถาบนเบองสงและสถาบนศาสนา ทมมาอยางยาวนานตงแตอดตจนถงปจจบน

2.2. ความเชอเรองพญาแถน ของภาคอสาน ต านานผาแดง – นางไอ ฉบบสกลนคร และต านานเมองกมภวาป ฉบบอดรธาน มการอธบายถงเรองพญาแถน สอดคลองไปทศทางเดยวกน อนแสดงใหเหนวา ความเชอเรองแถนนจ ากดอยในกลมคนทอาศยในภาคอสาน หรอกลมคนทอาศยอยในวฒนธรรมลานชางเทานน เพราะความเชอเหลานไมปรากฏในต านานเวยงหนองลม ซงเปนตวบททอยในวฒนธรรมลานนานน แตต านานเวยงหนองลมกลบกลาวถงเทพเจาองคอน และใหความส าคญกบนาคมากกวาแถน พญาแถนหรอผฟาผแถนนน ชาวอสาน และกลมคนทอยในวฒนธรรมลานชางมความเชอวาเปนเทวดามากกวาเปนผ ผฟาเปนผทอยระดบสงกวาผชนดอนๆ สวนแถนนน มความเชอวาเปนค าเรยกรวมถงเทวดา และแถนทใหญทสดคอ "แถนหลวง "ซง เชอวาเปนพระอนทร ผฟาหรอผแถนนนแตละพนทมการเรยกทแตกตางกนไป และมความเชอวาผฟาผแถนนนสามารถทจะดบยคเขญหรอท าลายลางอปสรรคทงปวงได และสามารถทจะชวยเหลอมนษยทเดอดรอนได การทมนษยเกดการเจบปวยนนสาเหตเนองมาจากไปละเมดตอผ การละเมดตอบรรพบรษ การรกษาตองมการเชญผฟามาสงสถตอยในรางของคนทรง เรยกวา "ผฟา นางเทยม "ในการล าผฟาของ

ชาวอสานนนมองคประกอบ ทงหมด 4 สวนคอ หมอล า ผฟา หมอแคน ผปวย และเครอง คาย นอกจากแถนหรอพญาแถนจะถกยกใหเปนเทวดาสงสดในวฒนธรรมลานชาง ทชวยขจดทกภยแลว แถน

ยงมหนาทใหน าใหฝนแกชาวโลกมนษยดวย ซงในต านานทงสองไดกลาวพองกนวา “ ฝายพญาขอมเหนวานางไอกโตเตมสาวแลว จงมาสาสนแจงไปยงหวเมองนอยใหญใหท าบงไฟมาจดแขงขนกนทเมองเอกชะทตา เพอจดถวายพญาแถนผเปนใหญในชนฟาบนดาลใหฝนตกตองตามฤดกาลประการหนง สวนอกประการหนง หากบงไฟเมองใหนขนสงกวากจะไดนางไอธดาสาวผเลอโฉมไปเปนคครอง ” ( ต านานผาแดง – นางไอ ฉบบสกลนคร )เชนเดยวกบ ต านานเมองกมภวาป ฉบบอดรธาน ซงกลาววา “ฝายพญาขอมบดาของไอค านน เปนเจาเมองผคลงไคลไหลหลง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%B2



http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9E%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B6%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%9F



ในบญแขงบงไฟ เปนชวตจตใจ นยวาเปนการขอฝนจากพระยาแถนบนฟาใหตกตองตามฤดกาล และเปนเกมกฬาทเลนเดมพนตนเตนเราใจ จนสบทอดเปนประเพณทกๆ ป”

2.3. ประเพณบญบงไฟ ของภาคอสาน ในสวนของอนภาคความเชอเรอง “บงไฟ ” มปรากกฎในต านาน 2 ฉบบ คอ ต านานผาแดง – นางไอ

ฉบบสกลนคร และต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ ฉบบอดรธาน ซงตวบททงสองน เปนตวบททอยในสายวฒนธรรมลานชาง ซงแสดงใหเหนวา คนในวฒนธรรมลานนาไมไดมมความเชอหรอใหความส าคญอะไรเกยวกบบงไฟขอฝน ซงอาจจะสบเนองมาจาก ความเชอเรอพญาแถน ซงในลานนา (ต านานเวยงหนองลม )ไมไดมความเชอเกยวกบแถนใหฝน จงสามารถอนมานไดวา ความเชอเรองแถนใหฝน หรอการจดบงไฟบชาแถนนน อาจไมเปนทนยมในคนกลมน หรอหากมอาจจะมคอนขางนอย และไมไดใหความส าคญมากแหมอนคนในกลมวฒนธรรมลานชาง ซงสะทอนผานต านานดงกลาว ดงเนอความวา “ฝาย พญาขอมบดาของไอค านน เปนเจาเมองผคลงไคลไหลหลงในบญแขงบงไฟ เปนชวตจตใจ นยวาเปนการขอฝนจากพระยาแถนบนฟาใหตกตองตามฤดกาล และเปนเกมสกฬาทเลนเดมพนตนเตนเราใจ จนสบทอดเปนประเพณทกๆ ป ณ กลางเดอนหกปนนพญาขอมจงมใบบอกไปยงหวเมองบรวารตางๆ ใหท าบงไฟหมนมารวมแห และจดแขงขนลงเดมพนกนในงานบญบงไฟพญาขอม ฝายทาวผาแดงทราบขาวกท าบงไฟหมนมารวมแขงขนดวย โดยเปนคพนนกบพญาขอมเลยทเดยว พญาขอมเองกนกร รเปนนยๆ วาไอหนมหลอชาวผาโพงผนหมายปองธดาแสนสวยของตนอย ดวยความเชอมนในบงไฟของตน พญาขอม จงลนวาจาทาเดมพนกบผาแดงวา ถาบงไฟของตนแพบงไฟของทาวผาแดง จะยกพระธดาไอค าใหทนท แตผล การแขงขนปรากฏวาบงไฟพญาขอม (เผาดนด าในกระบอกทงจนหมดไมยอมขยบเขยอน )บงไฟทาวผาแดงแตก จงเสมอกนผาแดงจงพกเอาความผดหวง และเสยใจกลบเมองผาโพง ” ซงเนอความดงกลาวมความสอดคลองในต านานทงสองฉบบ ซงประเพณบญบงไฟทปรากฏในต านานทงสองเรองนจงมอทธพลและถายทอดสบตอกนมาจวบจนปจจบนน

2.4. การเสงกลองและจายผญา ของภาคอสาน การเสงกลอง4 ปรากฏในต านานเรองผาแดง – นางไอ ฉบบสกลนคร และต านานเมองกมภวาป ฉบบ

อดรธาน ดงเนอความกลาววา “เมอพญาขอมไดก าหนดวนขน 55 ค า เดอน 6 เปนวนงาน ท าใหเจาชายเมองตางๆท าบงไฟหมนบงไฟแสนมาจดแขงขนกนอยางมากมาย บญบงไฟครงนนนบเปนงานบ ญทยงใหญมโหฬาร พอถงวนงานผคนกหลงไหลมาทวทกสารทศ ทงยงมการแขงขนตกลอง ซงคนอสาน เรยกวา "เสงกอง "กนอยางครกครน

หนมสาวตาง "จายผญา" เกยวพาราสกนอยางสนกสนาน ”ประเพณการเสงกลองน ถอเ ปนลกษณะรวมของคนในกลมไท แมวาในต านานหนองหานหลวง เมองสกลนคร และต านานเวยงหนองลม เชยงราย จะไมไดกลาวถง แตมผศกษาและมงานวจยกลาวไววา ประเพณเหลานคอลกษณะรวมของคนในกลมวฒนธรรมไท ซงจดขนเพอความ

4 ค าวา “เสง” แปลวาการแขงขน ดงนน “การเสงกลอง” คอการแขงขนหรอประกวดตกลอง



สนกสนานและสรางความสมพนธอนดของผคนในทองถนนนๆ เฉกเชนเดยวกนกบ “การจายผญา ”หรอการเกยวพาราสหญงสาว ซงมปรากฏอยทงในวฒนธรรมลานนาและลานชาง ซงผศกษาเลอกใชตวบทต านาน

2.5. ความเชอดงเดมกบความเชอทางพระพทธศาสนา ความเชอ เปนสงถกหลอหลอมขนจากสงคมใดสงคมหนง เชนเดยวกลมคนทมการเลาเรองต านานทผ

ศกษาเลอกเปนกรณศกษา ยอมมความเชอเปนพนฐานทมอทธพลตอการด าเนนชวต จากการวเคราะหผศกษาพบวา ตวบทไดแสดงใหเหนถงความพยายามแยงชงพนททางดานความเชอ ระหวางความเชอดงเดม (การนบถอผ )และมความเชอในรปแบบใหม (การนบถอพระพทธศาสนา )ดงตอไปน

การผสมกลมกลน และความขดแยงระหวางผกบพทธ ปรากฏในต านานหนองหาน ฉบบสกลนคร ต านานผาแดง -นางไอ ฉบบสกลนคร และต านานเวยงหนองลม ฉบบเชยงราย ซงกลาวถง ความเชอดงเดม คอความเชอเรองนาคและการนบถอผ ยอมโอนออนใหกบความเชอในรปแบบใหม คอความเชอแบบพทธ ดงตวอยางตอไปน “..สดทายทาวผาแดงจงท าพธบาตวตาย เพอตองการไป เปทนหวหนาผ น าทพไปรบกบพญานาคชวงชงนางไอกลบคนมาใหจงได ฝายเจาพอศรสทโธ เจาเมองบาดาลซงแกชราภาพมากแลว กไมอยากกอกรรมกกอเวรเพราะตองการไปเกดในแผนดนพระศรอารยเมตไตรยอก ทาวเวสสวณจงบอกวา เรองทเกดขนนนมนเปนผลของ "บพ

กรรม"หรอกรรมเกาแตชาตปางกอนทตามาในชาตน และทงสองฝายกมเห ตผลก ากงกน จงใหทงสองเลกรา ไมตองเขนบากนอก ขอใหมเมตตาตอกน และใหทงสองฝายรกษาศลหาปฏบตธรรมและมขนตธรรมตอไป สวนนางไอ ระหวางนกใหอยเมองพญานาคไปกอน รอใหพระศรอารยเมตไตรยจตมาตดสนวาจะตกเปนของใคร ” (ต านานผา

แดง-นางไอ ฉบบสกลนคร) การคงอยของความเชอดงเดม ปรากฏในต านานเมองกมภวาป ฉบบอดรธาน ซงไมปรากฏความเชอแบบพทธเขามาปะปน นอกจากการอธบายการเคลอนยายของนาคจากหนองกระแสหลวง (ตามต านานการสรางแมน า

โขง-แมน านาน )เคลอนยายมาสดนแดนอษาคเนย ดงนน จากการการวเคราะหขางตน จงสามารถกลาวไดวา มปรากฏการณบางอยางทเกดขนกบความเชอของคนในทองถนทงความเชอดงเดมและความเชอในรปแบบใหม ซงมความพยายามในการแยงชงพนทเชงอ านาจและความเชอผานตวบท โดยความเชอดงเดม (ความเชอเกยวก บผ )ถกผสมกลมกลนเขากบความเชอแบบใหมทเขามาพรอมกบศาสนาพทธ แตทายทสดกถกผสมกลมกลนกนอยางลงตวในรปแบบวฒนธรรม และความเชอแบบผสมผสาน



สรปผลการศกษา จากการศกษาต านานการลมสลายของเมอง ทง 4 ฉบบ กลาวคอ ต านานหนองหาน ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดสกลนคร ต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดอดรธาน และต านานเวยงหนองลม ฉบบจงหวดเชยงราย ของคนในกลมวฒนธรรมไท (ลานนา และลานชาง ) ผศกษาพบวา ต านานทง 4 ฉบบ อธบายลกษณะรวมและพฒนาการของต านานเชอมโยงสอดคลองกนทง ดานโครงสรางตวบท การล าดบเหตการณ ของต านานเมองลมทเชอวาเคยมอยในพนทและตอมาลมสลายเหลอเพยงต านานทเลาสบตอกนมา ซงสามารถจดจ าแนกล าดบชวงพฒนาการของเหตการณได 5 ชวง ดงน ชวงท 1 การเกดขนของเมอง ชวงท 2 พบสตวสเผอก ชวงท 3 การลมสลายของเมอง ชวงท 4 การหลงเหลออยของเมอง ชวงท 5 สรป

นอกจากน ต านานทง 4 ฉบบ ยงแสดงใหเหนถงอนภาคและลกษณะรวมอนๆ พรอมทงแสดงความสมพนธระหวางต านานกบความเชอในทองถน เชน ความเชอเรองนาค ความเชอเรองพญาแถน ประเพณบญบงไฟ และการเลงกลอง ทงยงอธบายความสมพนธระหวางต านานกบพนทเชงภมศาสตร เชน อธบายการเกดขนของหมบานซงน าพและเกาะดอนสวรรค ในต านานหนองหาน ฉบบบจงหวดสกลนคร การเกดขนของล าหวยสามพาด ในต านานผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดสกลนคร การเกดขนของดอนแมหมาย บานดอนแกว ในต านานเมองกมภวาป ผาแดง – นางไอ ฉบบจงหวดอดรธาน เปนตน ทงยงแสดงใหเหนการผสมผสานระหวางคตความเชอดงเดมกบคตความเชอแบบพทธ และความพยายามทจะกลนกลายเปนพทธ ซงเปนการชวงชงพนทเชงอ านาจของความเชอแบบเกาและแบบใหมในสงคม “ไทย”



เอกสารอางอง

คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและหอจดหมายเหตแหงชาต . 2544 .วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญา จงหวดเชยงราย. ครสภาลาดพราว ,กรงเทพฯ.

---------. 2544 . วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญา จงหวดสกลนคร. ครสภาลาดพราว ,กรงเทพฯ.

----------.2544 . วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญา จงหวดอดรธาน. ครสภาลาดพราว ,กรงเทพฯ.

ฐตนน บ .คอมมอน( . 2553. “เพลงกบวฒนธรรม :การศกษาการ เชอมโยงอตลกษณและวฒนธรรมชมชนผานบทเพลงของศลปนลานนา”,ใน วถเอเชย :ทางเลอกใหมในการบรหารจดการ , กรงเทพฯ :มหาวทยาลย ธรกจบณฑตย, หนา337-346.

----------. 2555. เพลงและอตลกษณวฒนธรรมชมชน :จรล มโนเพชร กบบทบาทของนกรบทาง วฒนธรรมดนตรลานนา. วารสารนเทศศาสตรธรกจบณฑตย ปท 6 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม ประจ าป 2555. ณรงค พวงพศ, วฒชย มลศลปและคณะ. 2547 . หนงสอแบบเรยน ประวตศาสตร ของกรมสามญศกษา ของ

นกเรยนระดบมธยมศกษาปท 4. อกษรเจรญทศน อจท .จ ากด , กรงเทพฯ. ธงชย ภวนาถวจตร และสชาครย ศรรตน, (ม.ป.ป .). การวางแผนจดการการทองเทยวชมชนแบบยงยนเพอ

รองรบการรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน :กรณศกษาพนทชมน าเวยงหนองหลม อ าเภอแม จน และอ าเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย . ทนการวจย จากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว ).

ฝายอตสาหกรรม .ภาควชามนษยสมพนธ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. ประชากจกรจกร, พระยา .แชม บนนาค. 2498. พงศาวดารโยนก. หอบรรณสารสนเทศ. ปฐม หงสสวรรณ. 2542. ต านานสรยคลาสและจนทรคราสของชนชาตไท. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย . ----------. 2548 .ต านานพระธาตของชนชาตไท : ความสมพนธและปฏสมพนธระหวางพระพทธศาสนากบ

ความเชอดงเดม. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย .

--------. 2550 .กาลครงหนง : วาดวยต านานกบวฒนธรรม. พมพครงท 1. ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย .กรงเทพฯ.

----------.2556. นานมาแลวมเรองเลา นทาน ต านาน ชวต. พมพครงท 1. ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย .กรงเทพฯ.

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2



1343

พเชฐ สายพนธ .2539 . นาคาคตอสานลมน าโขง : ชวตทางวฒนธรรมจากพธกรรมรวมสมย. วทยานพนธสงคมวทยาและมนษยวทยามหาบณฑต สาขามานษยวทยา บณฑตวทยาล มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

----------.2542. น าเตาปง : วรรณกรรมปรมปรากบการศกษาเชงโครงสราง. ในศนยมานษยวทยาสรนธร ,สงคมและวฒนธรรมในประเทศไทย .กรงเทพมหานคร : ศนยมานษยวทยาสรนธร.

ยมโดย เพงพงศา .ครฑและนาคในวรรณคดสนสกฤตและบาล. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย .2525.

ราชบณฑตยสถาน. 2542 .พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ .ศ . 2542 .พมพครงท 5 . กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

วรศรา โกรธนทาคม และศธรา จฑารตน. 2555 .มอง “อสาน ”ผานเพลงไทยลกทงอสาน : กรณศกษาเพลงไทยลกทงอสานของ ตาย อรทย .มหาวทยาลยมหดล.

ศราพร ฐตะฐาน ณ ถลาง. 2539 .ในทองถนมนทานและการละเลน : การศกษาคตชนในบรบททางสงคมไทย. กรงเทพมหานคร : มตชน.

ศราพร ณ ถลาง .2539. การวเคราะหต านานการสรางโลกของคนไท. นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

---------- . 2545. ชนชาตไทในนทาน : แลลอดแวนคตชนและแวดวงวรรณกรรมพนบาน. กรงเทพมหานคร : มตชน. ----------. 2548 . ทฤษฎคตชนวทยา : วธวทยาในการวเคราะหต านาน – นทานพนบาน. กรงเทพมหานคร :

โครงการเผยแพรผลงานทางวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรมหาวทยาลย. สภาพร คงศรรตน. (2548). อตลกษณและวถความคดของคนไทยและคนลาวจากวรรณกรรมแบบเรยน.

มหาวทยาลยนเรศวร. อรญญา ปานจน .การศกษาคตความเชอเรองพญานาคในพนทอสานตอนบนเพอเสนอแนวทางสการออกแบบ

สถาปตยกรรมภายในพพธภณฑนาคา. วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร .2553.

อภนนท ธรรมเสนา. 2553. การประกอบสรางอตลกษณชาตพนธของกลมคนยองในจงหวดล าพน , กรงเทพ :มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อรทย สายเพญ. 2528 .ศกษาเปรยบเทยบนทานพนบานของไทยพนราบและชาวไทภเขา เผามเซอ จงหวดตาก. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.



Language Competence of Vietnamese – Thais in Udonthani Province

ความสามารถในการใชภาษาของคนไทยเชอสายเวยดนาม จงหวดอดรธาน 1

Pham Thanh Hai 1 and Rattana Chanthao

2**

1 M.A.Student in Thai Language

2 Assistant Professor, Ph.D., Lecturer in the Thai Department

1,2Faculty of Humanities and Social Sciences, Khon Kaen University, Thailand


**Corresponding Author

Abstract

This article aims to examine the language competence of Vietnamese-Thais in Udonthani

province where Isan Thai dialect is being used as major language. Data were collected by in-

depth interviews and observations of 70 samples living in Muang District in Udonthani where

there are about 15,000 Vietnams –Thais. The samples are divided into 3 groups include young

group, middle-aged group, and older group. The study found that there are 5 languages being

used among samples including Central Thai, Isan Thai dialect, Vietnamese, English, and Chinese

respectively. This shows that the Vietnamese- Thais are multilingual. The language competence

of the samples is different according to age group. The older group can use more languages than

other groups. The most frequently used language is Central Thai, followed by Isan dialect and

Vietnamese. Moreover, the young group is not competent enough in speaking Vietnamese.

Keyword: Vietnamese-Thais, language competence, multilingualism, Udonthani

บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธ เรอง ความสามารถในการใชภาษาและการเลอกภาษาของคนไทยเช อสายเวยดนามในจงหวดอดรธาน



บทคดยอ

บทนจะอธบายความสามารถในการใชภาษาของคนไทยเชอสายเวยดนามในจงหวดอดรธาน งานวจยน

เปนงานวจยทางภาษาศาสตรสงคม ขอมลการวจยนน ามาจากสมภาษณเชงลก และการสงเกตการณแบบมสวนรวม

และไมมสวนรวม โดยมจ านวนกลมตวอยาง ทงหมด 70 คน ซงเปนคนไทยเชอสายเวยดนาม อาศยอยในพนท

อ าเภอเมอง จงหวดอดธาน ซงเปนจงหวดทมคนไทยเชอสายเวยดนามอาศยอยประมาณ 15,000 คน กลมตวอยาง

แบงออกเปน 3 กลม ไดแก กลมอายนอย กลมวยกลางคน และกลมสงอาย ผลการวจย พบวา ภาษาทกลม

ตวอยางใชม 5 ภาษา ไดแก ภาษาไทยกลาง ภาษาไทยถนอสาน ภาษาเวยดนาม ภาษาจน และภาษาองกฤษ

แสดงใหเหนวาคนเวยดนามในจงหวดอดรธานเปนบคคลหลายภาษา นอกจากนยง พบวา กลมตวอยางทอาย

แตกตางกนมความสามารถในการใชภาษาแตกตางกน โดยกลมอายมากมความสามารถใชภาษาไดหลายภาษา

มากกวากลมอน ภาษาทมการความถในการใชมากทสด คอ ภาษาไทยกลาง ตามดวย ภาษาอสาน และภาษา

เวยดนาม นอกจากนยงพบวา

ค าส าคญ: คนไทยเชอสายเวยดนาม ความสามารถทางภาษา ภาวะหลายภาษา อดรธาน



1. บทน า คนทพดภาษาแมในแตละสงคมนนยอมมความรในภาษาของตนเองจงจะสามารถใชภาษาหรอพดภาษานน

ไดอยางถกตองตามไวยากรณ อยางไรกตาม ความสามารถดานการแสดงออกนนอาจจะแตกตางกน นกภาษาศาสตรตามแนวทางโครงสราง (Structural Theory) ไดเสนอวาความสามารถในการใชภาษา หรอสมรรถนะทางภาษา หมายถงความสามารถทผพดในฐานะทเปนเจาของภาษายอมตองมความเขาใจภาษาทตนเองพด ชอมสก (Chomsky) ไดแยกความแตกตางระหวางสมรรถนะหรอความสามารถทางภาษา (Linguistic competence) กบการใชภาษาในสถานการณจรง (linguistic performance) โสรจจ หงศลดารมภ (2558) อธบายถงประเดนนวา การใชภาษาในสถานการณจรงนนผพดสามารถใชภาษาไดแมวาไม แสดงออกมาเปนค าพดหรอเปนตวเขยนซงเปนเรองของการใชหรอการแสดงความสามารถดงกลาวออกมาเปนรปธรรม สวนในอกแนวทางหนง นกภาษาศาสตรแนวไวยากรณปรวรรต (Transformation Grammar Theory) จะแยกความแตกตางระหวางทงสองอยางชดเจน และประกาศตววา จะศกษาเฉพาะเรองของสมรรถนะโดยไมสนใจเรองการแสดงหรอการใชภาษาในสถานการณจรง ซงพวกเขาเชอวาเปนเรองเชงประจกษซงจะท าใหเกดการเบยงเบนความสนใจไปจากสงทเขาเชอวาเปนรากเหงาของภาษาทแทจรง ตามแนวทางของไวยากรณปรวรรต สมรรถนะทางภาษาเปนสงทผพดมตดตวมาแตก าเนด เปนปจจยทท าใหผพดภาษาใดภาษาหนงสามารถสรางประโยคใหมๆ ในภาษานนไดอยางไมจ ากด และทส าคญกคอวา จรงๆ แลวการเปนภาษาใดภาษาหนงไมคอยมความส าคญเทากบการทภาษาเหลานนตางกเปนไปตามทฤษฎ กลาวคอ ผพดจะตองมสมรรถนะ ซงเปนคณสมบตนามธรรมและสบสรางไดดวยกระบวนการศกษาทางภาษาศาสตร และผลของการสบสรางดงกลาวกไดแกไวยากรณของภาษานน ๆ และไวยากรณของภาษาตางๆ กเปนเพยงภาพปรากฏของระบบไวยากรณของภาษามนษย ซงหมายความวามนษยมระบบไวยากรณสากล (โสรจจ หงศลดารมภ 2558:193-195) Lehman (2006) พยายามอธบายเพมเตมแนวคดเกยวกบความสามารถดานการใชภาษา (Linguistic competence) วา หมายถง ความสามารถทางภาษาศาสตรของแตละบคคลทจะปรบใชในบรบทของสงคมนนๆ ตามวตถประสงค ภายใตเงอนไขของสถานการณทหลากหลาย หรอ “linguistic competence that is applicable to linguistic abilities of individuals in a uniform, objective way under a variety of conditions” กลาวไดวา Lehman ค านงถงสถานการณการใชภาษาในบรบทปจจบนทมผพดหลายภาษาในแตละชมชน



2. คนไทยเชอสายเวยดนามในประเทศไทย ผสด จนทวมล (2541) น าเสนอผลงานวจย เรอง “เวยดนามในเมองไทย” (The Vietnamese in

Thailand) ไดกลาวถงสาเหตทท าใหชาวเวยดนามเดนทางเขามาในประเทศไทยประกอบกบลกษณะการเดนทางมาดงน “สาเหตทชาวเวยดนามเขามาในประเทศไทย การทชาวเวยดนามตองจากบานเกดเมองนอนมาอาศยอยในประเทศไทยมสาเหตส าคญ 2 ประการคอ สวนใหญอพยพเพอลภยทางการเมอง และการเบยดเบยนศาสนา อกทงถกกวาดตอนเขามาในฐานะเชลยศกสงคราม ทงสองประการแตกตางกน ประการแรกชาวเวยดนามมาดวยความสมครใจแบบหนรอนมาพงเยน แตประการหลงนนโดยทวไปถกบงคบเขามา ชาวเวยดนามสมครใจเขามาในประเทศไทยเพราะไทยเปนประเทศเพอนบานทมเสถยรภาพ อดมสมบรณและเปนทอาศยอยอยางสงบสขได ส าหรบพวกเวยดนามลภยนนไมมทางเลอกอนใดทดกวาจะเดนทางมาทางตะวนตกเขามายงดนแดนไทย

ดงนนจงมคนไทยเชอสายเวยดนามอาศยอยในพนทประเทศไทยหลายจงหวด โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในจงหวดสกลนคร นครพนม มกดาหาร หนองคาย และอดรธาน ซงชาวไทยเชอสายเวยดนามในจงหวดอดรธานมการอาศยรวมกนอยในชมชน และมการใชภาษาเวยดนามในชวตประจ าวนโดยเฉพาะคนกลมสงอาย เพราะยงมความสามารถใชภาษาเวยดนามในไดอยางคลองแคลว ขณะทกลมอายนอยไมไดรบการเรยนภาษาเวยดนามจากครอบครวของพวกเขามากนก

3. ระเบยบวธวจย

งานวจยในครงนเปนงานศกษาเชงภาษาศาสตรสงคม (Sociolinguistics) โดยมวตถประสงคเพอศกษาความสามารถในการใชภาษาของคนไทยเชอสายเวยดนามในจงหวดอดรธานตามปจจยทางสงคม คอ อาย (Age) โดยแบงกลมตวอยางออกเปน 3 กลม ไดแก กลมอายนอย กลมวยกลางคน และกลมคนสงอาย ขอมลการวจยน ามาจากการสมภาษณและการสงเกตการณแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม พนทวจยคออ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน เนองจากจงหวดอดรธานเปนจงหวดทมชาวไทยเชอสายเวยดนามอาศยอยจ านวนมาก และยงมความสมพนธอยางใกลชด มการพบปะตดตอกนเปนประจ า และยงคงรกษาภาษาและวฒนธรรมเวยดนามไวได ท าใหคนไทยเชอสายเวยดนามสวนมากยงสามารถพดภาษาเวยดนามไดนอกเหนอจากภาษาไทยกลางและภาษาอสาน รวมถงปจจยดานการตงบานเรอนอยรวมกนเปนชมชนซงเปนปจจยหนงทท าใหมการใชภาษาเวยดนามในการตดตอสอสารกนในชมชน



4.1 ความสามารถในการใชภาษาของแตละกลมอาย 4.1.1 กลมอายนอย

ขอมลความสามารถในการใชภาษาแตละภาษา ไดแก ภาษาไทยกลาง ภาษาอสาน ภาษาเวยดนาม และภาษาองกฤษ ของกลมอายนอยนไดมาจากขอมลในแบบสอบถามและ การสอบถามเพมเตมกลมเปาหมาย ทงหมด 22 คนไดสรปไวดงทเหนในตารางดงน ตารางท 4.1.1 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมอายนอย

ภาษา ภาษาไทยกลาง

ภาษาอสาน ภาษาเวยดนาม

ภาษาองกฤษ รวม

จ านวนคนพดได /คารอยละ

22 (100%)

20 (90.91%)

5 (22.73%)

4 (18.18%)

22 (100%)

จากตารางท 4.1.1 พบวา กลมตวอยางทงหมด 22 คน สามารถพดภาษาไทยกลางได คดเปนรอยละ

100 มกลมตวอยางจ านวน 20 คนสามารถพดภาษาอสานได คดเปนรอยละ 90.91 และมกลมตวอยางจ านวนเพยง 5 คน ทสามารถพดภาษาเวยดนามได คดเปนรอยละ 22.73 และนอกจากนยงมกลมตวอยางจ านวน 4 คน สามารถพดภาษาองกฤษได คดเปนรอยละ 18.18 ความสามารถในการใชภาษาของกลมอายนอยแสดงในแผนภมตอไปน

แผนภม 1 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมอายนอย

ผลการวจยประเดนนแสดงใหเหนวากลมอายนอยสวนมากพดได 2 ภาษา คอ ภาษาไทยกลางและภาษาอสาน อยางไรกตาม กลมอายนอยมการใชภาษาไทยกลางไดดกวาและใชมากกวาภาษาอสาน มสวนนอยทสามารถ พดภาษาเวยดนามได แตอยในระดบสอสารไดไมคลองนก เหตผลทกลมนไมสามารถใชภาษาเวยดนามไดอยางคลองแคลวเพราะพวกเขาไมไดเรยนรและใชภาษาเวยดนามในการตดตอสอสารกบคนเวยดนามดวยกนเหมอนกบ

ไทยกลาง, 100% อสาน, 90.91%

เวยดนาม, 22.73%

องกฤษ, 18.18%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

กลมอายนอย



รนพอแมทใชภาษาเวยดนาม แตไดเรยนและใชภาษาไทยกลางหรอภาษาอสานแทน ตอนเปนเดกเมอยงไมถงอายไปโรงเรยน บางคนอาจจะไดปยาตายายหรอพอแมทบานสอนใหพดภาษาเวยดนามบาง แตเมอตองไปโรงเรยนหรอสอสารกบบคคลภายนอกจงใชภาษาไทยกลางหรอภาษาอสานเปนหลก ท าใหความสามารถดานภาษาเวยดนามทเคยไดรบการเรยนรจากครอบครวในวยเดกนนลดลง

ในชวงเวลาป พ.ศ. 2518 มการเปลยนแปลงสถานการณทางการเมองและความสมพนธระหวางไทยกบเวยดนามในทางไมสดและเปนชวงเวลาทรฐไทยอยในภาวะท าสงครามจงด าเนนนโยบายกดกนและหวาดระแวงคนไทยเชอสายเวยดนามในประเทศไทย รฐบาลไทยไดมนโยบายหามการเปดโรงเรยนสอนภาษาเวยดนามของคนไทยเชอสายเวยดนามในประเทศไทยท าใหผทเกดหลงป พ.ศ. 2518 ไมไดเรยน และพดภาษาเวยดนาม รวมถงการหลกเลยงการแสดงออกวาตนเองเปนคนเวยดนามรวมทงตองลดการใชภาษาเวยดนาม ในสถานการณตางๆ โดยเฉพาะในทสาธารณะลงดวย

สวนดานภาษาองกฤษนน กลมอายนอยจ านวนหนงมความสามารถใชภาษาองกฤา เพราะปจจบนไดรบการเรยการสอนจากระบบโรงเรยน ขอมลเกยวกบจ านวนภาษาทกลมอายนอยสามารถพดไดไดสรปไวดงทเหนในตาราง ดงตอไปน ตารางท 4.1.2 ความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมอายนอย

จ านวนภาษาทพดได จ านวนคน คารอยละ

1 ภาษา 0 0

2 ภาษา 16 72.73

3 ภาษา 5 22.73

4 ภาษา หรอ มากกวา

1 4.54

รวม 22 100

จากตารางท 4.1.2 พบวา มกลมตวอยางจ านวน 16 คน พดได 2 ภาษา คดเปนรอยละ 72.73 รองลงมา

คอ พดได 3 ภาษา หรอจ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 22.73 มเพยง 1 คนเทานน ทพดได 4 ภาษา คดเปนรอยละ 4.54 ตามล าดบ

ตวเลขดงกลาวแสดงใหเหนวากลมอายนอยทงหมดเปนบคคลทพดไดหลายภาษา (Multilingual) ซงกลมตวอยางทพดได 2 ภาษา มจ านวนมากทสด รองลงมาคอพดได 3 ภาษา และ 4 ภาษา ตามล าดบ ผลการศกษาความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมอายนอยสามารถแสดงในแผนภม ดงตอไปน



แผนภม 2 ความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมอายนอย

4.1.2 ความสามารถในการใชภาษาของกลมวยกลางคน

กลมตวอยางทอยในชวงอาย 40-60 สวนมากเปนคนไทยเชอสายเวยดนามรนท 3 ขนไป เปนกลมคนทเกดกอนป พ.ศ. 2518 และเคยไดเรยนภาษาเวยดนามจากรนพอแม จงยงพดภาษาเวยดนามได ขอมลเกยวกบความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมวยกลางคนสรปไวดงทเหนในตารางดงน ตารางท 4.2.1 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมวยกลางคน

ภาษาทพดได ภาษาไทยกลาง


ภาษาองกฤษ ทงหมด

จ านวนคน/คารอยละ

22 (100%)

22 (100%)

21 (95.45%)

1 (4.55%)

22 (100%)

จากตารางท 4.2.1 พบวา กลมตวอยางทงหมดสามารถพดภาษาไทยกลางและภาษาอสานได คดเปนรอย

ละ 100 มกลมตวอยางจ านวน 21 คน สามารถพดภาษา เวยดนามได คดเปนรอยละ 95.45 และมกลมตวอยางเพยง 1 คน ทสามารถพดภาษาองกฤษได คดเปนรอยละ 4.55

กลมตวอยางจ านวน 21 คน ทสามารถพดภาษาเวยดนามไดนน สวนมากสามารถพดไดในระดบด ทงนเนองจากกลมตวอยางกลมนเคยไดเรยนภาษาเวยดนามและพดภาษาเวยดนามกบพอแมหรอผสงอายในครอบครว อยางไรกตาม บางคนพดไดเพยงการสอสารระดบขอความสนๆ เทานน เนองจากปจจบนไมคอยไดใชภาษา เวยดนาม แตใชภาษาอสานหรอภาษาไทยกลางแทน ผลสรปความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมวยกลางคนสามารถแสดงในแผนภมดงตอไปน

73%

23%

4%

2 ภาษา 3 ภาษา 4 ภาษา



แผนภม 3 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมวยกลางคน สวนจ านวนภาษาทกลมวยกลางคนสามารถพดไดสรปดง ตารางดงตอไปน

ตารางท 4.2.2 ความสามารถในการใชภาษาของกลมวยกลางคน

จ านวนภาษาทพดได จ านวนคน คารอยละ

1 ภาษา 0 0

2 ภาษา 1 4.55

3 ภาษา 20 90.9

4 ภาษา หรอมากกวา

1 4.55

รวม 22 100

จากตารางท 4.2.2 พบวา กลมวยกลางคนมจ านวนผทสามารถพดได 3 ภาษามากทสด คอ 20 คน คด

เปนรอยละ 90.9 รองลงมาคอจ านวนผสามารถพดได 4 ภาษา ม 1 คน คดเปนรอยละ 4.55 และ สามารถพดได 2 ภาษา ม 1 คน คดเปนรอยละ 4.55 ตวเลขดงกลาวแสดงใหเหนวา กลมวยกลางคนทงหมดเปนบคคลหลายภาษาซงสวนมากเปนสามารถพดไดสามภาษา สวนทเหลอสามารถพดได 4 ภาษาหรอ 2 ภาษา ผลการศกษาความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมวยกลางคนสามารถแสดงใน แผนภม ดงตอไปน

ภาษาไทยกลาง 100%

ภาษาอสาน 100%

ภาษาเวยดนาม 95.45%

ภาษาองกฤษ 4.55%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

กลมวยกลางคน



แผนภม 4 ความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมวยกลางคน

4.1.3 ความสามารถในการใชภาษาของกลมสงอาย คนไทยเชอสายเวยดนามกลมสงอายในจงหวดอดรธานสวนมากเปนคนรนท 2 ทอพยพเขามาจาก

ประเทศเพอนบาน เปนกลมคนทยงสามารถใชภาษาเวยดนามไดเปนอยางด ขอมลเกยวกบความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมสงอายทงหมด 26 คนไดสรป ไวดงทเหนในตารางดงน

ตารางท 4.3.1 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมสงอาย

ภาษาทพดได ภาษาไทยกลาง


ภาษาจน รวม

จ านวนคน/คารอยละ

26 (100%)

26 (100%)

26 (100%)

3 (11.54%)

26 (100%)

จากตารางท 4.3.2 พบวา ในจ านวนกลมตวอยางทงหมด 26 คน สามารถพดไดทงภาษาไทยกลาง ภาษา

อสาน และภาษาเวยดนาม คดเปนรอยละ 100 ในจ านวนน ม 3 คนทสามารถพดภาษาจนได คดเปนรอยละ 11.54 ตวเลขดงกลาวแสดงใหเหนวากลมสงอายทงหมดสามารถพดไดทง 3 ภาษาคอ ภาษาไทยกลาง ภาษา

อสาน และภาษาเวยดนาม แสดงใหเหนถงความพยายามในการปรบตวใหเขากบสงคมใหม โดยการเรยนรและใชภาษาทองถนหลงจากการอพยพของคนไทยเชอสายเวยดนามรนท 1 ท 2 ใน ขณะเดยวกนคนกลมนยงคงรกษาภาษาแมของตนคอภาษาเวยดนามไวไดอยางด มบางคนยงสามารถพดภาษาจนไดเนองจากแตกอนเคยอยทประเทศจนหรอมเพอนบานเปนคนจนในประเทศไทยในชวงแรกของการอพยพเขามาอยในอดรธาน สรปความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมสงอายสามารถแสดงในแผนภมดงตอไปน

4%

91%

5%

2 ภาษา 3 ภาษา 4 ภาษา



แผนภม 5 ความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาของกลมอายนอย

ดานขอมลเกยวกบจ านวนภาษาทกลมสงอายสามารถพดไดไดสรปไวดงทเหนใน ตารางดงตอไปน ตารางท 4.3.2 ความสามารถในการใชภาษาของกลมสงอาย

ภาษาทพดได จ านวนคน คารอยละ 1 ภาษา 0 0 2 ภาษา 0 0 3 ภาษา 23 88.46

4 ภาษา หรอมากกวา 3 11.54 รวม 26 100

ตารางท 4.3.2 พบวา ในจ านวนกลมตวอยางทงหมด 26 คน มจ านวนผทสามารถพดได 3 ภาษามาก

ทสด คอ 23 คน คดเปนรอยละ 88.46 สวนทเหลอเปนผทสามารถพดได 4 ภาษา คอ 3 คน คดเปนรอยละ 11.54 ผลปรากฏดงนแสดงใหเหนวา ประชากรกลมอายสงทงหมดเปนบคคลหลายภาษา โดยสวนมากพดได 3 ภาษา และสวนทเหลอพดได 4 ภาษา ผลการศกษาความสามารถในการใชหลายภาษาของกลมสงอายสามารถแสดงในกราฟดงตอไปน

แผนภม 6 ความสามารถในการใชภาษาของกลมสงอาย

ไทย, 100%

อสาน

100% เวยดนาม

100%

จน 11.54%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

กลมสงอาย

88%

12%

3 ภาษา 4 ภาษา



4.2 เปรยบเทยบความสามารถในการใชภาษา ประเดนนจะน าผลการวจยทไดจากขอ 4.1 ดานความสามารถของคนไทยเชอสายเวยดนามทพดไดกภาษาดงขอมลขางตนมาเปรยบเทยบกนตามปจจบนดานอาย ไดแก กลมอายนอย กลมวยกลางคน และกลมสงอาย ขอมลเปรยบเทยบความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาระหวางทง 3 กลมอายไดสรปไวในตารางท 4.4.1 ดงน

ตารางท 4.4.1 เปรยบเทยบความสามารถในการพดแตละภาษาตามกลมอาย อ า ย / ภาษา

ไทยกลาง อสาน เวยดนาม ภาษาอนๆ รวม

อายนอย 22 (100%) 20 (90.91%) 5 (22.73%) 4 (18.18%) 22 (100%) วยกลางคน 22 (100%) 22 (100%) 21 (95.45%) 1 (4.55%) 22 (100%)

สงอาย 26 (100%) 26 (100%) 26 (100%) 3 (11.54%) 26 (100%) ตารางท 4.4.1 ผลการศกษาพบวา ความสามารถในการใชภาษาไทยกลางพบวา ทง 3 กลมอายสามารถใช

ภาษาไทยกลางไดทกคน คดเปนรอยละ 100 ความสามารถในการใชภาษาอสานพบวา กลมอายนอยม 20 คนสามารถใชภาษาอสานได คดเปนรอยละ 90.91 กลมวยกลางคนและกลมสงอายสามารถใชภาษาอสานไดทกคน คดเปนรอยละ 100 ความสามารถในการใชภาษาเวยดนาม พบวา กลมอายนอยมเพยง 5 คนสามารถพดภาษาเวยดนามได คดเปนรอยละ 22.73 กลมวยกลางคนม 21 คนสามารถพดภาษาเวยดนามได คดเปนรอยละ 95.45 และกลมสงอายสามารถใชภาษาเวยดนามไดทกคน คดเปนรอยละ 100 ความสามารถในการใชภาษาอนๆ พบวา กลมอายนอยม 4 คนสามารถพดภาษาองกฤษได คดเปนรอยละ 18.18 กลมวยกลางคนม 1 คนสามารถพดภาษาองกฤษได คดเปนรอยละ 4.55 และกลมสงอายม 3 คนสามารถพดภาษาจนได คดเปนรอยละ 11.54

ผลการศกษานแสดงใหเหนวา คนไทยเชอสายเวยดนามในจงหวดอดรธานทกคนสามารถพดภาษาไทยกลางได ความสามารถในการใชภาษาอสานและภาษาเวยดนามมความแตกตางกนตามอาย กลาววา กลมสงอายสามารถพดภาษาเวยดนามและภาษาอสานไดมากทสด รองลงมาคอคนกลมวยกลางคนและกลมอายนอยเปนกลมทพดภาษาเวยดนามและภาษาอสานไดนอยทสด สวนความสามารถในการใชภาษาอนๆ นนไมมความแตกตางกนมากนกระหวางกลมอาย แตพบวาภาษาอนๆ ทกลมตวอยางสามารถพดได คอ ภาษาองกฤษ จากระบบโรงเรยน และภาษาจนกลางจากการเรยนดวยตนเองดวยการสอสารกบคนจนทเปนกลมอพยพมาในยคเรมแรกพรอมกนและมาตงถนฐานในตวเมองจงหวดอดรธานเชนเดยวกน ผลการเปรยบเทยบความสามารถในการใชภาษาไทยกลาง ภาษาอสาน ภาษาเวยดนาม และภาษาอนๆ ระหวาง 3 กลมอาย แสดงในแผนภม ดงน



แผนภม 7 เปรยบเทยบความสามารถในการใชแตละภาษาระหวางกลมอาย

ขอมลเปรยบเทยบความสามารถในการใชภาษาระหวางทง 3 กลมอายไดสรป ในตารางท 4.4.2 ดงน ตารางท 4.4.2 เปรยบเทยบความสามารถดานภาษาตามกลมอาย

ภาษาทพดได กลมอายนอย กลมวยกลางคน กลมสงอาย

คน คารอยละ คน คารอยละ คน คารอยละ

1 ภาษา 0 0 0 0 0 0

2 ภาษา 14 63.64 1 4.55 0 0

3 ภาษา 7 31.82 20 90.9 23 88.46

4 ภาษาหรอมากกวา 1 4.54 1 4.55 3 11.54

รวม 22 100 22 100 26 100

จากตารางท 4.4.2 พบวา กลมตวอยางทกกลมสามารถพดไดมากกวา 1 ภาษา หมายความวาคนไทยเชอ

สายเวยดนามทมอาย 15 ปขนไปในจงหวดอดรธานทงหมดเปนบคคลหลายภาษา (Multilingual) กลมสงอายมความสามารถในการพดหลายภาษามากทสด โดยมรอยละ 11.54 สามารถพดได 4 ภาษา และรอยละ 88.46 สามารถพดได 3 ภาษา รองลงมาคอประชากรกลมวยกลางคนโดยมรอยละ 90.09 สามารถพดได 3 ภาษาและรอยละ 4.55 สามารถพดได 4 ภาษา รอยละ 4.55 สามารถพดได 2 ภาษา สวนประชากรกลมอายนอย มความสามารถในการพดหลายภาษานอยทสดโดยมรอยละ 63.64 สามารถพดได 2 ภาษา รอยละ 31.82 สามารถพดได 3 ภาษา และมเพยงรอยละ 4.54 ทสามารถพดได 4 ภาษา ผลปรากฏเชนนแสดงใหเหนวา ความสามารถในการใชภาษาของคนไทยเชอสายเวยดนามในจงหวดอดรธานมความแตกตางกนตามกลมอาย และผสงอายมความสามรถพดไดหลายภาษามากกวาผอายนอย ความแตกตางในความสามารถในการใชหลายภาษาระหวางกลมอายสามารถแสดงในแผนภมดงตอไปน

020406080

100120

ภาษาไทย

ภาษาอสาน

ภาษาเวยดนาม

ภาษาอน



แผนภม 8 เปรยบเทยบความสามารถในการใชหลายภาษาระหวางกลมอาย 5. สรปและอภปรายผล ความสามารถดานการใชภาษาแบงตามปจจยดานอายของกลมตวอยางออกเปน 3 กลม ขางตน ไดแก กลมอายนอย กลมวยกลางคน และกลมสงอาย ผลการศกษาพบวา คนไทยเชอสายเวยดนามสวนใหญเปนผรสองภาษาหรอมากกวาสองภาษา ไดแก ภาษาไทยกลาง ภาษาอสาน ภาษาเวยดนาม

กลมอายนอยสามารถพดได 2 ภาษามากทสด คดเปนรอยละ 72.73 รองลงมาคอ สามารถพดได 3 ภาษา คดเปนรอยละ 22.73 และมจ านวนไมมากนก คดเปนรอยละ 4.54 ทสามารถพดได 4 ภาษา ไดแก ภาษาองกฤษหรอภาษาจน ดานความสามารถในการใชภาษาแตละภาษา พบวา กลมอายนอยสามารถ ใชภาษาไทยกลางไดทกคน คดเปนรอยละ 100 และสามารถใชภาษาอสานไดในล าดบรองลงมา คดเปนรอยละ 90.91 สามารถใชภาษาเวยดนามไดมจ านวนไมมากนก คดเปนรอยละ 22.73 นอกจากนยงมบางคนทสามารถใชภาษาองกฤษได คดเปนรอยละ 18.18

กลมวยกลางคนสามารถพดได 3 ภาษามากทสด คดเปนรอยละ 90.9 รองลงมาคอ สามารถพดได 2 ภาษา ไดแก ภาษาไทยกลางและภาษาอสาน คดเปนรอยละ 4.55 และพดได 4 ภาษา คดเปนรอยละ 4.55 ดานความสามารถในการใชภาษาแตละภาษาพบวา กลมวยกลางคนสามารถพดภาษาไทยกลางและภาษาอสานไดทกคน คดเปนรอยละ 100 สามารถพดภาษาเวยดนามได คดเปนรอยละ 95.45 นอกจากนนมรอยละ 4.55 สามารถพดภาษาองกฤษ

กลมสงอายสวนมากพดได 3 ภาษา คดเปนรอยละ 88.46 และจ านวนหนง สามารถพดได 4 ภาษา คอ ภาษาจน หรอคดเปนรอยละ 11.54 ดานความสามารถในการใชภาษาแตละภาษา พบวา กลมสงอายทงหมดสามารถพดไดทง 3 ภาษาคอ ภาษาเวยดนาม ภาษาไทยกลาง และภาษาอสาน ในจ านวนนมรอยละ 11.54 ยงสามารถพดภาษาจนไดในระดบพอสอสารได

เมอเปรยบเทยบความสามารถในการใชภาษาตามกลมอาย พบวา กลมสงอายมความสามารถในการใชหลายภาษามากทสด ซงกลมสงอายทงหมดพดไดอยางนอย 3 ภาษา รองลงมา คอ กลมวยกลางคนทสวนมากพดได 3 ภาษา และกลมอายนอยสามารถพดภาษาตางๆ ไดนอยทสด ซงสวนมากพดไดเพยง 2 ภาษาเทานน ดานความสามารถในการใชภาษาแตละภาษานน พบวา ประชากรกลมสงอายทกคนสามารถใชภาษาไทยกลาง ภาษา

0

20

40

60

80

100

2 ภาษา

3 ภาษา

4 ภาษา



1357

อสาน และภาษาเวยดนามไดเปนอยางด กลมวยกลางคนทกคนสามารถใชภาษาไทยกลางและภาษาอสานไดเปนอยางด ใชภาษาเวยดนามไดดโดยสวนมาก และมจ านวนไมมากทใชภาษาเวยดนามไดระดบประโยคอยางงาย กลมอายนอยทกคนสามารถใชภาษาไทยกลางและภาษาไทยถนอสานไดในระดบด และสวนมากไมสามารถใชภาษาเวยดนาม

เอกสารอางอง ผสด จนทวมล. (2541). เวยดนามในเมองไทย. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร โสรจจ หงศลดารมภ. (2558). ปรชญาภาษา. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. Lehman, Christian. (2006). Linguistic competence Theory and Empiry. Paper presented

at “The 39th Annual Meeting of the Societas Linguistica Europaea, Bremen”, 30.08. – 02.09.06, Presidential address at University of Erfurt http://www.christianlehmann.eu/publ/language_competence.pdf (searched on March 14th 2016

http://www.christianlehmann.eu/publ/language_competence.pdf

Panel 31 Language and Literature · 2017-06-30 · เรื่องสั้นชุด สะพานขาด เมื่อปี พ.ศ. 2534...

Documents