MRP - PDM – Paralog Dökümantasyon Merkezipdm.paralog.com.tr/wp-content/uploads/2010/04/MRP.pdf · MRP hesaplamalarının hangi tarih yada tarih aralığına göre yapılacağını
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
stokun kritik seviye olarak belirtilen miktarının altına inilmiş ise sipariş verilmesi gerektiğine karar verir. Verilecek
siparişin miktarını hesaplarken de “Bu stok ambarlardan çıkıp üretim hattına alındıktan sonra geride en az optimum
seviye olarak belirtilen miktar kadarı kalmalıdır” kuralına göre hareket eder.
Gelecek Mal: Şu anda siparişi verilmiş olan ve üretim işlemlerine yetişebilecek durumdaki hammadde ve malzemeler
ile başlamış durumdaki iş emirlerinden gelecek olan miktarları temsil eder. Onaysız alım siparişleri ve başlatılmamış iş
emirleri dikkate alınmaz.
MRP Hesaplaması Sırasında Dikkate Alınmayanlar
Programda üretim fişleri siparişe veya stoğa üretim amacıyla oluşturulabilir. Üretime çıkış yapılıp şu anda üretim
hattında bulunan ve yakın bir tarihte üretimi tamamlanıp yarı mamule veya mamule dönüşecek olan stoklar dikkate
alınmaz. Üretimi devam eden bu hammadde ve malzemelerin farklı bir siparişle ilgili olabilir. Ya da stoğa üretim
yapılıyor olabilir.
Siparişlerde onay mekanizması devrede ise alım siparişleri şirket yetkilisi tarafından onaylandıktan sonra kesinlik
kazanacaktır. Henüz onaylanmamış siparişler de MRP hesaplamaları sırasında göz ardı edilmektedir.
Talep ve teklif modülünün kullanımda olduğu işletmelerde alım işlemleri için önce teklifler oluşturulup bunlar daha
sonra siparişe dönüştürülüyor olsa dahi teklif aşamasındaki veriler dikkate alınmaz. Bir teklifte geçen miktarların MRP
sırasında dikkate alınabilmesi ve “Gelecek Mal” olarak değerlendirilebilmesi için öncelikle siparişe dönüştürülmüş
olması ve bu alım siparişinin de onaylanmış olması beklenir.
İthal edilmesi planlanan fakat henüz sipariş aşamasındaki mallar dikkate alınmaz.
Kullanıcı MRP’ye konu olacak ambarları belirleyebilmektedir. Dolayısıyla iade ürünler, hurda malların konulduğu
ambarlar gibi kaynaklar listeye alınabilir ya da hariç tutulabilir. Ayrıca, kalite kontrol işleminden geçmiş olan mallar
diğerlerinden ayrı bir ambarda tutuluyorsa sadece kalitesi kontrol edilmiş olanlar kabul ediliyor olabilir.
NOT: Şimdiye kadar bahsedilen süreçlerin her biri programda parametreye bağlanmıştır ve kullanıcı, istediği düzeyde ayrıntıya inerek MRP çalıştırır ve sonuçlarından yararlanır.
PROGRAM ADIMLARI
Malzeme tedarik planı hesaplaması yapılırken işletmenin MRP’ye hangi aşamada nasıl ihtiyaç duyduğuna göre farklı
seçenekler sunulmuştur.
Buna göre aşağıdaki durumlarda MRP çalıştırılabilir.
- Malzeme Tedarik Planlama
- Sipariş Üretim Planı
- Metal Sektörü Planlama
Eğer bir işletme çeşitli siparişlere bağlı olarak üretim yapıyor ise programa girilecek satış siparişlerinde belirtilen
mamullerin üretimi için gerekli olacak malzeme planlaması “Sipariş Üretim Planı” adımından yürütülür.
Eğer işletme metal sektöründe faaliyet sürdürüyorsa, hammadde olarak levha şeklinde ve farklı mm kalınlıklarında sac
hammadde kullanıyor demektir. Buna mukabil çeşitli kesme, delme, bükme ve şekil verme operasyonları neticesinde
farklı ebat ve ağırlıklarda yarı mamul ve mamuller üretilir.
Bu sektörde farklı birimler sıkça birbirine dönüştürülür ve hemen her operasyon sonrasında değişik şekil ve yapıda
parçalar artar. Artan bu parçalar hurda olarak yeniden satışa sunulabilmekte ve malzeme gereksiniminin
Aşağıdaki tabloda hangi stokların hangi tedarikçilerden temin edilebildiği ve siparişlerde verilebilecek minimum
miktarlar gösterilmiştir.
STOKLAR VE TEDARİKÇİLERİ
STOK KODU VE ADI TEDARİKÇİ KODU VE ADI VERİLEBİLECEK EN AZ
SİPARİŞ MİKTARI
hm1 – Hammadde 1 TD1 – TEDARİKÇİ 1 100
hm2 – Hammadde 2 TD2 – TEDARİKÇİ 2 100
hm3 – Hammadde 3 **BELLİ DEĞİL** ?
a01 – Ambalaj 1 TD1 – TEDARİKÇİ 1 72
a02 – Ambalaj 2 TD1 – TEDARİKÇİ 3 72
a03 – Ambalaj 3 TD3 – TEDARİKÇİ 3 72
Bu firma dışarında yalnızca hammadde ve ambalaj malzemesi almaktadır. Yarı mamul ve mamuller yukarıda listelenen
hammadde ve malzemelerden üretilmektedir. Dolayısıyla yarı mamul ve mamuller için tedarikçi belirtilmemiştir.
BİLGİ
Bir stok, birden çok tedarikçiden temin edilebiliyor ve stoklar arasında önem derecesine farklı seviyeler söz konusu ise programda ABC kodlarından yararlanılır. Bu yazıda ABC kodlarına yer verilmemiştir ve her bir stok için tek bir tedarikçi olacağı varsayılmıştır.
NOT: Burada verilen tedarikçiler ve sipariş miktarları, MRP’nin hesaplanmasından sonra hangi malzemeden ne kadar sipariş verileceği belli olduğunda otomatik olarak sipariş girmek ya da sipariş verilmesi gereken miktarların doğru olarak tespitinde kullanılacaktır. Tedarikçisi belli olmayanlar ayrıca listelenir. SON STOK MİKTARLARI
Aşağıdaki tabloda hammadde, malzeme, yarı mamul ve mamullerin son stok durumları verilmiştir.
HMDEPO
a01 Ambalaj 1 36 AD a02 Ambalaj 2 42 AD a03 Ambalaj 3 12 AD hm1 Hammadde 1 90 AD hm2 Hammadde 2 150 AD hm3 Hammadde 3 200 AD
YMDEPO
Ym1 Yarı Mamul 1 0 AD Ym2 Yarı Mamul 2 0 AD
MDEPO
U1 Ürün 1 10 AD U2 Ürün 2 21 AD U3 Ürün 3 25 AD
Burada verilen stok miktarları üretim sürecine devam edilirken alınmıştır. Yarı mamul miktarları MRP sırasında dikkate
Farklı sipariş miktarlarına göre olası MRP hesaplama sonuçları aşağıda verilmiştir.
SATIŞ SİPARİŞİ - 1
26 Ekim 2009 tarihli satış siparişi U1 Ürün 1 5 AD U2 Ürün 2 12 AD U3 Ürün 3 20 AD
Bu sipariş iki şekilde değerlendirilebilir.
- Sipariş Üretim Planı
- Üretim ve Malzeme Tedarik Planı
Kullanıcı eğer satış siparişini girer ve satış siparişlerine göre MRP dökümü almak isterse Planlama/Sipariş Üretim Planı adımını kullanır.
Sipariş sisteme girilmeden malzeme tedarik planı çalıştırılacak ve gereksinim duyulan hammadde ve malzemelerin
dökümü alınacaksa önce Planlama/Malzeme Tedarik Planlama/Üretim ve Malzeme Tedarik Plan Fişleri adımı
kullanılarak olası ürün miktarları girilir. Ardından Planlama/Malzeme Tedarik Planlama/Üretim ve Malzeme Tedarik Planı adımı ile MRP raporu elde edilir.
Plan fişi aşağıdaki gibi girilir.
Plan fişi günlük, haftalık ya da aylık olarak girilebilmektedir. Tedarik plan fişlerine sistem tarafından numara verilir.
Fatura ve irsaliyelerde olduğu gibi farklı seriler kullanılabilir. Burada girilen numara, planlama sırasında numara aralığı
tanımında kullanılabilecektir.
İhtiyaç duyulan mamuller grid sahaya girilir. (Yeni satırlar eklemek için yön tuşları kullanılabilir.) Grid sahaya aynı
üründen yalnızca bir kez giriş yapılmalıdır. Programda, burada girilen stokların üretim formüllerine bakılarak planlama
yapılır ve hangi yarı mamul ve hammaddelere gereksinim duyulduğu tespit edilir.
Stoklara ait model, renk vb. ek özellikler de kullanılmış ise, planlama sırasında bu bilgiler de mutlaka girilir. Tek başına
stok kodu girilmesi yeterli olmayacaktır. İlgili mamulün modeli ve rengi, varsa diğer ek özellikleri de girilerek bu
Komple bir MRP dökümü olarak ekrana gelen bu raporda öncelikle istenen mamullerin hangi yarı mamul-ambalaj-
hammaddelerden oluştuğu formüllere göre belirlenmiş ve ara seviyeler de dahil olmak üzere gereksinim miktarları
hesaplanmıştır.
MRP sonucunda bazı malzemeler için verilecek sipariş adedinin, en az sipariş miktarı olarak belirtilen sınırın altında
kaldığı görülmektedir. Buna göre program, gerçekte ne kadar gereksinim olduğunu ve minimum sipariş miktarına bağlı
olarak verilmesi gereken sipariş miktarını göstermektedir. Parantez içinde “En Az” olarak belirtilen satırlarda
gereksinim miktarı, bu stok için verilmesi gereken minimum sipariş miktarının altında kalmıştır. Diğer satırlarda ise
minimum sipariş miktarı aşıldığından “En Az” ibaresi düşülmemiştir.
%100 ifadesi ise bu stokun tamamının bu satıcıdan karşılandığı anlamındadır. Eğer aynı stok birden çok satıcıdan
tedarik edilebiliyor ve her biri için %60, %40 gibi oranlar girilmiş ise bu durumda hangi satıcıdan ne kadarının
karşılanacağı da raporda ayrı ayrı gösterilecekti.
Raporun sağladığı diğer önemli avantajlardan biri de hangi tedarikçiye hangi siparişlerin verileceğini son bölümde
tedarikçi kırılmalı olarak gösteriyor olmasıdır. Buna göre satın alma birimine hangi tedarikçiyle hangi malzemelerin
alımı için görüşüleceği ve alım miktarları verilebilecektir.
İlgili stoklar için eğer daha önce alım yapılmış olsaydı “Son Fiyat” kolonunda her bir stokun son alım net fiyatı da
görülecekti.
Raporun son bölümünde “Tedarikçisi olmayan” başlığı altında görülebilecek satırlar, stok tanımında tedarikçisi
belirtilmemiş olanlardır. Buna göre hm3 – Hammadde 3 stoğu, tedarikçisi belli olmayan fakat gereksinim duyulan
stoklardan biridir.
Programda, ilerleyen bölümlerde de görülebileceği gibi, MRP sonrası otomatik olarak alım siparişleri ya da alım
teklifleri oluşturulabilmektedir. Planlama sorumlusu, böyle bir düzen kuracak olursa, tedarikçisi belli olmayan stoklar
için otomatik alım siparişi ya da teklifi açılmayacağını bilmeli ve buna göre önlem almalıdır.
NOT: Bu bölüme kadar verilen örneklerde son stok miktarları ve gelecek mallar dikkate alınmaksızın ihtiyaç planlaması çalıştırılmıştır. Đşletme stokları düzgün ise ve mevcut stokların da dikkate alınması isteniyorsa aşağıdaki örnekler incelenebilir.
SON STOK MİKTARLARININ DİKKATE ALINDIĞI PLANLAMA ÖRNEKLERİ
EKRAN – 6
Son stoklara bakılıyor olması, raporun tamamını etkileyecek bir durumdur ve gereksinim miktarlarını tümüyle
değiştirir. Hangi seviyede son stoklara bakılacağı İstenen, Ara Seviye ve Hammadde/Malzeme başlıkları altındaki onay
kutularına bağlıdır.
Eğer istenen mamullerin bir bölümü stoklarda mevcut fakat rezerve edilmiş durumdaysa istenen başlığı altındaki seçim
işaretlenmez. Benzer şekilde ara seviyelerdeki yarı mamuller de şu anda üretimi devam eden bir siparişle ilgili olabilir
ve dikkate alınıp alınmayacağı planlamacıya bağlıdır.
SONUÇ – 6
İstenenler, ara seviyeler ve üretilecekler kısmı önceki raporlarla aynıdır. Çünkü planlama parametrelerinde bu
aşamalar için “Son stoklara bakılsın” seçimi işaretlenmemiştir. Malzeme gereksinimi bölümünde ise hammadde ve
malzeme gereksinimlerinin değiştiği görülmektedir.
NOT: Planlamada hangi ambarların dikkate alınacağı Planlama Parametreleri’nde ayarlanır. Eğer belirtilmezse stok tanımında belirtilen ambarın tipi dikkate alınır. Ambar tipi olarak Hammadde ve Malzeme tipinden olanlara bakılır.
Planlama sırasında herhangi bir stok için gereksinim duyulduğu tespit edilmiş ise kritik seviye tanımlamalarına bağlı
olarak bu stokla ilgili aşağıdaki üç durumdan biri geçerli olacaktır.
- Stok Kritik Seviyeleri Belirtilmemiş
Stok için kritik seviye tanımlaması yapılmamış ise planlama sırasında bu stok için kritik seviye SIFIR kabul edilir.
- Kritik Seviye tanımında En Az Miktar girilmiş, Optimum Miktar girilmemiş
Planlamada bulunan gereksinim karşılandığında bu stok için tanımlanan kritik seviyenin altına iniliyorsa, gereksinim
miktarı kritik seviye kadar artırılır ve son stok miktarının kritik seviyenin üstüne çıkması sağlanır.
Kritik seviyenin altına inilmiyorsa planlama sırasında herhangi bir ek gereksinim hesaplaması yapılmaz.
- En Az Miktar ve Optimum Miktar Birlikte Belirtilmiş
Stok için kritik seviye tanımında en az miktarla birlikte optimum miktarın da belirtildiği durumlarda MRP
çalıştırıldığında stokla ilgili ek bir gereksinim hesaplanıp hesaplanmayacağı hususunda bir önceki maddede açıklanan
yöntem geçerlidir. Stok kritik seviyenin altına inmiyorsa herhangi bir ek gereksinim hesaplanmaz.
Optimum stok miktarının tanımlanmış olmasıyla birlikte, “En Az Miktar” olarak belirtilen değerin altına inilmesi
durumunda bu stok için optimum miktarda belirtilen değere tamamlayacak ölçüde ek gereksinim hesaplaması yapılır.
Örneğin, bir hammadde için ihtiyaç duyulan orijinal miktar 40, kritik seviye tanımındaki en az miktar 50, optimum miktar ise 100 olarak belirtilmiş olsun. Bu durumda söz konusu üretim yapılacak olursa kritik seviyenin 10 birim altına inilmektedir. Malzeme tedarik planı, bu durumda ilgili stokun üretim sonrası miktarını optimum seviyeye tamamlamaya çalışır ve orijinal miktar olan 40 değeri üzerine 100 birim daha ekleyerek toplam gereksinim miktarını 140 olarak bulur. Optimum miktar belirtilmeseydi bu durumda program, stok seviyesini en az miktara göre hesaplayacak ve gereksinim miktarını 40 + 50 = 90 birim bulacaktı. (Üretim sonrasında en az miktarın korunması gerektiği için.) NOT: Malzeme tedarik planında tespit edilen orijinal gereksinim karşılandığında, son stok miktarı en az seviyenin altına inmiyorsa ekstra gereksinim hesaplanmaz.
GELECEK VE ÜRETİLECEK MALLARIN DİKKATE ALINMASI
Malzeme tedarik planı hesaplaması sırasında, son stok miktarları yeterli olmadığında şu anda stoklarda gözükmeyen
diğer kaynakların da araştırılması istenebilir. Bu kaynaklardan biri alım siparişleri diğeri de üretimi devam eden
mallardır. Başlamış durumdaki iş emirlerinden çıkacak olan yarı mamul ve mamuller de program tarafından dikkate
alınarak MRP hesaplaması yapılabilir.
Alım Siparişlerinin Dikkate Alınması
Alım siparişi girilmiş fakat henüz siparişte belirtilen stokların ambara girişi yapılmamışsa (mallar henüz gelmemişse)
son stoklarda gözükmeyecektir. Program tarafından hesaplanan gereksinim miktarı için de ayrıca alım yapılacak ve her
iki siparişe ait mallar teslim alındığında son stok miktarı beklenen seviyenin çok üzerinde olacaktır. Bu durumun
engellenmesi amacıyla planlama sırasında gelecek malların da dikkate alınması istenebilir.
Öncelikle programda alım tekliflerinin kullanıma açılması gerekir. Alım/Parametreler/Alım Genel Parametreleri adımıyla hizmete alınan alım teklifleri, malzeme tedarik planı sonrasında program tarafından otomatik olarak
oluşturulabilmektedir.
MRP sonrasında alım tekliflerinin otomatik olarak açılması isteniyorsa plan parametrelerinde bu kez “Alım Teklifi Aç”
seçimi işaretlenir.
MRP ekranında aşağıdaki gibi Tedarik için otomatik ‘Alım Teklifi’ aç seçimi işaretlenerek alım teklifleri
oluşturulabilmektedir.
MRP çalıştırıldığında otomatik olarak alım teklifi oluşturulmuş olacaktır.
SON KONTROLLER
Malzeme ihtiyaç planlamasının sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir olabilmesi için, istenenler, ara seviyeler ve hammadde
malzeme düzeyinde tespit edilen gereksinim miktarları incelenir. Son stoklar ile raporda son stok olarak belirtilen
miktarlar karşılaştırılır. Eğer tutarsızlık varsa sebebi araştırılır. Örneğin MRP parametrelerinde yer kodları verilerek
yeniden döküm alınır. Her türlü stok giriş/çıkış hareketlerinde yer kodları kontrol edilir.
DERECE YAZILIM HĐZMETLERĐ TĐCARET A.Ş. (Ekim 2009)