Czytanie w środowisku cyfrowym

Dr hab. Marek Nahotko

VIII Bałtycka Konferencja, 15-16 maja 2014 1

Czytanie w nauce (Tenopir&King) Czas poświęcony na czytanie artykułu zmniejszył się z

48 minut w 1977 do 34 min. obecnie i być może jest to minimum, bo już się nie zmniejsza.

Uczeni poświęcają do 160 godz./rok na czytanie (w 1977 – 120 godz./rok).

W ciągu roku czytają przynajmniej 1 artykuł z 33 tytułów czasopism (w 1977 z 13 tytułów).

Uczeni czytają więcej, szybciej, w większym zakresie.

Czytanie jest uzależnione sytuacyjnie: to co i ile jest czytane zależy od celu, kontekstu.


Czytanie w nauce

0

50

100

150

200

250

300

Ilość artykułów czytanych rocznie się podwoiła Czas na czytanie artykułu spadł o 25%

Artykuły/rok

Czas czytania

VIII Bałtycka Konferencja, 15-16 maja 2014 3 Wg Tenopir, King 2007, 2012

Model czytania czasopisma (Dillon) Wybór odpowiedniego czasopisma; Przeglądanie spisu treści; Wybór artykułu; Przejście do artykułu, rozpoczęcie od czytania abstraktu

oraz wstępu; Przeglądanie treści: nagłówki, ilustracje, tablice, określenie

długości tekstu, zakończenie; Decyzja o czytaniu; Dwie strategie czytania:

Szybkie skanowanie i czytanie tylko wybranych części, przeskakiwanie w przód i w tył;

Szczegółowe czytanie całości od początku do końca.


Czytanie elektroniczne (Hillesund) Czytanie online dla zapoznania z treścią, nieciągłe i

pofragmentowane

Gromadzenie tekstów dla późniejszego wykorzystania;

Ze względu na podaż niezbędne nowe umiejętności;

Częste drukowanie do czytania przed urządzeniami mobilnymi;

Możliwości wyszukiwania pełnotekstowego, text-miningu, eksploracji.


Cechy czytania online (Nicholas) Nowe znaczenie czytania: bez czytania całego

dokumentu, tylko 10-15% tekstu;

Bardzo krótkie wizyty na stronie, 15 min. to bardzo długo;

Zainteresowanie artykułem oznacza przeznaczenie 3-4 min. na czytanie;

Im artykuły krótsze, tym częściej czytane; abstrakty używane częściej niż kiedykolwiek;

Więcej czasu poświęca się stronom z zawartością graficzną.


Czytanie online w Polsce Zainteresowanie czytaniem w bibliotece cyfrowej:


Czas trwania wizyty

Ilość wizyt Odsetek

Użytkownicy niezainteresowani 72,2%

0-30 s. 64000 63,2%

30 s.-2 min. 9188 9%

Użytkownicy zainteresowani 13,1% 2-5 min. 6184 6,1%

5-15 min. 7124 7%

Użytkownicy bardzo zainteresowani 14,2% (zainteresowani razem: 27,3%)

15-30 min. 4888 4,8%

30 min.-1 godz. 5016 4,9%

Ponad 1 godz. 4594 4,5%

nieznany 158 0,1%

Wg Mazurek 2012

Czytanie elektroniczne - model Użytkownicy dokumentów Web dokonują stałych

zmian modalności – od roli czytelnika do roli nawigatora;

Zmiany są stałe (dokonywane bez przerwy);

W roli czytelnika postępują z tekstem tak, jakby był drukowany (czytają go);

W roli nawigatora używają dokumentu Web jako medium (nawigują);

Dokument musi być dostosowany do realizacji obu zadań.


Askehave, Nielsen 2005

Czytanie e-tekstów: dwie technologie Czytniki e-książek:

Szybki rozwój technologiczny: technologia e-papieru, duża rozdzielczość i mobilność;

Organizacja tekstu na wzór druku, unikanie hipertekstu;

Immersja łatwa do osiągnięcia.

Strony Web (hipertekst): Przydatne do wydawnictw informacyjnych,

wyszukiwania;

Nowa forma immersji: głębokie zaabsorbowanie przeglądaniem, czatowaniem, grami jako wynik zewnętrznej stymulacji.


E-czytanie a potrzeby sprzętowe Cel: przeglądanie e-maili dla odpowiedzi, przeglądanie czasopisma fachowego dla znalezienia nowości. Sprzęt: laptop lub inna platforma mobilna nadająca się do uruchomienia standardowych aplikacji

Cel: czytanie naukowe Sprzęt: tablet lub inne urządzenie umożliwiające bezpośrednią interakcję z materiałem i posiadające pełną funkcjonalność

Cel: czytanie gazety podczas posiłku Sprzęt: mobilna platforma z dużym ekranem (dla przeglądania/skanowania)

Cel: czytanie literatury pięknej Sprzęt: platforma do czytania mobilnego, nacisk na pojemność i poręczność (przenośność)


Ak

tyw

no

ść c

zyta

nia

(ce

low

ość

)

Immersyjność czytania (skupienie uwagi)

• Czytanie immersyjne wymaga wysokiej czytelności tekstu, mobilności, transparentnego interfejsu, a sposoby interakcji nie wymagają specjalnych szkoleń (nie potrzeba szkolenia nt. jak czytać książkę). • Czytanie aktywne wiąże się z interaktywnością, a więc pisaniem (np. notatek).

Rodzaje czytania Szybkość czytania (Marshall)

Od czytania uważnego do skanowania dla odszukania słowa, nazwiska itp.

Czytanie aktywne/pasywne (Golovchinsky) Aktywne: połączenie czytania z myśleniem krytycznym i procesem decyzyjnym: celowe.

Pasywne: mniej uważne, wymaga mniej wysiłku. Potrzeba technologicznego wspomagania czytania aktywnego.

Czytanie płytkie/immersyjne (imaginacyjne/refleksyjne) (Ryan) Naukowe: immersyjne i refleksyjne, niezbędna biegłość dająca automatyzm, łatwa w druku.

Czytanie „śledcze” (Renear) Poziome skanowanie publikacji, jak w grze wideo. Działania podświadome, podobne do transu.

Unikanie czytania (Renear) Poznawanie treści z możliwe minimalnym czytaniem: indeksowanie, cytowania, abstrakty, stany

badań, formatowanie tekstu (wykazy, równania, terminologia) i aparat pomocniczy (spisy treści, odsyłacze, rysunki) oraz… koledzy i studenci.


Różnice w czytaniu (druk i e-tekst)

Fizyczne Percepcyjne Poznawcze Społeczne

Orientacja Jakość obrazu: Pamięć krótkotrwała Czynniki kulturalne

Stosunek długość/szerokość

Migotanie Pamięć wizualna Gatunki

Obsługa, manipulacje Kąt widzenia Schematy tekstu

Rozmiar obrazu Polaryzacja obrazu Wyszukiwanie

Charakterystyki obrazu Różnice indywidualne

Rozdzielczość rastra


Wnioski Zmiany w komunikacji piśmiennej i jej technologii

następowały zawsze, lecz obecnie obserwujemy eksplozję elektronicznego autorstwa i czytelnictwa naukowego.

Nowe technologie spowodowały wzrost dostępności i „łączliwości” tekstu, co może wymagać nowych sposobów czytania, wspomaganego przez kolejne rozwiązania technologiczne.

Nieciągłe czytanie refleksyjne jest realizowane bardzo podobnie w każdym medium: analogowym i cyfrowym.

Czytanie długotrwałe powinno odbywać się w druku lub na specjalnych czytnikach.

Od czytania w środowisku cyfrowym nie da się uciec.


!


Dziękuję za uwagę

[email protected]

Czytanie w środowisku cyfrowym

Science