การใช้ยาฉุกเฉิน ( Emergency Drugs...mL D5W or NSS o ควรผสม ใน D5W ให เล อกผสม NSS เฉพาะกรณ จ าเป

การใช้ยาฉุกเฉิน (Emergency Drugs)ในบริบทโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต าบล

…………….............…………………………………………………..ภก.สมผล สังขะวรรณ

ฝ่ายเภสัชกรรม โรงพยาบาลโพนสวรรค์24 มิถุนายน 2559

2 Emergency Drugs คือ...??……………………………………………………..o ยาที่มีความจ าเป็นต้องใช้อย่างเร่งด่วนo เพื่อแก้ไขภาวะความเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นอย่างทันทีทันใด

หรือคาดการณ์ไม่ได้ o หากไม่สามารถใช้ยาได้อย่างทันท่วงที อาจท าให้ผู้ป่วย

เกิดอันตรายถึงชีวิตได้

3 ภาวะฉุกเฉิน มีอะไรบ้าง...??……………………………………………………..

ภาวะฉุกเฉินระบบหัวใจและหลอดเลือด

ยาฉุกเฉินระบบหายใจ

ยาฉุกเฉินภาวะชัก

4 ยาฉุกเฉินใน รพ.สต. ได้แก.่..??……………………………………………………..o Adrenaline inj. 1 mg/1 mL (2 amp.)o Calcium gluconate inj. 10%w/v/10 mL (1 amp.)o Glucose inj. 50%w/v/50 mL (2 vials)o Atropine sulfate inj. 0.6 mg/1 mL (1 amp.)o Furosemide inj. 20 mg/2 mL (1 amp.)o Dexamethasone inj. 4 mg/1 mL (1 amp.)

5 ต้องด าเนินการอย่างไร...??……………………………………………………..o งานเภสัชกรรม จัดอบรมให้ความรู้เรื่องการใช้ยาฉุกเฉิน

แก่ จนท.รพ.สต. (เมื่อวันที่ 8 ตุลาคม 2558 ที่ผ่านมา)o งานเภสัชกรรม จัดท ากล่องยาฉุกเฉิน (Emergency

box) ให้กับ รพ.สต. แห่งละ 1 กล่อง o งานเภสัชกรรม จัดท าคู่มือการใช้ยาฉุกเฉินเพื่อเป็นแหล่ง

สืบค้นข้อมูลไว้ที่ รพ.สต.

6 ต้องด าเนินการอย่างไร...??……………………………………………………..o ในกรณีที่มีการใช้ยาในกล่องยาฉุกเฉินไปแล้ว ให้ จนท.

รพ.สต. น ากล่องยามาเปลี่ยนที่งานเภสัชกรรมโดยเร็วที่สุด เพื่อให้เภสัชกรได้เติมยาในกล่องให้ครบ และตรวจสอบสภาพพร้อมใช้ของยา รวมถึงวันหมดอายุของยาในกล่องก่อนที่จะน าไปใช้ต่อไป

7 Adrenaline inj.……………………………………………………..

Adrenaline inj. 1 mg/1 mL

(รพ.สต. ส ารอง 2 amp.)

8 Adrenaline inj.……………………………………………………..o อีกชื่อ คือ Epinephrineo ความแรง 1 mg/1 mLo เท่ากับ 1:1,000 (g/mL)o เท่ากับ 1 g/Lo เท่ากับ 1 g/1,000 mLo เท่ากับ 1,000 mg/1,000 mLo ในสารละลาย 1 L มีตัวยา 1 go ในสารละลาย 1 mL มีตัวยา 1 mg

9 ฤทธิ์ของ Adrenaline……………………………………………………..o Cardiac inotrope (เพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจ-β1) และ

Cardiac chronotrope (เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ)ท าให้แรงบีบตัวเพื่อส่งเลือดไปสมองเพิ่มขึ้น

o Vasopressor (ท าให้หลอดเลือดส่วนปลายหดตัว-α1)และเพิ่มความดันใน Aortic ขณะหัวใจคลายตัว (Aortic diastolic pressure) ท าให้เลือดไหลกลับสู่หัวใจเพิ่มขึ้น

o Anaphylaxis หรือ Severe acute bronchospasm (ช่วยขยายหลอดลม-β2)

10 ข้อบ่งใช้ของ Adrenaline inj.……………………………………………………..o Cardiac arresto Symptomatic bradycardiao Severe hypertensiono Anaphylaxis

11 Adrenaline inj. กับบริบทของ รพ.สต.……………………………………………………..o ใช้ในกรณีแพ้ยา หลอดลมตีบo กรณี SC ใช้ขนาด 1:1,000o กรณี IV ใช้ขนาด 1:10,000 (0.1mg/mL)

– ดูดยา 1 amp (1mg) +– NSS, D5W, D10W, DEXTRAN 70 in NSS (ให้ได้สารละลายรวม = 10 mL)

o ห้าม!!! ผสมกับ SODIUM BICARBONATE 5%w/v หรือ Other alkaline solutions

12 Adrenaline inj. กับบริบทของ รพ.สต.……………………………………………………..o กรณี Anaphylaxis (Bronchospasm/Sensitivity

Reaction)o ผู้ใหญ่ : 0.1-0.5 mg (0.1-0.5 mL of 1:1000) SC, IM

- ถ้า Anaphylactic shock ซ้ าได้ q 10-15 min- ถ้าหอบ ซ้ า q 20 min– 4 hr (ต่อครั้งไม่เกิน 1 mg)

o เด็ก : 0.01 mg/kg (0.01 mL/kg of 1:1000) SC, IM (ต่อครั้งไม่เกิน 0.5mg) ซ้ าได้ q 4 hr

13 Adrenaline inj. กับบริบทของ รพ.สต.……………………………………………………..o Solution 1:10,000 (ยา 1 mL + NSS ให้ได้สารละลาย

รวม = 10 mL)o ผู้ใหญ่ : 0.1 mg (1 mL of 1:10,000) ฉีดช้าๆ เข้า IVo เด็ก : 0.01 mg/kg (0.1 mL/kg of 1:10,000) (ไม่เกิน

0.5 mg)o ซ้ าได้ q 20-30 min in Asthma attack

14 Adrenaline inj. กับบริบทของ รพ.สต.……………………………………………………..o ทิ้งเมื่อสารละลายเปลี่ยนสี (ชมพูอ่อน/น้ าตาลอ่อน) หรือ

มีตะกอนเกิดขึ้น (ยาไวต่อแสงและอากาศ)o ไม่ควรฉีดซ้ าต าแหน่งเดิม เพราะจะท าให้เนื้อเยื่อบริเวณ

นั้นตาย เนื่องจากหลอดเลือดหดตัว IM ห้ามฉีดก้นo ผสมแล้วคงตัว 24 hr (ตู้เย็น/T ห้อง) (ป้องกันแสง/

อากาศ)o ยาที่ยังไม่ผสม เก็บที่ T<25C ได้ 2 ปี แต่ถ้ามากกว่า

25C shelf life ลดลงครึ่งหนึ่ง

15 อาการไม่พึงประสงค์ส าคัญ……………………………………………………..o Anxiety, สั่น, เวียนหัว, ปวดหัว, ใจสั่น, การไหลเวียนเลือดใน

เส้นเลือดส่วนปลายไม่ดี, ซีด, N/Vo เลือดออกในสมอง, ความดันเลือดสูง, หัวใจเต้นเร็ว, หัวใจเต้น

ผิดจังหวะ (จากการฉีดเร็วเกินไป)o เนื้อเยื่อตายบริเวณที่ฉีด (จากการฉีดยาซ้ าบริเวณเดิม)o ยาขนาดต่ า : เส้นเลือดขยายตัว ร้อนวูบวาบ ปวดศีรษะหัว

ใจเต้นผิดจังหวะo ยาขนาดสูง : เส้นเลือดหดตัว หัวใจเต้นเร็ว BP สูง ม่านตา

ขยาย

16 Calcium gluconate inj.……………………………………………………..

Calcium gluconate inj. 10%w/v/10 mL

(รพ.สต. ส ารอง 1 amp.)

17 Calcium gluconate inj.……………………………………………………..o ความแรง 10%w/v/10 mLo เท่ากับ 1,000 mg/10 mLo เท่ากับ 0.45 mEq/10 mLo element Ca2+ = 93 mg

18 ข้อบ่งใช้ของ Calcium gluconate inj.……………………………………………………..o Hypocalcemiao Hyperkalemiao Ca2+-blockers/ β-blockers เกินขนาด

19 Calcium gluconate inj.……………………………………………………..o ใช้ใน Hypocalcemiao Neonates : IV 200 - 800 mg/kg/day แบบ continuous

infusion หรือแบ่งให้ 4 ครั้ง (maximum : 1 g/dose)o Infants & Children : IV 200 - 500 mg/kg/day แบบ

continuous infusion หรือแบ่งให้ 4 ครั้ง (maximum : 2 -3 g/dose)

o Adults : IV 2 - 15 g/24 hrs แบบ continuous infusion หรือแบ่งให้เป็นครั้งๆ

20 การผสม และความคงตัวของยา……………………………………………………..o Standard diluent : 1 g/100 mL D5W or NSS; 2 g/100

mL D5W or NSSo ควรผสม ใน D5W ให้เลือกผสม NSS เฉพาะกรณีจ าเป็น

เพราะ Na+ ท าให้ Ca2+ ขับออกเร็วขึ้นo ห้าม!!! ผสมใน bicarbonates, carbonates, phosphates,

sulfates, clindamycin phosphate เพราะจะตกตะกอนo ห้าม!!! น าสารละลายของยาเก็บในตู้เย็น เพราะอาจตกตะกอนo IV infusion solution จะมีความคงตัว 24 hr ที่อุณหภูมิห้อง

21 อาการไม่พึงประสงค์ส าคัญ……………………………………………………..o Hypotensiono Cardiac dysrhythmiaso Bradycardiao Vein irritation

22 Glucose inj.……………………………………………………..

Glucose inj. 50%w/v/50 mL

(รพ.สต. ส ารอง 2 vials)

23 Glucose inj.……………………………………………………..o ใช้ในกรณีที่ต้องการพลังงานอย่างรวดเร็ว ได้แก่ ผู้ป่วยที่มี

ภาวะ Severe hypoglycemia และภาวะ Acute alcoholic intoxication เป็นต้น

o Slow IV, Rate ไม่แน่นอนo อาการข้างเคียง : ปวด ระคายเคืองเส้นเลือด หลอดเลือดด า

อักเสบตรงบริเวณที่ให้ยา เกิดอาการไม่สมดุลของน้ าและเกลือแร่ในร่างกาย บวม และโพแทสเซียมในเลือดต่ า

24 Atropine sulfate inj.……………………………………………………..

Atropine sulfate inj. 0.6 mg/1 mL

(รพ.สต. ส ารอง 1 amp.)

25 Atropine sulfate inj.……………………………………………………..o ใช้รักษาภาวะหัวใจเต้นช้าผิดจังหวะ ความดันโลหิต

ลดลงจากการกระตุ้นระบบประสาท Parasympathetico ให้ได้ทั้งแบบ SC IM และ IVo 1 mg ฉีดเข้าทางเส้นเลือดด าช้าๆ ซ้ าได้ q 3-5 min

หากยังไม่ตอบสนอง แต่ไม่เกิน 3 mgo กรณีหัวใจเต้นช้า ให้ขนาด 0.5–1 mg ซ้ าได้ q 3-5 min

ขนาดโดยรวมไม่เกิน 3 mg (หรือ 0.04 mg/kg)

26 Atropine sulfate inj.……………………………………………………..o สารละลายที่ใช้ได้ : SWFI dilute 1-10 mLo อาการข้างเคียง : ปากแห้ง ตาพร่ามัว ปัสสาวะคั่ง หัว

ใจเต้นช้า ชีพจรเต้นเร็ว รูม่านตาขยาย และการปรับภาพเสีย

27 Furosemide inj.……………………………………………………..

Furosemide inj. 20 mg/2 mL

(รพ.สต. ส ารอง 1 amp.)

28 Furosemide inj.……………………………………………………..o ใช้เป็นยาขับปัสสาวะเพื่อรักษาอาการบวมและคั่งของน้ า

ซึ่งเป็นผลมาจากโรคหัวใจ โรคตับ หรือใช้เพื่อรักษาโรคความดันโลหิตสูง

o เด็ก IV 1 mg/kg/dose o ผู้ใหญ่ IV 20-40 mg/dose q 6- 12 hro ห้าม!!! ให้ยานี้ในผู้ป่วยที่แพ้ยา Sulfonamideo อาการข้างเคียง : ความดันโลหิตต่ า

29 Dexamethasone inj.……………………………………………………..

Dexamethasone inj. 4 mg/1 mL

(รพ.สต. ส ารอง 1 amp.)

30 Dexamethasone inj.……………………………………………………..o ใช้เป็นยาต้านการอักเสบและแก้แพ้ รักษาอาการแพ้ชนิด

รุนแรงหรือเรื้อรัง เช่น หอบหืด แพ้ยา โรคภูมิแพ้ทางผิวหนัง หรือกลุ่มโรค autoimmune

o เด็ก : 0.08 – 0.3 mg/kg/day MI IV q 6 – 12 hro ผู้ใหญ่ : 4 – 20 mg IM IV 6 – 12 hro อาการข้างเคียง : Peptic ulcer ก าเริบ บวม กระดูกผุ

แผลหายช้า ติดเชื้อง่าย

31

ค าถาม...??