ความคิดเห็นและพฤติกรรมทาง ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/1_2559/5.pdf · 2019-11-20 · 60...

ความคดเหนและพฤตกรรมทางการเมองของชนชนกลางทมตอประชาธปไตยไทย The Political Opinions and Behaviors of the Middle Class towards

Thai Democracy

อนชา พละกล / Anucha Palakul1

สาระสงเขป สาระทงหมดใหความกระจางวา ชนชนกลางยงมทศนคตแบบคบแคบ โดยเหนวาการเรยกรองประชาธปไตยไมใชหนาท ไมใชความรบผดชอบโดยตรงทางการเมองตามสถานภาพ สวนหนงปกปด/อาจหวงแหนทรพยากรทกลมครอบครองดวยสถานะเชงโครงสรางอยางมนคง ถอไดวาเปนการเอาตวรอดจากความเลวรายทางการเมองอยางลงตวในระดบหนง ซงเนนความปลอดภยจากอ านาจรฐ ไมอาจจะเขามารกล าจนสญเสยอ านาจและผลประโยชนทตนครอบครอง เพยงแตสงเกตและลนไหลไปตามกระแสโลก ซงชวยขบเคลอนสถานการณทางการเมองภายในประเทศ เพอความอยรอดของกลมตนเทานน นบวายงขาดความมงมนทจะท าใหประชาธปไตยมนคงถาวร ปราศจากการเขาท าลายดวยอ านาจนอกเหนอรฐธรรมนญ แตเขาใจไดวาชนชนกลางใชจะเปนกลมทมเอกภาพในอดมการณประชาธปไตย จากทกสาขาอาชพและทกองคกรทงภาครฐและเอกชน นอกจากนนชนชนกลางบางกลมไดกลายเปนชนชนน า ทมสถานภาพทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองแนนอนชดเจนรวมกบชนชนน า จงไดละทงรากเหงาแหงความเปนชนชนกลางแบบเบดเสรจเดดขาด ค าส าคญ : ความคดเหนและพฤตกรรมทางการเมอง ชนชนกลาง ประชาธปไตยไทย

Summary All of the contents clarified that the middle class people still has an insular attitude. They thought that claiming for the democracy is not their duties or their direct political responsibilities in accordance with their status. Some of them have set a value highly on their resource stably owned by structural status. It could be held as the management to seamlessly get away from the political treachery to some extent, especially, saving from the state power

1อาจารยประจ าหลกสตร สาขาวชารฐศาสตร (การเมองการปกครอง) หนวยวทยบรการคณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย ณ วดพระรป ต าบลชองสะแก อ าเภอเมองเพชรบร จงหวดเพชรบร

60 วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

which could not occupy and make them lose their power and benefits. They have watched and followed the global trends which effected the drive of domestic political situations, for their own living. They have lacked of the strong intension to stabilize the democracy, including no damage with the power beyond constitution. However, the middle class people have assumed they are not the unity group with the political ideology from all professions, organizations, public and private sectors. Besides, some groups of the middle class people has become the high society which has an obvious political, economic and social status, so they abandoned their origin of their middle class being absolutely. Keywords : political opinions and behaviors, middle-class, Thai democracy บทน า

ในรชสมยพระเจาชยวรมนท 8 (พ.ศ.1786-1838) อาณาจกรขอมเรมออนแอ พอขนศรอนทราทตย และชาวสยามกลมหนง จงประกาศแยกตวเปนอสระจากอาณาจกรทวา- รวด (ขอม) พรอมกบเขายดดนแดนไวไดหลายสวน แลวสถาปนากรงสโขทยขนเปนตนราชธานของชาวสยาม (ภทรพร สรกาญจน, 2557, หนา 15) โดยมพระเจาแผนดน (พอขน) เปนผปกครองอาณาจกร ในลกษณะความใกลชดแบบครอบครวระหวางพอบานกบลกบาน (ดานภา ไชยพรธรรม, 2556, หนา 33) และมเจานายเชอพระวงศ เสนาอ ามาตยระดบตางๆ ขาราชการชนผ ใหญ เปนผสนองงาน ในต าแหนงอครเสนาบด ระบบการปกครองและระดบการบรหารงานลกษณะดงกลาวกระท าสบมาถงสมยอยธยา ธนบร และรตนโกสนทรตอนตน (สรพล สยะพรหม, 2552, หนา 21-26) ตอมาในสมยรชกาลท 5 เกดการปรบเปลยนรปแบบการบรหารราชการใหสอดคลองกบวฒนธรรม

ตะวนตก จงยกเลกต าแหนงอครเสนาบดแลวแตงตงกระทรวงตางๆ ขนใหม 12 กระทรวง พรอมทงออก พ.ร.บ. ปกครองทองท ร.ศ. 116 ในการปกครองสวนภมภาคและหวเมอง และ พ.ร.บ. ลกษณะการปกครองทองท พ.ศ. 2457 ในการจดตงมณฑล จงหวด อ าเภอ และหมบาน โดยทงหมดกระท าในนามพระเจาแผนดนเพอยกฐานะและความเปนอย ของประชาชน รปแบบดงกลาวกระท าสบมากระทงเกดการเปลยนแปลงทางการเมองครงส าคญใน พ.ศ.2475 (สขม นวลสกล และวศษฐ ทวเศรษฐ, 2544, หนา 51-52) การปกครองในลกษณะดงกลาวทกระท ามาตงแตสมยสโขทยถงกอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ไดแบงชนชนของประชาชนในราชอาณาจกรอยางชดเจน เพอใหเกดสทธและหนาทในสงคม ไดแก พระราชวงศ ขนนาง ไพร และทาส (สรพล สยะพรหม, 2552, หนา 24) ภายหลงเ ก ดก า ร เปล ย นแปลงกา รปกค รอ งแล ว ประชาธปไตยทแสวงหากยงไมมประสทธภาพ มลกษณะเปนประชาธปไตยแบบไทยๆ เพราะ

วารสารมนษยสงคมปรทศน ปท 18 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559 61

ไดมาหรอใชเพยงครงใบเทานน (นคร พจนวร-พงษ และอกฤษ พจนวรพงษ, 2552 อางถงใน สรพล สยะพรหม, 2543, หนา 33) น ามาซงความขดแยงทางการเมองหลายครง อนเนองมาจากการจดสรรผลประโยชนชาตและผลประโยชนสวนตน กอตวเปนความขดแยงทางชนชนบางครงกลายเปนสงครามกลางเมอง ซงเรยกวาชนชนน าทางการเ มอง ท มนายทน (และจกรวรรดนยม) ทรกษาความมนคงของชาตไปพร อมๆ ก บการกดข ท างการ เ มอ ง และประชาชนใตปกครอง ทตองการปฏรปและเปลยนแปลงการเมอง เศรษฐกจ และสงคม (ธนาชย สขวณช, 2555, หนา 11) เปนเหตใหสงคมไทยเกดการแบงกลมออกเปน 3 กลมหลกอยางชดเจน คอ ชนชนสง ชนชนกลาง และชนชนลาง ขอสรปทไดมาจากการน าฐานทางเศรษฐกจและสถานะทางสงคมเปนเกณฑจ าแนก พรอมทงใชคานยม ทศนคต บรรทดฐาน และวถชวตทสอดคลองกน (อภวฒน รตนวาหะ, 2556, หนา 354) อยางไรกตามความคดเหนและพฤตกรรมชนชนกลางไทยสมยเรมตน ไดรวมกนขบเคลอนและผลกดนประชาธปไตยออกสประชาชนทวประเทศเรอยมา แตบางขณะกลบพบวาชนชนกลางเปนสวนส าคญในการชะลอประชาธปไตย โดยหนหนาไปสนบสนนรฐบาลทหาร สนบสนนการพฒนาทนนยมกระแสหลก ซงไมสอดคลองกบการเรยกรองเสรภาพ เพ อกอให เกดการเปลยนแปลงเชงสงคมและเศรษฐกจตอชนชนลาง (อสมา หวงกหล า, 2553, หนา 25) กระแสการเรยกรองความเสมอภาคของพลเมองในทกๆ มมโลกเกดจากชนชนกลางเปนผรเรม โดยรวมมอกบชนชนปกครองหรอชนชน

ลาง ตอผปกครองเดมไมวาจะเปนการปกครองรปแบบสมบรณาญาสทธราชยและระบอบเผดจ ซงในสงคมไทยไดเกดการรวมกลมกนระหวางชนชนปกครองกบชนชนกลางมาแลวในสมย พ.ศ.2475 ทยดอ านาจการปกครอง เพอสรางประชาธปไตยในประเทศ แตหลงการปฏวตแลวกเกดการรฐประหารยดอ านาจกนเองระหวางผปกครองเอง ซ ง มบางชวงเวลาเท านนทประชาธปไตยถกสงออกสประชาชนสวนใหญ บางชวงเวลาอ านาจปกครองตกอยในเงอมมอของชนชนปกครอง เพยงกล ม เดยว โดยปราศจากการเขากดขวางจากชนชนกลางอยางตอเนอง ซงเคยเปนบทบาทการน าของชนชนกลางท รวมมอกนชนชนล างเรยกรองเปนผลส าเรจมาแลวในสมย พ.ศ.2535 แตหลงจากไดครอบครองอสรภาพและผลประโยชนรวมกบชนชนปกครองทงการเขาถงแหลงงาน โอกาสในการประกอบอาชพ มสถานะทางสงคม และมสวนแบงในทรพยากร ความพากเพยรพยายามในการเรยกรองประชาธปไตยเพอสงตอไปยงชนชนลางกลบขาดชวง แตกลบรวมมอกบผมอ านาจทางการเมองหรอชนชนปกครองกดกนประชาชนตามชนบททแสดงออกและรองขอพนททางการเมอง บางสถานการณการเมองกล บต อ ต านชนช น ล า ง ด ว ยข อ กล า วห านานปการดวยวาทกรรมซ าๆ ทวา ชนชนลาง (ชาวชนบท) ยงไมเขาใจและไมมความรดานระบอบประชาธปไตยดพอ ตางจากชนชนกลางในตางประเทศทพยายามชวยเหลอชนชนลาง (คนจน ผดอยโอกาสในสงคม) ใหมสทธเสรภาพและความเสมอภาคทางการเมองตามวถทางประชาธปไตย ซงกประสบความส าเรจในทกๆ ประเทศทมการด าเนนการเรยกรอง


ในประเทศไทยสมยหนงชนชนกลางเปนพลงเสยงในการเรยกรองประชาธปไตย ถงแมจะไดมาเพยงครงใบกตาม แตหลงจากนนดเหมอนวาพฤตกรรมการเรยกรองและสงเสรมประชาธปไตยของชนชนกลางจะหมดพลงลง และเหมอนกบวาชนชนกลางไทยไมพยายามร วม มอกบชนช นล า ง เ ร ยกร อ งหร อสร า งประชาธปไตย ดงนนบทความนจงมงศกษา “ความคดเหนและพฤตกรรมของชนชนกลางทมตอประชาธปไตยไทย” วา ครงหนงชนชนกลางไทยเปนเงอนไขและตวแปรส าคญ ในการเรยกรองประชาธปไตยรวมกบชนชนลาง แลวเหตใดพฤตกรรมการเรยกรองอยางมพลงและคณคาเหลานนจงหายไป และเหมอนกบวาจะตอตานการเรยกรองประชาธปไตยของชนชนลางดวยซ า อะไรเปนมลเหตแหงการปรบ เปลยนโลกทศนประชาธปไตยของชนชนกลางไทย อยางไรกตามวตถประสงคหลกเพยงเพอศกษาวเคราะหพฒนาการดานความคดเหนและพฤตกรรมชนชนกลางตอประชาธปไตยไทย โดยใชแนวคดของอรสโตเตล คารล มารกซ ส านกเวเบอเรยน และแนวคดเชงประวตศาสตรในการจ าแนกชนชนทางสงคม พรอมทงจะไดน าแนวคดดงกลาวมาวเคราะหเพอจ าแนกหาชนชนกลางของไทย ทสงผลตอกระบวนการประชาธปไตยดงกลาว ชนชนกลางเชงทฤษฎ 1. นยามชนชนและชนชนกลาง

ในแวดวงวชาการทราบแลววาชนชนเกดขนหลงสงคมบรรพกาล โดยเฉพาะสเทพ สนทรเภสช นกมานษยวทยาแถวหนาของไทย

กลาววา หลงสงคมบรรพกาล ณ ชวงเวลาหนงมนษยเรมเรยนรการครอบครองทอย ทดน เครองผลต ผลตภณฑ และประเภทสนคา อนน ามาสทรพยสนสวนตว พรอมท งแสดงใหประจกษแกชวงชนผมทรพยสนแตกตางกนเพอจ าแนกสถานภาพทางชนชน ในขณะททาสผเปนแรงงานผลตสนคาแตกลบไมมโอกาสไดบรโภคผลผลตเพอสนองความตองการของตนจงไมนบวาเปนชนชนหนงในสงคม (สเทพ สนทรเภสช, 2552, หนา 335-336) ถงแมวาผลผลตทไดจากแรงงานจะเปนสวนเกนกตาม การเปนเจาของกรรมสทธเชนนเกดปญหาขนในระบบชาตวงศ เพราะในชาตวงศจะมผ เปนเ จ า ขอ งก รรมส ทธ แ ล ะผ ป ร าศจ ากส ท ธครอบครอง น ามาสการกยมในเครอญาตทซงนบวนยงสงสมหนสนเกดการขายแรงงานชดใช พรอมกบทหวหนาชาตวงศใชอ านาจเขายดทรพยากรทงหมดไวเปนกรรมสทธสวนตว อนเปนมลเหตแหงการกอตวขนเปนชนชนในระยะตอมา (บญศกด แสงระว, 2548, หนา 37-38) ซงเพลโตกลาววา ผปกครองถอก าเนดขนมาเพอท าหนาทปกครองรฐอสระ เปนเมธชนผเตมเปยมไปดวยความยตธรรม ภายในรฐตองมพลเมอง ทหารและขาราชการ และผปกครอง โดยผ ปกครอง เข าส อ านาจด วยการด วยกฎหมายทสมาชกรวมกนสรางขน แตภายหลงเสนทางอ านาจถกส งตอโดยสายเลอดนกปกครอง ดวยการซอสตยตอกฎหมายท ใชบงคบควบคมพลเมองของรฐ (สภางค จนทวานช, 2553, หนา 9-10) สงผลตอพฒนาการชวงชนทางสงคมในระยะตอมาวา ผมทรพยสมบตมากสค ว า ม ม ง ค ง ก ล า ย เ ป น ชน ช น ส ง ค ว า มเพยบพรอมไปดวยการศกษา ลกษณะงานทท า


เปนไปในเชงวเคราะหใชมนสมองทรงเกยรตและมอ านาจ ความเชอและคานยม และชาตก าเนดแหงเชอพระวงศตลอดจนการสบสายสกล (ศรรตน แอดสกล, 2556, หนา 192-193) ใ น ขณ ะ ท ช น ช น ก ล า ง ค อ ผ ล ผ ล ต ข อ งอตสาหกรรมระบบทนนยมทเจรญเตมโตอยางตอเนองทวโลกหลงสงครามโลกครงท 2 นบแตทศวรรษท 19 เปนตนมา ระบบทนนยมไดสรางกลมชนทอยระหวางกลาง จากนายทนและแรงงาน โดยไมจ ากดอยทสาขาอาชพ หากแตอยทการสรางรายไดจากวธคดอนมอดมการณและการเมองระบบทนนยมอนชอบธรรมเปนทตง (Juree Vichai – Vadakan, 2526 อางถงใน จมพล หนมพานช, 2542, หนา 8) อยางไรกตามค าวา "ชนชนกลาง" (Middle Class) หรอเรยกอกอยางหนงวา กระฎมพใชครงแรกเมอป พ.ศ.2288 โดยเจมส แบรดซอส จากนนจงแพรหลายในย โรป ซ ง ใช เพอแบงแยกชน ชนใหมออกจากขนนาง และชาวนา แตทส าคญชนชนกลางเปนพลงส าคญในการขบเคลอนการเ มองในการปฏวตฝร ง เศส (Nattachai Tantirapan, 2559) 2. ชนชนกลางตามโลกทศนของอรสโตเตล

อรสโตเตลนกปรชญากรกโบราณ ผมภมปญญาอนทรงคณคา ผซงจดรปแบบการปกครองในลกษณะตางๆ ไวถงหกประการทงดและเลว เขากลาวถงชนชนกลางไวในระบอบราษฎราธปไตย หรอโพลต (Polity) คอการปกครองทยดกฎ ระเบยบ กฎหมาย และคณธรรมตามรฐธรรมนญ ทซงผปกครองเปนชนชนกลางอนมาจากการเลอกตงจากทงชนชนสง (คนรวย) และชนชนลาง (คนจน) (วจตร

ศรรตน, 2553, หนา 24) แตทศนะเรองชนชนกลางของเขามแรงขบมาจากการสรรหาผเหมาะสมเพอปกครองรฐ โดยเหนวาชนชนสง (คนรวย) มกเหนแกผลประโยชนสวนตนและพวกพอง ชนชนลาง (คนจน) มกมความอจฉารษยาคนรวย เหนแกได เปนส าคญและไมเพยงพอ ชนชนกลางจงเปนชนทโผลขนมาคนกลางระหวางชนชนสงและชนชนลางของโครงสรางทางสงคม ชนชนกลางดงกลาวจงเปนกลมทไมมทรพยสมบตไมมสถานภาพศกดนา แตเปนกลมทมมากในสงคมและมกมเหตผลสามารถเจรจาตอรองระหวางคนรวยกบคนจนไดอยางลงตว (จ าลอง พรมสวสด, 2554, หนา 37) 3. ชนชนกลางตามโลกทศนของคารล มารกซ

ทฤษฎชนชนถกพฒนาขนโดย คารล มารกซ โดยเขาใหความสนใจชนชนนายทนและชนชนแรงงานเปนส าคญ แมจะทราบอยแกใจวายงมชนกลมอนปะปนอยระหวางชนชนทงสองแตดเหมอนวามารกซไมใหความใสใจ (จมพล หนมพานช, 2542, หนา 8) แตเหตททกสงคมมกจะแบงกลมชนชนออกเปน 2 ชนชน คอ 1) ชนชนปกครอง ผเปนเจาของปจจยการผลตและผลผลตดวยกลวธทางเทคนคทซงเปนชนกลมนอยในทกสงคม และ 2) ชนชนใตปกครอง ผซงใชแรงงานในการผลตทงเครองบรโภคและอปโภคซงเปนคนกลมใหญในทกสงคม ดวยแนวคดของมารกทแบงชนชนไวเพยง 2 ชนชนหลกๆ นน เปนเหตใหเขาเหมารวมถงชนชนทกระจดกระจายไมเปนกลมกอนระดบกลางเขารวมกนกบชนชนใตปกครองหรอแรงงาน แตเขากลาวไววา สงคมใดกาวลวงเขาสความทนสมย


เชงนวตกรรม สงคมนนยอมใหก าเนดชนชนใหมขนกลาง เรยกวา ชนชนนายทนนอยซงมฐานะเชงโครงสรางทางชนชนในสงคมตรงกลางระหวางนายทนและแรงงาน โดยมกลวธใชแรงงานดวยสมองและมรายไดเปนรอบเดอนซงปราศจากความมงคงและไมไดรบประโยชนจากชนชนของตน ภายหลงจงถกกระแสสงคมบบใหตองสละชนชน บางกลมแฝงตวเขากบชนชนนายทนและบางกลมแฝงตว เขากบชนชนแรงงาน จงมโอกาสเขารบสวนแบงผลประโยชนจากทงชนชนสงและชนชนกรรมาชพ (จรรยา จรชยวาณช และพจณย ศรอกษรศาสตร, 2519, หนา 47-50; วรวทย เจรญเลศ, 2536, หนา 128-129; ปรชา เปยมพงศสานต, 2536, หนา 71 อางถงใน ภทรมน ขวญเนยม, 2546, หนา 20-22) 4. ชนชนกลางในทศนะส านก เวเบอเรยน

เปนททราบกนโดยทวไปวาทฤษฎระบบของแมกซ เวเบอร ไดกอใหเกดส านกคดกลมส าคญๆ ขน โดยเฉพาะแนวคดชนชนกลางของส านกเวเบอเรยนไดวเคราะหชนชนจากสถานภาพ อ านาจ และกลม ผลทไดคอส านกนสรปวาชนชนกลางคอ กลมชนทอยตรงกลางของโครงสรางทางสงคมทจดแบงเปนชนสง ชนต าตามสถานภาพทปรากฏจรง แตชนชนกลางกลมนไมไดครอบครองปจจยการผลตจงมรายไดพอๆ กบชนชนแรงงาน โดยมบทบาททางการตลาด บทบาททางการเงน และบทบาทของสถานภาพ ภายใตทศนะแหงจตส านกทแยกนายทน แรงงาน และกลมตนออกจากกนอยางสนเชง การด าเนนชวตของแตละกลมจงมเอกลกษณเฉพาะตนเปนอสระ แตระบบทนนยม

สมยใหมมอาจปฏเสธหรอผลกดนชนชนกลางออกไปจากโครงสรางของสงคมได กลบตองพ งพาชนชนกลางในการขบเคล อ นระบบเศรษฐกจทนนยม (จมพล หนมพานช, 2542, หนา 8) ในภาพกวางๆ ชนชนกลางจงมนยามของตนวาเปนผ มกรรมสทธ อาชพ อ านาจหนาท ท เรยกวาสถานภาพทางสงคม และรปแบบการใชชวต บคลกตามจตวทยา คณคาจตวญญาณ ทเรยกวาแบบแผนวฒนธรรม ดวยกรอบดงกลาวส านกเวเบอเรยนจงไดสรปลกษณะของชนชนกลางไววา เปนบคคลทอยในแวดวงอาชพ White-Collar Employee (ลกจาง/พนกงานออฟฟศ) ซงจดอยในกลมแรงงาน ทลงมอท างานเอง กบ ควบคมการท างาน แตไมไดครอบครองปจจยการผลต อยางไรกตามชนชนกลางมแหลงทมาของระดบรายไดมนคงจากอาชพและความกาวหนาในหนาท การงาน (อาชพ) ซงเปนผลของความสมพนธในระบบ งานและความสมพนธจากการบงคบบญชาอนเปนต าแหนงงานและความกาวหนา เพอยกฐานะเกยรตยศและศกดศรในสงคม (ปรชา เปยมพงศสานต, 2536 อางถงใน ภทรมน ขวญเนยม, 2546, หนา 27) ทวาผลงานทเวเบอรไดกลาวถงชวงชนทางสงคมนนแบงตาม 1) ชนชน (Class) อาศยมตดานเศรษฐกจเขาไปใหค านยาม มทรพยสน (Property) เปนเสนแบง ชวงช นทางส งคมพ จารณาจากทรพยส น ผล ประโยชน และพลงอ านาจเชงเศรษฐกจ ปจเจกบคคลมองคประกอบเหลานในระดบเดยวกนจดเปนชนชนเดยวกน 2) สถานภาพ (Status) อาศยมตดานสงคมทปรากฏเปนเกยรตยศ (Prestige) เปนเสนแบง ปจเจกบคคลใดๆ ครองเกยรตยศ ศกดศร และฐานะการด าเนนชวตใน


ระนาบเดยวกน ถอวามสถานภาพเดยวกน และ 3) กลม (Party) อาศยมตดานการเมองเชงอ านาจ (Power) มาเปนเครองมอทางการเมอง อ านาจทแตกกนมกมาจากการรวมกลมทมพลงตางกน ทงยงอาจใชเปนแรงเสรมพลงเพอเรยกหาระดบช นและสถานภาพทางส งคมได (Weber, M., 1966 อางถงใน กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 12) 5. แนวคดชนชนกลางเชงประวตศาสตร

ใชวาชนชนกลางจะถอก าเนดขนตามแนวคดของนกคดส านกตางๆ ทางสงคม หากแตการสงเกตการณทางประวตศาสตรความเปนมาของมนษย พอจะเหนพฒนาการทางสงคม การเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรม สญลกษณ และจตส านก ทซงไดจ าแนกมนษยออกเปนกลมๆ แตกตางกน โดยพฒนาการถอก าเนดผานสงคมบรรพกาล สงคมทาส สงคมศกดนา และสงคมอตสาหกรรม (ทนนยม) ยคนเองทใหก าเนดชนชนกลางอยางชดเจนอนไดแก กลมปญญาชน กลมขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ กลมลกจาง กลมนกธรกจ ผบรหาร และผจดการ (จมพล หนมพานช, 2542, หนา 8) อยางไรกตาม ประเดนการพจารณาชนชนกลางตามประวตศาสตรพอแยกแยะไดว า 1) ชนชนกลางมความหลากหลาย โดยมตวตนอยจรงในสงคมไมวาจะเปน พวกขาราชการ บรรดาลกจางของรฐและเอกชน เหลาปญญาชน ผประกอบการสวนตว นกบรหาร และผจดการ 2) ชนชนกลางของพฒนาการทางประวตศาสตร เกดจากเงอนไขการตอสแยงยงทรพยากรและผลผล ต ในร ฐ พร อมจะรวมต ว เ ร ยกร อ งผลประโยชนจากผมอ านาจและสลายตวงายเมอ

ไดผลตอบแทนทนาพอใจ สถานภาพมกเกดจากความสมพนธระหวางผมอ านาจเหนอตนและกลมผดอยสถานภาพในสงคมกวาตน และทส าคญชนชนกลางไมถอวาตนเปนผใชแรงงานหรอชนชนกรรมาชพ และ 3) โลกทศนสวนตวและกลม อนเปนแรงขบจากการเมอง จตส านก สญลกษณ และวฒนธรรม เพอออกจากการควบคมของกลมอ านาจเดม โหยหาอสรภาพการด าเนนชวตและสมบตจากการประกอบการโดยปราศจากการครอบง าใดๆ ดวยอทธพลและพลงอ านาจกดทบ (ปรชา เปยมพงศสานต, 2536 อางถงใน กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 16-17) อยางไรกตามในทกแนวคดถอวาชนชนกลางเกดขนแลวในโลก เพยงแตใชคนละแนวคดในการอธบายการเกดขนและการมอยของชนชนกลางแตกตางกน ชนชนกลางไทยเชงประจกษ

1. นยามชนชนกลางไทย ในทางรฐศาสตรตามแนวคดของ

อรสโตเตล ไชยรตน เจรญสนโอฬาร (2544, หนา 244) วเคราะหวา “ชนชนกลาง” ปรากฏตวขนกอนการปฏวตเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 ยงดวยรอยตอชวงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ชนชนกลางยงปรากฏตวเปนคลนกระแสหลกในสงคม ดวยอดมการณทางการเมอง 2 แบบ ไดแก 1) แบบมารกซสม คอ กลมนกหนงสอพมพ และ 2) แบบเสรนยม ไดแก พอคา และนกธรกจ โดยทงสองกลมไดรวมกนเคลอนไหวเพอใหเกดการเปลยนแปลง ทางสงคมและการเมอง (ศรพร ยอดกมลศาสตร,


2538 อางถงใน นารวรรณ กลนรตน, 2550, หนา 39) ส าหรบแนวคดมารกซสต ฉตรทพย นาถสภา (2524 อางถงใน ปาราวต โอบออม , 2555, หนา 22) กลาวถง “ชนชนกลาง” วา เปนการใชในบรบททเปนกลางๆ เพอเรยกพวกกระฎมพหรอนายทน ผซงมทรพยสน เปนเจาของทน มความสามารถจางแรงงาน เพอมาประกอบการอนกอ ให เกดผลผลตท สร างสวนเกนหรอผลก าไร สวนแนวคดแบบเวเบอ-เรยน เสนห จามรก (อางถงใน ปาราวต โอบออม, 2555, หนา 24) เหนวา “พนฐานทแสดงวา คนๆ หนงเปนสมาชกของชนชนกลางนน หาไดอยในฐานะของเขาในโครงสรางล าดบชนทางสงคมไม หากแตอยททศนคตของเขาตอสงคมมากกวา เชนถาเขามงมนทจะกาวไปสฐานะทดขนในวงสงคม เขาผนนกนบเปนชนชนกลาง แตเมอใดกตามทเขายตทจะแสวงหาฐานะทดขนและคอยมงมนแตจะด ารงฐานะทมอย เมอนนเขากไมใชสมาชกของชนชนกลางอกตอไป หากแตไดกลายเปนชนชนบนหรอชนชนอภสทธเพราะพวกเขาไดกลายไปยดมนอยกบอภสทธและขอจ ากดหวงหามมากกวาการเปลยนแปลง” ในแนวคดเชงประวตศาสตรนครนทร เมฆไตรรตน (อางถงใน ปาราวต โอบออม, 2555, หนา 24) ใหทศนะวา ชนชนกลางเปนกลมสงคม อยนอกระบบราชการสวนใหญอยในเขตเมองหลวง เดมมกเรยกวา “กระฎมพ” เหตเพราะเปนผประกอบอาชพรบจางและวชาชพอสระ โดยมพลวตทชดเจนภายหลงสงครามโลกครงท 2 ทคนชนกลางไดคลคลายไปเปนชนชนนายทน ซงเปนชนชนเจาสมบตในระบบเศรษฐกจแบบทนนยม และเปนชนชน

อนๆ ในอกหลายลกษณะ ซงเปนแนวคดกลมเศรษฐศาสตรการเมองแนวประวตศาสตรดวย

2. ลกษณะชนชนกลางไทย ประวตศาสตรไทยกลาวถงชนชน

กลางตงแตสมยอยธยาตอนปลาย เมอพฒนามา ถงยครตนโกสนทรตอนรชกาลท 3 ทรงใชนโยบายเปดประเทศในระบบการคาเสร เพอสนบสนนการเตบโตดานเศรษฐกจ (นธ เอยวศรวงศ, 2538, หนา 131) ครนเมอป พ.ศ.2510 สงคมไทยไดใหก าเนด “ชนชนกลางอยางชดเจน” และเปนทยอมรบโดยทวไป ทซงเปนแรงผลกดนของระบบการเศรษฐกจขยายตวตามแผนประเทศ สงผลใหเกดภาคเอกชนทมก าลงการผลตทางอตสาหกรรมและการเงน เปดโอกาสใหผมความสามารถเขาด ารงต าแหนงผบรหารทใสใจพนกงาน ภาคเอกชนจงสรางความมนคงทางอาชพ ค าตอบแทน และสวสดการ ผนวกกบภาครฐขยายบรการใหหลากหลายตอประชาชนทกกลม โดยรฐเหนวาปจเจกบคคลควรมโอกาสเขาถงแหลงงานทงในภาครฐและเอกชน ซงเปนการเชอมโยงการแพรกระจายแลกเปลยนทางวฒนธรรมกบชาตตะวนตก ทซงปรากฏอยในสงคมอเมรกนและญปนวาเปนสงคมทมชวตชวา กลมชาวไทยทไดสมผสกบลกษณะสงคมดงกลาวจงลอกเลยน แบบทงจงใจและไมจงใจ อนมแรงผลกดนคอการศกษา โดยทความส าเรจทางการศกษาทรฐมอบใหเปนชองทางผลกดนขนสความส าเรจทสงขน ผนวกกบการโหยหาคณภาพชวตทพงปรารถนาอนมเกยรตยศและศกดศร และสามารถยกระดบตนเองขนสชนชนกลางในสงคมไทยไดอยางชอบธรรม (จร วจตรวาทการ,


2528 อางถงใน จมพล หนมพานช, 2542, หนา 9-10) โดยทนธ เอยวศรวงศ (อางถงใน เสนย กลนกลา, 2539, หนา 38) ไดกลาวถง ชนชนกลางไทยไววา เปนกลมชนทอย ในประเภทสาขางานหลกๆ ดานธรกจ ทสรางความเจรญกาวหนามนคงและมงคงดวยระบบตลาดยคทนนยมใหม และดานผบรหารองคการและพนกงานคอปกขาว เขาสระบบจางงานดวยความเชยวชาญเฉพาะสาขา เปนทตองการของบรษทขนาดใหญ ขนาดกลาง หรอบรษทเกดใหม อนสามารถสงเสรมความส าเรจทงตอหนวยงาน หนาทการงาน และคณภาพชวต อนง จอหน เรยนอร (John Raynor, 1970 อางถงในเสนย กลนกลา, 2539, หนา 32-34) ไดแบงชนชนกลางในองกฤษ ออกเปน 3 ลกษณะ คอ 1 ) ชนชนกลางระดบส ง (High-Middle Class) 2) ชนชนกลางระดบกลาง (Middle -Middle Class) และ3) ชนชนกลางระดบลาง (Low-Middle Class) โดยใชตวแปรทางสถานการณดานตลาด ดานการท างาน และดานสถานภาพ เปนตวก าหนดแยกแยะอาชพและระดบของชนชนกลางดวยกนเอง ส าหรบสงคมไทย อนสรณ ลมมณ และคณะ (Anusorn Limmanee, ed. al, 2001 อางถงใน มนเราะฮ ยด า, 2555, หนา 28) กไดจ าแนกชนชนกลางไทยออกเปน 3 กลม ไดแก 1) ชนชนกลางเกา (Old middle class) คอ กลมกระฎมพนอย (Petty bourgeoisie) อนไดแก พอคา เจาของธรกจขนาดเลก และธรกจครอบครวขนาดเลก 2) ชนชนกลางชายขอบ (Marginal middle class) คอ กลมงานเสมยน กลมงานคอปกขาวระดบลาง ผเชยวชาญ กงผเชยวชาญ (Semi Professional) ผชวยผ เชยวชาญ (Associate

Professional) และกลมนายจางบรษทขนาดเลก และ3) ชนชนกลางใหม (New middle class) คอ กลมท มความเชยวชาญในการบรหารจดการ กลมคอปกขาวระดบสง นกธรกจ และนกบรการสงคม ทวาในงานศกษาของวระศกด สาเลยยกานนท (2518 อางถงใน จ าลอง พรมสวสด, 2554, หนา 46) ไดแบงชนชนกลางไทยออกเปน 2 ประเภท คอ 1) ชนชนกลางเกา ไดแก พวกกระฎมพและนายทน และ2) กลมคอปกขาว อนได แก ปญญาชน ข าราชการ พนกงานของรฐและเอกชน และนสตนกศกษา ดงนนในบทความน จงเหนวาควรจดเปน 3 ระดบ ดงน 1) ชนชนกลางเกา (Old middle class) อาจเรยกวากลมกระฎมพนอย (Petty bourgeoisie) ไดแก พอคา และนายทน ท มฐานะทางสงคมกอนการเปล ยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2547 มความมง มนฉกฉวยโอกาสในความกาวหนาทางชนชนเพอยกฐานะตนในสงคม ด าเนนการเพอรงสรรคประโยชนตนมากกวาสวนรวม หลายยคการตอสทางการเมองมกสมคบคดกบผน าปกครองเผดจการ แสวงหาผลประโยชน (วระศกด สาเลยยกานนท, 2518 อางถงใน จ าลอง พรมสวสด, 2554, หนา 46) ชนชนกลางเกามกอยในแวดวงนกกฎหมาย นกสถาปตยกรรม นกวศวกรรม และนกวทยา-ศาสตรซงเปนผมวชาชพระดบสง สวนสถาปนก คร พยาบาล นกดนตร และบรรณารกษจดเปนผมวชาชพระดบลาง (John Raynor, 1970 อางถงใน เสนย กลนกลา, 2539, หนา 32) ในขณะท ใจ องภากรณ (2550 อางถงใน อสมา หวง-กหล า, 2553,หนา 29) กลบกลาวถงชนชนกลางเกาวา “เปนเกษตรกรรายยอย ชาวนา และ


ผประกอบการรายยอย” ทงยงกลาวอกวา ก าลงตกอยในภาวะลมสลายโดยกลมทมทนนอยจดจางงาน กลมอนๆ กสลายกลายเปนชนชนกรรมมาชพในโรงงาน บางกลมเปดรานประกอบการตามเมองใหญหรอแมแตรมถนน และบางกลมเขาสชนชนกรรมาชพคอปกขาว

2) ชนชนกลางชายขอบ (Marginal Middle Class) หรอกลมธรกจ (Business Group) กล มน เ ป นน ก ธ รก จ ม สถานภาพแตกตางกนตามลกษณะของการประกอบการ (กจการ) โดยครอบครองทดนเปนทรพยสนสวนตว แลวด าเนนธรกจรานอาหารและเปนเ จ าของธ รก จ ร ายย อย แต บา งกล ม เป น นกบรหารหรอผจดการในโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ ทงทเปนบรรษทของประเทศและบรรษทขามชาต หรอในองคกรของรฐและเอกชน เชน ผบรหารในระบบราชการ ผบรหารกจการธนาคาร และบรษทคคาขามชาต (John Raynor, 1970 อางถงใน เสนย กลนกลา, 2539, หนา 32)

3) ชนชนกลางระดบลาง (ชนชน กลางใหม) (Low-Middle Class) หรอกลมคอปกขาว (White collar Group) กลมนอาจเรยกอกชอหนงวา กลมคอปกขาว เปนกลมทมบทบาทและฐานะทางสงคมอยางเจนทปรากฏใหเหนเปนปกตทวไป นกวชาการไทยไดจดใหชนชนกลางระดบลางนประกอบไปดวย 4 กลมสถานะอาชพคอ 1) กลมปญญาชน ไดแก อาจารยในมหาวทยาลย นกวชาการ นกเขยน และนกหนงสอพมพ โดยกลมเหลานมฐานะทางเศรษฐกจปานกลางบาง ระดบดบาง มกมอทธพลทางความคดทตองการใหสงคมเปนไป

ตามแรงผลกดนดวยวาทกรรมหลากชด ดวยชดความคดเชงอดมคตอยางเสร จงมกไดรบความสนใจจากกลมชนในสถานะอนๆ อยเสมอ สรางความนาเชอถอและนานบถอในสงคมคอนขางสง แตบางกลมอาจนยมฝายซายหรอขวาอยางชดเจนและรนแรง (ทางความคด) 2) กลมขาราชการ ไดแก ทหาร ต ารวจ และขาราชการพลเรอน โดยกลมนมอ านาจบารมเนองจากไดสรางคณประโยชนตอผปกครอง มได เปนเจาของปจจยการผลต แตมรายไดจากระบบเงนจายรายเดอน จงถกมองวามโลกทศนโนมเอยงไปทางอนรกษนยมและอ านาจนยม และพรอมทจะตอบสนองทางการเมองเชงอ านาจจากผปกครอง 3) กลมพนกงานเอกชน ไดแก พนกงานรฐวสาหกจ พนกงานบรษท และพนกงานหางราน เนองเพราะเปนผทมสวนไดเสยตอระบบงานแบบนายทน (ทนนยม) ทศนคตจงลวงล าไปทางเสรนยมมงเนนความ กาวหนาในอาชพและความส าเรจของชวต และ 4) กลมนกศกษามหาวทยาลย ไดแก กลมทเขาศกษาตามฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ระหวางศกษาสวนใหญมชวตสะดวกสบายจากการอดหนนทางการเงน เมอส าเรจการศกษา โอกาสในการเขารบราชการ พนกงานรฐวสาหกจ หรอพนกงานเอกชนยอมมโอกาสสง เพราะใชฐานความรความสามารถเปนเครองมอเขาสระบบการจางงาน ซงอาจน าไปสการเรยกรองทางการเมองจนเกดการเปลยนแปลงในระบอบหรอขวการปกครองกเปนได (วระศกด สาเลยยกานนท, 2518 อางถงใน ภทรมน ขวญเนยม, 2546, หนา 54) และสอดคลองกบใจ องภากรณ (2550 อางถงใน อสมา หวงกหล า, 2553, หนา 29) ทกลาววา ชนชนกลางใหมคอกลมคนทเปน


พนกงานลกจางบรษท ด ารงต าแหนงผบรหารทนายทนเจาของบรรษทวาจาง เพอบรหารองคการเอกชนทงระดบผจดการ ผบรหาร หรอพนกงาน แตกเปนเงอนไขส าคญตอความส าเรจหรอลมเหลวของบรรษทไดเชนกน

ชนชนกลางกบประชาธปไตยไทย

1. พฒนาการชนชนกลางไทยในกระแสประชาธปไตย

ประชาธปไตยถกจ าแนกออกเปน 3 ทางเลอก ไดแก 1) ประชาธปไตยทสรางคณคาสทธเสรภาพ การประนประนอมผลประโยชนระหวางปจเจกบคคลในฐานะพลเมอง 2) ประชาธปไตย ทเคารพสวนรวมเพอเอกภาพของชาต ซงรฐกมอ านาจการรวบรวมความเปนหนง และ 3) ประชาธปไตยทเนนการปรกษาหารอเชงกระบวนการ ทพลเมองผซงไดรบหลกประกนส ท ธ เ ส ร ภ าพข น พ น ฐ า น แ ล ว ส า ม า ร ถแลกเปลยนความคดเหนทางการเมองเชงกาวหนาได เพอใหเขาถงเนอหาสาระการตดสนใจทางการเมองตามหลกนตรฐ เพอใชเปนหลกประกนตอรองการตดสนใจสาธารณะทองกฎหมายรฐ และเพอเปนพลงตรวจสอบสถาบนตามกฎหมาย ทตดสนใจกระทบกระทงพล เ ม อ งท ง เ ป นก ารส วนต ว แล ะ ใน นามสาธารณชน (พชญ พงษสวสด , 2550, หนา 169) แมวาการปฏรปประเทศในสมยรชกาลท 5 ทพยายามปรบปรงขบเคลอนสยามใหสมสมยเยยงย โรป ทวาชนชนกลางยง มได มสวนทางการเมองอยางแทจรงเพราะขอจ ากดของระบอบการปกครอง ท าไดเพยงกราบบงคมทลขอเสนอดานการเมองการปกครองเทานน

(จมพล หนมพานช, 2542, หนา 15) ครนเมอกระแสลทธประชาธปไตยทก าลงเฟองฟทวโลก สงมาถงคณะขนนางชนผใหญ ผปกครอง และปญญาชนสยามอยางมากลนทงในและนอกระบบราชการ บางชนชมและเสยดสตามสถาน-การณจรงยคนนวา “สยามเปนประเทศเอกราชประเทศเดยวในโลกทยงไมมรฐธรรมนญ” (พระยานตศาสตรไพศาลย, 2475 อางถงใน ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต, 2534, หนา 9) ครนลวงมาถงกลางปพทธศกราช 2475 เกดคณะราษฎรจากการรวมตวของคณะขาราชการทหารบก ทหารเรอ และพลเรอน ซงไดรบกระแสการปกครองแนวใหม ในส งคมตะวนตก โดยคณะราษฎรถอก าเนดจากนกเรยนไทยในตางประเทศ สมพนธภาพระหวางคนไทยในตางแดนโดยนกเรยนสายทหารและสายพลเรอนไดแสดงเจตนารมณกอตงคณะราษฎรขนในป พ.ศ.2469 โดยหวงเพยงเปลยนสยามใหเปนระบอบธรรมนญ ตอมาไดท าการปฏวตยดอ านาจเปลยนแปลงการปกครองในสยามไดส าเรจ (ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต, 2534, หนา 13) พรอมทงไดประกาศใหพลเมองสยามสมครเปนสมาชกคณะราษฎร ซงชนชนกลางกไดเสนอตวเขาเปนสวนหนงในการปฏรปการปกครองประเทศในฐานะราษฎรสยามและในฐานะสมาชกคณะราษฎร แตจะดวยเงอนไขใดมทราบคณะราษฎรจงมค าสงหามจดตงพรรคการเมอง บางวเคราะหวาเพราะกระแสชนชน กลางเปนกลมใหญในขณะนน (กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 18) แตการปฏวตหวงสรางประชา- ธปไตยใหเบงบานในสยาม ยอมตองมการขบ เคลอนเรยกรองประชาธปไตยเปนระยะซงกระท าโดยชนชนกลาง ผอาจหาญสรางวาท


ก ร รมแห ง อ ส รภ าพต อพล เ ม อ ง อ น เ ป นเจตนารมณแรกเรมของคณะราษฎร ความคดเหนทางการเมองไดถกผลตซ าและหลาก หลายชดความคดผานปญญาชนคนชนกลาง นยหนงเพอผลกดนชนชนตนเขาสต าแหนงทางการเมอง ซงจะสามารถก าหนดทศทางการขบเคลอนวถทางพฒนาประเทศใหสอดคลองกบระบบทนนยมทกลมตนก าลงไดรบอยางเฟองฟ (ธชวฒ จาดบนดสถ, 2551, หนา 34) เมอแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบแรก พ.ศ.2504 อบตขน สงผลใหเกดความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ ชนชนกลางในสงคมไทยจงขยายตวอยางรวดเรว เปนเหตให ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช ตองการควบคมการเปลยนแปลงดงกลาวใหอยในกรอบ “ความเปนไทย” ซงรวมถงแนวคด “การปกครองแบบไทย” ดวยการขยายแนวคดดงกลาวสชนชนกลาง ซงเปนคนรนใหมในสงคมไทย ทจะกลายเปนก าลงหลกในการขบเคลอนสงคมไทยตอไปในอนาคต ทงนมงเปาไปทนกศกษาในมหาวทยาลยระดบตางๆ ผานงานเขยนทไดรบการตพมพเผยแพรอยางตอเนองและกวางขวาง โดยทแนวคดเหลานถกผลตซ ามาถงปจจบน สงผลให ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช มอทธพลสงในวงวชาการ ในหมนกศกษา และชนชนกลางไทย การทคนกลมนมประสบการณทางการเมองนอย และมคตเรองการปกครองตนเขน ผนวกกบการมประสบการทดกบการปกครองยค “จอมพลสฤษด ธนะรชต ” ผ ซ ง เปนผน าในอดมคตภายใตการปกครองแบบไทย ท าใหชนชนกลางถกครอบง าจากค าอธบายกลอมเกลาของ ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช ไดอยางแยกยลลกซง (อนวช จนทร-หงษ, 2558) ครนเมอการพฒนาเศรษฐกจไทย

สมยพลเอกเปรม ตณสลานนท เปนนายก รฐมนตร ทไดวางพนฐานการคาและลงทนจากตางชาต กระทงลวงเขาสสมยพลเอกชาตชาย ชณหะวณ การขยายตวของเศรษฐกจไทยนบวนยงเฟองฟ อนเนองมาจากการเมองและเศรษฐกจโลกและเอเซยก าลงขยายตว สงผลใหเกดขาวคราวการคอรปชน (Corruption) ทขยายตวเชนกน ถงขนถกเรยกวา “บฟเฟตคา-บเนต” อนน ามาสความไมพอใจตอชนชนกลางและประชาชนสวนใหญในเมอง (สดา สอนศร, 2544, หนา 8) กอนหนานนชนชนน ากลมหนงไดรวมกนจดตงพรรคประชาธปตย ขนเมอวนเสารท 5 เมษายน พ.ศ. 2489 ภายหลงไดก าหนดใหวนท 6 เมษายน พ.ศ. 2489 เปนวนกอตงพรรค เพอใหตรงกบวนจกรอนเปนวนมงคลของไทย (พรเทพ เตชะไพบลย, 2554, หนา 2-3) จากนนมาพรรคประชาธปตยถอวาเปนตวแทน/สญลกษณของชนชนกลางไทย ทยดโยงการบรหารและการด าเนนงานดวยระบบราชการเปนส าคญ ซงถอวาเปนพรรคการเมองทยาวนานอนดบ 1 ของไทย และเปนอนดบ 2 ของเอเชย (68 ป ทพรรคประชาธปตยตอง “เปลยน”, 2558)

ทงนจากสถตการเลอกต ง 6 คร งทส าคญลาสดตงแตการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรเปนการทวไป พ.ศ. 2544 ถง 2557 พรรคไดคะแนนเลอกตง คอ ผลการเลอกตงสมาชกสภาผ แทนราษฎร พ.ศ. 2544 ได 7 ,610 ,789 คะแนน ส วนผลการเล อกต งสมาชกสภาผ แทนราษฎร พ.ศ. 2548 ได 4,018,286 คะแนน ส าหรบผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2549 คว าบาตรการเลอกตง และมผลเปนโมฆะ ในขณะทผล


การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2550 ได 14 ,084,265 คะแนน สวนผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. 2554 ได 11,433,762 คะแนน ส าหรบการเลอกตงครงลาสด พ.ศ. 2557 คว าบาตรการเลอกตง และมผลเปนโมฆะ (พรรคประชาธปตย, 2558) ทงนเงอนไขการเลอกตงแบบบญชรายชอ ถอเปนชองทางในการแสวงหาชนชนกลางกลมนกธรกจทสนบสนนพรรค เพอเขารวมกจกรรมทางเมอง (พชญ พงษสวสด , 2550, หนา 38.) แมแต ศ.ดร.เกรยงศกด เจรญวงศกด (2551, หนา 58) ยงกลาววา “...พรรคประชาธปตยมฐานคะแนนเสยงจากชนชนกลางในเมอง ทหาร และกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย ซงถอเปนฝายตรงขามกบพรรคพลงประชาชน โดยไดรบคะแนนเสยงในการเลอกตงแบบสดสวนป 2550 จ านวน 12 ลานเสยง” ตวเลขจรง คอ 12,845,257 คะแนน (สรปผลเลอกตงทวประเทศ, 2550) ทเหนไดชดคอการเลอกตงผวากรงเทพมหานคร พ.ศ.2556 ระหวาง ม.ร.ว.สขมพนธ บรพตร กบ พล.ต.อ.พงศพศ พงษ เจรญ อนเปนสญลกษณการแข งขนระหวาง 2 ความคด ทซงสลกษณ ศวลกษณ (2559) ผเปนปญญาชนสยาม ไดแสดงทศนะไวชดเจนวา จะดชวอยางไรกตามชาวกรงเทพ มหานครตองเลอก ม.ร.ว.สขมพนธ บรพตร เปนผวากรงเทพมหานครอกครง อยางนอยกเพอแสดงจดยน และตอตานกระแสความนยมของผสมครจากพรรคเพอไทยอนเปนสญลกษณของระบอบทกษณ ซงเปนระบอบทเลวราย และก าลงครอบง าสงคมไทย” โดยทชนชนกลางเมองโนมไปยดมาตรฐานประชาธปไตยแบบตะวนตก ทมองวาแทจรง/ถกตองในทศนะของ

ตนผานโลกทศน 2 แบบ คอ 1) พรรคการเมองและนกการเมองตองยดถอความสามารถดานคณธรรม นโยบาย และอดมการณ ในการขบเคลอนประเทศชาต และ 2) ในการลงคะแนนเสยงของประชาชน ตองตงอยบนพนฐานดานวจารณญาณในฐานะปจเจกชน ตองไมถกควบคมดวยอ านาจใดๆ เชน ความผกพน หนบญคณ อามสสนจาง เปนตน (อเนก เหลาธรรมทศน, 2556, หนา 7-8)

2. ความสมพนธระหวางชนชนกลางกบชนชนน า

ภายใตกระแสการเรยกรองและคงไวซงประชาธปไตยทวโลก ชนชนกลางเปนกลมทมบทบาทอยางยงตอการเรยกรองประชาธปไตยจากกลมผปกครองเดม (เผดจการทหาร) หาก แตกระบวนการนยงใชไมไดกบชนชนกลางไทย ทมลกษณะความสมพนธใกลชดแนบแนนกบผปกครองเดม (เผดจการทหาร) โดยรบสวนแบงทางวฒนธรรมจากผปกครองมาปรบใชกบชวตใหเปนไปตามจารตศกดนานยมมากกวาเกษตรนยม มความสนใจแตกระแสโลกาภวตนอนเปนแรงขบเคลอนการพฒนาใหเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน เพอสรางโอกาสความมงคงทางทรพยสนเฉกเชนผปกครอง โดยอาศยเครอข ายความสมพนธพ นฐานจากจารตประเพณเดมสวนตวซงมใชพนธะสญญาเชงกฎหมาย ทซงไมโยงใยโลกทศนความเปนประชาธปไตยเนองจากขาดอดมการณแรกเรม หากแตมฐานอ านาจอยททน (เงน) และอ านาจบารมเปนส าคญ โดยปราศจากปรชญาคมครองทรพยสน อ านาจ และสงเสรมประชาธปไตยใหกาวหนา (นธ เอยวศรวงศ อางถงใน จมพล หนมพานช, 2542, หนา 12) ดวยอตสาหกรรม


ธรกจการคาของประเทศทเนนทนจดตงสงออก เศรษฐกจไทยจงเรมขยายตวขนอยางตอเนองแมจะเปนวงแคบๆ เฉพาะกลม แตสถานการณการเมองทปราศจากเสถยรภาพเกดความ ตงเครยดและขดแยงระหวางกลมตางๆ ในสงคม รฐบาลท าไดเพยงเจรจาตอรองและ อ าพรางซอนเรนความตองการของประชาชนไวในทมดเทานน ชนชนกลางอยในฐานะคกรณของผมอ านาจรฐโดยกลมตนกมผลประโยชนทางการเมองในฐานะนกการเมอง นกธรกจ และผประกอบการ ทตนมกมสถานภาพทางสงคม ต าแหนง และอ านาจเหนอกวาชนชนกรรมาชพเรอยมา (ปรชา เปยมพงศสานต, 2536 อางถงใน กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 18) ทซงยนยนตลอดระยะเวลาแหงการเกดขนของประเทศตางๆ ทวโลกรวมทงประเทศไทย ทมจ านวนหยบมอเดยวแตกลบมอ านาจเหนอคนสวนใหญทงประเทศ ผานการใชอ านาจทางการเมอง 2 แบบ คอ 1) ระบบขาราชการมอ านาจรวมกบนายทนบางกลมรบใชกนและกน ควบค มบรหารก จการในประ เทศ แต ไ มสน บ สน น แนวทางก า รปกครอ ง ร ะบอบประชาธปไตย และ 2) รปแบบการเลอกตงจากประชาชนตามรฐธรรมนญและเปนรฐบาล แตบางชวงของเหตการณทางการเ มองกลบกลาวหาวา คดโกงซอสทธขายเสยง ผานแวดวงสาธารณชน สอทกประเภท และองคกรตางๆ ทกลมเหนวาเปนเครอขายตน (บญทน ดอกไธสง, 2552, หนา 5-6) 3. ความสมพนธระหวางชนชนกลางกบชนชนลาง

การพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เกดการขยายตว

ทางเศรษฐกจและความมนคงร ารวยแกรฐและผประกอบการอยางนาพอใจ แตกไดทงระยะ หางระหวางคนรวยกบคนจนชดเจน ยงแลวภาคการเกษตรยงประสบปญหาการครองชพ หลายก ล ม ใ น ท ก ภ ม ภ า ค เ ข า แ ส ว ง ง า น ภ า ค อตสาหกรรมในเมองหลวงในฐานะกรรมาชพ ทซงคาตอบแทนยอมเกดจากแรงงานเปนส าคญ เมอวกฤตเศรษฐกจเกดขนในแตละครงน าความทกขยากแสนเขญมาสผขายแรงงาน การรองขอรฐบาลและผประกอบการธรกจใหเรงชวยเหลอมกถกมองขาม แมแตประเดนเรยกรองของชนชนกลางยงมเงอนไขแตกตางจากชนชนลาง (กรรมาชพ) ทยดถอความเปนอยดานปากทองและผอยเบองหลงเปนหลก จงไมแสดงออกตอการมสวนรวมทางการเมองรวมกบชนชนกลาง เวนแตมเงอนไขจากเศรษฐกจและคาครองชพ ยงตอกย าใหความเชอ คานยม และทศนคตของทงสองชนชนแตกแยกทางความคดอยางเหนไดชด ผนวกกบชนชนลางมโลกทศนทางการเมองแบบคบแคบและแบบไพรฟา (ธชวฒ จาดบนดสถ, 2551, หนา 36-37) 4. พฤตกรรมชนชนกลางตอการสงเสรมประชาธปไตย

ชนชนกลางระดบลางหรอกลมคอปกขาว (White collar Group) เปนกลมทมความหลากหลายในสาขาอาชพ โดยเฉพาะเสรปญญาชนทมเปนจ านวนมากในองคการส าคญของสงคมไทย ทงทเปนคณาจารยมหาวทยาลย นกวชาการ นกเขยน นกหนงสอพมพ และนกศกษา ผซงถกคาดหวงวามอดมการณและความคดกาวหนา โดยมบทบาทเรยกรอง สงเสรม และสนบสนนประชาธปไตยผานเสนทางการตอสทางการเมองเรอยมา อนมเหตการณ 14


ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 ตลอดจนเหตการณพฤษภาทมฬ 2535 เปนประจกษแกทงชนชนปกครองและชนชนลางถงพลงและจตวญญาณการตอสของชนชนกลาง (ระดบลางหรอกลมคอปกขาว) จากความเจบปวดอยางแสนสาหสของนกตอส อสระชนกลมนไดผลตชนชนกลางสายคอปกขาวผส านกในการสทธป ร ะ โ ย ช น ท า ง ก า ร เ ม อ ง ผ า น ม ร ร ค ว ธประชาธปไตยในรนตอมา คอ นกธรกจ นายธนาคาร ลกจางบรษทเอกชน หางราน และบรรดาพนกงานรฐและเอกชน ตางแสดงจดยนและเรยกรองการเมองทชอบธรรมตรวจสอบได ผลประโยชนตองเปนของสมาชกของรฐอยางเหมาะสม จงคาดหวงไดวาปญญาชนและผทยกย อ งตนเปนชนช นกลาง มความสตยท จ ะสรางสรรคประชาธปไตยใหหยงรากฝงลกในสงคมไทยโดยเรว (กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 26) วกฤตการณการเมองหลายครงได ชกน าชนชนกลางเขาไปมสวนรวมทงสมครใจและโดยความจ าเปนเพอปกปองประชาธปไตย มอาจปลอยใหหลดลอยไปนอกเหนอการควบคม เนองจากชนชนกลางส านกยดมนเสมอมาวา แนวคดและเสนทางการปกครองระบอบประชาธปไตยไดใหก าเนดชนชนกลางแทรกเขามาในโครงสร างของส งคม ฉะน นทนททประชาธปไตยถกขดขวางท าลาย ชนชนกลางมกเปนกลมแรกทออกมาแสดงความคดเหนเชงอสรภาพและความเสมอภาค บางสถานการณไดรวมกลมกนเคลอนไหวแสดงจดยนทางการเมอง พฤษภาทมฬ พ.ศ. 2535 นบวาเปนเหตการณครงประวตศาสตรการตอสของชน ชนกลาง เปนการประกาศใหสงคมไทยไดทราบโดยทวกนวา ชนชนกลางเกดขนแลวอยาง

สมบรณ องอาจและก าลงตอสเพอประชาธปไตยดวยชวตและจตวญญาณ (ธชวฒ จาดบนดสถ, 2551, หนา 35) 5. พฤตกรรมชนชนกลางตอการขดขวางประชาธปไตย

ตองยอมรบวาชนชนกลางกลมหนงคอ ขาราชการในระบบการบรหารงานสมยใหม ซงมขนาดใหญเพอตอบสนองความกาวหนาของประ เทศส มย ให ม แต ระบบงานของขาราชการโดยชนชนกลางผานหวงเวลา ขดเกลาเชงโครงสรางแนวอนรกษนยม นยวากลมตนเปนผผสานสงคมไทยทกหนวยงานเปนหนงเดยว อนถอวาเปนการเสรมอ านาจของกลมใหมนคงยาวนานดวยระบบราชการแบบรวมศนยอ านาจ แตกลบเปนอปสรรคขนาดใหญวงกว างตอการผล กดนประชาธปไตยใหกาวหนากวาทประสบมาและเปนอยในปจจบนขณะ (กววจน ชนะเลศ, 2547, หนา 25) เพราะรฐบาลเปนผลลพธของเสยงขางมาก ฝายตอตานเปนความแปลกแยกของเสยงขางนอย ทพยายามสรางเงอนไขจากกลมตนออกมาอยางมความหมายตอทกกลม เพอยนยนถงศกยภาพทกลมตนสามารถท าไดในชวงเวลานน (เอส. เอส. อนาคาม, 2553, หนา 60) ทซงเปนพฤตกรรมท มารกซ มองวาเปน “ชนชนท มความหวงวาจะไดรบอ านาจโดยการเปลยน -แปลงความสมพนธทางทรพยสน จะกลายเปนผฝกใฝการปฏวต” (กาญจพรรษ (องกาบ) กอศรพร และคณะ, 2547, หนา 101) เชนในหวงเวลาหนงทศวรรษทผานมา คราวทกลมพนธมตรทถอวาเปนตวแทน/สญลกษณของชนชนกลาง รวมกลมกนเปนคลนมวลชนท มพลงกดดนรฐบาล และเรยกรองใหยดอ านาจการปกครอง


เพราะพวกเขาเชอวา การเลอกตงเลวราย ซอสทธ ขายเสยง การกดดนดงกลาวไดรบการคมครองจากทหาร ต ารวจบางกลมทงในและนอกวงราชการ (บญทน ดอกไธสง, 2552, หนา 25) สรป ในประเทศไทยชนชนกลางเกดขนมาพรอมกบประวตศาสตรการสรางชาต ในต าแหนงพอคาซ งเรยกขานวา “กระฎมพ ” แผนการพฒนาเศรษฐกจจากภาคเกษตรกรรมเปนอตสาหกรรม ใหก าเนดชนชนกลางกลมใหมเพมขน อาชพอตสาหกรรมเหลานอยนอกวงการราชการ ท มกอย ในฐานะผปกครอง (ควบคมผลผลต) แตเหตการณทางการเมองมผลกระทบโดยตรงตอธรกจทงทางตรงและทางออม ชนชนกลางหลายระดบจงผนตวเขาสเวททางการเมอง เพอเปนสวนหนงในการก าหนดนโยบายรฐ ทซงสงผลตอการประสบความส าเรจของระบบธรกจ ทงยงเปนชองทางในการสงเสรมเกยรตยศชอเสยง และปกปองรกษาผลประโยชน ได อย าง มพล งอ านาจ กอใหเกดความขดแยงระหวางกลมชนชนตางๆ จากทชนชนกลางเคยเรยกรองประชาธปไตยอยางมพลงในการกดดนตอรอง ดวยกลวธทหลากหลายและรนแรง ทวาในชวงหนงทศวรรษทผ านมา ชนช นกลางกลบร ง เกยจระบบประชาธปไตย เปนระบบทไมมประสทธภาพทงเชงขนตอน วธการ กระบวนการ และคณภาพของประชาชน แมแตกลมผเขาสอ านาจรฐตามวถทางประชาธปไตย ชนชนกลางกลมน จงกลาวหา กดกน และขบไลระบอบประชาธปไตย

(ทประชาชนกลมหนงมอ านาจ) จากลกษณะดงกลาวทงหมดขางตนนจงสรปเชงสงเกตไดวา ชนชนกลางกเหมอนปถชนทวไป 7 ประการ ดงน

1. ทศนคตคบแคบ (ธระไมใช) (Insular Attitude) ไมใชความรบผดชอบโดย ตรงทางการเมอง ยงค านงเพยงผลประโยชนตนและกลมเทานน การอยในสถานะอยางนมนคงแกชวตระดบหนง ไมมความจ าเปนตองเรยก รองอะไรมากไปกวาทเปนอย ประชาธปไตยจะเปดโอกาสใหชนชนลางเลอนสถานะทางสงคม และเปนกลมหนงทเขามาแบงผลประโยชนจากตน ทรพยากรทรฐควบคมและตองแบงปนตามความตองการกจะกระจดกระจาย รองรบกบงานศกษาทนาเชอถอไดของ สจต บญบงการ และพรศกด ผองแผว (2527 อางถงใน ประจกษ กองกรต, 2555, หนา 14) ทมกจบลงดวยวาทกรรมสดทายของการศกษาในอดตวา “ผเลอกตงชาวชนบทขาดความรทถกตองเกยวกบความส าคญของการเลอกตง และไมเขาใจประชาธปไตย ท าใหไมร จกการใชสทธการเลอกตงของตนอยางมความหมาย”

2. เอาตวรอด (Not errands) การท ชนชนกลางไดอยในสถานะทางสงคม เศรษฐกจ และการ เ มอ ง ในป จ จบ นถ อ ว า เหมาะสม เนองจากไดรบสวนแบงทางผลประโยชนในอาชพ ทสามารถสรางรายไดและขยายกจการไดอยางกาวหนา สอดคลองกบงานของจ าลอง พรมสวสด (2554, หนา 186) ชนชนกลาง (ในเขตกรงเทพฯ) เตบโตทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองเพมขนในชวงแผนพฒนาสงคมและเศรษฐกจแหงชาตตงแตฉบบท 1-10


3. เนนความปลอดภย (Security) รบรอยเสมอวา การตอส เรยกรอง และขดขวางตองเผชญกบผมอ านาจทางการเมอง ซงอาจถกกวาดลางดวยอ านาจทางการเมอง ท าใหกลมสญเสยพนททางสงคม เศรษฐกจ และการเมอง รวมไปถงโอกาสดานความมนคงในพนททางการเมองรวมกบชนชนน า ซงก าลงเปนอยในสงคมการเมองไทยในขณะน เชนเดยวกบงานของ ไพบลย โพธหวงประสทธ (2557, หนา 107) ทใหความคดเหนวา หลงจากเขาสยคประชาธปไตยครงใบ พลงการเมองกเนนการประนประนอมระหวางฝายเผดจการกบฝายประชาธปไตย (ในฐานะตวแทนของประชาชน) จนเขาสบรรยากาศการเมองแบบธนาธปไตย

4. ลนไหลตามกระแสโลก (Watched and followed the global trends) การเรยกรองใดๆ ทกยคสมยลวนเปนไปตามกระแสโลกในขณะนน ปรากฏการณนทอดตอเปนคลนพลงไปท วทกพนทของโลก ทวาประ เทศ ใดจะ ร บ ไ ว เ ป นความสนใจขอ งประชาชน แลวน ามาสรางเปนความสนใจหลกต อพลเ มองย อมได เชน เด ยวก บกระแสประชาธปไตยทไหลผานเขามาในสงคมไทย ชนชนน าและชนชนกลางในขณะนน (พ.ศ.2475) จงรบไวเปนตวแบบทางความคดทางการเมอง โดยใชความคดนเปนความคดหลกผลตซ าใหประชาชนไทยสนใจอยตอเนองเปนเวลารวม 9 ทศวรรษ บดนกระแสประชาธปไตยไทยไดออนก าลงและหมดเรยวแรงลงแลว แมแต โยชฟม ทามาดะ (2551) กไดใหทศนะวา เหตการณพฤษภาประชาธรรมเปนการเคลอนไหวทาง

การเมอง เพอประชาธปไตยและผคนทเขารวมการชมนมสวนใหญเปนชนชนกลาง

5. ขาดความมงมน (Lack of Strong Intention) พลงและความกระตอรอรนในการเรยกรองแผวเบาลง บางกลมเขาใจธรรมชาตการเมอง ถกกระท าจากอ านาจรฐอยางรนแรง เนองจากไมใชกลมทมเอกภาพในการเรยกรองประชาธปไตยให มนคงถาวร เพราะทายทสดแลว เฟรด ดบบลว รกส (Fred W. Riggs (1966 อางถงใน ไพบลย โพธหวงประสทธ, 2557, หนา 107) เหนวา สดทายอ านาจอธปไตยของไทยกตกอยในมอของชนชนน าในฐานะกลไกทางการเมอง 6. ขาดอดมการณ (Lack of Ideology) แท จร งแล วชนชนกลางก ไ มไดรวมกลมกน เรยกรองความก าวหนาทางประชาธปไตยอยางเปนเอกภาพ เพราะไมใชกลมชนชนท มอดมการณทางการเมองแบบเดยวกนทงหมด ความผกใฝใหประชาธปไตยสถตสถาพรจงไมใชเปาหมายรวมของชนชนกลางทกระดบและทกกลม สอดคลองกบงานศกษาของ ส านกวจย สถาบนบณฑตพฒน -บรหารศาสตร เมอ พ.ศ.2510 (2510, หนา 208, อางถงใน ประจกษ กองกรต, 2555, หนา 12) วา กระบวนการทางประชาธปไตยขาดการใชเหตผล แมการตดสนใจเลอกตงกไมตงอยบนพนฐานความคด ความร และความเขาใจในคณคาทเพยงพอ

7. กลายเปนชนชนน า (Becoming the high society) ทส าคญคอชนชนกลางกลมหนงทเปนก าลงส าคญ โดยแปรสภาพเปนชนชนน าระดบตางๆ ตามลกษณะการเลอนชนทาง


สงคม จงไดละทงคราบชนชนกลางออกจากส านกตน สนสดจดยนแนวหนาในการเรยกรองประชาธปไตยรวมกบชนชนลางในสงคมชนดหมดเยอใย ซงทฤษฎชนชนน ามองวา กลมผท าการปฏบตเปลยนแปลงระบบการเมองกลมสดทายจะกลายสภาพเปนชนชนน าโดยปรยาย (Dye, & Zeigler อางถงใน จตตมา อานสกลเจรญ, 2558, หนา 9)

เอกสารอางอง กววจน ชนะเลศ. (2547). ความเหนหางทาง

การเมองของชนชนกลางไทย ศกษาเฉพาะกรณ : พนกงานองคกรเอกชนในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กาญจพรรษ (องกาบ) กอศรพร, และคณะ (ผแปล). (2547). นกปราชญระดบโลก (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: สถาบนวถทรรศน.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2551). ประชาธปไตย บนทางแพรง. วารสารสถาบน พระปกเกลา. 6(1), 55-66.

ค าถามถง 'จดยน' ของสลกษณ ศวรกษ กรณเลอกตงผวา กทม. (2557). คนขอมล 13 มกราคม 2559, จากhttp://prachatai.org/journal/2013/02/45484.

จตตมา อานสกลเจรญ. (2558, มกราคม-เมษายน). ชนชนและยคสมยการเมอง

การปกครองไทย. วารสารมหาวทยาลยนครพนม, 5(1), 7-15.

จมพล หนมพานช. (2542). พฤตกรรมทางการเมองของชนชนกลางไทย. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช. จ าลอง พรมสวสด. (2554). พฤตกรรมทาง

การเมองของชนชนกลางกบการเมองในระบอบประชาธปไตยของไทยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลชวงพทธศกราช 2551-2553. ดษฎนพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกรก.

ไชยรตน เจรญโอฬาร. (2544). รฐศาสตรแนววพากษ. กรงเทพฯ: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ดานภา ไชยพรธรรม. (2556). ยอนประวตศาสตร 10 ประเทศในอาเซยน. กรงเทพฯ: มายก.

ธนาชย สขวณช. (2555). ประมวลเหตการณความขดแยงในสงคมไทยและแนวทางแกไข. กรงเทพฯ: ปญญาชน.

ธชวฒ จาดบนดสถ. (2551). ความชอบธรรมของสถาบนทางการเมองไทย: การศกษาเปรยบเทยบทศนะของชนชนกลางและชนชนลางในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.


ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต. (2534).รฐประหาร 20 มถนายน พ.ศ.2476. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

นารวรรณ กลนรตน. (2550). การมสวนรวมทางการเมองของชนชนกลางไทยในกระแสโลกาภวตน. ภาคนพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

นธ เอยวศรวงศ. (2538). ปากไกและใบเรอ : วาดวยการศกษาประวตศาสตร-วรรณกรรมตนรตนโกสนทร. กรงเทพฯ: แพรว.

บญทน ดอกไธสง. (2552). สงครามประชาชน People Militia. กรงเทพฯ: ปญญาชน.

บญศกด แสงระว. (2548). ววฒนาการของ ชนชน. กรงเทพฯ: สขภาพใจ.

ปาราวต โอบออม. (2555). ชนชนทางสงคมกบการมสวนรวมทางการเมอง: กรณศกษาเปรยบเทยบชนชนกลางและชนชนลางในอ าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม. การคนควาอสระ ศลปศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหม.

ประจกษ กองกรต (บรรณาธการ). (2555). การเมองวาดวยการเลอกตง : วาทกรรม อ านาจ และพลวตชนบทไทย. นนทบร: ฟาเดยวกน.

พรรคประชาธปตย. (2558). คนขอมล 6 ธนวาคม 2558, จาก https://th.wikipedia.org/wiki.

พรเทพ เตชะไพบลย. (2554). การบรหารองคการและการด ารงอยของพรรคการเมอง : ศกษากรณพรรคประชาธปตยและพรรคมหาชน. ดษฎนพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง.

พชญ พงษสวสด. (2550). การเมองของไพร : จากวกฤตของระบอบทกษณสการกอรปของระบอบการเมองไทยหลงรฐประหาร 2549. กรงเทพฯ: openbooks.

ไพบลย โพธหวงประสทธ. (2556-2557, ธนวาคม-พฤษภาคม). ผลของการกลอมเกลาทางการเมองของประชาชนไทย: ความโนมเอยงทางการเมองและวฒนธรรมทางการเมอง. วารสารมหาวทยาลยฟารอสเทอรน, 7(2), 106-119.

ภทรพร สรกาญจน. (2557). พระพทธศาสนาในประเทศไทย: เอกภาพในความหลากหลาย. กรงเทพฯ: สามลดา.

ภทรมน ขวญเนยม. (2546). บทบาทของชนชนกลางกบการเปลยนแปลงทางการเมองและสงคมไทยกอน 14 ตลาคม 2516. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามค าแหง.


มนเราะฮ ยด า. (2555). ชนชนกลางและประชาธปไตย: มมมองเชงเปรยบเทยบประเทศไทยและฟลปปนส. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โยชฟม ทามาดะ. (2551). ชนชนกลางไทยกบประชาธปไตย: ทศนะของโยชฟม ทามาดะ. คนขอมล 25 พฤษภาคม 2559, จาก https://hengwelcome5000. files.wordpress.com/2014/07/279-e0b88ae0b899e0b88ae0b8b1e0b899e0b881e0b8a5e0b8b2e0b887e0b984e0b897e0b8a2e0b881e0b8b1e0b89a.pdf.

วจตร ศรรตน. (2553, กรกฎาคม-ธนวาคม). ปรชญาสงคมการเมองในทศนะของอรสโตเตล. วารสารพกล, 8(2), 13-32.

ศรรตน แอดสกล. (2556). ความรเบองตนทางสงคมวทยา. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรปผลเลอกตงทวประเทศ ป 2550. (ม.ป.ป.). คนขอมล 14 มกราคม 2559, จาก http://maha-arai.blogspot.com/2010/12/blog-post_12.html.

สขม นวลสกล และวศษฐ ทวเศรษฐ. (2544). การเมองและการปกครองไทย. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง.

สภางค จนทวานช. (2553). ทฤษฎสงคมวทยา. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สเทพ สนทรเภสช. (2552). ทฤษฎมานษยวทยาพฒนาการมโนทศนพนฐานและทฤษฎทางสงคมวฒนธรรม. กรงเทพฯ: ดวงกมล พบลชชง.

สรพล สยะพรหม. (2552). การเมองกบการปกครองไทย. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มหาจฬาบรรณาคาร.

เสนย กลนกลา. (2539). ความมสมรรถนะทางการเมองของชนชนกลาง : ศกษาเฉพาะกรณพนกงานธนาคารในเขตกรงเทพมหานคร. ภาคนพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อเนก เหลาธรรมทศน. (2556). สองนคราประชาธปไตย : แนวทางการปฏรป การเมอง เศรษฐกจเพอประชาธปไตย (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: คบไฟ.

อภวฒน รตนวาหะ. (2556). ความเหลอมล าและความไมเปนธรรมในการเขาถงทรพยากรและบรการขนพนฐานของประเทศไทย. กรงเทพฯ: ภาควชาการวางแผนและภาคเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.


อสมา หวงกหล. (2553). บทบาททางการเมองของชนชนกลางไทยในขบวนการพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยภายใตระบอบทกษณ. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อนาคาม, เอส. เอส. (2553). ศตรแหงรฐ. กรงเทพฯ: นวสาสนการพมพ.

68 ป ทพรรคประชาธปตยตอง “เปลยน”. (2557). คนขอมล 6 ธนวาคม 2558, จาก http://www.siamintelligence.com.

ความคิดเห็นและพฤติกรรมทาง ...hs.pbru.ac.th/phocadownloadpap/hs_magazine/1_2559/5.pdf · 2019-11-20 · 60...

Documents