หลักคิดยุทธศาสตร์การพัฒนาจากโครงการอันเนื่องมาจาก พระราชด...

หลกคดยทธศาสตรการพฒนาจากโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ ในจงหวดเพชรบร

Development Strategy Concept from His Majesty the King’s Initiative Projects in Phetchaburi

เฉลยว บรภกด / Chalio Burlpakdl1

1ภทรยา สวรรณบรณ / Pattariya Suwannaboon2

สมนก ชปานกลบ / Somnuk Chupanklip3

ชลทตย เอยมส�าอางค / Cholatit Iamsamang4

บทคดยอ

โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในจงหวดเพชรบรเกดจากพระปรชาสามารถ

อนสงเลศ ในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชททรงปรารถนาใหพสกนกร

ชาวไทยได อยดมความสข จากโครงการพฒนานเมอน�ามาวเคราะหและสงเคราะหแลว

พบวาพระองคทานไดศกษาปญหาและก�าหนดแนวทางพฒนาอยางเปนระบบสามารถแสดง

ไดเปนรปแบบยทธศาสตรการพฒนาทประกอบดวย 1) การระบปญหาและการวเคราะห

ปญหาทกขรอนคอกอนการพฒนาพระองคทานไดศกษาสภาพปญหาทเปนความเดอดรอน

ของราษฎรดวยหลกวชาการอยางรอบคอบ ถงสาเหตของปญหา 2) การก�าหนดและ

วเคราะหปญหาเปา3)การก�าหนดเปาหมายของยทธศาสตร4)การสรางหนวยระบบท�างาน

5) การจดหาทรพยากรในการท�างาน จากการศกษาปญหาทพบไดแก ปญหาความยากจน

และขาดทท�ากน ปญหาทรพยากรธรรมชาต อาท น�า ดน ปาไม ปญหาสงแวดลอมปญหา

การเกษตรเปาหมายยทธศาสตร เพอแกปญหาเหลานโดยก�าหนด เปนโครงการอนเนอง

มาจากพระราชด�าร 27 โครงการซงมหลกการพฒนาทเปนระบบ ดวยการวางแผนการปฏบต

งานตามแผน และประเมนผล หลกการประสานงานหลกการมสวนรวมของประชาชน

1-4อาจารยสาขาวชายทธศาสตรการพฒนาคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยราชภฏเพชรบร

179Journal of Humanities and Social Sciences Review

Vol. 20 No.1 January - June 2018

ในการจดหาทรพยากรในการพฒนา ยดหลกใหสอดคลองกบภมสงคม ทมในทองถนเปน

เทคโนโลยทประชาชนน�ามาประยกตใชไดใชทรพยากรแบบธรรมชาตชวยธรรมชาตจากการอทศ

พระวรกายเพอมงมนพฒนาใหพสกนกรมความเปนอยทรมเยนเปนสข

ค�าส�าคญ: หลกคดยทธศาสตรการพฒนา โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารของ

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

Abstract

Developmentprojects according to the initiativeofHisMajestyKing

Bhumibol Adulyadej in Phetchaburi Province resulted from the genius of

HisMajestytheKingwhowishedThaipeopleabetterandhealthierlifeby

devotinghislifeindevelopmentcommitmentforhispeopletolivehappily.

TheanalysisandsynthesisofthoseprojectsrevealedthatHisMajestyKing

BhumiBolAdulyadejhaddeeplyandsystematicallystudiedtheproblemsand

determinedthesolutions,whichcouldbeformulatedintotheformofdevel-

opmentstrategymodelasfollows:1)identificationandanalysisofsuffering

problem:beforedevelopment,HisMajestytheKinghadcompletelystudied,

usingacademicprinciples,theproblemsituationpeoplesufferedbytryingto

findthecausesofthoseproblems,2)identificationandanalysisofthetarget

problem,3)identificationofstrategygoal,4)creationofworkingsystemsunit,

and5)procurementofresourceforworking.Thetargetproblemfoundinthe

studyconsistedofpovertyandpeople’slackoflandforearningtheirliving,

natural resourceproblems,environmentalproblems,andagriculturalprob-

lems,etc.Thestrategygoalwaseradicationordecreasingofthoseproblems.

And,tosolvethoseproblems,27projectsaccordingtoHisMajestytheKing’s

initiativewereplannedandimplemented,inwhichsystematicdevelopment

180 วารสารมนษยสงคมปรทศนปท 20 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน 2561

principlewas applied by using people’s coordination and participation in

planning,implementation,andevaluation.Forprocurementofresourcesfor

development,theresourceswerematerialsinthelocalareasandappropriate

technologypeoplecouldmanage,focusingontheprinciplesofsocio-geography

conformityandnature-by-naturesolution.

Keywords:Developmentstrategyconcept,HisMajestytheKing’sinitiativeprojects

บทน�า

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงมพระปฐมบรมราชโองการ

เมอครงเสดจขนเถลงถวลยสรราชสมบต วา “เราจะครองแผนดนโดยธรรมเพอประโยชน

สขแหงมหาชนชาวสยาม” และตลอดเวลา 70 ป แหงการครองสรราชสมบตพระองคทรง

ปฏบตพระราชกรณยกจดวยการอทศพระวรกาย พระราชหฤทย เพองานพฒนาทสงผล

ความสขรมเยนเปนประโยชนแกประชาชนไทยทงแผนดนมองคกรตางๆทงในและตางประเทศ

ทลเกลาถวายรางวลแกพระองคจ�านวนมาก อาท รางวล InternationalMerit Award

จากสถาบนInternationalErosionControlAssociation(IECA)ในฐานะทรงเปนตวอยาง

แกประเทศทงหลายในการอนรกษดน รางวล อจฉรยภาพทางการประดษฐจากสมาพนธ

นกประดษฐนานาชาต (IPIA) และในวาระสวรรคต ทประชมสมชชา สหประชาชาต

จดประชมวาระพเศษแสดงความอาลยและสดดเปนพระมหากษตรยทครองราชยนานทสด

ในโลกและไดรบการเคารพเทดทนอยางทสดเปนกษตรยนกพฒนาทยงใหญอยางแทจรง



โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

จงหวดเพชรบรเปนจงหวดหนงทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

เสดจพระราชด�าเนนพฒนาเพอคณภาพชวตพสกนกรใหดขน(ส�านกงานจงหวดเพชรบร,2559)

ดงจะเหนไดจากการทรงงานดานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารนบรวมไดถง 27 โครงการ

ไดแก

1. โครงการตามพระราชประสงคหบกะพง

วตถประสงคโครงการเพอเปนศนยสาธตและทดลองดานการเกษตรสาธตการใช

เทคโนโลยการเกษตรแผนใหมจดสรรทดนท�ากนใหราษฎรโดยจดตงเปนหมบานสหกรณ

2. โครงการตามพระราชประสงคดอนขนหวย

วตถประสงคโครงการ เพอชวยเหลอราษฎรทยากจน โดยจดสรรทดนท�ากน

ใหราษฎรครอบครวละ15ไรสงเสรมดานการประกอบอาชพทางการเกษตรการรวมกลมสหกรณ

การท�าอาชพเสรม

3. โครงการจดพฒนาทดนตามพระราชประสงคหนองพลบ-กลดหลวง

วตถประสงคโครงการเพอจดพฒนาทดนใหราษฎรเขาอยอาศยท�ากนในรปสหกรณ

พฒนาดานการเกษตรและปองกนการบกรกทดนของรฐและบกรกท�าลายปา

4. โครงการหมบานสหกรณหวยสตวใหญปาเดง ตามพระราชด�าร และโครงการ

หมบานสหกรณหนองพลบกลดหลวงตามพระราชประสงคจงหวดเพชรบร

วตถประสงคโครงการ เพอจดสรรทดนท�ากนใหแกราษฎรยากจนทเปนชาวเขา

เผากะเหรยง ไดประกอบอาชพ เพอปองกนปญหาการบกรกตดไมท�าลายปา และปองกน

รกษาความปลอดภยตามแนวชายแดน

5. โครงการพฒนาหวยแมเพรยงตามพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการ เพอจดสรรทดนท�ากนใหราษฎร ปองกนการบกรกท�าลาย

ปาและสนบสนนใหราษฎรรวมตวในรปสหกรณสงเสรมอาชพการเกษตร

6. โครงการพฒนาคณภาพชวตประชาชนบานบางกลอยและบานโปงลก

วตถประสงคโครงการเพอใหความชวยเหลอราษฎรบานบางกลอย-บานโปงลก

ใหมคณภาพชวตทดขนใหราษฎรมความสามารถในการประกอบอาชพ


7. โครงการดแลรกษาปาไมบรเวณปาละอบนและเขาพะเนนทงอนเนองมาจาก

พระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอ1) ปองกนการบกรกปาสงวนแหงชาตดแลรกษาพนทปาไม

บรเวณตนแมน�าเพชรบรและแมน�าปราณบร 2) พฒนาในรปหมบานปาไม ควบคมการบกรก

ปาไม

8. โครงการดแลทดนและปลกปาในทดนของมลนธสงเสรมศลปาชพใน

สมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถบานทากระทม

วตถประสงคโครงการ เพอปองกนการบกรกทดนและท�าลายปาไม ปลกดแล

บ�ารงตนไมเพอใหเปนสวนปาทสมบรณ

9. โครงการอนรกษและฟนฟสภาพพนทบรเวณเขานางพนธรต (เขาเจาลายใหญ)

อนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการ อนรกษและฟนฟสภาพพนทเขานางพนธรตโดยใหม

การระวงปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมจากกจกรรมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

(การระเบดหน)ปลกจตส�านกในเรองการอนรกษธรรมชาต

10.ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอ 1) เปนศนยคนควาทดลอง วจย และแสวงหาแนวทาง

ตลอดจนวธการพฒนาดานตางๆเชนดนน�าปาไมการเกษตรเศรษฐกจแบบพอเพยงทฤษฎใหม

2)พฒนาและสงเสรมอาชพคณภาพชวตใหแกราษฎรในโครงการใหมความเปนอยทดขน

11.สวนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนมลนธชยพฒนา

วตถประสงคโครงการ เพอเปนศนยศกษาพฒนาดานการเกษตรทเหมาะสมกบ

สภาพแวดลอมเปนพพธภณฑธรรมชาตทมชวต

12.โครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบยอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอศกษาวจยและพฒนาวธการบ�าบดน�าเสย

13.โครงการศนยสาธตพชไรและพชสวนอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอทดลองระบบการปลกพชเศรษฐกจแบบผสมผสานโดย

การทดลองแปลงปลกไมหอมไมผลปลกไมยนตนปลกขาวนาปนาปรงทดสอบระบบสงน�า

และระบายน�าเขาออกแปลงสาธตรวมทงถายทอดเทคโนโลยใหแกเกษตรกร



14.โครงการฟารมทะเลตวอยางแบบผสมผสานตามพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอพฒนาการท�าฟารมเพาะเลยงสตวทะเล สาหรายทะเล

พชทนเคมผสมผสานตอเนองสอดคลองกบกลไกธรรมชาตแวดลอมเพยงพอตอการพงตนเอง

และพงพาอาศยกนตอเนองทงภายในและระหวางฟารมยอยตางๆทกชวงความเคมของน�า

ควบคกบการท�านาเกลอทเปนอาชพเดมและพฒนาตอยอดเปนการผลตน�าทะเลผงและเปน

แหลงศกษาเรยนร

15.โครงการชงหวมนตามพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอเปนแหลงรวบรวมพนธพชเศรษฐกจพชพนธดของอ�าเภอ

ทายางเปนแหลงเรยนรดานการเกษตรแกเกษตรกร

16.โครงการอางเกบน�าหวยแมประจนตอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอเสรมสรางระบบปองกนอทกภยใหมน�าใชในการเกษตร

และเปนแหลงเพาะพนธสตวน�าจด

17.โครงการอางเกบน�าหวยผากอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการ เพอจดหาน�าใหราษฎรเพอใชในการเพาะปลกและอปโภค

บรโภคตลอดปและบรรเทาอทกภยในฤดฝน

18.โครงการเครอขายอางเกบน�า(อางพวง)อนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอจดหาน�าใหราษฎรใชในการเกษตรและอปโภคบรโภค

เพอชวยเหลอกจกรรมการศกษาวจยของหนวยราชการตางๆภายในบรเวณศนยศกษา

การพฒนาหวยทรายฯ

19.โครงการพฒนาแหลงน�าบรเวณมหาวทยาลยศลปากรวทยาเขตสารสนเทศเพชรบร

(งานขดลอกอางเกบน�าหนองจก)

วตถประสงคโครงการ เพอขยายแหลงน�าหลก โดยขดลอกเพอเพมขนาดความจ

ของอางรองรบปรมาณการใชน�าของประชากรโดยรอบทมจ�านวนเพมขน

20.โครงการขดลอกอางเกบน�าหวยสงสยอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอเพมความจของอางเกบน�าใหสามารถเกบกกน�าไดในปรมาณ

เพมขนเพอใหราษฎรไดใชในกจกรรมการเกษตรโดยเฉพาะในฤดแลง


21.โครงการปองกนแกไขปญหาน�าทวมพนทจงหวดเพชรบรอนเนองมาจาก

พระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอเสรมสรางระบบปองกนอทกภยและเพอใหมน�าใช

เพอการเกษตรและเปนแหลงเพาะพนธสตวน�าจด

22.โครงการอางเกบน�าผาน�าหยดอนเนองมาจากพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอชวยเหลอราษฎรใหมน�าใชเพอการอปโภคบรโภคและ

เพอการเกษตรและเปนแหลงเพาะพนธสตวน�าจด

23.โครงการปลกปาชยพฒนาแมฟาหลวง

วตถประสงคโครงการเพอการอนรกษพฒนาฟนฟสภาพแวดลอมทางธรรมชาต

ทงในดานปาไมแหลงน�าดนรวมทงสภาวะแวดลอมอนๆใหเกดความสมบรณแกแผนดน

24.อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร

วตถประสงคโครงการ เพอเปนแหลงเรยนรตามแนวพระราชด�ารและเปนแหลง

พนทการศกษาดานการฟนฟและอนรกษทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมสงเสรมการอนรกษ

พลงงานทเกดประโยชนตอชมชนทองถนและประชาชนทวไป

25.โครงการจดสรางโรงงานสกดน�ามนพชและผลตไบโอดเซลครบวงจร

วตถประสงคโครงการเพอเปนแหลงถายทอดการเรยนรการผลตน�ามนไบโอดเซล

และการปลกปาลมน�ามน

26.โครงการศนยการเรยนรทางการเกษตรเขากระปก ตามพระราชด�ารสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมาร

วตถประสงคโครงการเพอ 1) มงเนนทจะใชเปนสถานทฝกอบรมทางการเกษตร

ของเกษตรกรและเยาวชนในพนทโดยเฉพาะครและนกเรยนจากโรงเรยนต�ารวจตะเวนชายแดน

2)เปนแหลงเรยนรศกษาดงานของเกษตรกรและเยาวชนบคคลทวไป3)ประชาชนในพนท

อ�าเภอทายาง จงหวดเพชรบรเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ ตามความเหมาะสม

หรอมารวมงานโครงการฯโดยการจางแรงงาน



27.โครงการกองทนการศกษาตามแนวพระราชด�าร

วตถประสงคโครงการเพอ 1) สงเสรม สนบสนน และปลกฝงคานยมการยดมน

ในคณธรรมจรยธรรมเพอใหเดกเตบโตเปนพลเมองทมนคงอยในคณงามความด2)สงเสรมและ

สนบสนนเดกทมความประพฤตดใหไดรบการศกษาจนส�าเรจการศกษา3)สงเสรมสนบสนน

และชวยเหลอโรงเรยนทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร

จากโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในจงหวดเพชรบรมพนทด�าเนนการตงอย

ในอ�าเภอชะอ�า10โครงการอ�าเภอทายาง7โครงการอ�าเภอแกงกระจาน4โครงการอ�าเภอ

บานแหลม 3 โครงการ อ�าเภอบานลาด1 โครงการและอ�าเภอหนองหญาปลอง 1 โครงการ

สวนโครงการกองทนการศกษาตามแนวพระราชด�ารโรงเรยน8แหงในอ�าเภอแกงกระจาน

อ�าเภอชะอ�าและอ�าเภอหนองหญาปลองอนงบางโครงการมพนทตอเนองกบจงหวดใกลเคยง

โครงการเหลานกกระจายประโยชนสขตออาณาประชาราษฎร ในพนทเพชรบรและจงหวด

ใกลเคยงแลวยงเปนประโยชนตอประชาชนทวไปดวยดงเชนศนยศกษาการพฒนาหวยทราย

อนเนองมาจากพระราช ด�าร อทยานสงแวดลอมนานาชาตสรนธร โครงการชงหวมนตาม

พระราชด�ารเปนตนมทงชาวไทยชาวตางชาตเขามาศกษาเรยนรเปนจ�านวนมากในแตละป

รปแบบยทธศาสตรการพฒนากบโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

จากการศกษาการทรงงานพฒนาในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

จากโครงการตางๆของจงหวดเพชรบรเมอน�ามาวเคราะหสงเคราะหแลวพบวาเปนไปตาม

รปแบบยทธศาสตรการพฒนาประกอบดวย

1. การระบปญหาและวเคราะหปญหาทกขรอน

ปญหาทกขรอนคอสภาพอนไมพงประสงคของผทเดอดรอนอาจจะเปนคนหรอ

กลมคนทเกยวของกบสภาพความทกขอนไมพงประสงคนน การวเคราะหปญหาทกขรอน

เมอจ�าแนกปญหาแลวจะพบวาปญหานนมความเชอมโยงกน คอ ปญหาทกขรอนเกดจาก

ปจจยตางๆมาประกอบกนขนซงเรยกวาปญหาปจจยและปญหาทกขรอนหากไมแกปญหา

ปญหานนตองลกลามเปนปญหาสบเนองตอไปได

2.ปญหาเปา คอ ตวปญหาทมความส�าคญจะหยบยกมาแกไขซงไดมาจากปญหา

ทกขรอนในขอท1


3. ก�าหนดเปาหมายยทธศาสตรคอการวางเปาประสงคทตดสนใจจะเปนเปาหมาย

หลกของการพฒนาทสอดคลองกบประเดนปญหาเปาทก�าหนดไวในขอ2

4.การสรางหนวยระบบท�างาน คอ วธการลงมอปฏบตอยางเปนขนตอนเพอใหถง

เปาหมายการพฒนาขอท3การท�างานเพอแกปญหาตองด�าเนนไปอยางเปนระบบอนประกอบ

ดวยปจจยน�าเขา(Input)กระบวนการท�างาน(Process)และผลลพธ(Output)ทเชอมโยง

กนเปนระบบ

5.การจดหาทรพยากรในการท�างานตองมทรพยากรสนบสนนอนประกอบดวยคน

เงนวสดอปกรณวธการทเหมาะสมทเลอกมาอยางชาญฉลาด

รปแบบยทธศาสตรการพฒนาดงกลาวแสดงดงภาพท1

ภาพท1ตวแบบทางความคดการสรางยทธศาสตรการพฒนา

ทมา:เฉลยวบรภกด,2553:4

ยทธศาสตรการพฒนา หนวยทองถนทจะพฒนา


ปญหาปจจย ปญหาสบเนอง ปญหาเปา ปญหาปจจย ปญหาสบเนอง

โดยอาศยบรรดาทฤษฎ หลกวชา เทคนควธ ขอมลทเกยวของ

ปญหา ทกขรอน

1

หนวยระบบท างานของ ย.พ.

ทรพยากรทมอยในบรบท

เปาหมายของยทธศาสตรการพฒนา

3

I P O

I P O

หนวยระบบท 1

หนวยระบบท n

4 5

2


ปญหาปจจย ปญหาสบเนอง ปญหาเปา ปญหาปจจย ปญหาสบเนอง

โดยอาศยบรรดาทฤษฎ หลกวชา เทคนควธ ขอมลทเกยวของ

ปญหา ทกขรอน

1

หนวยระบบท างานของ ย.พ.

ทรพยากรทมอยในบรบท

เปาหมายของยทธศาสตรการพฒนา

3

I P O

I P O

หนวยระบบท 1

หนวยระบบท n

4 5

2

โดยอาศยบรรดาทฤษฎหลกวชาเทคนควธขอมลทเกยวของ



หลกการทรงงานในพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชสามารถอธบาย

ตามรปแบบยทธศาสตรการพฒนาไดดงน

1. การระบปญหาและวเคราะหปญหาทกขรอน

การก�าหนดและวเคราะหปญหาทกขรอนคอการก�าหนดปญหาจากความเดอดรอน

ทเกดขนกบราษฎร และน�ามาวเคราะหทมาทไปของปญหาพบวา จากการทรงงานพฒนา

ในสวนนพระองคทานไดศกษาวเคราะหขอมลอยางเปนล�าดบขนตอนทงจากการศกษาจาก

เอกสารขอมลแผนทตางๆรายงานทางวชาการของเจาหนาทฝายพฒนาตลอดจนรายงาน

จากเจาหนาททตามเสดจ หรอจากใบฎการองทกขทราษฎรทลเกลาถวาย นอกจากน

ในการเสดจพระราชด�าเนนเยยมเยยนราษฎรพระองคไดมปฏสมพนธกบราษฎรในพนทรวมทง

ผรอบรเกยวกบพนทในบรเวณใกลเคยงรวมถงเจาหนาทในทองถนเพอหาความเหมาะสม

เปนไปไดทรงวเคราะหขอมลทนททไดขอมลเพยงพอแลวพระองคทรงศกษาวเคราะห

กลนกรองขอมลตามหลกวชากอนเสนอสการด�าเนนงานอนงในการใหนกวชาการขาราชการ

ประชาชนทเกยวของมสวนรวมในการใหขอคดเหนหรอขอซกถามตางๆพระองคใชหลก

ประชาธปไตยในการด�าเนนงานตามโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารพระองคทรงเนน

ย�าเสมอวาพระราชด�ารตางๆ เปนเพยงขอเสนอแนะเทานน หากผรหรอนกวชาการเหนวา

ไมเหมาะสมดวยเหตใดกตามสามารถทกทวงแกไขไดตลอดเวลาเพอใหถกตองตามหลกวชาการ

เหมาะกบสภาพเศรษฐกจสงคมนโยบายของประเทศพระองคทรงด�ารสถงค�าวาราชด�ารน

กมาจากค�าวาด�าร และราชกพระเจาแผนดนหรอพระราชาด�ารกแปลวาความคด ความเหน

กเปน ความคด ความเหนของพระราชา ความเหนนทกคนมหนาทและมสทธทจะแสดง

ความคดเหน แตละคน แตละบคคลกแสดงความเหนไดคนอนจะเชอหรอไมเชอกแลว

แตไมบงคบไมใชค�าวาพระราชประสงค(14พฤษภาคม2524)

นอกจากนในการวเคราะหปญหาพระองคไดใชหลกการระเบดจากขางในคอ

ใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยในการพฒนาเพอแกปญหาของตนเองมารวมตดสนใจก�าหนด

วธของตนเองเลอกแนวทางการพฒนาดวยตนเองเปนการก�าหนดปญหาพฒนาทสอดคลอง

กบสงคมของตนเองมใชมาจากการก�าหนดจากบคคลภายนอกทไมรแกนแทของปญหา

ทแทจรง


พระองคใชหลกการวเคราะหปญหาอยางเปนเหตเปนผลเชอมโยงถงกนคอปญหา

ทพสกนกรประสบยอมมสาเหตใหเกดขนและเมอเกดปญหาแลวหากปลอยโดยไมแกไข

กจะน�าไปสความเสยหายทเกดขนตามมาได ดงนนจงเหนวาโครงการอนเนองมาจาก

พระราชด�ารจงพฒนาปญหาพนฐานกอนหากปญหาพนฐานดแลวปญหาอนๆ กจะดตามมา

ดงเชนโครงการพระราชประสงคหบกะพงสบเนองไปเมอพ.ศ.2507พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

ทรงเยยมเยยนและดแลทกขรอนของราษฎรตามทองทจงหวดใกลเคยงกบจงหวดประจวบครขนธ

จงไดทราบความทกขรอนของเกษตรกรไมมทดนท�ากนเปนของตนเอง และขาดแคลน

ทนทรพยในการประกอบอาชพจงทรงรบราษฎรเหลานไวในพระบรมราชนปถมภแลวโปรดเกลา

ใหผเกยวของไปจดหาพนทในจงหวดเพชรบรและประจวบครขนธน�ามาจดสรรแกเกษตรกร

ตอมาไดเปนสหกรณการเกษตรหบกะพงจ�ากด(ส�านกงานจงหวดเพชรบร,2559:7)

เมอวนท 29พ.ค. 2522พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเสดจเยยมราษฎร

ทแกงกระจานไดทราบถงปญหาความเดอดรอนของราษฎรตลอดจนการบกรกตดไมท�าลายปา

ซงเปนแหลงตนน�าล�าธาร จงมพระราชด�ารสใหผวาราชการจงหวดเพชรบรและผเกยวของ

ไปด�าเนนงานแกไขจนกอใหเกดโครงการพฒนาหวยแมเพรยงตามพระราชด�ารในเวลาตอมา

นอกจากนเมอวนท 29 ม.ค. 2550 นายชต เกดเกษม นายกองคการบรหาร

สวนต�าบลหวยลก (ในขณะนน) ไดมหนงสอถงราชเลขาธการขอพระราชทานโครงการ

จดหาน�าใหราษฎรเพอชวยเหลอการขาดแคลนน�า เพออปโภคและบรโภคและการเกษตร

ในฤดแลงส�านกงานราชเลขาธการจงมหนงสอแจงใหส�านกงานก.ป.ร.พจารณาและส�านกงาน

ก.ป.ร.และกรมชลประทานหาแนวทางชวยเหลอจดท�าเปนโครงการอางเกบน�าผาน�าหยด

อนเนองมาจากพระราชด�าร(ส�านกงานจงหวดเพชรบร,2559:60)

พระองคทานเหนวาปญหาคณภาพชวตของสงคมตองเรงแกไขอยาปลอยไว

จะท�าใหเกดปญหาอนๆ ตามมา ดงเชน โครงการเครอขายอางเกบน�า (อางพวง) อนเนอง

มาจากพระราชด�าร เนองจากพนทดงกลาวถกบกรกและเสอมโทรมจนตองมพระราชด�ารส

วาหากปลอยทงไวจะกลายเปนทะเลทรายในทสดจงมการพฒนาพนทคนความอดมสมบรณ

เพอฟนคนผนปาพฒนาคณภาพชวตของประชาชน เพอสนบสนนกจกรรมของศนยศกษา

การพฒนาหวยทรายจงใหมการจดท�าโครงการเครอขายอางเกบน�า(อางพวง)อนเนองมาจาก



พระราชด�าร โดยผนน�าจากอางเกบน�าทมศกยภาพไปสนบสนนอางเกบน�าทมประสทธภาพ

ต�ากวา ดงนนการเกดโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารยอมมสาเหต มทมาทพระองค

ทรงวเคราะหถงสาเหตและผลทจะตามมากอนเสมอโดยการศกษาทงจากเอกสารการสงเกต

สอบถามจากผทเกยวของกอนทรงวางแผนปฏบต

2. ก�าหนดกรอบปญหาใหชดเจนเรยกวาปญหาเปา

การก�าหนดและวเคราะหปญหาเปา เปนการก�าหนดประเดนปญหาส�าคญทจะ

น�าไปสการพฒนาโดยมหลกส�าคญจะตองแกปญหาทตรงกบความตองการของราษฎรและ

เมอแกไขแลวจะน�าไปสการคลคลายปญหาอนๆทเกยวของได

การจดวางโครงการพฒนาเพอแกปญหาเปานพระองคทานจะค�านงถง ล�าดบ

ความจ�าเปนกอนและหลง เชน โครงการดานสขภาพ คณภาพชวตตองมากอนโครงการอน

เพราะคนจะตองมสขภาพแขงแรงกอน จงสามารถท�าประโยชนดานอนๆ ตอไปได หรอ

ถาเกยวของกบอาชพกตองเตรยมปจจยพนฐานใหพรอมกอนเชนเรองแหลงน�าทดนท�ากน

เปนตน เมอไดพนฐานทมนคงพอสมควรแลว สามารถชวยตนเองไดแลวจงคอยสรางเสรม

ความเจรญอนโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในจงหวดเพชรบรทง27โครงการสามารถ

น�ามาจดแบงประเภทตามสภาพปญหาตามภมสงคมของแตละแหงไดเปน6ดานคอ

1)ดานความยากจนและทท�ากนใหราษฎร6โครงการ

2)ดานน�า7โครงการ

3)ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม5โครงการ

4)ดานการเกษตรและสงแวดลอม7โครงการ

5)ดานพลงงานทดแทน1โครงการ

6)ดานการศกษา1โครงการ

ตวอยางการก�าหนดปญหาเปาจนน�าไปสการแกปญหาหรอปญหาอนๆ ตามมา เชน

โครงการอางเกบน�าผาน�าหยดอนเนองมาจากพระราชด�าร ทอ�าเภอบานลาด โครงการน

เกดขนเพอชวยราษฎรบรเวณบานพตม ต�าบลหวยลกทขาดแคลนน�าบรโภคอปโภคและ

การเกษตรตลอดปจากปญหาจงไดเกดโครงการทสามารถแกปญหาน�าขางตนไดและผลพลอยได

ทตามมา คอ ชวยบรรเทาอทกภยในฤดฝน บรเวณลมน�าเพชรบร และบรเวณใกลเคยง

และยงเปนแหลงเพาะพนธสตวน�าจดเพอบรโภคและเพมรายได ทงยงสามารถจดเปน


แหลงทองเทยวพกผอนหยอนใจไดเปนตนหรออยางเชนโครงการปลกปาชยพฒนาแมฟาหลวง

พนทด�าเนนการต�าบลไรใหมพฒนา อ�าเภอชะอ�า มวตถประสงคเพออนรกษและฟนฟ

สภาพสงแวดลอมธรรมชาตดานปาไมแหลงน�าและสภาพแวดลอมอนๆใหมความอดมสมบรณ

แกแผนดนโดยการปลกปาและจดท�าสวนพฤกษศาสตรคกบการอนรกษน�าและดนเสอมโทรม

จงกลาวไดวาโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารไดก�าหนดปญหาเปาทเปนปญหา

ส�าคญในการพฒนาโดยยดหลกตองเปนปญหาส�าคญแทจรงของชมชนสงคมเมอแกไขแลว

สามารถแกปญหาบรรเทาปญหาอนๆขางเคยงไดดวย

3. การก�าหนดเปาหมายของยทธศาสตร

ในการก�าหนดเปาหมาย เมอตองการจะพฒนาเรองใดตองพจารณาถงการสงผล

ตอการแกปญหาทสมพนธกบปญหาเปาขางตนทกลาวมาแลวซงในโครงการอนเนองมาจาก

พระราชด�ารพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงก�าหนดเปาหมาย คอ “การพฒนาเพอให

ประชาชนพงตนเองได”

การพฒนาในโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารมขนเพอมงใหประชาชนสามารถ

ด�ารงตนอยไดอยางมนคงและพงตนเองไดดงพระราชด�ารตอนหนงวา

“การเขาใจถงสถานการณของผทเราจะชวยเหลอนนเปนสงส�าคญทสดการชวยเหลอ

ใหเขาไดรบสงทเขาควรจะไดรบตามความจ�าเปนอยางเหมาะสม จะเปนการชวยเหลอ

ทไดผลดทสด เพราะฉะนนในการชวยเหลอแตละครง แตละกรณจ�าเปนทเราจะพจารณา

ถงความตองการและความจ�าเปนกอนและหลงตองท�าความเขาใจกบผทเราจะชวยใหเขาใจ

ดวยวาเขาอยในฐานะอยางไรสมควรทจะไดรบความชวยเหลออยางไรเพยงใดอกประการหนง

ในการชวยเหลอนนควรยดหลกส�าคญวาเราจะชวยเขาเพอใหเขาสามารถชวยตนเองไดตอไป”

ดงโครงการตามพระราชประสงคหบกะพงโครงการตามพระราชประสงคดอนขนหวย

โครงการจดการพฒนาทดนตามพระราชประสงคหนองพลบ-กลดหลวง โครงการพฒนา

คณภาพชวตประชาชนบานบางกลอยและโปงลก อนเกดขนเนองจากใหประชาชนมทอย

อาศยท�ากนและรวมตวกนเพอแกปญหาของชมชน และท�ามาหากนรวมกนและโครงการอนๆ

กเชนกนลวนแตเปนไปเพอใหประชาชนชวยตวเองไดประกอบอาชพไดผลและมประสทธภาพ

เชนการพฒนาแหลงน�าใหการอบรมความรดานการเกษตรและศลปาชพพเศษเปนตน



การไปสเปาหมายการพงตนเองไดจ�าเปนตองประกอบดวยสงตอไปน

1. การสงเสรมความรและเทคนควชาการสมยใหมทเหมาะสม

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงเหนวาควรทจะสรางเสรม

สงทชาวบานขาดแคลนและเปนความตองการทแทจรงของชาวบานซงกคอความรทเหมาะสม

ในการประกอบอาชพท�ามาหากนการท�าเกษตรโดยใชเทคโนโลยสมยใหมพระองคทรงเนน

ถงความจ�าเปนทตองมตวอยางของความส�าเรจใหราษฎรในชนบทไดมโอกาสเหนตวอยาง

ความส�าเรจนและน�าไปปฏบตไดเองจงไดมพระราชด�ารจดตงศนยศกษาการพฒนาอนเนอง

มาจากพระราชด�ารขนในทกภมภาครวมถงแถบภาคกลางคอศนยศกษาการพฒนาหวยทราย

อนเนองมาจากพระราชด�ารเพอเปนสถานทศกษาทดลอง วจย และแสวงหาความรเทคนค

วชาการสมยใหมทราษฎรรบไดน�าไปด�าเนนการไดและเปนวธทประหยดเหมาะสมกบสภาพ

ชมชนสงคมนนน�าไปปฏบตไดจรง

โครงการในลกษณะใหความร เทคนควชาการทเหมาะสมแกราษฎร

ในจงหวดเพชรบรมอกหลายโครงการ เชน โครงการศนยสาธตพชไรและพชสวนอนเนอง

มาจากพระราชด�าร ซงเปนแหลงทดลองปลกพชเศรษฐกจแบบผสมผสานโดยการทดลอง

แปลงปลกไมหอม ไมผล ไมยนตน ขาวนาป นาปรง ระบบสงน�าเขา-ออก แปลงสาธต

รวมทงถายทอดเทคโนโลยใหแกเกษตรกรโครงการชงหวมนตามพระราชด�าร โครงการ

ศนยการเรยนรทางการเกษตรเขากระปก ตามพระราชด�ารสมเดจพระเทพรตนราชสดา

สยามบรมราชกมาร ซงเปนแหลงรวบรวมพนธพชเศรษฐกจ พชพนธดของอ�าเภอทายาง

เปนแหลงเรยนรดานการเกษตรแกเกษตรกรเปนตนและเปนแหลงเรยนรใหประชาชนเขามา

ศกษาโครงการจดสรางโรงงานสกดน�ามนพชและผลตไบโอดเซลครบวงจรทมลนธชยพฒนา

ประสานงานรวมกบทหารชาง เปนพนทบรเวณโครงการชยพฒนา แมฟาหลวงประมาณ

11 ไร สรางอาคารโรงงานสกดน�าพชและผลตน�ามนไปโอดเซลประมาณวนละ400 ลตร

โดยมวตถประสงคใหเปนแหลงถายทอดการเรยนร การผลตน�ามนไบโอดเซลและปลก

ปาลมน�ามน หรอโครงการกองทนการศกษาตามแนวพระราชด�ารทตองการพฒนาเยาวชน

ใหมการศกษาเตบโตเปนพลเมองทดมวชาความรเพอพฒนาตนเองสงคมตอไป


โครงการเหลานจดวาเปนการพฒนาทรพยากรมนษยอกทางหนงทมงใหราษฎรม

ความรทกษะประสบการณน�าไปพฒนาศกยภาพตนเองใหเปนคนมความรมคณภาพประสบ

ความส�าเรจในการท�างานมชวตทผาสกตอไป

2. การสงเสรมการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงสนพระราชหฤทย

ในเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเปนอยางยงจากการพฒนาทผานมาเนนการเจรญเตบโต

ทางเศรษฐกจเปนส�าคญใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตกนมากเปนผลใหทรพยากรธรรมชาต

เสอมโทรมลง พระองคเลงเหนวาสงผลเสยหายโดยตรงตอการพฒนาการเกษตร จงทรงมง

ทจะใหมการพฒนาและอนรกษทรพยากรธรรมชาตเพอเปนฐานรากการพฒนาประเทศ

ในระยะยาว พระองคจงมโครงการท�านบ�ารงปรบปรงสภาพของทรพยากรธรรมชาตตางๆ

ทงปาไมทดนแหลงน�าประมงใหอยในสภาพทมผลตอการเพมประสทธภาพการผลตอยาง

มากทสด โครงการดานนในเพชรบร เชน โครงการดแลรกษาปาไมบรเวณปาละอบนและ

เขาพะเนนทง เพอปองกนการบกรกปาสงวนแหงชาตดแลรกษาพนทปาไมบรเวณตนแมน�า

เพชรบรและแมน�าปราณบร โดยพฒนาในรปของหมบานปาไมควบคมดแลปา โครงการ

ดแลทดนและ การปลกปาในทดนของมลนธสงเสรมศลปาชพในสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ บานทากระทม เพอปองกนบกรกทดนและท�าลายปาไม ปลกดแล บ�ารง

ตนไมเพอใหเปนสวนปาทสมบรณโครงการอนรกษและฟนฟสภาพพนทบรเวณเขานางพนธรต

เพออนรกษและพนฟพนทน โดยมการระวงปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม จากกจกรรม

การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต (การระเบดหน) และเปนการปลกจตส�านกของ

การอนรกษธรรมชาต โครงการฟารมทะเลตวอยางแบบผสมผสานตามพระราชด�าร เพอ

พฒนาการท�าฟารมเลยงสตวทะเล สาหรายทะเลพชทนเคมผสมผสานตอเนองสอดคลอง

กบกลไกธรรมชาตแวดลอม เพยงพอตอการพงตนเอง และพงพาอาศยกนอยางตอเนอง

ทงภายในและระหวางฟารมยอยๆ ตางๆ ทกชวงความเคมของน�าควบคกบการท�านาเกลอ

ทเปนอาชพเดมและพฒนาตอยอดเปนการผลตน�าทะเลผงและเปนแหลงศกษาเรยนรเปนตน



3. การสงเสรมและปรบปรงคณภาพสงแวดลอมและพลงงาน

จากแผนการพฒนาเศรษฐกจทผานมา สงผลใหเศรษฐกจขยายตวในอตรา

ทสงและรวดเรว โครงสรางเศรษฐกจเปลยนไป สการผลตทมภาคอตสาหกรรมและบรการ

เปนหลกท�าใหสงคมไทยเปลยนจากสงคมชนบทเปนสงคมเมองมากขนไดเปนผลใหเกดปญหา

การเสอมโทรมของสภาพแวดลอมพระองคจงมพระราชด�ารแกไขปญหาโดยเฉพาะอยางยง

เรองการก�าจดน�าเสย ในเมอง เชนโครงการศกษาวจย และพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบย

อนเนองมาจากพระราชด�าร วตถประสงคเพอศกษาวจยและพฒนา วธบ�าบดน�าเสยและ

การก�าจดขยะมลฝอยโดยใชเทคโนโลยเหมาะสมหาแบบจ�าลองในการบ�าบดน�าเสยและ

แปลงหญากรองแปลงพชขงน�าปาชายเลนการก�าจดขยะโดยท�าปยหมกเปนตนหรอโครงการ

จดสรางโรงงานสกดน�ามนพชและผลตไบโอดเซลครบวงจรเปนตนโครงการการน�าปาลมมา

แปรรปน�ามนไบโอดเซลอทยานสงแวดลอมนานชาตสรนธรจดตงเพอสงเสรมอนรกษฟนฟ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมพลงงานเปนเสมอนพพธภณฑธรรมชาตทมชวตเปน

สถานทเรยนรฟนฟปาชายเลนปาเบญจพรรณและทอยของสตวนานาชนด

ซงสรปวาในการทรงงานพฒนาเปาหมายส�าคญ คอ ประชาชนมความสข

แมการพฒนาจะขาดทนบางกคมคาตามหลกการทรงงานคอขาดทนคอก�าไร(Ourlossis

0urgain)หมายถงการลงทนในการพฒนาผลทไดคอประชาชนมความสขถอวาเปนก�าไร

ซงนบมลคาเปนเงนไมได

4. การสรางหนวยระบบท�างาน

ในการทรงงานพฒนาพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชไดทรงม

หลกการพฒนาทเปนระบบ ดวยพระวรยะ อตสาหะ พระเมตตากรณาธคณ ทพระองค

มตออาณาประชาราษฎรอยางหาทสดมได จนท�าใหเกดโครงการพฒนาทเปนประโยชน

ชวยเหลอบรรเทาทกขราษฎรอยางแทจรงพระองคทานมหลกในการทรงงานพฒนาดงน

4.1 มการวางแผนเปนล�าดบขนตอนพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพล

อดลยเดช ทรงศกษาขอมลอยางละเอยดศกษาหาขอมลดวยพระองคเอง จนเกดความร

ความเขาใจถองแทแลวจงน�ามาวางแผนปฏบตอยางเปนขนตอนดงเชนศนยศกษาการพฒนา

หวยทรายอนเนองมาจากพระราชด�าร ไดทรงใชหลกการศกษา คนควา ทดลอง และวจย


มากอน เพอใหไดผลทจะน�าไปใชไดจรง มความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพแวดลอม

และการประกอบอาชพของราษฎร จากนนจงน�าผลส�าเรจออกไปพฒนาสพนทการเกษตร

และขยายผลใหแพรหลายตอไปโดยมเปาหมายใหพสกนกรของพระองคมอาชพและรายได

นอกจากนในการทรงงานพฒนา พระบาทสมเดจพระปรมนทร-

มหาภมพลอดลยเดชทรงใหความส�าคญกบการตดตามประเมนผลการปฏบตงานโครงการพฒนา

อนเนองมาจากพระราชด�าร พระองคจะเสดจกลบยงโครงการนนๆ ทกครงเมอมโอกาส

เพอความกาวหนาและตดตามผลการด�าเนนงานใหเปนไปดวยความเรยบรอย ในกรณ

เกดปญหากทรงชแนะการแกปญหานนๆนอกจากนส�านกงานคณะกรรรมการเพอประสานงาน

โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร(กปร.)จะท�าการตดตามผลเปนระยะดวยดงเชน

โครงการตามพระราชประสงคหบกะพงและกลดหลวงองคทรงพระกรณา

โปรดเกลาใหราษฎรกลมชาวไรดอนขนหวยอพยพเคลอนยายไปท�ากนในทดนสวนพระองค

ตอมากลมเจรญกาวหนาจนสามารถจดทะเบยนเปนสหกรณการเกษตรหบกะพงจ�ากด

ในป พ.ศ. 2514 พระองคจงทรงใหราษฎรเขามาท�ากนในทดนทกลม

ชาวไรท�าแตดงเดมแทนแตมผสมครเปนสมาชกมากท�าใหมทดนท�ากนเพยงคนละ 1-3 ไร

ตอครอบครวพระองคจงมพระกระแสรบสงใหผวาจงหวดเพชรบรจดหาทดนวางเปลาทสามารถ

ท�าการเกษตรไดเพอจดสรรแกราษฎรครอบครวละ 15 ไร ในป พ.ศ. 2516พระองคเสดจ

ไปเยยมเยยนราษฎรกลมนพรอมทงพระราชทานพระบรมราชโองการและทอดพระเนตรฝายน�าลน

ตลอดจนผลการด�าเนนงาน(ส�านกราชเลขานการ,2538:96-100)อางถงในคณะกรรมการ

บรหารหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขายทธศาสตรการพฒนา,2550:274-275)

4.2.หลกการประสานงานพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ทรงใชหลกการประสานงานโดยบรณาการหลกวชางานและบคคลโดยแบงคณะท�างานของ

พระองคทท�างานในศนยศกษาและพฒนาเปน3กลมคอ1)กลมราษฎร2)กลมเจาหนาท

พฒนาสงเสรม 3) นกวชาการ เพอเปนการแลกเปลยนสอสารระหวางกน โดยมหลก

ประสานงานดงน

4.2.1 การท�างานใหประชาชนรรกสามคคใหประชาชนมสวนรวมตดสนใจ

เพราะประชาชนเปนผมสวนไดสวนเสยในการพฒนาของชมชน จงควรก�าหนดทางเลอก

ของตน



4.2.2 ผน�าทองถนผใหญบานก�านนนายอ�าเภอและผวาราชการจงหวด

มารบทราบผลการตกลงของประชาชนและรวมชวยเหลอประชาชน

4.2.3 นกวชาการมคณะนกวชาการใหความชวยเหลอโดยใหความรแก

ประชาชนชวยใหการท�างานบรรลตามเปาหมาย

4.2.4 พระองคเปนผชแนะวตถประสงคและชผลทประชาชนไดและผลเสย

จากการปฏบตประชาชนจะเปนผตดสนใจเลอกและปฏบตหรอไมปฏบต

ดงเชนโครงการพฒนาหวยแมเพรยงตามพระราชด�ารมหนวยงานรบผดชอบ

หลกคอกองพลพฒนาท1คายศรสรยวงศแตการท�างานในเบองตนตองประสานกบสวนราชการ

ตางๆในพนทตามแผนการด�าเนนงาน3ดานคอ1)ดานพฒนาคณภาพชวตมศนยวจย

และทดสอบพนธสตวน�า จ.เพชรบร น�าสตวน�ามาปลอยในอางเกบน�า มการจดตงกลม

พฒนาอาชพ 3 กลม คอ กลมจดท�าดอกไมจนทน กลมจกสานไผ กลมกองทนปยชวภาพ

มพฒนาทดนจงหวดเพชรบรอ�าเภอแกงกระจานและกศน.มารวมดวย2)ดานการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมเจาหนาทอทยานแหงชาตมารวมดวย3)ดานความมนคง

มการใหความรหลากหลาย เชน การปองกนและแกปญหายาเสพตดกมหนวยราชการ

มาใหความร เปนตน (ส�านกงานจงหวดเพชรบร, 2559 : 8) มการบรการแบบเบดเสรจ

(One stop service) ดงในโครงการศนยศกษาการพฒนาหวยทรายพฒนาอนเนองมาจาก

พระราชด�ารจะมหนวยราชการหลากหลายหนวยงานรวมกนท�างานโดยมศนยศกษาการพฒนา

เปนศนยรวม เพอมใหผทตองการความร ความชวยเหลอตองเสยเวลาในการไปรบบรการ

ในแตละหนวยงานทกระจายอยตามทตางๆซงการรวมศนยการท�างานทจดเดยวนตองอาศย

หลกการประสานงานอยางดนนเอง

4.3 ท�างานแบบองครวมคอการมองสงตางๆทเกดขนอยางเปนระบบครบวงจร

ทกสงทกอยางมมตเชอมตอกนมองสงทเกดขนและแนวทางแกไขอยางเชอมโยงดงเชนโครงการ

ดแลรกษาปาละอบนและเขาพะเนนทงอนเนองมาจากพระราชด�ารมวตถประสงคทเชอมโยง

มองสงตางๆ แบบองครวม คอ ปองกนการตดไมท�าลายปาทเปนตนน�าล�าธารของแมน�า

เพชรบร จงรณรงคใหรกษาปาไมทเปนตนน�าล�าธารของแมน�าเพชรบร เมอปามความอดม

สมบรณจะไมเกดปญหาความแหงแลง ปญหาการขาดน�าบรโภคอปโภคและการเกษตร

กไมมและท�าใหแหลงน�าล�าธารอนๆมน�าหลอเลยงเมอประชาชนท�ามาหากนเลยงตนเองได

กจะเกดความมนคงในพนทชายแดนไทย-พมาเปนตน


4.4 ใชหลกการมสวนรวมของประชาชนพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา

ภมพลอดลยเดชทรงใชวธการใหประชาชนมสวนรวมอนเปนการสรางความสามคคในหมคณะ

เกดพลงและความเขมแขงในชมชน กจกรรมตางๆ ไดรบความชวยเหลอรวมมอกน

ซงการท�าอะไรดวยตวเองจะท�าใหไมตองรอคอย ไมตองผดหวง ท�าใหเกดความชวยเหลอ

หนกแนนขยนดงพระบรมราโชวาท

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชพระราชทานพระบรม

ราโชวาทแกกลมชาวไร ความวา “การรวมเปนกลมนกมประโยชน ตามรายงานนนกเหน

ไดแลววาสามารถรบวชาการตางๆซงทางราชการและองคการตางๆรวมทงมชาวตางประเทศ

มาชวยเราไดถาเราไมรวมกลมเรากไมสามารถรบวชาการนนนอกจากนนแลวกมประโยชน

ในดานการผลต หมายถงวาในดานทจะเพาะปลกสนคาและในดานจ�าหนายคอ ขายสนคา

ทเราท�านอกจากนนกเปนประโยชนในดานทจะไปซอสงททกคนตองการใชบรโภคเชนขาว

เราตองมขาวกนกตองไปซอรวมกนสงอนทมความจ�าเปนกซอรวมกนโครงการตอไปยงมอกมาก

ตองชวยกนพจารณา ไดเคยพดมาแลวหลายปแลวเกยวของกบโครงการท�าอตสาหกรรม

ในครวเรอนหมายถงวา แตละคนจะท�างานดวยมอได แลวกผลตสนคาทจะขายได เชน

สงทท�าดวยไมไผหรอไมรวกในบรเวณนซงกวางขวางมไมไผรวกจ�านวนไมนอยถาแบงงาน

กนไปตดไมมาเพาะปลกดวยท�านบ�ารงไมไผรวกใหดดวย”(25พฤษภาคม2513)

ในชวงทโครงการหบกะพงไดคดเลอกพนทบรเวณต�าบลเขาใหญ

อ�าเภอชะอ�า จงหวดเพชรบร จ�านวน10,000 ไร และจดสรรใหเกษตรกรโดยไมใหกรรมสทธ

แตใชเทคโนโลยการเกษตรแผนใหมปรบปรงพฒนาทดนใหมความเหมาะสมในการท�าการเกษตร

ในลกษณะหมบานสหกรณโดยใชหลกการวธการและอดมการณของสหกรณมาท�าการพฒนา

ทงดานเศรษฐกจและสงคมพระองคมพระราชด�ารสดงความวา“ท�าไปท�ามาเขาไปรวมกลมท�า

รวมพวกไดมากขนจนเกดเปนกลมเกษตร รวมกบกลมสวนผก เราไปบอกวาสหกรณนด

กชวยกนท�าไปสงเสรมเขา”(17มนาคม2529)

ตอมาเกษตรกรดงกลาวนกไดรวมตวกนจดตงสหกรณของตนเองและ

จดทะเบยนในนามสหกรณการเกษตรหบกะพงจ�ากด(ในพระบรมราชปถมภ)



นอกจากนพระองคทานใหหลกการท�างานรวมกนวาตองมความซอสตย

จรงใจตอกนผทมความสจรตและบรสทธใจแมจะมความรนอยกยอมท�าประโยชนใหแกสวน

รวมไดมากกวาผทมความรมากแตไมมความสจรตไมมความบรสทธใจตองมความเพยรอดทน

มงมนตงใจอดทนเพอใหงานส�าเรจและตองรรกสามคคหมายถง

รคอรปญหาและวธแกปญหา

รกคอตองรกทจะรวมมอท�าใหการแกปญหานน

สามคคคอการแกปญหาตองอาศยความรวมมอ

4.5 หลกการตางๆ ทพระองคทรงแสดงใหเหนนจงเกดเปนโครงการตางๆ

ในเพชรบรถง27 โครงการ เหลานประสบผลส�าเรจดวยวธการท�างานทเปนระบบมขนตอน

ดงทกลาวมา

5. การจดหาทรพยากร

การจดหาทรพยากรเปนการจดหาปจจยน�าเขาทใชในการพฒนาโดยไดรบการ

เลอกใหเหมาะสมและคมคาไดแกวสดสงของคนเงนวธการด�าเนนงานการจดหาทรพยากร

เปนสงส�าคญทจะท�าใหการท�างานประสบความส�าเรจถาเลอกใชทรพยากรทถกตองเหมาะสม

กบงานงานกจะด�าเนนไปไดดวยดในโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวฯไดมหลกการเลอกใชทรพยากรดงน

5.1 หลกการความสอดคลองกบภมสงคม ภมศาสตร

ในการพฒนาตองค�านงถงสภาพภมประเทศของบรเวณนนๆ รวมถง

สภาพสงคมอปนสยของผคนตลอดถงวฒนธรรมประเพณในแตละทองถนมความแตกตางกน

จะไปบงคบคนอนใหคดเหมอนเราไมไดตองพจารณาวาเขาตองการอะไรและอธบายใหเขาฟง

ถงหลกการนนดงเชนพระองคมพระราชด�ารเกยวกบการท�ามาหากนของราษฎรทใหเหมาะสม

กบทองถนดวยจากการท�ากจกรรมในสวนสมเดจฯจากโครงการสวนสมเดจพระศรนครนทรา

บรมราชชนนไดใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบทองถนนนควรทจะใหนกวชาการและประชาชน

เขามาศกษาดงานและขยายผลตอไปอยางไรกดการขยายผลไปสราษฎรในพนทใกลเคยงกนนน

ควรขยายในลกษณะคอยเปนคอยไป โดยจดตงเปนกลมยอยๆ และดวยความสมครใจ

ของราษฎร พนทใดมปญหาและราษฎรไมสมครใจ กจะไมมการบงคบ ตอเมอราษฎร


เหนตวอยางทดแลวกจะเขามาเองในภายหลงสวนราษฎรทสมครใจเชนหมบานชาวไทยมสลมนน

กใหความชวยเหลอเตมท(26มถนายน2532)

5.2 หลกการใชทรพยากรในทองถน

พระองคไดทรงใชเทคโนโลยทเหมาะสม หางาย ตนทนต�า และทรงใช

ภมปญญาทองถนในการแกปญหาและพฒนาเนองจากกลมเปาหมายการพฒนาคอประชาชน

ซงไมสามารถหาซอเทคโนโลยททนสมยราคาแพงมาใชได กเลอกใชเทคโนโลยและวสดทหา

ไดในทองถนโดยใชความคดและนวตกรรมทสรางสรรคเชนหญาแฝกผกตบชวาเปนตน

5.3 หลกการท�าใหงาย

พระองคทรงคดคนดดแปลงปรบปรงการพฒนาตามแนวทางพระราชด�าร

ทไมยงยากซบซอนประชาชนสามารถน�าไปปรบใชไดการท�าใหงายนจะตองงายทงแนวคด

และดานเทคนควธการสมเหตสมผลท�าใหรวดเรวและเปนประโยชนไดจรงดงเชนโครงการ

ศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบยอนเนองมาจากพระราชด�ารเปนโครงการดาน

ใชวธการก�าจดขยะและบ�าบดน�าเสยทไมยงยากคอ รวบรวมน�าเสยจากเทศบาลเมองเพชรบร

สงผานทอล�าเลยงระยะทางประมาณ18.5กโลเมตรเขาสระบบบ�าบดน�าเสยของโครงการฯ

โดยใชกระบวนการทางธรรมชาตบ�าบดน�าเสยประกอบดวย4ระบบคอ

1) ระบบบอบ�าบดน�าเสย(Lagoontreatment)

หลกการ: ระบบนใชหลกการบ�าบดน�าเสยโดยอาศยกลไกใหสาหราย

สงเคราะหแสงเพอใหออกซเจนแกจลนทรยส�าหรบการหายใจและยอยสลายของเสย โดยม

ลมพดชวยเตมอากาศและแสงแดดเปนตวชวยฆาเชอโรคอกทางหนง ระบบนเหมาะส�าหรบ

เมองในเขตรอนเชนประเทศไทย

2) ระบบพชและหญากรองน�าเสย(Plantandgrassfiltration)

หลกการ: การบ�าบดน�าเสยดวยระบบนอาศยหลกการใชดนเปน

ตวกรองของเสยและจลนทรย ในดนท�าหนาทเปนตวยอยของเสย ของเสยทยอยแลวพช

จะเปนตวดดเอาไปใชในการเตบโตท�าใหของเสยเปลยนเปนมวลชวภาพน�าเสยทผานระบบ

จะมคณภาพดและสามารถระบายสแหลงน�าธรรมชาตได



3) ระบบพนทชมน�าเทยม(Constructedwetland)

หลกการ:พชน�าโดยทวไปมความสามารถในการปรบตวอยในสภาพ

น�าขงไดโดยการดงเอาออกซเจนจากอากาศสงผานระบบเนอเยอในสวนล�าตนลงสระบบล�าตน

ใตดนและราก ซงอากาศในสวนนจะปลดปลอยออกไปสบรเวณรอบรากพชท�าใหจลนทรย

ในดนสามารถยอยของเสยทถกดนกรองไดแลวเปลยนไปเปนสารทพชรวมถงสงมชวตอนๆ

สามารถน�าไปใชประโยชนได

4) ระบบแปลงพชปาชายเลน(Mangroveforestfiltration)

หลกการ:พชปาชายเลนเปนพชทมคณสมบตคลายพชน�ากลาวคอ

สามารถด�ารงชพอยในสภาวะน�าทวมขงได โดยมการปรบตวทางสรระ เพอดงออกซเจน

จากบรรยากาศสงผานระบบล�าตนสรากนอกจากนนยงมรากอากาศทสามารถดงอากาศได

ออกซเจนทพชขนสงไปทระบบรากสวนหนงจะปลดปลอยสบรเวณรอบๆรากและจลนทรย

ในดนสามารถน�าไปใชในการยอยสลายของเสยได

5.4 การใชหลกธรรมชาตชวยธรรมชาต

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงมพระปรชา

สามารถน�าวธทางธรรมชาตมาแกไขธรรมชาตอยางแทจรงดงพระราชด�ารสทวา“...ธรรมชาตนน

ไดปรบตวสรางความสมดลระหวางธรรมชาตและวถชวตของมนษยอยแลว...”(15มนาคม

2537)แมแตการพฒนาและสงเรมการเกษตรพระองคจะทรงเนนย�าใหใชหลกการธรรมชาตและ

ความเรยบงายเพอใหเกดผลด เชน การใชปย พระองคจะไมทรงสนบสนนใหใชปยเคม

เพราะมอนตรายท�าใหดนเสยทรงสนบสนนใหใชปยธรรมชาตเชนปยคอกปยหมกปยอนทรย

ปยจากฟางขาวจากใบไมจะท�าใหดนรวนซย(กระทรวงเกษตรและสหกรณ,2539:273)

จากศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด�าร ททรง

ปลกหญาแฝกเพอฟนดน โดยด�าเนนการปลกหญาแฝกขวางตามแนวระดบใหกอชดตดกน

ตามความเหมาะสมของพนทลาดชนเพอชวยลดความเรวของกระแสน�าทเกดจากการชะลาง

ของหนาดน ในบรเวณรองน�า แนวของหญาแฝกชวยเกบกกตะกอน เปนก�าแพงปองกนดน

ตามธรรมชาต ลอมดนไวเพอสรางหนาดนขนมาใหมโดยท�าการปลกปาเสรมลงไปในพนท

สวนบรเวณแหลงน�ารากของหญาแฝกยงชวยดดซบสารเคม ซงเปนวธการใชหญาแฝก

เพอการอนรกษดนและน�า


ในดนทแขงเปนดานไดท�าการขดเจาะใหเปนชองหรอบอน�าดนทมธาตอาหารพชมาใส

น�าหญาแฝกมาปลกใหน�าเพอสรางความชมชน รากของหญาแฝกมความแขงแรง สามารถ

ชอนไชลงในแนวดงทนตอสภาพอากาศทแหงแลงไดดชวยปรบปรงโครงสรางของดนทแขง

เปนดานใหแตกตวรากของหญาแฝกทตายและยอยสลายผพงเกดมชองวางน�าและอากาศ

สามารถหมนเวยนลงสใตดนได ท�าใหเกดความชมชนเกดขบวนการยอยสลาย น�าพนธไม

ททนตอสภาพความแหงแลงได เชน ไมดงเดมทเคยมในพนทมาปลกเสรม ใบของหญาแฝก

ทแกสามารถตดและน�ามาคลมผวดนตามโคนตนไมหรอหนาดนชวยปองกนการระเหยของน�า

หลกการในเรองใชทรพยากรทกลาวขางตนจงเปนหลกการน�าทรพยากร

มาใชประโยชนอยางประหยดคมคาและน�ามาปฏบตไดจรง

บทสรป

โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในจงหวดเพชรบร ประกอบดวย 27 โครงการ

เกดขนเนองจากพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชทรงทอดพระเนตรถงปญหา

ทเปนสาเหตความเดอดรอนของราษฎรดวยน�าพระราชหฤทยทเปยมลนดวยความปรารถนา

ทจะคลายทกขของราษฎรจงไดใหความส�าคญของปญหาแกปญหาทจะคลายความเดอดรอน

หลกและบรรเทาปญหาอนๆทเกยวของลงไปได ดวยเปาหมายการพฒนาใหราษฎรอยเยน

เปนสข ไมท�าลายทรพยากร ธรรมชาตและสรางสรรคสงแวดลอม โดยใชหลกการทรงงาน

ทเหมาะสมเปนระบบดวยการวางแผนการปฏบตและตดตามประเมนผลมหลกการประสานงาน

ทด และการมสวนรวมของประชาชนและฝายตางๆและใชทรพยากรในการปฏบตทสอดคลอง

กบบรบทของสงคมทมอยในทองถนเนนเทคโนโลยงายๆราษฎรสามารถน�าไปปรบประยกต

ใชได และใชหลกธรรมชาตชวยธรรมชาตดวยพระปรชาสามารถอนสงเลศของพระองคทาน

ดวยพระมหากรณาธคณททรงมตออาณาประชาราษฎรอยางหาทสดมไดเปนทตระหนกและ

ซาบซงในมวลหมพสกนกรยงนกทรงเปนนกยทธศาสตรการพฒนาอยางแทจรง



เอกสารอางอง

คณะกรรมการบรหารหลกสตรปรชญาดษฎบณฑตสาขาวชายทธศาสตรการพฒนา.(2550).

ชดการศกษาคนควาหลกการพฒนาและยทธศาสตรการพฒนา.เพชรบร:

มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

เฉลยวบรภกด.(2553).ยทธศาสตรการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.

เพชรบร:มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

ดนยจนเจาฉาย.(2555).ธรรมดทพอท�า.กรงเทพฯ:ดเอมจ.

มยรวดแกว.(2549).เอกสารประกอบการสอนรายวชาการบรหารงานพฒนาชมชน.

เพชรบร:มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

มหาวทยาลยเชยงใหม.(2554).หลกการทรงงานตามรอยพระยคลบาท.กรงเทพฯ:

วนดาการพมพ.

วนชยดวงพนธ.(2550).งานของพอ.กรงเทพฯ:ชมทองอตสาหกรรมและการพมพ.

ส�านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร.(2555).

ประมวลพระราชด�ารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.กรงเทพฯ:จดทอง.

ส�านกงานจงหวดเพชรบร.(2559). โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารในจงหวด

เพชรบร.เพชรบร:ส�านกงานจงหวดเพชรบร.

สเมธตนตเวชกล.(2556).ตามรอยพระยคลบาท.กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.


หลักคิดยุทธศาสตร์การพัฒนาจากโครงการอันเนื่องมาจาก พระราชด...

Documents