นวัตกรรม - iok2u.com › attachments › article › 1274 › plan61-64-11.pdf · นวัตกรรม น าสู่อนาคตประเทศไทย

นวตกรรม น าสอนาคตประเทศไทย

เอกสารประกอบการประชมประจ าป 2560 ของ สศช.

เรอง “ขบเคลอนแผนฯ 12 สอนาคตประเทศไทย” วนจนทรท 3 กรกฎาคม 2560

ณ หองแกรนดไดมอนดบอลรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร

จดโดย ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)

1. บทน�ำ การพฒนาประเทศไทยไปสประเทศทพฒนาแลวในอนาคตตองอาศยความรและความกาวหนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลย การวจยและพฒนาและนวตกรรมเปนปจจยขบเคลอนอยางเขมขน การใชความรทางวทยาศาสตรชวยใหเกดการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ อยางมากมายและไมหยดยง น�าไปสการแกไขปญหาและเพมศกยภาพใหภาคการผลตและบรการ สรางมลคาเพมใหภาคธรกจ และเปนสวนส�าคญของการยกระดบคณภาพชวตใหดขนโดยเฉพาะอยางยงภายใตสถานการณทมความเสยงความทาทายจากโครงสรางประชากรสงอาย ความเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทผนผวน และความจ�าเปนทจะตองสราง ความมนคงดานอาหาร น�า และพลงงาน รวมทงภายใตแรงกดดนทจะตองเพมรายไดของประเทศทามกลางการแขงขนทรนแรงมากขน โดยทนานาประเทศกหนไปใชการเพมประสทธภาพและการเพมคณคาของสนคาและบรการเปนอ�านาจการตอรองและ รกคบสวนแบงตลาด จากขอมลของ UNESCO Science Report Towards 2030 ระบวา ประเทศสวนใหญยอมรบความส�าคญของนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม วามความส�าคญตอการขบเคลอนการพฒนาประเทศอนจะน�าไปสการพฒนาอยางยงยนในระยะยาว โดยประเทศทมรายไดนอยและปานกลางหลายประเทศ มการวางแผนระยะยาวถงป ค.ศ. 2020/2030 เพอหาแนวทางการพฒนาทสามารถท�าใหประเทศกาวสระดบรายไดทสงขน เชน ประเทศเกาหลใต ซงเคยมอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ต�ากวาประเทศไทย แตในชวงระยะเวลา 30 ปทผานมา เกาหลใตไดใชนโยบายนวตกรรมเพอผลกดนประเทศ ทงการสนบสนนภาคเอกชนใหท�าวจยอยางเขมขนเพอพฒนาผลตภณฑมาแขงขนในระดบโลกจนเกดสนคานวตกรรมชนน�าในระดบโลก อาท Samsung และ LG เปนตน รวมถงการพฒนาศกยภาพบคลากร ทงสนบสนนทนการศกษาและสรางบคลากรวจย จนปจจบนเกาหลใตถกจดอยในกลมประเทศรายไดสง ส�าหรบประเทศไทย การขบเคลอนประเทศใหไปสประเทศรายไดสงภายในป ค.ศ. 2036 ตามยทธศาสตรชาต 20 ป จ�าเปนทจะตองปรบตวและพลกโฉมจากประเทศทขบเคลอนดวยประสทธภาพ (Efficiency-driven) มาเปนการขบเคลอนบนฐานนวตกรรม (Innovation-driven) ทมงเนนการเพมศกยภาพการแขงขนและสรางความเขมแขงใหกบภาคการผลต การคา และการบรการ เพอกระตนการเพมผลตภาพและสรางงานทมคณคาซงเปนเงอนไขส�าคญในการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศอยางยงยนในอนาคต เพมรายไดจากฐานเดมและสรางรายไดจากฐานใหม ซงเปนการเพมศกยภาพเศรษฐกจของประเทศ และยกระดบคณภาพชวตของประชาชน โดยผลกดนใหการพฒนาและใชนวตกรรมเปนเครองมอส�าคญทขบเคลอน การพฒนาประเทศในมตตางๆ เปนนโยบายส�าคญ

นวตกรรมน�ำสอนำคตประเทศไทย

2

2. กรอบแนวคดนวตกรรม

2“Innovation can be defined as the adoption of new products, processes, marketing or organizational approaches that create a valuable outcome

in terms of financial benefit, wellbeing or efficiency, to name a few,”European Parliament Research Service, 20163 OECD, National Innovation System, 19974 OECD, Managing National Innovation Systems, 1999

นวตกรรมน�ำสอนำคตประเทศไทย

ทมา : ส�านกงานนวตกรรมแหงชาต (องคการมหาชน) และดดแปลงจาก Booz & Company analysis

นยาม “นวตกรรม (Innovation)” มรากศพทมาจากค�าวา Innovare

ในภาษาละตนแปลวา “ท�าสงใหมขนมา” โดยนยามของนวตกรรมม

หลากหลายขนอยกบการตความและกรอบแนวคดทแตกตางกนออกไป

ในแต ละประเทศ อาท สหภาพยโรปซ ง เป นต นก�าเนดของแนวคด

เรอง “ระบบนวตกรรมแหงชาต” ไดใหค�านยามวา “นวตกรรม คอ

การไดมาซงผลตภณฑใหม กระบวนการผลตใหม การตลาดหรอรปแบบ

องคกรใหม ทกอใหเกดผลลพธเชงมลคาในรปผลประโยชนดานการเงน ชวต

ความเปนอยทด และความมประสทธภาพ2 เปนตน ดงนน ลกษณะทส�าคญ

ของนวตกรรมจงม 3 ประการ คอ (1) จะตองเปนสงใหม (Novelty) (2) ตองม

การน�าไปใช (Adoption) และ (3) กอใหเกดผลลพธเชงมลคา (Outcome)

เชน การเพมมลคาทางการเงนของสนคาและบรการ การเพมประสทธภาพของกระบวนการผลต และการยกระดบคณภาพชวตของผใช

นวตกรรม เปนตน โดยองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and

Development: OECD) (Oslo Manual, 2005.) ไดจ�าแนกนวตกรรมเปน 4 ประเภทหลก ดงน (1) นวตกรรมผลตภณฑ

(2) นวตกรรมกระบวนการ (3) นวตกรรมการตลาด และ (4) นวตกรรมองคกร

ระบบนวตกรรมแหงชาต (National Innovation System: NIS) เปนแนวความคดทเกดขนในชวงครสตศตวรรษ 1980

เพอใชอธบายความแตกตางของความกาวหนาดานนวตกรรมในกลมประเทศอตสาหกรรม บนฐานความคดทวา “ความเชอมโยง

ระหวางผมสวนเกยวของในการสรางสรรคนวตกรรมเปนกลไกส�าคญทน�าไปสการปรบปรงประสทธภาพดานเทคโนโลย” โดย

ความกาวหนาทางนวตกรรมและทางเทคนคเปนผลมาจากความสมพนธทซบซอนระหวางผทมสวนเกยวของทท�าหนาทผลต

แจกจาย และปรบใชความรอยางหลากหลาย ทงน ประสทธภาพทางนวตกรรมของประเทศขนอยกบระบบความสมพนธระหวาง

ผมสวนเกยวของ ไดแก องคกรภาคเอกชน มหาวทยาลย และสถาบนวจยของภาครฐ ซงเชอมโยงองคความรและเทคโนโลยระหวาง

กนในรปแบบของความรวมมอ อาท การวจยรวม การแลกเปลยนบคลากร การใชสทธบตรรวมกน การจดซอจดจางอปกรณ

และเครองมอ และรปแบบอนๆ3 ทงน OECD ไดวางกรอบระบบนวตกรรมแหงชาตทมการเชอมโยงระหวางผทมสวนเกยวของ

ทงในรปแบบของความรวมมอ กจกรรม และการไหลเวยนขององคความรและเทคโนโลย4

3

5 Arnold, E., Kuhlman, S, RCN in the Norwegian Research and Innovation System, 2001.

ทงน สนช. ไดปรบใชกรอบแนวคดระบบนวตกรรมของ Stefan Kuhlmann และ Erik Arnold5 เพออธบายระบบ

นวตกรรมในบรบทของไทย ทผเกยวของและสถาบนตางๆ มบทบาทเชอมโยงกนในการพฒนา แพรกระจาย และใชเทคโนโลย

โดยจะปฏสมพนธกนในลกษณะเครอขาย มองคประกอบหลก ไดแก ผทมสวนเกยวของ (Actors) เครอขาย (Network)

สถาบน (Institutions) และเทคโนโลย (Technology) รวมทงไดแบงนวตกรรมทสรางมลคาทางเศรษฐกจออกเปน 4 ประเภท ไดแก

(1) นวตกรรมดานผลตภณฑและบรการ (2) นวตกรรมดานกระบวนการ (3) นวตกรรมดานเทคโนโลย และ (4) นวตกรรมดานสงคม

ระบบนวตกรรมไทย ส�าหรบประเทศไทย ส�านกงานนวตกรรมแหงชาต (สนช.) ไดใหนยามวา นวตกรรม คอ

ผลลพธของการเชอมโยงของทรพยากรมนษย ทนทางการเงนและโครงสรางพนฐาน รวมถงการวจยและพฒนา

เพอก อให เกด “ระบบนเวศนวตกรรม” ท เหมาะสม เพอขบเคลอนการพฒนานวตกรรม เช น กรอบนโยบาย

กฎระเบยบ และการสรางเครอขายความรวมมอ เปนตน ขณะเดยวกนกตองพฒนาองคประกอบหลกทท�าใหเกดนวตกรรม

ไดแก ทรพยากรมนษย ซงเปนแหลงขององคความร และทกษะตางๆ ทไดจากการศกษาและประสบการณ ทนทางการเงน

และโครงสรางพนฐาน โดยการสนบสนนดานโครงสรางพนฐานและแหลงเงนทน และการวจยและพฒนา โดยการ

สนบสนนผลงานวจยทตอบสนองตอความตองการของภาคอตสาหกรรม ซงจะมศกยภาพสงในการพฒนาสเชงพาณชย

4

นยามท สนช. ไดน�ามาปรบใชจงใหความส�าคญกบความเชอมโยงของทรพยากรมนษย ทนทางการเงนและโครงสราง

พนฐาน และการวจยและพฒนา เพอสรางระบบนเวศทเหมาะสมในการพฒนา แพรกระจาย และใชเทคโนโลยและนวตกรรม

และไดก�าหนดประเภทของนวตกรรมทแตกตางจาก OECD ในเรองนวตกรรมดานเทคโนโลย และนวตกรรมดานสงคม

3. กำรขบเคลอนกำรพฒนำและใชนวตกรรมในชวง 5 ปของแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท 12

แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ไดก�าหนดเปาหมาย 1 เพม

ความเขมแขงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ

ตวชวด 1.1 สดสวนการลงทนเพอการวจยและพฒนาเพม

สรอยละ 1.5 ของ GDP ตวชวด 1.2 สดสวนการลงทนวจย

และพฒนาของภาคเอกชนตอภาครฐ เพมเปน 70 : 30

ตวชวด 1.3 สดสวนการลงทนวจยและพฒนาในอตสาหกรรม

ยทธศาสตรและเปาหมายของประเทศ : งานวจยพนฐานเพอ

สราง/สะสมองคความร : ระบบโครงสรางพนฐาน บคลากร

และระบบมาตรฐาน เพมเปน 55 : 25 : 20 และตวชวด

1.4 จ�านวนบคลากรดานการวจยและพฒนาเพมเปน 25

คนตอประชากร 10,000 คน และเปาหมาย 2 เพมความ

สามารถในการประยกตใชนวตกรรม ตวชวด 2.1 อนดบ

ความสามารถการแขงขนโครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตร

และดานเทคโนโลยจดโดย IMD อย ในล�าดบ 1 ใน 30

ตวชวด 2.2 ผลงานวจยและเทคโนโลยทถกน�าไปใชในการสราง

มลคาเชงพาณชยมจ�านวนไมนอยกวารอยละ 30 ของผลงาน

ทงหมด ตวชวด 2.3 มลคาการลดหยอนภาษเงนไดนตบคคล

ส�าหรบคาใชจายวจยและพฒนา มจ�านวนเพมขนไมนอยกวา

รอยละ 20 ตอป และ ตวชวด 2.4 นวตกรรมทางสงคมและ

ส�าหรบผ สงอายและผ พการทผลตไดเองภายในประเทศ

มจ�านวนเพมขนไมนอยกวา 1 เทาตว (แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต ฉบบท 12, 2559)

ทงน แนวทางการพฒนานวตกรรมในชวง 5 ปแรกระบ

วา จ�าเปนทจะตองสราง “ระบบนเวศนวตกรรม” โดยเฉพาะ

การสงเสรมบทบาทของภาคเอกชนในการเปนผน�าการพฒนา

นวตกรรม ดวยการสงเสรมการลงทนพฒนาและสรางนวตกรรม

3.1 สถำนกำรณกำรพฒนำนวตกรรมในประเทศไทย

5

6 (Science, Technology, Engineering and Mathematics)

ของภาคเอกชน การสนบสนนผประกอบการนวตกรรมและ

เทคโนโลย โดยเฉพาะผประกอบการรายใหมหรอกลมทเรม

ด�าเนนธรกจ (Start-up) การพฒนาโครงสรางพนฐานอยาง

ตอเนองเพอรองรบนวตกรรมในอนาคต การสรางเครอขาย

การวจยระหวางภาครฐและเอกชน การปรบปรงกฎระเบยบท

เกยวของใหสามารถสงเสรมการปกปองทรพยสนทางปญญา

และใหประโยชนแกผวจยและพฒนานวตกรรมไปพรอมกน

การสรางแรงจงใจใหเอกชนเขามาลงทนวจยและพฒนานวตกรรม

การผลตและพฒนาบคลากรรองรบการพฒนานวตกรรม

และทส�าคญ คอ การปลกฝง “วฒนธรรมนวตกรรม” ใหเกดขน

ในสงคมไทย น�าไปส การพฒนาและการใชประโยชนจาก

นวตกรรมอยางแพรหลาย

ขณะเดยวกน จะตองสงเสรมการน�านวตกรรมมา

ประยกตใชมากขนเพอสรางอปสงคหรอความตองการใช

(Demand) และสรางคณคาและมลคาเพม และผลตภาพให

กบสนคาและบรการ รวมทงกระบวนการผลตสนคาและบรการ

ใหเกดความแตกตางและหลากหลาย ทงของภาคเอกชนและ

ภาครฐ ทงของระดบผประกอบการใหม ระดบชมชน SMEs

ไปจนถงผประกอบการทเปนผน�าในสาขาธรกจนนๆ เพอกระตน

ใหเกดการใชนวตกรรมในการขบเคลอนการพฒนาประเทศไทย

ในทกระดบอยางแทจรง ซงจะสรางประโยชนใหกบธรกจ

ยกระดบรายไดและคณภาพชวตของประชาชนทกกลม และ

น�าพาประเทศไปสประเทศรายไดสงและสงคมมคณภาพไดใน

ทายทสด อาท ภาคการเกษตร ใชการวจยและพฒนาเทคโนโลย

การผลตและรปแบบผลตภณฑเกษตรแปรรปใหมเพอสราง

ผลตภณฑมลคาสง ภาคอตสาหกรรม มการยกระดบไปส

อตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนสง ภาคบรการ สงเสรมการน�า

ระบบดจทลเพอขยายตลาดสนคาและบรการ และภาคการคา

สนบสนน Smart SMEs และสงเสรมการลงทนในระบบ IT

รวมถงการใชนวตกรรมทางสงคม (Social Innovation)

ในการสรางโอกาสการด�าเนนชวต คณคาทางเศรษฐกจ

และสรางคณภาพชวตของประชาชนกลมตาง ๆ โดยเฉพาะ

อยางยงในกลมผดอยโอกาส เปนตน

แนวทางดงกลาวสอดคลองกบการด�าเนนงานของภาครฐ

โดยกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดด�าเนนโครงการ

ส�าคญเพอเสรมสรางความเขมแขงของระบบนเวศนวตกรรม

อาท (1) การพฒนาสงคมผประกอบการเทคโนโลยและ

นวตกรรมของประเทศ ผานโครงการพฒนาธรกจนวตกรรม

เกดใหมทมการเตบโตสง (Innovative Startup) (2) การผลต

และพฒนาบคลากรรองรบการพฒนานวตกรรม มโครงการ

ศนยนวตกรรมแหงอนาคต (Futurium) ทจะชวยปพนฐานองค

ความรในดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม และสราง

แรงบนดาลใจใหกบเยาวชนในการเลอกเรยน/ประกอบอาชพใน

สาย STEM6 เพอเปนก�าลงส�าคญในการพฒนาประเทศในอนาคต

(3) การปรบปรงกฎระเบยบทเกยวของ และการสรางแรงจงใจ

ใหเอกชนเขามาลงทนวจยและพฒนานวตกรรม โดยเรงรดให

มการออก (ราง) พระราชบญญตสงเสรมการใชประโยชนผลงาน

วจยและนวตกรรม พ.ศ. .... เพอกระตนการน�าผลงานวจยไปใช

ประโยชน โดยใหเอกชนมสทธขอรบทนวจยจากแหลงทนภาครฐ

และใหสทธความเปนเจาของผลงานวจยแกผท�าวจย และ

(4) การพฒนาโครงสรางพนฐานอยางตอเนองเพอรองรบ

นวตกรรมในอนาคต หรอการพฒนานวตกรรมเชงพนท

และการสรางเครอขายการวจยระหวางภาครฐและเอกชน

ไดด�าเนนโครงการเมองนวตกรรมอาหาร (Food Innopolis)

เพอเปนพนทส�าหรบการวจยและพฒนาเพอสรางสนคาและ

นวตกรรมอาหารมลคาสง ดวยการดงดดการลงทนจากบรษท

ชนน�าของโลก รวมถงการเปนศนยบรการแบบเบดเสรจและ

ครบวงจร และการสนบสนนใหบคลากรทเชยวชาญดานการวจย

พฒนา (Talents) จากทวโลก มารวมวจยพฒนากบบรษทและ

หนวยงานในเมองนวตกรรมอาหาร และโครงการยกระดบและ

พฒนาเขตนวตกรรมระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EECi)

เพอสรางพนททมระบบนเวศนวตกรรมอยางสมบรณแบบ

6

เปนเมองนวตกรรม (Innovation City) ทเปนตนแบบของ

การพฒนางานวจยเทคโนโลยและนวตกรรมในลกษณะองค

รวมทเนนบรณาการการท�างานรวมกนตามแนวทางประชา

รฐ มการใชทรพยากรรวมกนดวยการรวมศนยหองปฏบต

การและสนามทดสอบนวตกรรม ศนยรบรองมาตรฐาน

นวตกรรมทางดานระบบและอปกรณอจฉรยะ ตลอดจน

เปนชมชนการจางงานผเชยวชาญเทคโนโลยระดบสงของหนวย

งานภาครฐและเอกชน รวมถง (5) การพฒนานวตกรรมท

ตอบโจทยการพฒนาเชงพนทและเชงสงคม อาท การสงเสรม

การเรยนร ทางไกลและออนไลนทครอบคลมทวถงและม

ประสทธภาพ นวตกรรมทางการเงนเพอพฒนาการเงน

ฐานราก โครงการบรหารจดการเขตเศรษฐกจส�าหรบสนคา

เกษตรทส�าคญดวย Agri–Map โครงการจดตง Northeastern

Agri-Food Technopolis โครงการจดการเทคโนโลย

และนวตกรรมเกษตร เพอพฒนาความสามารถของผ น�า

ชมชน เกษตรกรแกนน�า และถายทอดเทคโนโลยสเกษตรกร

โครงการพฒนานวตกรรม OTOP โครงการจดตงศนย

นวตกรรมการออกแบบบรรจภณฑเพอ SMEs โครงการ

บรการอนเทอรเนตสาธารณะสชมชน โครงการศนยดจทล

ชมชน โครงการตรวจสารพนธกรรมเพออ�านวยความยตธรรม

และลดความเหลอมล�า เ ปนตน

มมมองจากภายนอก อยางไรกด เมอพจารณาในเชง

Outward Looking จากการวเคราะหดชน ชวดความสามารถ

การแขงขนดานนวตกรรมของประเทศไทยเปรยบเทยบกบ

ประเทศอนๆ ในป ค.ศ. 2016-2017 โดยสถาบนจดอนดบ

นานาชาต พบวา ในภาพรวมความสามารถการแขงขนดาน

วทยาศาสตรและนวตกรรมของประเทศไทยยงอยในอนดบ

คงทคอนไปทางต�า สวนปจจยทางดานเทคโนโลยมแนวโนม

ปรบตวดขน โดยในรายงานของ The World Competitiveness

Talents

Yearbook 2017 ของ IMD ระบวา โครงสรางพนฐานดาน

เทคโนโลยของไทยปรบตวสงขนถง 6 อนดบ โดยขนมาอยใน

อนดบท 36 จากอนดบท 42 ในปกอนหนา ซงสวนใหญเปนผล

จากการเพมขนของการลงทนดานโทรคมนาคม (Investment

in Telecommunication) ขณะทโครงสรางพนฐานทาง

วทยาศาสตร ปรบลดลง 1 อนดบ มาอยในอนดบท 48 จาก

อนดบท 47 ในปกอนหนา โดยตวฉดรงทส�าคญ ไดแก จ�านวน

สทธบตรทยนขอภายในประเทศ (Patent Applications) ลดลง

13 อนดบ มาอยในอนดบท 52 จากอนดบท 39 ในปกอนหนา

และจ�านวนสทธบตรตอประชากร 100,000 คน (Number of

Patents in Force) ลดลง 9 อนดบ โดยอยในอนดบท 59 จาก

อนดบท 50 ในปกอนหนา (จากทงหมด 63 ประเทศ) แมวา

ปจจยยอยดานการลงทนวจยและพฒนาโดยรวม และการลงทน

วจยและพฒนาของภาคธรกจ รวมถงศกยภาพดานนวตกรรม

ผลตภณฑ/กระบวนการ/บรการของภาคธรกจจะปรบตวดขน

มากกตาม

ขณะทรายงาน The Global Competitiveness

Report (GCR) 2016 - 2017 ของ WEF ไดจดอนดบปจจยดาน

ความพรอมทางเทคโนโลย ลดลง 5 อนดบ มาอยในอนดบท 63

จากอนดบท 58 ในปกอนหนา เนองจากการลดลงอยางมากของ

การลงทนทางตรงของตางประเทศและการถายทอดเทคโนโลย

(FDI and Technology Transfer) โดยลดลง 14 อนดบ มา

อยในอนดบท 42 จากอนดบท 28 ในปกอนหนา และจ�านวน

การจดทะเบยนเชอมตอสญญาณอนเทอรเนตแบบเคลอนทตอ

ประชากร 100 คน (Mobile Broadband Subscriptions/100

pop.) ลดลง 11 อนดบ มาอยในอนดบท 34 จากอนดบท 23

ในปกอนหนา สวนปจจยดานนวตกรรมปรบตวดขน 3 อนดบ

ขนมาอยในอนดบท 54 จากอนดบท 57 ในปกอนหนา โดยเปน

ผลมาจากตวชวดยอยดานการจดซอจดจางสนคาเทคโนโลย

7

7 ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำยวทยำศำสตรและเทคโนโลย (สวทน.) และ ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต (วช.)

�

ขนสงของภาครฐ (Government Procurement of Advanced

Technology Products, 1-7 (Best)) เพมขนถง 25 อนดบ

มาอยในอนดบท 65 จากอนดบท 90 ในปกอนหนา (จากทงหมด

138 ประเทศ/เขตเศรษฐกจ)

ส� าหรบด ชน ช ว ดความสามารถด านนว ตกรรม

The Global Innovation Index (GII) 2017 จดท�า

โดยมหาวทยาลยคอรเนล (Cornell University) รวมกบ

Institute Européen d’Administration des Affaires

( I NSEAD ) และองค ก า รทร พย ส นทา งป ญญา โลก

(World Intel lectual Property Organizat ion:

WIPO) พบวา ประเทศไทยมความสามารถดานนวตกรรม

ในภาพรวมสงขน 1 อนดบจากปกอนหนาโดยอยในอนดบ 51

จากอนดบท 52 ในปกอนหนา (จาก 127 ประเทศ/เขต

เศรษฐกจ) เนองจากอนดบทเพมขนของปจจยผลผลตจาก

การพฒนาความรและเทคโนโลย และผลผลตจากความคด

สรางสรรค

ส�าหรบดชนชวดการพฒนานวตกรรมทส�าคญอนๆ7

อาท

ดานการลงทนวจยและพฒนา ของประเทศไทยม

แนวโนมเพมขนอยางตอเนอง จาก 12,406 ลานบาท ในป ค.ศ.

2000 เปน 84,671 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 0.62 ตอ

GDP ในป ค.ศ. 2015 เนองจากภาคเอกชนมการลงทนดานการ

วจยและพฒนาเพมขนถงรอยละ 73 คดเปนสดสวนการลงทน

วจยและพฒนาของภาคเอกชนตอภาครฐ 70:30 อยางไรกด

ประเทศไทยยงมการลงทนดานการวจยและพฒนาคอนขางต�า

เมอเปรยบเทยบกบประเทศในเอเชย เชน เกาหลใต ญปน จน

และสงคโปร ซงมสดสวนระหวางรอยละ 2.0 - 3.0 ตอ GDP

บ คลากรรองร บการพฒนา

นวตกรรม ย งไม เพยงพอต อการ

สรางฐานก�าลงคนดานวทยาศาสตร

และเทคโนโลยเพอรองรบการพฒนา

ส ประเทศนวตกรรมในอนาคต โดย

ในป ค.ศ. 2015 ก�าลงแรงงานสาย

วทยาศาสตรและเทคโนโลย มจ�านวน

รวมทงสน 3,979,193 คน แบงเปนผท

จบสายวทยาศาสตรและเทคโนโลยโดยตรงและท�างานตรงสาย

ประมาณ 1.8 ลานคน ผทจบสายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แตท�างานดานอนประมาณ 1.5 ลานคน และผทจบการศกษา

ดานอนแตมาท�างานในสายวทยาศาสตรและเทคโนโลยประมาณ

0.6 ลานคน และแมวาจ�านวนบคลากรวจยและพฒนา ในชวง

5 ปทผานมา (2011-2015) มแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง

โดยในป ค.ศ. 2015 จ�านวนบคลากรวจยและพฒนาทท�างาน

เทยบเทาเตมเวลา (FTE) เพมเปน 89,617 คน คดเปน 13.6 คน

ตอประชากร 10,000 คน จากป ค.ศ. 2014 ทมจ�านวน 84,216

คน คดเปน 12.9 คนตอประชากร 10,000 คน อยางไรกด

เมอเปรยบเทยบกบประเทศในเอเชย อาท ไตหวน เกาหลใต

และสงคโปร จะมบคลากรวจยและพฒนาสงกวาไทย 8 - 9 เทา

สทธบตร เปนการคมครองทางทรพยสนทางปญญาท

ชวยสงเสรมการวจยและพฒนาเพอคดคนสงประดษฐ และ

นวตกรรมใหมๆ อยางไรกด จ�านวนการยนค�าขอรบสทธบตร

ในประเทศไทยยงมจ�านวนนอย และสวนใหญเปนการยน

จดทะเบยนโดยชาวตางชาต โดยในป ค.ศ. 2014 สถตการยน

จดทะเบยนสทธบตรในประเทศไทย มจ�านวนรวมทงสน 12,007

รายการ (สทธบตรการประดษฐ 7,930 รายการ และสทธบตร

การออกแบบ 4,077 รายการ) ในจ�านวนนเปนของคนไทย

3,789 รายการ (รอยละ 31.56) และเปนของคนตางชาต 8,218

รายการ โดยเฉพาะสทธบตรการประดษฐซงเปนการยนค�าขอ

รบสทธบตรของชาวตางชาตเปนจ�านวนถง 6,947 รายการ

ขณะทคนไทยยนค�าขอรบสทธบตรการประดษฐเพยง 983

รายการ เทานน ดงนน จงมความจ�าเปนตองเร งสราง

ความตระหนกใหคนไทยเหนความส�าคญและสนบสนนการน�า

สทธบตรมาใชประโยชนในเชงพาณชยมากขน รวมทงปรบปรง

ขนตอนการจดสทธบตรใหมประสทธภาพและรวดเรวขน

8

�

3.2 นวตกรรมทน�ำไปสกำรสรำงมลคำเพม ตวอยางการใชนวตกรรมทพฒนาขนในประเทศไทย

อาท นวตกรรมดานผลตภณฑ อาท ดำนกำรเกษตร Agri-Map

Mobile เปนแอปพลเคชนบนสมารทโฟนทชวยเพมความ

สะดวกใหเกษตรกรสามารถเขาถงและใชขอมลเชงสารสนเทศ

ดานการเกษตรไดอยางมประสทธภาพ ดำนอตสำหกรรม ระบบประเมนพฤตกรรมการขบขดวยโทรศพท (SafeMate)

ทสามารถตรวจจบเหตการณทอาจก อให เกดอบต เหต

บนถนน พรอมทงเสนอค�าแนะน�าเพอปรบปรงการขบขให

ปลอดภยมากยงขน “RUBBERLY” ผลตภณฑผนงสามมต

จากยางพาราส�าหรบงานตกแตงภายใน ทมคณสมบตทนตอ

แรงกระแทกไดด น�าหนกเบา กนความรอน และดดซบเสยงไดด

ดำนกำรแพทย เมดวสดน�าสงยาปฏชวนะประเภทไฮดรอกซ

แอปาไทต เพอการรกษาการตดเชอของกระดก โดยไมจ�าเปน

ตองผาตดซ�าและไมเกดอาการแทรกซอน ลดการสญเสย

อวยวะและเสยชวตของผปวย “G-BREATH” เครองตรวจ

ระดบน�าตาลในเลอดจากอะซโตนในลมหายใจ เพอใชตรวจวด

กาซทออกมาพรอมกบลมหายใจและแปรผลเปนระดบน�าตาล

ในเลอด ดำนบรกำร City Glide บรการคนหาและบอกเวลา

รถสาธารณะ และมระบบการค�านวณเวลาในการเดนทาง “MyMo” Internet Banking

แ อ ป พ ล เ ค ช น จ า ก ธ น า ค า ร

ออมสนท ใช ถอนเงนสดจากต

ATM ไดโดยไมตองใชบตร ATM

ดำนสงคม “Dinsow Mini” หนยนต

บร ก ารด แลผ ส ง ว ย โดย ใช

เทคโนโลยกลองดจตอล 3D เพอ

จบภาพและวเคราะหการลมของ

ผ สงวย และสงสญญาณเตอน

ไปยงบตรหลาน อปกรณชวยการไดยนแบบ Classroom

Communication ทน�าไปใชแลวในโรงพยาบาลและโรงเรยน

สอนเดกพเศษและเดกดอยโอกาส กระดกและขอโลหะตนแขน

เทยมสวนบน8 ส�าหรบผปวยมะเรงกระดก ซงมการน�าไปใชแลว

ในโรงพยาบาล และการผลตเชอราบวเวอเรยโดยใชขาวสาร

เปนสารตงตน เพอก�าจดศตรพชแทนการใชสารเคม

นวตกรรมดานกระบวนการ อาท ดำนกำรเกษตรและ

อำหำร ระบบนวตกรรมการรกษาคณภาพผลไมอนทรยเพอ

สงออก ซงจะชวยรกษาคณภาพผลผลตใหคงทและลดการใช

แรงงานคนและพลงงาน ระบบประเมนการเพาะปลกออย

ดวยอากาศยานไรคนขบ ทชวยลดระยะเวลาและบคคลากร

ในการส�ารวจ และชวยวางแผนการเพาะปลก การผลตและการ

จดการโรงงานผลต และดำนอตสำหกรรม ซอฟตแวรสงเคราะห

เสยงพดภาษาไทยคณภาพสง (วาจา เวอรชน 7.0) เพอชวยสราง

เสยงบรรยายในขนตอนการประกอบอปกรณรถยนตใน

สายการผลตและประกอบในโรงงานผลตรถยนตในประเทศไทย

นวตกรรมดานการตลาด อาท “Pop up” ระบบ

วเคราะหพฤตกรรมลกคาในหางสรรพสนคา เพอน�าเสนอขอมล

พฤตกรรมการเดนเลอกซอของเพอน�าขอมลไปใชวเคราะห

ดานการตลาด

8 เกดขนภำยใตโครงกำร “ผลตโลหะทดแทนกระดก” ส�ำหรบผ ปวยมะเรงกระดก เพอทดแทนกระดกและขอทมรำคำแพง เพอใหผ ปวยทมทนทรพยนอยไดใช

โดยกลมศลยแพทยออรโธปดกส รำชวทยำลยแพทยออรโธปดกสแหงประเทศไทย รวมกบเอมเทค สวทช. โดยมบรษท คอสโม เมดเทค จ�ำกด เปนผผลตตำมททมวจยตองกำร

9

นวตกรรมดานการปรบเปลยนรปแบบการ

บรหารจดการ อาท “ShareHerb.com” เครอขาย

สงคมออนไลนเพอยกระดบอตสาหกรรมสมนไพร

และการแพทยทางเลอก โดยพฒนาระบบการขน

ทะเบยนผลตภณฑสมนไพรทมความสะดวกและ

รวดเรว รวมกบส�านกงานคณะกรรมการอาหารและ

ยา (อย.)

ตวอยางการใชนวตกรรมในตางประเทศ อาท

สวเดน ประเทศทตดอนดบ 2 ใน GII 2017 ปจจบน

ก�าลงโดดเดนในดานการเปลยนเปนสงคมทไมใชเงนสด

Cashless Society โดยรอยละ 80 ของการซอขายไมมการใชเงนสด และ 900 จาก 1,600 ธนาคารไมรบเงนสด รานคามสทธ

ตามกฎหมายทจะไมรบเงนสด และการซอตวรถโดยสารกไมสามารถใชเงนสดไดแลวเชนกน หรอสหราชอาณาจกร ตดล�าดบท

5 ของ GII 2017 มการพฒนา STARMIND หรอซอฟตแวรคอมพวเตอรทผสรางเรยกวาเทคโนโลยสมองมนษย ทสามารถรบฟง

และตอบค�าถามทเกยวของกบงานได รวมถงการพฒนาเทคโนโลย Quantum ทน�าทางโดยไมใช GPS ใชสรางแผนท 3 มตและ

คนหาทรพยากรใตพนดน และประยกตใชกบการถายภาพรางกายมนษยโดยไมใชรงส และการพฒนาดาน Material ใกลถงจดท

Super Computer สามารถออกแบบวสดในระดบอะตอม โดยรอยละ 70 ของนวตกรรมดานเทคนคถกประมาณการวาม

ความเกยวของกบดานวสดศาสตรไมวาจะทางตรงหรอทางออม เชน แบตเตอรทมประสทธภาพสงขน สวนประกอบเครองบนท

มน�าหนกเบาลง วสดนาโนทชวยรกษาโรค เปนตน

4. บทสรปและแนวทำงกำรพฒนำทตองไดรบกำรผลกดนตอไป

นโยบายรฐบาลและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ไดใหความส�าคญกบการสงเสรมการพฒนานวตกรรม

ทงเรงการลงทนดานการวจยและพฒนา การสงเสรมระบบนเวศนวตกรรมทเออตอการสงเสรมใหเกดการสรางนวตกรรมและ

การใชนวตกรรมทมล�าดบความส�าคญเดนชดขน แตเพอใหการพฒนาและการใชนวตกรรมสามารถเปนปจจยส�าคญในการขบเคลอน

การพฒนาประเทศไทยสเปาหมายการเปนประเทศทพฒนาแลวดวยรายไดทสง สงคมคณภาพ และประชาชนอยด กนด มสข

ยงคงมแนวทางการพฒนาทตองใหความส�าคญและผลกดนตอไปอยางตอเนองจรงจง ดงน

4.1 กำรใหควำมส�ำคญกบนโยบำยกำรสงเสรมนวตกรรมทเหมำะสมในแตละชวงกำรพฒนำ อาท ระยะ

เรมตน รฐตองเพมการกระตน อ�านวยความสะดวก และเตรยม

ความพรอมดานแรงงานทมทกษะ และเมอจะเขาสตลาด รฐตอง

ชวยเรงพจารณากฎระเบยบใหมความคลองตว พฒนาระบบ

มาตรฐาน และมกลไกทางการเงนและอนๆ เพอสรางการเตบโต

สดทายเมอนวตกรรมจะถกน�ามาใช รฐตองชวยเออใหเกดการ

เชอมโยงระหวางธรกจขนาดใหญกบ SMEs ภายใตสญญาจดซอ

จดจางภาครฐ และขยายการซอขายไปสระดบทใหญขน ทงน

ธรกจทมระดบเทคโนโลยและนวตกรรมตางกน ตองการเครองมอ

ทางนโยบายทแตกตางกน นอกจากน ยงตองอาศยระยะเวลา

และความตอเนองของนโยบายสนบสนนจากภาครฐเปนส�าคญ

9 “How they interact with each other as elements of a collective system of knowledge creation and use, and on their interplay with social institutions

(such as values, norms, legal frameworks)”Smith, 1996

10

4.2 กำรสงเสรมกำรท�ำงำนทสำมำรถสงตอ/เชอมโยงกนไดระหวำงสวนงำนตำงๆ อยำงมประสทธภำพภำยใตระบบนเวศนวตกรรม ทงหนวยงานหลกและหนวยงานรอง ทงในระดบชาตและภมภาค เพอผลกดนงานวจยและพฒนานวตกรรมใหไปถงปลายทางหรอผใชเพอสรางคณคา และมลคาเพมอยางมประสทธภาพ อาท การปรบทศนคตเพอเออ ตอการท�างานรวมกนระหวางตนทางถงปลายทางของงานวจย ทงสถาบนวจย มหาวทยาลย ภาครฐ ภาคเอกชน และชมชนในการสรางและการใชองคความรรวมกน รวมถงการมสวนรวมกบสถาบนทางสงคม (คานยม บรรทดฐาน และกรอบทางกฎหมาย)9 น�าไปสการแพรกระจาย และใชเทคโนโลยอยางมพลวตร

4.3 กำรสงเสรมอปสงคของนวตกรรม เนองจาก

เศรษฐกจของประเทศไทยมขนาดเลกท�าใหภาคเอกชนขาด

แรงจงใจในการลงทนท�าวจยและพฒนานวตกรรม ซงมความเสยง

และตองใชเงนลงทนสง ขณะทตลาดรองรบผลตภณฑทไดจาก

การวจยและพฒนานวตกรรมมขนาดเลก ผลตอบแทนทไดอาจ

ไมคมทน ทงนโดยปกตประเทศทพฒนาแลวภาคเอกชนมกจะ

เปนผลงทนหลกในการท�าวจยและพฒนานวตกรรม โดยเฉพาะ

กจการขนาดใหญ อยางไรกด ธรกจขนาดใหญในประเทศไทย

ไมไดเปนหวจกรส�าคญในการท�าวจยและพฒนานวตกรรม

เนองจากสวนใหญเตบโตขนภายใตบรรยากาศตลาดผกขาด

อนเนองจากการคมครองของระบบสมปทานและสทธพเศษอนๆ

ทไดรบจากความสมพนธกบนกการเมอง ซงมความเสยงนอย

กวาการลงทนท�าวจยและพฒนานวตกรรม ดงนน จงจ�าเปนตอง

เรงสงเสรมบรรยากาศการแขงขนเสร โดยการขจดปญหา

คอรรปชนและผลประโยชนทบซอน การพฒนากลไกการ

ค มครองทรพยสนทางปญญาและการค มครองผ บรโภค และท� า ให ผ บร โภค ร จก รกษาสทธของตนเอง รวมท ง

การปรบปรงระบบการศกษาและวฒนธรรมการท�า

ธรกจเพอพฒนาผ ประกอบการใหเหนความส�าคญของ

การวจยและพฒนา และมความสามารถในการสรางนวตกรรม

รวมไปถงการปรบระบบการขนบญชนวตกรรมและ

สงประดษฐไทย เพอเพมประสทธภาพการจดซอจดจางนวตกรรมไทยของภาครฐ

4.4 กำรปลกฝง “วฒนธรรมนวตกรรม” และ “กำรสรำงนวตกรรม” ใหเกดขนในสงคมไทย เนองจาก

สงคมไทยยงไมใหความส�าคญกบการสรางนวตกรรมหรอ

ความแตกตางมากนก สงเกตไดจากการท�าธรกจทลอกเลยนแบบ

กจการอน ซงสวนหนงเปนผลจากกลไกการคมครองทรพยสน

ทางปญญาขาดประสทธภาพ ผผลตจงขาดแรงจงใจในการท�าวจย

และพฒนาเพอคดคนนวตกรรมหรอพฒนากระบวนการผลต

เพราะมความเสยงทจะถกผ อนลอกเลยนแบบ นอกจากน

ความตองการบรโภคสนคาและบรการของผบรโภคในประเทศ

ขาดความประณตละเอยดออน (Sophisticate) รวมทง

ไมเรยกรองสทธของตนเองเมอไมไดรบสนคาและบรการ

ทมคณภาพมาตรฐานหรอในราคาทเปนธรรม ประกอบกบ

กลไกการค มครองผ บร โภคในประเทศอ อนแอ ดงนน

การกระตนและรณรงคใหทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคธรกจ

ภาควชาการ และภาคประชาชน เกดความตนตวและ

เหนถงความส�าคญของนวตกรรมทถอเปนหวใจส�าคญใน

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ จนเกดเปน

วฒนธรรมทเคารพในทรพยสนทางปญญา เปนสงคมทใช

ความรและความคดสรางสรรคใหมๆ (Creativity) รวมถงการ

มวสยทศนมองไปในอนาคตหรอการจนตนาการบนฐานของ

การใชความรและการคาดการณ (Imagination) จะน�าไปส

การพฒนาและการใชประโยชนจากนวตกรรมอยางแพรหลาย

11