การประยุกต์เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อการจัดทาแผนที่แสดงความลาดชันของพื้นที่จังหวัดแพร่ Application of Geo-informatics Technology to produce the slope map of Phrae province. นางสาวปวีณา เปรมเจริญ และ จ่าสิบเอกราชวัลย์ กันภัย สานักเทคโนโลยีการสารวจและทาแผนที่ กรมพัฒนาที่ดิน บทนา 1. หลักการและเหตุผล ความลาดชัน (Slope ) ของพื้นที่ เป็นข้อมูลพื้นฐานทางกายภาพที่สาคัญและจาเป็นอย่างยิ่ง สาหรับนาไปใช้ในการวางแผนเพื่อการตัดสินใจด้านการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทั้งในด้านการจัดการทรัพยากรดินและที่ดิน ทรัพยากรน้า ทรัพยากรป่าไม้ ด้านการวางแผนป้องกันและ บรรเทาภัยพิบัติทางธรรมชาติ ได้แก่ ภัยแล้ง อุทกภัย ดินโคลนถล่ม ธรณีพิบัติ ด้านการบริหารจัดการน้า อย่างเป็นระบบ การสร้างเขื่อน อ่างเก็บน้า การจัดวางโครงสร้างพื้นฐานของระบบชลประทาน โดยเฉพาะ การดาเนินแผนงานและโครงการต่างๆ ของกรมพัฒนาที่ดิน ด้านการสารวจและจัดทาแผนที่ดิน การสารวจ ออกแบบงานจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้า การพัฒนาแหล่งน้า การปรับปรุงบารุงดิน การวางแผนการใช้ที่ดิน การประเมินความความสามารถในการกักเก็บน้า การชะล้างพังทลายของดิน รวมทั้งการสารวจออกแบบ ระบบโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการพัฒนาประเทศในด้านต่างๆ ในห้วงระยะเวลาที่ผ่านมานั้น กรมพัฒนาที่ดินและหน่วยงานภายนอกทั้งภาครัฐและเอกชน ได้ดาเนินการจัดทาแผนที่และ/หรือชั้นข้อมูลความชันของพื้นที่เฉพาะบริเวณที่ต้องการใช้งานตามแผนงาน หรือโครงการ โดยดาเนินการวิเคราะห์และจาแนกชั้นความลาดชันตามรูปแบบ วิธีการ เงื่อนไข และ ข้อกาหนดทางเทคนิคของหน่วยงานหรือโครงการเท่านั้น ซึ่งเป็นผลทาให้ในปัจจุบันยังไม่มีแผนที่ความชัน ของพื้นที่ที่จัดทาขึ้นจากข้อมูลที่มีความละเอียดถูกต้อง ภายใต้ข้อกาหนดหลักเกณฑ์ เงื่อนไข รูปแบบ และ เป็นมาตรฐานเดียวกันครอบคลุมพื้นที่ของจังหวัดแพร่สาหรับใช้งาน ผู้จัดทา ได้ตระหนักถึงความจาเป็นและความสาคัญในเรื่องดังกล่าว จึงได้ดาเนินโครงการ จัดทาแผนที่แสดงความลาดชันของพื้นที่แต่ละจังหวัด โดยพิจารณาคัดเลือกจังหวัดแพร่ เป็นพื้นที่นาร่อง เนื่องจากมีลักษณะภูมิประเทศเป็นภูเขาสูงชัน ที่ลอนลาดและที่ราบลุ่ม โดยสภาพพื้นที่ดังกล่าวเป็นตัวแทน ของความลาดชันครบถ้วนทุกชั้นความลาดชัน อีกทั้งยังเป็นพื้นที่ต้นน้าซึ่งประสบปัญหาด้านการใช้ ประโยชน์ที่ดิน และภัยพิบัติทางธรรมชาติอยู่ในขั้นรุนแรงเป็นประจาทุกปี ซึ่งในการดาเนินการในครั้งนี้ ผู้จัดทาได้นาเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ ซึ่งประกอบด้วยระบบกาหนดตาแหน่งบนโลกด้วยดาวเทียม ( Global Navigation Satellite System : GNSS) การสารวจข้อมูลจากระยะไกล (Remote Sensing: RS )และ ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์(Geographic Information System : GIS ) มาประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ และจาแนกความลาดชันของพื้นที่จากแบบจาลองระดับสูงเชิงเลข (Digital Elevation Model: DEM) ตามหลักแนวคิดการวิเคราะห์ความลาดชันทางอุทกวิทยา (Hydrologic Slope) โดยพิจารณาตามทิศทางการ ไหลของน้า แล้วนาผลที่ได้มาทาการจัดกลุ่มข้อมูลใหม่ ( Reclassify) ตามเงื่อนไขและหลักเกณฑ์การ จาแนกชั้นความลาดชั้นเพื่อการพัฒนาที่ดินและการอนุรักษ์ดินและน้า ร่วมกับการสารวจ รังวัด ตรวจสอบ
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
การประยกตเทคโนโลยภมสารสนเทศเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดแพร Application of Geo-informatics Technology to produce the slope map of Phrae province. นางสาวปวณา เปรมเจรญ และ จาสบเอกราชวลย กนภย ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน
บทน า
1. หลกการและเหตผล ความลาดชน (Slope ) ของพนท เปนขอมลพนฐานทางกายภาพทส าคญและจ าเปนอยางยง
ส าหรบน าไปใชในการวางแผนเพอการตดสนใจดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทงในดานการจดการทรพยากรดนและทดน ทรพยากรน า ทรพยากรปาไม ดานการวางแผนปองกนและบรรเทาภยพบตทางธรรมชาต ไดแก ภยแลง อทกภย ดนโคลนถลม ธรณพบต ดานการบรหารจดการน าอยางเปนระบบ การสรางเขอน อางเกบน า การจดวางโครงสรางพนฐานของระบบชลประทาน โดยเฉพาะการด าเนนแผนงานและโครงการตางๆ ของกรมพฒนาทดน ดานการส ารวจและจดท าแผนทดน การส ารวจออกแบบงานจดระบบอนรกษดนและน า การพฒนาแหลงน า การปรบปรงบ ารงดน การวางแผนการใชทดน การประเมนความความสามารถในการกกเกบน า การชะลางพงทลายของดน รวมทงการส ารวจออกแบบระบบโครงสรางพนฐานเพอการพฒนาประเทศในดานตางๆ ในหวงระยะเวลาทผานมานน กรมพฒนาทดนและหนวยงานภายนอกทงภาครฐและเอกชน ไดด าเนนการจดท าแผนทและ/หรอชนขอมลความชนของพนทเฉพาะบรเวณทตองการใชงานตามแผนงานหรอโครงการ โดยด าเนนการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนตามรปแบบ วธการ เงอนไข และขอก าหนดทางเทคนคของหนวยงานหรอโครงการเทานน ซงเปนผลท าใหในปจจบนยงไมมแผนทความชนของพนททจดท าขนจากขอมลทมความละเอยดถกตอง ภายใตขอก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข รปแบบ และเปนมาตรฐานเดยวกนครอบคลมพนทของจงหวดแพรส าหรบใชงาน ผจดท า ไดตระหนกถงความจ าเปนและความส าคญในเรองดงกลาว จงไดด าเนนโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทแตละจงหวด โดยพจารณาคดเลอกจงหวดแพร เปนพนทน ารอง เนองจากมลกษณะภมประเทศเปนภเขาสงชน ทลอนลาดและทราบลม โดยสภาพพนทดงกลาวเปนตวแทนของความลาดชนครบถวนทกชนความลาดชน อกทงยงเปนพนทตนน าซงประสบปญหาดานการใชประโยชนทดน และภยพบตทางธรรมชาตอยในขนรนแรงเปนประจ าทกป ซงในการด าเนนการในครงน ผจดท าไดน าเทคโนโลยภมสารสนเทศ ซงประกอบดวยระบบก าหนดต าแหนงบนโลกดวยดาวเทยม (Global Navigation Satellite System : GNSS) การส ารวจขอมลจากระยะไกล (Remote Sensing: RS )และระบบสารสนเทศภมศาสตร(Geographic Information System : GIS ) มาประยกตใชในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) ตามหลกแนวคดการวเคราะหความลาดชนทางอทกวทยา (Hydrologic Slope) โดยพจารณาตามทศทางการไหลของน า แลวน าผลทไดมาท าการจดกลมขอมลใหม (Reclassify) ตามเงอนไขและหลกเกณฑการจ าแนกชนความลาดชนเพอการพฒนาทดนและการอนรกษดนและน า รวมกบการส ารวจ รงวด ตรวจสอบ
2
สภาพความลาดชนในภมประเทศ ส าหรบน ามาใชเปนขอมลในการจดท าและปรบปรงแผนทแสดงความลาดชนของพนทใหมความถกตอง สอดคลองกบสภาพความเปนจรงของพนท เพอใหหนวยงานของกรมพฒนาทดนและหนวยงานอนๆน าไปใชงานไดอยางมประสทธภาพและเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ ตอไป
1.2 วตถประสงค 1. เพอวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวดแพร จากขอมลแบบจ าลองระดบสง
เชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ตามหลกเกณฑการจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน
2. เพอจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทและรายงานสภาพความลาดชนและขอมลพนฐานทางกายภาพของจงหวดแพร
3. เพอศกษาแนวทางการประยกตเทคโนโลยภมสารสนเทศเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวดใหเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ
1.3 เครองมอทใชในการด าเนนงาน 1. ฮารดแวร (Hardware) เครองมอหรออปกรณ ไดแก คอมพวเตอร (Computer)
เครองรบสญญาณดาวเทยม GPS แบบพกพา กลองถายภาพ เครองพมพเอกสาร (Printer) และเครองพมพแผนท (Plotter)
2. ซอฟตแวร (Software) โปรแกรมหรอชดค าสง ไดแก ระบบปฏบตการไมโครซอฟทวนโดวส ไมโครซอฟทออฟฟต โปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร และโปรแกรมประมวลผลภาพ
1.4 ขนตอนการด าเนนงาน 1.4.1 การรวบรวมแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของจงหวดแพร ไดแก
1) ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ
2) แผนทภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1 : 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรฯ
3) ภาพถายดาวเทยมรายละเอยดสง มาตรสวน 1:10,000 จาก ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท
4) แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000 ล าดบชด L7018 จาก กรมแผนททหาร 5) ชนขอมลขอบเขตการปกครอง ป พ.ศ.2556 จาก กรมการปกครอง 6) ชนขอมลสภาพการใชทดน จงหวดแพร ป พ.ศ.2559 จากกองนโยบายแผน
การใชทดน 7) ชนขอมลแผนทกลมชดดน จากส านกส ารวจดนและวจยทรพยากรดน 8) สภาพเศรษฐกจและสงคม
3
9) สภาพทวไป ลกษณะทางภมศาสตรและทรพยากรธรรมชาต 10) ขอมลลกษณะทางธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ 11) ขอมลปรมาณฝนเฉลย กรมอตนยมวทยา 12) ขอมลสภาพภมประเทศและสภาพการใชประโยชนทดน จากการส ารวจและเกบ
รวบรวมขอมลสภาพพนท สภาพการใชทดน และขอบเขตของพนทททการเปลยนแปลงความลาดของพนท ไปจากเดม
1.4.2. การจดการขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตรสวน 1:4,000 ใหอยในรปแบบทก าหนดและพรอมใชงาน
1) ตรวจสอบและแกไขขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข ใหถกตอง สมบรณ ครบถวน ดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร
2) เชอมตอ (Mosaic) ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข ใหเปนขอมลผนเดยวกน ดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร
1.4.3 การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวดแพร จากแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงจะไดชนขอมลความลาดชนของพนท โครงสรางแบบราสเตอร (Raster) รปแบบไฟลประเภท IMG
1.4.4 จดท าชนขอมลความลาดชนของพนท จงหวดนาน ในรปแบบขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โครงสรางแบบเวกเตอร (Vector) ประเภทพนทรปปด (Polygon) และขอมลตารางคณลกษณะ (Attribute) รปแบบไฟลประเภท Shape file
1.4.5 วเคราะหการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทโดยการอานแปลขอมลภาพถายดาวเทยมรายละเอยดสง รวมกบการส ารวจขอมลในภมประเทศ
1.4.6 ส ารวจ รงวดและตรวจสอบพนททมการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพทมผลตอความลาดชนของพนทภายหลง ปพ.ศ.2545
1.4.7 ปรบปรงชนขอมลความลาดชนของพนทใหมความถกตองและสอดคลองกบสภาพพนทปจจบน
1.4.8 จดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทและรายงานสภาพความลาดชนและขอมลพนฐานทางกายภาพของจงหวดนาน
1.5 ผลการด าเนนงาน 1. ผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท ตามหลกเกณฑการจ าแนกความลาดชนของ
พนทเพอการพฒนาทดน พบวา จงหวดแพร มสภาพพนทสงชนมาก มพนทมากทสด โดยมความลาดชนของพนทมากกวา 50 เปอรเซนต จ านวน 897,808 ไร หรอคดเปนรอยละ 22.16 ของพนทจงหวด รองลงมาไดแก พนทสงชน โดยมความลาดชนของพนท 35-50 เปอรเซนต จ านวน 858,326ไร หรอ คดเปนรอยละ 21.18 ของพนทจงหวด พนทสงชนปานกลาง โดยมความลาดชนของพนท 20-35 เปอรเซนต จ านวน
4
755,250 ไร หรอคดเปนรอยละ18.64 ของพนทจงหวด พนทราบถงคอนขางราบเรยบ โดยมความลาดชนของพนท 0-2 เปอรเซนต จ านวน 433,823 ไร หรอคดเปนรอยละ 10.71 ของพนทจงหวด พนทมความลาดชนเลกนอย โดยมความลาดชนของพนท 5-12 เปอรเซนต จ านวน 421,328 ไร หรอคดเปนรอยละ 10.4 ของพนทจงหวด พนทมความลาดชนสง โดยมความลาดชนของพนท 12-20 เปอรเซนต จ านวน 401,633 ไร หรอคดเปนรอยละ 9.91 ของพนทจงหวด และพนทมความลาดชนสง โดยมความลาดชนของพนท 2 -5 เปอรเซนต จ านวน 283,768 ไร หรอคดเปนรอยละ 7 ของพนทจงหวด
ตารางท 1 ผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวดแพร
ความลาดชนพนท เนอท รอยละของพนทจงหวด ชนความลาดชน รอยละความลาดชน ตารางกโลเมตร ไร
A 0 - 2 694.12 433,823 10.71
B 2 - 5 454.03 283,768 7.00
C 5 - 12 674.13 421,328 10.40
D 12 - 20 642.61 401,633 9.91
E 20 - 35 1,208.40 755,250 18.64
F 35 - 50 1,373.32 858,326 21.18
G มากกวา 50 1,436.49 897,808 22.16 รวมพนท 6,483.10 4,051,936 100
2. การจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดแพร ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรในรปแบบของเอกสารแผนทพรอมพมพ (Phrae_map.pdf) มาตราสวน 1: 800,000 และชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS layer *.shp) ดงภาพท 1
5
ภาพท 1 แผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดแพร
1.6 ประโยชนทไดรบ 16.1 กรมพฒนาทดนและหนวยงานภายนอก ทงภาครฐ เอกชน และประชาชนมแผนทและ
ชนขอมลความลาดชนของพนท พรอมรายงานสภาพความลาดชนและขอมลพนฐานทางกายภาพของจงหวดแพรทมความละเอยด ถกตองเปนมาตรฐานเดยวกน ส าหรบน าไปใชประโยชนเพอการวางแผนบรหารจดการเชงพนท ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ เหมาะสม สอดคลองกบสภาพความเปนจรงของพนท
1.6.2 ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท และผทสนใจ ใชเปนแนวทางการด าเนนงานหรอน าไปประยกตใชเพอการจดท าจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของจงหวดอนๆ ใหเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ ตอไป
6
1.7 ขอเสนอแนะ
1. แผนทและชนขอมลสารสนเทศภมศาสตรทน ามาใชในการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนนน ผด าเนนการตองตรวจสอบและคดเลอกขอมลทมความละเอยดความถกตองเชงต าแหนงใหเปนไปตามมาตรฐานแผนททตองการผลตหรอจดท าขน
2. ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข(DEM) ความละเอยดจดภาพ 5x5 เมตร ทน ามาใชเปนขอมลหลกในการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนของพนท ซงเปนขอมลความสงภมประเทศเมอป พ.ศ.2545-2546 นน ผด าเนนการควรมการตรวจสอบผลการวเคราะหขอมลใหสอดคลองกบสภาพภมประเทศในปจจบน และท าการปรบปรงแกไขใหถกตอง
ภาพท 2 การท าเหมองแร โดยการการระเบดหน ขดหนาดน หรอการปรบสภาพพนทท าใหความลาดชน ของพนทเปลยนแปลงไปจากสภาพพนทเมอป 2545
7
ภาพท 3 การขดหนาดนและการถมพนททท าใหความลาดชนของพนทเปลยนแปลงไปจากเดม
3. ควรมการประเมนคณภาพแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวดโดยวธการตรวจประเมนความครบถวนและถกตองรปลกษณและโครงสรางของขอมลสารสนเทศภมศาสตร และการตรวจสอบความถกตองของแผนทโดยการรงวดในภมประเทศเพอเปนขอมลอางองความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนดงกลาว ซงจะกอใหเกดการยอมรบ ความนาเชอถอ และความเชอมน ส าหรบหนวยงานทน าขอมลและแผนทไปใชประโยชน ตอไป
-------------------------------
ประชมวชาการกรมพฒนาทดนป 2560 “วชาการงานพฒนาทดนขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560 ณ โรงแรมสยามออเรยนทล อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา
8
Related Documents
