01 NISAN 2013BYEBUMUSAmam Ahmed bin Hanbelin ve Selefintikad
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla
mam Ahmed bin Hanbelin ve Selefin inancHamd alemlerin rabbi olan
Allaha mahsustur. Salat ve Selam efendimiz Muhammedin s.a.v. ve
ailesinin ve arkadalarn ve selefin ve onlar takip edenlerin zerine
olsun.
Bundan sonra:Bu ksa risalemizde amacmz bata imam Ahmed bin
Hanbel olmak zere Selef ulemasnn bir ok meseledeki itikadlarndan
baz rnekler vermektir. Umulur ki bu nakiller ile Selefin inancnn
nasl olduu renilir.Gerektii yerlerde elimden geldiince ksa
aklamalarda bulundum. Zikrettiim nakilleri eski Selef ulemasnn
rivayetleri toparlama eklinde zikrettim. Risalenin iindeki
nakilleri konular eklinde farkl farkl blmlere dattm. Ama bilinmesi
gerekir ki bir nakilden bir den fazla bilgi kartlmaktadr. Mesela
bir nakili Allahn gkte olmas konusunda zikretti isem, ayn nakilin
Kuran yaratktr konusu ile de alakas olabiir. Ama ben bu konu
ayrmlarn ok hassas bir ekilde yapmadm. Bir den fazla meseleye de
delalet etse, ben sadece bir nakli bir konuda zikrettim.ok nemli
grdm nakillerden faydalar kardm ki, okuyucu faydalansn.Ksa olsun
diye benim bu imamlara olan senedlerimi hi zikretmedim. Sadece
zikredilen kitaplardaki senedleri zikrettim.Genelde imam Ahmedden
gelen nakilleri toparlamaya altm. Ama aratrmalarmn arasnda imam
Ahmed dnda bir ok alimin ok nemli szlerinide grdm. Onlarda
eklemekte fayda buldum.Genelde Alimlerimizin yazd lel kitaplarna
bavurdum. Bu kitaplarda Alim talebeler, hocalarna sorduklar sorular
yazarlar. Genelde Hadis ile ilgilidir. Ama bu Hadis sendlerinden
bahsederlerken arada srada bir ok altn gibi bilgiler brakmaktalar.
Bende bu bilgilerin bir ksmn karttm ve bu risalede gzlerin nne
sundum.mam Ebu Davudun r.h. (Mehur Ktbi Sittenin nc srasnda yer
alan Snenin sahibi) Mesail adl eserindeki Cehmiyye konusundaki
nakillerin ounu evirdim. ster bu nakiller imam Ahmedden olsun,
ister bir bakasndna olsun. Genellikle hepsini naklettim.Yine
bilinmesi gerekir ki imam Hallaln es-Sunne adl eseri gnmze tam
olarak ulamamtr. Sadece bir ksm ulamtr. Bu nedenle ben yaptm
nakillerin bir ksmn imam Hallaln baslan nushasndan yaptm.
Kimisinide imam Hallaln bu kitabndan nakiller yapp zikreden
alimlerin kitaplarndan yaptm. Bu nedenle eer bir nakli imam Hallaln
es-Sunne adl eserinde olduunu sylersem, bununda basl nushada
bulunmadn zikredersem, bunun sebebi basl nushada eserin tamamnn
baslmamasdr. nk el yazl nushalarn sadece ok az elimize gemitir.
Yanl anlalmamas iin bu bilgiyi zikretmekte fayda gryorum.mam Hanbel
bin shak, imam Ahmedin kardeinin oludur. Bu kiinin imam Ahmedden
rivayetleri Hasen derecesindedir. nk bu kii bir ok nakilde hata
yapmtr. Bu nedenle Sika derecesinden dmtr. Hata yapt rivayetlerinde
ise Zayf kabul edilmektedir. Hanbel dnda imam Esram, Abdullah,
Salih ve Mervezi gibi imam Ahmedin ashabnn bykleri bir rivayette
bulunsalar, bunlarn her hangi birisine Hanbel muhalefet ettiinde,
direk Hanbelin rivayetinin batl ve yanl ve az olduu hkm verilir.
Bunada dikkat edilmesi gerekir.Senedlerin ve nakillerin hkmn
verirken bazen Nakil Sahihtir derken, bazende Sened Sahihtir dedim.
Aslnda bu ikisinin arasnda bir fark yoktur. kiside ayn eye delalet
eder. Bunuda kartrlmamas iin zikrediyorum.Zayf grdm bir ok nakili
zikretmedim. Bu nedenle buradaki rivayetlerin hemen hemen hepsi ya
Sahihtir, yada Hasendir. Nasl ki nakilleri zikrederken grlecei
gibi.Selef ulemas Cehmiyye frkasn tekfir etmilerdir. Bu nedenle
hangi nakilde bir gr sahiplerine Cehmidir derlserse, bilinmesi
gerekir ki onlar tekfir etme amac ile bunu demilerdir. Nasl ki
selef ulemasnn szn oka okuyan bunu grecektir.Senedleri tahric
yaparken konuacam Raviler hep illetli olan Ravilerdir. Hangi Ravi
hakknda susarsam bilinsin ki o ravi Gvenilir bir Ravidir. Nasl ki
bu tahric yapma yntemi genel olarak eski ve yeni Hadis
talebelerinin yntemidir.mam Ahmedin talebeleri arasnda shak bin
Mansur el-Mervezi ile, Ebu Bekir Ahmed bin Muhammed el-Merveziyi
kartrmamak gerek. kiside ayr ravilerdir. Bunada dikkat etmek
gerekir.Bu nemli grdm aklamadan sonra okuyucuyu Selef ulemasnn
szleri ile babaa brakyorum.Okuyan kiinin bu nakilleri taassuptan ve
kibirden uzak olarak, halis bir niyetle ve hakk grmek adna okumasn
rica ediyorum.Ey Rabbim, bu risaleyi okuyan btn herkesin Kuran ve
Snnet zere itikad etmeleri iin yar ve yardmclar ol. Onlar ve beni
Peygamberin s.a.v. ve Sahabelerin inancn temsil eden imam Ahmedin
ve Selefin inancndan uzak tutma. Kafire kafir demeyi, Mslmanada
Mslman demeyi bizlere nasib et. AminSelef ulemasnn kelam ehline ve
Kelam ilmi renene kar iddeti ve onlarla Munazara yapmay adet
edinmenin kerahiyyetimam Zehebi Tarihulislam adl eserinde imam
Hallalin es-Sunne adl eserinden u szlerini nakletmitir:Bize Mervezi
haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bni Hanbel) yle derken
iittim:Kim Kelam ile urarsa felaha ermez.Kim Kelam ile urarsa
Cehmiyye olmadan iin iinden kamaz.(Senedi Sahihtir.te imam Ahmed,
her halukarda Kelam ilmini okuyan kiinin sonunda dinden kp Kafir
olup Cehmiyye olacan sylyor!)Yine mam Zehebi, Hallaln eserinden,
mam Merveziden yle dediini nakletmitir:Ben, sadece Kitabta ve
Snnette ve Sahabe ve Tabiinlerde olanlar ile konuurum. Bunlar
dndakilerde Kelam yapmak vnlecek bir ey deildir.(Nakil Sahihtir.
mam Ahmedin bu sznde de, Muasr kelam ilmi ile uraan sapklarn,
Selefin sadece Mutezilenin urat kelam ilminden nehyettiklerini,
bunlar dnda hi bir Kelam ilminden nehyetmedikleri iftirasna aktan
cevap vardr. te imam Ahmed ilk dnemlerde hi olmayan ve sonradan kan
Kelam ilmi ile konumann caiz olmadn sylyor.)Yine mam Zehebi Hallaln
eserinden, mam Hanbelden yle dediini nakletmitir:Ebu Abdullah yle
derken iittim:Kim Kelam severse, o kii felaha eremez. Onlarn ileri
hayrla gitmez.(Nakil Hasendir. nk Hanbelin rivayetlerde hatalar
vardr.)Yine mam Zehebi Hallaln eserinden, mam Hanbel kanal ile imam
Ahmedin yle dediini nakletmitir:Sizler Snnet ve Hadislere sarln.
Cidalden ve tartmadan uzak durun. Kelam seven kii felaha
eremez.(Senedi Hasendir)Yine mam Zehebi Hallaln eserinden, mam
Hanbelden yle dediini nakletmitir:Bana (imam Ahmed, kelam ilmi ile
uraanlar hakknda bahsederken) yle demitir: Onlarla oturma. Onlardan
hi kimse ile konuma.Sonrada dedi ki: Bizler (eskiden) insanlar
(Alimleri) bu eyleri bilmezken grdk. Onlar Kelam ehlinden uzak
dururlard. Kelamn sonu hayra yol amamaktadr.(mam Hanbel der ki) Onu
(mam Ahmedi) yle derken iittim: Ben, kelam renen ve onu seven bir
kiinin felaha erdiini grmedim. nk (kelam okumak) onu ok byk eylere
gtryor. te onlar geenlerde yle bir Kelam yaptlar ki, yle bir ey ile
ihticac ettiler ki, ne kalbim, nede dilim (bu eyin irenliinden)
bunu anlatmaya g yetiremiyor.(Senedi Hasendir)Yine mam Zehebi,
Hallaln kendi eserinde yle dediini nakletmitir:Bana Muhammed bin
Ebu Harun haber verdi. Dedi ki:Bize Ebul Haris tahdis etti. Dedi
ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle derken iittim:Eyyub dedi ki:
Sizden biriniz karsa, bir daha geri dnmez.(Derim ki: Muhammed bin
Ebu Harun adl kii, iki ii olabilir. Ya el-Hemezanidir. Ya da Zurayk
el-Badadidir. Hangisi olduunu temyiz edemedim. Hangisi olursa olsun
ikiside Saduktur. Zehebinin Tarihulislam adl eserine bak. 6.clt.
825.s.Ebul Haris ise, Ahmed bin Muhammeddir. Hanbelilerde imam
Ahmedden rivayette Ebul haris denildiinde bu kiiden bakas
bilinmemektedir. Bu kiide imam Ahmedin yakn arkadalarndandr. mam
Ebu Huseyin bin Ebi Yala, Tabakatul Hanabilede zikretmitir. 1.clt.
74.s.Bylelike anlarz ki imam Ahmede kadar olan Sened Sahihtir.mam
Ahmed, Eyyub derken iki kiiyi kasd edebilir:Bir: mam Eyyub
es-Sihtiyani. Byk ihtimallede budur. Bildiim kadar ile imam Ahmed
bu kiiden duymamtr. En azndan bir vasta ile rivayet etmektedir.ki:
Eyyub bin Neccardir. Buda imam Ahmedin hocalarndandr.Bu iki Eyyubda
byk imamlardandrlar. Birinciside ikincisinden ok daha mehurdur.Eer
kasd edilen birinci olan Eyyub es-Sihtiyani ise Senedde kopukluk
vardr. Ama kasd edilen ikinci Eyyub ise bu durumda Sened muttasldr.
Bizim iin nemli olan da imam Ahmedin bu sz delil olarak
getirmesidir. mam Ahmede kadar olan Senedde Hasen
derecesindedir.)Yine mam Zehebi, Hallaln kendi eserinde yle dediini
nakletmitir:Bize Muhammed bin Ebi Harun ve Muhammed bin Cafer haber
verdiler.kisinede Ebul Haris tahdis etmitir. Dedi ki:Ebu
Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a sordum. Dedim ki: Burada Cehmiyyeler
ile Munazara yapanlar var. Onlarn hatalarn gsteriyorlar. ok ince
meselelere giriyorlar. Bu konuda ne dnyorsun?Dedi ki: Ben bu
Hevalardan hi bir ey hakknda Kelam yapmay doru bulmuyorum. Hi
kimsenin onlarla Munazara yapmasnda doru bulmuyorum.Muaviye bin
Kurra yle dememimi: Tartmalar Amelleri bozar?Kelamda berbat bir
eydir. Hayra davet etmez. Sizler Tartanlardan ve Cidalcilerden uzak
durun. Sizler Snnetlere sarln. Sizden nceki ilim ehlinin hali zere
olun. Onlar kelamdan ve Bidat ehli ile tartmaktan nefret ederlerdi.
Halbuki Selamet bunlar terk etmek ile olur. Bizler Cidal etmek ve
Tartmak ile emrolunmadk.(Senedi Hasendir. Muhammed bin Cafer
Mechuldur. Ama Muhammed bin Ebi Harun onu mutabaa etmitir. Bu kiide
biraz nce grdn gibi Saduktur. Bylelike Sened Hasendir.)Derim ki:
mam bni Batta r.h. el-bane adl eserinde imam Ahmedin Kelam ktlemesi
hakknda baz nakillerde de bulumutur.Kurann harfleri ve sesi Allahn
szdr ve yaratk deildir. Bunu inkar eden Kafirdirmam Ebu Davud,
Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Bize Muhammed bin
Abdulaziz bin Ebi Rimze tahdis etti. Dedi ki:Bize Ebul Vezir
Muhammed bin Ayun tahdis etti. Dedi ki:Nadr bin Muhammedi yle
derken iittim:Kim derseki (Ben Allahm, benden baka hi bir ilah
yoktur. Bu nedenle bana ibadet et) (Taha suresi 14.ayet) yaratlmtr,
ite o kii Kafirdir.Bende Abdullah bin Mubareke gittim ve Nadrn
dediini ona haber verdim. Bunun zerine dedi ki: Nadr doru syledi.
Allah ona ifa versin. (Allah) ona (Musaya) yaratk bir eye ibadet
etmesini emredecek deildir.(Senedi ok kuvvetli ve Sahihtir. mam
Ebul Vezir, imam Abdullah bin Mubarekin yakn arkadalarndandr. Hafz
Mizzinin Tehzibul Kemaline baklabilir.te bu nakil, ok ak ve net bir
ekilde Kurann harflerinin ve sesninin yaratk olduunu iddia edenin
Kafir olduunu gstermektedir. Bunlarn arasna E-ariler ve
Maturidilerde girmektedir)Yine yle demitir:Ben, bir kata bir eyler
yazdm ve onu Ebu Abdullaha (imam Ahmede) gnderdim. O da o gnlerde
saklanyordu. Bana cevabn yazl olarak kartt. inde unlarda gemekte
idi:Sen dedin ki: Bir adam demi ki: (Kuran) okumak yaratlmtr. Bizim
lafzlarmz ile Kuran okumakta yaratlmtr. Kuran ise yaratk
deildir.Bu(nu diyen) kii ile (Bitadat olduundan) alakay kesmeye ne
dersin?Bu kiiye Bidat denilirmi?(Kuran)Okumada ve lafzlarda kalbin
inanc nasl olmaldr(Yani bizler azmzdan kan Kuran hakkndaki inancmzn
ne olmas lazm)?Bu meselede(ki phelere) nasl cevap verilir?(imam
Ahmed cevabnda der ki)Bu kii mucanebe edilir(bu kii ile grlmez).Bu
Bidatlarn frkalarndandr. Ben bunu sadece Cehmi olarak gryorum.
Bunun dediide Cehmiyyelerin dediidir.Kuran yaratk deildir. Aie yle
demitir: Allah Rasulu s.a.v. syle demitir: O sana kitab
indirendir.(mam Ahmed bunu yle aklyor) Kitabn szleri kasd
edilmektedir.O sana kitab indirendir. Bir ksm Muhkemdir ayetin
sonuna kadar(okudu)(Alim mran suresi 7.ayet).(Aie) dedi ki: Bunun
zerine Allah Rasulu s.a.v. yle demitir: Eer sizler bundaki
Mteabihleri takip edenleri grrseniz, onlardan saknnz. te onlar
Allahn kasd ettii kimselerdir.(imam Ahmed der ki)Kuranda yaratk
deildir.(Grld gibi rivayet Sahihtir)Yine yle demitir:(1) shak bin
brahim bin Rahyehi ve (2) Hennad bin es-Seriyi ve (3) Abdul Ala bin
Hammadi ve (4) Ubeydullah bin mer bin Meyseray ve (5) Hakim bin
Seyf er-Rakkiyi ve (6) Eyyub bin Muhammed er-Rakkiyi ve (7) Sevvar
bin Abdullah ve (8) afiinin arkada Rabiiyi ve (9) Abdulvehhab bin
el-Hakemi ve (10) Muhammed bin es-Sabbah bin Sufyan ve (11) Osman
bin Ebi eybeyi ve (12) Muhammed bin Bekkar bin er-Rayyan ve (13)
Ahmed bin Cevvas el-Hanefiyi ve 14) Vehb bin Bakiyyeyi ve sayamadm
kadar bizim alimlerimizden olanlarn hepsinin yle dediklerini
iittim:Kuran Allahn szdr. Yaratlm deildir.Bazlarda yle dedi: Kuran
yaratlmamtr.(Nakil grld gibi Sahihtir)Yine yle demitir:Bir tane
adam Ahmede yle derken iittim:Bir adam yle demitir: Allahn isimleri
yaratlmtr. Kuranda yaratlmtr.Bunun zerine Ahmed dedi ki: Bu ak bir
kfrdr.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ubeydullah el-Kavariri
tahdis etti. Dediki:Abdurrahman bin Mehdi dedi ki:Eer bu i bana
verilse idi, kprnn bana dikilirdim. Oradan Kuran yaratktr deyip
geen herkesin boynunu vurup aaya atardm.Dedi ki(Sanrm diyen
Ubeydullahtr) : Veki dedi ki: (ldrlmeden nce) Tvbe
ettirilir.(Senedi SahihtirBu eseri imam Ebu Davud dnda kabul
edercesine u alimler rivayet etmilerdir:1- imam Acurri, e-eriat adl
eserinde rivayet etmitir.2- imam Abdullah bin Ahmed bin Hanbel,
es-Sunne adli eserinde rivayet etmitir.3- imam ibni Betta, el-ibane
adli eserinde rivayet etmitir.4- imam Ebu Nuaym el-Asbahani,
Hilyetul Evliya adli eserinde rivayet etmitir.5- imam Ebu Yala bin
Ferra el-Hanbeli, ibtalut Tevilat adli eserinde rivayet etmitir.6-
imam Lalekai, erhi Usulu itikadi Ehli Sunnet ve Cemaat adli
eserinde rivayet etmitir.Bu nakilden alacamz faydalar:1- Her hangi
bir yerde sapk bir inan ogald zaman, o inanta olanlar ile Hak ve
doru inanta olanlarn arasn ayrmak iin snama adna kiinin itikadn
sormak ve renmek Caizdir.2- Kuranin yaratldn iddia eden kii
Kafirdir.3- Hi bir ekilde hi bir mazereti yoktur.Mazereti olmamasi
ise ok aktr. Eer Cehalet veya tevil mazeret olsayd, bu imam btn
Kuran yaratlmtr diyenleri tekfir edip ldrmezdi.4- Kurann yaratldldn
iddia eden kiinin kan Helaldir.En dorusunu Allah c.c. bilir.)Yine
yle demitir:Ben, Ahmede yle dedim: Kim derseki Kuran yaratlmtr, o
kii Kafirmidir?Dedi ki: Ben derim ki: O kii Kafirdir.(Nakil
Sahihtir)(Burada da imam Ahmedin bu sz syleyeni Muayyen olarak
tekfir ettii grlmektedir. Buradan anlarz ki Muayyen tekfir ile
genel tekfir arasnda bir fark yoktur.)Yine yle demitir:Ahmedin
yannda Kuran hakknda sz edildiinde onu yle derken iittim:Ebun Nadr
syle derken iittim:(Kuran) yaratk deildir.(Nakil Sahihtir)Yine yle
demitir:Ahmedi yle derken iittim:Bana denildi ki: Gemite olup bitmi
bir ey hakknda ne dersin(Allahn Kuran ile nceden konutuunu kasd
ediyorlar)?Ben de dedim ki: Allahtan olan bir ey yaratk
olamaz.(Nakil Sahihtir)(Ama malesef Kafirler, Allahtan gelen Kurann
harflerinin ve sesinin yaratk olduunu iddia etmekteler. Buda ak bir
kfrdr. Bu demek ki Allahn sesi yaratktr. Allahtan kan harfler
yaratktr. Buda Kfr deilse, Dnyada kfr kalmamtr)Yine yle
demitir:(imam Ebu Davud der ki)Bize Hasan bin Sabah tahdis etti.
Dedi ki:Bize Mabed Ebu Abdurrahman tahdis etti. Buda Sika(Gvenilir)
birisidir. O da:Muaviye bin Ammardan rivayet etti. Dedi ki:Cafer
bin Muhammede Kuran hakknda sordum. Dedi ki: Ne yaratktr, nede
yaratlmtr. Ama Allahn szdr.(Senedi Sahihtir)Ebu Davud der ki: O
Mabed bin Raid el-Kufidir. Ondan Musa bin Davud ve Ruveym bin Yezid
rivayet etmilerdir.Hasan bin Sabah yle derken iittim: Ahmed bana
yle demitir: nceden (Mabed) yle derdi: ibni Ebi Leyla derdi
ki.(Sanrm bunu zikretmesinin nedeni, imam Mabedin ibni Ebi Leyladan
rivayet ettiinin isbat iindir).Yine yle demitir:Bize Abbas bin
Abdulazim tahdis etti. Dedi ki:Bize Amr bin Harun tahdis etti. Dedi
ki:Sufyan bin Uyeyne Kuran hakknda sorulduunda onu yle derken
iittim:O Allahn szdr(Kelamdr). Yaratlmta deildir.(Amr Saduktur. Bu
nedenle Senedi Hasendir)Yine yle demitir:Bize Muhammed bin Yunus
tahdis etti. Kendisi Sika(Gvenilir) idi. Dedi ki:Vehb bin Ceriri
yle derken iittim: Kuran yaratlm deildir.(Grld gibi Nakil
Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim (ed-Devraki) tahdis
etti. Dedi ki:Ben, Ebun Nadr Haim bin el-Kasm yle derken iittim:
Kuran Allahn szdr(Kelamdr). Yaratlm deildir.(Senedi Sahihtir)Yine
yle demitir:Bize Abbas el-Unberi ve Ahmed bin Ubde tahdis ettiler.
Dediler ki:Ebul Velidi yle derken iittik:Kuran Allahn
szdr(Kelamdr). Allahn sz de yaratlmamtr.(Senedi Sahihtir)Yine yle
demitir:Anberiyi yle derken iittim:Ebul Velid yle derken
iittim:Kuran Allahn szdr. Allahtan ayr deildir.(Anberi bir nceki
senedde geen kiidir. Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Abbas
tahdis etti. Dedi ki:Ebul Velid yle derken iittim:Kim kalbini
Kurann yaratlm olmadna inandirmazsa, o kii slamdan kmtr.(Abbas, bir
nceki senedde geen el-Anberidir. Yan Sened Sahihtir)(Burada da
cehaletin mazeret olmadn gryoruz. te bu imam naslda Kurann yaratk
olmadna inanmayan herkesi istisnasz tekfir etmitir. Bunlarn iine
(1) Kurann yaratk olduunu syleyenler, (2) yaratk olup olmamasnda
duranlar, (3) tevil edip baka eyler syleyenler, (4) E-arilerin ve
Maturidilerin yapt gibi bir ksmnn yaratk olup bir ksmnn yaratk
olmadn iddia edenler, (5) bu konuda cahil olup bilmeyenlerin hepsi
Kafirdirler. Sadece ad gibi yaratk olmadn bilenler Mslmandrlar. te
bu kanlmaz olan Selefin grdr.)Yine yle demitir:Bize Vehb bin
Bakiyye tahdis etti. Dedi ki:Veki bin el-Cerrah yle erken iittim:
Kuran yaratlm deildir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Hamza bin
Said el-Merruzi(el-Mervezi) tadis etti. Dedi ki:Ebu Bekir bin Ayyaa
soru sordum. Dedim ki: Ey Ebu Bekir, bni Aliyyenin Kuran hakknda
dedii sana ulat. Sen Kuran hakknda ne dersin?Dedi ki: Beni dinle.
Vay senin haline! Kim sana Kurann yaratldn iddia ederse o kii bize
gre Kafirdir. Zndktr. Allahn dmandr. Onunla oturma. Onunla
konuma.Ebu Davud dedi ki: Bu Hamza ar Sika(Gvenilir), Emin birisi
idi.(Senedi Sahihtir. Nasl ki imam Ebu Davudun kendisi bile Sahih
olduunu belirtmitir. / aynsn imam Acurri e-eria adl eserinde
zikretmitirBu imam, zikrettii sznde grld gibi ok net bir ekilde,
her hangi birisinin Kfr itikadn benimsedii anda o kiinin mazeretsiz
Kafir olduunu ortaya koymutur.Eer imam Ebu Bekir, kfr inancinda
olan herkesi tekfir etmeyip, bazlarn mazur grseydi, bu durumda bu
istisnay zikretmesi gerekirdi. Bu sznn sonunda sadece cahil ve
tevil eden kii hari, bunlar direk tekfir edilmez, veya Hccet ikamet
etmeden nce tekfir edemezsin gibi bir ey demesi gerekirdi. Ama bunu
demedi. Bunu dememeside, mutlak manada Kfr szn syleyeni tekfir
ettiini gstermektedir. Allaha krler olsun.)Yine yle demitir:Bize
Muhammed bin Hallad el-Bahili tahdis etti, dedi ki:Vekinin, (Kafir
Cehmi) Mirrisiye Minada yle dediini duydum: Eer bu kii hakknda
sorulsam onun tvbe ettirilmesini emrederdim. Eer tvbe ederse
(braklr). Yoksa onun kannn aktlmasn, veya ldrlmesini, veya armaha
gerilmesini emrederdim.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Abbas
bin Abdulazim tahdis etti. Ona:Muhammed bin Yahya tahdis etti. Dedi
ki:Muaz bin Muaz yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, o kii
Yce Allah(n Dinine gre) Kafir olmutur.(Senedi Sahihtir)Yine yle
demitir:Bize Ahmed bin Sinan el-Vasiti ve Abbas el-Anberi tahdis
ettiler. Dediler ki:Bize az bin Yahya tahdis etti. Dedi ki:Yezid
bin Harunu yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, ondan baka
bir ilah olmayan Allahn adna yemin olsun ki o kii Zndktr.Veya dedi
ki: Bende(benim inancma gre) Zndktr.(Senedi Hasendir. mam az
Saduktur. Kalan Raviler ise Gvenilirlerdir)Yine yle demitir:Bize
Ahmed bin Sinan tahdis etti. Dedi ki:Bana mer bin Osman bin Asm
dedi ki:Yezid bin Harunu yle derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr
derse, o kii Kafirdir.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Rabi bin
Sleyman el-Mezziniyi yle derken iittim:Ebu Yakub el-Buveytiyi yle
derken iittim:Kim Kuran yaratlmtr derse, o kii Kafirdir.(Senedi
Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmed bin Salihe Kuran yaratlmtr diyen
hakknda sordum. Dedi ki: Kafirdir.(Nakil Sahihtir)mam Hallal
es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ubeydullah bin Ahmed bin
Hanbel haber verdi. Dedi ki:Bana Ahmed bin brahim tahdis etti. Dedi
ki:Bana Muhammed bin Nuh el-Madrub tahdis etti. O da:Kad olan
Mesudiden rivayet etti. Dedi ki:Mminlerin Emiri Harunu yle derken
iittim:Bana ulatna gre Bir el-Merrisi Kurann yaratk olduunu
sylyormu. Allaha yemin olsun ki bu kiiyi bana brakn. Eer ben onu
bulursam, hi kimsenin ldrmedii bir ekide onu ldreceim.(Senedi
Sahihtir. 5.clt. 113.s.mam Ahmedin olu Ubeydullah ile, mam Ahmedin
kardeinin olu Hanbelin olu Ubeydullah arasnda far vardr. kisi farkl
kiilerdir. mam Ahmedin olu Ubeydullah Gvenilir bir Ravi iken, mam
Ahmedin kardeinin olu Hanbelin olu Ubedullah mechul ve bilinmeyen
bir Ravidir. Ayrca Hanbelin olunun ad Ubeydullahm, yoksa Abdullahm
ihtilaf edilmitir. Bunuda kartrlmamas iin zikrettim.)mam Zehebi
Tarihulislam adl eserinde imam Ahmedin u szn nakletmitir:Bizden
nceki Selefimizden bir den fazlasndan yle dedikleri rivayet
olunmutur: Kuran Allahn szdr. Yaratk deildir. Benimde grm budur.Ben
Kelamclardan deilim. Bu konuda konuulan hi bir eyide doru grmyorum.
Sadece Allahn kitabnda, veya Peygamberin s.a.v. szlerini, veya
ashabnn (arkadalarnn), veya tabiinlerin szlerini doru gryorum.
Bunlar dnda konumak ise vlecek bir ey deildir.(Bearn tahkiki ile
olan bsk. 5.clt. 1049.s. / mam Zehebi bunu mam Ebu Nuaym
el-Asbahaninin Hilyetul Evliya adl eserinden nakletmitir. 9.clt.
219.s. mam Ahmedin bu sz, Mminlerin Emiri imam Mutevekkile r.h.
gnderdii mektubundan alntdr. mam Zehebi, bu rivayetin senedinin
Sahih olduunu sylemitir)Kuran Allahn szdr deyipte susan kii
Kafirdir. Taki her hali ile yaratk olmadn kabul edene kadarmam Ebu
Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle demitir:mam Ahmede
kiinin (Kuran hakknda) Allahn kelam(sz) deyip sonrada susmas
hakknda sorulduunda yle dediini duydum:Neden susacakm? nsanlarn bu
gn bana gelenler olmasayd susabilirdi. Ama madem ki bu konularda
konuuldu, o zaman neden konumayacaklar?(Nakil Sahihtir)Yine yle
demitir:Kuteybe bin Said (Kurann yaratk olup olmama meselesinde
susanlar, yani) Duranlar hakknda soruldu. Bunun zerine onu yle
derken iittim:Bunlar, (Ebu Davud aklama babndan der ki) yani
Vakfalar (imam Kuteybenin szn zikretmeye devam eder) onlardan daha
erlilerdir(yani daha tehlikelilerdir).(imam Ebu Davud, imam
Kuteybenin onlardan derken kimi kasd ettiini yle aklar) Yani Kurann
yaratk olduunu syleyenler(den daha erlilerdir).(Nakil SahihtirBu
Kuteybe ile, ibni Kuteybe diye bilinen Mukilul Hadis ve Edebul
Katib gibi kitablarn sahibi olan kiiyi kartrmamak lazm. Kuteybe bin
Said, Buharinin ve Ebu Davudun ve bunlarn tabakalarndakilerin
hocasdr. bni Kuteybe ise bunlardan sonra yaamtr. kisini birbirleri
ile kartrlmamas gerekir. kiside mmetin byk alimlerindendirler.
Elbetteki Kuteybe bin Said, ibni Kuteybeden ok daha byk bir
Alimdir.)Yine yle demitir:Ben, Osman bin Ebi eybeyi yle derken
iittim:(Kuran) Allahn szdr deyipte susanlar var ya, onlar onlardan
daha erlilerdir(tehlikelilerdir).(imam Ebu Davud onlardan derken
maksadn yle aklar) Yani Kuran yaratktr diyenler(den daha
erlilerdir).(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Ben, Ahmed bin Salih
el-Msriye Kuran Allahn szdr deyipte, yaratk olup olmamasnda
susanlar hakknda sordum. Dedi ki:Bu kii (Kurann yaratk olup
olmamasnda) phe iindedir. (Bu konuda) phe iinde olanda
Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Amed bin brahim yle
demitir:Mslmanlarn en hayrllarndan olan Muhammed bin Mukatil
el-Abbadani (Kurann yaratk olup olmamasnda) duranlar haknda yle
dedi:Onlar bana gre Cehmiyyelerden daha erlilerdir.(Senedi
Sahihtir. Ahmed bin brahim, bin Kesir bin Zeyddir. Byk bir
alimdir)Yine yle demitir:Abdullah bin Muhammed, Ebu Muhammed
ed-Daifiyi yle derken iittim:te Hariciler (sapklklarn yayma adna)
oturdular. Onlar en pis Haricilerdirler(Heralde kendi blgelerindeki
Haricilerden bahsediyor).Cehmiyyelerde (sapklklarn yayma adna)
oturdular. Bunlarda (Kurann yaratk olup olmamasnda)
susanlardr.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:shak bin brahim bin
Rahuyehi yle derken iittim:Kim Ben Kuran yaratlmtr, veya
yaratlmamtr demem derse, o kii Cehmidir.(Nakil Sahihtir)Yine yle
demitir:Ben Ahmede Badaddan bir tane adamn selam verdiini grdm.Ebu
Davud der ki: Bana ulatna gre bu kii Ebu Bekir el-Megazilidir. Yine
bana ulatna gre (Kurann yaratk olup olmamasnda) duranlardanm.Bunun
zerine (imam Ahmed) yle dedi: Defol, bir daha sakn kapma geldiini
grmeyeyim.(Ebu Davud der ki)Byle ok sert konutu. Onun selamnda
almad. (imam Ahmed) Ona yle dedi:Sana da merin Sabige yaptnn
yaplmasna ne kadar ihtiyacn var!Bunun zerine evine girdi ve kapy
kapatt.(Ebu Davud der ki) Baz ashabm (imam Ahmed konuurken) merin
Sabige dediini zikrettiler(Yani Ebu Davud imam Ahmedin ne dediini
duysada bu iki kelimesini tam anlamam. Bunun zerine mecliste olan
bazlar imam Ahmedin ne dediini imam Ebu Davuda beyan etmiler. mam
Ebu Davudda nakildeki titizliinden bunu zikretmitir. Allah ona
rahmet eylesin).(Nakil Sahihtir)(Hz. mer Sabig adl bir kiiyi dvd
nakledilir. mam Ahmedde burada o kiiye merin r.h. o dvmesini
hatrlatr. Bunu imam Laleki erhi usulu itikadi Ehi Snnet adl
eserinde, imam bni Battada el-bane adl eserinde rivayet etmilerdir.
mam Ahmedin bu sz, Hz.merin Sabigi dvmesi hakkndaki rivayetleri en
azndan Hasen derecesinde grdn gstermektedir)Yine yle demitir:Ahmede
yle denilirken iittim: Flanca kii sana u konuda bir eyler yazm. Bu
adamda (Kurann yaratk olup olmama konusunda) sustuu soynelinen bir
Muhaddis idi.(imam Ahmed) Dedi ki: Eer o kii o gr zere ise, ben yle
kiileri sevmem.Ona denildi ki: Belki iinde bir ey vardr?Bunun
zerine kitabn getirilmesine izin verdi.(Nakil Sahihtir)Yine yle
demitir:Ahmede syle derken iittim: Flanca kii, yani u adam senin
ona (Kurann yaratk olup olmama meselesinde) susmasn emrettiini
rivayet ediyor.Dedi ki: Ben bu meselenin ne demek olduunu zaten
sonradan rendim.(veya: Ben bu adam zaten sonrada tandm. Ama sanrm
kasd edilen ilk eviridir)Bazenleri bir insan bana bir ey hakknda
sorduunda susuyorum. Sadece o konuda konumaktan nefret ettiim iin
susuyorum.(Nakil Sahihtir)(mam Ahmedin Kurann yaratk olup olmamas
meselesinde susanlarn grnn ve inancnn ne olduunu ilk gnlerde
bilmemesini bilmek ok nemlidir. Demek ki bir ok kii imamn bu
kiilerin szlerini anlamadan nceki gnlerde zikrettii szlerini
rivayet edebilirler. Bu nedenle yaplmas gereken imam Ebu Davud gibi
imam Ahmedin bolca yannda kalm, szlerini ve ne dediini anlayan
kiilerin rivayetlerinin kabul olmas ve dier rivayetlerden ncelikli
olmas gerekmektedir.)Azmdan kan Kuran yaratktr diyenlerin kfrndeki
ihtilafmam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Bekir
el-Mervezi haber verdi. Dedi ki:Ebu Abdullah yle derken
iittim:Cehmiyyeler frkaya ayrlmlardr.Kuran yaratktr diyenler.Bunda
(Kuranda) phe edenler.(Kuran okurken) azmzdan kan Kuran yaratktr
diyenlerdir.(mam Mervezi der ki) bundan sonra Ebu Abdullah(Ahmed
bin Hanbel) dedi ki: Bunlar Vakfadr demeyiz. Bunlar phe edenlerdir
(deriz).Derim ki: mam Hallal bu nakli hem Merveziden, hemde
Hanbelden yapmtr. Hanbelin rivayetine gre imam Ahmedin sznn sonu u
ekildedir:Bunlarn hepsinin dedii eyler ayndr.(Nakil Sahihtir. mam
Hanbel teferrd ettiinde Hasendir. Ama imam Mervezinin mutabaa
etmesi senedin Sahih olduunu gsterir. Burada da imam Ahmedin Azdan
kan Kurann yaratk olduunu syleyenleri tekfir ettiini grmekteyiz.
5.clt. 125.s.)mam Ebu Yala btaluttevilat adl eserinde yle
demitir:Bize Ebu Hafs (mer bin Muhammed) tahdis etti. Dedi ki:Bize
Ebu Cafer Muhammed bin Davud (el-Missisi) tahdis etti. Dedi ki:Bize
Ebu bekir el-Mervezi haber verdi. Dedi ki: (Yukardaki imam Ahemdin
szn zikretmitir)(Ebu hafs Saduktur. Bylelikle Senedi Hasendir. Ama
yukarda imam Hallaln rivayetini glendirmektedir)mam Ebu Yala bir
nceki Senedin ayns ile unu rivayet etmitir:(Mervezi yle demitir)
Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim: Bizim ashabmdan olan bir
adam kendi kz kardeini bir tane adam ile evlendirmitir. O adamda
Lafziyyelerden km. yle diyormu: Azmdan kan Kuran yaratlmtr. Ve o
kii Hadis de yazm.Bunun zerine Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle
demitir: Bu kii Cehmi bir kiiden daha erlidir.Dedim ki: kisinin
aras ayrlsnm?Dedi ki: Evet.Dedim ki: Kzn kardei ikisinin arasn
ayracakm.Dedi ki: Gzel yapm.(mam Ahmed) yle dedi: Cehmiyyelere ilan
edin ki: Onlarn bu sznn sonu, bana uymuyor.Dedim ki: Kerrabisi
diyormu ki: Kim Azmdan kan Kuran yaratlmtr demezse Kafir olur.(mam
Ahmed) Dedi ki: Halbuki kendisi Kafirdir.(mam Ahmed) Dedi ki: Bir
el-Merrisi ld. Yerine Hseyin el-Kerabisi geti.(Senedi Hasendir)Yine
mam Ebu Yala, bir nce zikredilen Ebu Hafs kanal ile, o da Ebu
Caferden yle dediini nakletmitir:Ebu Zuher Muhammed bin Zuheyri yle
derken iittim: Kuran her yn ile Allahn szdr ve yaratlmamtr. Kimde
bunu derse Yani lafzm(dan kan yaratktr derse) bu o her ynnn iine
girmektedir.(Senedi Hasendir.Yani bizler Mslmanlar olarak her yn
ile Kuran yaratk deildir deriz. Azmdan kan yaratktr diyenler ise
her yn ile yaratktr demiyorlar. Bylelikle Kafir oluyorlar)mam Ebu
Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde (Mesailinde) yle
demitir:Ben, Ahmedin Lafziyyeler aleyhinde konutuunu, onlarn szn
inkar ettiini grdm.Ona Harun dedi ki: Ey Abdullahn babas(Ahmed bin
Hanbel), bunlar (Lafziyyeler) Cehmiyyemi?Bunun zerine (imam Ahmed)
onlar ve onlar demeye balad. Her hangi bir ey tasrih etmedi. Yine
onun (Harunun) onlar (Lafziyyeler) Ceymiyyelerdir sznde inkar
etmedi.(Nakil Sahihtir)(Lafziyye, Azmzdan kan Kuran yaratlmtr
diyenlere denir. mam Ahmed byle diyenleri sapk ve Kafir
grmektedir.mam Buharininde azmdan kan Kuran yaratktr dediini iddia
edenler olsada, onun byle dedii asla sabit deildir. Malesef
sonradan treyen E-ariler ve baka bidat frkalar, Azmzdan kan Kuran
yaratktr diyenlerin szlerini delil olarak alp, Kurann harflerinin
ve sesinin yaratk olduunu sylemilerdir. Buda imam Ahmed gibi Selef
ulemasnn inancna gre ak kfrdr. Bunda icma etmilerdir. mam Ahmedde
Azdan kan Kurann yaratk olduunu iddia edenlerin szlerinin byle kfre
gideceini anlad iin bunu demeyi caiz grmemitir.mam Ahmedden gelen
baz rivayetlerde bu kiilerin Cehmiyyeden olmasnda sustuu
sylenmesine gelince, bunlarn hepsi bu kiilerin szlerini anlamadan
ncedir. Ama bu kiilerin szlerini ve ne demek istediklerini
anladktan sonra bu kiilerin kfrnde tereddt etmemitir.Zaten
genellike azdan kan Kurann yaratk olduunu syleyenler, Kurann
harflerinin yaratk olduunu iddia edenlerdir.Kurann harflerinin ve
sesinin yaratk olduunu iddia edenin kfrnde, Selef ulemas arasnda
ittifak vardr. Ama sadece azmdan kan Kuran yaratktr diyenler
arasnda ihtilaf etmilerdir. Bunada ok dikkat edilmesi gerekir.Ayrca
bilinmesi gerekir ki insanlarn fiilleri yaratlmtr. Kiinin seside
yaratlmtr. Allah c.c. yle buyurmutur: ve Allah sizi ve yaptklarn
yaratandr(Saffat suresi 96.ayet). Kurann yaratk olmamas ile, kiinin
fiillerinin yaratk olmas arasndaki fark ayrmamz gerekmektedir. Yine
bilmemiz gerekir ki bizim gibi yaratklarn yaratk olmayan Kuran
okumalar, Kuran yaratk yapmaz. En dorusunu Allah c.c. bilir.Bir
kiini Mslman olarak kalmas iinde Kurann yaratk olmadn bilmesi
yeterlidir.)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim tahdis etti,
dedi ki:Ahmed bin Hanbele soru sordum. Dedim ki: u biz Kuran
(okurken) azmzdan kan lafzlar yaratktr diyenler var ya, (onlar
hakknda ne dersin) ?Dedi ki: Bu Cemiyyelerin sznden daha
tehlikelidir. Kim bunu (azdan kan Kurann yaratk olduunu) iddia
ederse, Cibrilin s.a.v. Peyagmbere yaratk bir ey getirdiini iddia
etmi olur. Yine Peygamberinde s.a.v. yaratk bir ey ile konutuunu
iddia etmi olur.(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:Bize Yakub bin
brahim tahdis etti.Ona Ahmed bin Muhammed bin Hanbel yle
demi:(Azdan kan Kurann yaratk oluunu iddia eden) Lafiyyeler, Cehmin
sznn etrafnda dnmekteler. Onlar Cibrilin s.a.v. yaratk bir ey
getirdiini iddia etmekteler. nk yaratk olan (Cibril) onu (Kuran)
Muhammede s.a.v. getirmitir(yani bu nedenle azdan kan Kuran
yaratktr derler).(Senedi Sahihtir)Yine yle demitir:shak bin brahim
bin Rahuyehi Lafziyyeler(Azdan kan Kuran yaratktr diyenler)den
bahsetiini, bunun zerine onlarn Bidat olduklarn sylediini
iittim.(Nakil Sahihtir. mam Ebu Davud bu nakili iki sefer
nakletmitir)Yine yle demitir:Ahmed bin Salihin yannda Lafziyyeler
hakknda sorulduunda yle dedi:Onlar Bidat sahipleridirler. Onlara
Bidatlarn bir ksm girmitir.(Nakil Sahihtir)mam ibni Hani, Mesailin
yle demitir:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle derken iittim: Kim
azmdan kan Kuran yaratkr derse, o kii Cehmidir.(Nakil Sahihtir. /
Mevsuatu Akvalul mami Ahmed fil Cerhi Vet tadil 11.clt.
79.s.)Allahn ses ile konutuunu inkar eden kii Kafirdirmam Abdullah
bin Ahmed bin Hanbel, es-Sunne adl eserinde yle demitir:Ben, babama
Allahin ses ile konusmadigini iddia eden bir grup hakkinda
sordum.Babam dedi ki: Elbette Allah ses ile konumutur. Bu Hadisleri
geldii gibi rivayet ederiz.Yine babamyle demitir: ibni Mesudun
Hadisi Allah azze ve celle konutuu zaman, onun (konumas) dzbir
tanstne (srtnen) demir(in sesi) gibidir.Babam dedi ki:te
Cehmiyyeler bunu inkar ediyorlar.Yine babamyle demistir: Onlar
(Cehmiyyeler) Kafirdirler.nsanlari kandrmayaalyorlar. Kim Allahin
konumadniddia ederse o Kafirdir.Ama bizler bu Hadisleri geldigi
gibi rivayet ederiz.(mam Abdullahn bu szn, Sunnet adl eserinden
naklettim. mam Zehebi Tarihulislam adl eserinde de zikretmitir.
Bear bsk. 5.clt. 1024 .s.Derim ki: Bu rivayet grld gibi Sahihtir.
Buradan anlarz ki imam Ahmede r.h. gre kim Allahn ses ile konutuunu
inkar ederse Kafir olur.Ayrca yine anlarz ki imam Ahmede gre
Sfatlarn manas bilinmektedir. Ama nasl olduu ise
bilinmemektedir.)mam Allame Ebu Yala el-Hanbeli r.h. btalut Tevilat
adl eserinde yle demitir: Cemaatin rivayet etiine gre Ahmed
(Allahn) Ses (ile konutuunu) sylemitir.mam Muhammed bin Ebi eybe,
imam Ali bin el-Mediniye sorduu sorular yazd Mesailinde yle
demitir:Aliyi (el-Mediniyi) Minberin stnde iken yle derken
iittim:1- Kim Kuran yaratktr derse Kafir olmutur(veya: O kii
Kafirdir).2- Kim Allah azze ve celle grlmeyecektir derse Kafir
olmutur(veya: O kii Kafirdir).3- Kim Allah azze ve celle Musa ile
Hakiki bir ekilde konumad derse Kafir olmutur(veya: O kii
Kafirdir).(Nakil Sahihtir)(hakiki konumakta ancak se ve harf ile
olabilir. Zaten Kuran bize Allahn Musa ile ses ve harf ile
konutuunu haber vermitir.Buradan da gnmzn E-arilerinin ve
Maturidilerinin Kafir olduunu renmekteyiz. Onlar Allahn gerek
manada konutuunu inkar etmektelerdir. Ayrca Selef ulemas bu
kiilerin kfrnde kati bir ekilde icma etmilerdir. Buda onlarn
szlerinden aka anlalmaktadr)Allahn her an istedii ekilde konuma
sfatmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle
demitir:Ben, Ahmed bn Hanbeli yle derken iittim, dedi ki:(Cehmiyye
frkasnn byklerinden olan)Bir el-Merrisinin yapacan yapt gnlerde,
Abdurrahman bin Mehdiyi yle derken iittim:Kim Allahn Musa ile
konumadn iddia ediyorsa, tvbe ettirilir. Eer tvbe ederse (braklr).
Yoksa boynu vurulur.(Nakil Sahihtir / Aynsn imam Abdullah el-lel
adl eserinde babas imam Ahmedden, o da imam Abdurrahmandan rivayet
etmitir 4796.s.)(Bu nakilden anlarz ki, Cehmiyyeler nasl ki bu gnde
Allahn konutuunu inkar ediyorlarsa, o gnlerde de inkar ediyorlard.
Cehmiyyeden olan kii Allahn Musa ile o anda konutuunu kabul etmedii
mddete Kafirdir.Malesef gnmzde yaayan btn Mtezile ve Eariyye ve
Maturidiyye frkalar, Allahn Musa ile konutuunu kabul etmemekteler.
Bu nedenle bunlarn hepsi imam Ahmedin ve selefin mezhebine gre
kafirdirler.)Allah gklerin stnde, Arnn zerindedir. Bunu inkar eden
Kafirdirmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle
demitir:Ahmed bize tahdis etti. Dedi ki:Bize Nuh bin Meymun tahdis
etti. Dedi ki:Bize Bukeyr bin Maruf tahdis etti. O da:Mukatil bin
Hayyandan. O da:Dahhaktan (Allahn) u ayeti hakknda ( kiinin gizli
konutuu yerde drdncs mutlaka Odur. Be kiinin gizli konutuu yerde
altncs mutlaka Odur) yle demitir:O Arnn zerindedir. lmi ise her
yerdedir.(Senedi Hasendir. Senedindeki Bukeyr Saduktur)Yine yle
demitir:Bize Ahmed tahdis etti. Dedi ki:Bize Surayc bin Numan
tahdis etti. Dedi ki:Bize Abdullah bin Nafi tahdis etti. Dedi
ki:Malik dedi ki:Allah semadadr(Gktedir). lmi ise her yerdedir.
Onun ilminden hibir mekan ayr deildir.(Senedi Sahihtir. ok
kuvvetlidir. Abdullah, imam Malikin szlerini en iyi bilen kiilerden
birisidir)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana
Abdulmelik el-Meymuni haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah Ahmede yle
diyen kii hakknda sordum: Allahu teala Arnn zerinde deildir.Bunun
zerine (imam Ahmed) dedi ki: Bunlarn sznn hepsi kfr stnde dnp
duruyor.(Senedi Sahihtir. Bunu imam Hallal Es-Sunesinde rivayet
etmitir. Ama bu rivayeti basl nushada bulamadm. Ama el yazl nushada
ise mevcuttur. El-mesail verresail el merviyyeti anil mami Ahmede
fil Akide adl eserde bu nakil bulunmaktadr. 1.clt. 318.s.)mam Ebu
Bekir el-Mervezi el-lel adl eserinde yle demitir:Bize (Abdulmelik)
el-Meymuni tahdis etti. Dedi ki:Ona (imam Ahmede) ikimiz tek
kaldmzda, onun beni anlayaca, benimde onu anlayacam bir vakitte
dedim ki: Ey Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) :Bizler bu
Cehmiyyelerden ok fazla ektik.Sen Allah Arn zerinde deildir diyen
kii hakknda ne dersin?Dedi ki: Bunlarn szlerinin hepsi Kfrn stnde
dnmektedir.Dedim ki: Sen Allah Musa ile (hakiki bir ekilde) konumad
diyen kii hakknda ne dersin?Dedi ki: Kafirdir. Bunda hi phe
yoktur.Dedim ki: Kim Allahn isimleri sonradan meydana gelmitir
derse?Dedi ki: Kafirdir.Sonra (imam Ahmed) bana dedi ki: Allah
(ismi) onun isimlerindendir. (kim) Allahtan olan eyin sonradan
olduu(nu sylerse) , o kii Allahn yaratk olduunu sylemi olur.(mam
Meymuni dedi ki: ) Bunun zerine (imam Ahmed) onlarn bu dediklerini
ktledi.Onlar tekfir etmeye balad. Ve unu okudu (Allah sizin ve
sizden nce gelen babalarnzn Rabbidir)(Saffat suresi
126.ayet).Bundan sonra (imam Ahmed) bir tane daha ayet okudu.(Ben,
mam Ahmede) Dedim ki: Birisi Allah nceden vard. Bilmek diye bir
eyde yoktu derse? (Hkm nedir?)Bunun zerine (mam Ahmedin) yznn hepsi
nceden deyimedii gibi deyiti. Bunu dediimde daha fazla hali deiti
ve siniri geldi. Sonrada bana dedi ki: (bunu diyen) Kafirdir.Ve yle
dedi: Ben, her gn bu kavmin (Kafir olduklarnda) basiretim
oalyor.(Nakil Sahihtir)mam Buhari, Halku Efali el-bad adl eserinde,
mam Muhammed bin Yusuf (El-firyabi)un yle dediini rivayet
etmitir:KimAllah Arnn uzerinde deildir derseKafirolur.KimdeAllahin
Musa ile konutuunu inkar ederseKafirolur.(mam Muhammed, mam
Buharinin hocalarndandr. Bylelike sened Sahihtir)Allah Had (snr)
ile Arnn zerindedirmam Ed-diti el-hanbeli isbatu el-had lillah
adleserindeyle demitir:Ve imam Ahmedden Allah hakkinda
Haddinolduunu isbat etmesi sahih birekilde zikredilmitir.mam Ebu
bekir El-hallal sahih senedler ile rivayet etmitir.mam Hallah dedi
ki: Bize Ebu bekir el-Mervezi haber Verdi, dedi ki:Ebu
Abdullah(yani Ahmed bin Hanbeli)yle derken iittim:Ali bin
Hasendenyle rivayet olundu ki, o da ibni Mubarekten(rivayet ettiine
gre, yle dedi):Abdullah bin Mubareke sordum, Rabbimizi nasil
bilmeliyiz?Dedi ki: Yedi kat ggnstnde Arna istiva etmibir sekilde
bilmeliyiz.Dedim ki: Ama Cehmiyyeler diyor ki:Bu byledir
(yani:Allah oradadr. Ama aynekilde heryerdedir).Bununzerineyle
dedi: Bizler Cehmiyyenin dediini demiyoruz. Bizler diyoruz ki: O
odur. (Yani:Allah Allahtr ve her yerde deildir).Dedim ki: Had
ilemi? (HaddiSnrvarmidir).Dedi ki: Evet, Vallahi Had ile.Dedi
ki(yani Ahmed bin hanbel):Bu szbana ulat.Ravi dedi ki: ve bu
szbeendi(yani imam Ahmed beendi).Sonrada Ebu Abdullah Ahmed bin
Hanbelu ayetleri okudu:210 Onlar sadece gzetiyorlar ki, Allah,
buluttan glgelikler iinde meleklerle birlikte geliversin de i
bitiriliversin. Halbuki btn iler Allaha dndrlp gtrlr.(Bakara
suresi).22 Rabbinin geldii ve melekler saf saf dizildii zaman(Fecr
suresi).Derim ki: Yine imam Ed-diti, bu konudaki imam Ahmedden
gelen baka rivayetleride zikreder. mamn zikrettii senedlerin ou
sahihtir. Bu ekilde iki rivayetinde sahih olduunu anlarz.mam Hallal
es-Sunne adl eserinde, Ubeydullah bin Hanbelden, o da babas
Hanbelden, o da imam Ahmedden uzun bir szn nakletmitir. inde yle
gemektedir:te bu Allahu tebareke ve tealann sfatlardr. Kendi
nefsini bu ekilde vasfetmitir. Bunlar asla reddedilmez. O snrsz bir
ekilde Arnn stndedir. Nasl ki onun dedii gibi Sonra Arnn zerine
istiva etmitir(Araf 59.ayet)(Bunu eyhulislam ibni Teymiyye
el-Fetava el-Kubrada bulunan bir risalede zikretmitir. 6.clt.
399.s. / Aynsn Beyan Telbisul Cehmiyye adl eserinde de zikretmitir.
1.clt. 430.s. Hanbelin olu mechuldur. Bu nedenle Sened Zayftr.Sonra
ibni Teymiyyenin Ubeydullah Abdullah diye isimlendirdiini grdm.
Evet. mam Zehebi Tarihulislam adl eserinde bu Ravinin adn Hallal
bir keresinde Ubeydullah diye, bir keresinde de Abdullah diye
rivayet ettiini zikreder. Beyan telbisul Cehmiyye. 2.clt.
163.s.Mecmu el-Fetavada olan bir risalesinde ise Hanbel bin shakn
e-Snnet adl eserinde yle dediini nakleder: Rabbimiz vasfsz ve snrsz
bir ekilde Arnn zerindedir(5.clt. 496.s.).Derim ki: Eer bu kitabn
senedi Sahih ise, o zaman bilindii gibi Hanbel Saduktur. mam
Ahmedden de Gvenilir imamlar tam tersini nakletmilerdir. Nasl ki
Mervezini rivayetini grdk. Bu nedenle Hanbelin bu rivayetine
iltifat edilmez. Yani bu rivayet az hkmndedir. azda zayftr. mam
ibni Teymiyyede bu rivayet ile ondan gelen Sahih rivayetler arasn
birletirmeye almtr.Bizler zaten bu rivayetle diyerlerini cem etmeye
alrsak, bu durumda Allahn Arnn zerindeki snrnn ve haddinin ne kadar
olduunu bilmediimizi kasd ettiini syleyeceiz. nk zaten Hanbelin
rivayetinde vasfsz ve snrsz diyor.Eer bu az ve zayf rivayeti direk
alacak ve kabul edecek olursak, Allah hi bir eyle vasfetmememiz
gerekiyor. Buda imam Ahemdin kendi inancna gre kfrdr. Keza Allahn
dinine grede kfrdr. nk bunu demek Allahn sfatlarn inkar etmektir.te
imam Ahmed burada nasl vasfsz derken insanlarn aklnn ulaamayaca
vasf kasd etmise, ayn ekilde snr derken de Allahn snrnn nasl
olduuna bizim aklmzn ulaamayacan kasd etmitir. Yani Allahn snrnn
olmadn iddia etmemitir. Bunuda derken, bu rivayetin zayf olduunu
unutmamak gerekir.Ayrca Allahn snr var derken, kasd ettiimi, Allahn
yaratlarndan ayr olmasdr. Cehmiyyeler ise Allahn snr olmadn, bu
nedenlede her yerde ve hatta bizim iimizde bile olduunu sylerlerdi.
Bizlerdeonlara muhalefet ederek Alllahn zatnn snr olduunu syledik.
En dorusunu Allah c.c. bilir.)Allah c.c. ahirette grlecektir. Bunu
inkar eden Kafirdirmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde
yle demitir:(Allah) Grmek hakknda Ahmedin yannda bir adamn szleri
zikredildi. Bunun zerine sinirlendi ve yle dediini iittim:Kim
(Ahirette) Allah grlmeyecektir derse Kafir olur.(Nakil
Sahihtir.Burada da imam Ahmedin kfr ileyen herkesi tekfir ettiini
anlyoruz. Eer cahili veya tevil ile diyeni mazeretli grseydi, keza
baz insanlar iin hccet ikamet olmadna inansayd, bu szn bu ekilde
genel kullanmas doru olmazd. Aksi takdirde yalan sylemi olurdu)Yine
yle demitir:Ahmede bir adamn Ebu Atufdan tahdis edilen bir Hadis
hakknda sz edilirken dinliyordum. (Bu tahdis edilen Hadis) Yani
Allahn ahirette grlmeyecei ile ilgili. Bunun zerine (Ahmed) dedi
ki:Bu gn bu Hadis ile tahdis edene Allah lanet etsin.Sonrada dedi
ki: Allah bunu rezil etsin.(Nakil Sahihtir.Bu konuda rivayet edilen
Hadiste uydurmadr. Nasl ki imam Hallal bu konuda lel adl eserinde
imam Ahmedden daha tafsilatl nakiller yapmtr. Bu kitabn muhtasarn
imam Ebu Abdullah el-Makdsisi, el-Muntahab Min lelil Hallal bal
altnda yazmtr. Bu muhtasarda gnmze kadar ulamtr. inde ok deerli
bilgiler mevcuttur. Bazlarn bu risalemizde zikrettik.)Allahn
sfatlarnn manas bilinir, ama nasl olduu bilinmezmam shak bin Mansur
el-Mervezi, imam Ahmed bin Hanbelden ve imam shak bin Rahuyehden
naklettii rivayetlerde (Mesailul imami Ahmed bin Hanbel ve shak bin
Rahuyeh) yle demektedir:Ahmede Allah ondan raz olsun yle
dedim:Allahu tebareke ve teala ismuhu her gecenin sonundaki te
birinde Dnya semasna iner.Sen bu Hadisleri sylemiyormusun(Dru
olduuna inanmyormusun-Byle itikad etmiyormusun)?Ve Cennet ehli
Rableri azze ve celleyi greceklerdir (Hadisine).Yz ktlemeyin,
phesiz ki Allah azze ve celle Ademi kendi suretinde yaratt
(Hadisine. Bu Hadisin manasda u ekildedir) Yani Alemlerin Rabbi(nin
suretinde yaratt).Ve Ate (Cehennem) Rabbi azze ve celleye ikayette
bulundu. Taki Allah ona ayan koyana kadar (Hadisine).Ve phesiz ki
Musa Aleyhisselam lm Meleine Aleyhisselam tokat att(Hadisine
inanmyormusun?)mam Ahmed (bu zikrettiim eyler hakknda cevaben) dedi
ki:Bunlarn hepsi Sahihtir.(Bunlar imam shaka zikrettiimde) shak yle
dedi:Bunlarn hepsi Sahihtir. Bunlar (bu Hadisleri) sadece Bidat
birisi, veya zayf grl birisi brakabilir.(4675.s.)(Derim ki: Bu
Hadisleri brakmak ve terk etmek, her hali ile brakmay iermektedir.
Kii bu Hadisleri ister tevil ederek manasn deitirip reddetsin,
isterde Hadisin metnini reddetsin. Her iki halde de Hadisleri brakm
ve terk etmi ve muradndan ayrm olur.Bu gemi rivayeti dikkatlice
okursak, imam Ahmed ile imam shakn sfat Hadislerine manalarn
bilerek iman ettiklerini grm olacaz. Buda ok nettir. Nasl ki imam
Mervezi r.h. Allahn Ademi kendi eklinde yaratma Hadisini imam
Ahmede ve imam shaka aklayp bundan kasd olann Hadisin zahirinin
delalet ettii gibi Ademin Allahn sureti zerine yaratldn sylemitir.
mam Ahmed ile imam shak ise bunu asla inkar etmeyip kabul
etmilerdir. Buda aktan bu imamlarn Sfat Ayetlerine ve Hadislerine
manalarn bilerek iman ettiklerini gstermektedir.)mam Acurri e-eria
adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Muhammed Abdullah bin Abbas
et-Tayalisi tahdis etti. Dedi ki:Bize shak bin Mansur el-Kusec
tahdis etti. Dedi ki:Ahmede yani ibni Hanbele yle dedim:Rabbimiz
tebareke ve teala her gece, gecenin sondan te biri kaldnda dnya
semasna iner. Sen bu Hadislerde geeni demiyormusun?Ve yine Cennet
ehli grecekler, yani rablerini grecekler (Hadisine
inanmyormusun)?Ve yz ktlemeyin, nk Allah azze ve celle Ademi kendi
sureti zerine yaratt(Hadisine inanmyormusun)?Ve Ate (Cehennem)
rabbine azze ve celle ikayet etti, taki (Rabbin) onun iine ayan
koydu(Hadisine inanmyormusun)?Ve Musa lm meleyine tokat att.Ahmed
dedi ki:Bunlarn hepsi Sahihtir.shak dedi ki:Bunlar Sahihtir. Bunlar
sadece bir bidat, veya zayf grl birisi inkar edebilir.(Senedi
Hasendir. nk Abdullah Hasen derecesindedir. shak bin Mansur
el-Kusec, mam shak el-Mervezidir. Yani bir nceki rivayeti yapan kii
budur.)mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu Bekir
el-Mervezi r.h. tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin
Hanbel)a Cehmiyyelerin (Allahn) sfat() ve (Ahirette Allah) grmek ve
sra ve Arn kssas hakknda redettikleri Hadisler hakknda sordum.Ebu
Abdulah(Ahmed bin Hanbel)da bunlarn hepsini tashih etti(Sahih grd)
ve dedi ki:Alimler bunlar kabul etmilerdir. Bizler (Sfat
Hadislerinde ve Ayetlerinde) varid olan haberleri geldii gibi kabul
ederiz.Bunun zerine bende ona (Ahmede) dedim ki: Bir tane adam bu
konudaki haberlere geldii gibi ekline itiraz etti(Tevil etti).Bunun
zerine (Ahmed) dedi ki: Uzak tutulur(O kii ile konuulmaz ve o
kiiden uzak durulur).Ve (Ahmed) yle dedi: Onun buradaki itirazda
neymi ki? Haberleri geldii gibi kabul ederiz.(Senedi Sahihtir.
1.clt. 246.s.Buda net bir ekilde gibi imam Ahmedin sfat ayetlerini
ve Hadislerini zahiri neyse o ekilde kabul ettiini gstermektedir.
Evet, Hadis geldi ise onu o ekilde kabul ederiz.)mam bni Kudame
el-Makdisi Zemmut Tevil adl eserinde yle demitir:Hallal dedi
ki:Bize Mervezi haber verdi. dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin
Hanbel)a sfatlar hakknda (kuranda ve Snnette) gelen haberler
hakknda sordum. Bunun zerine dedi ki:Geldii gibi zerinden
geeriz.(Bu rivayet aslnda imam Hallaln es-Sunnesinde vardr. Ama
baskda mevcut deildir. Senedide Sahihtir)Allahn iki eli vardrmam
Abdulmelik el-Meymuni Mesailinde imam Ahmedin yle dediini
nakletmitir:Allahn iki elinin iki nimet olduunu iddia edenler var
ya, onun (Allahn) u szn ne yapacaklar? Ben iki elimle yarattm(Sad
suresi 75.ayetin bir ksm) bu meddeddir(Yani eddelidir).(Bu nakli
Mesailden Abdullah el-Halifi Tesfihu Adait Tenzih adl eserinde
nakletmitir. Mesailin aslna ulaamadm. Abdulmelikte Mesailde bunu
direk imam Ahmedden iitti ise Nakil Sahihtir. Grnene grede bunu
direk imam Ahmedden iitmitir.Buradan da anlarz ki imam Ahmed Allahn
iki el sfat olduuna iman ediyor. Ama bunun nasl olduunu bilmiyoruz.
nk nasl olduuna dair bir delil gelmemitir.imam Ahmedin Sad
suresindeki bu ayeti tevil edenlere reddiye olarak getirmesinin
nedeni ise udur: Bu ayette el ifadesi tesniyeli, yani iki tane
olarak gelmitir. Yine bu ayette iki el ifadesi eddeli gemitir. Yine
bu iki el ifadesinde zamir Allaha geri dnmektedir. Yani benim iki
elim eklindedir. Bununda Arapa dilinde sadece El manas vardr. Baka
bir manaya gelmemektedir. Eer el ifadesi mufred olarak gelse idi,
her zaman olmasada o baka manalarada hamledilebilirdi. Ama iki el
eklinde geldii zaman, bunun hakiki el dnda baka hi bir manas
yoktur.Burada sapk frkalarn bu ayeti tevil etmelerinde, Selefin
kati icmasna ve Kurann ve Snnetin zahirine ters dtkleri gibi, ayn
ekilde Arapa dilinin kurallarnada uymamlardr. Arapa dilinin
kurallar, burada kasd edilenin hakiki el olduunu gstermektedir.Yine
unutulmasn ki el derken bizler bu elin nasl olduunu bilmiyoruz.
Bizler bunun manasnn ok az bir ksmn anlyabiliyoruz. Ama Allahn nasl
olduunu kavrayamadzmz gibi, onun elininde nasl olduunu kavrayamayz.
Nasl ki bir kii kapnn kulpu (yani eli) dedii zaman, duyan kii kapy
grmedii mddete asla onun nasl olduunu bilemez. Eer bu keyfiyyetin
nasl olduu yaratklar iin bile bilinmesi imkansz ise, nasl yerlerin
ve gklerin rabbi olan Allah c.c. iin bilinebilir ki? te bizim
yapmamz gereken, bu ayetlerin ve Hadislerin zerlerinden gemektir.
Geldii gibide iman etmektir. En dorusunu Allah c.c. bilir. )Adem,
Allahn sureti zerine yaratlmtrmam Abdullah bin Kudame el-Makdisi,
imam Hallaln el-lel adl eserinden kard faydalarda (el-Muntehab Min
lelil Hallal adl eserinde) yle demitir:(mam Hallal der ki)Bana Harb
(el-Kermani) haber verdi. Dedi ki:shak bin Rahuyehi yle derken
iittim: Peygamberden s.a.v. yle dediiSahiholarak gelmitir: phesiz
ki Adem Rahmann sureti zerine yaratlmtr.Bize shak tahdis etti, dedi
ki:Bize Cerir tahdis etti, o da:Ameten, o da:Habib bin Ebi
Sabitten, o da:Atadan, o da:bni Ebi merden (sanrm ibni merden) , o
da:Allah Rasulnden s.a.v. yle dediini rivayet etmitir: Yz
ktlemeyin. phesiz ki Allah Ademi Rahmann sureti zerine
yaratmtr.shak (bin Rahuyeh) yle demitir:Onun yapmas gereken, Allah
Rasulunun sylediini sylemektir.(Hallal der ki) Bize Mervezi haber
verdi. Dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim:
Peygamberin s.a.v. u Hadisi hakknda ne dersin: Adem onun suretinde
yaratld?Dedi ki: Ame der ki: Habib bin Ebi Sabitten, o da ibni
merden phesiz ki Adem Rahmann sureti zerine yaratlmtr (eklinde
rivayet etmitir). Sevri ise Mevkuf yapt(Mevkuf olarak rivayet etti.
Mevkufta Sahabenin szne denir).Yani: bni merin Hadisini (Mevkuf
olarak rivayet etti).Ebuz Zinadda, Aractan, o da Ebu Hureyreden, o
daPeygamberimizden s.a.v. onun sureti eklinde rivayet etmitir.(mam
Ahmed szn u ekilde tamamlyor)Bizlerde Hadiste geldii gibi
deriz.(Zikredilen Senedlerin hepsi Sahihtir)Allahn sfatlar hakknda
imam Ahmede atlan iftiralarn cevabMuhaliflerin Sfat Ayetleri ve
Hadisleri hakknda imam Ahmede atklar en nemli tane iftirann cevabn
verelim:Bir: mam Ebu Yala r.h. btaluttevilat adl eserinde imam
Ahmedden senedsiz bir ekilde baz szlerini nakletmitir. Bu
rivayetlerin senedi muhtemelen Sahihtir. Ama zikretmedii iin hccet
olduunu syleyemeyiz.mam Ebu Yala yle demitir:Ebu Talibden gelen
erivayete gre(imam Ahmed yle demitir) : Kulun kalbi (Rahmann) iki
parman arasndadr (Allah) Ademi eli ile yaratmtr.(mam Ahmed bu
Hadisler hakknda yle demitir)ve ne zaman Hadis bu ekilde gelirse
yle inanrz.Hanbelden gelen rivayete gre, (mam Ahmed) rivayet edilen
u Hadisler hakknda phesiz ki Allah tebareke ve teala Dnya semasna
iner ve Allah (Ahirette) grlecek ve O Ayan koyacak gibi ve benzer
Hadisler hakknda (yle demitir)Bunlara nasl demeden, manasz
birekilde iman edip doru grrz. Bunlardan hi birisinide reddetmeyiz.
Eer Sahih senedler ile (rivayet edildi ise) Peygamberin s.a.v.
dediininde doru olduuna inanrz.(Bunu mam Hallal es-Sunne adl
eserinde de rivayet etmitir. Ama baslan nushada yoktur. mam bni
Kudame el-Makdisi Zemmuttevil adl eserinde Hallal kanal ile rivayet
etmitir. Hallal ile Hanbel arasnda Ali bin sa vadr. Bu kiide
Gvenilirdir. Bylelike Senedi Sahihtir.)Derim ki: Muhaliflerimizin
bir ou bu nakili delil olarak getirip, imam Ahmedin Allahn
sfatlarnn manasn bilmediini iddia ederler.Yani derler ki: mam
Ahmede gre Allahn eli var derken bunun ne demek olduunu bilmezdi.
Yani belki bunun manas Allah var demektir. Belki bunun manas bir da
demektir. Her hangi bir ey olabilir bunun manas. Ne demek olduunuda
bizler bilmeyiz.Bununda cevabn vermek ok kolaydr:Buna cevaben deriz
ki: Sizler bu imam Hanbelin rivayetini iyi okusanz bunu
demezdiniz.mam Hanbel burada, mam Ahmedden kyamette Allahn grlmesi
hakkndaki Hadisleri ele alarak, manasnda bilmeyiz dediini
aktarmtr.Demek ki muhalifimizin inancna gre, imam Ahmed ahirette
Allah grmenin ne demek olduunu bilmiyormu.Ama bunu demek aslnda
imam Ahmedin Kafir olduunu sylemektir. nk imam Ahmed r.h. imam
Acurrinin Sahih senedle e-eriat(e-eriada denir) adl eserinde
rivayet ettiine gre, Allahn ahirette grleceini inkar edeni tekfir
etmitir.Eer Ahirette Allahn grleceinin ne demek olduunu bilmese, bu
durumda nasl bunu inkar edeni tekfir etsin ki?Ayrca genelde bu
Hanbelin rivayetini delil olarak getirenler, ahirette Allahin
grleceine inananlardrlar. Acaba bu kiiler kendilerinin bile kabul
etmedikleri bu sama inanc imam Ahmede nisbet etmekten hi
utanmyorlarm?Kald ki imam Ahmedin bu sznn shhati. Eer bu nakil
sened bakmndan imam Hanbele kadar Sahih ise, bilinmesi gerekir ki
imam Hanbel, imam Ahmedden rivayet ettii szlerinin arasnda bir ok
hata yapmtr. Bu nedenle Hanbeli ulemas Hanbelin rivayetlerinin
kabul edilmesinde ihtilafa dmlerdir. Nasl ki imam ibni Receb
el-Hanbeli Fethulbari adl eserinde bu meseleyi beyan etmitir(2.clt.
367.clt.).Bundan sonra unu diyebiliriz: Eer bu rivayetin senedi
Sahih ise, durum u ekildedir:mam Ahmed nasl ki Allahn ahirette
grleceini kabul ediyorsa, bunun nasl olduunuda Allaha brakyorsa,
demek ki imam Ahmedin stlahnda Mana ifadesi, sonradan gelen
alimlerin bir ounun stlahna gre Keyfiyyet manasn tamaktadr. Yani
imam Ahmed mana derken, Allahn grlmesindeki tam manay
kavryamayacamz zikretmitir. Bunu derken de Allah grmenin ne demek
olduunu bilmediini sylemek insaftan ayrlmak, imama yalan sylemek
olur.te Allah grmek hakknda ne denildi ise, aynsda Allahn Dnya
semasna inmesi gibi sfatlar hakknda da geerlidir. te bylelike bu
rivayeti delil getirenlerin aslnda bir delilleri olmadn grm
oluruz.ki: Yine unutulmamas gerekir ki muhaliflerimiz, imam Ahmedin
sfatlardaki grn isbat etmek iin, imam Temiminin yazd itikadul imam
Ahmed adl eserinden nakiller yaparlar. Halbuki imam Temimi bu
eserde zikrettii eylerin hi birisini sened ile rivayet etmemitir.
Yine bu eserin iinde E-arilerin kabul etmedii bir ok eyi
zikretmitir. Ama muhaliflerimiz bunlar grmemezlikten gelip cmbzlama
olarak baz szleri naklederler. Bunuda zikretmekte fayda vardr.: mam
Hafz ibni Kesir, el-Bidaye ve en-Nihaye adl eserinde yle
demitir:Beyhaki, Ebu Amr bin es-Semmaktan, o da Hanbelden, Ahmed
bin Hanbel Allahn u sznde (ve Rabbin geldi)(Fecr suresi 22.ayet) ,
bunu sevab geldi diye tevil ettiini rivayet etmitir.Bundan sonrada
Beyhaki yle demitir: ve bu senedin zerine konduracak bir toz
yoktur(yani sened Sahihtir)(10.clt. 361.s.).Derim ki: te bu pheye
bir ka ynden cevap verilir:Bir: Hafz ibni Kesirin el-Bidaye ve
en-Nihaye adl eserinde bu zikredilen, el yazl btn nushalarda
bulunmamaktadr. Sadece bir tane nushada bu ziyade vardr.
Kalanlarnda ise bu ziyade bulunmamaktadr. Buda, bu ifadenin kitapta
bulunup bulunmamasnda phe brakyor.Kald ki bunu Beyhaki demi. Bunun
cevab ise u ekildedir:ki: Bunun senedinde geen Ebu Amr Osman bin
Ahmed es-Semmak adl ravinin Gvenilir olup olmamasnda ihtilaf vardr.
mam Zehebi bir ok belal eyler rivayet ettiinden ok gl olmadn
zikretmitir. Ama ibni Hacer el-Askalani ise Zehebinin szn
beyenmeyip, bu imamn Gvenilir olduunu savunmutur(Lisanulmizan).:
mam Hanbelin rivayetlerinde hatalar olduunu zikretmitir. Nasl ki
imam Zehebi de Hanbelin garip eyler rivayet ettiini
zikretmitir(Siyeri Alami en-Nubela 3.clt. 52.s.). imam ibni Recebin
sznde zikretmitik.Drt: mam ibni Receb Fethulbari adl eserinde yle
demitir:ibni Hammad (baz nushalarda ibni Hamid) yle demitir: Ben,
baz ashabmzn Ebu Abdullahtan gelmek (Allahn gelmesi) hakknda yle
dediini nakletmiler: Onun kudreti gelir.(ibni Hammad) dedi ki: Buda
bunu syleyenden kan bir hatadr. Bunu ona (Ahmede) nisbet etmekte
yanl bir eydir(6.clt. 534.s.).Hanbelilerin byk alimi imam ibni akla
yle demitir:Hi phe yoktur ki bu Hanbelden sadr olan bir
hatadr(Mecmu el-Fetava 16.clt. 405.s.).Derim ki: Demek ki Hanbeli
ulemas bu rivayetin batl olduundaittifaketmilerdir. Sadece baz
ulema hata ederek bunu imam Ahmedden rivayet etmilerdir. Ama bunu
rivayet edenlerde bunun yanl olduunda ittifak halindelerdir. Sadece
Hanbeli ulemasndan saylmayan baz Eari meyillilerin kendi sapk
inanlarn glendirmek adna bu rivayeti Sahih olarak gstermeleri
mstesna. Kim de aksini iddia ederse bunu isbat etmesi
gerekmektedir.Be: mam bnulkayym gibi byk alimler, bu tevilin
bidatlarn tevillerinden olduunu sylemilerdir. Eer imam Ahmedden bu
sabit olsayd bunu demeleri imam Ahmedi de Bidata nisbet etmek
olurdu(es-Savaikul Mursele 2.clt. 712.s.).Alt: Bu rivayet az bir
rivayettir. azda zayf hkmndedir.lk nce bilmemiz gerekir ki imam
Hanbelin imam Ahmedden rivayet ettii bu sz, imam Ahmed normal bir
mecliste sylememitir. Halbuki bunu, Cehmiyyeler ile Munazara
esnasnda sylemitir. Cehmiyyeler Kurann yaratk olduunu iddia
ettiklerinde Bakara ve Ali imran gelecek Hadisini imam Ahmedde
delil olarak sunmulardr. mam Ahmedde buna cevaben, aslnda bunun
manasnn Bakarann ve Ali imrann sevaplarnn gelecei olduunu
sylemitir. Bununda nasl ki Rabbin geldi ayetinin, yani Rabbinin
emri geldi eklinde olduunu sylemitir.te aslnda bu rivayetn sylenme
ekli bu ekildedir. Hanbel bu dediini Mihnet adl eserinde de
zikretmitir.Ama bizler baktmzda imam Ahmedden Cehmiyyeler ile o byk
Munazaray sadece imam Hanbel rivayet etmemitir. Bu hikayey Hanbel
dnda bir ok kii rivayet etmitir. Hatta imam Ahmedin en nemli
talebeleri rivayet etmitir.Bunlardan bazlar:mam Ahmedin olu mam
Abdullah.mam Ahmedin olu Salih.mam Ahmedin mutlak manada en yakn
talebesi imam Mervezi.te bu alimde imam Ahmedin munazarasn imam
Ahmedden duyup rivayet etmilerdir. Ama hi biri Hanbelin zikrettiini
zikretmemitlerdir.Buradanda anlarz ki, Hanbel bu dediini aktarmada
hata etmitir. Hanbelin zaten ba bana rivayetlerinde hata etmesi ile
birlikte, ondan ok daha salam olan kiilerin dediine ters den bu szn
Sahih grmek, rivayet otoritesine yakmad gibi, imam Ahmedin demedii
bir eyi ona nisbet etmektir(Burada akladklarm, imam ibni
Teymiyyenin Mecmu el-Fetavadaki bir risalesinden zetle
zikredilmitir. 16.clt. 405.s.).Yedi: Bu hanbelden genel zayf olan
rivayetin manasna bakarsak, manasnn dahi muhaliflerimizin dediini
demediini greceiz. Hatta burada imam Ahmedin aksini sylediini
greceiz.nk rivayetin asl, Munazara esnasndadr. Bilindii gibi
Munazara esnasnda zikredilen szlerden de bir kiinin itikad
renilmez.Ayrca bizler bu szn sylenme eklinede bakarsak, bu durumda
imam Ahmedin bunu kendi gr gibi deilde, muhaliflerin gr olarak
zikrettiini greceiz.Cehmiyyeler, mam Ahmede Bakara ve Ali imrann
ahirette gelmesi ile ilgili Hadisi zikredince, imam Ahmedde onlara
reddiye vererek unu demek istemitir:Sizler bu Hadisi Zahirine gre
kabul edip inanyorsunuz. Halbuki burada kasd edilen bu surelerin
sevaplarnn gelmesidir. Nasl ki sizler Cehmiyye olarak Allahn
ahirette gelmesini, emrinin ve kudretinin gelmesi olarak yorumladnz
gibi.Derim ki: te bunu anlarsak, imam Ahmedin bunu sadece
muhalfilere ilzam babndan zikrettiini grm oluruz.Ayrca Munazara
esnasnda zikredilen bir ok alimin sz, alimlerce o kiinin itikadn
ortaya koyma adna sorun yaatmtr. nk Munazarada bazen kendi inanc
olmad halde muhalife ilzam babndan belli szler syler. Bunuda
anlyamyanlar bu munazara yapan imamn inancnn tam olarak ne olduunu
anlyamazlar. Buda imam Ahmed dnda baka alimlerinde maruz kald bir
eydir.te aslnda imam Ahmedin telaffuz etmedii bu zayf ve uydurma
szn manas budur. O zaman neden muhaliflerimiz bunu delil olarak
getiriyorlar ki? Bu Sahih olsayd onlarn bir delili deilde, bizim
bir delilimiz olacakt. Ama byle bir eyi imam Ahmed zaten
sylememitir.Sekiz: Bilindii gibi alimlerin bu gibi szlerinden
onlarn genel manadaki inanlar belirlenmektedir.Farzedelim ki imam
Ahmed bunu demi. O zaman bizler imam Amedin bu kuralna baktmz
zaman, onun ok garip eyler syleyebileceini gryoruz. Bunlarda imam
Ahmedden naklolunan btn rivayetlere ters dmektedir.Eer Allahn
gelmesi, Allahn gelmesi deilde, Allahn sevabnn veya kudretinin
gelmesine tevil edilebiliyorsa, demek ki Kuranda ve Snnette Allah
yle yapar ve byle yapar denildiinde, onun Allah deilde baka bir
eyin o ii yapabileceini gsteribilirmi.O zaman, Ahmedin bu kuralna
gre, Allah ahirette grlecek Hadisini, mam Ahmedin tekfir ettii
Mutezile ve Cehmiyyenin yapt gibi Allahn verdii sevap ahirette
grlecek eklinde tefsir edilmesi gerekmektedir.Halbuki imam Ahmedden
gelen bir ok Sahih senedler ile bilindii gibi, imam Ahmed Allahn
ahirette grleceini inkar edenleri tekfir etmektedir. O zaman nasl
olurda Allahn ahirette grleceine dair zikredilen Hadisleri inkar
eden kurallar baka yerlerde kendi delili olarak zikredebilir
ki?Aslnda bunu demek imam Ahmedin ahirette Allahi greceini inkar
ettiini sylemektir. Bunu demekte imam Ahmedi kfr ile itham
etmektir.mam ibnulkayym, Hadil Ervah adl eserinde bu sz syleyipte
bu ayeti tevil eden kiinin ne kadar kt eyler syleyeceine dair bir
ok rnekler vermitir(2.clt. 712.s.).Dokuz: mam Ebul Hasan el-Eari
r.h. el-bane adl eserinde kendisinin imam Ahmedin itikad zerinde
olduunu sylemitir. Bu kitabnda zikrettiklerininde imam Ahmedin
inancna tam olarak uyduunu belirtmitir.te bu kitabnda yle
demitir:Bizler (mam Ahmedin takipileri olarak) deriz ki: phesiz ki
Allah azze ve celle Kyamet gn gelecektir. Nasl ki Allahn yle
buyurduu gibi: ve Rabbin geldi, Melekleride saf saf geldiler(Fecr
suresi 22.ayet).Derim ki: te eer imam Ahmed bu ayeti tevil etse
idi, imam Earide imam Ahmede nisbet ettii bu itikadnda bu ayeti
tevil etmesi gerekirdi.Tevil etmemeside gsteriyor ki imam Ahmed bu
ayeti tevil etmemi, bilakis Sahih ve Sabit olduunu sylemitir.On:
mam Ahmed bin Hanbelden gelen baka rivayetler, onun bu ayeti tevil
etmediini isbat etmektedir.te imam Ebu Yala el-Hanbeli r.h. btalut
Tevilat adl eserinde yle demitir:Ebu Talibin rivayetine gre imam
Ahmed yle demitir:Yoksa onlar Allah ve Meleklerde buluttan
glgelerin iinde gelivermesinimi bekliyorlar?(Bakara suresi
210.ayet)ve Rabbin geldi, Meleklerde saf saf geldiler(Fecr uresi
22.ayet)te kim Allah grlmeyecek derse kafir olur.Derim ki: te mam
Ahmed burada bu iki ayeti delil olarak getirip, Allahn gelmesini
onun gelip insanlara gzkmesi olarak aklamtr. Buda ayeti zahirine
gre zerinden gemektir. Bu rivayette tamamen Hanbelin zayf
rivayetine terstir.Bu rivayetin senedi yoktur. Ama imam Ebu Yalanin
zikrettii rivayetlerin genelde asl vardr. Zikredilemese bile.
Muhtemelende bu rivayetin asl vardr. Asl olmasa bile, nceden imam
Ahmedden bir ok Sahih ve Sabit senedler ile Sfat Ayetlerini ve
Hadislerini geldii gibi kabul etmesi, onun tevil etmediini en ak
delilidir.te bu zikrettiklerimiz eylerin hepsi, imam Ahmedin bu sz
demediini isbat etmitir. Allaha krler olsun.Kii ne yaparsa
Cehmiyyeden olur?Allahn gkte olduunu inkar etmek kiiyi Cehmiyyeden
yaparm?mam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle
demitir:Bize Ahmed bin Sinan tahdis etti, dedi ki:az bin Yahyay yle
derken iittim:Bir adamn Yezid bin Haruna yle derken iittim:Ey Ebu
Halid, Cehmiyyeler hakknda ne dersin?Dedi ki: Tvbe
ettirilirler.Soru soran ona dedi ki: Ey Halidin babas,
Cehmiyyelikte nedir?Yezid bir mddet sessiz kald, sonrada kafasn
kaldrd ve dedi ki: Kim (Rahman Ara istiva etti)(Taha suresi
5.ayetini) Kullarn kalbindeki (inanlar) dnda baka bir ey olduunu
sanarsa, o kii Cehmidir.(Senedi Hasendir. nk imam az Saduktur.
Yukarda da zikretmitik)(Gemi bu nakilden alnacak ok fazla fayda
vardr. Bu nakilden anlarz ki Selef ulemasna gre Allahn istivasnn
bilinen bir manas varm. Bu nakilde direk gnmzn yeni treme
Cehmiyyelerine reddiye vardr)Allahn yz olduunu inkar etmek kiiyi
Cehmiyyeden yaparm?mam Abdullah bin Ahmed bin hanbel, babasndan
rivayet ettii el-lel adl eserinde yle demitir:Babama dedim ki:
Museyyeb bin uraykin yalan sylediini dnyormusun?Dedi ki: Allah
korusun. Ama o hata yapyordu.(mam Abdullah der ki) Babam dedi ki:
Ben onun gzel bir dua ettiini grdn. Onunduasnda Cehmiyyelerin inkar
ettii baz eylerde vard. Onu yle derken iittim: Senin yzn aydnlatan
Nur(Ik)(Nakil Sahihtir)mam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl
eserinde yle demitir:Bize Abdullah bin Mahled tahdis etti, dedi
ki:Bize Mekki bin brahim tahdis etti, dedi ki:Bize Yahya bin ibl
tahdis etti, dedi ki:Ben Mukatil bin Sleyman ve Abbad bin Kesir ile
oturuyordum. O arada bir gen geliverdi. (Gen) Dedi ki: Allahu azze
ve cellenin u ayeti hakknda ne dersin?(Onun yz hari her ey helak
olmutur)(Kasas suresi 88.ayet)Bunun zerine Mukatil dedi ki: Bu kii
Cehmidir. Sonrada dedi ki: Vay senin haline, Allaha yemin olsun, hi
phe yokki Cehm bu evi (Kabeyi) Haccetmedi. Nede alimlerle oturdu.
Halbuki o uzun dilli birisi idi.(Senedindeki Abdullahda ve Yahyada
hafiften zayflk vardr. Yani ikiside Zayf Ravilerdir.Mukatil hakknda
alimlerin szleride ok uyumsuzdur. Kimisi onu verken kimiside
yalanlamtr. Hafz Mizzinin Tehzibul Kemal baklablr / Bu rivayeti
imam Hallal es-Sunne adl eserinde de rivayet etmitir. 5.clt.
84.s.Ama unutulmasn ki imam Ebu Davud ve Hallal bu rivayette geenin
manasn kabul edercesine zikretmilerdir. Bizlerde bu nedenle bunu
delil olarak zikrettik. Ayrca burada imam Ebu Davudun Mukatili
itham edilen bir Ravi olarak kabul etmedii grlmektedir. Yani onun
sz ile ihticac ve istidlal etmitir.)Allahn gkte olduunu, Kurann
harf ve ses ile olduunu inkar eden Kafir Cehmiyyelerin kfrlerinin
isbatmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle
demitir:Ahmed bin Sinani yle derken iittim:Yezid bin Harunu yle
derken iittim:Cehmiyyeler (Kfrlerinden tvbe ettirme amac ile
ldrlmeden nce) Tvbe ettirilirler.(Senedi Sahihtir)Yine yle
demitir:Bize Ahmed bin Haim er-Ramli tahdis etti, dedi ki:Bize
Damra tahdis ett, o da:bni evzebden rivayet ettiine gre dedi ki:
Cehm Namaz krk gn brakt. Kendisi Haris bin Surayc ile birikte
(savaa) kanlardan idi.(Senedindeki Ahmedde hafiften zayflk vardr.
Kalan Ravileri ise Sika yani Gvenilirdir. Bu nedenle Senedi
Zayftr.)Yine yle demitir:Bize Hasan bin Sabbah tahdis etti, dedi
ki:Bize Ali bin el-Hasan bin akik tahdis etti, o da:bni Mubarekten
yle dediini rivayet etti: Bizler Yahudi ve Hristiyanlarn szlerini
(inanlarn) anlatabiliriz. Ama Cehmiyyelerin szlerini (inanlarn, ar
irkin ve iren eyler ierdiinden) anlatamayz.(Senedi Sahihtir. mam
Ali, Hafz ibni Mbarekin gvenilir yazardr)Yine yle demitir:Bize
brahim bin el-Haris el-Ensari tahdis etti, dedi ki:Bana ibni mer
el-Kufi tahdis ett, dedi ki:Abdulhamid el-Hammaniyi yle derken
iittim: Cehm, Allah(n dinine gre) Kafirdir.(Senedi Sahihtir. mam
brahim, imam Ahmedin ok yakn arkadalarndandr)Yine yle demitir:Bize
Abduvehhab bin Hakem tahdis etti, dedi ki:Ebu Salih uaybi yle
derken iittim:(imam Ebu Davud baka bir senedi zikrederek yle
diyor)ve bize Ahmed bin brahim tahdis etti, dedi ki:Bana Gvenilir
kii tahdis etti, dedi ki:(Hem bu Gvenilir kii, hemde imam uayb syle
demilerdir) Yezid bin Harunu yle derken iittim:Bir el-Merrisi ve
Ebu Bekir el-Esam, Allah(n dinine gre) Kafirdirler. Kanlar(nn
aktlmas) Helaldir.(Senedi Sahihtir. Adn vermeden gvenilir kii
demesi, bu kiinin gvenilir olduunu gerektirmez. Bu nedenle byle
demesi o senedin zayf olduunu gsterir. Ama grld gibi uayb o ad
gemeyen kiiye mutabaa olmutur. Bylelike rivayet Sahihtir)Yine yle
demitir:Ben Kuteybe bin Saidi yle derken iittim: Bir el-Merrisi
Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Yine yle demitir:Bize shak bin Sabbah
tahdis etti, kendisi Sika(Gvenilir) birisidir. Dedi ki:Hasan bin
Aliyi yle derken iittim:Yezid bin Harunu yle derken iittim: Bir
el-Merrisi Allah(n dinine gre) Kafirdir.(Grld gibi Senedi Sahih
olup ok kuvvetlidir)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin brahim
(ed-Devraki) tahdis etti, dedi ki:Bana Muhammed bin mer el-Kullabi
tahdis ett, dedi ki:Vekiyi yle derken iittim: Mirrisi Kafir
oldu.(Senedi Hasendir. Muhammed Saduktur.)Yine yle demitir:Bize
Ahmed bin brahim tahdis etti, dedi ki:Ben Ebun Nadr Haim bin
el-Kasmiyi yle derken iittim:Ebu Bir el-Merrisi Yahudi idi. Nadr
bin Malikin arsnda ya kyafetleri ykard, veya boyac idi.(Senedi
Sahihtir. Bir el-Merrisinin ad burada Ebu Bir eklinde gelmitir.
Kasd edilen kii ise Merrisi adl Kafirdir.)mam Hallal es-Sunne adl
eserinde yle demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi ki: Ebu
Abdullah(Ahmed bin Hanbel)n yannda Bir el-Merrisinin sz gemitir.
Bunun zerine (Mecliste bulunanlardan bazlar Mirrisiyi kasd ederek)
Kafir denilmitir.(mam Abdulmelik der ki) Ben, bunun zerine Ebu
Abdullah(Ahemd bin Hanbel)n bunu diyenin sznden bir eyi inkar
ettiini grmedim.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 100.s.)Yine yle
demitir:Abdullah bin Ahmed bin Hanbel unu zikretmitir: Babam yle
derken iittim:Bizler Ebu Yusufun meclisine giderdik. (Cehmiyyelerin
imam olan Bir adl) Mirriside en sonlarda gelirdi. ki de bir fitne
karrd. Der di ki: Ne diyorsun sen? Ey Ebu Yusuf ne dedin sen?Byle
bara bara dururdu. Taki Ebu Yusufu yle derken iitirdim: Onu kaldrn
ve bana getirin.Yine gnlerden bir gn geldi ve hep yat eyi yat.
Bunun zerine Ebu Yusuf dedi ki: Onu kaldrn ve bana getirin.(mam
Abdullah der ki) Babam dedi ki: Ben de (Ebu Yusufun) yaknlarnda
idim. (Ebu Yusuf) onunla bir meselede Munazaraya girdi. Denilenin
bir ksmn duyamadm. Benden ona (Ebu Yusufa) daha yakn olan birisine
dedim ki: Ona ne dedi?Dedi ki: Ebu Yusuf dedi ki: (hi kimeyi) Hi
bir eyden nehyetme, byle yaparsan odunlar bozarsn!(Nakil Sahihtir.
5.clt. 100.s. / Aynsn imam Abdullah es-Sunnede zikretmitir.)(Ebu
Yusufta burada Mirrisinin ok konuup insanlara zarar vermesinden
neyhetmitir. Arapa baskda Ebu Yusufun en son cevabnda ve harfi
yerine Ev ifadesi gelmitir. Ama byk ihtimalle bu yanltr. Manann
doru ekilde anlalmas iin Ev ifadesi deilde, Ve ifadesinin gelmesi
daha uygundur.)Yine yle demitir:Bana Hasan bin Sevvab el-Mahrami
haber verdi. Dedi ki:Ahmed bin Hanbele dedim ki: bni Ebi Davud.(mam
Ahmed) Dedi ki: Allahn yce (dinine gre, veya Allahn yceliine gre,
veya Allahn ycelii adna ibni Ebu Davud) Kafirdir.(Nakil Sahihtir.
5.clt. 117.s.)(ibni Ebi Davud adndaki kii, Kurann yaratk olduunu
iddia eden Kafir birisidir. Snen adl eserin sahibi yukarda onun
Mesailinden nakiller yaptmz imam Hafiz Ebu Davud ile asla
kartrlmamas gerekir.)mam Buhari, Halku ef-Ali el-ibad adl eserinde
Cehmiyye frkasndan bahsederken yle demitir:Ben, Yahudi ve
Hristiyanlarn ve Mecusilerin szlerine baktm. Onlardan
(Cehmiyyelerden) daha arkfr iinde olanlarngrmedim.Ben, onlari
(Cehmiyyeleri) tekfir etmeyenleri tanmyorum. Sadece onlarn
kfrlerini bilmeyen kii hari.(9.s. Darul Kutubul ilmiyye bsk. Nakil
Sahihtir.mam Buhariin sznden alinacak faydalar:1- imam Buhari,
Cehmiyyeleri tekfir ediyor.Cehmiyyelerin itikadlarndan
bazlar:Allahn gokte olduunu inkar ediyorlar.Allahin btn sfatlarn
inkar ediyorlar.te imam Buhari bu inanlarda olanlari tekfir
ediyordu.2- Bu kiileri tekfir etmiyenleri tanmamakta.Burada imamn
Tanmyorum sz, kafire kafir demeyeni tekfir etme olabilir. Veya sapk
olduunu kasd etmesi olabilir. En dorusunu Allah c.c. bilir.3- Kim
Kfr ilerse o kii kafir olur.Cahilbile olsa kafir olur.Delili
nedir?Delili ise imamn u szdr:Ben, onlari (Cehmiyyeleri) tekfir
etmeyenleri tanmyorum.Sadece onlarn kfrlerini bilmeyen kii
hari.Yani: mam Buhari, Cehmiyyeleri tekfir etmiyenleri tanmyor.
Sadece Cehmiyyelerin halini bilmeyenleri mazur gryor.Demek ki: mam
Buhari Cehmiyye itikad zere olan Cahilleri bile tekfir etmitir.Eer
etmeseydi, mazur grdn ve Cehaletin mazeret oldugunu zikrederdi.Ama
akca zikretmedi. Hepsini tekfir ettiinide ilan etti.Peki kimi mazur
grmtr? Bunlar tekfir etmeyen kiileri mazur grmtr. Ama bir art ile
mazur grmtr. O da: Eer bunlarn kfrlerini bilmiyorsa mazur
grmtr.Demek ki imam Buhari sadece bu kiileri mazur
goruyor.zetleyelim:mam Buhari kfr inancnda olan herkesi tekfir
ediyor. Hi bir sekilde mazur grmyor.Onlar Tekfir etmeyenleri
tanmyor. Sadece bu kiilerin kfrlerini bilmeyen kiiyi, bunlar tekfir
etmemekte mazur gryor. Taki renene kadar. rendikten sonra mazur
grmyor.Buda, muasr murcielere direkmen reddiyedir. Onlarn grn yerle
bir eder.Demek ki kim Kfr ilemise o kii Kafir olur. Kfr ileyenin hi
bir mazereti yoktur. En dorusunu Rabbimiz Allah c.c. bilir.)Sapk
imamlarn tvbesi kabul edilmezmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed
adl eserinde yle demitir:Bize Ahmed bin Hafs bin Abdullah tahdis
etti, dedi ki:Bana babam tahdis etti, dedi ki:brahim bin Tahman yle
demitir:(Yalan ve kt eyler ile)tham edilmeyen bir den fazla kiinin
bana bahsettiine gre, (Cehmiyye frkasnn nderi) Cehm kendi grnden
dnp Allaha tvbe etmi. Halbuki ben ne zaman onu zikretsem, veya ne
zaman benim yanmda o zikredilse onun aleyhine Allaha dua ederim.
Onun Kble ehline (Mslmanlara) yce mant ile brakt ey ne kadar byk
(ve kt) bir eydir.(imam Ahmed bin Hafs ve babas Saduk
derecesindedirler. Bu nedenle Sened Hasendir)Kaderi inkar edenler
sapktrlarmam Ebu Davud, Mesailul imami Ahmed adl eserinde yle
demitir:Ahmed (bin Hanbel)e bir adam yle derken iittim: Kaderci
olan kii beni Zina kader iledir. Hrszlk Kader iledir dedirttirmek
zorunda brakyor.Bunun zerine (imam Ahmed) dedi ki:Hayr ve er hepsi
Allahtandr.(Nakil Sahihtir.Kaderciler dediimiz, veya Kaderiyye
frkas bir ok farkl grleri iermektedir. Kimisi Allahn her eyi
bildiini syler. Ama Kader diye bir eyin olmadn iddia eder.
Kimileride Allahn gelecei bilmediinin iddia eder. Bunlarda
ittifaken Kafirdirler.Gnmzde de genelde Hadis inkarc evrelerinde,
keza ilahiyat hocalarnda Kader diye bir eyin olmad inanc vardr. Bu
kiiler sabit olan bir ok Hadisleri inkar etmekteler. Yine bu konuda
varid olan ayetlerin manasn tahrif etmekteler. Bunlarn bir ksm
Hayrn Allahtan olduunu, ama errin, yani kt eylerin Allahtan olmadn
iddia ederler.Bu Kafir frka hakknda anlatmak gereken ey oktur.
Burada bu konuyu toparlayamayz. Ama btn Mslmanlarn, Kaderi inkar
eden sapk frkalardan uzak durmalar gerekmektedir.)Yine yle
demitir:Ahmede Kadercinin (Kaderiyyeden bir kiinin) konuulmas, yani
mcadele edilmesi (Munazara yaplmas) hakknda soruldu.(imam Ahmed)
Dedi ki: Ben bunu beyenmiyorum.(soru soran) Dedi ki: O beni
brakmyor.(imam Ahmed) Dedi ki: Eer cidal edenlerden ise en iyisi
onunla konumamandr.(Nakil Sahihtir.)mam Hallal es-Sunne adl
eserinde yle demitir:Bize Abdullah bin Ahmed haber verdi, dedi ki:
Ali bin Cehm babama Kader hakknda konuanlarn kfr hakknda sorduunda
yle dediini duydum:Eer ilmi inkar ederse. Eger derse ki: phesiz ki
Allah bilmiyor (veya nceden bilmiyordu) taki bilmeyi yaratt ve
bylelikle bilen oldu, bu durumda Allahn bilmesini inkar etmi olur.
Bu kii Kafirdir.(mam Abdullah)Dedi ki: Babam yle derken iittim:
Adam eer derse ki: (Allahn) lm(i) yaratlmtr. O (bunu diyen) kii
Kafir olur. nk Allahn ilmi (bilmeyi) yaratana kadar ilminin olmadn
iddia etmitir.(Nakil Sahihtir. 3.clt. 529.s.)Yine yle demitir:Bana
Muhammed bin Yahya el-Kehhal, Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in yle
dediini haber verdi:Kaderci kii derse ki: phesiz ki Allah bir ey
olmadan onu bilmiyordu. Bu Kafirdir.(Nakil Sahihtir)Heva (Bidat)
ehlinin arkasnda Namaz klmama konusumam Ebu Davud, Mesailul imami
Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmede bir tane Bidat ile konuan bir
adam hakknda soru sorulduunu duydum. O kiiye bu yaptn (veya bu
inancn) Bidattr denildiinde oda bundan dnse (ne yapalm) ?(imam
Ahmed) dedi ki: Eer raz iseniz, kendi grnden de dnd ise, o zaman
onun arkasnda kln.(Nakil Sahihtir.)Yine yle demitir:Bize Ahmed bin
brahim (el-Musili) tahdis etti, dedi ki:Bana Zuheyr bin Nuaym
tahdis etti, dedi ki:Sellam bin Ebi Mutiyi yle derken
iittim:Cehmiyyeler Kafirdirler. Onlarn arkasnda Namazda
klnmaz.(imam Ahmed bin brahim ve Zheyr bin Harb Saduklardr. Bu
nedenle Senedi Hasendir)Yine yle demitir:Ahmede yle denilirken
iittim: Kurann Allahn sz olduunu kabul edip sonrada (yaratk olup
olmamasnda) susan kiinin arkasnda Namaz klnmas hakknda ne
dersin?Dedi ki: O kiinin uzaklatrlmasn severim.(Nakil
Sahihtir)(Yani o kii Ehli Snnetten uzak durmas lazm. Onun yannda
durulmaz. Arkasnda da namaz klnmaz)Yine yle demitir:Ahmed bin
Abdullah bin Yunusa (Cehmiyyeler hakknda) sordum. Dedi ki: Kuran
yaratktr diyenin arkasnda Namaz klnmaz. Onlar Kafirlerdir.(Nakil
Sahihtir)Yine yle demitir:Cumay Ceymiyyelerin kldrd gnlerde Ahmede
dedim ki: Cuma? (yani sen Cuma hakknda ne diyorsun?)(imam Ahmed)
dedi ki: Ben iade ediyorum(kaza ediyorum Tekrar klyorum).Sende ne
zaman Kuran yaratlmtr diyen bir kiinin arkasnda Namaz klarsan onu
iade et.Dedim ki: Arefede bile olsa?Dedi ki: Evet.(Nakil
Sahihtir)Yine yle demitir:Ahmede yle dedim:Murcienin arkasnda
(Namaz) klnrm?Dedi ki: Eer (Bidatna) davet edenlerden ise, arkasnda
klnmaz.Yine yle demitir:Cumay iade etme konusu:Ahmede
Cehmiyyelerden olan imamn insanlara Cuma kldrmas durumunda, (Namaz
Cumadan) ncemi yoksa sonram iade edilecek? Diye sorulduunda, yle
demitir: Sonra(imam Ebu Davud bunu yle aklar) Yani Namazdan sonra
(iade eder).mam Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bize Ebu
Bekir (el-Mervezi) tahdis ett, dedi ki:Bana Ahmed bin Hanbel tahdis
etti, dedi ki:Ben Yezid bin Haruna Cehmiyyelerin arkasnda Namaz
klmak hakknda sordum. Dedi ki: Onlarn arkasnda klma.(Nakil
Sahihtir)Yine yle demitir:Bana Muhammed bin Ali haber verdi, dedi
ki:Bize Esram tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a
eskiden Bir el-Mirrisinin arkasnda Namaz klnmas hakknda sorulduunda
yle dediini iitmitim: (Kafir olduundan) Onun arkasnda Namaz
klnmaz.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 102.s.)mam Yahya bin Muin yle
demitir: Ben Daveti olduu mddete Kaderci kiinin ve Ebu bekir ve mer
ve Osman sven Rafizinin arkasnda Namaz klmam.(Sahihtir. Kendi Tarih
kitabndan naklen)mam Buhari, Halku Efali el-bad adl eserinde, mam
Ubeyullah bin Aienin yle dediini rivayet etmitir:Kuran yaratlmtr
diyeninarkasnda namaz klnmaznk onlar(Kurann yaratldn iddia eden
Cehmiyyeler) Bir ey iin(var olan bir eye) o ey yoktur derler.Onlar
derlerki: Allah bireydegildir.(mam Ubeydullah, mam Buharinin
hocalarndandir. Byk ihtimalle bu sz ondan direk iitmitir.mam
Ubeydullahin sznden alnacak faydalar:1- Kurann yaratik olduunu
iddia eden kii Kafirdir.2- Kim bunu derse Kafir olur. Hi bir
mazereti yoktur.Peki, imam Ubeydullahin byle diyeni mazeretsiz bir
ekilde tekfir ettiini nasl anladk?mamin u sznden anlarz:Kuran
yaratilmistir diyenin arkasinda namaz kilinmazDeriz ki: Eer bazlari
mazeretli olsalardi, o zaman arkasnda namaz klmasn yasaklamazdi. En
azndan mazeretli olanlarin arkasinda klnr derdi.te bu zikrettiim
kural kalan nakillerde de tatbik eersen, Selefin szn anlam
olursun.En dorusunu Allah c.c. bilir.)Kfr ile bilinen kiiye cenaze
Namaz klan herkes Kafirdirmam Hallal es-Sunne adl eserinde yle
demitir:Bana Muhammed bin Yahya el-ahhal haber verdi, dedi ki:Ebu
Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a dedim ki: Bir adam ibni Ebi Davuda
(Cenaze) Namaz() klmtr.Bunun zerine (mam Ahmed) dedi ki: Bu kiinin
inanc Cehmiliktir.(Yani bu kii madem ki onun arkasnda klm, demek ki
o da efendisi gibi kafir bir Cehmidir. Buradan da karm yaparak
diyebiliriz ki imam Ahmedin mezhebine gre, Kafir kiinin arkasnda
Namaz klan kiide Kafirdir. nk bunu yapmak ile o Kafirin dinini
merulatrm olur. Tabi ki bilinen bir Kafir olmas gerekir. Eer
bilinmiyorsa o kiiye retilir. Ondan sonra devam ederse Kafir
olur.)(mam Kehhal der ki) Bende bunu Ebu Abdullah el-Barudiye
anlattm. Dedi ki: O kii (yani Cenaze Namaz klnan kii) Hazane bin
Hazayinedir.(mam Hallal, Kehhaln bu dediini yle aklar) Yani (Kafir
olan) ibni Ebi Davuddur.(Nakil Sahihtir. 5.clt. 119.s.te bu nakilde
mam Ahmed aka bu Hazanebin Ebi Davud adl Kafire cenaze Nama klan
kiinin Kafir bir Cehmi olduunu sylemitir.)Bidat ehlinin ahidlii
geerlimidirmam shak bin Mansur el-Mervezi, imam Ahmed bin Hanbelden
ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde (Mesailul imami
Ahmed bin Hanbel ve shak bin Rahuyeh) yle demektedir:(imam Mervezi
yle demitir) derim ki: bni Ebi Leyla, Heva (Bidat) ehlinin
ahidliini, yalan sylemeyi helal grmeme art ile adaletli olduunda
kabul ederdi.Ahmed dedi ki: Ben, Cehmiyyelerin ve Kaderiyyenin ve
Rafzilerin ve (itikadlarn) yayc olan Kaderiyyenin ahidlik yapmalarn
sevmiyorum.shakta onun dedii gibi dedi. (yani) Bidatn ilan etmi ve
ona davet eden her Bidatnn (ahidlii geerli deildir
demitir).(4115.s.)Bidat ehline lanet okumakmam Ebu Davud, Mesailul
imami Ahmed adl eserinde yle demitir:Ahmede iki tane adamn Kuran
hakknda durduklar ve (bu inanlarna) davet ettikleri sylendiinde,
onlarn aleyhine dua etmeye balad.Bana da syle dedi: Bu ikisi iinde
byk bir fitnedir.Bundan sonra bu ikisi hakknda kt eyler sylemeye
balad.(Nakil Sahihtir)(Kuran hakknda durmaktan kasd, Kurann yaratk
olup olmad hakknda susmaktr. Bu inanta olan kii Kurann yaratk olup
olmamasnda uphe iinde olmak mecburiyetindedir. Kurann yaratk
olduunu iddia etmek Kfr olduu gibi, yaratk olup olmadnda uphe
etmek, Kfrde phe etmektir. Kfrde phe etmekte Kfrdr. Nasl ki Selef
ulemasnn inanc bu ekildedir. Bu meeleyide nceden aklamtk.)mam
Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Abdulmelik el-Meymuni bana
haber verdi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)n yannda
Cehmiyyelerden olan birisi hakknda sz edilince yle demitir: Allah
onu alak klsn.(Nakil Sahihtir / 5.clt. 94.s.)Yine yle demitir:Bana
Abdullah bin Muhammed haber verdi, dedi ki:Bana Bekr bin Muhammed
tahdis etti, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in yannda
(Cehmiyyelerden olan) bir adamdan sz edilince, yle dedi: Allah onu
ldrsun!(Nakil Sahihtir / 5.clt. 94.s.)Yine yle demitir:Bize Musa
bin Muhammed el-Varrak haber verdi, dedi ki:Ubeydullah bin Ahmed
el-Halebi dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) bana Cerir bin
Abdullahn (Ahirette Allah) grme Hadisini bana okudu. Bitirdiinde
bana yle dedi: Allahn Laneti Cehmiyyelerin zerine olsun.(Nakil
Sahihtir / 5.clt. 95.s.)Yine yle demitir:Bize Ebu Bekir el-Mervezi
haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)in (Cehmiyyenin
byklerinden olan) Bir el-Merrisi hakknda baz eyler zikrettiini
iittim. Dedi ki:Babas Yahudi olandan ne olacak ki?(mam Hallal der
ki) Mervezi bir baka yerde dedi ki: Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)i
yle derken iittim:Allah Mirrisinin kabrini ate ile
doldursun.(Nakils Sahihtir. 5.clt. 99.s.)Yine yle demitir:Bana
Muhammed bin Ebi Harunun haber verdiine gre, onlara Habi bin Sindi
tahdis ettiine gre, Ahmed bin Hanbelin yannda ibni Ebi avud sz
edilmitir. Bunun zerine (mam Ahmed) yle demitir:Allah onun kabrini
ate ile doldursun.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 118.s.)Yine yle
demitir:Bana Abdulmelik el-Meymuni haber verdi, dedi ki:Ebu
Abdullah(Ahmed bin Hanbel) ibni Rabah zikretti. Ondan bahsederken
dedi ki: Bu pislik var ya?(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)mam
Abdullah bin Kudame el-Makdisi, imam Hallaln el-lel adl eserinden
kard faydalarda (el-Muntehab Min lelil Hallal adl eserinde) yle
demitir:(mam Hallal yle demitir) Bize Mervezi haber verdi. dedi
ki:Ebu Abdullaha yle denildi: Sen Yezid bin Harundan rivayet
edilen, o da Ebul Atufdan, o da Cabirden olan (Allah Musaya dedi
ki) Eer (Da) yerinde durursa sen beni grebilirsn. Yoksa sen ne beni
Dnyada, nede ahirette gremezsin hadisi biliyormusun?Bunun zerine
Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel) ar derecede sinirlendi, taki siniri
yznden belli oluyordu. nsanlar etrafnda oturuyordu. Bunu duyunca
ayakkabularn ald ve giydi. Sonra dedi ki: Bu (bu uydurma Hadisi
rivayet eden) kii Cehmidir. Allah bu pislii yerin dibine geirsin.
Kim Allah ahirette grlmeyecektir derse, o kii Kafirdir.(nakil
Sahihtir)Muayyen tekfir ile mutlak tekfir arasnda fark
yokturHakimlerin ve Sultanlarn Kfr ilediklerinde Kafir olmalarmam
Hallal es-Sunne adl eserinde yle demitir:Bana Ahmed bin Muhammed
bin Matar tahdis etti, dedi ki:Bize Ebu Talib tahdis etti, dedi
ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin Hanbel)a yle dedim: Onlar Tarsusta bir
adamn kabrinden gemilerdir. Tarsus ehli (ahalisi, o adam hakknda)
yle demilerdir: Kafir! Allah ona rahmet eylemesin.Bunun zerine Ebu
Abdullah(Ahmed bin Hanbel) yle demitir: Evet, Allah ona rahmet
eylemesin. Bu kii bunu tesis etti. O bunu getirdi(Yani orada yatan
kii Kuran yaratktr fitnesini karan zndktr).(Nakil Sahihtir / 5.clt.
95.s.Abbasilerden Kuran yaratktr diyen Memun, bu ehirde lmtr(Siyeri
Alami en-Nubela 1.clt. 289.s.). Yukardaki nakilden de kasd edilenin
Memun olduu ok aktr.mam Hallalda bu byk ihtimalle siyasi sorunlar
nedeni ile kitabnda Memunun adn zikretmemitir. Yine bu yanndan
getikleri kabirin bilinen bir kabir olduuda, Memunun kabri olduunu
gsterirYine unutulmasn ki Abbasi Halifelerinin bir ksm Kuran
yaratktr grlerinden dnmlerdir. Ama bilindii gibi Memun dnmemitir.Hi
bir selef ulemasnnda, Kuran yaratktr diyen her hangi birisini
tekfir etmedikleri sabit deildir. ster bunu diyen hakm olsun, ister
olmasn hepsini tekfir etmilerdir. Ancak bu grlerinden tvbe edenler
hari.Belki zulmlerden ve korkudan dolay Hakimleri muayyen olarak
tekfir ettiklerini ilan etmeye bilirler. Buda onlar tekfir
etmediklerini gstermezler. Onlar mazeretli grmemeleri, onlar tekfir
ettiklerini gstermektedir. Hi bir selef ulemas bu hakimler tevil
ettiklerinden, veya kt alimler nedeni ile kandrldklarndan dolay
kafir olmadklarn syemedikleri gib, aksine kim bu itikad zere ise
onlar tekfir etmilerdir.Yoksa muhtemel ifadeleri ele alp, onlardan
sahih olarak gelen szlerini tahrif edip Selefin Muayyen tekfir ile
genel tekfir arasnda fark olduunu sylemek byk bir hatadr. Selefin
demediini selefe nisbet etmektir.Zaten eer selef Muayyen tekfir ile
genel tekfir arasnda fark olduunu syleselerdi, bu durumda Kuran
yaratktr diyen herkesi tekfir ettikleri szlerinde aktan yalan
sylemi olurlard. nk onlar her byle yapan kafirdir demiler ve hi
kimseyi istisnasz bu kuraln iinde zikretmilerdir. Sonrada bu
kurallarn yalanlayp bazlarn mazeretli grmilerdir. t bu mana kar.
Bunu demekte selefin yalan sylediini sylemektir.Ayrica ileride
greceimiz gibi, imam Ahmed gibi selef ulemas zavall halktan olup
cahil kiilerin Kuran yaratktr dediini duyunca onalr tekfir edip
karlarndan ayrlmalar gerektiini sylerdi. Eer bu cahil kiiyi
mazeretli grmyorsa, nasl Kura yaratktr sne davet eden ne
dediklerini bilen krallar ve vezirleri tekfir etmesin ki? En
dorusunu Allah c.c. bilir.)Yine yle demitir:Bana Harb bin smail
el-Kermani haber verdi, dedi ki:Ahmed Badadn kads olan uayb bin
Sehli zikrettiinde, onun hakknda yle dediini duydum: Allah onu
alaklardan klsn.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)(Buradan da anlarz
ki bir kii eer kfr iledi ise, kad veya vezir veya Mminlerin emiri
bile olsa onun hakknda kt konuulur. Onun bu hali onu kfrde
mazeretli olduunu gstermez. Buda, bazlarnn imam Ahmedin hkmette kfr
ileyenleri tekfir etmediini iddia edenlere ak bir cevaptr.uayb bin
Sehl, abeveyh diyede bilinmektedir. Kafir bir kaddr. lerdeki
nakilde de Kaifr olduunu grlecektir.)Yine yle demitir:Bana
Abdulmelik el-Meymuni haber verdi, dedi ki:Ebu Abdullah(Ahmed bin
Hnabel), (Cehmiyyelerden olan) bni Rabah ve (uayb bin Salih
adndaki) abeveyhi zikrederken iittim.Onlar aleyhine yle bir dua
etti ki, onun bu kadar (kt) bir duayi hi kimseye ettiini
duymadm.(Senedi Sahihtir. 5.clt. 119.s.)mam Acurri e-eria adl
eserinde yle demitir:Bize Ebul Fadl Cafer bin Muhammed es-Sandeli
tahdis etti, dedi ki:Bize Fadl bin Ziyad tahdis etti, dedi ki:Ebu
Abdullah Ahmed bin Hanbeliyle derkeniittim:Kim derseki:phesiz ki
Allahu teala Ahirette grlmeyecektir.te o kii kafir olmutur. (Bunu
diyen kii)Kim olursa olsunAllahn laneti ve gazabbunu diyeninzerine
olsun...(Senedi ise Muttasil veSahihve kuvvetlidir. Eser No:
118.)(te imam Ahmdin Kim olursa olsun ifadesi, onun itikadn gre
genel tekfir ile muayyen tekfir aranda fark olmadn akta
gstermektedir.te sz, tahrif bile edilemeyecek kadar net bir szdr.
Bunun iine hem hakimler, hem de cahiller, hemde tevil ile bu sz ve
buna benzer kfr szlerini ve amellerini yapanlar girmektedir. Allaha
krler olsun.)mam shak bin Mansur el-Mervezi (bu kii imam Ebu Bekir
Ahmed bin Muhammed el-Mervezi deildir.), imam Ahmed bin Hanbelden
ve imam shak bin Rahuyehden naklettii rivayetlerde yle
demektedir:(mam Mervezi der ki: Ben, imam Ahmede) Dedim ki: Kim
Kuran yaratktr derse(Hkm nedir)?Dedi ki: Bunu diyen, kendi peine
btn belay takm olur.Dedim ki: Ona (Kuran yaratktr diyene) Kafir
oldun denirmi?(imam Ahmed)Dedi ki: Allaha yamin olsun ki evet.(ok
dikkat et. te imam Ahmed muayyen ile genel tekfir arasnda fark
olmadn gneten daha ak bir ifade ile belli etti!)Dedim ki: Sen
onlara dmanln bellimi etmen gerekir? Yoksa onlar oyalasanda
olurmu?(imam Ahmed)Dedi ki: Horasan ehli (Horasandaki Ehli Snnet,
az ve gsz olduklarndan) buna g yetiremezler.(imam Mervezi szn yle
aklar) Sanki onlar oyalayarak geitirmesini sylemek istedi.(Nakil
Sahihtir.)(Derim ki: Ehli snnetin zayf olduu yerlerde, mustafaz
konumunda olduklarndan dolay Kafirlere kar tam manada katlk ve
sertlik yaplmamasnda ruhsat vardr. Kii gc yettiince onlara kar
mucadele etmesi gerekmektedir. mam Ahmedin zamanndaki gibi
Mslmanlar temsil eden Ehli Snnet ile Kfr ve Kafirleri temsil eden
Cehmiyyeler bir arada iken, kuvvet kafirlerin elinde idi. Bu
nedenle Mslmanlar Kafirlere kar tam kini ve iddeti beslediklerinde
hapise girip zorluk ekeceklerdi. Bu nedenle imam Ahmed bu zor
durumlarda onlara kar aktan kin beslememekte ruhsat vermilerdi.
Nasl ki gnmzdeki Mslmanlarda bir ok yerde Mrted Kafirlere kar tam
iddeti besliyememektedirler. Onlarn elinden geldiince uramalar
gerekmektedir. Zor durumda kaldklarnda ise aktan Kafirlere kin
besleyip onlarla mcadele etmemekte ruhsatlar vardr. Yinede en gzeli
Mslmanlarn her halukarda Kafirlere kin beslemesidir. Ama Allah c.c.
kiinin gc yetmedii eyleri yerine getirmesini istemez. En dorunusu
Allah c.c. bilir.Yine bu gemi nakilde imam Ahmedin naslda muayyen
tekfir ile genel tekfir arasnda fark olmadn akladn gryoruz. mam
Mervezi, imam Ahmede bir kfr ileyen muayyen kiinin hkm hakknda
soruyor. Kfr ileyen kiiye Kafirsin denirmi diyor. Bunu zerine imam
Ahmed onun bu dediini ikrar edip kabul ediyor. Buradan da anlarz ki
selef ulemasna gre bir kii Kfr ameli ilediinde o kii Kafir olur.Eer
imam Ahmed muhaliflerimizin iddia ettii gibi genel tekfir ile
muayyen tekfir arasnda fark olduunu doru grseydi, bu durumda mutlak
ve genel manada her kfr ileyene Kafir denir szn kullanmazd. En
dorusunu Allah c.c. bilir.)mam Ebu Yala btaluttevilat adl eserinde
yle demitir:Bize Ebu Hafs (mer bin Muhammed) tahdis etti. Dedi
ki:Bize Ebu Cafer Muhammed bin Davud (el-Missisi) tahdis etti. Dedi
ki:Bize Ebu bekir el-Mervezi haber verdi. dedi ki:Bir tane adam
Sagr tarafndan geldi(Veya Cihad blgelerinden geldi). Bende onu ona
(mam Ahmedin yanna) soktum. Dedi ki: Benim amcamn olunu kzm ile
evlendirdim. imdide ben onu (kzm) aldm ve ikisinin arasn ayrma adna
kendi yanma getird