เรียบเรียงโดย - Pirun Web Serverpirun.ku.ac.th/~fedusmsw/publication/p13.pdfบทท 5 การเปล ยนแปลงทางส งคมและว

มนษยกบสงคม เศรษฐกจ การเมอง กฎหมาย และสงแวดลอม

เรยบเรยงโดย

รองศาสตราจารย นาวาอากาศโท ดร.สมตร สวรรณ ผชวยศาสตราจารย อรวรรณ ทองเพม ผชวยศาสตราจารย ณฐฐญา จตรฉา

ดร.ฐณฐ วงศสายเชอ ดร.ประพนธ เกยรตเผา

พนตารวจโท สถาพร รอดโพธทอง

โครงการวชาบรณาการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

คานา มนษยกบสงคม เศรษฐกจ การเมอง กฎหมาย และสงแวดลอม เปนตาราทคณาจารย

ผสอนของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน ไดจดพมพเปนครงท 2 เพอใชสาหรบ การเรยนการสอนในรายวชา มนษยกบสงคม (Man and Society) รหส 01999141 โดยมเนอหาทเปนปจจบนและทนตอสถานการณการเปลยนแปลงในสงคม ซงมเคาโครงรายวชา (course outline) ครอบคลมคาอธบายรายวชา (course description) ตามหลกสตรการศกษาในระดบปรญญาตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทจดใหวชามนษยกบสงคมเปนวชาบรณาการในกลมวชาสงคมศาสตร หมวดศกษาทวไป โดยมจดมงหมายในการเรยนการสอนเพอใหนสตมความรอบรกวางขวางทนกบโลก มความเขาใจธรรมชาต ตนเอง และสงคม มปญญาในการคดวเคราะหอยางมเหตผล มคณธรรม จรยธรรม และสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

ขอขอบคณคณาจารยผรวมสอนทกทานและนสตผชวยสอนทกคน ทไดกรณาเสยสละเวลาในการเรยบเรยงตาราเลมนใหสาเรจลงได และขอขอบคณโครงการวชาบรณาการ วทยาเขตกาแพงแสนทไดสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการ หากมขอบกพรองประการใดขอนอมรบไวพจารณาแกไขในโอกาสตอไป

รองศาสตราจารย นาวาอากาศโท ดร.สมตร สวรรณ ประธานรายวชามนษยกบสงคม มถนายน 2556

สารบญ หนา

บทท 1 พฤตกรรมมนษย 4 บทท 2 สงคมมนษยและการตงถนฐานของมนษย 19 บทท 3 การขดเกลาทางสงคม 35 บทท 4 การจดระเบยบสงคม 41 บทท 5 การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม 47 บทท 6 มนษยกบสงแวดลอม 62 บทท 7 มนษยกบเศรษฐกจ 77 บทท 8 มนษยกบการเมอง 88 บทท 9 มนษยกบกฎหมาย 113 บรรณานกรม 145 คณาจารยผเรยบเรยง 149

บทท 1 พฤตกรรมมนษย

สมตร สวรรณ มนษย ภาษาองกฤษใชคาวา a man หรอ a human เปนสงมชวตทมลาตวตงตรงมสมองซง

พฒนาอยางมากและมความสามารถในการใชเหตผลเชงนามธรรม การพด การใชภาษาและการใครครวญ มการจดโครงสรางสงคมอนซบซอนในรปของกลม ชาต รฐ และสถาบน มการพฒนาเทคโนโลยทซบซอน ซงความแตกตางทางพฤตกรรมของมนษยกอใหเกดวฒนธรรม ซงยดถอเปนความเชอ ตานาน พธกรรม คณคา และปทสฐานทางสงคมตาง ๆ กนไป ในคมภรไบเบล เชอวา มนษยเกดจากการสรางมาจากดนของพระเจาใหเปนชายและหญง ในขณะทพทธศาสนา กลาวไว มนษย คอ ผทประเสรฐหรอผทมจตใจสง มนษยมสวนประกอบของรปกบนาม สวนทเปนรป คอ ธาต 4 ไดแก ดน นา ลม ไฟ สวนทเปนนาม คอ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เมอธาต 4 ขนธ 5 รวมตวไดสดสวนจงทาใหเราสมมต เรยกวา มนษย โดยเชอวามนษยทกคนสามารถพฒนาจตใจไปสความเปนมนษยทสมบรณไดดวยความเพยรของตน อยางไรกตาม ในปจจบนทางวทยาศาสตรพสจนไดวา มนษยสบพนธโดยอาศยเพศหรอเรยกวา การรวมเพศ ระหวางผชายและผหญง การรวมเพศฝายชายจะปลอยอสจ (sperm) เขาสมดลก (uterus) ของฝายหญงเพอปฏสนธกบไข และกอกาเนดเปนตวออน โดยใชเวลาตงทองประมาณ 9 เดอน จงคลอดออกมาสโลกภายนอก (สารานกรมเสร, 2554)

มนษยเรมเกดมาตงแตเมอไร บางครงเปนเรองของความเชอซงยากตอการพสจน แตทแนนอน คอ เราเกดมาจากพอกบแม เมอเราเรมเกดมามนษยจะแสดงพฤตกรรมตาง ๆ เชน หวเราะ รองไห กน หลบ ขบถาย เปนตน เมอเราเรมโตขนกจะมพฒนาการตามลาดบ ซงมนษยกจะแสดงพฤตกรรมอน ๆ อกมากมาย เชน พด เดน วง รวมไปถงการเรยนหนงสอ ทางาน แตงงาน มลกหลานสบเผาพนธจนกระทงตายไปในทสด พฤตกรรมทมนษยแสดงออกมกมความเกยวพนธกบสงคมทมนษยอาศยอยทงดานกายภาพและชวภาพ ซงมกลไกทสลบซบซอนพอสมควร พฤตกรรมมนษย (Human Behavior) เปนศาสตรทางจตวทยาทพยายามจะอธบายพฤตกรรมมนษยเฉพาะบคคล และพฤตกรรมทมตอบคคลอน ๆ ในสงคม หรอสงเราทางสงคมตาง ๆ เชน ขอมลขาวสาร กฎหมาย ขอบงคบ ความแออดของทอยอาศย การจราจรทตดขด เปนตน การศกษาพฤตกรรมของมนษย ทาใหเกดความรความเขาใจ ลดความคบของใจหรอความขดแยงระหวางบคคล ทาใหมนษยสามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข

5

ลกษณะพฤตกรรมมนษย นกจตวทยาไดจาแนกลกษณะพฤตกรรมของมนษยเอาไวหลายลกษณะ ซงพฤตกรรมตาง ๆ มมาตงแตเกดจนตาย มรายละเอยดดงน 1. พฤตกรรมทไมสามารถควบคมได เรยกวา ปฏกรยาสะทอน เชน การสะดงเมอถกเขมแทง การกระพรบตาเมอมสงมากระทบกบสายตา 2. พฤตกรรมทสามารถควบคมและจดระเบยบได เนองจากมนษยมสตปญญาและอารมณเมอมสงเรามากระทบ สตปญญาหรออารมณจะเปนตวตดสนวา ควรจะปลอยกรยาใดออกไป ถาสตปญญาควบคมการปลอยกรยา เราเรยกวาเปนการกระทาตามความคดหรอทาดวยสมอง แตถาอารมณควบคม เรยกวา การทาตามอารมณหรอปลอยตามใจ นกจตวทยาสวนใหญเชอวา อารมณมอทธพลหรอพลงมากกวาสตปญญา ทงนเพราะมนษยทกคนยงมความโลภ ความโกรธ ความหลง ทาใหพฤตกรรมสวนใหญเปนไปตามความรสกและอารมณเปนพนฐาน ในขณะทพทธศาสนาสอนใหใชสตปญญาและเหตผลมากกวาอารมณหรอความรสก นกจตวทยาบางทาน อาจจาแนกออกเปนพฤตกรรมภายนอกและพฤตกรรมภายนอก กลาวคอ (ศรนภา จามรมาน และปนดดา ชานาญสข, 2548) 1. พฤตกรรมภายนอก (overt behavior) หมายถง พฤตกรรมทแสดงออกใหบคคลอนมองเหนได เชน การพด การยม การหวเราะ การรองไห การเดน การวง เปนตน 2. พฤตกรรมภายใน (covert behavior) หมายถง พฤตกรรมทเกดขนภายในตวบคคล ซงบคคลอนมองไมเหน แตสามารถวดไดโดยการใชแบบสอบถาม เชน ความคด ความเชอ ทศนคต ความรสก แรงจงใจ เปนตน

การสงเกตพฤตกรรมของมนษย อาจไดเหนแตเพยงพฤตกรรมภายนอกเทานน ในสวนของความรสกนกคดทเปนพฤตกรรมภายในนนไมสามารถสงเกตเหนได ดงนนบางครงทเราไดพบเหนมนษยในสงคม เชน แตงตวด ใสสท ผกเนคไทม ขบรถเบนซ นาจะเปนคนด สวนอกคนหนงตวดา แตงตวโทรม ผมยาวรงรง นาจะเปนคนไมด เราอาจสรปไมไดวาเขาเปนคนดหรอไม อยางไร เพราะนนเปนเพยงแคพฤตกรรมภายนอก เราไมสามารถคาดเดาไดวาจตใจเขาคดอะไรอย เพราะ “ใจมนษยยากแทหยงถง” ดงคากลอนของทานสนทรภทวา

“...อยาไวใจมนษย มนแสนสดลกลาเหลอกาหนด ถงเถาวลยพนเกยวทเลยวลด กไมคดเหมอนหนงในนาใจคน…”

นอกจากนนกจตวทยายงไดแบงพฤตกรรมมนษยออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ 1. พฤตกรรมทมมาแตกาเนด ซงเกดขนโดยไมมการเรยนรมากอน เชน การกระพรบตา ความกลว การเอาตวรอด การเหนแกตว

6

2. พฤตกรรมทเกดจากการมปฏสมพนธกบบคคลอนในสงคม เชน การชวยเหลอเกอกลกน การเสยสละ การขดแยง การแขงขน

ในขณะทพฤตกรรมทางสงคมของมนษย อาจแบงออกเปน 3 ระดบ คอ 1. พฤตกรรมระดบบคคล ไดแก ทศนคต ความเชอ ความคดเหน 2. พฤตกรรมระหวางบคคล คอ การทบคคลตงแต 2 คน มปฏสมพนธกน ไดแก การรวมมอ

การชวยเหลอเกอกล การขดแยง การแตกความสามคค 3. พฤตกรรมระดบกลม คอ พฤตกรรมของกลมบคคลทมผลตอกลมบคคลอกกลมหนง ไดแก

ขนบธรรมเนยม จารตประเพณ วฒนธรรม คานยม อยางไรกด พฤตกรรมมนษยมความแตกตางกนไปในแตละชวงวย ซงลอรเรสซ โคหลเบอรก

(Lawrence Kohlberg, 1971 อางใน ศรนภา จามรมาน และปนดดา ชานาญสข, 2548) ไดแบงพฒนาการแตละชวงวนออกเปน 6 ขน ดงน

1. ขนการหลบหลกการถกลงโทษ อายแรกเกด – 7 ป ในขนนมนษยจะเชอฟงหรอยอมรบปฏบตตามคาสงของผทมอทธพลเหนอกวา โดยจะแสดงพฤตกรรมตาง ๆ เพอไมใหตวเองถกลงโทษ เชน เดกจะเชอฟงพอแมหรอผใหญ เพราะกลวการถกลงโทษ หรอพอแมมกจะหรอกเดกวา ระวงผหรอจะขวาตารวจจบ

2. ขนการแสวงหารางวลและความพอใจ อาย 7 – 10 ป ในขนนมนษยจะเรมใหความสาคญกบรางวลและคาชมเชยตาง ๆ ดงนนการมเครองลอใจทบคคลตองการ จะกระตนใหเขาแสดงพฤตกรรมตามทเขาอยากไดมากกวาการลงโทษ

3. ขนการกระทาในสงทคนอนเหนวาด อาย 10 – 13 ป ในขนนมนษยจะไดรบอทธพลจากกลมเพอนในสงคม เพอใหไดรบการยอมรบ ดงนนพฤตกรรมการเลยนแบบจากบคคลทเขายดถอเปนแบบอยางจงมอทธพลสง

4. ขนการทาตามหนาททางสงคม อาย 13 – 16 ป ในขนนมนษยจะเกดความเขาใจเกยวกบบทบาท กฎเกณฑ ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมและศลธรรมตาง ๆ มากขน ไมใชทาเพราะรางวลหรอกลวการถกลงโทษ โดยมนษยจะเรยนรและแสดงพฤตกรรมตามกฎเกณฑ กตกาตาง ๆ ของกลมในสงคม

5. ขนการเคารพตนเองหรอเคารพสทธสวนบคคล อาย 16 ปขนไป ในขนนคามนสญญาหรอขอตกลงตาง ๆ ทบคคลมตอคนอน จะมความสาคญตอการแสดงพฤตกรรม เพอผอนจะไดไมตาหนวาตนเองขาดเหตผลหรอเชอถอไมได พฤตกรรมทมนษยแสดงออกจงเปนไปอยางมเหตผล เคารพตนเอง และเคารพสทธของบคคลอน

6. ขนการยดอดมคตสากล เปนวยผใหญ ขนนเปนพฒนาการทางจรยธรรมขนสงสดของมนษย มนษยจะแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ออกมาตามอดมคตทตนเองยดถอและยดมนในศลธรรมอนด

7

อยางไรกตาม การพฒนาการทางจรยธรรมตามแนวคดน จะดาเนนไปตามขนตอนทง 6 ขน โดยไมมการขามขน แตจะเปนไปไดสมบรณหรอไมนน ความสามารถทางเชาวปญญาและสถานการณทางสงคมจะเปนสวนสาคญในการกาหนดพฤตกรรมตางๆ และอาจหยดชงกในขนใดขนหนงกได โดยเฉพาะในขนของการเรมเขาสวยรน คอ ตงแตขนท 3 ถงขนท 6 เชน กรณเดกแวนทชอบขรถมอเตอรไซตแขงกนบนทองถนน ซงมพฤตกรรมเลยนแบบ แตไมเขาใจระเบยบกฎเกณฑตาง ๆ รวมทงการไมเคารพสทธของบคคลอน ทาใหถกจบคมความประพฤตหรอเสยชวตได กลไกการแสดงพฤตกรรม

การแสดงพฤตกรรมของมนษยในลกษณะตาง ๆ นน นกจตวทยามความคดเหนทแตกตางกน

ซงไดศกษาและอธบายกลไกการแสดงพฤตกรรมของมนษย โดยแบงออกเปน 7 กลม ดงน (ศรนภา จามรมาน และปนดดา ชานาญสข, 2548)

1. กลมโครงสรางของจต (Structuralism) นกจตวทยากลมน ไดศกษาองคประกอบซงเปน โครงสรางของจตสานก ไดแก การสมผส ความรสก และมโนภาพ โดยมขอคนพบวา การรบรดวยประสาทสมผสตาง ๆ ของมนษย (ซงหมายถงการตความหมายสงตาง ๆ) มความเกยวของกบการแสดงพฤตกรรมของมนษย

2. กลมหนาทของจต (Functionalism) นกจตวทยากลมน เนนการทางานของจตสานก โดยศกษาอทธพลของการคด การรบร นสย และอารมณ ทเกยวของกบพฤตกรรมการปรบตวของมนษย

3. กลมพฤตกรรมนยม (Behaviorism) นกจตวทยากลมน เนนการกระทาหรอพฤตกรรมภายนอกทสามารถสงเกตได โดยสรปวา สงแวดลอมเปนตวกระตนทสาคญในการแสดงพฤตกรรมของมนษย

4. กลมจตวทยาเกสตสท (Gestalt Psychology) นกจตวทยากลมน กลาวไววา การเขาใจบคคลตองศกษาในภาพรวม ไมแยกพจารณาเฉพาะความคด อารมณ สตปญญา การรบรหรอแรงจงใจ เทานน

5. กลมจตวเคราะห (Psychoanalysis) ผนาของนกจตวทยาในกลมน คอ ซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) ชาวออสเตรย ไดอธบายวา จตมนษยเปรยบเสมอนกอนนาแขงทลอยอยในมหาสมทร สวนทลอยอยเหนอนาเพยงเลกนอยเปรยบไดกบจตสานก (conscious mind) สวนทจมอยใตนามเยอะมาก เรยกวา จตกงสานก (semiconscious mind) ซงเปนความจาทบคคลเกบสะสมไว อาจนกไมออกในทนท แตเมอเวลาผานไปอาจเรยกความจากลบมาได เชน ชอเพอนเกา สถานททเคยไปในวนเดก สวนทจมอยลางสดเปนสวนใหญและมอทธพลมากตอพฤตกรรมของมนษย เรยกวา จตไรสานก (unconscious mind) ไดแก ความกลว ความเหนแกตว ความตองการตาง ๆ ทผด

8

ศลธรรม ซงจะถกเกบกดไวแตจะปรากฏออกมาในรปของความฝน ความขดแยงในใจ การพลงปากในการพดออกมา

ทมา : http://www.bloggang.com/ 6. กลมมนษยนยม (Humanistic Psychology) ผนาของนกจตวทยากลมน คอ อบราฮม

มาสโลว (Abraham Maslow) ไดอธบายวา มนษยมความตองการแตกตางกน และความตองการนทาใหมนษยแสดงพฤตกรรม โดยแบงออกเปน 5 ขน เรยกวา ลาดบขนความตองการของมนษย (Hierarchy of Needs) ไดแก

1) ความตองการดานรางกาย (physiological needs) เปนความตองการขนมลฐานของมนษย และเปนสงจาเปนทสดสาหรบการดารงชวต รางกายจะตองไดรบการตอบสนองภายในชวงระยะเวลาและสมาเสมอ ถารางกายไมไดรบการตอบสนองแลวชวตกดารงอยไมได ความตองการเหลาน ไดแก อาหาร อากาศ นาดม ทอยอาศย เครองนมหม ยารกษาโรค ความตองการพกผอนและความตองการทางเพศ ฯลฯ ในขนแรกน องคการทกแหงมกจะตอบสนองความตองการของแตละคนโดยการจายคาจางเพอคนงานหรอลกจางจะไดนาเงนไปใชจายในการแสวงหาสงจาเปนขนมลฐานของชวตและการดารงชพของแตละบคคล

2) ความตองการความมนคงความปลอดภย (safety needs) ความตองการนเปนสงสาคญเมอความตองการทางดานรางกายไดรบการตอบสนองแลว ความตองการความมนคงปลอดภยกจะเขามามบทบาทตอพฤตกรรมของมนษย ความตองการนจะเกยวกบทางดานรางกาย และความปลอดภยจากอนตราย เพอจะใหชวตเรามความเปนอยทดขน เชน ความมนคงในชวตทรพยสน

9

ตลอดจนการไดรบการคมครองปกปองตามการคกคามทงทางรางกายและจตใจ รวมถงความมนคงในการทางานดวย

3) ความตองการการยอมรบนบถอ (belonging needs) เปนความตองการทไดผานความตองการ ขนท 1 และขนท 2 ทไดรบการตอบสนองแลว มนษยกเรมจะมความตองการทางสงคม โดยการเขาเปนสมาชกขององคการตาง ๆ หวงทจะใหไดรบการยอมรบ ความรก ความเปนมตร ความรสกทมพรรคพวก ความรสกเปนเจาของ ความรสกมสวนรวมและอยรวมกน รวมทงจะคบหาสมาคมกบบคคลอน ๆ เพอใหสงคมตอบสนองความตองการของตน

4) ความตองการไดรบการยกยองทางสงคม (esteem needs) เมอมนษยไดรบการตอบสนองความตองการทางสงคมกจะมงหาทางตอบสนองความตองการในลาดบทสงขนไปอก เปนความตองการไดรบการยกยองนบถอตน และรสกวาตนมคาใหคนอนยกยองใหเกยรต และเหนความสาคญของตน ตองการความมชอเสยงดเดนในสงคม ตองการใหตนดเดนกวาบคคลอนในสงคมเดยวกน ตองการยกระดบสถานภาพของตนใหสงยงขน จะทาใหเกดความมนใจและภาคภมใจในความรความสามารถของตนเองมากยงขน

5) ความตองการประสบความสาเรจในชวต (self-actualization needs) เปนความตองการขนสดทายและเปนความตองการขนสงสดในชวตของมนษย คอ ความตองการทจะไดรบความสาเรจตามความนกคดหรอนกฝนทอยากจะประสบความสาเรจ เปนความประสบความสาเรจในสงทตนเองตองการหรอเปนความปรารถนาสงสด ซงความตองการขนสดทายทบคคลแตละคนอาจจะไปสจดมงหมาย แตบางคนอาจจะไปไมถงจดมงหมายในชวตกเปนได ทงนขนอยกบศกยภาพของ แตละบคคลนนเปนสาคญ

7. กลมจตวทยาการคดการเขาใจ (Cognitive Psychology) นกจตวทยากลมน สนใจศกษาและอธบายพฤตกรรมของมนษย โดยใหความสาคญกบการคด การใชภาษา การแกปญหา และความคดสรางสรรค ระบบทเกยวของกบพฤตกรรมมนษย Sarafino (1994 อางใน ศรนภา จามรมาน และปนดดา ชานาญสข, 2548) ไดอธบายวา พฤตกรรมของมนษยจะเกยวของสมพนธระหวาง 3 ระบบ ไดแก ระบบชววทยา ระบบจตวทยา และระบบสงคม สรปสาระสาคญไดดงน

10

1. ระบบชววทยา มนษยทกคนไดรบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากบดามารดา ผานทางสารพนธกรรมและกระบวนการทางพนธกรรม ทาใหมนษยมรปรางลกษณะบางประการทคลายคลงกบรรพบรษ ลกษณะทสบทอดทางพนธกรรม เชน สผม สตา รปราง โครงสรางของรางกาย สตปญญา เปนตน หากการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมทาใหโครงสรางและการทางานของอวยวะบางอยางผดปกต อาจสงผลตอการแสดงพฤตกรรมของมนษยได เชน ความบกพรองทางสมอง การปวยเปนโรคภมแพ ในขณะทการทางานของอวยวะตาง ๆ ในรางกายมกลไกทสลบซบซอน มระบบประสาทเปนศนยกลางในการควบคมและประสานงานในการแสดงพฤตกรรมของมนษย ทงพฤตกรรมภายนอก เชน การพด การเดน และพฤตกรรมภายใน เชน การคด การจา โรคซมเศรา (depression) เปนตวอยางหนงของพฤตกรรมมนษยทมสาเหตหนงมาจากพนธกรรมหรอสารเคมในสมองทเปนสารสอประสาทมการเปลยนแปลงความสมดล โดยการแสดงอารมณรสกซมเศราและกงวลอยตลอดเวลา รวมทงหงดหงดฉนเฉยว โกรธงาย อยไมสข กระวนกระวาย มการเปลยนแปลงทางความคด เชน รสกสนหวง มองโลกในแงราย รสกผด รสกตวเองไรคา ไมมทางเยยวยา มความคดจะทารายตวเอง คดถงความตาย พยายามทารายตวเอง ขาดสมาธในการทางานหรอรสกทางานชาลง ความจาเสอม และอาจมพฤตกรรมอน ๆ เชน นอนไมหลบ ตนเรว บางคนอาจหลบมากเกนไป เบออาหาร ความสมพนธกบบคคลอนแยลง การรกษาสามารถทาไดหลายวธ เชน การชอดไฟฟา การใชยา โรคจตเภท (Schizophrenia) เปนอกตวอยางหนงทเกดจากความผดปกตของสมองบางสวน โดยอาจขาดการกระตนใหทางานจากสารสอสารของใยประสาทในสมอง พฤตกรรมหรออาการโดยรวมทพบเหน คอ มองโลกผดไปจากความเปนจรง วตกกงวล รสกสบสน แยกตวจากสงคม บางครงอาจนงนงเปนหน ไมเคลอนไหว ไมพดจาใด ๆ หรอมอาการประสาทหลอน เชน ไดยนเสยงคนมาสงใหตนทาโนนทาน มาเตอนหรอมาตาหน ทง ๆ ทความจรงไมมคนพด ซงเราเรยกอาการนวา “หแวว” หรอบางคนอาจมองเหนคน ผ หรอสงของตาง ๆ ซงในความเปนจรงแลวไมม เรยกวา เหนภาพหลอน หรอบางคนอาจมพฤตกรรมพยายามฆาตวตายหรอมการวางแผนทจะทาอยางนน การรกษาสามารถทาไดโดยการกนยารกษา อกตวอยางหนงทเปนการแสดงพฤตกรรมของมนษยซงเกยวของกบระบบชววทยา คอ การทรางกายหลงสารเคมทกระตนการทางานของอวยวะภายในรางกาย เรยกวา อดรนาลน (adrenalin) เมอเราตองเผชญกบเหตการณทตนเตนตกใจสดขด เชน ไฟไหม ขโมยเขาบาน ทาใหหวใจเตนเรว ความดนโลหตสงขน กลามเนอมกาลงมากขนทจะแสดงพฤตกรรมออกมา

นอกจากน ยงมสวนของสมองทเรยกวา ตอมไรทอ (ductless gland) ซงมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษยมาก อาจกลาวโดยยอ ๆ ถงความสาคญไดดงน

11

1. ตอมไทรอยด (thyroid gland) ตอมนม 2 ตอม ตดอยขางหลอดลมขางละตอม ถาชารดสตปญญาของคนจะเสอมถอย มอาการซมเศราเหงาหงอย

2. ตอมพาราไทรอยด (paratyroid gland) ตอมนอยเหนอตอมไทรอยด ถาตอมนมฮอรโมนนอยเกนไป มนษยจะมพฤตกรรมทตนเตนงาย โกรธงาย มจตใจหดหอยเสมอ

3. ตอมพทอทาร (pituitary gland) ตอมนฝงอยกลางศรษะ ถาตอมทางานไมปกตจะเปน มนษยจะแคระแกรนและขาดความเจรญทางเพศ

4. ตอมแอดรนาล (adrenal gland) อยบนไตทงสองขาง ถาตอมนมฮอรโมนมากเกนไปความเจรญทางเพศจะรวดเรวผดปกต

5. ตอมทางเพศ (sex gland) ตอมนมหนาทเกยวกบการสบพนธ หากตอมนผดปกตกจะทาใหอาการทางเพศผดปกตดวย 2. ระบบจตวทยา ซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) เปนนกจตวทยาทไดศกษาเรองทางจตวทยาในการอธบายพฤตกรรมมนษยวาเกดขนจากการทางานของจด 3 ระดบ คอ

1) จตสานก (conscious mind) หมายถง พลงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรม โดยทบคคลนนเขาใจสาเหตในการแสดงพฤตกรรมชดเจน รผดชอบชวด เหมาะสมหรอไมเหมาะสม ควรไมกระทาหรอควรกระทาเพราะอะไร เชน ไปกนขาวเพราะความหว ไปอานหนงสอเพราะตองการความรหรอกลวสอบตก

2) จตกงสานก (semiconscious mind) หมายถง พลงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรม โดยทบคคลนนเขาใจสาเหตในการแสดงพฤตกรรมไมชดเจนหรอไมคอยเขาใจนก แตถาเขาคดอยางจรงจงอาจเขาใจสาเหตของพฤตกรรมได เชน รกแรกพบ หรอการไมชอบหนาคนนนเพยงแคพบกนครงเดยวเทานน

3) จตไรสานก (unconscious mind) หรอจตใตสานก หมายถง พลงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรม โดยทบคคลนนไมรถงสาเหตทแทจรงในการแสดงพฤตกรรม คดไมไดวาอะไรควรหรอไมควรกระทา บางครงอาจเกดประโยชนแตบางครงอาจเกดผลกระทบตอบคคลอน เชน การชอบขโมยของคนอนในขณะทตนเองกมฐานะด นอกจากนพฤตกรรมของมนษยและกระบวนการทางจตยงมความเกยวของกบการคดเขาใจ อารมณ และแรงจงใจ กลาวคอ 1. การคดเขาใจ เปนกจกรรมทางสมองทเปนผลมาจากการรบร การเรยนร การจา การคดการแปลความ ความเชอ และการแกปญหาของมนษย ซงความคดความเขาใจของมนษยจะสงผลตอพฤตกรรมและสขภาพ เชน การดมเหลา เบยร และสบบหร เขากมความคดหรอความเชอวาเปนการ

12

เขาสงคม หรอบางคนบอกวาไดบรรยากาศในการนงดมเพอความสนกสนานเฮฮาและลดความเครยด อะไรทานองน ดงนนถาเราไมเปลยนความคดหรอความเชอของเรา พฤตกรรมการดมเหลา เบยรและสบบหรกยงคงทาเหมอนเดมทง ๆ ทรวามนมผลกระทบตอสขภาพของตนเอง

ทมา : http://www.google.co.th 2. อารมณ คอ ความรสกของบคคลทมผลตอความคด พฤตกรรมและการทางานของอวยวะภายในรางกาย ซงอารมณของมนษยมทงเชงบวกและเชงลบ เชน ความสข ความโกรธ ความกลว ความเศราโศรกเสยใจ เปนตน หากบคคลมอารมณดมกจะเปนผทมสขภาพด มมนษยสมพนธในการตดตอ และอยรวมกบผอนไดอยางด กอใหเกดความรวมมอในการทางานและการรวมกลมในการทากจกรรมตาง ๆ อารมณจงเปนสงทกาหนดพฤตกรรมในการทจะเขาหาและมปฏสมพนธกบผอน 3. แรงจงใจ หมายถง สงทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรม ซงพฤตกรรมทบคคลแสดงออกมานนอาจจะเหมอนหรอแตกตางจากบคคลอน ๆ ในสงคมกได ซงเดวด แมคเคลแลนด (David Mc Clelland) ไดแบงแรงจงใจทางสงคมออกเปน 3 ประเภท คอ

1) แรงจงใจใฝสมฤทธ หมายถง ความปรารถนาของบคคลทจะแสดงพฤตกรรมเพอใหไดรบผลสาเรจ ตองทางานททาทายไมงายหรอยากเกนไป และพยายามพฒนาตนเองในการทางานโดยการแขงขนกบมาตรฐานทดเลศ

2) แรงจงใจใฝสมพนธ หมายถง ความปรารถนาของบคคลทจะเปนทยอมรบของคนอน หรอเปนทนยมชมชอบรกใครของบคคลอน พฤตกรรมทแสดงออกจงมเปาหมายทการยอมรบจากบคคลอน

3) แรงจงใจใฝอานาจ หมายถง ความปรารถนาของบคคลทจะไดมาซงอทธพลทเหนอกวาบคคลอน ๆ ในสงคม ทาใหแสดงพฤตกรรมในลกษณะของการแสวงหาอานาจหรอตาแหนง เชน การเปนผบรหารในองคกร นกการเมอง รนพในมหาวทยาลย เปนตน

13

นอกจากน เดวด แมคเคลแลนด ไดกาหนดพฤตกรรมสาหรบผทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง หากบคคลใดมแรงจงใจใฝสมฤทธสง จะทาใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมทเออตอความสาเรจในการทางานหรอการเรยน โดยเขากาหนดไว 6 อยาง คอ

1) กลาเสยงในระดบทเหมาะสม โดยพยายามใชความสามารถของตนเอง มการตดสนใจทแนนอนวาจะเลอกทาสงใดทเหมาะสมกบความสามารถของตน

2) มความกระตอรอรน ขยนขนแขงในการกระทาสงใหม ๆ ทจะทาใหตนเองรสกดวาไดประสบความสาเรจ ไมชอบทางานทมลกษณะซาซากจาเจหรอเปนกจวตร แตชอบงานทตองใชสมองขบคด คนหาวธการใหม ๆ ทจะแกปญหาใหสาเรจลลวงไป

3) มความรบผดชอบตอตนเอง พยายามทางานใหสาเรจเพอความพอใจของตนเอง ชอบอสระในการคดและทาสงตาง ๆ ดวยตนเอง

4) มความสามารถในการจดระบบงาน โดยสามารถทางานหลายอยางใหสาเรจและพจารณาลาดบกอนหลงในการทางานไดเปนอยางด

5) มความสามารถในการคาดการณและวางแผนลวงหนาไดอยางรอบคอบ 6) มการตดตามผลการกระทาของตนเองและพยายามปรบปรงใหดขน

3. ระบบสงคม เมอมนษยเกดมาโดยไดรบการถายลกษณะทางพนธกรรมจากบดามารดา และตองไดรบการเลยงด หากไมไดรบการเลยงดทารกกจะเสยชวต หลงจากนนเขากจะมการพฒนาพฤตกรรมตาง ๆ ขน ซงนกสงคมวทยาเชอวา พฤตกรรมมนษยขนอยกบอทธพลของสงแวดลอมหรอสภาวะภายนอก ทงปวงทอยรอบตวของมนษย ทงสงทมรปรางและไมมรปราง หรอสงทเกดขนตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน โดยทมนษยไมมทางหลกหนไปได ซงอาจแบงออกเปน 3 ประการใหญ ๆ คอ

1) ครอบครว เปนหนวยทางสงคมทเลกทสดและอยใกลชดกบมนษยมากทสด โดยเฉพาะในวยทารกหรอวยเดก ซงจะตองไดรบการเลยงดจากคนในครอบครว อาจประกอบไปดวย พอ แม ป ยา ตา ยาย พ ปา นา อา บางคนอาจโชครายทพอแมเสยชวตหรอแยกทางกนกจะมคนอนเขามาดแล เชน พเลยงในสถานเลยงเดก อยางไรกตาม เดกจะเรยนรพฤตกรรมตาง ๆ จากคนใกลชดเหลานกอน เชน การหดพดในคางาย ๆ สน ๆ ในกรงเทพมหานครทเปนครอบครวเดยวพอแมตองไปทางานทกวน ไมมเวลาเลยงดลกของตวเอง ตองไปจางพเลยงทเปนคนภาคอสานมาเลยงปรากฏวาเมอเดกโตขนพดเปนสาเนยงคนอสาน ในปจจบนอาจพดไมคอยชดเหมอนคนพมากได เพราะพเลยงมแตคนพมา พฤตกรรมการบรโภคอาหารกเชนเดยวกน พอแมกนอะไรลกกจะกนแบบนน ถาหากพอแมดมเหลาหรอสบบร เมอเดกโตขนกมแนวโนมทเขาจะทาเชนนนดวย ทงนอาจขนอยกบปจจยอน ๆ ดวย เชน กลมเพอนหรอสงคม

14

2) สงคมหรอชมชน หมายถง กลมคนทครอบครวหรอเราเขาไปมปฏสมพนธดวย เรมตงแตเกด เรยนหนงสอ หรอไปทางาน เพราะในสงคมหรอชมชนตาง ๆ กจะมบรรทดฐานของสงคม หรอมทศนคต ความเชอ คานยม แตกตางกนออกไป เชน สงคมไทยจะทกทายกนดวยการยกมอไหว ในขณะทสงคมของคนในยโรปและอเมรกามกจะจบมอกน สวนในตะวนออกกลางกมกจะกอดกนหรอเอาแกมมาชนกนอะไรในทานองน หรอการยมของคนไทย จนตางชาตเรยกวา “สยามเมองยม” หากเรามองพฤตกรรมของมนษยในการทางานบาง ซงในแตละองคกรกมพฤตกรรมทแตกตางกนจนกลายเปนวฒนธรรมองคกร เรมตงแตการแตงกายหรอเครองแบบโดยเฉพาะทหาร ตารวจ พยาบาล ขาราชการ แอรโฮสเตส นางแบบ เปนตน รวมไปถงลกษณะการทางาน เชน ตารวจ มกมพฤตกรรมในการใชอานาจกบประชาชนทงทชอบดวยกฎหมายและไมชอบดวยกฎหมาย หรอมการรบเงนจากสถานบนเทงตาง ๆ ทงทใหโดยเสนหาหรอรดไถ โดยมกจะไดยนวาตองหาเงนสงใหเจานาย หากมตารวจคนหนงจบใหมและเขาไปทางานอยในโรงพกน ซงมลกษณะสงคมเปนแบบทกลาว เขาจะมพฤตกรรมอยางไร ผเขยนเชอวาถาเขาตงฉนแบบไมบรรทด โดยไมรบเงนใด ๆ ทงสน ตารวจคนนกจะอยโรงพกนไมได ดงนนพฤตกรรมของเขากจะเปนไปตามลกษณะของสงคมนน

3) สงแวดลอมธรรมชาต หมายถง สงทมอยหรอเกดขนตามธรรมชาต ไดแก อากาศ แสงแดด ความรอน ความเยน ทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ซงจะมผลตอพฤตกรรมของมนษย ยกตวอยางในกรณทเราอยในสภาพอากาศทรอนอบอาว เรากอาจแสดงพฤตกรรมตาง ๆ เชน เหงอออก ใจรอน หงดหงดงาย หรอการทประเทศไทยมพนดนทอดมสมบรณ สามารถปลกพชพนธอาหารไดจานวนมากจนสามารถเปนครวของโลกได คนไทยมกนหรอไดบรโภคโดยไมอดอยากถารจกทามาหากน เรากมพฤตกรรมทไมคอยเหมาะสม เชน กนทงกนกวาง ไมประหยด ในขณะทเพอนมนษยรวมโลกใบนในอกหลายประเทศไมมจะกนตองอด ๆ อยาก ๆ

อยางไรกตาม มนษยเราอาจเลอกทเกดไมได แตเราอาจเลอกทจะเปนหรอเลอกทจะดาเนนชวตไดในระดบหนง มรปแบบพฤตกรรมตาง ๆ ทเหมาะทควรกบตนเองได ไมวาจะเปนการกน การบรโภค การใชชวตหรอการทางาน ซงพทธศาสนายาวา พฤตกรรมของมนษยทงหมดมจตหรอความคดเปนตวนา พฤตกรรมทแสดงออกจะดหรอชวจงขนอยกบคณภาพของจต คณภาพของจตมาจากการสงสมกศลธรรม (ธรรมฝายด) หรออกศลธรรม (ธรรมฝายชว) มากนอยแคไหนของจต ดงนนถาเราคดด เรากจะมพฤตกรรมหรอการกระทาทด แตถาเราคดไมดเรากอาจมพฤตกรรมหรอการกระทาทไมด และทสาคญ คอ ถาเราไมเปลยนความคด ทกอยางกจะไมเปลยน เชน การดมเหลา ถาเรายงไมเปลยนความคดวาเหลาไมดไมมประโยชน หรอการเขาสงคมไมจาเปนตองดมเหลา เรากจะยงคงจะดมเหลาอย เพราะถานนตองกลาเปลยนความคดตวเองแลวพฤตกรรมเรากจะเปลยน ทาใหใหเงนทองเหลอเพมขนดวยซาไป

15

ตวอยางพฤตกรรมมนษยในสงคม การโกหก การโกหก คอ การกลาวคาทไมจรง เปนสงทไมด เปนบาป แตกเปนพฤตกรรมมนษยทมตงแตเกดจนตายซงไมมใครไมเคยโกหก อยทวาจะบอยแคไหนเทานน ยกเวนคนใบกบคนหหนวก การทมนษยทาเชนนเพราะมนเปนพฤตกรรมธรรมชาตทไมมใครสามารถหลกเลยงได หนงสอชอ The Day America Told the Turth ไดรายงานวา จากการสารวจคนอเมรกน 4 หมนคน พบวา มคน 93% ทพดโกหกสมาเสมอ และ 35% ของคสมรสจาตองโกหกเพอรกษาความสงบราบรนของครอบครว นอกจากนยงพบวา แทบทกคนใน 1 สปดาห จะพดโกหกหนงหรอสองครง และการสนทนาระหวางลกกบพอแมนน เปนไปไมไดเลยทจะพดความจรงกนทงหมด ซงโดยปกตผหญงจะโกหกเกงกวาผชาย และผหญงทยงสวยกมกมแนวโนมวาจะยงโกหกเกง เหตผลทเปนเชนนเพราะผหญงถนดในการรใจคสนทนาวาเชอเรองประเภทใด ดงนนเธอจงตกแตงเรองราวใหดสมจรงไดดกวา นอกจากนยงพบอกวา 85% ของนสตชายหญงทกาลงรกกน มกใหขอมลของคนรกเกาในลกษณะทไมตรงความจรง และหนงในสามของนสตกลมนพดโกหกอยางนอยหนงครงใน 1 สปดาห สาหรบกรณของเดกเลก ๆ นน นกจตวทยา พบวา เดกเรมโกหกเปนเมออายได 2 ขวบ และเมออายได 5 ขวบ ความสามารถในการพดปดกไดรบการพฒนาสงขนมาก และโดยทวไปแลวเดกผหญงกพสจนใหทกคนประจกษวา มความสามารถในการโกหกสงกวาเดกชาย แตการโกหกของเดกวยนไมนากงวล เพราะเดกวยนไมสามารถแยกจนตนาการออกจากความจรงได ดงนนการพดโกหกจงเปนการพดถงสงทจนตนาการออกมาอยางบรสทธใจ สาเหตของการโกหกมมากมาย เรมตงแตการตองการทาใหอกฝายรสกดหรอถนอมความรสกทดของคสนทนา การปดบงความผด ไปจนถงใชในการสมครงาน การจบโกหกทาไดยากมากโดยเฉพาะในกรณของคนทรกมากหรอสนทมาก เพราะความรสกนกคดของเรามกไมตงอยบนความเทยงธรรม คอ เรามกลาเอยงคดวาคนทเรารกมากนนพดอะไร ๆ กจรงไปหมด เครองจบเทจ (polygraph) เปนอปกรณวทยาศาสตรชนดหนงทถกนามาใชในการจบโกหก อปกรณนทางานโดยอาศยหลกการตรวจจบสญญาณชพจร ลกษณะการเหงอออกหรอจงหวะการหายใจของคนทกาลงตอบคาถาม ซงถาพดโกหก ชพจรและการทางานตาง ๆ ของรางกายกจะแตกตางไปจากปกตทนท แตอปกรณนอาจทางานพลาดไดมากถง 75% ของการตรวจสอบ อยางไรกตาม มบคคลบางอาชพทถนดมากในเรองจบโกหก ไดแก ตารวจ นกจตวทยา และแมของเรา (นรนาม, 2554)

16

วธการจบโกหกแบบงาย ๆ อาจสงเกตจากพฤตกรรมเหลาน 1. จบอวยวะ ไดแก

1) จมก เพราะเวลาเราโกหก เลอดจะไปคงทจมก 2) ใบห โดยเฉพาะหขวา เพราะการโกหกใชสมองซกซายทจะควบคมรางกายสวนขวา

2. ถคอหรอเขยตา เปน body language ของอาการลาบากใจ ซงแสดงวากาลงคดหรอหาทางใหมอสมผสอะไรสกอยางเพอไมใหเปดไตได

3. กลอกตาไปดานบนขวา เพราะเวลาเราถามเกยวกบความทรงจา เชน วนนไปไหนมา คนทกาลงนกความจรงจะกลอกตาไปดานซายหรอไมกเพงตรงจดกลาง เพราะสมองสวนนนเปนความจาทเพงผานมา แตถากลอกตาไปดานบนขวา คอ กาลงนกเรองโกหกอย

4. กะพรบตาบอย ๆ 5. มอมกเกบไวใตโตะ สาหรบพวกโกหกอาชพมอเขาจะกาในทาทปดและจะจองตาเรา 6. ไมตอบทนท จะหยดนดนงกอนตอบ เพราะกาลงคดหาคาตอบ 7. หาเรองโวยวายใสทนท เรยกวา reverse psychology โดยเฉพาะพวกทโกหกมออาชพ

ทาใหเราตกเปนฝายโดนเขาซกแทน ซงผชายจะเปนบอยตอนโดนแฟนถามถงเบอรโทรศพทแปลก ๆ เขาจะโวยวายใหญโตขนมาทนท หาวาผหญงขระแวง ยงยาม วนวาย

8. ชอบทาใหไปพสจน แตไมมการยนยนวาจะใหพสจนไดอยางไร ทไหน และเมอไหร อยางไรกตาม การโกหก เปนสงทไมด ไมควรกระทา และผดศลธรรมอนดงาม ผลของการกระทาทเหนไดงายทสด คอ ทาใหเปนคนไมนาเชอถอ ในจตใจจะปรงแตงฟงกระจายอยตลอดเวลาเพอหลอกคนอนและในทสดกอาจหลอกตวเองดวย การฆาตวตาย การฆาตวตาย คอ การกระทาททาใหตนเองเสยชวตโดยเจตนา อาจเกดมาจากหลายสาเหต เชน การสญเสยคนรก ภาวะความเครยดทไมสามารถหาทางออกได จงฆาตวตายเพอหนปญหา การฆาตวตายของมนษยถอเปนปญหาสงคม ในประวตศาสตรการฆาตวตายเปนคานยมทไดรบการยอมรบมากอน เชน ในสมยซามไรของญปน การรกษาศกดศรดวยการฆาตวตาย ถอวาดกวาอยอยางไรคา ในสงครามโลกครงท 2 ทหารญปนไดวธการฆาตวตายแบบพลชพ โดยขบเครองบนบรรทกระเบดพงเขาชนเรอรบของสหรฐอเมรกา ในปจจบนกยงมการใชระเบดพลชพโดยการขบรถพงชนเปาหมายหรอขบเครองบนพงชนตกเวรลเทด ในขณะทพฤตกรรมฆาตวตายไมพบในสตวประเภทอน ซงการฆาตวตายอาจมหลายสาเหต ดงน (ปราโมทย สคนชย, มปป.)

17

1. อาการซมเศรา 2. โรคจต 3. ตดสราเรอรงหรอสารเสพตด 4. บคลกภาพผดปกต

การฆาตวตายอาจมสาเหตอน ๆ โดยจาแนกไดดงน 1. ความเชอ ลทธ ศาสนา เพราะตองการหลดพน อยกบพระเจา เกดใหมชาตหนา 2. จตวทยา เพราะตองการแกแคน ทาลาย ทารายตวเอง รสกผด ไรคา หนความทกข 3. การแพทย เพราะตองการพนจากความเจบปวย พการ เสยสมรรถภาพ โรคซมเศรา 4. สงคมวทยา เพราะความรก ความผกพน อยางไรกตาม ไดมการศกษา พบอกวา 1. คนมการศกษาสงฆาตวตายมากกวาคนทมการศกษาตา 2. คนไมมลกฆาตวตายมากกวาคนทมลก 3. ชาวครสตนกายคาทอลกมการฆาตวตายนอย 4. การเปลยนสถานะสงคม เชน การสญเสยคนรก การตกงาน การตกอบ จนปรบตวไมได

หรอไมทน ทาใหคนฆาตวตาย โดยเฉพาะในสภาพสงคมเมองหลวงหรอสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและขาดบรรทดฐานทแนนอน นอกจากนคนทอยในภาวะความเสยงของการฆาตวตาย มกจะเปนคนตอไปน

- ชายสงอาย - มโรคทางจตเวช - มโรคทางกาย - หมาย อยาราง แยกกนอย อกหก - อยคนเดยว - สนหวง - วางงาน - มปญหาการเงน - มปนในครอบครอง - มประวตครอบครวฆาตวตาย - มประวตครอบครวในวยเดกสบสนวนวาย - เคยหรอมความพยายามฆาตวตายมากอน

18

ในขณะทคนทคดจะฆาตวตายจะสญญาณเตอนดงตอไปน - พดคยถงการฆาตวตายสาเรจ - มปญหาการกนหรอการนอน - แยกตวออกจากกลมเพอน - ไมสนใจงานทเคยชอบหรอการเรยน - เตรยมตวทจะตายโดยจดการภาระสดทาย - ทาสงทเสยงภยโดยไมจาเปน - เพงมหรอเคยมการสญเสยทรนแรงในชวต - หมกมนเรองความตายและการตาย - ไมสนใจรปลกษณภายนอกของตนเอง - ดมเหลาหรอใชสารเสพตดมากขน

ทมา : http://www.google.co.th/

สงคมมนษย

มนษลาตวตงตรง เดนของมนษมภาษาพด ครอบตวมาพฒความสะดวกนอกจากนแลการจดระเบย

ทมา มนษ

พฒนาและหถกยอมรบจเปลยนแปลงไเมอรสกเจบ

ษย คอ สงมชวยนสองขา แล

ษยทเหนอกวาสคด อานและเขฒนา ปรบปรตางๆ ทมอยใลวมนษยยงไดยบสงคม อาน

า: http://wik

ษยทกคนลวนลอหลอมอยา

จากคนในสงไปตามวย เมปวดและไมส

สงคมมนษ

วตทเลยงลกดละมมอสองขาสตวชนดอนคขยน ความสาง แกไขเพอใหในปจจบน อดมการพฒนาาจ หนาทและ

kipedia.org

นมหนาทและางกลมกลนจาคม นามาป

มอแรกเกดมนสบาย ในวยเด

บทท ยและการต

ดวยนมชนดหางทสามารถหอ มสมองทพามารถในการหสามารถดาราท ไฟฟา ปราสงทมองไมเหะสทธของควา

ความรบผดชากคนในสงคมฏบตและสบ

นษยยงอยในวดกกจะมหนา

2 งถนฐานขอ

นง ประกอบดยบจบและทาฒนาเปนอยาเรยนรและรจรงชวตอยในโระปา ถนน รถหนไดอกดวยามเปนพลเมอ

ชอบทมตอสงมหลายชวคนบทอดแนวคดยทารกมหนาทเลน และเร

องมนษย

ดวย เพศชายางานไดหลากางมากจนสามจกใชประโยชโลกนได ดงจถยนต รถไฟ ย เชน โครงสรอง ฯลฯ

คม ภาระหนน หนาทนเปนดน เรอยมา ทกน นอน ข

รยนรทจะปฏส

ฐณฐ วง

ยและเพศหญงหลายหนาท ารถใชเหตแล

ชนจากสงตาง ะเหนไดจากสเรอ เครองบนรางสงคม กา

นาทตางๆ เหลนขอตกลงทเกหนาทของมบถาย และรอสมพนธและส

ศสายเชอ

ง ไมมหาง ความโดด

ละผล การๆ ทมอย

สงอานวยน เปนตน รเลอกตง

ลานไดถกกดขนและมนษยนนองสงเสยงสอสารกบ

20

ผอน เมอเดกสามารถพดคยกบคนอนรเรอง หนาททเพมขนมาคอ การเรยนหนงสอ การลดเวลาในการเลนลง และเรยนรงานบานตางๆ เพอชวยเหลอหรอแบงเบาภาระของพอแม เมอสาเรจการศกษา หนาทของมนษยภายใตการกากบของสงคมคอ การทางานหรอการหางานทา เมอมความพรอมเรองสถานทางเศรษฐกจ หรอมหนาทการงานมนคงแลว พอแมมกตองการใหลกแตงงานมครอบครว เปนการกาวสความเปนผใหญ สาหรบผชายแลว การกาวเขาสความเปนผใหญ อาจประกอบดวยหลายปจจย อาท การบวชเรยน การทางานหาเงนเองได การแตงงานมครอบครว หรอการมบตร เปนตน สวนฝายหญงกคลายคลงกบฝายชาย เพยงแตไมไดรบการคาดหวงจากสงคมในเรองการบารงพระศาสนาตามความเชอในสงคมไทย และคนในสงคมเรยกการแตงงานของฝายหญงวาเปน การออกเรอน เพราะฝายหญงตองยายไปอยอาศยกบครอบครวฝายชาย และตองทาหนาทของลกสะใภและภรรยา

การแตงงานหรอการมคครองเปนเรองพนฐานของมนษยโดยธรรมชาต เนองจากมนษยไมสามารถดารงชวตไดเพยงลาพงและเรยนรการพงพาซงกนและกน ตลอดจนเปนกระบวนการสบทอดเผาพนธของมนษยทตองมลกหลานไวสบสกล โดยทวไปการแตงงานมอกความหมายหนงคอ การสรางครอบครวใหม เพอรองรบสมาชกใหมทจะเกดขน ดงนนครอบครวจงเปนสถาบนทางสงคมทเลกทสดและเปนสถาบนแหงแรกทมนษยทเกดขนมาใหมไดเปนสมาชก ครวเรอนทประกอบดวย พอ แม และลก ถกเรยกวาเปนครวเรอนเดยว สาหรบครวเรอนทมองคประกอบมากกวา พอแมและลก โดยอาจรวมเครอญาตอนๆ หรอเปนครวเรอนทมหลายครอบครว เชน พอแม ลกชายลกสะใภ ลกสาวลกเขย หรอมหลายชายหลานสะใภ อาศยอยรวมกนในชายคาเดยวกนหรอตางชายคากนกได แตมการทาครวหรอทาอาหารรวมกน ครวเรอนในลกษณะนเรยกวา ครวเรอนขยาย เมอตองอาศยอยรวมกน แตละคนจาเปนตองมบทบาทหนาท เชน หนาทของพอ แมและลก สงคมไดกากบบทบาทหนาทของสมาชกทกคนในครอบครวไว เชน หนาทของพอ คอ หวหนาครวเรอน เปนผนาของครอบครว เปนเจาของทรพยสน บานและทดน หารายได เลยงดและจนเจอสมาชกทกคนในครอบครว หนาทของแม คอ การดแลงานภายในบานตางๆ เชน การทาความสะอาด การทาอาหาร การเลยงลก การดแลสขภาพของสมาชกในครอบครว ขณะทลกแตละคนกมหนาทแตกตางกน ตามลาดบเพศและลาดบการเกด เชน ลกชาย ลกสาว ลกคนโต ลกคนกลาง และลกคนสดทอง เปนตน

ความคาดหวงของสงคมทมตอหนาทของลกสาวและลกชายแตกตางกน สงผลใหการเลยงดและอบรมแตกตางกน ลกสาวมกชวยงานบานหรองานในครว เพอเรยนรงานบานงานเรอน เชน การทาอาหาร งานเยบปกถกรอย การรอยมาลย งานซกผา รดผา หรอกวาด เชดถบาน ขณะทการเลยงดลกชายแตกตางออกไป สงคมไมไดคาดหวงใหลกชายตองชวยงานบานงานครว แตชวยงานทเนนการใชแรง เชน งานซอมแซมบาน หรองานในสวน ไร นา เปนตน สาหรบหนาทของลกคนโตโดยเฉพาะเพศชาย คอ การเปนผนาของครวเรอนในอนาคต และชวยเหลองานของพอ แตสาหรบลกสาวคนโต

21

จะเปนกาลงหลกในการชวยแมทางานในบาน การดแลนอง และเมอโตเปนสาว ครอบครวมกมงหวงใหลกสาวคนโตแตงงานหรอออกเรอนเปนคนแรกกอนลกสาวคนในลาดบถดไป บางสงคมคาดหวงวา ลกสาวคนสดทองจะตองเปนคนทดแลพอแมยามแกเฒา แมวามรดกสวนใหญจะถกแบงใหแกลกเทาๆ กน แตพอแมกมกจะกนสวนของตนไวดวยและจะยกใหลกสาวคนสดทองททาหนาทดแลพอแมจนเสยชวตไป สงตางๆ เหลานเกยวของกบวธชวตของคนในสงคม และครอบครวคอสถาบนการศกษาแหงแรกททาใหมนษยเรยนรสงคม หรอเรยนรเพอเปนสมาชกทดของสงคมและสามารถอาศยอยรวมกบผอนอยางมความสข

มนษยเรมเรยนรสมาชกในสงคมคนอนๆ เพมขนตามการเจรญเตบโตทางรางกายและจตใจ ซงเรมจากพอแม ปยา ตายาย ลงปานาอา พนอง และญาต โดยเฉพาะอยางยงญาตใกลชดหรอความสมพนธทางสายเลอดโดยตรงหรอใกลชด ซงจะมความสมพนธใกลชดสนทสนมและคอยชวยเหลอซงกนและกน และขยายวงเพมขนสญาตทมความสมพนธทหางออกไป หากทาการนบจานวนญาตทงหมด อาจพบวา เรามญาตจานวนมากและบางคนอาจมากกวารอยคนทงทเปนสายเลอดใกลชดและทไมมสายเลอดใกลชด คนในสงคมนอกเหนอจากญาตพนองแลว สงคมยงประกอบดวยเพอนบาน คนและครอบครวอนๆทอยในชมชนเดยวกน และเดกทอยในระแวกบานเดยวกน มกจะเปนเพอนเลนกนในสมยเดก เมอโตขนพรอมเขาเรยน มนษยกเรมรจกเพอนรวมชนเรยน และคณคร พอแมของเพอนหรอผปกครองคนอนๆ เปนตน เมอเรยนสงขนกมคนรจกมากขนตามลาดบ ซงผคนตางๆ เหลาน ลวนตางเปนสมาชกคนหนงของสงคมเชนกน อยางไรกตามคนในสงคมทเราอยอาศย ไมไดจากดเพยงแคผคนทเรารจกพดคย หรอพบหนาพบตากนเทานน แตยงนบรวมคนอนๆ ทเราอาจไมเคยรจกมกคนเลยกได เชน ดารา นกรอง นกการเมอง พอคาแมขายในตลาด เปนตน

22

ดงนนสงคมจงประกอบดวยคนหลายๆ คน หรอการทคนอยรวมตวกน มปฏสมพนธกนอยางตอเนอง ภายใตกฎเกณฑระเบยบหรอขอตกลงรวมกนของคนสวนใหญ เพอขจดหรอลดความขดแยงทอาจเกดขนไดเมอตองอยรวมกนหลายคน มนษยจะตองเรยนรกฎเกณฑสงคมจากครอบครวและจากการเขาสงคมหรอการพบปะสงสรรคกบสมาชกคนอนๆ ของสงคม ซงในทกๆ สงคมมกมการแบงแยกหรอการจดกลมทางสงคม (Social Grouping) ซงการแบงกลมทางสงคมอาจจาแนกไดดงตอไปน

1. กลมชน เชอชาต เชน ไทใหญ มอญ ญวน ผตองเหลอง จน ลาว แขก ฝรง นโกร 2. ลกษณะรปรางหนาตา สผว เชน คนอวน คนดา คนเตย คนพการ 3. เขตปกครอง ภมลาเนา เชน หมบาน ตาบล อาเภอ จงหวด ภาค ประเทศ 4. อาชพหรองาน เชน ชาวนา ขาราชการ พอคา รบจาง นกเรยน พระ หมอ นกการเมอง 5. วย เชน วยทางาน วยผสงอาย วยรน 6. กาลเวลา เชน วยรนในอดต วยรนในปจจบน และ 7. อนๆ เชน โรงเรยน มหาวทยาลย หรอสถานศกษาทสาเรจการศกษา การแบงกลมทางสงคมนน ทกคนในสงคมสามารถรบรไดดวยตนเองวาตนอยในสงคมใด อาจ

รวมถงสามารถจาแนกไดวาบคคลอนๆ อยในสงคมใด แมจะมการแบงกลมทางสงคมตามขางตนแลว แตในกลมสงคมหนงๆ อาจมการแบงอกหลายๆ กลมไดเชนกน หรอพดไดวาในสงคมมการแบงพรรคแบงพวก หรอการแบงเขาแบงเรา ยกตวอยางเชน ในสงคมนสตนกศกษา กมการแบงมหาวทยาลย เชน นสตของจฬาลงกรณมหาวทยาลยกบนสตของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร แมแตในสงคมนสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตรดวยกน กมการแบงแยก เปนสงคมนสตในวทยาเขตบางเขนกบวทยาเขต

เรา นองพ

พอ

ป+ยา ตา+ยาย

ลง อาปา

ปทวด+ยาทวด ตาทวด+ยายทวดปทวด+ยาทวด ตาทวด+ยายทวด

แม ลง นา ปา

ลกพลกนอง

หลาน

ลกพลกนอง

หลานลกหลาน หลาน

เขย/สะใภ เขย/สะใภ เขย/สะใภ

มความใกลชดทางสายเลอดสง มความใกลชดทางสายเลอดตาหรอไมมเลย

23

กาแพงแสน และในวทยาเขตกาแพงแสนกมการแบงแยกตามคณะ ภาควชา หลกสตร สาขา ชนป หรอแมแตชนปหรอหองเรยนเดยวกนกมการแบงพรรคแบงพวกเกดขน ซงบางครงอาจมการแบงตามภมลาเนา หรอโรงเรยนมธยมทจบ การแบงกลมสงคมทซบซอนทาใหเกดการปฏสมพนธและการแสดงออกแตกตางกนระหวางสมาชกในสงคมกบสมาชกอนๆ ความแตกตางเหลานทาใหสงคมโลกมโครงสรางความสมพนธระหวางคนกบกลมคนทสลบซบซอนมาก ดงนนการเปนสมาชกทดของสงคมมความจาเปนตองเรยนรการเขาสงคม การอยรวมกบผอนอยางมความสข ความสนตสขจะเกดขนในสงคมนน คนในสงคมควรเรยนรและเขาใจผอน ทงทางดานมมมอง ทศนคต แนวคด การพดคย และการแสดงออก พฤตกรรมของแตละคนนนถกบมเพาะจากสภาพแวดลอมทแตกตางกน สงผลใหเดกมพฤตกรรมแตกตางกน ยกตวอยางเชน พฤตกรรมของแฝดเหมอน มพอแมคนเดยวกน มญาตเหมอนกน มหนาตาเหมอนกน แตมอปนสยแตกตางกน ซงพฤตกรรมการแสดงออกทแตกตางกนนเปนตวชวยใหพอแมสามารถจาแนกลกทเปนแฝดได

ทศนคตและการแสดงออกของมนษยแตละคนนนขนอยการหลอหลอมจากสงคมตงแตสงคมเลกคอ ทบานจนถงขนาดใหญทสดคอ สงคมโลก ผานกระบวนการ อบรมสงสอน ภายใตกฏระเบยบของสงคมทเรยกขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมของแตละทองถน หากการกระทาใดถกตองตามกฏเกณฑกจะไดรบคาชมเชย หรอใหรางวลเปนสงตอบแทนการกระทาดนน หากพฤตกรรมใดขดตอขอตกลงทางสงคมกจะไดรบการตาหน ตเตยนและรนแรงสดคอการลงโทษ ยกตวอยางเชน การฆาผอนโดยเจตนากจะถกสงคมลงโทษ โดยผานอานาจของศาลยตธรรมทสงคมกอตงขนดวยการจาคกหรอประหารชวต เปนตน การเรยนรเพอใหสามารถอยรวมกบผอนและเปนสมาชกทดของสงคมนน เปนกระบวนการตอเนองไปเรอยๆ จนกวาจะสญเสยชวตไป แมวาจะมความหลากหลายและแตกตางในความคดและพฤตกรรมของมนษยแตละคน แตบางสงบางอยางของคนทอยสงคมเดยวกนรวมสราง

ขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรม ความเชอ จารต ขอบงคบและกฏหมาย

ครอบครว ชมชน ชนชนทางสงคม ภาษาและศลปะ ศาสนา

บาน โรงเรยน เพอนบาน วด ชมชน เพอน ญาต พนอง สงบนเทง ขาวสาร

คาแนะนาอบรม สงสอน

ชมเชย ใหรางวล ตาหน ทาโทษ

เลยนแบบ เอาอยาง

เดก

ผใหญ

24

กนขนมาภายใตความเชอและความคดไปในทศทางเดยวกนภายใตขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมในแตละทองถน หรอทเรยกวา เอกลกษณทางวฒนธรรม ในแตละทองถน นอกจากนความแตกตางและความหลากหลายของมนษยนยงนามาสเรองทเกยวของโดยตรงคอ การรกใครปรองดองกนของคนในสงคม การยอมรบและรบฟงความคดเหนและเหตผลของผอน หรอความเปนปกแผนของสงคม รวมทงการรถงหนาทของตนในฐานะเปนสมาชกคนหนงของสงคม หรอการพงพาซงกนและกนอยางรหนาท ซงในแตละหวขอจะบรรยายรายละเอยดในลาดบตอไปน

เอกลกษณทางวฒนธรรม (Cultural identity) หมายถง ลกษณะเฉพาะตวของกลมคนใน

แตละวฒนธรรม ซงสามารถแสดงออกใหเหนจากภายนอกได เชน การแตงกาย ทอยอาศย อาหารการกน นอกจากนยงอาจมความคลายคลงกนหรอทบซอนกนของวฒนธรรมไดอกดวย เชน ชดแตงงาน เนองจากพธมงคลสมรสถอไดวาเปนงานสาคญของทกสงคมและเปนงานทสมาชกในแตละสงคมจะแสดงออกใหทกคนในสงคมไดรบทราบและรบรถงการจะสรางครอบครวใหม การเปลยนแปลงสความเปนผใหญของทงฝายชายและฝายหญง ซงชดแตงงานนจะแสดงออกถงความเชอของคนในแตละวฒนธรรมไดเปนอยางด ดงเชน ในวฒนธรรมจนมความเชอวา สแดงเปนสมงคล และทองหรอสทองแสดงถงความมงคง มงกรกบหงสแสดงซงอานาจวาสนา ยศ ศกดและเปนสตวมงคล และอกษรจนแสดงถงคาอวยพร ดงนนชดแตงงานของชาวจนจงประดษฐประดอยดวยสแดง สทอง และชดฝายชายปกรปมงกร ชดฝายหญงปกรปหงสเปนตน ขณะทวฒนธรรมเกาหลทอยทางดานตะวนออกเฉยงเหนอของจน กไดรบอทธพลดงกลาว ดงนนชดแตงงานชาวเกาหลจงมสแดงเปนหลกและปกลายดอกไมหรอสตวมงคล เชน หงส ดวยทองคา ในทางทศใตของจนตดตอกบประเทศเวยดนามกเชนกน วฒนธรรมเวยดนามมความคลายคลงกบชาวจนมาก คอนยมใชสแดงและเหลองทองในชดงานแตง สาหรบประเทศญปนซงมภมประเทศเปนเกาะ แตกมการคาขายกบประเทศจนมานาน ดงนนวฒนธรรมญปนเองกไดรบอทธพลความเชอจากวฒนธรรมจนเชนเดยวกน แตไมมากเทากบประเทศเกาหลและประเทศเวยดนาม ชดกโมโนหรอชดแตงงานในญปนของชนชนสงมกเปนชดกโมโนทตดดวยผาทนาเขาจากจนคอ มโทนสแดงปกดวยทอง แตในวฒนธรรมของญปนกมความเชอตามตานานดงเดมของตนคอ เรองเจาหญงหมะ จงเปนสาเหตทชดเจาสาวของญปนบางครงมสขาว บรสทธดงหมะ ในทางตรงกนขาม สขาวในความเชอของจนกลบใชเปนสไวทกขหรอถกใชในงานศพ สวนวฒนธรรมของประเทศลาวซงมพรมแดนตดกบจนเชนกนกบเกาหลและเวยดนาม แตกลบไมไดรบอทธพลดงกลาวเลย ซงอาจมสาเหตมาจากพรมแดนระหวางจนและลาวเปนภเขาสง ทาใหไมสะดวกในการรบและแลกเปลยนวฒนธรรมกน

วฒนธรรมของลาวแตกตางออกจากจนและเวยดนามอยางเหนไดชด และมความคลายคลงกบวฒนธรรมไทยและเขมรมากกวา คอ ชดแตงงานของวฒนธรรมลาวมการนงผาถงและหมสะไบ แต

25

เมอเปรยบเทยบวฒนธรรมระหวางสามประเทศคอ ลาว ไทย เขมร จะพบวาวฒนธรรมไทยมความเหมอนกบวฒนธรรมเขมรมากทสด และสาเหตทวฒนธรรมลาวแตกตางจากไทยและเขมร อาจมสาเหตจากภมประเทศทวฒนธรรมลาวตงอยโดดเดยวทามกลางภเขาสงและมแมนาขนาดใหญอยางแมนาโขงกน สวนประเทศไทยและเขมรมเสนทางตดตอคาขายกนสะดวก สาเหตอกประการหนงทวฒนธรรมไทยคลายกบวฒนธรรมเขมรนน เนองจากอดตอาณาจกรขอมรงเรองแตมาเสอมอานาจลงภายหลง พรอมกบอาณาจกรสยามเรมรงเรองแขงแกรงขน จงมการนาเอาแนวคดของอาณาจกรขอมมาใช เชน การเปลยนแนวคดการปกครองจากแบบพอปกครองลกในสมยสโขทย ถกปรบเปลยนมาเปนการปกครองแบบกษตรยเปนสมมตเทพ พรอมกบการใชคาราชาศทพ เชน เสวย เสดจ สดบ การแตงกายของกษตรยและขนนางตางๆ กนามาจากของวฒนธรรมขอมในอดต ทาใหลกษณะการแตงกายของไทยคลายคลงกบเขมรมาก ดงภาพตอไปน

ภาพขวามอเปนรปลกษณะการแตงกายของชายทจะบวชพระหรอบวชนาคตามประเพณไทย

ภาพกลาง เปนการแตงกายของพระยาแรกนาของประเทศไทย ซงคงลกษณะการแตงกายขนนางชนผใหญในอดต แตดวยเปนตาแหนงขนนางชนสง จงทาใหเสอผาเครองแตงกายจงมความหรหราและวจตรบรรจงมากกวาชดบวชนาค และสวนภาพขวามอ เปนภาพชดแตงงานของชาวเขมรจะสงเกตเหนวาเจาบาวแตงชดคลายกบชดทใชในงานบวชนาคและชดของพระยาแรกนาของวฒนธรรมไทย ซงทงสามชดนตางกพฒนามาจากชดขนนางในอดตของวฒนธรรมเขมรและวฒนธรรมกรงศรอยธยา

ความเปนปกแผนของสงคม (Social solidarity) หมายถง ความสมครสมานสามคคของ

คนในสงคมใชวดระดบของความรกใครปรองดองกนของคนในแตละสงคม และสามารถสะทอนความ

26

เขมแขงหรอความขดแยง การแตกแยกทเกดขนของคนในแตละสงคม ดวยเหตทสงคมมนษยมการแบงแยกหรอแบงพรรคแบงพวก และนามาซงการเหนแกตวและพวกผอง สงคมใดทมการแบงกลมทางสงคมทชดเจนและรนแรงยอมทาใหกลมทถกเอารดเอาเปรยบรกขนมาตอตานและอาจลกลามเปนความขดแยงระหวางกลมคน การจลาจล หรอกลายมาเปนสงครามกลางเมอง ซงเปนการฆาฟนกนเองของคนในชาต ยกตวอยางเชน สงคมเอเชยใตโดยเฉพาะในประเทศอนเดย บงคลาเทศและเนปาล มการแบงชนชนเปนวรรณะ ไดแก วรรณะกษตรย เปนชนชนปกครองหรอนกรบ วรรณะพราหมณ เปนนกบวชทาหนาทประกอบพธกรรมทางศาสนา และเปนสอกลางระหวางมนษยกบเทพเจาตางๆ วรรณะแพศย ไดแก พวกแสวงหาทรพยสมบต อาท พอคา เกษตรกร หรอพลเรอนทวไป และวรรณะศทร เปนพวกกรรมกรแบกหาม อาชพชนตาเปนทดถกของคนในสงคม นอกจากนยงมอกกลมหนงคอ พวกจณฑาล คอผททาผดกฎของสงคม เชน การแตงงานขามวรรณะ ดวยสงคมทมการแบงแยกชนชนทชดเจน ทาใหมการออกกฎหรอขอหามทเหนแกตวและพวกผองจากชนชนสงตางๆ นานา โดยเฉพาะการเขาถงทรพยากรและบรการตางๆ ทาใหการดารงชวตของพวกจณฑาลเตมไดดวยความลาบากและอปสรรค เชน การศกษา อาหาร รายได สาธารณปโภคตางๆ ถกจากด รวมทงการเขาถงเทพเจาตางๆ ดวย เพราะพราหมณจะไมทาพธกรรมทางศาสนาใหกบพวกจณฑาล แมแตความหวงในการจะพงหรอสวดออนวอนเทพเจาเพอใหหลดพนความทกขยากลาบาก กถกขดขวางจากชนชนสง ดงตวอยางในภาพตอไปน แสดงกลมคนจากวรรณะทสงกวากดกนหามไมใหกลมจณฑาลเขาศาสนาสถานในเนปาล

ความขดแยงของคนในชาตเกดทกทในสงคมโลก แตระดบความรนแรงนนแตกตางออกไป

ตามภมสงคมและกาลเวลา แมวาพนทในเอเชยใตจะมความขดแยงในสงคมสงมากจากการแบงชนชนทางสงคม แตระยะตอมากแหลงกาเนดของบคคลสาคญของโลกทสรางใหคนในพนทนเกดความปรองดองขนในสงคมชวงระยะเวลาหนงเชนกน ทานผนนคอ มหาตมา คานธ ททาใหคนในประเทศอนเดยเปนปกแผนเดยวกนเพอตอตานประเทศผลาอาณานคมอยางประเทศองกฤษทยงใหญ และจนสามารถทาใหประเทศอนเดยไดรบเอกราช อยางไรกตามเมอมหาตมา คานธ เสยชวต ความรกใคร

27

ปรองดองของคนในชาตกสญหายไปดวย ดงจะเหนไดวาปจจบนประเทศอนเดยยงไมไดรบการพฒนาอยางทควรจะเปน ปญหาเรองละเมดสทธมนษยชนกยงคงเปนประเดนปญหาหลกในพนทน โดยเฉพาะกลมจณฑาลทเดกสาวถกนามาคาประเวณหรอเปนโสเภณเดกเพอนาเงนไปเลยงดครอบครว ปจจบนระบบวรรณะในอนเดยยงคงมความเขมแขงดงจะเหนไดจากสทธในการใชนาพรอน ผทอยในวรรณะสงจะไดใชนากอนตามลาดบโดยเรยงจากวรรณะกษตรย นาจะไหลลงมาผานใหวรรณะพราหมณ วรรณะแพทยและวรรณะศทรตามลาดบ ดงนนนาทวรรณะศทรใชจงมสดาขนๆ เหมอนนาโคลน ในสงคมไทยแมจะไมมชนชนทชดเจน แตการกระตนใหเกดการแบงแยกระหวางคนทมงมกบคนทยากจนจนเกดความขดแยงขนจนเปนเหตใหเกดจลาจลขนในสงคม และการใชกาลงโดยไรเหตผล หากคนในชาตมความรกใครปรองดอง ดาเนนชวตดวยเหตและผล รวมทงยอมรบและรบฟงความคดของผอน กจะไมมเหตการณความขดแยงและมงทารายผอนทมความคดเหนแตกตาง

การพงพาซงกนและกนอยางรหนาท (Functional interdependence or Eusociality)

ทกคนในสงคมมหนาทของตน และเปนสมาชกคนหนงของสงคมและทาหนาทแตกตางกนไป เชน ชาวนามหนาทผลตอาหารหรอขาวเพอใหสมาชกคนอนๆ ในสงคมไดบรโภค หมอและพยาบาลมหนาทในการรกษาพยาบาลการเจบไขไดปวยของคนในสงคม ตารวจมหนาทรกษากฎหมายและปราบปรามผกระทาผด หรอแมแตคนทมอาชพตอยตา เชน คนเกบขยะ คนกวาดถนน กมบทบาททสาคญตอสงคมไมยงหยอนกวาสมาชกคนอนๆ เพราะหากสมาชกในสงคมคนหนงคนใด ไมกระทาหนาทของตนทรบผดชอบ ยอมทาใหเกดปญหาสงคมขนในทสด ยกตวอยางเชน หากคนเกบขยะหรอคนกวาดถนนไมมาทาหนาทของตน สงทตามมาคอปญหาเรองความสะอาดหรอการขาดสขาภบาลทด นามาซงโรคภยตางๆ แกคนในชมชน หากคนขบรถประจาทางหรอคนขบรถแทกซทาการประทวงหยดงานและปดถนน กนามาซงปญหาทาใหคนในสงคมไดรบความเดอดรอนในการเดนทาง หรอการทตารวจไมทาหนาทรกษากฎหมาย บาบดทกข บารงสขแกราษฎร แตกลบรดไถเงน สงผลใหคนในสงคมขาดความเชอถอตอกฎหมายและกระบวนการยตธรรม และขาดความเชอมนตอระบบโครงสรางหนาทของสงคม รวมทงหนาทของตนและคนอนๆ และเหนผลประโยชนแกตนมากกวาประโยชนสวนรวม และมองวาการทจรต การชอโกงเปนเรองทดกวาความซอตรงตอหนาทอยางมความรบผดชอบหรอจรรยาบรรณตอวชาชพ กจะสะทอนถงศลธรรมจรรยาอนตกตาของคนในสงคม

นสตนกศกษาในฐานะทเปนสมาชกคนหนงของสงคม มหนาทศกษาเลาเรยนหนงสอ หากนสตนกศกษาไมทาหนาทของตน กลบมวสมกนดมเหลา สบบหร เสพยาเสพตด ยกพวกตอยตกบนกศกษาสถาบนอน การยงนกศกษาสถาบนคอร การพกมด พกปน หรอระเบดตางๆ กทาใหเกดปญหาของสงคมขน และผไดรบผลกระทบไมเพยงเฉพาะนกศกษาคกรณเทานน แตสมาชกคนอนๆ ในสงคมกไดรบผลกระทบจากความรนแรงดงกลาวดวย เชน นกเรยนประถมโดนยงจากการทะเลาะ

28

ววาทกนของนกศกษาวทยาลยเทคนค ดงนนหนาทความรบผดชอบของคนในสงคมแสดงถงระดบสงตาของศลธรรมจรรยาของคนในสงคมนน หากคนในสงคมสวนใหญดาเนนชวตโดยขาดคณธรรมและจรยธรรมทด สงคมยอมตองเกดปญหาจากความเหนแกตวและพวกพอง ผทถกเอารดเอาเปรยบยอมไมพอใจและโตตอบพฤตกรรมเหนแกตวและพวกพองดงกลาว นอกเหนอจากพฤตกรรมทสามารถเหนผลกระทบตอผอนไดอยางชดเจนแลว แตพฤตกรรมบางอยางตนเองเทานนทสามารถรบรไดด แตบอยครงทมนษยหลงลมไปถงคณธรรมและจรยธรรมทด เชน การลอกการบานหรอ การลอกขอสอบ แมพฤตกรรมดงกลาวจะไมไดกระทาใหผอนไดรบความเสยหาย แตแสดงใหเหนถงความไมซอสตยตอตนเอง การทาใหผอนหลงผดในความสามารถตน และเปนการทจรต แมผลการเรยนทไดอาจไดคะแนนสง แตคะแนนดงกลาวไมไดมาดวยความภาคภมหรอแลกมาดวยความสามารถของตนจรง

ทมา: http://www.wisdomfishing.com

คณธรรมและจรยธรรมของมนษยในแตละสงคมสามารถสะทอนถงการระดบความไมซอตรง

ของคนสงคม และความไมซอตรงดงกลาวมแนวโนมทสะทอนถงภาพรวมของคนในแตละประเทศไดเชนกน เชนในกรณการจดลาดบประเทศทมการทจรตในวงราชการมากทสดของ The Political & amp, Economic Risk Consultancy Ltd. (PERC) ระบวา ประเทศกมพชาเปนประเทศทมการทจรตในวงราชการอยางรนแรงในกลมประเทศในภมภาคเอเชยแปซฟก ในขณะทประเทศทมการทจรตในวงราชการนอยทสด ไดแก สงคโปร ฮองกงและญปน เปนตน ผลการจดลาดบดงกลาวทาใหรฐมนตรตางประเทศของกมพชาออกมาตอบโต ปฏเสธและไมยอมรบผลการจดอนดบประเทศทมการทจรตมากทสด นอกจากนองคกรเพอความโปรงใสในประเทศไทย (Transparency Thailand) ไดเปดเผยผลการจดอนดบการคอรรปชนโลกหรอดรรชนชวดภาพลกษณคอรรปชน ประจาป 2553

29

(Corruption Perceptions Index 2010) พบวา ประเทศไทย ได 3.5 คะแนน จากคะแนนเตม 10 คะแนน อยอนดบท 78 จากการจดอนดบทงหมด 178 ประเทศทวโลก จากทกลาวมาขางตนถอเปนบทสะทอนความเปนสงคมของแตละแหงทแตกตางกน ระดบปฏสมพนธทางพฤตกรรมและแนวคดของคนในสงคมทมทศทางเดยวกนของคนภายในสงคมและกากบจากสภาพสงแวดลอมและขนบธรรมเนยมประเพณของแตละทองถน ระดบปฏสมพนธอยางปรองดองของคนในสงคมหรอการยอมรบความคดเหนซงกนและกน บางครงการไมยอมรบความคดเหนทตางอาจนามาซงเหตสะเทอนขวญชาวโลกได เชน การฆาลางเผาพนธในประเทศเยอรมน กมพชา และราวนดา เปนตน และสดทาย คอ ระดบปฏสมพนธระหวางคนกบสงคมทตนอาศยอย หลกการดาเนนชวตของคนทมพนธะตอสงคมทอยอาศย กระบวนการทางสงคมตางๆ มสวนหลอหลอมใหคนมความแตกตางกน ความแตกตางของแตละคนมสวนเกยวพนกบถนทมา ทอยอาศย หรอภมประเทศ ภมอากาศกมสวนตอแนวคดและพฤตกรรมการแสดงออกของคนในสงคมเชนกน การตงถนฐานของมนษย

สงคมมนษยและการตงถนฐานมความหมายกวางกวาการอยอาศยหรอการตงถนฐานชมชนทวไป และรวมการเปลยนแปลงหรอสะทอนสงทเกดขนในสงคมแตละแหงวา คนในสงคมนนไดเผชญปรากฏการณทางสงคมใดบาง ซงมนษยยคแรกสวนใหญอาศยอยตามถาและกระโจม กลมมนษยทเลยงชพดวยการลาสตวมกอาศยอยในกระโจมรวมกลมกน ดงเชน ชาวซาไม (Sami) ในประเทศนอรเวย ในภาพซายมอ ชาวซาไมดารงชพโดยการตกปลาตามชายฝง ดกจบสตว เลยงฝงแกะและฝงกวางเรนเดยร อาศยอยในกระโจม ทาใหสะดวกในการเคลอนยายตามฝงสตวซงใชเปนอาหาร แมจะอาศยอยรวมกนเปนกลม แตกยากตอการปองกนระวงภยจากโจรผรายหรอเผาอนๆ เขาโจมตหรอปลนสะดม ขณะทมนษยบางกลมเลยงชพดวยการกสกรรมหรอการเพาะปลกธญพช อาท ขาวสาล หรอ ขาวบารเลย แลวอาศยอยตามถาหรอภเขาสง เชน เมองเยรโค (Jericho) ในเขตเวสตแบงก ดนแดนปาเลสไตน ดงภาพขวามอ เมองเยรโคนถกจดใหเปนเมองหรอชมชนทมผคนอาศยอยอยางตอเนองยาวนานและเกาแกทสดในโลก เพราะเมองและชมชนตงอยในหนาผาสงหรอภเขา ทาใหเปนการยากทชมชนจะถกทาลายจากเผาอนๆ เนองจากการเขาออกของชมชนถกจากดดวยสภาพ ภมประเทศ การมแหลงนาจากนาพทมนาใหอปโภคและบรโภคตลอดป และดนมความอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลกธญพช ประกอบกบการสรางกาแพงและปอมเมองจากหนทหนา 3 เมตรและสงถง 9 เมตร ชาวเมองเยรโคจงสามารถอยรอดมาไดยาวนาน จากหลกฐานทคนพบคาดวามการตงรกรากอยในเมองเยรโคนมานานกวา 9,000 ปกอนครสตกาล ปจจบนยงมผคนอาศยอยในเมองนราว 20,000 คน

30

ทมา: http://en.wikipedia.org ทมา: flickr.com/photos/checco/1842466625/

ปรากฎการณธรรมชาตและการสรางปอมกาแพงเมองทหนาแนนเปนผลพวงมาจากการเจรญเตบโตชมชนและการรงเรองทางเศรษฐกจ ซงชาวเมองเยรโคสะสมความมงคงดงกลาวจากความสาเรจในการทากสกรรม เมองหรอชมชนทมเศรษฐกจดหรอรารวยยอมตกเปนเปาหมายในการปลนสะดมจากโจรผรายหรอชมชนอนทยากจนกวา ขณะทชาวซาไมซงอาศยอยในกระโจม แมจะสรางกระโจมรวมกน แตไมมปราการปองกนโจรผราย ทาใหสะดวกและงายดายตอโจรผรายในการปลนสะดม สงทปองกนภยจากโจรไดดทสดของชาวซาไมคอ การไมถอครองสงลอตาลอใจแกโจรผราย เนองจากชาวซาไมมเพยงเนอสตวทใชเปนอาหารและสงมคาทมกคอหนงสตวเทานน ดงนนความวตกกงวล การปองกนระวงภยของคนทงสองชมชนจงแตกตางกน ซงแนวคดและพฤตกรรมภายใตสภาพแวดลอมทเปนอย สะทอนถงการปฏสมพนธกบผคนอนทแตกตางกน เชน วตกกงวลหรอหวาดระแวง สงคมไทยกเชนเดยวกน เมอเปรยบเทยบคนทอยในเมองกบคนทอาศยอยในชนบทจะพบวา ผคนในชนบทจะมอธยาศยไมตรด รจกพดคย และเออเฟอ เผอเเผ ซงกนเเละกนกบเพอนบานหรอคนตางถน คนทอาศยอยในชมชนเดยวกนสวนใหญจะรจกกนแทบทกครวเรอน ในขณะทคนในเมองโดยเฉพาะในหมบานจดสรรหรอคอนโด คนทอยขางบานหรอขางหองเปนใคร มาจากทไหนกไมรจกมกคนกนเลย เปนสงคมตางคนตางอย หากมคนแปลกหนากมกไมตอนรบหรอพดคยดวย นอกจากนจะเหนไดวา บานทอยในเมองแทบทกหลงตดเหลกดดและปองกนขโมยอยางแนนหนา สวนบานในชนบทแทบไมมการตดเหลกดดเลย ยกเวนบานทมฐานะรารวยหรอเศรษฐในหมบาน

ตวอยางของการตงถนฐานทสะทอนถงสงคมและวฒนธรรมไดอยางนาสนใจอกแหงหนง คอ ถโหล (Fujian Tulou) มณฑลฟเจยน ประเทศจน เปนอาคารคลายปอมคายทสรางจากดนเหนยวขนาดใหญ มรปรางภายนอกเปนสเหลยมผนผาหรอวงกลม เปนอาคารดนเหนยวอดแนนขนาด 3 – 5 ชน เพอสาหรบอยอาศยราว 80 ครวเรอน ภายในมหองขนาดเลกทปดลอมดวยผนงดนเหนยวขนาดใหญ ซงภายในผนงทาเปนหองโถง หองเกบเสบยงอาหาร และแบงเปนทอยอาศยของหลายครอบครว พนทสวนกลางอาจปลอยเปนลานโลงและมกมบอนาใชอยบรเวณกลางอาคาร สาหรบอาคารทมขนาด

31

ใหญอาจมการกอสรางทพกเพมเตมในลานทเปดโลงไวกได โดยภาพรวมแลวคลายปอมคายปองกนเมองขนาดเลกมากกวาทอยอาศยทวไป มประตเขาออกเพยงทางเดยว ประตทาจากไมเนอแขงหนาราว 4-5 นว และหมดวยเสรมความแขงแรงดวยเหลกแผน ชนบนจะมชองปนใชสาหรบยงปองกนตนเอง และลอมลอบดวยทงนาทคนในถโหลใชในการเพาะปลกเพอการดารงชพ คนทอาศยอยมกเปนคนในตระกลหรอแซเดยวกน เขตมณฑลฟเจยนมอาคารในลกษณะเชนนกระจดกระจายอย 46 แหง ดงภาพตอไปน

ทมา: http://en.wikipedia.org

แมวารปลกษณะภายนอกเสมอนปอมปราการเมองขนาดยอม แตภายในอาคารมลกษณะเปด

โลง มทางเดนและบนไดเชอมตออยางทวถง นอกจากนมกมหองโถงขนาดใหญทใชพบปะหารอของคนในบานรวมทงใชเปนทรวบรวมปายบรรพบรษไวสกการะดวย ลกษณะภายในคลายกบชมชนหรอหมบานแหงหนง ดวยการสรางบานในลกษณะคลายปอมปราการน หลายแหงสะทอนใหเหนถงสภาพชวตความเปนอยของคนในพนทนขาดความปลอดภย หางไกลความเจรญ เปนเขตภเขา เปนบานปาเมองเถอน หรอหางไกลจากอานาจของผปกครอง มการปลนสะดมเอาทรพยสนและทารางกายเจาของทรพยบอยครง ทาใหชาวบานตองคนหาวธการแกไขหรอออกมาปองกนชวตและทรพยสนของตนเองและครอบครว เพราะการสรางบานหรออาคารในลกษณะเชนนตองใชเงนและแรงงานมากกวาการสรางบานแบบทวไป ผคนอาศยอยในถโหลดาเนนชวตดวยความหวาดระแวงภยจากโจรผราย ดงนนการรวมตวอยดวยกน เปนวธทจะชวยกนปองกนและระวงภย ภายในปอมปราการทรวมกนสรางขน โดยมทางเขาออกเพยงทางเดยวจงงายตองการปองกนตว อกทงมชองยงปนสาหรบโตตอบโจรผราย การทมณฑลฟเจยนมบานในลกษณะอยางนจานวนมาก ยงสะทองถงสงคมทไมไดรบการ

32

คมครอง หรอการไมไดรบการเลยวแลและเอาใจใสของผปกครองในเขตน ผคนในสงคมนจงตองหาทางพงพาตนเองจงทาใหเกดการรวมตวกนเพอสรางบานหรออาคารแบบปอมปราการน

ทมา: http://en.wikipedia.org ดงนนการตงถนฐานจงสามารถสะทอนถงสภาพความเปนอยของคนและพฤตกรรมในสงคม

คนทเปนสมาชกในแตละสงคมยอมไดรบการหลอหลอมดานพฤตกรรมและทศนคตจากถนฐานของตน และแสดงออกทางพฤตกรรมทแตกตางกนตามถนฐานหรอแหลงทอยอาศย เชน คนญปน เปนคนขยน อดทน มวนย มความรบผดชอบตอหนาทและสงคม ดงนนหากทาของหายในญปนจงมโอกาสสงมากทจะไดของคน แมแตในอดตในชวงสงครามโลกครงทสอง ญปนใชนกบน Kamikaze ขบเครองบนพงชนเรอรบฝายสมพนธมตรจมไปหลายลา หรอการควานทองตวเองเมอแพสงคราม และเหตการณภยธรรมชาตครงใหญเมอวนท 11 มนาคม 2554 เกดแผนดนไหวอยางรนแรงขนาด 8.9 รกเตอร และคลนซนามทมความสงถง 10 เมตร ทเมองเซนได (Sendai) และระยะตอมากมแผนดนไหวอกหลายครง สงผลใหระบบหลอเยนของโรงงานนวเคลยรแหงหนงของญปนเสยหาย และมกมตะภาพรงสรวไหลออกมา คนงานกลมหนงไดเสยสละโดยเสยงชวตในการผลดกนฉดนาเพอลดความรอนในระบบหลอเยนของเตาปฏกรณนวเคลยร เนองจากระบบระบายความรอนใชการไมได การเสยสละดงกลาวยงใหญกวาการเสยสละชวต เพราะการรบกมตะรงสจะมผลกระทบตอรางกายและทกขทรมาน พกลพการกอนจะเสยชวตไปในทสด แตสงคมญปนไดสรางใหคนญปนเปนคนทเหนแกสวนรวม และ

33

เสยสละโดยไมคานงถงชวตตนเองและมงทาหนาทของตนเองอยางดทสด เพอสกดกนไมใหกมตะรงสรวไหลออกไปมากขนและไปสงผลรายกระทบตอผคนสวนใหญในสงคม

เมอตองเผชญตอภยพบตธรรมชาตครงใหญ คนญปนยงคงมการรกษาวนยอยางเขมแขง ดงจะเหนไดจากภาพดานลาง เมอเกดภยพบตจากแผนดนไหวและคลนซนามทาลายบานเมอง ผคนญปนซงประสบภยกยงคงรจกหนาทตนเขาแถวตามททางการกาหนดไว เพอรอรบนาบนสนามกฬาของโรงเรยนโดยปราศจากการตนตระหนกตกใจ แลวแยงชงนาจนเกดการโกลาหลทเกดขนในหลายสงคม ซงแสดงใหเหนไดวาผคนในญปนเปนสงคมคณภาพ สงคมญปนทาใหคนญปนเปนคนไดรบการพฒนาทงรางกายและจตใจ การแสดงออก พฤตกรรมและจตใตสานกทคนญปนแตละคนถกหลอหลอมจากการเลยงด ครอบครว ชมชน สงคมและวฒนธรรมของญปน ในขณะทคนไทยยงขาดคณภาพและเหนแกตว เชน เกดนาทวมโรงงานยางพาราแหงหนงชาวบานแอบมาขโมยยางไปขาย หรอเมอเกดเหตการณรถบรรทกปลาควา แทนทจะรบเขาชวยเหลอกลบชวยกนขโมยปลาทตกหลน เหมอนกบไมมอะไรเกดขน โดยปราศจากความเหนอกเหนใจเจาของโรงงานยางพาราทเจอปญหานาทวมโรงงาน หรอเจาของปลาทตองพบอบตเหตจากรถควาแลวตองถกขโมยปลาจากชาวบานทรมเขามาแยงกนจบปลาไปหนาตาเฉย เหตการณนสะทอนความเหนแกตวของคนไทย เมอผอนตองเผชญกบความยากลาบากกไมเขาชวยเหลอ กลบแยงชงทรพยสนของผประสบภยมาเปนของตนอยางไรซงมนษยธรรม

พฤตกรรมทนาละอายใจดงกลาว แมจะเปนการกระทาของคนบางกลม แตกมผลภาพลกษณทไมดของคนไทยทเปดเผยตอสงคมโลก กระบวนการในการใหศกษาทผานมาตงแต ครอบครว ชมชน โรงเรยน และศาสนาในสงคมไทย ยงลมเหลวในการพฒนาคน คนไทยบางสวนยงเหนแกตวและขาด

34

ความเหนอกเหนใจตอผตกทกขไดยาก การพฒนาคนในสงคมไทยอาจมความเปนไปไดยากเพราะ คนไทยอพยพมาจากหลายแหงหรอหลากถนฐาน ตามประวตศาสตรระบวา คนไทยนน อพยพมาจากเทอกเขาอลไต แถบประเทศจน ยายลงมาทางทศใตและสรางอาณาจกรนานเจา อาณาจกรลานนา อาณาจกรสโขทยและอาณาจกรอยธยา ตามลาดบ แตความเปนจรงแลว การสรางเมองหรอชมชนของไทยนน เกดกวาดตอนผคนมาจากทวทกสารทศ ทาใหมความหลากหลายทางเชอชาตอนไดแก ชาวไทยเชอสายลาว ชาวไทยเชอสายมอญ ชาวไทยเชอสายเขมร ชาวไทยเชอสายจน ชาวไทยเชอสายมลาย ชาวชวา ชาวจาม ชาวเวยดนาม ชาวพมา และชาวไทยภเขาเผาตาง ๆ เชน ชาวกะเหรยง ลซอ ชาวมง สวย เปนตน ดวยการสรางบานแปลงเมองสมยกอนในการสรบและกวาดตอนผคนเขามาเพอสรางอาณาจกรขน เมออาณาจกรมความเขมแขง เจรญเตบโตและมงคงกจะดงดดใหผคนสมครใจเขามาอาศยอยและทามาหากน การทคนหลายเชอชาตเขามาอาศยอยรวมกนจานวนมาก ยอมตองมแตกตางทางวฒนธรรมและความเชอตามการตงถนฐานหรอภมลาเนาดงเดม แหลงทมาหรอถนฐานทแตกตางกนของมนษยทาใหมตหรอมมมองทมความแตกตางกน อยางไรกตามแมวาคนไทยจานวนมากมแหลงทมาหรอมาจากถนฐานทแตกตางกน แตเมอเขามาอาศยอยในแผนดนไทยกมความจาเปนจะตองปรบตวและยอมรบและรบฟงความคดเหนของผอนทอยรวมสงคมทอาจแสดงออกหรอมพฤตกรรมทแตกตาง เพอใหสามารถอยรวมกนอยางเปนสขและใหสงคมเกดความสนตสขอยางถาวร

บทท 3 การขดเกลาทางสงคม

สมตร สวรรณ

มนษย มการอยรวมกนเปนสงคมตงแต 2 คนขนไป เรยกวา สงคมมนษย ซงมนษยจะเรมเรยนรตงแตอยในครรภมารดา เมอคลอดออกมากจะตองพงพาผอนในวยเยาว ซงไมสามารถดารงชวตอยไดหากไมไดรบการเลยงด ในขณะทมนษยมความสามารถในการเรยนรโดยใชภาษาเปนสญลกษณในการตดตอความหมายหรอความเขาใจระหวางกนทงภาษาพดและภาษาเขยน ซงสตวชนดอนไมมแตดาเนนชวตดวยสญชาตญาณ อยางไรกตาม ความเปนมนษยหรอความเปนคนนน มองคประกอบ 2 สวนใหญ ๆ คอ

1. พนธกรรม 2. การขดเกลาทางสงคมหรอสงแวดลอมทางสงคม ทมา: http://www.google.co.th/ การขดเกลาทางสงคม (socialzation) คอ กระบวนการอบรมสงสอนทงทางตรงและทางออม

ใหผทเปนสมาชกของกลมไดเรยนรและรบเอาระเบยบ กฎเกณฑ ความประพฤต และคานยมตาง ๆ ทกลมไดกาหนดไวเปนระเบยบของความประพฤตและความสมพนธของสมาชกในสงคมนน (ปฬาณ ฐตวฒนา, 2548) ในขณะทราชบณฑตยสถาน (2542) ไดกลาวถง การขดเกลาทางสงคม หมายถง กระบวนการทางสงคมกบจตวทยาซงมผลทาใหบคคลมบคลกภาพตามแนวทางทสงคมตองการ เดกทเกดมาจะตองไดรบการอบรมสงสอนใหมความเปนคนโดยแทจรง สามารถอยรวมและมความสมพนธกบคนอนไดอยางราบรน

36

ความมงหมายของการขดเกลาทางสงคม การขดเกลาทางสงคมมความมงหมายทสาคญ 4 ประการ คอ 1. การปลกฝงระเบยบวนยขนพนฐาน การมระเบยบวนยถอเปนพนฐานสาคญในการดาเนน

ชวตในสงคม ถงแมจะตองฝนใจหรอไมเตมใจทากตาม ระเบยบวนยพนฐานทมนษยไดรบการอบรมสงสอนใหประพฤตปฏบตมาตงแตวยเยาว เชน การกน การนอน การขบถาย การไหว การทกทาย ความสะอาด การตรงตอเวลา การไมพดโกหก การไมลกขโมย เปนตน โดยพอแมหรอผใหญจะทาเปนแบบอยาง ดงนนถาพอแมหรอผใหญไมสามารถทาเปนแบบอยางทดได เดกกจะมพฤตกรรมทไมดโดยการเลยนแบบ ครอบครวจงเปนสถาบนแรกททาหนาทในการขดเกลามนษย

2. การปลกฝงความมงหวงในชวต ความมงหวงในชวตหรอความตองการในอนาคตมกจะไดรบการปลกฝงมาตงแตเดกตงแตครอบครว โรงเรยน หรอคนในสงคม ซงสงคมไทยผใหญมกจะปลกฝงเดก ๆ วา โตขนไปขอใหเปนคนด หรอขอใหไดรบการศกษาสง ๆ จะไดเปนเจาคนนายคน โดยยกยองอาชพขาราชการทงหมอ พยาบาล ทหาร ตารวจ หรอคร แตในปจจบนอาจมการเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกทเปนวตถนยม จงมกจะปลกฝงเรองความรารวยหรอการมเงนมทองเยอะ ๆ จะไดสขสบาย

3. การกาหนดบทบาทหนาทในสงคม มนษยจะไดรบการอบรมสงสอนใหรจกบทบาทหนาทตามวยของตนในลกษณะคอยเปนคอยไป เชน ในวยเดกจะไดรบการอบรมใหรจกรกเคารพพอแมและญาตพนอง ลกทดตองมหนาทเชอฟงพอแม ชวยเหลองานบาน เมอโตขนไปโรงเรยนกตองเชอฟงคณคร ตงใจเรยนหนงสอ รวมถงเรองการวางตวใหเหมาะสมหรอถกตองตามกาลเทศะ รวาเวลาไหนหรอสถานทไหนควรจะทาอะไร หรอรวาใครเปนเดก ใครเปนผใหญ เปนตน ครนเปนผใหญมอาชพหนาทการงานกตองทางานดวยความซอสตยสจรต รบผดชอบตอหนาทของตนเองทไดรบมอบหมายจากองคกรหรอหนวยงาน หากไมทาหนาทกจะเกดความวนวายสบสนในสงคม เชน ถาเปนตารวจกตองรกษากฎหมาย จบโจรผราย แตถาตารวจทาตวเปนโจรเองสงคมกวนวายสบสน

4. การทาใหเกดความชานาญหรอทกษะ ในอดตทความรทางวทยาศาสตรเทคโนโลยยงไมเจรญกาวหนา มนษยไดรบการอบรมสงสอนใหเกดทกษะหรอความชานาญจากบานหรอวด เชน ศลปะการตอสปองกนตว วชาอาคม สวนเดกผหญงจะไดรบการอบรมเรองการบานการเรอนจากในวง แตปจจบนโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาไดเขามาทาหนาทตรงนอยางเปนทางการ เพอทาใหมนษยเกดความชานาญหรอทกษะตาง ๆ ในการทางานหรอประกอบอาชพตามความถนดและความสนใจของตนเอง

37

องคกรทใหการขดเกลาทางสงคม

การขดเกลาทางสงคมมบทบาทตอมนษยตงแตเกดจนตาย ซงเรมตนจากครอบครว โดยมองคกรหรอสถาบนทางสงคมทสาคญ 6 หนวย คอ

1. ครอบครว เปนสถาบนแรกททาหนาทในการขดเกลามนษยตงแตแรกเกด ไดแก พอแม ซงอาจมญาตผใหญของแตละฝายเขามาเกยวของดวย เชน ป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา เปนตน ในขณะทสงคมเมองโดยเฉพาะในกรงเทพมหานคร พอแมมกจะไมมเวลาเพราะตองไปทางานทกวนอาจมพเลยงเขามาเลยงดและทาหนาทแทน เดกจงพดสาเนยงแบบคนอสานหรอคนพมาไดกอน โดยผานภาษาหรอคาพดซงพอแมหรอผใหญจะหดพดหรอเรมสอนคางาย ๆ และทสาคญ คอ การทาเปนแบบอยาง

2. โรงเรยนหรอสถาบนการศกษา เปนองคกรทเปนทางการททาหนาทขดเกลาทางสงคมตอจากครอบครว ครจงเปรยบเสมอนพอแมคนทสองททาหนาทอบรมสงสอนเดกใหมความร ความคด ความเชอและพฤตกรรมตาง ๆ ปจจบนโรงเรยนหรอสถาบนการศกษามชวงระยะเวลาในการทาหนาทยาวนานมากขนกวาเดม เรมตงแตระดบชนอนบาล อาย 2 – 3 ขวบ จนถงระดบอดมศกษา

3. วดหรอศาสนา ในสงคมไทยวดหรอศาสนาพทธมบทบาทในการขดเกลาคนไทยมาตงแตในอดต โดยเฉพาะเดกผชายทไดมโอกาสไปบวชหรอการอาศยอยในวด ซงจะไดรบการขดเกลาจากพระสงฆใหมความร รวมทงมศลธรรมจรรยามารยาทควบค กนไป ในขณะทโลกปจจบนไดมเปลยนแปลงไปมาก คนรนสมยเรมไมสนใจเขาวดหรออานหลกธรรมคาสอนของศาสนา ทาใหจตใจของมนษยแยลงไปกได

4. กลมเพอน ในชวงของการเปนวยรน กลมเพอนจะมอทธพลหรอแรงผลกดนตอตวเราอยางมาก ซงเรามกจะทาตามเพอนทงทางบวกและทางลบ เชน ความซอสตย ความยตธรรม ความกลาหาญ การหนโรงเรยน การสบบหร การดมเหลา การเทยวเตร เปนตน

5. กลมอาชพ เมอบคคลผานการศกษาจากโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาโดยเฉพาะในระดบอดมศกษากจะเรมตนประกอบอาชพตามสาขาทตนเองศกษามา ทาใหมกลมอาชพเดยวกนซงจะมลกษณะนสยใจคอหรอทศนคตในทานองเดยวกน เชน แพทย ทหาร ตารวจ วศวกร ครอาจารยทนายความ สอมวลชน เปนตน

6. สอมวลชน ในโลกปจจบนมนษยสามารถตดตอสอสารถงกนไดทวทกมมโลก ทาใหสอ ตาง ๆ มบทบาทตอชวตประจาวนของมนษยอยางมาก โดยเฉพาะอนเตอรเนต เปนแหลงทใหขอมลขาวสารเกยวกบการเคลอนไหวของเหตการณตาง ๆ ตลอดจนใหความร ความบนเทง รวมทงการบรการทางธรกจ นอกจากนยงมสออน ๆ อก เชน วทย โทรทศน หนงสอพมพ เปนตน

38

รปแบบการขดเกลาทางสงคม การขดเกลาทางสงคมในระยะวยเดก โดยไดรบการเลยงดจากครอบครวหรอพอแม อาจแบงออกเปน 3 รปแบบ ซงผลการวจยพบวา (ปฬาณ ฐตวฒนา, 2548)

1. การเลยงลกแบบเขมงวดกวดขนมาก จะสงผลใหลกจะเปนคนทพงพงคนอน ยอมแพ และยนยอมตามผอน

2. การเลยงลกแบบไมควบคมมากและมทาทอบอน (สายกลาง) จะทาใหลกมความเชอมน เปนคนคลองแคลว วองไว มความคดรเรมสรางสรรค

3. การเลยงลกแบบปลอยปะละเลยไมเปนมตร จะทาใหลกเปนคนดอ ไมยอมใหใครงาย ๆ และเปนคนกาวราว ซงจะพบไดจากประวตของเดกทเกเร การเลยงดลกโดยการใหความรกและความเอาใจใสเปนเรองสาคญมาก ๆ เพราะเปนทแรกทจะฝกเดกใหเปนคนด มระเบยบวนย มความรบผดชอบ เชน เวลาการเขานอนและตนนอน การรบประทานอาหาร การเกบของใชสวนตวใหเปนระเบยบ เปนตน สงทไมควรกระทาอยางยงในการเลยงดลก คอ การใชอารมณและความรนแรงในการลงโทษโดยขาดเหตผล ซงสามารถฝกเดกใหมเหตผลโดยใชวธการสรางเงอนไขงาย ๆ ใหเขาเลอก 2 วธ หากเขาตอบอนไหนกตามเราสามารถรบไดทงค เชน เดกกาลงดโทรทศน แตเราอยากใหเขาเลกด เรากสรางเงอนไขงาย ๆ โดยบอกวาเมอจบรายการนจะไปอาบนาหรอกนขาวกอน ไมวาเดกตอบอะไรเรากรบไดทงค นอกจากนนใหพงระลกเสมอวาการทาใหเดกกลวจะไมทาใหเกดการเรยนร เชน เดกทองศพทภาษาองกฤษไมไดแลวถกต ซงเปนวธการทไมถกตอง วธการทด คอ การพยายามอาน พด หรอเขยนบอย ๆ เขากจะจาไดเอง ผลของการขดเกลาทางสงคม

ผลของการขดเกลาทางสงคมทาใหเกดลกษณะสาคญ คอ ความเปนตวตน (self) ซงจอรจ เฮอรเบรต มด (George Herbert Mead อางใน ปฬาณ ฐตวฒนา, 2548) นกจตวทยาสงคม ชาวอเมรกน ไดกลาวไวโดยสรปไดดงน

1. มนษยเราโดยทวไปจะไมมความเปนตวตน ระบบสงคมจะเรมสรางใหบคคลเกดความเปนตวตนจากวยเดกผานพอแม และกลมเพอน

2. ความเปนตวตนจะเรมเกดจากเดกทมปฏสมพนธทางสงคม โดยเรมจากพอแม ทาใหเกดความสานกเกยวกบจตใจของตนเองในความเปนตวตน

3. ในการขดเกลาทางสงคม ปจจยทสรางความเปนตวตนทางสงคม คอ ภาษา

39

4. เมอทารกไดเตบโตขน จะเรมพฒนาความรสกวาอะไรถก อะไรผด โดยยดบคคลอนเปนเกณฑพนฐาน นนคอ บคคลเรมเขาใจวาสงคมตองการใหเขาปฏบตอยางไรและจากผลสะทอนทบคคลอนมตอตน เดกจะเรมรจกวาตวของตวคอใคร และมเอกลกษณของตว ซงในทสดเดกคนนนกถก ขดเกลาใหเรยนรวฒนธรรมของสงคม

5. ความเปนตวตนทางสงคม ไมไดหมายถง การยอมรบทกสงทกอยางโดยไมคานงถงความตองการของสงคม ประเพณ และกฎเกณฑทมอย (Me) แตบคคลยงมความตองการของตวเอง (I) ทตองการแสดงออก รเรม และการสรางสรรค

นอกจากน ซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) นกจตวทยาวเคราะห ชาวออสเตรย ไดแบงตวตนออกเปน 3 สวน หรอทเรยกวา โครงสรางบคลกภาพของบคคล คอ

1. สญชาตญาณ (id) คอ พลงทตดตวมาแตกาเนด อยในจตไรสานก มงแสวงหาความพงพอใจและเปนไปเพอตอบสนองความตองการของตนเองเทานน โดยไมคานงถงเหตผล ความถกตอง และความเหมาะสม ประกอบดวย ความตองการทางเพศและความกาวราว เปนโครงสรางเบองตนของจตใจและเปนพลงผลกดนให ego ทาในสงตาง ๆ ตามท id ตองการ

2. อตตา (ego) คอ พลงแหงการใชหลกของเหตและผลตามความเปนจรง เปนสวนของความคด สตปญญา และการรบรทเหมาะสม ซงอยในระดบจตสานกเปนสวนใหญ

3. อภอตตา (superego) คอ สวนทควบคมการแสดงออกของบคคลในดานของคณธรรม ความด ความชว ความถกผด มโนธรรม จรยธรรมทสรางโดยจตใตสานกของบคคลนน ซงเปนผลทไดรบจากการเรยนรในสงคมและวฒนธรรมนน ๆ

George Herbert Mead Sigmund Freud

40

อยางไรกตาม เมอเราเขารบการศกษากจะไดรบการขดเกลาทางสงคมทงทางตรงและทางออมจากทางสถาบนการศกษา เชน มหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดกาหนดคณสมบตทเปนตวตนของบคคล ซงเรยกวา อตลกษณของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (IDKU : Identity of Kasetsart University) คอ “สานกด มงมน สรางสรรค สามคค” โดยมความหมายดงน (มหาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2554)

สานกด (Integrity) หมายถง มจตใจทดงาม มความซอสตยสจรต มคณธรรม มจรยธรรม มงมน (Determination) หมายถง มความตงใจมน มความอดทน มความวรยะอตสาหะ

มงผลสมฤทธ ในการทางานและในการปฏบตใด ๆ สรางสรรค (Knowledge Creation) หมายถง เปนผใฝร มความขวนขวายแสวงหาความร

มความสามารถในการสรางมลคาและคณคาจากความร มการสรางนวตกรรม สามคค (Unity) หมายถง มความรวมมอรวมใจ รจกประนประนอม สามารถทางานเปนทม

และสามารถบรณาการเชอมโยงในดานตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม

บทท 4 การจดระเบยบสงคม

สมตร สวรรณ

มนษยมการอยรวมกนเปนสงคม โดยมการตดตอปฏสมพนธกนหรอมการทากจกรรมรวมกนอยตลอดเวลา ดงนนจงตองมระเบยบกฎเกณฑหรอขอตกลงรวมกน เพอใหแตละคนรวาจะประพฤตปฏบตตนอยางไรใหเหมาะสมกบสถานทหรอสถานการณนน ซงจะทาใหมนษยขจดหรอลดปญหาความขดแยงลงไดและสามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข การจดระเบยบสงคม หมายถง กฎเกณฑหรอระเบยบแบบแผนทงหลาย อนเกยวกบความสมพนธตอกนระหวางบคคลและกลม เชน ความสมพนธระหวางสาม ภรรยา และบตร ทงนเพอการดารงอยของสงคม (สดา ภรมยแกว, 2548) ในขณะทพจนานกรมศพทสงคมวทยาไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน ไดกลาววา การจดระเบยบสงคม หมายถง การจดหนวยหรอกลมของสงคมเปนสวนยอยอยางมระบบโดยคานงถงเรองเพศ อาย เครอญาต อาชพ ทรพยสน เอกสทธ อานาจสถานภาพ ฯลฯ แตละสวนยอยยอมมหนาทเกยวของสมพนธกน โดยมแบบอยาง กฎหมาย ระเบยบรวมทงประเพณ เปนแนวดาเนนหรอปฏบต องคประกอบของการจดระเบยบสงคม

1. บรรทดฐานทางสงคมหรอปทสถาน (Norms) หมายถง มาตรฐานทคนสวนใหญในสงคมหรอกลมยดถอเปนแนวทางในการปฏบต ไดแก กฎ ระเบยบ มารยาท แบบแผนความประพฤตตาง ๆ แบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1) วถประชาหรอวถชาวบาน (Folkways) หมายถง แนวทางการปฏบตของบคคลในสงคม ซงปฏบตตามความเคยชนและเปนทยอมรบในสงคม แตอาจเปลยนแปลงไปตามสภาพสงคมทเปลยนไป ผทไมปฏบตอาจจะไดรบการตเตยนหรอการนนทาจากผอน แตไมไดถกลงโทษอะไร เชน การพด การกน การทกทายดวยการไหว การแตงกาย การบวชกอนแตงงาน การอาบนาวนละ 2 ครง การลกใหคนชรานงในรถประจาทาง เปนตน

2) กฎศลธรรมหรอจารต (Morals) หมายถง ระเบยบแบบแผนทสมาชกในสงคมปฏบตโดยเครงครดมความสาคญมากกวาวถประชา มกเปนขอหามทางศาสนา เปนความรสกผดชอบชวดเขามาเกยวของ หากผใดฝาฝนจะถกสงคมประณามอยางรนแรง ทาใหเสยชอเสยง เชน การประพฤตผดในลกเมยคนอน การอยกนกนกอนแตงงาน การมความสมพนธระหวางอาจารยกบลกศษย การไมเลยงดและไมเชอฟงพอแมหรอผมพระคณ เปนตน

42

3) กฎหมาย (Laws) หมายถง กฎเกณฑหรอขอบงคบทบญญตขนเปนลายลกษณอกษรโดยองคกรทางการเมองการปกครองหรอรฐ เพอควบคมมนษยในสงคมอยางเปนทางการ ผใดฝาฝนยอมไดรบการลงโทษตามกฎหมายทระบเอาไว โดยมผทเกยวของ เรยกวา กระบวนการยตธรรม ไดแก ตารวจ อยการ ผพพากษา และกรมราชทณฑ (อายรายละเอยดในบทท 9 หวขอมนษยกบกฎหมาย)

2. สถานภาพ (Status) หมายถง ตาแหนงหรอฐานะทไดจากการเปนสมาชกของกลมหรอ

สงคม เปนสงเฉพาะบคคลทเกยวของกบผอนและสงคมสวนรวม เปนตวกาหนดวาบคคลนนมหนาทและความรบผดชอบอยางไรในสงคม ซงบคคลหนงอาจมหลายสถานภาพ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1) สถานภาพทไดมาโดยกาเนด เชน เพศ เชอชาต ถนกาเนด วงศตระกล ลกหลาน ซงในปจจบนวทยาศาสตรการแพทยมความเจรญกาวหนา เราอาจเปลยนสถานภาพบางอยางได เชน การผาตดแปลงเพศ

2) สถานภาพทไดมาโดยความสามารถหรอไดเพมเตมจากสถานภาพเดม อาจไดมาจากการศกษา การประกอบอาชพ การสมรส เชน แพทย พยาบาท ทหาร ตารวจ คร นกเรยน นสตนกศกษา นกกฬา นกรอง นกธรกจ นายกรฐมนตร ฯลฯ

3. บทบาท (Roles) หมายถง การปฏบตหนาทตามสถานภาพของตนในสงคม เชน สถานภาพเปนลกตองมบทบาทเปนลกทด ไมดอ เชอฟงคาสงสอน ยามพอแมแกเฒากตองคอยเลยงด สถานภาพเปนนกเรยนตองมบทบาทเรยนหนงสอ ขยนหมนเพยร เชอฟงคาสงสอนของคร เปนตน สถานภาพกบบทบาทจะเปนของควบคกนเสมอ แตบางครงในเวลาเดยวกนบทบาทอาจขดกนเองได ทาใหยากตอการปฏบตในบทบาทหนง เชน สถานภาพเปนตารวจ บทบาทตองจบกมโจร แตบงเอญลกของตนกลบเปนโจร คาถามคอ ตารวจคนนนจะแสดงบทบาทอยางไร ซงอาจจาแนกบทบาทไดเปน 3 แบบ คอ (สดา ภรมยแกว, 2548)

1) บทบาทในอดมคต คอ บทบาททบคคลในสงคมคาดหวงเอาไว เพอเปนแนวทางในการปฏบตตามสถานภาพนน แตอาจไมมใครปฏบตตามนนกได เชน มสถานภาพเปนคร คนในสงคมตองคาดหวงวาเปนคนด ไมดมเหลา สบบหร เลนการพนน มความรความสามารถในการสอนหนงสอ

2) บทบาททบคคลอนเขาใจหรอรบร คอ บทบาททตวเราคดเอาเองวาควรจะเปนอยางไร ทงนอาจขนอยกบประสบการณ ทศนคต ความเชอ คานยม เชน เราคดวาครคนนเปนคนดมคณธรรม แตคนอนเขาอาจรบรหรอเหนอาจอกอยางหนงกได

43

3) บทบาททแสดงออกจรง คอ การกระทาทบคคลปฏบตจรง ๆ อาจขนกบสถานการณเฉพาะหนาในขณะนนดวย ซงอาจตองแสดงบทบาทแตกตางกนออกไป เชน ครบางคนอาจดมเหลาและสบบหรเมอเขาสงคมหรออยในกลมเพอนฝง ไมไดเปนไปตามบทบาทในอดมคต สถานภาพกบบทบาท

สถานภาพและบทบาทเปนสงทมความสมพนธกน เราควรแสดงบทบาทใหเหมาะสมกบสถานภาพ ซงจะทาใหเกดประโยชนตอตวเองและสงคมโดยสวนรวม ดงน

1. ทาใหบคคลรจกฐานะของตนเองในสงคม 2. ทาใหเกดการแบงหนาทกนในกลมสมาชก 3. ทาใหบคคลมความรบผดชอบในหนาทของตน 4. ทาใหสงคมเปนระเบยบเรยบรอย

สถานภาพกบการแบงชนทางสงคม สถานภาพนอกจากจะทาใหบคคลตองประพฤตปฏบตตนตามบทบาทแลว ยงแสดงถงระดบหรอชนทางสงคมวาอยในระดบสงหรอตา มสทธทจะเรยกรองอกฝายหนง หรอมอานาจควบคมอกฝายหนงได โดยมกจดไวเปนค ๆ ตามความสมพนธทรบผดชอบตอกน เชน บดามารดากบบตร ครอาจารยกบนสต รนพกบรนนอง ตารวจกบประชาชน นายจางกบลกจาง เปนตน สถานภาพจงเปนทมาของการแบงชนทางสงคม มความเหนอกวาหรอดอยกวาในเชงอานาจ เกยรตยศ ศกดศร ทรพยสมบตและผลประโยชน ซงอานาจของผทมสถานภาพเหนอกวาเปนสงทตดมากบตาแหนง ไมไดเปนของตวบคคลใดบคลหนงโดยเฉพาะ ดงนนเมอบคคลใดเขามาดารงตาแหนงกจะมสถานภาพและอานาจตามตาแหนงนน เมอพนจากตาแหนงนนกจะหมดสถานภาพและอานาจไปโดยปรยาย เชน นายกรฐมนตร อธบด ผจดการ เปนตน การควบคมทางสงคม (Social control) การควบคมทางสงคม หมายถง วธการและกระบวนการทกลมหรอสงคมใชในการใหสมาชกของสงคมปฏบตตามทสงคมคาดหวง เพอใหเกดความสงบเรยบรอยและความมระเบยบเรยบรอย ซงม 3 วธใหญ ๆ คอ

1. การใหรางวลผปฏบตตาม เชน การยม การยกยองชมเชย การยอมรบใหเขารวมกลม การใหเงนหรอสงของ ซงบางครงการใหรางวลไมจาเปนตองเปนวตถหรอสงของเสมอไป

44

2. การลงโทษ เปนวธการควบคมทงแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ การควบคมแบบไมเปนทางการมกทาโดยครอบครว ญาตพนอง หรอชาวบาน เชน การตดญาตขาดมตร การหวเราะเยาะ การซบซบนนทา การขบไลออกจากหมบาน เปนตน การควบคมแบบเปนทางการมกทาโดยรฐ เชน การออกกฎหมาย การบงคบใชกฎหมายโดยเจาหนาทของรฐ 3. การอบรมปลกฝงจนเกดจตสานกในการควบคมตนเอง เปนวธการควบคมทางสงคมทดทสดซงเกดจากภายในจตใจของตนเอง ซงหากบคคลไดรบการอบรมสงสอนจนเกดจตสานกรวาอะไรควรไมควร รผดถกชวด ไมกระทาความผด โดยไมตองมใครมาคอยเฝาดเพอใหรางวลหรอลงโทษ หรออาจเรยกวา การมวนยในตนเอง (selfdiscipline) นนเอง รปแบบการจดระเบยบทางสงคม การจดระเบยบทางสงคม แบงออกเปน 5 แบบ ดงน

1. แบบเครอญาต คอ การถอความสมพนธของคนในครอบครวเปนหลกในการควบคมความประพฤต โดยเฉพาะในสงคมของชาวจนและสงคมไทยทยกยองนบถอผอาวโสในครอบครวหรอคนในเครอญาตใหเปนผนา ไดแก ป ยา ตา ยาย อากง อามา ลง ปา นา อา เปนตน

2. แบบนายกบบาวหรอศกดนา คอ การถอความสมพนธโดยยดถอพระคณในการเปนผรบใชทซอสตยและไดอาศยทดนของนายมาทามาหากน เชน ระบบศกดนาหรอระบบเจาขนมลนายของไทยในสมยกอน

3. แบบสถานภาพ คอ การถอความสมพนธตามกฎเกณฑทกาหนดมาโดยกาเนด รวมทงทไดมาในภายหลงดวย เชน ระบบวรรณะในสงคมอนเดย แตละคนจะถกกาหนดกฎเกณฑการใชชวตของตนและจากดขอบเขตความสมพนธทชดเจนตามสถานภาพของตน

4. แบบพนธะสญญา คอ การถอความสมพนธตามขอตกลงททงสองฝายกระทาตอกน โดยเฉพาะในสงคมอตสาหกรรมปจจบน เชน ในบรษทคนมความสมพนธกนในฐานะลกจางกบนายจางหรอมสญญาในการจางงาน

5. แบบระบบราชการ (Bureaucracy) คอ การยดถอความสมพนธแบบเปนทางการตามตาแหนงหนาททรฐเปนผกาหนดให ซง แมกซ วเบอร (Max Weber) ไดกาหนดลกษณะสาคญไว 5 ประการ ไดแก

1) การแบงงานกนทาตามหนาทและความชานาญเฉพาะดาน ซงไดผานการสรรหาและคดเลอกบคลากรดวยระบบคณธรรม

2) มลาดบชนของการบงคบบญชาตามตาแหนงหนาทอยางชดเจน 3) มระเบยบกฎเกณฑและวธปฏบตทเปนทางการ หากทาผดจะมบทลงโทษชดเจน

45

4) ไมยดถอความเปนสวนตว พวกพองหรอญาตพนอง 5) มความกาวหนาในงานตามความรความสามารถของตนเอง

แมกซ วเบอร (Max Weber)

ระบบราชการของไทย ไดเรมมการจดการบรหารราชการแผนดนแบบใหมมาตงแตในสมยรชกาลท 5 โดยแบงออกเปน 12 กระทรวง จนในปจจบนมทงหมด 19 กระทรวง และสานกนายกรฐมนตรซงมฐานะเทยบเทากระทรวง มรฐมนตรซงมาจากฝายการเมองเปนผบรหารสงสด และมขาราชการประจาปฏบตงานตามลาดบชนของการบงคบบญชา โดยมการจดโครงสรางองคกรซงเรยงลาดบจากใหญมาหาเลก คอ กระทรวง กรม กอง แผนก ฝาย เปนตน

ตวอยางการบรหารราชการแผนดนของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มการจดโครงสรางองคกรตามระบบราชการ โดยมฐานะเทยบเทากรมในสงกดกระทรวงศกษาธการ ผบรหารสงสด เรยกวาอธการบด ลาดบถดมา เรยกวา คณบดและหวหนาภาควชา นอกจากนยงมหนวยงานอน ๆ อก เร ยก วา ผ อ านวยการส านกหรอสถาบน ซ งท งหมดมาจากการสรรหาและแต ง ต ง โดย สภามหาวทยาลยเกษตรศาสตร มวาะระการดารงตาแหนง 4 ป เปนไดไมเกน 2 วาระตดตอกน สวนบคลากรท เขามาทางานตงแตวนท 1 ตลาคม พ.ศ .2542 เปนตนมา เรยกวา พนกงานมหาวทยาลย ซงไมไดมสถานภาพเปนขาราชการแลว เนองจากมแนวคดทเปลยนแปลงการบรหารมหาวทยาลยใหอยนอกระบบราชการหรอทเรยกวา มหาวทยาลยในกากบของรฐ

ในขณะทระบบราชการไทยทผานมาตองเผชญกบปญหาตาง ๆ มากมาย เรมตงแตความลาชาและความไรประสทธภาพในการทางาน การกาหนดบทบาทขององคกรไมชดเจน คาใชจายตอหนวยดาเนนการเพมขนเรอย ๆ เปนระบบศนยรวมอานาจการตดสนใจอยทสวนกลางไมสามารถสนองความตองการของประชาชนในทองถนไดอยางแทจรง อกทงยงมแนวโนมวาคนรนใหมโดยเฉพาะคนดและคนเกงไมเขาสระบบราชการ แตนยมเขาทางานในภาคเอกชนเพมขนเรอย ๆ

46

เนองจากมรายไดนอยกวาภาคเอกชนมาก ซงตางจากอดตทคนไทยเชอวา “สบพอคายงไมเทาหนงพญาเลยง” (รง แกวแดง, 2538) ดงภาพ รอยละของความนยม เอกชน ราชการ 2500 2510 2520 2530 2540 ป

ภาพแสดงความนยมของคนไทยกบระบบราชการไทย อยางไรกตาม สาหรบคนในชนบทการเปนขาราชการยงเปนทนยมใฝฝนของอกหลายครอบครว เนองจากมความมนคงสงและมสวสดการทดมากทงในเรองคารกษาพยาบาลของตนเองและครอบครว เงนบาเหนจบานาจในบนปลายของชวต รวมถงเรองเกยรตยศและศกดศร ถงแมวาเงนเดอนเรมตนจะนอยมากเมอเทยบกบบรษทเอกชนกตาม แตในระยะยาวนาจะดกวา

บทท 5 การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

ประพนธ เกยรตเผา

สงคมประเทศไทยมการเปลยนแปลงทางดานสงคมและวฒนธรรมอยตลอดมา ตงแตอดตจนถงปจจบน วฒนธรรมกบสงคมเปนของคกน ตองไปดวยกนเสมอ ถาสงคมเปลยนวฒนธรรม กเปลยน มผลเกยวเนองกน ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลง เชน การคนพบ การประดษฐ การขดแยง การแขงขนการเปลยนแปลงทางสงคม และวฒนธรรมมผลทาใหระบบ รปแบบทางสงคมและวถชวตของมนษยทงทเปนวตถและไมใชวตถเปลยนแปลง

เปนทยอมรบกนวา สรรพสงทงหลายในโลกไมมอะไรคงสภาพเดมอยชวนรนดร กลาวอกนยหนง กคอ ตองมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา จะปรากฏใหเหนเดนชดหรอไมชด เรวหรอชาเทานน และในทสดกแตกดบสลายไป อาท รถยนตเมอประกอบเสรจใหม ๆ เราซอมาใชกเปนรถยนตใหม แตพอใชไปสก 2 – 3 ป กกลายเปนรถยนตเกา และเมอใชไปนาน ๆ กเกายงขน จนในทสดกกลายเปนเศษเหลก ตนไมเมอแรกปลกกเปนตนไมเลก ๆ นาน ๆ ไปตนไมกเตบใหญขน มนษยเมอแรกเกดกพดไมได เดนไมได ครนมอาย 2 – 3 ขวบ กพดไดและเดนได และในทสดกลมตาย หมดสภาพแหงความเปนมนษย จงกลาวไดวา ไมวาจะเปนวตถหรอมใชวตถกตาม ตองมการเปลยนแปลงเสมอ สงคมมนษยกอยภายใตกฎดงกลาว คอ มการเปลยนแปลงไปตามยคสมย การเปลยนแปลงทางสงคมนน เปนปรากฏการณทมนษยสงเกตเหนได ซงอาจเปนการเปลยนแปลงอยางเชองชาไมมผลกระทบตอวถชวตของคนมากนก หรอเปนการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และมขอบเขตกวางขวาง สงผลกระทบตอวถชวตของบคคลอยางรนแรงกได ความหมายของการเปลยนแปลงทางสงคม

Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language (New Revised Edition, A.D.1994) ไดบญญตไววา “การเปลยนแปลง (Change) มความหมายตรงกบหลายคา อาทเชน Transformation หรอ Modification หรอ Alteration สวนความหมายของการเปลยนแปลงทสอดคลองมากทสดทนยามไวคอ การเปลยนแปลง หมายถง “การเปลยนรปแบบ ลกษณะ หรอเนอหาสาระอนๆ ใหแตกตางไปจากเดม หรอตางไปจากทควรจะเปน”

ศาสตราจารย พระยาอนมานราชธน (เสฐยรโกเศศ) ไดกลาวถงความหมายของสงคม ดงน มนษยทรวมกนอยเปนหมคณะ มทงหญงและชาย ตงภมลาเนาเปนหลกแหลง ณ ทใดทหนงเปนประจาเปนเวลานานตามสมควร พอจะเรยนรและปรบปรงตนเองแตละคนได และประกอบการงาน

48

เขากนไดด มความสนใจรวมกนในสงอนเปนมลฐานแหงชวต มการครองชพ ความปลอดภยทางรางกาย ความมอนามย และความมไมตรจตตอกน และมความรสกวาคนแตละคนเปนหนวยหนงของสวนรวม มนษยทรวมกนเปนหมคณะตามเงอนไขทกลาวมาน เรยกวา สงคม (วทย วศทเวทยและคณะ, 2533)

dward B Tylor นกมานษยวทยาผมชอเสยงขององกฤษ เขยนไวในหนงสอ Privatives society อธบายคาวา Culture วา “Culture as that complex whole which include knowledge, belief, art, morals, law, custom, and any capacities and habits, acquired by men as a member of society” ซงพอแปลเปนภาษาไทยไดดงน วฒนธรรม หมายถง สวนรวมทงหมดอนสลบซบซอน ซงไดแก วชาความร ความเชอ ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย ขนบธรรมเนยม และความสามารถอนใด ตลอดจนความเคยชนตางๆ ซงคนเราไดรบมาในฐานะเปนสมาชกของสงคม (ฐรวฒ เสนาคา, 2549)

จากคาสาคญของคาวา “การเปลยนแปลง” “สงคม” และ “วฒนธรรม” เมอนามารวมกนเปนประโยควา “การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม” มนกวชาการหลายทานไดใหนยาม ความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม” ไวหลายความหมาย อาทเชน จมพล หนมพานช (2538 : 126) ใหความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางสงคม” หมายถง การเปลยนแปลงทเกดขนในโครงสรางสงคม ไดแก ระเบยบแบบแผนตางๆ เชน แบบแผนความสมพนธในสงคม ตลอดจนสถานภาพและบทบาทของสมาชกในสงคม หรอการเปลยนแปลงระเบยบแบบแผนความสมพนธระหวางสมาชกในสงคม เปนการเปลยนแปลง โครงสราง หนาทหรอกระบวนการตางๆ ของความสมพนธระหวางโครงสรางและหนาทอยาง ใดอยางหนง และมกจะเปนการเปลยนแปลงทเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนงหรอสมยใดสมยหนง พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ – ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2532 : 337) ไดกาหนดความหมายของ “การเปลยนแปลงทางสงคม” หมายถง การทระบบสงคม กระบวนการแบบอยางหรอรปแบบทางสงคม เชน ระบบครอบครว ระบอบการปกครองไดเปลยนแปลงไปไมวาจะเปนดานใดกตาม การเปลยนแปลงทางสงคมนอาจเปนไปในทางกาวหนาหรอถดถอยเปนไปอยางถาวรหรอชวคราว โดยวางแผนใหเปนไปหรอเปนไปเองและทเปนประโยชนหรอใหโทษกไดทงสน

พจนานกรมศพทสงคมวทยา องกฤษ – ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2532 : 99 – 100) ไดกาหนดความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม” หมายถง การเปลยนแปลงทเกดขนในวฒนธรรมของประชาชาตหนงๆ ทงวฒนธรรมทางวตถและวฒนธรรมทไมใชวตถ แตอตราการเปลยนแปลงของวฒนธรรมสองประเภทนเปนไปไมเทากน โดยทวไปวฒนธรรมทไมใชวตถเปลยนแปลงชากวา นอกจากนนการเปลยนแปลงอาจเกดขนโดยอตโนมตหรอโดยการวางแผนกได ซง Smelser (1988 : 382 อางใน สพศวง ธรรมพนธา, 2538 : 68) ไดใหความหมายของ “การ

49

เปลยนแปลงทางวฒนธรรม” ไววา เปนการเปลยนแปลงเกยวกบความร ความเชอ และลกษณะการแสดงออกของวถชวตทวไปในสงคม ผลของการคนพบทางวทยาศาสตรทาใหเกดเทคโนโลยใหมททาใหเปลยนแปลงวถใหมมาใหผคน เชน ความกาวหนาของวชาฟสกส ทาใหเกดการผลตระบบสอสารแบบโทรเลขและโทรศพทขนใชทวโลก ทาใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมกวางขวางทวโลก เปนตน และ สรชย หวนแกว (2538) ไดใหความหมายไววา “การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม” หมายถง การเปลยนแปลงทเกดขนในดานตางๆ ทมนษยประดษฐและสรางขน และทสาคญกคอ ทาใหเกดการเปลยนแปลงในดานคานยม บรรทดฐานและระบบสญลกษณตางๆ ในสงคมนนๆ เชน การเปลยนแปลงของคานยมจากสถานภาพและบทบาทชายเปนใหญมาเปนหญงและชายเทาเทยมกน คานยมในการเลอกค คานยมในการแตงงานเปลยนแปลง เปนตน การวเคราะหสาเหตของการเปลยนแปลงทางสงคม

โลกยคปจจบนกาลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวเมอเปรยบเทยบกบโลกยคเกา การเปลยนเขาสโลกยคใหมเรมขนราวรอยกวาปมาน โดยเรมจากสงคมตะวนตกแลวแพรกระจายไปทวโลกในปจจบนมการเปลยนแปลงในโลกปรากฏขนชดเจนหลายประการ เชน ประชากรเพมขนอยางรวดเรว ขนาดของสงคมตาง ๆ โดยเฉลยใหญขน มการตงถนฐานเปนชมชนถาวรและชมชนเมองมากขน สงคมมนษยมผลกระทบตอสงแวดลอมตาง ๆ มากขน มสงประดษฐใหม ๆ เพมขนมากมาย มผลผลตทางวฒนธรรม (เชน ขาวสาร ความร และบนเทง) ผลตภณฑเพมขนมากทงชนดและปรมาณ การจดระเบยบทางสงคมมความซบซอนมากขน อกทงความไมเทาเทยมภายในสงคมและระหวางสงคมเพมขน

การเปลยนแปลง เหลานเกดขนมากนอยและเรวชาไมเทากนในแตละสงคม บางสงคมเกดการเปลยนแปลงมากจนกลายเปนสงคมทกาวหนาและเปนศนยกลางของโลกยคใหม หลายสงคมเปลยนแปลงชาหรอมการเปลยนแปลงบางดานทเปนปญหา เชน ประชากรเพมมากจนกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจ เชน จน อนเดย ในบางประเทศเนนการพฒนาดานวตถเกนไปจนเปนปญหา

ตอความสมพนธทางสงคม แนวโนมทกาลงเปนไปขณะน คอ การแพรกระจายเทคโนโลยและระบบเศรษฐกจจากสงคมท “พฒนาแลว” ไปสสงคมท “ดอยพฒนา” หรอ “กาลงพฒนา” ทวโลก หรอทเรยกวา “โลกาภวตน” นกสงคมวทยามองการเปลยนแปลงในสงคมสวนใหญรวมทง

50

สงคมไทยในปจจบนวาเปนการเปลยนแปลงจากสภาพสงคมแบบประเพณไปสสงคมแบบใหม เรยกกระบวนการเปลยนแปลงดงกลาววา “การเปลยนเปนความทนสมย” (modernization) หรอ “ภาวะทนสมย” ซงหมายถง “การเปลยนเปนแบบสงคมตะวนตก” (ดจฤด คงสวรรณ, 2555)

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของประเทศตางๆ ในปจจบนมกไมใชเรองภายในของประเทศหนงเทานนแตเปนสงทเกยวของกบระบบสงคมโลก ทครอบคลมระบบเศรษฐกจโลก การคาการเงนระหวางประเทศ และบรรษทขามชาต (Multinational corporation) ซงเปนระบบททาใหประเทศตางๆ ผกพน จนกลายเปนสงคมเดยวกนนนคอ “ระบบสงคมโลก” หลายคนมกเขาใจวา “ความทนสมย” คอ “การพฒนา” (development) แตบางคนกลบเหนวา“สงคมททนสมยอาจไมพฒนากได” ทงนขนอยกบการให คา

นยามศพททตางกน ตามทศนะของ ดจฤด คงสวรรณ (2555) ไดนาเสนอลกษณะของ “สงคมททนสมย” ในแงมมทเปนสงคมทพฒนาแลว คอ เปนสงคมอตสาหกรรม ระบบตลาดเสร และระบบการเมองมรปแบบเปนประชาธปไตย การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของ

ประเทศตาง ๆ ในปจจบนมกไมใชเรองภายในของประเทศหนงเทานนแตเปนสงทเกยวของกบระบบสงคมโลก ทครอบคลมระบบเศรษฐกจโลก การคา การเงนระหวางประเทศ และบรรษทขามชาต (Multinational corporation) ซงเปนระบบททาใหประเทศตางๆ ผกพน จนกลายเปนสงคมเดยวกนนนคอ “ระบบสงคมโลก” นอกจากนนสงคมทกาลงเปลยนแปลงไปสความทนสมยนนมกพบลกษณะบางประการทเรยกวา “ทวลกษณ” (dualism) คอมภาวะทแตกตางกนมากดารงอยควบคกน เชน ดานเศรษฐกจภาคเกษตรและภาคธรกจอตสาหกรรมทคกนแคมความไมเทาเทยมกน รายไดระหวางกลมคนภาคเกษตรกบภาคธรกจการคาอตสาหกรรม มความแตกตางกนมาก รฐบาลมกจะเอาใจใสและเออประโยชนแกนกธรกจมากกวาเกษตรกร และนกธรกจมกไดรบชยชนะเหนอเกษตรกรในการขดแยงเพอแยงทรพยากรนา ทดน ปาไม ในดานการเมองกมลกษณะสองดาน คอ ดานหนงคนเมองและชนชนกลางซงมจานวนเพมขนจะมการเคลอนไหวเรยกรองการมสวนรวมมากขน เสรภาพทางการเมองหรอระบบประชาธปไตยเปนกระแสหลกถกผลกดนใหเกดขนเพอรองรบระบบธรกจตลาดเสร แตในอกดานหนงเกษตรกรในชนบทยงคนเคยกบระบบอานาจแบบอปถมภ และวถชวตแบบประเพณ ทาใหสงคมมรปแบบของระบบการเมองแบบประชาธปไตยแตมพฤตกรรมทางการเมองแบบอปถมภ ม

51

ความขดแยงระหวางกลมผลประโยชน ฝายชนบทกบฝายคนเมอง เชน กรณการเมองในประเทศไทยซงคนชนบทกบคนเมองมความคาดหวงตอนกการเมองตางกนจงมกเกดสถานการณทเรยกวา “คนชนบทตงรฐบาลแตคนเมองลมรฐบาล” อยเสมอ

ปจจยของการเปลยนแปลง การวเคราะหถงสาเหตททาใหเกดการเปลยนแปลง แบงออกไดเปน 2 ปจจย คอ

1. ปจจยภายนอก 1.1 การหลงไหลเขามาของวฒนธรรมตะวนตก หรอวฒนธรรมสมยใหม ซงเปน

วฒนธรรมทเรยบงายไมสลบซบซอน สงผลใหเกดการเรยนรและรบวฒนธรรมตะวนตกเขามา 1.2 การเปรยบเทยบวฒนธรรมตะวนตกทไมซบซอน กบวฒนธรรมดงเดมของ

ทองถน ซงสลบซบซอน ลกซง เขาใจไดยาก สงผลใหละเลยและหลงลมวฒนธรรมดงเดม เดกยคใหมหลงลมวฒนธรรมมารยาทไทยซงเปนสงดงามไป แตกลบไปเลยนแบบวฒนธรรมตะวนตก

1.3 ความเจรญทางเทคโนโลยทเขามา เชน การพมพ วทย โทรทศน นบเปนสออนสาคญททาใหชมชนไดรบขาวสารเรองราวตางๆ เกดการเรยนร ยอมรบและปรบเปลยนวฒนธรรมทองถน โดยมงความทนสมย ไมคานงถงรากฐานวฒนธรรมและประเพณดงเดม

2. ปจจยภายใน 2.1 ความเจรญทางดานสงคมและชมชน จงหวดไดมการวางแผนโครงการดานตางๆ

ทาใหทองถนเกดความเจรญ มความสะดวกสบายในดานตาง ๆ 2.2 เมอสงคมและชมชนมการขยายตวอยางขวางขวางผคนหนไปสนใจเศรษฐกจ

มากขน เกดการแขงขนทาใหเกดการหลงลมกจกรรมดานวฒนธรรมทองถน 2.3 ความไมเขาใจในวฒนธรรมทองถนดงเดม ไมไดศกษา ทาใหยากตอการปฏบต

และขาดความกลาในการปฏบตตามวฒนธรรม รวมถงการแตงกาย ภาษาพด ขนบธรรมเนยมประเพณ ปญหาทเกดขนจากปจจยทเกดการเปลยนแปลงดานสงคมและวฒนธรรม เปนผลใหเกดปญหาทางสงคมขนหลายประการ ยกตวอยางดงตอไปน

1. ปญหายาเสพตด ตาม พ.ร.บ. ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2465 กระทรวงสาธารณสขไดประกาศเปนยาเสพตดใหโทษตามบญชทไดประกาศในราชกจจานเบกษา ประกอบดวย ยาเสพตดประเภทกดประสาท เสพเขาไปแลวทาใหเกดอาการมนงง สมองชา เชน ฝน มอรฟน เฮโรอน ยาเสพตดประเภทกระตนประสาท เสพเขาไปแลว กระตนประสาท

52

ใหออกฤทธตามยาเมอหมดฤทธทาใหรางกายเสอมโทรม เชน แอมเฟตามน ยาบา ยาอ ยาเสพตดประเภทหลอนประสาท เสพเขาไปแลวทาใหประสาทสวนทรบรผดปกตไปปรากฏเปนภาพตางๆ ทงขนาดรปราง เชน แอเสด ยาเค ยาเสพตดทออกฤทธผสมผสาน เสพนดหนอยกระตนประสาท เสพมากมอาการหลอนประสาท เชน กญชา

สาเหตของการเสพยาเสพตด เกดจากจตใจ เกดจากรางกายทเจบปวย เกดจากความคกคะนอง อยากรอยากเหน อวดด อยากทดลอง ตดเพราะยาซงมคณสมบตทาใหตด และตดเพราะสงแวดลอม อยใกลกบพวกเสพตด

ผลของยาเสพตดใหโทษ โทษรางกายและจตใจ ยาเสพตดทกกประเภทกอใหเกดความเสอมโทรมตอรางกายและจตใจ โทษตอครอบครว ทาใหเศรษฐกจในครอบครวตกตาจนถงหายนะได โทษตอสงคม เชน เกดการลกขโมย ปลนจ และโทษตอประเทศชาต มผลกระทาตอเศรษฐกจ ถวงความเจรญของประเทศ

2. ปญหาคอรรปชน (Corruption) ความหมาย ตาม Webster’s seventh New Collegiate Dictionary อธบายเกยวกบคอรรปชน คอ เปนการกระทาทขดตอความซอสตย คณธรรมความด หรอศลธรรม เปนการกระทาผดทานองคลองธรรม กฎเกณฑ หรอกฎหมาย เนองจากการใหสนบนหรอไมเหมาะสม และเปนการกระทาทถอวาไมบรสทธ หรอไมเหมาะสม

ลกษณะของคอรรปชน มของเขตกวางขวางครอบคลมการกระทาในลกษณะ เชน การแสวงหาผลประโยชนโดยใชอานาจไมชอบธรรม การจงใจ เรยกรอง บงคบ ขมข หนวงเหนยว หรอกลนแกลงเพอทจะใหมการตอบแทนการปฏบตของคนอยางตรง ๆ ฝาฝน หลกเลยง บดเบอนขอบงคบหรอระเบยบแบบแผนของทางราชการ สมยอม รเหนเปนใจ เพกเฉยการกระทาทผดกฎหมาย ปลอมแปลงหรอการกระทาใดๆ อนเปนเทจ การเลนพรรคเลนพวกในวงบรหารงานบคคล การใหสนบนแกนกการเมอง นกหนงสอพมพ และผไปใชสทธในการออกเสยงเลอกตง

สาเหตของคอรรปชน มสาเหตหลายประการ เชน แรงจงใจและโอกาส ความจาเปนทางเศรษฐกจ ความผนผวนและการเปลยนแปลงทางการเมอง สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม การบรหารงานทขาดประสทธภาพ กฎหมายมชองวางหรอมขอบกพรอง การมตาแหนงเอออานวยตอการกระทาผด ประชาชนยนยอมพรอมใจหรอความไมเขาใจของประชาชน ขาดมาตรการลงโทษการคอรรปชนอยางเดดขาด

ผลของการคอรรปชน ไดแก ทาใหชาตเสอมเสยชอเสยง เปนอปสรรคตอการพฒนา กอใหเกดความแตกแยกและความไมยตธรรมในสงคม ทาใหประชาชนขาดความศรทธาในขาราชการ ในหมขาราชการการกเกดระบบทางานแบบขอไปท การคอรรปชนกอใหเกดระบบผกขาด ทรพยากร

53

ของรฐถกนาไปใชเพอประโยชนของบคคลบางคนทคดเอาประโยชนตวเปนลาดบ การนาเอาไปเปนขออางของฝายตรงขามกบรฐบาล

3. ปญหาความยากจน (Poverty) ความยากจน คอ สภาพการดารงชวตของบคคลซงม

รายไดไมเพยงพอกบรายจาย และไมสามารถจะบาบดความตองการทงทางรางกายและจตใจ จนเปนเหตใหบคคลนนมสภาพความเปนอยตากวาระดบมาตรฐานทสงคมวางไว

สาเหตของปญหาความยากจน เชน ความไมเทาเทยมกนในความสามารถของบคคล เนองจากสงของและบรการตางๆ มมากขน ไมสามารถทางานตามปกตไดเนองจากความเจบปวยความพการทางรางกายและจตใจ, ชราภาพ ภยธรรมชาต เชน ฝนแลง นาทวม โรคระบาด ฯลฯ การวางงาน การมบตรมาก การศกษาตา ไมสามารถพฒนาอาชพของตน

ได ความเกยจคราน ไมชอบทางาน ผลของความยากจน ไดแก การเปนภาระของสงคมทจะตองใหความชวยเหลอ การพฒนา

ประเทศมความลาชา เกดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ และความไมมนคงทางสงคม เกดปญหาสงคมอนๆ ตามมาเชน ปญหาอาชญากรรม เกดปญหาแกผยากจนเองไมสามารถจะกระทาอะไรตามทตองการ

4. ปญหาการแพรกระจายของโรคเอดส เอดส มาจากคาวา “AIDS” ซงยอมาจาก Acquired Immunodeficiency Syndrome Acquired หมายถง ภาวะทเกดขนในภายหลงมไดเปนมาแตกาเนดหรอสบสายเลอดทางพนธกรรม Immuno หมายถง เกยวกบระบบภมคมกนของรางกาย Deficiency หมายถง ความบกพรอง ความเสอม หรอการขาด Syndrome หมายถง กลมอาการ ซงเปนโรคทมอาการหลายๆ อยางไมเฉพาะทระบบใดระบบหนง

ดงนน ความหมายของคาวา AIDS หรอ เอดส จงหมายถง “กลมอาการของโรคท เกดจากภมคม กนในรางกายเสอม หรอบกพรอง” ซงเกดจากเชอไวรสชนดหนงชอ HIV (Human Immunodeficiency Virus) เมอเขาสรางกายของคนแลว จะไปทาลายเซลลเมดเลอดขาวททาหนาทปองกนเชอโรค ทาใหภมคมกนโรคของคนนนเสอมหรอบกพรองจนเปนสาเหตใหรางกายของคนนนออนแอมการเจบปวยบอย รกษาไมหายปวยเปนโรคเรอรง และในทสดกจะตายดวยโรคเรอรงนน

54

ผลกระทบจากการแพรกระจายของโรคเอดส การแพรขยายของโรคเอดสซงทวความรนแรงขนเรอยๆ สงผลกระทบตอสภาพเศรษฐกจ สงคม ความมนคง และปจจยการพฒนาประเทศโดยสวนรวม ปญหาทเกดจากการแพรของโรคเอดส คอ ปญหาทางเศรษฐกจ ปญหาการละเมดสทธเดก และปญหาทางอารมณและจตใจ (http://learning.ricr.ac.th/thailife/webunit3.htm) รปแบบการเปลยนแปลงทางสงคม การเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขนนนมสาเหตทสาคญมาจากการเปลยนแปลงทเปนไปตามธรรมชาตประการหนง กบการเปลยนแปลงทเกดขนจากมนษยเปนผกระทาอกประการหนง แตในกระบวนการของการเปลยนแปลงสามารถทาใหเกดรปแบบของการเปลยนแปลง 2 แบบ ดงน 1. การเปลยนแปลงแบบเสนตรง เปนการเปลยนแปลงทางสงคมทกลาววา ทกสงคมจะมววฒนาการแบบเดยวกนตลอด โดยเปลยนแปลงจากสงคมทมความเจรญของอารยธรรมขนตาไปสสงคมทมความเจรญของอารยธรรมระดบสงขนตอไป นกวชาการทเสนอรปแบบของการเปลยนแปลงทางสงคมแบบเสนตรงไดแก ออกสต กองต เลวส เฮนร มอรแกน และคารล มารคซ เปนตน

2. การเปลยนแปลงแบบวฎจกร เปนการเปลยนแปลงทางสงคมทไมมความสมาเสมอ สงคมจะมจดเรมตน จากนนจะคอยๆ เจรญกาวหนาขนเรอย ๆ จนถงทสดกจะเสอมสลายไป คลายกบความเจรญของมนษยทเรมจากเดกทารก เตบโตเปนวยรน วยผใหญ วยชรา และในทสดกตายจากไป หรอหากเปรยบเทยบการเปลยนแปลงเปนเวลาในวนหนงๆ คอ เรมจากเชามด สวาง และมด แลวคอย ๆ กลบมาเชาใหม ซงการเปลยนแปลงแบบนเมอสงคมมความเจรญถงจดสงสดแลว กจะคอย ๆ เสอมสลายลง โดยไมไดสญหายไปแตจะมการปรบปรงและเจรญขนมาใหม เชน สงคมของกรก อยปต จน อนเดย เปนตน (http://www.huso.buu.ac.th/cai/Sociology/225101/Lesson13) ทฤษฎการเปลยนแปลงทางสงคม

ทฤษฎการเปลยนแปลงทางสงคมทมมาตงแตอดตจนถงปจจบน สามารถจาแนกและแบงกลมไดดงน

1. ทฤษฎโครงสราง – หนาทนยม (Structural & Functionalism Theory) เชอวาโครงสรางของสงคมเปนสงสาคญทสดของสงคม โครงสรางแตละสวนของสงคมจะมหนาทของตนเอง และประสานสมพนธกบโครงสรางอนๆ สงคมจงจะมดลยภาพ นกทฤษฎคนสาคญ คอ ออกสท คอมท (August Comte) เฮอรเบรท สเปนเซอร (Herbert Spencer) เอมล เดอรไคม (Emile Durkhime) โรเบรท เค เมอรตน (Robert k. Merton) และ เจฟฟรย อเลกซานเดอร (Jeffrey Alexander) นก

55

ทฤษฎเหลานไดเสนอแนวความคดและสาระสาคญของทฤษฎไวอยางนาสนใจ โดยเฉพาะ ทลคอทท พารสน (Talcott Parson) ไดเสนอแนวคดทสาคญ ดงน

1.1 แนวความคดเกยวกบองคการทางสงคม มนษยเขาไปอยในสงคมและรวมกนเปนองคการดวยความสมครใจ การตดสนใจกระทาทางสงคมของบคคลจะขนอยกบความสมพนธระหวางผกระทา (Actor) เปาหมาย (Goals) วธการทเลอกใช (Means) สถานการณทผกระทาตองเลอกวธใดวธหนง (Situational Conditions) และตวกาหนดเชงบรรทดฐาน คอ บรรทดฐานทางสงคม คานยม และความคดตางๆ ทผกระทานามาใชเพอเลอกวธการทจะใหบรรลเปาหมาย

1.2 แนวความคดเรองระบบการกระทา ระบบการกระทาเกดขนจากการทผกระทาแสดงบทบาทตามสถานภาพทดารงอย สถานภาพและบทบาทเหลาน จะประสานสมพนธกนในรปแบบของระบบตางๆ อนเปนระบบการกระทาระหวางกน (System of Interaction) ประกอบดวยผกระทาจานวนมาก ซงมสถานภาพและบทบาททรวมกน เรยกวา ระบบสงคม แตการตดสนใจในการกระทาทางสงคมของบคคลกยงคงเปนเชนเดม คอ เกยวของกบการตดสนใจเลอกวธการไปสเปาหมาย ภายใตกฎระเบยบหรอบรรทดฐานทางสงคม คานยม ความเชอ ความคดตางๆ และจะตองนาสภาพการณตางๆ เขามาพจารณาดวย ทสาคญคอระบบยอยของสงคม ความตองการจาเปนเชงหนาท แบบแผนตางๆ ของตวแปร กระบวนการทางสงคม และลกษณะทสาคญของระบบสงคม

1.3 แนวความคดเรองความจาเปนพนฐานของระบบสงคม ระบบการกระทาทางสงคมมความตองการจาเปนพนฐาน 4 ประการ คอ การบรรลเปาหมาย (Goal Attainment) การปรบตว (Adaptation) การบรณาการหรอผสมผสานสวนตางๆ เขาดวยกน (Integration) และการจดการกบความตงเครยดโดยใชกฎระเบยบตางๆ (Latency)

1.4 แนวความคดเรองลาดบขนของขาวสารในการควบคมระบบสงคม เนองจากระบบยอยของสงคมมความเกยวของสมพนธกน จงตองมลาดบขนของการควบคมขาวสาร เพอใหความสมพนธประสานกลมกลนกน โดยระบบวฒนธรรมจะควบคมขาวสารของระบบสงคม ระบบสงคมจะควบคมระบบขาวสารของระบบบคลกภาพ ระบบบคลกภาพจะควบคมขาวสารของระบบอนทรย ตามลาดบ

1.5 แนวความคดเรองสอกลางการแลกเปลยน (Generalized Symbolic Media of Exchange) ระบบยอยของระบบสงคมจะมความสมพนธทงภายในระบบและระหวางระบบโดยมขาวสารเปนสอสญลกษณกลางในการแลกเปลยน ซงกระทาไดหลายแนวทาง เชน

1.5.1 การแลกเปลยนระหวางระบบโดยใชสอเปนสญลกษณ เชน อานาจ อทธพล และความผกพน

1.5.2 การแลกเปลยนภายในระบบใดระบบหนง มลกษณะเชนเดยวกบการแลกเปลยนระหวางระบบ

56

1.5.3 การแลกเปลยนหนาทเฉพาะของแตละระบบ เชน การปรบตว การบรรลเปาหมาย จะเปนตวกาหนดสอกลางทจะใชในระบบหรอระหวางระบบ

1.6 แนวความคดเรองการเปลยนแปลงทางสงคม การเปลยนแปลงทางสงคมเกดจากกระบวนการความสมพนธเกยวกบขาวสาร พลงงานภายในระบบ และพลงงานระหวางระบบตางๆ ถาหากมขาวสารและพลงงานมากเกนไป จะทาใหมขาวสารหรอพลงงานเปนผลออกของระบบมากเกนไป ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมขน เชน ถาคนในสงคมมเหตจงใจมากจะทางานหรอแสดงบทบาทมาก และอาจทาใหตนเองเกดการจดระเบยบ บทบาท บรรทดฐาน และระบบคานยมของสงคมใหม แตถาหากมขาวสารหรอพลงงานนอยเกนไป เชน ถาคนในสงคมมคานยมขดแยงกน จะทาใหเกดการขดแยงทางบรรทดฐานหรอเกดการเสยระเบยบขน กจะสงผลตอระบบบคลกภาพและระบบอนทรย ดงนน การควบคมขาวสาร จงเปนทงแหลงทจะทาใหเกดดลยภาพและเกดการเปลยนแปลงในสงคมขนได การเปลยนแปลงทางสงคมควรเปนแบบววฒนาการ เพราะเหตผลทสาคญคอ

1.6.1 ทาใหเกดการจาแนกความแตกตางระหวางระบบยอยของสงคม 1.6.2 ทาใหเกดการจาแนกความแตกตางในแตละระบบยอยของสงคม 1.6.3 ทาใหเกดการเรงในเรองบรณาการของสงคม เกดหนวยหรอโครงสรางดาน

บรณาการใหมๆ 1.6.4 ทาใหระบบยอยของสงคมสามารถดารงอยได

ทฤษฎโครงสราง – หนาทนยม ทกลาวมาแลว สรปสาระสาคญไดวา สงคมจะประกอบดวยโครงสรางทเปนระบบยอยๆ หลายระบบ แตละระบบจะมหนาทของตนเองแตกตางกนออกไป ซงทาหนาททตางกนนจะกอใหเกดความสมดลในสงคมนนๆ แตถาโครงสรางทเปนระบบยอยๆ ใดเกดความบกพรองในการปฏบตหนาท จะทาใหสงคมนนขาดความสมดล ระบบยอยทงหมดกจะตองปรบตวเขาหากนใหม เพอใหเกดความสมดลดงเดม ทาใหสงคมมการเคลอนไหว เปลยนแปลง และปรบตวอยเสมอ การปรบตวนเปนการใชวธการตางๆ เพอควบคมสงคม

2. ทฤษฎความขดแยง (Conflict Theory) เปนทฤษฎหลกของสงคมวทยา ซงเปนทยอมรบกนอยางแพรหลายเชนเดยวกบทฤษฎโครงสราง – หนาทนยม นกทฤษฎคนสาคญ คอ โสเครตส (Socratis) อมมานเอล คานท (Immanuel Kant) เฟรดรช เฮเกล (Friedrich Hegel) ลดวก เฟอรบค (Ludwig Feuerbach) คารล มารกซ (Karl Marx) จอรจ ซมเมล (George Simmel) เลวส โคเซอร (Lewis Coser) และ ราลฟ ดาหเรนดอรฟ (Ralf Dahrendorf)

โสเครตส (Socratis) นกปราชญชาวกรกโบราณ ไดใชความขดแยงดวยการถามตอบหรอวาทศลป เพอแสวงหาความรทถกตองและสมเหตสมผลมากกวาเดม เปนความขดแยงในทางความร และความคดเหนของบคคลสองฝาย คอ ผถามกบผตอบ ผถามจะถามจนผตอบไมสามารถโตแยงได

57

และยอมจานน จงจะบอกคาตอบทถกตองให ความขดแยงแบบนเรยกวา ความขดแยงแบบสมเหตสมผลมากกวาเดม (Logical Consistency) ซงเปนวธการทโสเครตสใชสอนในสมยนน โสเครตสนบวาเปนนกปราชญของทฤษฎความขดแยงในยคแรกๆ

อมมานเอล คานท (Immanuel Kant) (ค.ศ. 1724 – 1804) นกทฤษฎความขดแยงชาวเยอรมน ไดเสนอทฤษฎความขดแยงอกครงหนงหลงจากทถกละเลยมานาน มสาระสาคญ คอ ความขดแยง (Dialectic) ของมนษยเรมจาก “ขอเสนอเบองตน” (Thesis) แลวม “ขอขดแยง” (Antithesis) มนษยแตละคนจะมความขดแยงธรรมชาต (Natural Dialectics) คอ ความขดแยงในจตใจ ซงประกอบดวยภาวะสาคญ 2 สวน คอ

1. ภาวะทคลายพระผเปนเจา (Homo Noumenon) คอ ความดงาม ความบรสทธ หรอระบบคณธรรมสงสดทยอมรบกนโดยทวไป

2. ภาวะทเปนมนษยธรรมดา (Homo Phenomenon) คอ ภาวะอนแทจรงของมนษยทมความเหนแกตว การละเมดศลธรรมตางๆ เอารดเอาเปรยบผอน ซงเปนภาวะทไมพงประสงค

มนษยแตละคนจะพยายามบงคบตนเอง เพอไปสภาวะอนคลายคลงกบพระผเปนเจา แตในขณะเดยวกนกถกบงการดวยความรสก อารมณ ความตองการตางๆ ทเปนภาวะมนษยธรรมดา จงทาใหมนษยแตละคนมความขดแยงในจตใจเหมอนกบเกดสงครามอยตลอดเวลา ความขดแยงดงกลาวนจะนามนษยไปสความกาวหนา คอ มศลธรรมเพมขนเสมอ แตไมสามารถทจะกาวหนาไปถงภาวะอนสมบรณของพระเจาได ความขดแยงจงจะยงคงมอยในตวมนษยตลอดไปไมมวนหมดสน

เฟรดรช เฮเกล (Friedrich Hegel) (ค.ศ. 1770 – 1831) นกทฤษฎความขดแยงชาวเยอรมน มความคดเหนแตกตางไปจาก อมมานเอล คานท บางประการ โดยเสนอวาภาวะของพระผเปนเจาไมใชความดงาม ความบรสทธ หรอระบบคณธรรมอนสงสด แตเปนภาวะของความเปนอยทสมบรณแบบและไมมทสนสด โดยมธรรมชาตเปนเจาในดานอาณาเขต ประวตศาสตร คอ พระผเปนเจาในดานพฒนาการทางเวลา ดงนน พระผเปนเจากบโลกจงเปนสงเดยวกน เรยกวา “โลกตน” (World-Self) ความขดแยงเปนความขดแยงระหวางรฐจะเกดขนเมอผปกครองรฐบางรฐพยายามจะครอบครองและควบคมรฐอนๆ ไวทงโลก จงเกดสงครามระหวางรฐขน ความขดแยงนเรยกวา “ความขดแยงทางประวตศาสตร” (Historical Conflict) ความขดแยงมลกษณะเปน 3 เสา คอ

1. ขอเสนอ ไดแก การทมรฐหนงซงมอสระ มขนบธรรมเนยมประเพณเปนของตนเองแตกตางออกไปจากรฐอนๆ พยายามครอบครองรฐอนๆ

2. ขอขดแยง ไดแก การเกดสงครามระหวางรฐตางๆ ขน 3. ขอประสาน (Synthesis) ไดแก การทสงครามระหวางรฐสนสดลง โดยมรฐใดรฐหนง

เปนผชนะสามารถยตความขดแยงได ภาวะของพระผเปนเจาทแทจรงจงไดแกการทโลกทงโลกมเพยงรฐเดยว ไมมความแตกตางกน ไมมความขดแยงอกตอไป

58

ลดวก เฟอรบค (Ludwig Feuerbach) (ค.ศ. 1804 – 1872) นกทฤษฎความขดแยงชาวเยอรมน เปนนกทฤษฎคนแรกทเสนอวาพระเจาไมมในโลก พระเจาเปนเพยงความคดเพอฝน เปนสงทไรเหตผล เพราะความจรงแลวมนษยเปนผสรางพระเจา ไมใช พระเจาเปนผสรางมนษย ความขดแยงจงไมไดเกดจากภาวะขดแยงกนระหวางมนษยกบพระผเปนเจา แตเปนความขดแยงระหวางมนษยดวยกนเอง โดยโลกมนษยนนเปนโลกแหงวตถ มนษยแตละคนมความเหนแกตว พยายามครอบครองวตถตางๆ ไวใหมากทสด มนษยจงไดรบวตถไมมากเทาทควร ทาใหเกดความขดแยง เรยกวา ความขดแยงทางวตถ (Material Dialectic) ความขดแยงดงกลาวจะยตลงไดดวยการเปนมนษยแหงชมชน (Communist) คอ สงคมหรอชมชนทไมมกรรมสทธครอบครองวตถ ไมมการเหนแกตว มการแบงปนวตถใชรวมกนโดยกรรมสทธทกอยางเปนของสงคม

คารล มารกซ (Karl Marx) (ค.ศ. 1818 – 1883) นกทฤษฎความขดแยงชาวเยอรมน เปนนกทฤษฎความขดแยงคนสาคญทสด สาระสาคญของทฤษฎคอเขาปฏเสธศาสนาทปลกฝงในเรองของพระเจา เพราะทาใหมนษยหางไกลจากความเปนตนเอง ความขดแยงเกดขนเนองจากความเปนวตถนยม โดยเศรษฐกจเปนสงสาคญทสดในการเปลยนแปลงหรอกาหนดโครงสรางของสงคม (Economic Determinism) การจดระเบยบทางเศรษฐกจจะกาหนดการจดระเบยบทางสงคม โครงสรางชนชน การจดระเบยบของสถาบนตางๆ คานยม ความเชอ ศาสนา และระบบความคดตางๆ เปนพลงทกอใหเกดการปฏวตหรอขดแยงทางชนชนในสงคมขน

โครงสรางของสงคมแบงออกเปน 2 สวน คอ 1. โครงสรางสวนบน (Superstructure) ไดแก สถาบนทางสงคมตางๆ เชน กฎหมาย

ศาสนา ปรชญา ความเชอ อดมการณ คานยม ศลปะ เปนตน มหนาท 2 ประการ คอ 1.1 สรางความชอบธรรมในกฎหมาย จรยธรรม ซงพวกชนชนผปกครองไดบญญตไว

เพอผลประโยชนในกลมของตน 1.2 เปนเครองมอของชนชนผปกครอง เพอรกษาสถานภาพและบทบาททเหนอกวา

เอาไว 2. โครงสรางสวนลาง (Substructure) เปนรากฐานทางเศรษฐกจ ไดแก พลงการผลต

ทรพยากร เทคโนโลย เปนตน โครงสรางสวนลางนจะเปนตวกาหนดโครงสรางสวนบนอกทหนง และถอวาเปนรปแบบของการผลต (Mode of Production) ซงม 2 สวน คอ

2.1 พลงการผลต (Productive Forces) ไดแก ทรพยากร วตถดบ เทคโนโลย ทนามาใชในการผลต เปนตน

2.2 ความสมพนธของการผลต (Productive Relation) คอ การทบคคลหรอกลมคนมความสมพนธกนในเรองพลงการผลต ซงจะทาใหเกดชนชนในสงคมขน 2 ชนชน คอ

59

2.2.1 เจาของปจจยการผลต ซงมเพยงจานวนนอย แตไดประโยชนมาก 2.2.2 ผไมไดเปนเจาของปจจยในการผลต ซงมเปนจานวนมากแตไดรบประโยชน

จากการผลตนอย (สมศกด ศรสนตสข, 2536) 3. ทฤษฎววฒนาการ (Evolutionary theory) เปนแนวความคดทไดรบอทธพลจากทฤษฎ

ววฒนาการทางชวภาพของชารลส ดารวน (Charles Darwin) โดยนกสงคมวทยาในกลมทฤษฎววฒนาการเสนอวา การเปลยนแปลงของสงคมเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงอยางเปนขนตอนตามลาดบ โดยมการเปลยนแปลงจากขนหนงไปสอกขนหนงในลกษณะทมการพฒนาและกาวหนากวาขนทผานมา มการเปลยนแปลงจากสงคมทมรปแบบเรยบงายไปสรปแบบทสลบซบซอนมากขน และมความเจรญกาวหนาไปเรอย ๆ จนเกดเปนสงคมทมความสมบรณ ตวอยางของนกสงคมวทยาทสรางทฤษฎการเปลยนแปลงทางสงคมโดยใชแนวความคดววฒนาการ มดงน

ออกสต กองต (Auguste Comte) เสนอวา สงคมมนษยมพฒนาการและการเปลยนแปลงดานความร (Knowledge) ผาน 3 ขนตอน ตามลาดบ คอ จากขนเทววทยา (Theological stage) ไปสขนอภปรชญา (Metaphysical stage) และไปสขนวทยาศาสตร (Positivistic stage)

ลวอส เฮนร มอรแกน (Lewis Henry Morgan) เสนอวา สงคมจะมขนของการพฒนา 3 ขนคอ จากสงคมคนปา (Savage) ไปสสงคมอนาอารยชน (Barbarian) และไปสสงคมอารยะธรรม (Civilized)

เฮอรเบรต สเปนเซอร (Herbert Spencer) เสนอวา ววฒนาการของสงคมมนษยเปนแบบสายเดยว (Unilinear) ททกสงทกอยางในจกรวาลมจดกาเนดมาจากแหลงเดยวกนดวยและมารวมตวกนดวยกระบวนการสงเคราะห (Synthesis) ทาใหเกดพฒนาการทกาวหนาขนและซบซอนมากขน การพฒนาของสงคมจะมววฒนาการเปนไปตามกฎของธรรมชาต กลาวคอ มนษยทมความสามารถในการปรบตวใหเขากบสภาวะแวดลอมใหม ๆ ไดเปนอยางดจะมชวตอยรอดตลอดไป และนาไปสการพฒนาทดขนตอไป

เฟอรดนาน ทอยนย (Ferdinand Tonnies) เสนอวา สงคมจะมการเปลยนแปลงจากสงคมแบบ Gemeinschaft ไปสสงคมแบบ Gesellschaft โรเบรต เรดฟวด (Robert Redfield) เสนอวา การเปลยนแปลงของสงคมจะเรมจากสภาพของสงคมชาวบาน (Folk) เปลยนแปลงไปสสงคมแบบเมอง (Urban) ตอมาแนวความคดในการสรางทฤษฎการเปลยนแปลงทางสงคมแบบสายเดยว (Unilinear) ทเสนอวา การเปลยนแปลงทางสงคมตองเปลยนผานแตละขนทกาหนดไว ไดรบการโตแยงวา การเปลยนแปลงทางสงคม นาจะมววฒนาการแบบหลายสาย (Multilinear) เพราะแตละสงคมมจดกาเนดทแตกตางกน มรปแบบของสงคมทแตกตางกน หรอแมวาสงคมทมรปแบบทเหมอนกนแตอาจจะมสาเหตของการเปลยนแปลงทแตกตางกนกเปนได

60

4. ทฤษฏภาวะทนสมย (Modernization Theory) ลกษณะทสาคญของสงคมทเปลยนแปลงไปสความทนสมยประกอบดวย (พชรนทร สรสนทร, 2547) การเปลยนแปลงวถการดาเนนชวตและเทคโนโลยในการดารงชวตจากแบบเรยบงายในสงคมจารต ไปสการดารงชวตทอาศยความรและเทคโนโลยระดบสง มความเปนวทยาศาสตรมากขน การเปลยนแปลงระบบการผลตจากเกษตรกรรมแบบยงชพ หรอการทาการเกษตรในทดนแปลงเลกเพอบรโภคในครวเรอน เปนการผลตขนาดใหญเพอขาย มการจางแรงงานภายนอกครอบครวหรอชมชนแทนการใชแรงงานในครอบครว มระบบอตสาหกรรมในโรงงานและการใชเครองจกรกลเพมมากขน วถชวตของคนเปลยนแปลงจากความสมพนธแบบไมเปนทางการเปนแบบเปนทางการ เกดเมองเพมขนและมการขยายตวของสงคมเมอง มการสรางโครงสรางพนฐาน เชน ถนน สาธารณปโภค โรงเรยน โรงพยาบาล เกดชนชนกลางและผประกอบการ (Entrepreneur) เพมขน มการเปลยนแปลงระบบความเชอของคนจากอานาจเหนอธรรมชาต ครอบครวและชมชนนยม เปนความคดเชงเหตผล ปจเจกชนนยมและวตถนยม โครงสรางของครอบครวเปลยนแปลงจากครอบครวขยายเปนครอบครวเดยว สถาบนทางสงคมตางๆมความสลบซบซอนเพมมากขน และมการจดระเบยบทางสงคมใชกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทเปนลายลกษณอกษรมากขนแทนทบรรทดฐานและวถประชาทใชกนในสงคมจารต

แนวคดทฤษฎภาวะทนสมยแบงสงคมออกเปน 2 รปแบบ ไดแก สงคมประเพณทดอยพฒนากบสงคมทนสมยทพฒนาแลว ดงนนการพฒนาจงเปนกระบวนการสรางความทนสมย (Modernization) เปนการเปลยนแปลงในลกษณะทางเดยว และเปลยนอยางคอยเปนคอยไป เพอใหระบบตางๆ ในสงคมมโอกาสไดปรบตวไปพรอมกบการรกษาสมดลยภาพ (equilibrium ) และความมนคง (stability) ของสงคมซงรปจาลองของการพฒนา (Development Models) กคอรปแบบของสงคมเมองททนสมย และพงประเดนไปทเปาหมายแรกของการพฒนานนคอ ความเจรญทางเศรษฐกจ ( Development equates economic growth) โดยใชดชนชวดทสาคญของการพฒนา (Development Indicators ) นนกคอ รายไดประชาชาตนนเอง สงคมมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาแต เฉพาะการเปลยนแปลงทดขน (Change for the better ) เทานนจงจะเรยกวา การพฒนา ซงตองเกดมาจากการวางแผน และการกาหนดทศทางการเปลยนทพงประสงค และตองสอดคลองกบคานยมของสงคมดวย การพฒนาเศรษฐกจจะเกดขนไดตองอาศย กระบวนการสรางความทนสมย (Modernization Process) โดยมงสรางการเปลยนแปลงใหเกดขนสองระดบ คอระดบสงคมและระดบบคคลการพฒนาไปสความทนสมยนน อาจกลาวไดวามทงขอดและขอเสย ประเทศดอยพฒนาทงหลายทไดรบอทธพลจากการแผขยายอานาจของประเทศตะวนตก เกดการเปลยนแปลงจากสงคมเกษตรกรรมไปสสงคมอตสาหกรรม มการพฒนาโครงสรางพนฐานอยางรวดเรว เชนถนน สาธารณปโภคตางๆ โรงพยาบาล และโรงเรยน การเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวนไมสอดคลองกบขนบธรรมเนยม วฒนธรรม และลกษณะทางกายภาพของทองถน ปญหาท

61

ตามมาคอความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต การใชทรพยากรธรรมชาตอยางฟมเฟอยและไมเหนคณคา การเกดมลภาวะ ปญหาทางเศรษฐกจและปญหาสงคมตางๆ อกมากมาย

โดยสรป กระบวนการสรางความทนสมย (Modernization Process) มลกษณะดงตอไปน (ชนตา รกษพลเมอง : 2545 ) เปนกระบวนการเปลยนแปลงเชงปฏรป (Revolutionary Process) ของววฒนาการทางสงคม เปนกระบวนการทสลบซบซอน (Complex Process) เปนกระบวนการทเปนระบบ (Systemic Process) เปนกระบวนการในระดบโลก (Global Process) เปนกระบวนการทใชเวลายาวนาน (Lengthy Process) เปนกระบวนการทมขนตอน (Phased Process) เปนกระบวนการสรางความเปนเอกพนธ (Homogenizing Process) เปนกระบวนการทไมยอนกลบ (Irreversible Process) และเปนกระบวนการกาวหนา (Progressive Process)

บทท 6 มนษยกบสงแวดลอม

ณฐฐญา จตรฉา เมอโลกทเราอยในปจจบน กาลงสงสญญาณเตอนภยเกยวกบสงแวดลอมททวโลกกาลงเผชญ

อย โดยเฉพาะปญหาความเสอมโทรมของสภาพแวดลอม ความแปรปรวนของสภาพดนฟาอากาศ การปนเปอนของมลพษ ทงในนา ในดน และในอากาศ รวมทงอณหภมของโลกรอนขน ซงนบวนจะเปนปญหาทกาลงเขาสภาวะวกฤตและสงผลกระทบตอมวลมนษยชาต เมอมนษยเราตองดารงชวตโดยพงพาอาศยสงแวดลอม และเมอสงแวดลอมมแนวโนมทจะเกดปญหา ซงแนนอนเมอปญหาเกดขนกบสงแวดลอม มนษยเรากยอมไดรบผลโดยตรงอยางหลกเลยงไมได ผเขยนจงนาเสนอขอมลเพอใหเขาใจเกยวกบสงแวดลอม ความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม มนษยกบปญหาสงแวดลอม รวมทงมาตรการทางดานสงแวดลอมและการรวมมอในสงคมโลก ความหมายและประเภทของสงแวดลอม ในมมมองของนกวชาการไดใหความหมายของสงแวดลอมไวดงน สงแวดลอม หมายความวา สงตาง ๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพทอยรอบตวมนษยซงเกดขนโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดทาขน (พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535:1)

สงแวดลอม หมายถง สงทมอยรอบ ๆ ตวมนษยเปนแหลงกอเกดสงมชวตและเปนปจจยสาคญในการกาหนดลกษณะของการดารงชวตและคณภาพชวตของมนษยอกดวย (วรนช อษณกร, 2547: 2)

สงแวดลอม หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวเรา ทงสงทมชวต สงไมมชวต เหนไดดวยตาเปลา และไมสามารถเหนไดดวยตาเปลา รวมทงสงทเกดขนโดยธรรมชาต และสงทมนษยเปนผสรางขน หรออาจจะกลาวไดวา สงแวดลอมจะประกอบดวยทรพยากรธรรมชาต และทรพยากรทมนษยสรางขนในชวงเวลาหนง เพอสนองความตองการของมนษยนนเอง (สารานกรมไทยสาหรบเยาวชนฯ เลมท 19) สงแวดลอม หมายถง สงทอยรอบตวมนษยอาจเกดขนเองตามธรรมชาตหรอมนษยสรางขน มชวต หรอไมมชวต มรปธรรมหรอนามธรรมและมความเหมาะสมหรออาจไมเหมาะสมกได เชน แสงแดด แมนา ถนน บานเรอน โบราณสถาน ประเพณและวฒนธรรมเปนตน (สวสด โนนสง, 2546 : 1)

63

จากความหมายของสงแวดลอมทกลาวไวขางตนสรปไดวา สงแวดลอม หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตวเราทงทเกดขนตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน ซงเราสามารถจาแนกประเภทของสงแวดลอมไดเปน 2 ประเภท ไดแก 1. สงแวดลอมทเกดขนเองโดยธรรมชาต (natural environment) หมายถงทกสงทกอยางทอยรอบตวมนษยและเปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาต สงแวดลอมทเกดขนเองตามธรรมชาต ซงแบงออกเปน 2 ลกษณะ

1.1 สงแวดลอมทมชวต (biotic environment) เปนสงแวดลอมทใชระยะเวลาสนๆ ในการเกด เปนสงแวดลอมทสามารถเพมจานวนขนมาทดแทนใหมได แตเปนสงแวดลอมทสญสนไปได หากมนษยเราทาใหธรรมชาตเสยสมดล ไดแกปาไม สตวปา ทงหญา สตวนา เปนตน

1.2 สงแวดลอมทไมมชวต (abiotic environment) เปนสงแวดลอมทธรรมชาตสรางขนมา ไดแก แรธาต ดน หน นา อากาศ ความรอน แสงสวาง เปนตน

2. สงแวดลอมทมนษยสรางขน (man-made environment) สงแวดลอมประเภทน

เปนสงแวดลอมทมนษยสรางขนเพอสนองความตองการของตนเองหรออาจสรางขนดวยเหตจาเปน สามารถแบงยอยออกเปน 2 ลกษณะ

2.1 สงแวดลอมทางกายภาพ (physical environment) เปนสงแวดลอมทมองเหนได จบตองได เปนสงทมนษยสรางขนเพออานวยความสะดวกในการมชวตอย บางสงทมนษยสรางกเปนไปเพอสนองความตองการขนพนฐานของการดารงชวต ไดแก ปจจยส อนหมายถง อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค แตบางสงกสรางเพอสนองความตองการอนไรขอบเขตของตนเอง ซงถอไดวาเปนการสรางทเกนความจาเปน อนจะนาความเสยหายมาสสงแวดลอมและชวตมนษยเองได

2.2 สงแวดลอมทางสงคม (social environment) เปนสงแวดลอมทมลกษณะเปนนามธรรม มนษยสรางขนเพอความเปนระเบยบเรยบรอยของการอยรวมกนในสงคม เชนกฎหมาย ประเพณ ระเบยบ ขอบงคบ เปนตน บางสงอาจสรางขนเพอเปนเครองยดเหนยวทางจตใจ เชน ศาสนา ความเชอ พธกรรม เปนตน

ความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม

ความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอม จะเหนไดวา มนษยนนเปนสวนหนงของสงแวดลอม และมนษยไมอาจแยกตวเปนอสระจากสงแวดลอมได ในเมอมนษยมความผกพนกบสงแวดลอมอยางแนบแนนเชนน มนษยจงไมอาจปฏเสธภาระความรบผดชอบตอการพทกษรกษา

64

สภาพแวดลอมทดใหคงอยตลอดไป เพอความอยรอดของตวมนษยเอง ซง จรากรณ คชเสน (2553:92-95) ไดวเคราะหความสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมไวดงน

1. ความสมพนธกบสงแวดลอมตามธรรมชาตทมชวต ในขณะทความสมพนธระหวางสงมชวตตาง ๆ ดวยกนเองตามธรรมชาตนนไดผานกระบวนการ ววฒนาการททาใหผลลพธของความสมพนธทงหมดทปรากฏนนเปนไปเพอความปกตและตอเนองของธรรมชาต แตในกรณมนษยสงมชวตตาง ๆ ถกจดเปนทรพยากรหรอฐานทรพยากรทมนษยสามารถกอบโกยใชประโยชนไดโดยไมคานงวามนษยมสทธทาเชนนนไดหรอไม

2. ความสมพนธกบสงแวดลอมตามธรรมชาตทไมมชวตบางปจจย เชนกาซออกซเจน นาหรอพลงงานซงมนษยไดใชประโยชนอยางเตมทโดยไมสนใจวาผลกระทบจากการกระทาของมนษยจะเปนอยางไร แตในทสดมนษยกคอผทไดรบผลกระทบเหลานน

3. ความสมพนธกบสงแวดลอมทมนษยสรางขน ซงในการสรางสงแวดลอมเฉพาะของมนษยขนมากเพอเปนการปรบสงแวดลอมตามธรรมชาตใหอยในชวงทมนษยสามารถทนทานไดและดารงชวตอยตามปกต นอกจากนมนษยยงสรางกลไกหรอระบบกลไก อนไดแกระบบสงคม เศรษฐกจ การเมอง และเทคโนโลยในการแบงสรร ปนสวนทรพยากรในระหวางมนษยดวยกนเอง

มนษยกบปญหาสงแวดลอม ปจจบนปญหาสงแวดลอมนบวนจะยงทวความรนแรงมากยงขน โดยมสาเหตมาจากจานวนมนษยทเพมขน รวมถงใชประโยชนจากสงแวดลอมอยางขาดความตระหนก ดงจะเหนไดจากสถตจานวนประชากรโลก ในป 2555 ไดเพมสงกวา 7 พนลานคน โดยอตราเตบโตของจานวนประชากรโลกในปจจบนอยทประมาณ 1.2% ตอป กองทนประชากรแหงสหประชาชาต (UNFPA) ไดคาดการณวา จานวนประชากรโลกจะแตะหนงหมนลานคนในป ค.ศ. 2626 หรอในอก 70 ปขางหนา จากจานวนประชากรโลกในป 2555 จะเหนไดวา จนยงคงครองแชมปประเทศทมประชากรมากเปนอนดบ 1 ของโลก ดวยจานวน 1,350 ลานคน ตามมาดวยอนเดย มจานวน 1,260 ลานคน ทงสองประเทศนมประชากรมากถง 1 ใน 3 ของจานวนประชากรโลก และในอก 40 ปขางหนา คอ ในป 2593 อนเดยจะกลายเปนประเทศทมประชากรมากทสดในโลกแซงหนาจนอนเนองมาจากนโยบายการมลกคนเดยวของรฐบาล (จดหมายขาวประชากรและการพฒนา, 2556:11) สาหรบประเทศไทย ในป 2553 จากการสามโนประชากร พบวามจานวนประชากร ทงสน 65.4 ลานคน (สานกงานสถตแหงชาต, 2555:16) จากจานวนประชากรทเพมมากขนสงผลใหเกดปญหาตามมา ซงแนวทางในการลดสภาพปญหา ทกคนตองใหความสนใจและตระหนกถงการชวยกน

65

ดแลสงแวดลอมรวมทงตองอาศยความรวมมอกนของทกฝายในการทจะปองกนและแกไข ในทนผเขยนจะนาเสนอปญหามลพษสงแวดลอม ทงของประเทศไทยและทวโลก สถานการณมลพษสงแวดลอมของประเทศไทย ในป 2555 กรมควบคมมลพษ สรปสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2555 โดยแบงเปนสถานการณทสาคญ 3 ดาน คอ ดานอากาศ ดานนา และขยะ โดยในอากาศพบฝนละอองขนาดเลก (PM10) ยงเปนปญหา ดานคณภาพนาผวดนยงด แตนาทะเลคณภาพแยลงกวาปทแลว สวนปรมาณขยะลดลงจากป 2554 ทมอทกภย อยท 43,000 ตนตอวน

จากการตรวจวดสารมลพษทางอากาศ 5 ชนด ไดแก ซลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด โอโซน และฝน สรปวา คณภาพอากาศในภาพรวมของประเทศไทยยงมปญหาเรองฝนละอองขนาดเลก ไม เกน 10 ไมครอน (PM10) โดยมคาเฉลยรายป และคาเฉลย 24 ชวโมงสงสด เทากบ 42 และ 142 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร (มคก./ลบ.ม.) เพมขนเมอเทยบกบป 2554 (39 และ 113 มคก ./ลบ .ม . ) แตสวนใหญอย ในเกณฑมาตรฐาน

ในชวง 10 ปทผานมา ฝน PM10 มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง พนททเกนเกณฑมาตรฐานกลดลง เปนผลมาจากมาตรการควบคมฝนจากการกอสราง การปรบเปลยนมาตรฐานยานพาหนะใหมและการควบคมการเผาในทโลง อยางไรกตามในป 2555 มแนวโนมเพมขนเลกนอย อากาศภาพรวมยงปกต ยกเวนฝนละอองขนาดเลก สระบร ค ร อ ง แ ช ม ป อ า ก า ศ แ ย เ น อ ง จ า กอตสาหกรรมโรงโมบดหน รองลงมา คอ จงหวดในกลมภาคเหนอตอนบน ในชวงสถานการณหมอกควนกรงเทพมหานครและจงหวดในปรมณฑล ไดแก สมทรปราการ นนทบร สมทรสาคร เนองจากการจราจร โรงงานอตสาหกรรมและการกอสราง

66

พนทกรงเทพมหานคร มปญหาคณภาพอากาศเรองฝน PM10 มากทสดในเขต พญาไท ราษฎรบรณะ ธนบร ดนแดง บางนา ราชเทว จตจกร ยานนาวา บางขนเทยน บางกะป หวยขวาง วงทองหลาง ปอมปราบศตรพาย และปทมวน

สถานการณหมอกควนพนทภาคเหนอ ป 2555 ตองถอวา ระดบปญหาเพมขนจากปทผานมา เพราะฝน PM10 เพมขน ทกจงหวดโดยเฉพาะท อ.แมสาย เชยงราย สงสดอยท 470 มคก./ลบ.ม. (มาตรฐานเฉลย 24 ชวโมง ตองไมเกน 120 มคก./ลบ.ม.) มากกวามาตรฐาน 3 เท า อย ในระดบท เปนอนตรายตอสขภาพสอดคลองกบปรมาณ จดความรอนทเพมสงขนตงแตปลายเดอน ม.ค.และสงขนตอเนองถงเดอน เม.ย.ซงรวมถงประเทศเพอนบานดวย คอ เมยนมาร และลาว

สถานการณของสารอนทรยระเหย

งาย (VOCs) ในบรรยากาศ ในกรงเทพมหานคร พบ สารเบนซน เกนมาตรฐานบรเวณจดเกบตวอยาง รมถนน แตคาความเขมขนมแนวโนมลดลงทกจดเกบตวอยาง ตงแตป 2553 - 2555 สวนในจงหวดระยอง สารเบนซน สาร 1,3 -Butadiene และสาร 1,2-Dichloroethane มคาสงเกนมาตรฐาน แตสถานการณ มแนวโนมดขน โดยความเ ข ม ข น ส า ร เ บ น ซ น แ ล ะ 1 ,2 -Dichloroethane มคาลดลง ทงนสวนหนงเปนเพราะการจาหนายและใชนามนมาตรฐาน EURO 4 และการควบคมการระบายสาร VOCs จากกจกรรมตาง ๆ ยกเวนสาร 1,3-Butadiene มคาเพมขน

ทมาภาพ : ://media.thaigov.go.th

67

นอกจากน พารามเตอรทตองจบตามองและเฝาระวงอยางใกลชด คอ กาซโอโซนระดบผวพน เพราะปรมาณคอยๆ เพมสงขน อยางตอเนองตงแตป 2546 และ ในป 2555 พบเกนมาตรฐานในหลายพนท โดยเฉพาะกรงเทพมหานครและปรมณฑล และพนทภาคเหนอตอนบน สวนสารมลพษอน ไมวาจะเปนกาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจนไดออกไซด กาซคารบอนมอนอกไซด และสารตะกว ไมเกนมาตรฐานทกพนทและทกชวงเวลา

คณภาพนาแมนาสายหลกทวประเทศ จานวน 48 สาย และแหลงนานง 4 แหง ป 2555 รอยละ 80 มคณภาพนาอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไป เมอเทยบกบป 2554 อาจไมดขน (รอยละ 85) แตถาดในชวง 5 ป ทผานมา ถอวามแนวโนมดขน (รอยละ 72 ในป 2551) เนองจากแหลงนาทอยในเกณฑเสอมโทรมลดลง เพราะเปนพนทเปาหมายในการแกไขปญหาของ คพ. และของกระทรวง อาทเชน แมนาทาจนตอนบน-ตอนลาง ลาตะคอง ทะเลสาบสงขลา เปนตน พนททตองแกไขปญหาคณภาพนาโดยเรงดวน ไดแก แมนาเจาพระยา สมทรปราการ นนทบร แมนาทาจน สมทรสาคร นครปฐม แมนาปาสก สระบร เปนตน คณภาพนาทะเลมแนวโนมเสอมโทรมลงเนองจากบรเวณทเคยมคณภาพนาอยในเกณฑดมากและดลดนอยลงอยางมาก (เกณฑดมากจากรอยละ16 ในป 2551 รอยละ 2 ในป 2554 เปนไมมเลยในป2555 และเกณฑด จากรอยละ 48 ในป 2551 รอยละ 36 ในป 2554 เปนรอยละ15 ในป 2555) ไดแกอาวไทยฝงตะวนออก บรเวณเกาะเสมด (อาวทบทม) ระยอง อาวไทยฝงตะวนตก หาดเจาสาราญ หาดปกเตยน เพชรบร อาวมะนาว กองบน 53 หวหน เขาตะเกยบ ประจวบครขนธ ปากแมนาชมพร อาวปากหาด หาดภารดรภาพ ชมพร เกาะสมย เกาะพงน สราษฎรธาน ชายฝงอนดามน บรเวณ หาดกะรน ภเกต เกาะพพ กระบ ซงสวนใหญจะเปนชายหาดทองเทยวและชมชน และบรเวณ ทคณภาพนาเสอมโทรมมากมาโดยตลอดคอ อาวไทยตอนใน (อาวไทยรป ตว ก)

68

สถานการณขยะมลฝอยในชมชน ของป 2555 เกดขนประมาณ 16 ลานตน หรอ 43,000 ตนตอวน ลดลงจากปทผานมาประมาณ 8 หมนตน (ป 2554 มขยะเพมขนมากกวาปกตจากกรณ

อทกภย) โดยรอยละ 22 เปนขยะทเกดขนในกรงเทพมหานคร (9,800 ตนตอวน) ทงน ขยะทงหมดถกนาไปกาจดอยางถกตองเพยง 5.8 ลานตน หรอรอยละ 36 ขยะสวนทเหลอกวา 10 ลานตน ถกกาจดทงโดยการเผากองทงในบอดนเกาหรอพนทรกราง จงหวดทนาหวงใยไ ดแ ก ฉะเ ชง เทรา ตาก นครปฐม น ค ร ศ ร ธ ร ร ม ร า ช ป ท ม ธ า น พ ร ะ น ค ร ศ ร อ ย ธ ย า ส ง ข ล า สมทรปราการ สมทรสาคร สรนทร

ของเสยอนตราย ผลการศกษาของกรมโรงงานอตสาหกรรมจากการสารวจปรมาณกากของเสยอตสาหกรรม ในป 2555 มปรมาณทเกดขนทวประเทศ จานวน 3.95 ลานตน คดเปนรอยละ 84 ของปรมาณของเสยอนตรายทงหมด แตกยงพบปญหาการลกลอบทงกากของเสย ในหลายพนท เชน นคมอตสาหกรรมบางป สมทรปราการ ต.หนองแหน ฉะเชงเทรา และบางพนทในจงหวดมหาสารคาม เปนตน ของเสยอนตรายจากชมชน ประมาณ 7 แสนตน (รอยละ 15) ของปรมาณของเสยอนตรายทงหมด ซงเปนซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 360,000 ตน และของเสยอนตรายอนกลมแบตเตอร หลอดไฟ ภาชนะบรรจสารเคม 354,000 ตน มลฝอยตดเชอ ซงขณะนขอมลระบวามอยประมาณ 43,000 ตน (รอยละ 1 ของปรมาณของเสยอนตรายทงหมด) ตวเลขนกยงไมสะทอนปรมาณทเกดขนทงหมดเนองจากยงขาดการรวบรวมขอมลการเกดมลฝอยตดเชอจากสถานพยาบาล คลนค หรอโรงพยาบาลเอกชนในทกประเภทและทกขนาด สถานการณสงแวดลอมโลก ในรอบปทผานมา ธรรมชาตไดสงเสยงเตอนมนษยหลายครง เชน การเกดแผนดนไหวรนแรงกวา 8.9 รกเตอร และเกดคลนสนาม ถลมทประเทศญปน แผนดนไหวขนาด

ก

7.2 รกเตอรนวซแลนด ด ภาวตองเตรยมกาสภาพแวดลอ ทสาหนงของการเการเกดกาซเปลยนแปลงนานาชาตหร

การเกดภเขาไ

การเกดคลน

ร ทางภาคตะงภาพ

ะเหลานเปนเารรองรบกลบอม าคญคอการเปเกดโลกรอน อเรอนกระจกงอยางรวดเรรอในระดบชา

ไฟระเบดใน

สนามถลมทป

วนออกของต

เสยงเตอนจากบมามองถงป

ปลยนแปลงสอณหภมโลกทมหาศาลจาก

รว มการจดปตทแสดงใหเห

เชในปรปแขอพฒ

ประเทศ

รก (ต.ค.255

กธรรมชาต ทระเทศตางๆ

สภาพภมอากทสงขน จากกกอดตสปจจบประชมหลายหนถงการเปลน การประชม

นป 2012 ทระชมระดบโลแลว แตความองโลกทเกดขนฒนา ภยพบต

การเ

54) แผนดนไห

มนษยกาลงจทวโลกใหคว

กาศทเปนตวารใชพลงงานบนทอณหภมครงในระดบ

ลยนแปลงดงกม Earth sumทเมองรโอเดอลกวาดวย สงแมตระหนกตอปนยงไมเพยงพตจากการเสยส

การเก

เกดคลนความ

หวกระหนาเม

จะเผชญในอนามสาคญของ

ชวดนและมโลกบโลก กลาว mmit อจาเนโร ประแวดลอมและกปญหาสงแวดอ โดยเฉพาะสมดลทางธรร

กดมหาอทกภย

มรอนสงในยโร

มองไครสเชส

นาคตเปนวกฤงการเปลยนแ

ะเทศบราซล ทการพฒนาครบดลอมการเปลการกาหนดวรมชาตอยางร

ยในประเทศไท

69

รป

ประเทศ

ตการณทแปลงของ

ทเปนการบรอบ 20 ลยนแปลงถทางการนแรง ผล

ทย

70

ของการกระทาในอดต ในยคปฏวตอตสาหกรรม ไดสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมในปจจบน โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร เ ก ด ก า ซ เ ร อ น ก ร ะ จ ก ท ม ป ร ม า ณ ม ห า ศ า ล ใ น ป จ จ บ น(http://www.energysavingmedia.com)

ภาวะโลกรอน เปนสาเหตททาใหเกดสภาวะ

อากาศโลกผนผวนรนแรงหลายเหตการณ อาท คลนความรอน มากเปนประวตการณ และในหลายพนทของโลกเกดภาวะฝนตกหนก เมอปทผานมา เกดเหตการณสภาวะอากาศผนผวนทสงผลเลวรายขนทวโลก นกวชาการเกยวกบภยธรรมชาต กลาววา ภยธรรมชาตเรมทยอยเกดขนตงแตตนปกนเลยทเดยว มการออกสารวจความเสยหายจากพายหมน ทอรนาโด ในเมอง ซนซนเนต รฐ Arkansas ในวนขนปใหม

พายหมนลกดงกลาว เปนหนงในพายทอรนาโด 1,600 ลก ทเกดขนทวสหรฐอเมรกาตลอดทงปทแลว และสภาวะอากาศผนผวนรนแรงยงเกดขนในหลาย ๆ ประเทศทวโลกอกดวย และในประเทศไทยเกดฝนตกหนกกวาปกตถง 80% จนทาใหนาทวมกรงเทพฯ สวนปกอนหนานน รสเซย เจอกบสภาพอากาศรอนมากทสดในรอบ 500 ป ซงจรง ๆ แลว รสเซย เปนประเทศทมอากาศหนาวมากวาอากาศรอน แตกลบมอากาศทรอนมากกวาประเทศไทย จนกลายเปนเรองทนาประหลาดใจ

Rajendra Pachauri ประธานคณะกรรมการ Intergovernment Panel on Climate Change ของยเอน หรอ IPCC กลาววา เหนไดชดเจนวาคลนความรอน เกดบอยและกนเวลานานขน แลวยงพบวาภาวะฝนตกหนกและตกนานกเพมขนดวย แมจะไมมหลกฐานการยนยนความเกยวของระหวางภาวะโลกรอนกบภยพบตทางธรรมชาตกตาม ประธาน IPCC กลาววา อณหภมบนโลกทสงขนจากแกสเรอนกระจก จะทาใหเกดภาวะฝนแลง ฝนตกหนกและพายรนแรง บอยครงขนกวาปจจบน ทางแกทตองเรงทาตอนนคอ ตองชวยกนลดปรมาณแกสเรอนกระจกทถกปลอยไปในชนบรรยากาศ ซงหากทาได จะเปนการชวยลดความรนแรงของภยธรรมชาตลงไดในอนาคตภยธรรมชาตตาง ๆ ทเกดขนอยางตอเนอง ซงเปนผลมาจากสภาวะอากาศโลกทผนผวน (http://www.matichon.co.th)

สถตการปลอยกาซ C02 เหยยบหลกหมนตน สอตางชาตรายงานขาว ในชวง 20 ปทผานมา มการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดสงขนถง

49% จากการวจยของทมวจยนานาชาต ประกอบดวยคณะนกวจยจากศนยวจยการเปลยนแปลงสภาพอากาศทนดลล มหาวทยาลย อสต แองเกลย โดยทผลการวจยดงกลาวระบวา ระดบการปลอย

www.google.co.th

พวทIWปออ

ค

กาซคารบอนไรวมตวของกามหาสมทรแลอนเดย รสเซ

อตร สถา.ศ. 2554 พงทยาศาสตรแหWC) ประเทศเลอยกาซคารบยางตอเนอง อยท 40 ลานเม จาการบอนไดออ

ไดออกไซดสงาซคารบอนไดละพนดนทอยใย และประเท

ราการปลอยก

บนวจยของเยสงขน 2.5 เปหงมหาวทยาลเยอรมน ระบวบอนไดออกไซอตราการปลอมตรกตน ภายขอมลทางสถกไซดมากทส

งถงหมนลานตดออกไซดถงในระดบทเทาศตางๆ ในทว

กาซคารบอนไ

ยอรมน เปดเปอรเซนต อยทลยไฮเดลเบรกวา การฟนตวซดมากขน แลอยกาซคารบอยในป พ.ศ. 25ถต พบวา ในดโลก โดยใน

ก2ต

เก

ตน ในป 2010389.6 สวน

ากน การปลอวปยโรป (http

ไดออกไซด ป

เผยวา สถตกาท 34 ลานเมตก (Interdisciวของภาคอตสละหากแนวโนอนไดออกไซด563 นป พ.ศ. 255ป พ.ศ. 2554

กาซเพมขน 32000 ถง ตรวจสอบ เมอ จากกเผาผลาญเชอการตดไมทาล0 มลพษครงหน ตอ 1ลานตยมลพษมจานp://www.en

ป 54 เพมขน

ารปลอยกาซคตรกตนหรอปplinary Cenสาหกรรมหลงนมการฟนตวขดจากทวโลกจ

54 ปร4 จนปลอย

3.1% ในท2010 ซงอทศวรรษ 19

การวจย ซงเปอเพลงฟอสซลายปา ระบวหนงยงอยในชตน มลพษทเหนวนมากทสดใergysavingm

น 2.5 %

คารบอนไดออระมาณ 37.4nter for Scวกฤตเศรษฐกของภาคอตสาะพงสงขนเปน

ะเทศจนเปนกาซเรอนกระ

ทกๆป ระหวเปนสามเทาข

990

ปนการรวมผลล การผลตป

วา ปจจบนมกชนบรรยากาศหลออยจะถกดในประเทศ จน

media.com)

อกไซดจากทว48 ลานตน สถcientific Comกจโลก สงผลใาหกรรมยงคงน 20 เปอรเซ

นประเทศทปะจกจานวน 8

71

างป ค.ศ. ของทเคย

ลของการปนซเมนต การปลอยศ ซงมการดดซบโดยน สหรฐฯ

วโลกในป ถาบนวจยmputing: ใหทวโลกดาเนนไปซนต หรอ

ลอยกาซ8.9 ลาน

72

เมตรกตน จากเดม 8.3 ลานเมตรกตน ในป พ.ศ. 2553 ซงปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทจนปลอยออกมาสงกวาอตราการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของสหรฐอเมรกาถง 50 เปอรเซนต สวนประเทศอนๆ ทมการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากทสด ไดแก อนเดย รสเซย ญปน และเยอรมน ตามลาดบ (http://www.energysavingmedia.com) จากสถานสงแวดลอมขางตนจะเหนไดวาผลของปญหาสงแวดลอมทเกดขนไมมใครไดรบการยกเวนไมวาจะเปนประเทศไทยหรอประเทศมหาอานาจตาง ๆ ซงปญหายงมอกมากมายทตองคนควรใหความสนใจและตระหนกวาตองรวมมอกนแกไข อยารอใหเกดปญหาทสะสมจนยากเกนเยยวยาแลวจะไมมใครชวยได มาตรการทางดานสงแวดลอมและการรวมมอในสงคมโลก ในวกฤตการณสงแวดลอมของโลก จากการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในระบบเศรษฐกจแบบบรโภคนยมการพฒนาประเทศใหมความสะดวกสบายรองรบความตองการตางๆ ใหมากทสด จงมปญหาสงแวดลอมทเกดขนจากความโยงใย ความซบซอน และมผลกระทบหลากหลายจากการพฒนาดงกลาว จนไมสามารถแยกสวนในการแกไขปญหาได

การคดอยางเปนระบบ (Systematic thinking) เปนวธการแกไขปญหาอยางเปนระบบในเรองของสงแวดลอม การหาสาเหตทแทจรงของปญหา และตดตามเสนทางตนทางปญหาจนถงปลายทาง การจดการโดยอาศยความพรอมในทรพยากร ไมวาเทคโนโลย คน ทกษะในการแกไขปญหา โดยเชอมโยงทรพยากร องคความรในการแกไขปญหาสงแวดลอมทเปนขนตอนและไดผลตอบสนองทมประสทธภาพ ลดผลกระทบทเกดขนทงทางตรงทางออมนน หมายถง การวางระบบการแกไขปญหาทครอบคลม

ระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment) ในประเทศไทยมมานานแลว และเปนการประเมนผลกระทบทจะเกดอยางมระบบ โดยวางแนวทาง 2 แนว ในการรองรบผลกระทบทจะเกดขน ไดแก (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2553)

1. มาตรการลดผลกระทบสงแวดลอม คอ การคาดการณผลกระทบทจะเกดขน แลวกาหนดมาตรการรองรบในดานนนอยางมประสทธภาพเพอลดผลกระทบในแตละดานสวนใหญแลวพจารณาความรนแรงมากนอยของผลกระทบทคาดการณวาจะเกดขน มมาตรการทเพยงพอในการรองรบผลการประเมนเปนมาตรการลดผลกระทบทกาหนดชดเจนในเรองวธการ สถานทเวลา งบประมาณและความรบผดชอบของผประกอบการ

73

2. มาตรการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม เปนผลสบเนองจากการคาดการณผลกระทบทจะเกดขนและไดวางระบบมาตรการลดผลกระทบสงแวดลอมไวแลวนน จะตองมการเฝาระวง บทบาทขององคการสหประชาชาตในการแกไขปญหาสงแวดลอมโลก

1. องคการสหประชาชาต(UN) เปนผรเรมแกไขปญหาวกฤตการณดานสงแวดลอมของโลก สรปสาระสาคญ ดงน

1.1 ปญหาวกฤตดานสงแวดลอมของโลกทสหประชาชาตใหความสาคญมากทสด ไดแก ปญหาการทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสงผลกระทบตอภาวะขาดแคลนอาหาร ปญหาดานพลงงาน ปญหาการเพมของจานวนประชากร และปญหามลพษภาวะของสงแวดลอมตาง ๆ

1.2 การประชมสหประชาชาตเรอง “สงแวดลอมของมนษย” ณ กรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน ป พ.ศ. 2515 เปนจดเรมตนของความรวมมอระหวางประเทศในการแกไขปญหาสงแวดลอมของโลกทประชมกาหนดใหวนท 5 มถนายนของทกปเปน “วนสงแวดลอมโลก” (World Environment Day)

1.3 ผลการประชมเรองสงแวดลอมของมนษย พ.ศ. 2515 ทาใหทวโลกตนตวและใหความรวมมอในการแกไขปญหาสงแวดลอมทเกดขนในขณะนน ไดเกดองคกรสาคญในสหประชาชาตทเกยวของ เชน องคการอตนยมวทยาโลก (WMO) และกลมองคกรอสระของภาคเอกชน คอ กลมกรนพช (Green Peace) เปนตน

2. การประชม “เอรตซมมต”(Earth Summit 1992) พ.ศ. 2535 ณ กรงรโอเดอจาเนโร ประเทศบราซล เปนการประชมทสหประชาชาตจดขนเกยวกบ ปญหาสงแวดลอม มการกาหนดแผนแกไขปญหาเพอใหประเทศสมาชกนาไปปฏบต เรยกวา “แผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาอยางยงยน”

3. การประชม “เอรตซมมต”(Earth Summit 2002) พ.ศ. 2545 ณ กรงโจฮนเนสเบรก ประเทศแอฟรกาใต เปนกาประชมเพอสานตอความรวมมอระหวางประเทศสมาชกในการแกไขปญหาสงแวดลอมและการพฒนาอยางยงยนของสหประชาชาต

4. การเปลยนแปลงสภาพอากาศของโลกและปญหาปรากฏการณเรอนกระจก 4.1 ปรากฏการณเรอนกระจก” (Green House Effect) เปนปญหาวกฤตดาน

สงแวดลอมทองคกรของสหประชาชาตสงเกตพบเปนเวลานานกวา 50 ปมาแลว เกดจากการปลอย

74

กาซเรอนกระจกขนสชนบรรยากาศ โดยเฉพาะกาซคารบอนไดออกไซด ซงเกดในประเทศทพฒนาแลวเปนสวนใหญ

4.2 ผลของปรากฏการณเรอนกระจก ทาใหเกดการเปลยนแปลงในสภาพอากาศของโลกเชน เกดภาวะโลกรอน อณหภมของผวโลกและระดบนาทะเลเพมสงขน สภาพลมฟาอากาศแปรปรวนไปจากเดม เชน เกดนาทวม ฝนแลง และคลนความรอนปกคลม เปนตน

5. ขอตกลงหรอพธสารโตเกยว 5.1 “พธสารโตเกยว” เปนขอตกลงหรอสนธสญญาระหวางประเทศเพอแกไขปญหาวกฤต

ดานสงแวดลอมของโลกทเกดจากการปลอยกาซเรอนกระจก จากการประชมรวมกนของชาตอตสาหกรรมทวโลก 55 ประเทศ ณ กรงเกยวโต เมองหลวงเกาของญปน เมอ พ.ศ. 2540

5.2 สาระสาคญของพธสารเกยวโต คอ มงใหประเทศอตสาหกรรมลดการปลอยกาซเรอนกระจก หรอลดอตราการเผาไหมของกาซคารบอนไดออกไซดใหนอยลง จนถงระดบทไมกอใหเกดอนตรายตอสงแวดลอมของโลก

5.3 ความลมเหลวของพธสารเกยวโต สหรฐอเมรกาเปนชาตเดยวทปฏเสธการใหสตยาบนในพธสารเกยวโต เนองจากเปนประเทศอตสาหกรรมทปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจานวนมากทสด ประมาณรอยละ 36 ของโลก โดยอางวาไมเกดผลดตอการประกอบอตสาหกรรมของตน

6. กฎหมายระหวางประเทศในการแกไขวกฤตการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในปจจบน มกฎหมายระหวางประเทศทนานาชาตไดประชมกาหนดขอตกลงรวมกนเพอวางมาตรการแกไขปญหาวกฤตการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของโลก ดงน

6.1 อนสญญาไซเตส (CITES) เปนขอตกลงทางการคาระหวางประเทศ เพอปองกนมใหมการคาสตวปาและพนธพชทหายากและใกลจะสญพนธ

6.2 อนสญญาเวยนนา (Vienna Convention) และพธสารมอลทรออล (Montreal Protocol) เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอปองกนและแกไขปยหาโอโซนของโลกถกทาลาย

6.3 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC) เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก และแกไขปญหาภาวะโลกรอน

6.4 อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (BDC) เปนขอตกลงระหวางประเทศเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และนาไปใชประโยชนอยางยงยน ปองกนการตดไมทาลายปาทนาไปสการทาลายระบบนเวศและสรางมลภาวะตอสงแวดลอม

6.5 อนสญญาบาเซล (Basel Convention) เปนขอตกลงระหวางประเทศเพอปองกนการถานเทกากของเสยอนตรายหรอสารเคมเปนพษ จากประเทศอตสาหกรรมทพฒนาแลวไปสประเทศทกาลงพฒนา ซงกอใหเกดการกระจายมลพษและเปนอนตรายตอประชาชนในประเทศกาลงพฒนา

75

มาตรการทางสงแวดลอม

มาตรการทางสงแวดลอมเปนอกแนวทางหนงทประเทศไทยไดนามาใชโดยสามารถแบงออกได ดงน

1. มาตรการควบคมและกากบ (Command and Control Measure) มาตรการกากบและควบคม ประกอบดวย กฎหมาย ระเบยบ การออกมาตรฐานสงแวดลอม และอนสญญาตาง ๆ มาตรการประเภทนจะมประโยชนกรณทสภาพสงแวดลอมมลกษณะเปราะบาง และตองการการควบคมการใชประโยชนอยางเขมงวด

2. มาตรการดานการบรหารจดการองคกร (Administrative Measure) การบรหารจดการองคกร เปนมาตรการหนงทสามารถนาเขามาใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหเกดการบรหารจดการทมประสทธภาพมากยงขน ไดแก การจดตงหนวยงานตาง ๆ

3. มาตรการทางเศรษฐศาสตร (Economics Measure) มาตรการทางเศรษฐศาสตรเปนวธทมความเหมาะสมกบสภาพการทสภาวะแวดลอมอยในระดบทไมเปราะบางเกนไปหรอระดบมลพษอยในเกณฑปานกลางทระบบนเวศยงพอรองรบไดการใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรจะเปนการสรางสงจงใจในรปแบบตาง ๆ เพอปรบพฤตกรรมของประชาชนและผประกอบการใหปลอยมลพษออกสสภาวะแวดลอมนอยลง และอยในระดบทเหมาะสม

4. มาตรการทางเทคโนโลย (Technology Measure) ในการดาเนนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงการจะควบคมปญหาสงแวดลอมใหด สงทจาเปนคอตองควบคมเทคโนโลยทงการใชทรพยากรและการบาบด/กาจดของเสยและมลพษสงแวดลอมใหมประสทธภาพมากทสด โดยมาตรการทางเทคโนโลย สามารถแบงออกเปน 2 กลม คอ

4.1 เครองมอประเภทปองกน เชน การวเคราะหผลกระทบดานสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment) การวเคราะหผลกระทบดานสขภาพ (Health Impact Assessment) การประเมนผลกระทบสงแวดลอมเชงยทธศาสตร (Strategy Impact Assessment) และมาตรฐานสงแวดลอมเปนตน

4.2 เครองมอดานเทคโนโลยการจดการสงแวดลอม ซงสวนใหญนามาใชในการลดปญหามลพษทแหลงกาเนด เชน เทคโนโลยสะอาด (Clean Technology) เทคโนโลยทเหมาะสม (Appropriate Technology) และเทคโนโลยทางเลอก (Alternative Technology) ผลตภณฑทประหยดการใชทรพยากร เชน ผลตภณฑฉลากเขยว (Green Label)

5. มาตรการทางสงคม ซงครอบคลมถงกจกรรมแนวทางทควรปฏบตรวมกนหรอไมควรปฏบต การจดศกษา การสรางจตสานกขนพนฐานดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหกบประชาชนและปลกฝงคานยมทเหมาะสม การสงเสรมการมสวนรวมในการจดการ

76

สงแวดลอม มาตรการทางสงคมเหลานจะเนนในเรองการเปลยน/ควบคมพฤตกรรมของประชาชนและองคกรตาง ๆ ใหเกดจตสานก คานยมและจรยธรรมในดานสงแวดลอมทเหมาะสมเพอใหเกดความรวมมอในการดาเนนการจดการสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ (นยดา สวสดพงษ และคณะ, 2551:12-18)

สรป สงแวดลอมทเราไดอาศยอยนนนบไดวา เปนปจจยพนฐานทสาคญตอการดารงชวตของมนษย ปญหาทเกดกบสงแวดลอมเปนสงกระตนเตอนใหตองดาเนนการแกไขปญหาทเกดขนอยางเรงดวน รวมทงหามาตรการในการปองกนสงแวดลอม ดวยการมสวนรวมของทกคน ทกหนวยงาน เพอใหสงแวดลอมคงอยในสภาพทสมบรณทสด

บทท 7 มนษยกบเศรษฐกจ

สมตร สวรรณ

เศรษฐศาสตรเปนวชาทางดานสงคมศาสตรทศกษาถงเรองการผลต การบรโภค การกระจายสนคา การคา การบรโภคสนคาและบรการ ซงนกเศรษฐศาสตรสรปไววาเปนวชาทกลาวถงการใชทรพยากรทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด เพอตอบสนองความตองการของมนษยทไมสนสด โดยมความสาคญกบมนษย เพราะ 1. มนษยตองทาการผลตและบรโภคเพอการดารงชวต 2. มนษยไมสามารถผลตสนคาและบรการไดทกชนด 3. ทรพยากรทใชในการผลตสนคาและบรการมจากด 4. การผลตและการบรโภคสนคาและบรการของมนษยมผลกระทบตอผอน หนวยเศรษฐกจ การจดสรรทรพยากรกระทาโดยหนวยเศรษฐกจ (Economic Unit) ซงทกสงคมจะประกอบไปดวยหนวยทางเศรษฐกจตาง ๆ ทมความสมพนธซงกนและกน หนวยเศรษฐกจทสาคญ ไดแก 1. ภาคครวเรอน (households) ทาหนาทขายปจจยการผลต การบรโภค และการออม 2. ภาคธรกจ (firms) ทาหนาทเปนผผลตสนคาและบรการ 3. ภาครฐบาล (goverment) ทาหนาทกากบ ดแล อานวยความสะดวก แทรกแซงเพอใหเกดความเหมาะสมและตอบสนองตอสงคมโดยรวม

78

แบบจาลองแสดงกระแสการหมนเวยนทางเศรษฐกจ

ภาคธรกจ ภาคครวเรอน

ภาครฐ

สถาบนการเงน

รายได (คาเชา คาจาง ดอกเบย กาไร)

(1) ปจจยการผลต (แรงงาน ทดน ทน ความสามารถในการประกอบการ)

การลงทน การลงออม

(2) สนคาและบรการ

คาใชจายในการซอสนคาและบรการ

การใชจายของรฐบาล การใชจายของรฐบาล

ภาษ ภาษ

บคคลในหนวยเศรษฐกจ ประกอบดวย 3 ประเภท คอ (ไขแสง รกวานช, 2548)

1. ผผลต คอ บคคลทหนาทผลตสนคาและบรการ โดยมงหวงกาไรสงสด (maximum profit)

2. เจาของปจจยการผลต คอ เจาของทดน เจาของทน เจาของทน โดยมงหวงผลตอบแทนสทธสงสด (maximum net gain)

3. ผบรโภค คอ บคคลทบรโภคสนคาและบรการ โดยมงหวงทจะไดรบความพงพอใจสงสด (maximum satisfaction) กจกรรมทางเศรษฐกจ 1. การผลตสนคาและบรการ หมายถง การทาสงของหรอบรการใหเกดประโยชนและมคณคาในการบาบดความตองการของมนษย หรออาจกลาววาการผลตเปนการสรางอรรถประโยชน (utility) ใหแกสนคาและบรการ ซงอรรถประโยชนกคอ ความสามารถของสนคาและบรการในการบาบดความตองการของมนษยแลวทาใหมนษยในฐานะเกดความพงพอใจ ในการทาสงของหรอบรการใหเกดอรรถประโยชน ทาไดหลายวธ คอ

1) การเปลยนรป (form uility) คอ การเปลยนรปสงของเพอใหมนษยเกดความพงพอใจเชน การนาขาวเปลอกไปสเปนขาวสาร การนาวชพชมาทาเปนเครองจกสาร

79

2) การเปลยนสถานท (place utility) คอ การนาสงของจากสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง ทาใหเกดประโยชนตอผบรโภคมากขน เชน การนาขาวสารจากโรงสไปวางจาหนายทรานคา

3) การอาศยเวลา (time utility) คอ การเกบสนคาไวซกระยะหนงเพอใหเกดประโยชนมากขน เชน การผลตเสอกนหนาวไวขายในฤดหนาว

4) การเปลยนกรรมสทธเปนเจาของ (possession utility) คอ การเปลยนเจาของจากคนหนงไปยงอกคนหนง เชน เจาของโรงสขายขาวสารใหพอคาไปจาหนายใหแกผบรโภค

5) การใหบรการ (service utility) คอ กาใหบรการลกคา เชน การจดสงสนคาใหทบาน การใหบรการหลงการขาย 2. การกระจายรายได (Income distribution) คอ การจดสรรผลตอบแทนใหกบผมสวนรวมในการผลต หรอจายใหกบเจาของการผลตประเภทตาง ๆ ในสวนแบงของมลคาผลผลต เชน เจาของทดนจะไดรบผลตอบแทนในรปของคาเชา แรงงานไดรบผลตอบแทนในรปของคาจาง เจาของทนไดรบสวนแบงในรปของดอกเบย และผประกอบการไดรบผลตอบแทนในรปของกาไร 3. การบรโภคสนคาและบรการ คอ การทผบรโภคไดรบอรรถประโยชนหรอความพงพอใจจากสนคาและบรการ โดยการอปโภค บรโภค และการครอบครอง ทงนเพอบาบดความตองการของมนษย โดยปจจยทเปนตวกาหนดการบรโภคสนคาและบรการ ไดแก ราคาของสนคา รายไดของผบรโภค รสนยมของผบรโภค ระดบราคาสนคาทคาดคะเนในอนาคต และฤดกาล ระบบเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจ (economic system) หมายถง การรวมตวกนของหนวยเศรษฐกจเพอดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจภายใตรปแบบการปกครอง จารตประเพณ และสงคมวฒนธรรม โดยกาหนดวาจะผลตอะไร ผลตอยางไร จานวนมากนอยเทาใด เมอผลตแลวจะแจกจายใหใครจงจะเกดประโยชนและมประสทธภาพมากทสด โดยทวไประบบเศรษฐกจอาจแบงออกเปน 3 แบบ คอ (ไขแสง รกวานช, 2548) 1. ระบบเศรษฐกจแบบทนนยม (Capitalism) เปนระบบทใหเอกชนสามารถมกรรมสทธในทรพยสนตาง ๆ มเสรภาพในการตดสนใจทจะทาการผลต การจาหนาย และการดาเนนงานทกอยางดวยตนเอง ซงกจกรรมทางเศรษฐกจจะดาเนนไปโดยอาศยกลไกของราคาทผประกอบการ ตางมงหวงผลกาไรสงสดเปนแรงจงใจสาคญ นอกจากนนยงเปดโอกาสใหมการแขงขนระหวางผผลตโดยตลาดจะเลอกสนคาทมคณภาพในราคาทผซอพอใจ ซงระบบการแขงขนนหากเปนไปอยางถกตองจะชวยใหเกดความเปนธรรมระหวางผผลตดวยกนหรอผผลตกบผบรโภค อยางไรกตาม อาจมขอเสยในเรองความไมเทาเทยมกน ผทมทรพยสนมากมโอกาสทจะหารายไดมากกวาผทมทรพยสนนอย

80

จนทาใหรายไดของคนแตกตางกนมาก กอใหเกดความไมเปนธรรมในสงคมและความแตกตางระหวางชนชนของคนในสงคม หรอทบางคนเรยกวา “รวยกระจก จนกระจาย” อกทงยงทาใหมการใชทรพยากรสนเปลอง โดยมงแตผลกาไรสงสดเทานน 2. ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม (Socialism) เปนระบบทรฐเปนเจาของทรพยสน สวนใหญทงทดนและทรพยากรธรรมชาต เอกชนไมมสทธเปนเจาของทรพยสนใด ๆ โดยรฐจะเขาควบคมและดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทกขนตอนตงแตการผลต การแจกจาย และการใหคาจางตอบแทน โดยประชาชนจะไดรบสวสดการจากรฐอยางทวถงและเทาเทยมกน แตขอเสยสาคญ คอ การขาดเสรภาพ และแรงจงใจในการทางาน รวมทงความลาชาทตองมาจากสวนกลางซงอาจไมสอดคลองกบความตองการทแทจรงของทองถน 3. ระบบเศรษฐกจแบบผสม (mixed economic) เปนระบบเศรษฐกจทมการผสมผสานระหวางแบบทนนยมกบแบบสงคมนยม ลกษณะสาคญ คอ ยงใหเอกชนมสทธในทรพยสน แตรฐจะเขามาควบคมการใชทรพยากรบางอยางทมความสาคญในการพฒนาประเทศ เชน ปาไม ทดน แมนา แหลงแรธาต หรอรฐอาจเขามาลงทนเองโดยเฉพาะดานสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา โทรศพท การขนสงมวลชน เปนตน เพอใหเกดความเปนธรรมตอผบรโภค อยางไรกด อาจสรปเกณฑการแบงระบบเศรษฐกจ ไดดงน 1. การตดสนใจปญหาพนฐานทางเศรษฐกจเปนของสวนบคคลหรอสวนรวม 2. การจดสรรทรพยากรและผลผลตผานกลไกตลาด (กลไกราคา) หรอการบงคบ 3. กรรมสทธทรพยสนเปนของบคคลหรอสวนรวม กลไกในการจดการเศรษฐกจ 1. กลไกภาครฐ คอ ระบบราชการ โดยมผตดสนใจหลก คอ ผบรหารหรอผเชยวชาญทมความชานาญเฉพาะดาน ซงอาศยอานาจตามกฎหมายหรอระเบยบตาง ๆ ในการควบคมหรอแทรกแซง 2. กลไกภาคเอกชน คอ กลไกตลาด โดยมผตดสนใจหลก คอ เอกชนแตละรายทงผผลต ผบรโภค ผลงทน ซงตดสนใจโดยพจารณาเรองผลตอบแทนสงสดเปนสาคญ 3. กลไกภาคประชาสงคม คอ การรวมมอกนโดยสมครใจระหวางสมาชกและผนา โดยพจารณาถงผลประโยชนรวมกนของสมาชก

81

ผลลพธของระบบเศรษฐกจทสาคญ การผลตสนคาและบรการมมากมายหลายชนด ไมวาระบบเศรษฐกจจะเปนแบบใด ซงการวดผลลพธของระบบเศรษฐกจทสาคญ มดงน 1. ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product : GDP) คอ มลคาสนคาและบรการขนสดทายทผลตขนภายในประเทศในรอบ 1 ป โดยไมคานงวาทรพยากรทนามาผลตสนคานนเปนของชนชาตใด กลาวคอ เปนรายไดของคนในชาตและตางชาตทหามาไดภายในประเทศ 2. ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (Gross National Product : GNP) คอ มลคาสนคาและบรการขนสดทายทพลเมองของประเทศผลตขนมาไดในรอบ 1 ป โดยไมยดอาณาเขตทางการเมองหรอประเทศ กลาวคอ เปนรายไดของคนในชาตทหามาไดทงภายในและภายนอกประเทศ 3. รายไดประชาต (National Income : NI) คอ ผลรวมของรายไดประเภทตาง ๆ ซงบคคลในระบบเศรษฐกจไดรบในฐานะทมสวนรวมในการผลตหรอเปนเจาของปจจยการผลตในรอบ 1 ป หรอมลคาทเปนตวเงนของสนคาและบรการขนสดทายทงหมดทผลตไดในระยะเวลา 1 ป 4. ดชนราคาผบรโภค (Consumer Price Index : CPI) คอ ตวเลขทางสถตทใชวดการเปลยนแปลงของราคาสนคาและบรการทครอบครวหรอผบรโภคซอหามาบรโภคเปนประจา ในปจจบนเปรยบเทยบกบราคาในปทกาหนดไวเปนปฐาน การพฒนาเศรษฐกจ การพฒนาเศรษฐกจ (economic development) คอ กระบวนการเพมรายไดประชาชาต มาตรฐานการครองชพ และคณภาพชวตอยางตอเนอง รวมทงการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมดวย เชน การเปลยนแปลงจากสงคมเกษตรกรรมเปนสงคมอตสาหกรรม การใชเทคโนโลยในการผลต โดยเปาหมายสาคญของการพฒนาเศรษฐกจ คอ 1. การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ 2. การมเสถยรภาพทางเศรษฐกจ 3. มภาวะการทางานเตมทหรอเหมาะสม 4. การกระจายความเจรญไปสภมภาค 5. มการกระจายรายไดอยางเทาเทยมกน 6. มการพฒนาคณภาพชวตและสงแวดลอม

82

การพฒนาเศรษฐกจทเปนกระแสหลกของโลกรวมทงในประเทศไทยดวย เปนการพฒนาตามแนวคดทฤษฎความทนสมย (Modernization Theory) ซงมแนวคดวา สงคมมความเจรญไมเทากน ประเทศทรารวยตองชวยประเทศยากจนทงดานทน เทคโนโลย และวชาการ ดวยการทาใหเปนอตสาหกรรม เพอจะไดหลดพนจากความยากจน โดยมตวชวดของการพฒนาทสาคญ ไดแก การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic Growth) ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) รายไดประชาชาต (NI) และมกลยทธในการพฒนา คอ การสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยการเพมบทบาทของรฐในการวางแผนและการรวมมอกบตางประเทศ (สมตร สวรรณ, 2554)

ผลการพฒนาประเทศไปสความทนสมย ภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแต พ.ศ.2504 เปนตนมานน สงคมไทยไดประสบความสาเรจเปนอยางดในการพฒนาเศรษฐกจ ดงจะเหนไดจากอตราการขยายตวทางเศรษฐกจและรายไดตอหวของคนไทยทเพมขน สดสวนคนยากจนของประเทศลดลง อกทงคนไทยสวนใหญยงไดรบบรการโครงสรางพนฐานและบรการพนฐานทางสงคมมากขนในระดบทนาพอใจ กลาวคอ ในชนบทมไฟฟาใช มระบบประปาและนาสะอาดดมกน ในดานคมนาคมขนสงมถนนเชอมตอระหวางจงหวด อาเภอและตาบล ดานการศกษาคนไทย มการศกษาสงขน มการพฒนาดานสาธารณสขทาใหอายขยเฉลยเพมขน ในขณะทการพฒนาไดมงเนนการแขงขนเพอสรางความมงคงในเรองรายได ทาใหคนไทยและสงคมไทยมความเปนวตถนยมมากขน กอใหเกดปญหาดานพฤตกรรมของคนในสงคม เชน การยอหยอนศลธรรมและจรยธรรม ขาดระเบยบวนย มการเอารดเอาเปรยบกน สงผลใหวถชวตและคานยมดงเดมทดงามของไทยเรมจางหายไปพรอม ๆ กบการลมสลายของสถาบนครอบครว ชมชน และวฒนธรรมของทองถน นอกจากนสภาพบบคนทางจตใจของคนในสงคมเกดจากความแออดของชมชนเมอง สภาวะแวดลอมทเสอมโทรมลงซงมากบกระบวนการพฒนาเศรษฐกจนน ไดสงผลใหภาวะการเจบปวยของคนไทยเปลยนแปลงไปสโรคสมยใหม เชน โรคมะเรง โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง รวมทงการบาดเจบลมตายจากอบตเหตและอบตภยทมแนวโนมเพมขนตามการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและรายไดทสงขน อกทงการเรงรดพฒนาเศรษฐกจตลอดระยะเวลาทผานมา ทาใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรมลงเปนลาดบ รวมทงมองขามการพฒนาคณคาของความเปนคน ละเลยภมปญญา และวถชวตความเปนอยบนพนฐานของความเปนไทย (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554) ในป พ.ศ.2540 ประเทศไทยตองประสบปญหาภาวะวกฤตเศรษฐกจ ในทสดรฐบาลตองประกาศใหเงนบาทลอยตว สถาบนการเงนตองปดกจการ จานวน 56 แหง จนตองขอรบความชวยเหลอจากกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 จงไดมพระราชดารสเรองเศรษฐกจพอเพยง ดงจะไดกลาวในหวขอลาดบถดไปน

83

แนวคดเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) เศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) เปนแนวคดเชงปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ทรงมพระราชดารสชแนะแนวทางการดาเนนชวตใหแกพสกนกรชาวไทยในโอกาสตาง ๆ มาตงแตป พ.ศ.2517 จนถงปจจบน ดงเชน (มลนธชยพฒนา, 2550)

“…การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขน ตองสรางพนฐานคอ ความพอม พอกน พอใชของประชาชนสวนใหญเบองตนกอน โดยใชวธการและอปกรณทประหยดแตถกตองตามหลกวชาการ เมอไดพนฐานความมนคงพรอมพอสมควรและปฏบตไดแลว จงคอยสรางคอยเสรมความเจรญ และฐานะทางเศรษฐกจขนทสงขนโดยลาดบตอไป...” (18 กรกฎาคม 2517)

“…คนอนจะวาอยางไรกชางเขา จะวาเมองไทยลาสมย วาเมองไทยเชย วาเมองไทยไมมสงทสมยใหม แตเราอยพอมพอกน และขอใหทกคนมความปรารถนาทจะใหเมองไทย พออยพอกน มความสงบ และทางานตงจตอธษฐาน ตงปณธาน ในทางนทจะใหเมองไทยอยแบบพออยพอกน ไมใชวาจะรงเรองอยางยอด แตวามความพออยพอกน มความสงบ เปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ ถาเรารกษาความพออยพอกนนได เรากจะยอดยงยวดได...” (4 ธนวาคม 2517)

“…การจะเปนเสอนนไมสาคญ สาคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกน แบบพอมพอกนนน หมายความวา อมชตวเองได ใหมพอเพยงกบตนเอง ความพอเพยงนไมไดหมายความวา ทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตวเอง จะตองทอผาใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอาเภอ จะตองมความพอเพยงพอสมควร บางสงบางอยางผลตไดมากกวาความตองการกขายได แตขายในทไมหางไกลเทาไร ไมตองเสยคาขนสงมากนก...” (4 ธนวาคม 2540)

จากพระราชดารสทกลาวมาขางตน “เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทชถงแนวการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความ

84

ระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน ในขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมสานกในคณธรรมความซอสตยสจรตและใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

จดเรมตนของแนวคดเศรษฐกจพอเพยง เปนผลจากการใชแนวทางการพฒนาประเทศไปสความทนสมย ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงแกสงคมไทยอยางมากในทกดาน ไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม อกทงกระบวนการของความเปลยนแปลงมความสลบซบซอนจนยากทจะอธบายในเชงสาเหตและผลลพธได เพราะการเปลยนแปลงทงหมดตางเปนปจจยเชอมโยงซงกนและกน สาหรบผลของการพฒนาในดานบวกนน ไดแก การเพมขนของอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ความเจรญทางวตถ และสาธารณปโภคตางๆ ระบบสอสารททนสมย หรอการขยายปรมาณและกระจายการศกษาอยางทวถงมากขน แตผลดานบวกเหลานสวนใหญกระจายไปถงคนในชนบทหรอผดอยโอกาสในสงคมนอย กระบวนการเปลยนแปลงของสงคมไดเกดผลลบตดตามมาดวย เชน การขยายตวของรฐเขาไปในชนบท ไดสงผลใหชนบทเกดความออนแอในหลายดาน ทงการตองพงพงตลาดและพอคาคนกลางในการสงสนคาทน ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ระบบความสมพนธแบบเครอญาต และการรวมกลมกนตามประเพณเพอการจดการทรพยากรทเคยมอยแตเดมแตกสลายลง ภมความรทเคยใชแกปญหาและสงสมปรบเปลยนกนมาถกลมเลอนและเรมสญหายไป สงสาคญ กคอ ความพอเพยงในการดารงชวต ซงเปนเงอนไขพนฐานททาใหคนไทยสามารถพงตนเอง และดาเนนชวตไปไดอยางมศกดศรภายใตอานาจและความมอสระในการกาหนดชะตาชวตของตนเอง ความสามารถในการควบคมและจดการเพอใหตนเองไดรบการสนองตอบตอความตองการตาง ๆ รวมทงความสามารถในการจดการปญหาตาง ๆ ไดดวยตนเอง ทงหมดทกลาวน ถอวาเปนศกยภาพพนฐานทคนไทยและสงคมไทยเคยมอยแตเดมตองถกกระทบกระเทอน ซงวกฤตเศรษฐกจจากปญหาฟองสบในป พ.ศ.2540 และปญหาความออนแอของชนบท รวมทงปญหาอน ๆ ทเกดขน ลวนแตเปนขอพสจนและยนยนปรากฎการณนไดเปนอยางด

ความหมายเศรษฐกจพอเพยง หมายถง 1. ความพอประมาณ คอ ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยน

ตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

85

2. ความมเหตผล คอ การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆ อยางรอบคอบ

3. ภมคมกน คอ การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขน โดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

โดยมเงอนไขของการตดสนใจและดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยง 2 ประการ คอ

1. ความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในการปฏบต

2. คณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต

การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไปใชในการดาเนน

ชวตแบบพอเพยงตามแนวพระราชดารนนสามารถทาได ดงน 1. ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดละความฟมเฟอยในการใชชวต 2. ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง ซอสตยสจรต 3. ละเลกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขนกนในทางการคาแบบตอสกนอยางรนแรง

86

4. ไมหยดนงทจะหาทางใหชวตหลดพนจากความทกขยาก ดวยการขวนขวายใฝหาความรใหมรายไดเพมพนขน จนถงขนพอเพยงเปนเปาหมายสาคญ

5. ปฏบตตนในแนวทางทด ลดละสงชว ประพฤตตนตามหลกศาสนา การประยกตใชในระดบชมชน โดยเฉพาะชมชนในชนบททประกอบอาชพเกษตรกรรม

สามารถดาเนนกจกรรมตาง ๆ ทไมทาลายสงแวดลอม และใชทรพยากรตาง ๆ ในชมชนใหคมคาตวอยางเชน

1. การทาปยหมกชวภาพ 2. การปลกผกและขาวทปลอดสารพษ 3. การทาสารไลแมลงศตรพช 4. การทาเกษตรแบบผสมผสาน 5. การรวมกลมแปรรปผลผลต นอกจากนนยงอาจรวมกลมเพอทากจกรรมรวมกนของสมาชก เชน การตอตานยาเสพตด

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การตงรานคาชมชน การจดตงกลมออมทรพย การจดสวสดการชมชน การจดทาแผนแมบทชมชน เปนตน อยางไรกตาม ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนาไปประยกตใชในภาคธรกจไดเชนเดยวกน โดยหวใจสาคญอยท

1. ความพอประมาณ เชน มความเสยงปานกลาง มกาไรปกต แบงปนและไมเบยดเบยนลกคา มการสรางเครอขายผประกอบการรายยอยเพอจดสงงานเมอยอดสงสนคาเพม

2. มเหตผล เชน มการสราง brand ของตนเองอยางตอเนองและม brand ตางกนสาหรบ แตละระดบของตลาด มการตรวจสอบการทางานของบรษทอนอยางสมาเสมอ ขยายการผลตไปยงประเทศทมคาแรงถก มความยดหยนในการเสนอผลตภณฑตามความตองการ

3. การสรางภมคมกน เชน กระจายผลตภณฑในหลายระดยและขยายตลาดในหลายประเทศ ใหราคาแก suppliers อยางเหมาะสม มนโยบายจายเงนปนผลไมเกนรอยละ 60 ของกาไรสทธ ประเมนความเสยงของกจการทก ๆ 6 เดอน ปองกนความเสยงโดยการซขายเงนตราลวงหนา

กลาวโดยสรป เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาหรอแนวทางในการดาเนนชวตทเหมาะสมกบกลมคนทกระดบอาชพ รวมทงในระดบชมชนหรอองคกรธรกจ ตลอดจนการพฒนาประเทศ เนองจากวถชวตและความเปนอยของคนไทยซงสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม มพนดนและแหลงนาทอดมสมบรณกวาอกหลายประเทศในโลก จนมคนเขาเรยกกนวา สวรรณภม (ดนแดนแหงทองคา) นอกจากนนประชาชนสวนใหญซงนบถอศาสนาพทธ มหลกธรรมคาสอนทสาคญโดยการอยรวมกบธรรมชาต ดาเนนชวตบนทางสายกลาง ไมโลภ ไมประมาท ใชสตปญญาและเหตผล มความอดทน พงตนเอง มความซอสตยสจรต ตลอดจนมเมตตากรณาและเออเฟอเผอแผตอสตวโลกทงหลาย การทประมขของรฐเปนผนาในการพดเรองดงกลาว ทาใหเรามทยนในสงคมไดอยางมนใจและสงาผาเผย

87

ในขณะทโลกตกอยภายใตระบบทนนยม แบบทเรยกวา “มอใครยาวสาวไดสาวเอา” มการกอบโกยกนแบบวาไมรจกคาวา “พอ” คออะไร คนในสงคมพยายามหาวตถมาเปนเครองแขงขนกน เชน รถยนตคนใหมยหอดง ๆ บานหลงใหญ ๆ ทไดมาพรอมกบหนสน ตลอดจนคานยมในการดมเหลาตางประเทศโดยขาดปญญาคดไดวามประโยชนหรอโทษอยางไร ตองเสยเงนมากมายทอาจมาพรอมกบโทษหรอพษภยตอรางกาย ซงไมไดมคณคาอะไรเลย โดยมกจะอางกนเสมอวา “เขาสงคม” อยางไรกตาม หากไดมการนาแนวคดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไปประยกตใชในชวตใหเหมาะสมกบตนเอง เชน การทาเกษตรแบบทฤษฎใหม ผเขยนมความเหนวา ชวตอาจมความสขมากกวาการอยในเมองหลวงอยางกรงเทพมหานคร ถงแมวาบางครงจะรสกรอนและเหนอยไปบางอยางนอยการดารงชวตในชนบทกไดรบอากาศทบรสทธกวาโดยไมตองไปซอ ในขณะทกรงเทพฯ มแตมลพษจากการจราจร ในแตละวนตองเสยเวลาไปกบการเดนทางเพราะรถตด อกทงการอยในชนบทผคนกมอธยาศยไมตรทดงาม คาครองชพกถกกวา นกอยากจะกนอะไรกปลกเอาบนทดนของตนเอง ดงพระราชดารสทวา “กนทกอยางทปลก ปลกทกอยางทกน” ทาใหสามารถเกบออมเงนทองไดมากขนอกดวย

บทท 8 มนษยกบการเมอง

สมตร สวรรณ

อรสโตเตล (Aristotle) เปนบดาแหง “วชารฐศาสตร” เปนนกปราชญทไดรบการยกยองมากทสด เขาไดเขยนหนงสอเก ยวกบการเมองการปกครองไวหลายเลม เชน The Constitution of Athens (รฐธรรมนญของกรงเอเธนส) The Politics (การเมอง) The Ethics (จรยธรรม) เปนนกรฐศาสตรคนแรกทไดรเรมการศกษาของศาสตรทางดานน โดยใชวธการทางวทยาศาสตร คอ การตรวจสอบและการสงเกตการณ เขาไดกลาววา รฐเปนศนยรวมทางดานการเมองมอานาจหรอทเรยกวาอานาจในการปกครอง สามารถบงคบใหสมาชกของสงคมนนประพฤตปฏบตตามความตองการของ

รฐ นกวชาการทางรฐศาสตรของไทยไดกลาวไวในทานองเดยวกนวา การเมองเปนเรองของการแสวงหาอานาจ การเมองเปนเรองของการจดสรรทรพยากรของรฐหรอสงทมคณคาทางสงคม การเมองเปนเรองของการประนประนอมผลประโยชน เพอหลกเลยงมใหเกดความขดแยง (Pennock and Smith, 1964; ชยอนนต สมทวณช, 2535) การเมองเปนสภาพแวดลอมทประกอบไปดวย นโยบายและเสถยรภาพของรฐบาล กฎหมาย กฎระเบยบตาง ๆ ทมผลกระทบตอประชาชนและองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน เปนเรองธรรมชาตทไมสามารถแยกออกจากชวตมนษยได ไมวาจะชอบหรอไมกตาม (อานาจ ธระวนช, 2547 ; พจน พงศสวรรณ, 2536) เพราะนกการเมองเปนผทมอานาจในการกาหนดนโยบายการบรหารราชการแผนดน พจารณาอนมตงบประมาณในการพฒนาประเทศชาตใหเจรญกาวหนา รวมทงการออกกฎหมาย ระเบยบขอบงคบตางๆ และควบคมการปฏบตตามนโยบายหรอกฎหมายนน พฒนาการการเมองการปกครองของไทย

ตามประวตศาสตรทเราไดศกษาเลาเรยนกนมาไดตงแตอดตถงปจจบน การเมองการปกครองของไทยอาจแบงตามราชธานหรอเมองหลวง ออกเปน 4 ระยะ คอ สมยกรงสโขทย สมยกรงศรอยธยา สมยกรงธนบร และสมยกรงรตนโกสนทร มรายละเอยดดงตอไปน

89

สมยกรงสโขทย ทมา: http://www.google.co.th/ สโขทยเปนจดเรมตนของประวตศาสตรไทย เนองจากวชาประวตศาสตรมกจะยดเอาการท

มนษยเรมมภาษาเขยนเปนจดเรมตน โดยหลกฐานประเภทลายลกษณถอเปนสงสาคญทสด นนคอ การประดษฐอกษรไทยในสมยพอขนรามคาแหงมหาราช สโขทยจงเปนศนยกลางของสยามหรอไทย ในราวพทธศตวรรษท 18 (พ.ศ.1781-1962) ตงอยบรเวณตอนเหนอของลมแมนาเจาพระยา โดยมลกษณะเปนอาณาจกรหรอนครรฐเชนเดยวกบรฐอน ๆ เชน อโยธยา สพรรณภม หรภญชย ลานนา ลานชาง นครศรธรรมราช ลกษณะการปกครองเปนแบบพอปกครองลก ผปกครอง คอ พอขน ซงเปรยบเสมอนพอทจะตองดแลคมครองลก มการสรางกระดงแขวนไวทหนาประตพระราชวง เมอประชาชนมเรองเดอดรอนกใหไปสนกระดงรองเรยนได ลกษณะสงคมเปนแบบไพรกบทาส ความสมพนธของคนรวมกลมกนแบบเครอญาต สภาพเศรษฐกจเปนแบบเสรนยม ดงขอความปรากฏในหลกศลาจารกหลกท 1 “…ใครจกใครคาชางคา ใครจกใครคามาคา ใครจกใครคาเงนคาทองคา คาถวยชามสงคโลก” และเมองสโขทยมความอดมสมบรณมาก ดงคากลาว “ในนามปลาในนามขาว” ประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรมดวยระบบการเกษตรแบบพงพาธรรมชาต เชนสงคมไทยสวนใหญในชนบทปจจบน

90

สมยกรงศรอยธยา ทมา: http://th.wikipedia.org/ อาณาจกรอยธยาไดกอตงในป พ.ศ.1893 ในบรเวณลมแมนาเจาพระยา โดยพระเจาอทอง

ในชวงแรกมไดเปนศนยกลางของชาวไทยในดนแดนคาบสมทรอนโดจน แตดวยความเขมแขงททวเพมขนประกอบกบวธการทางการสรางความสมพนธกบชาวไทยกลมตาง ๆ ในทสดอยธยากสามารถรวบรวมกลมชาวไทยตางๆ ในดนแดนแถบนใหเขามาอยภายใตอานาจได และไดกลายมาเปนรฐมหาอานาจทางการเมองและเศรษฐกจ ซงมความเจรญรงเรองจนอาจถอไดวาเปนอาณาจกรทรงเรองมงคงทสดในภมภาคสวรรณภมหรอเอเชยตะวนออกเฉยงใต มการตดตอคาขายกบตางชาต เชน โปรตเกส สเปน ดตซ ฝรงเศส จน อนเดย และญปน มอาณาเขตกวางใหญไพศาล โดยมประเทศราชแผขยายไปจนถงรฐฉานของพมา อาณาจกรลานนา มณฑลยนนานและมณฑลชานส อาณาจกร ลานชาง อาณาจกรขอม และคาบสมทรมมลายในปจจบน ลกษณะการปกครอง เรยกวา ระบอบสมบรณาญาสทธราชย (Absolute Monarchy) มการรวมศนยอานาจอยทพระมหากษตรยและ ใชระบบศกดนาเปนเครองมอในการปกครองเพอสรางความจงรกภกดในหมพวกขนนาง (พวงเพชร สรตนกวกล และพรภรมณ เชยงกล, 2548) อาณาจกรอยธยาเรมเสอมอานาจลงราวพทธศตวรรษท 24 ซงพงศาวดารไทยในอดตสวนใหญมกจะกลาวถงความออนแอของกษตรย ขนนาง และระบบราชการ หรอผปกครองแยงชงอานาจความเปนใหญหรอการแยงชงราชสมบต ทาใหบานเมองสญเสยกาลงพลเปนจานวนมากไประหวางการรบทเปนสงครามกลางเมอง นอกจากนยงอาจเกดจาก ความลมเหลวของระบบการปองกนตนเองของอยธยา การไมไดรบความชวยเหลอจากกองทพหวเมอง การเรยกเกณฑไพรพลเขาสกองทพไดจานวนนอย การวางเวนจากการทาศกสงครามมานาน ตลอดจนจานวนประชากรทเพมขนหลงจากการคาขายกบตางชาตทเจรญรงเรอง ทาใหเกดความปนปวน การ

91

จดระเบยบและควบคมเกดความยงยาก อยางไรกตาม หากมองเหตผลทางยทธวธของฝายพมาสามารถแกไขปญหาเรองนาหลากและปญหาการขาดแคลนเสบยงไดเปนผลสาเรจ อกทงพมายงไดโจมตหวเมองทางเหนอเพอปองกนการตกระหนาบกอนจะเขาปดลอมพระนคร ซงพมาไดแบงกองกาลงออกเปน 2 สวน ทงทางเหนอและทางใต ในขณะทอยธยาใชวธการตงรบโดยสามารถตานทานการปดลอมของกองทพพมาไวไดนานถง 14 เดอน แตกไมอาจหยดยงได ในวนท 7 เมษายน พ.ศ.2310 ทหารพมาไดบกเขามายงพระนครไดสาเรจ โดยทาการจดไฟเผาเมอง วด และปราสาทราชมณเทยร เปนเวลา 15 วน รวมทงรวบรวมทรพยสมบตและจบผคนเปนเชลยกลบพมา

ท ม า : http://www.google.co.th/

สมยกรงธนบร ภายหลงจากทพมาเขายดกรงศรอยธยา พระยาตากไดรวบรวมไพรพลจานวนหนงตฝาวงลอม

โดยไปตงหลกอยทเมองจนทบร และไดรวบรวมไพรพลประมาณ 5,000 คน เขาตเมองธนบรและอยธยาคนจากพมา แตสภาพกรงศรอยธยาทรดโทรมมาก ยากแกการบรณปฏสงขรณขนมาใหม พระยาตากจงเลอกกรงธนบรเปนราชธานแทนและสถาปนาตนเองขนเปนพระมหากษตรย โดยกรงธนบรเปนราชธานอยเพยง 15 ป (พ.ศ. 2310 – 2325) ลกษณะการเมองการปกครองยงคงเหมอนกบในสมยกรงศรอยธยา ชวงปลายรชกาลเกดการแยงชงบลลงกจากสมเดจพระเจากรงธนบร เนองจากทรงมสตฟนเฟอน เจาพระยาจกรไดเขาควบคมสถานการณและสดทายไดสถาปนาตนเองขนเปนกษตรยแทน

92

สมยกรงรตนโกสนทร กรงรตนโกสนทรตงอยทางฝงตะวนออกของแมนาเจาพระยา ซงสามารถปองกนขาศกจาก

พมาไดด ในชวงตนกอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 ลกษณะการปกครองมลกษณะเชนเดยวกบในสมยอยธยาและธนบร ยงตองเผชญกบการรกรานจากพมาโดยเฉพาะในสงครามเกาทพ ในระยะตอมาชาวตะวนตกไดเรมเขามาคาขายพรอมกบการเขามาลาอาณานคม มการลงนามในสนธสญญาตาง ๆ เชน สนธสญญาเบอรน สนธสญญาบาวรง มการพฒนาประเทศไปสความทนสมยแบบตะวนตก มการประกาศเลกทาส มการปฏรปการบรหารราชการแผนดน โดยแบงออกเปน 12 กระทรวง และไดเกดสงครามโลกครงท 1 ระหวาง พ.ศ.2457 – 2461 ซงตรงกบในสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 วนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 ไดเกดการปฏวตเพอเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยไปเปนระบอบประชาธปไตย อนมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด และมพระมหากษตรยทรงเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ ผทาการยดอานาจเรยกวา “คณะราษฎร” ซงประกอบดวย ขาราชการสายทหารบก ทหารเรอ และสายพลเรอน จานวน 99 คน โดยมพระยาพหลพลพยหเสนาเปนหวหนา ในขณะนนพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 ไดประทบอย ณ วงไกลกงวล อาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ทรงตดสนพระทยยอมรบการเปลยนแปลงการปกครองโดยสงบ ในขณะทคณะราษฎรไดประกาศหลก 6 ประการ ดงน

1. จะตองรกษาความเปนเอกราชทงหลาย เชน เอกราชในบานเมอง ในทางศาล ในทางเศรษฐกจของประเทศไวใหมนคง

2. จะรกษาความปลอดภยในประเทศใหการประทษรายตอกนลดนอยลงใหมาก 3. จะตองบารงความสมบรณของราษฎรในทางเศรษฐกจไทย รฐบาลใหมจะพยายามหางาน

ใหราษฎรทาโดยเตมความสามารถ จะรางโครงการเศรษฐกจแหงชาต ไมปลอยใหราษฎรอดอยาก 4. จะตองใหราษฎรไดมสทธเสมอภาคกน (ไมใชใหพวกเจามสทธยงกวาราษฎรเชนทเปนอย) 5. จะตองใหราษฎรไดมเสรภาพ มความเปนอสสระ เมอเสรภาพนไมขดตอหลก 4 ประการ

ดงกลาวแลวขางตน 6. จะตองใหมการศกษาอยางเตมทแกราษฎร

93

พระยาพหลพลพยหเสนา หลวงประดษฐมนธรรม

หลงจากนนไดมการแตงตงนายกรฐมนตรคนแรก คอ พระยามโนปกรณนตธาดา และมการ

พระราชทานรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2475 ตอมาพระบาท สมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 ทรงสละราชสมบต ในวนท 2 มนาคม พ.ศ.2477 ขณะทรงประทบอยทสหราชอาณาจกร ภายหลงเปลยนแปลงการปกครองเพยงปเศษ โดยทรงมเหตผลในการตดสนพระทยตามความในพระราชหตถเลขา ดงน

“ขาพเจามความเตมใจทจะสละอานาจ อนเปนของขาพเจาอยแตเดม ใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอานาจทงหลายของขาพเจา ใหแกผใด คณะใดโดยเฉพาะ เพอใชอานาจนนโดยสทธขาด และโดยไมฟงเสยงอนแทจรงของประชาราษฎร บดน ขาพเจาเหนวา ความประสงคของขาพเจา ทจะใหราษฎรมสทธออกเสยง ในนโยบายของประเทศไทยโดยแทจรง ไมเปนผลสาเรจ และเมอขาพเจารสกวา บดนเปนอนหมดหนทางทขาพเจาจะชวยเหลอ หรอใหความคมครองแกประชาชนไดตอไปแลว ขาพเจาจงขอสละราชสมบต และออกจากตาแหนงพระมหากษตรย แตบดนเปนตนไป ขาพเจาขอสละสทธของขาพเจาทงปวง ซงเปนของขาพเจาอย ในฐานะทเปนพระมหากษตรย แตขาพเจาสงวนไวซงสทธทงปวง อนเปนของขาพเจาแตเดมมา กอนทขาพเจาไดรบราชสมบตสบสนตตวงศ” หลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 พระมหากษตรยถกลดอานาจและบทบาทลง โดยเปนเพยงประมขภายใตกฎหมายรฐธรรมนญเทานน อานาจในการบรหารประเทศตกอยในกลมผนาฝายทหาร โดยบคคลทนาสนใจมดงน

94

จอมพล ป.พบลสงคราม เดมชอ แปลก ขตตะสงคะ เปนนายกรฐมนตรในชวง พ.ศ.2481 – 2487) มนโยบายทสาคญคอ การมงมนพฒนาประเทศไทยใหมความเจรญรงเรองทดเทยมนานาอารยะประเทศ มการปลกระดมใหคนไทยรสกรกชาต ใหประชาชนนยมใชสนคาไทย ดวยคาขวญวา “ไทยทา ไทยใช ไทยเจรญ” มการเปลยนแปลงประเพณและวฒนธรรมบางอยาง เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงการปกครองและใหเกดความทนสมย เชน ประกาศใหขาราชการเลกนงผามวง เลกสวมเสอราชปะแตน และใหนงกางเกงขายาวแทน มการยกเลกบรรดาศกดและยศขาราชการพลเรอน มการเปลยนชอประเทศจาก “สยาม” เปน “ไทย” ในวนท 24 มถนายน พ.ศ.2482 เปลยนวนขนปใหมจากวนท 1 เมษายน เปนวนท 1 มกราคมของทกป เพอใหสอดคลองกบหลกสากล เปลยนเพลงชาตไทยมาเปนเพลงทใชกนอยในปจจบน นอกจากนนยงหามประชาชนกนหมาก ใหผหญงเลกนงโจงกระเบน เปลยนมานงผาถงแทน ใหสวมหมวก สวมรองเทา ไมสงเสรมศลปะและดนตรไทยเดมแตสงเสรมดนตรสากลโดยมคาขวญทรจกกนด คอ “เชอผนาชาตพนภย” หรอ “ทานผนาไปไหนฉนไปดวย” ในขณะเดยวกนในชวงนไดเกดสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ.2481 - 2488) ทานตองใชความพยายามอยางมากในการประคบประคองประเทศชาต ใหผานพนวกฤตไปได

ในชวง พ.ศ.2502 – 2506 จอมพลสฤษด ธนะรชต เปนนายกรฐมนตร การบรหารประเทศ ไดใชมาตรการเบดเสรจเดดขาดเพอจดการความสงบเรยบรอยของประเทศ เชน ประหารชวตเจาของบานทนทหลงจากบานใดเกดเพลงไหม เพราะถอวาเปนการกอความไมสงบ การใชรฐธรรมนญมาตรา 17 การปราบปรามการกระทาอนเปนคอมมวนสต ไดประกาศยกเลกสถาบนทางการเมองตาง ๆ เชน พรรคการเมอง โดยกลาววา “ขาพเจาขอรบผดชอบแตเพยงผเดยว” ทงยงไดสรางผลงานทงทางดานการปรบปรงการบรหารและการพฒนาประเทศไวมากมาย ผลงานทสาคญ ๆ ไดแก การออกกฎหมายเลกการเสพและจาหนายฝนโดยเดดขาด กฎหมายปราบปรามพวกนกเลงอนธพาล กฎหมายปรามการคาประเวณ และสงทสาคญทสด คอ การวางแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยไดรบการสนบสนนจากตางประเทศทาการศกษาคนควาวจย จนกระทงไดจดทาแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ฉบบท 1 พ.ศ.2504 – พ.ศ.2509 ซงแผนดงกลาวไดเปนแมแบบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบตอ ๆ มาจนถงปจจบน มการสรางสาธารณปโภคสาคญทเปนพนฐานของการดารงชวต เชน ไฟฟา ประปา ถนน ใหกระจายไปทวทงในเมองและชนบท ซงเรยกวา “นาไหล ไฟสวาง ทางสะดวก” นอกจากนทานยงเปนเจาของคาพดทวา “พบกนใหมเมอชาตตองการ”

ในชวง พ.ศ.2506 – 2516 จอมพล ถนอม กตตขจร เปนนายกรฐมนตร ซงกอนพนจากตาแหนงในวนท 14 ตลาคม พ.ศ.2516 ไดใชอาวธสงครามเขาปราบปรามนกศกษาประชาชนทชมนมเรยกรองรฐธรรมนญ จนทาใหมผเสยชวตเปนจานวนมาก และตอมาในป พ.ศ.2519 ไดเดนทางกลบประเทศไทยอกครงโดยบวชเปนสามเณร ทาใหนกศกษาประชาชนไดออกมาประทวงขบไลอดตนายกรฐมนตรจนเปนเหตใหกลมการเมองอกฝายทนาโดย พลเรอเอก สงด ชะลออย ฉวยโอกาสกอ

95

รฐประหารและทาการลอมปราบนกศกษาประชาชนในมหาวทยาลยธรรมศาสตร เมอวนท 6 ตลาคม พ.ศ.2519 ทาใหมผบาดเจบ เสยชวต และสญหายจานวนมาก

พระยามโนปกรณนตธาดา จอมพล ป.พบลสงคราม จอมพลสฤษด ธนะรชต จอมพลถนอม กตตขจร

ทมา: http://th.wikipedia.org

พลเอกเปรม ตณสลานนท ปจจบนเปนประธานองคมนตรและรฐบรษ เปนนายกรฐมนตรระหวางป พ.ศ.2523 – 2531 ไดประกาศใชคาสงสานกนายกรฐมนตร ท 66/23 เรอง นโยบายการตอสเพอเอาชนะคอมมวนสต โดยใชหลก “การเมองนาการทหาร” ซงไดระบถงสาเหตของการกอการรายคอมมวนสตวาเปนเรองของความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคม ความไมเทาเทยมทางการเมอง คอ สภาพการเมองทไมเปนประชาธปไตยและประชาชนไมไดใชอานาจอธปไตย แตอานาจนอยในมอของคนกลมนอยทมอานาจทางเศรษฐกจและสนใจแตประโยชนสวนตว รวมทงขาราชการซงใชอานาจหนาทเอารดเอาเปรยบประชาชนทไมมทางตอส การปกครองแบบเผดจการ จงเปนเงอนไขสาคญททาใหคอมมวนสตเตบโตและขยายตวไดงาย ดงนนการแกไขปญหาคอมมวนสตตองแกไขดวยวถทางการเมองเทานน โดยเชอวาประชาธปไตยเทานนทจะเอาชนะคอมมวนสตได ซงตางจากสถานการณในภาคใตปจจบนทปญหามความซบซอนอยมาก

พลเอกชาตชาย ชณหะวณ เปนนายกรฐมนตรระหวางป พ.ศ.2531 – 2534 ผลงานทโดดเดน คอ การดาเนนนโยบายตางประเทศกบประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะในกลมประเทศอนโดจนภายใตนโยบาย “เปลยนสนามรบเปนสนามการคา” ในชวงนตวเลขความเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไดสงกวา 10 เปอรเซนตตอป จนมการคาดหมายวาประเทศไทยจะเปนประเทศอตสาหกรรมใหมหรอทเรยกวา “เสอตวท 5” ของเอเชยตอจากประเทศเกาหลใต ฮองกง สงคโปร และไตหวน แตการบรหารงานของรฐบาลไดเรมประสบปญหาในชวงทายของวาระการดารงตาแหนง เมอถกโจมตวามการทจรตหาผลประโยชนในโครงการลงทนของรฐ จนถงวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ.2534 ไดถกยดอานาจการปกครองจากคณะนายทหารทเรยกวา คณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (รสช.) ซงตอมานาไปสเหตการณเดอนพฤษภาทมฬ พ.ศ.2535 เมอ พล.อ.สจนดา คราประยร ผบญชาการ

96

ทหารบก ซงเปนหนงในแกนนาทเขายดอานาจและปฏเสธมาตลอดวาจะไมรบตาแหนงนายกรฐมนตร แตสดทายกรบตาแหนง จนเปนทมาของคาวา “เสยสตยเพอชาต” นาไปสการเดนขบวนขบไลจากประชาชนและมการใชกาลงทหารเขาสลายฝงชน ทาใหมผเสยชวตและบาดเจบจานวนมาก และนาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง โดยเฉพาะรฐธรรมนญ ป พ.ศ.2540 สถานการณทางการเมองในปจจบน

พนตารวจโท ดร.ทกษณ ชนวตร ดารงตาแหนงนายกรฐมนตร ระหวางป พ.ศ.2544 – 2549ไดกอตงพรรคไทยรกไทย ผลงานทไดรบการชนชม คอ การใชหนกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) ไดกอนกาหนดและดาเนนโครงการประชานยมตาง ๆ ซงสงผลใหเงนสะพดไปสประชาชนระดบลางสามารถลดความยากจนไดถงครงหนงภายในสป อกทงไดรเรมระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาภายใตนโยบาย 30 บาท รกษาทกโรค และดาเนนการกวาดลางยาเสพตด ซงไดรบความนยมจนเปนนายกรฐมนตรคนแรกในประวตศาสตรการเมองไทยทมาจากการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรทดารงตาแหนงจนครบวาระ 4 ป และไดดารงตาแหนงนายกรฐมนตรสมยทสองดวยคะแนนเสยงสงทสดเพยงพรรคเดยวเปนประวตการณทางการเมองไทย การดาเนนกจกรรมทางการเมองในสมยทสองนถกกลาวหาวาเออประโยชนใหครอบครว พรรคพวก และบรวาร มผลประโยชนทบซอน รวมทงการแกกฎหมายโดยอาศยเสยงขางมากในสภาผแทนราษฎร เพอขายหนบรษท ชน คอรปอเรชน จากด มลคา 73,300 ลานบาท ในตลาดหลกทรพย โดยไมเสยภาษ จนเกดกระแสตอตานจากสงคมวาผนาไรจรยธรรม และนาไปสการยดอานาจจากคณะทหารทเรยกวา คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอวนท 19 กนยายน พ.ศ.2549 โดยระบสาเหตสาคญ สรปไดดงน

1. มการทจรตอยางกวางขวาง 2. มการแทรกแซงองคกรอสระ 3. มการดหมนสถาบนเบองสง 4. สรางความแตกแยกอยางทไมเคยปรากฏมากอน

ภายหลงการปฏวตเมอวนท 19 กนยายน พ.ศ.2549 เปนตนมา การเมองไทยยงคงมปญหาทสาคญ ๆ ในหลายประการ สรปไดดงน (สถาบนวชาการปองกนประเทศ, 2553)

1. ความแตกแยกของคนในชาต มการแบงฝายอยางชดเจน มการชมนมเพอเรยกรองหรอเคลอนไหวในลกษณะทเปนการละเมดกฎหมายมากขน โดยกระจายไปทวประเทศ ซงจาเปนตองควบคมใหการชมนมดงกลาวอยในความสงบเพอรกษาเสถยรภาพของประเทศและสรางความเชอมน

97

แกตางประเทศ รวมทงยงคงมการลวงละเมดสถาบนหลกของชาตในลกษณะขบวนการเชอมโยงระหวางภายในกบภายนอกประเทศ

2. การบรหารจดการทไมโปรงใสสจรต โดยอยบนพนฐานหลกธรรมาภบาลทออนแอและไมสมดล ภาคราชการมบทบาทหลก แตภาคประชาชนถกจากดบทบาท นอกจากนยงมปญหาเกยวกบความชดเจนของขอกฎหมาย ระเบยบปฏบต และความรความเขาใจของผปฏบตงานในทกระดบทงสวนกลาง สวนทองถน ภาคประชาสงคม และประชาชนทวไป จงมปญหาการตความและการใชความรสกหรอกระแสสงคมตดสนใจ โดยเฉพาะดานการรกษากฎหมายและการดาเนนการตาง ๆ ซงอาจกอใหเกดความไดเปรยบเสยเปรยบของผเกยวของหรอคกรณ อกทงยงเปนชองวางใหเกดการเลอกปฏบตทสงผลตอธรรมาภบาลทงภาครฐ เอกชน และประชาชน ทาใหการบงคบใชกฎหมายขาดหลกนตธรรม 3. ปญหาใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต (ยะลา ปตตาน นราธวาส) เปนปญหาทางการเมองอกประการหนงทมแนวโนมอาจจะทาใหประเทศไทยสญเสยดนแดนหรออธปไตย โดยอาศยความเชอมโยงทางศาสนา ภาษา และเผาพนธ แสดงปฏกรยาตอตานอานาจรฐไทยโดยตรง 4. การถอครองทดนของชาวตางชาต โดยอาศยชองวางของกฎหมาย มตวแทนในการเขามาถอครองทดนทงทเปนแหลงเกษตรกรรมและทพกอาศย ทาใหเกดกรรมสทธทไมกอใหเกดประโยชนตอประเทศไทย 5. เขตแดนกบประเทศเพอนบาน ยงไมมความชดเจนและหาขอสรปไมได โดยเฉพาะจดทมแหลงทรพยากรธรรมชาต แหลงทองเทยว ทงบนแผนดนและทองทะเล ซงมผลกระทบตอความมนคงตามแนวชายแดน รวมทงดานเศรษฐกจและพลงงาน นอกจากนสานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2550) ไดสรปสถานะดานการบรหารจดการประเทศวาไดเรมเปดโอกาสใหภาคสวนอน ๆ เขามามสวนรวมกบภาครฐมากขน แตยงมการรวมศนยอานาจการบรหารจดการทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ยงไมเปดโอกาสใหประชาชนรวมตดสนใจ องคกรปกครองสวนทองถนยงไมเขมแขงและขาดอสระในการจดเกบรายไดใหเพยงพอตอการพงตนเอง กระบวนการยตธรรมและกฎหมายปรบตวไมทนการเปลยนแปลง จงยงไมสามารถสรางสรางความเปนธรรมกบทกภาค ขณะทกลไกการตรวจสอบการใชอานาจของรฐยงขาดประสทธภาพ ขาดการทางานเปนเครอขายทจะกอใหเกดพลงรวมในการตรวจสอบ แมความโปรงใสในการบรหารจดการภาครฐมแนวโนมดขนตอเนอง โดยดชนชวดภาพลกษณคอรรปชนททาโดยองคกรเพอความโปรงใสนานาชาตเพมสงขนเปน 3.8 จากคะแนนเตม 10 คะแนน ในป พ.ศ.2548 ซงยงอยในระดบคอนขางตา ทงวฒนธรรมอปถมภทฝงรากลก ยงคงเปนปญหาอปสรรคขดขวางการเสรมสรางธรรมาภบาลในสงคมไทย ประกอบกบการขาดคณภาพและจตสานกสาธารณะ จงทาใหไม

98

สามารถแยกแยะผลประโยชนสวนตวออกจากผลประโยชนสาธารณะ กอใหเกดปญหาความไมเปนธรรมและการทจรตประพฤตมชอบทซบซอนมากขน

อยางไรกตาม การเมองไทยภายหลงการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 ยงคงหนไมพนวฏจกรแบบเดม ๆ ซงนกวชาการบางทานเรยกวา วงจรอบาทว กลาวคอ มสภาพของการผกขาดการเลอกตง ทาใหคนด ๆ เขาสระบบการเมองไดยาก นาไปสการทจรตคอรปชนทงในรปของนโยบายและการปฏบต เกดการจบกลมกนเพอรกษาและแลกเปลยนผลประโยชน จนถงการสรางอานาจเผดจการทางรฐสภา ทาใหการเมองขาดเสถยรภาพ ไมสามารถขบเคลอนการทางานอยางมประสทธภาพ ผลสดทายกคอการยบสภาเพอเลอกตงใหม ในบางครงอาจเกดเหตการณปฏวตหรอรฐประหารเพอยดอานาจจากรฐบาลแลวกรางรฐธรรมนญฉบบใหม พอเลอกตงกไดนกการเมองคนเดม ๆ เขามาอกเปนอยางนเรอยไป ซงเราควรจะเปลยนมมมองหรอวธคดทางการเมองใหม จากเดมทเคยบอกวา การเมองเปนเรองของการแสวงหาอานาจ เปนเรองของการจดสรรทรพยากรของรฐหรอสงทมคณคาทางสงคม เปนเรองของการประนประนอมผลประโยชนเพอหลกเลยงมใหเกดความขดแยง (Pennock and Smith, 1964; ชยอนนต สมทวณช, 2535) เปน “การเมอง คอ ความเสยสละ” กลาวคอ เสยสละความสขสวนตว เสยสละความสขครอบครว เสยสละในตาแหนงหนาทการงานเดมหรอธรกจของตนเองมาทาประโยชนใหกบคนสวนใหญของประเทศไดอยดมสข โดยไมตองเสยสละนานมากนกเอาแค 5 – 10 ปกพอ ไมใชอยกนจนชนดแบบวาตายคาเกาอ เพอใหคนรนใหมทเปนคนดไดมโอกาสไดเขามาปกครองบานเมองดงพระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

“...ในบานเมองนนมทงคนดและคนไมด ไมมใครทจะทาใหคนเปนคนดไดทงหมด การทาใหบานเมองมความปกตสขเรยบรอย จงเปนการมใชทาใหทกคนเปนคนด หากแตอยทการสงเสรมคนด ใหคนดไดปกครองบานเมองและควบคมคนไมด ไมใหมอานาจ ไมใหกอความเดอดรอนวนวายได...”

องคประกอบของรฐ คาวา รฐ (State) เปนทรจกกนมาตงแตสมยกรกโบราณตามทไดกลาวมาแลวขางตนนน มผใหความหมายไว ดงน (สพจน รศมทต, 2546: 10) อรสโตเตล กลาวไววา รฐเปนสงคมสงสด ไดรวบรวมเอาสงคมทงหลายเขาไวดวยกน โดยมวตถประสงคทจะบรรลความดงามขนสงสด ซงมนษยไมสามารถประสบความสขและความสมบรณสดยอดไดหากปราศจากรฐ ชเซโร กลาววา รฐเปนประชาคมทางจตใจ ทกคนเปนเจาของรฐโดยเทาเทยมกนและอยภายใตกฎหมายเดยวกน เขาเรยกรฐวา เร โปพล (Res Populi) ซงหมายความวา กจการของ

99

ประชาชน เพอเนนวา รฐเปนสมบตรวมกนของทกคน สมาชกทอาศยอยในรฐนนไดรบผลประโยชนจากการชวยเหลอซงกนและกน และรฐทดจะตองใหมรฐบาลทยตธรรม ชยอนนต สมทวณช ไดรวบรวมความหมายของคาวารฐ โดยทสานกมารกซซสต (Marxism) เหนวา รฐเปนเครองมอของชนชนปกครองสามารถใชประโยชนไดตามใจชอบ โรเจอร เบนจามน (Roger Benjamin) และเรมอนด ดวอล (Raymond Duwall) ใหความหมายของรฐไว 4 แนว คอ 1. รฐในฐานะทเปนรฐบาล หมายความถง กลมบคคลทดารงตาแหนงทมอานาจในการตดสนใจในสงคมการเมอง 2. รฐในฐานะทเปนระบบราชการหรอเครองมอทางการบรหารทเปนปกแผน และเปนระเบยบทางกฎหมายทมความเปนสถาบน 3. รฐในฐานะทเปนชนชนปกครอง 4. รฐในฐานะทเปนโครงสรางทางอดมการณ เจ พ เนตเทล (J.P.Nettle) กลาววา 1. รฐ หมายถง องคกรทรวมศนยการทาหนาทและโครงสรางไวเพอทจะปฏบตการไดอยางทวดาน เปนแนวคดดงเดมทเนนเรองอานาจอธปไตยและรฐอธปไตย กลาวคอ รฐมฐานะสงกวาองคกรอน ๆ ในสงคม อานาจของรฐเปนอานาจตามกฎหมาย แนวคดนจงเชอมโยงรฐกบกฎหมาย ระบบราชการ และรฐบาล 2. รฐในฐานะทเปนหนวยหนงในความสมพนธระหวางประเทศ หมายถง การทรฐมอสระในการดาเนนกจการตาง ๆ กบรฐอน ๆ ซงหากรฐมอสระในการดาเนนกจการระหวางประเทศสงกจะมความเปนรฐ (Stateness) สง 3. รฐในฐานะทเปนองคกรทมความเปนอสระ เปนสวนหนงของสงคมทมลกษณะเดนเฉพาะตว 4. รฐในฐานะทเปนปรากฏการณทางสงคม-วฒนธรรมอยางหนงทมววฒนาการ ซงคดวารฐกบชาตเปนเรองเดยวกน

นคอส พอลเลนซส (Nicos Poulantzas) เหนวา รฐ เปนความสมพนธทางสงคมแบบชนชนและกระบวนการใชอานาจผานทางสถาบนตาง ๆ เชน รฐบาล ศาล และตารวจ ในขณะท เฟรนซ ออฟเฟนไฮเมอร (Franz Oppenheimer) มความเหนวา รฐ เปนองคกรของการใชวธการทางการเมองซงพฒนาขนเมอวธการทางเศรษฐกจไดสรางสงของขนมามากพอสาหรบสนองความตองการของคนเราแลวจนถงขนทสงของเหลานนอาจถกแยงชงปลนไปไดดวยการรกราน ดงจะเหนไดวา ในระยะแรกรฐและอานาจมพนฐานอยบนการมกาลงเหนอกวา โดยผใชอานาจมการปฏบตการ 4 อยาง คอ การทาสงคราม การสรางรฐ การปกปองคมครอง และการดดซบทรพยากรจากสงคม

100

ดงนนหนาท พนฐานทสาคญของรฐ คอ การปองกนภย เพอมใหผมอานาจรฐอนมาปลนสะดมทรพยสนและกาลงคนไป สรปความหมายไดวา รฐมกจะเนนถงความผกพนทางการเมอง อนหมายถง การทประชาชนอยภายใตระบบการเมองอยางเดยวกน มอธปไตยเดยวกน รวมทงมเอกราชเตมทในฐานะทเปนรฐ สวนคาวาประเทศนนมกจะเนนเกยวกบสภาพทางภมศาสตร เชน เขตแดน ทรพยากร เปนตน (สพจน รศมทต, 2546: 11) ในสวนของผเขยนนนมความคดเหนวา รฐในอดตกคอประเทศในปจจบนนนเอง ซงประกอบดวย ประชากรทมเชอชาตเผาพนธ มภาษา มเขตแดน มผปกครอง และมอานาจในการปกครองเขตแดนหรอดนแดนนน องคประกอบสาคญของรฐทนกรฐศาสตรกลาวไวโดยทวไป มอย 4 ประการ คอ (ชยอนนต สมทวาณช, 2535) 1. ประชากร (Population) รฐทกรฐควรมประชากรจานวนมากพอสมควรทจะทาใหรฐดารงอยไดดวยการพงตนเอง และไมวารฐจะมขนาดเทาใดกตามไมควรมประชากรมากเกนไปจนลนอาณาเขตหรอมากเกนกวาทรพยากรทมอย 2. ดนแดน (Territory) รฐตองมอาณาเขตทแนนอน ไมมกฎเกณฑแนนอนวาตองมขนาดเทาใดจงจะถอเปนรฐได ดนแดนนประกอบดวย พนดน พนนา และทองฟาทอยเหนอพนดน โดยปกตอาณาเขตทางทะเลจะถอเกณฑอยหางจากชายฝง 12 ไมลทะเล เปนเขตปกครอง และหางจากชายฝง 200 ไมลทะเล เปนเขตเศรษฐกจจาเพาะ 3. รฐบาล (Government) รฐตองมรฐบาลสาหรบปกครองประชาชน เปนผใชอานาจอธปไตยอนเปนอานาจสงสดของรฐ ในการดาเนนกจกรรมของรฐในนามของประชาชน โดยการนาเสนอนโยบายและดาเนนนโยบายทตองกระทาเพอสนองความตองการของประชาชนในรฐ ตลอดจนรกษาผลประโยชนของพลเมองและปองกนการรกรานจากรฐอน 4. อานาจอธปไตย (Sovereignty) เปนอานาจสงสดในการปกครอง ประกอบดวย อานาจนตบญญต อานาจบรหาร และอานาจตลาการ อาจมการกระจายอานาจจากรฐบาลกลางไปยงทองถนไดเพอความสะดวกในการปกครอง นอกจากนนตองเปนอสระปราศจากการควบคมของรฐอน ๆ ในการทจะดาเนนการบรหารหรอกาหนดนโยบาย

101

อยางไรกตาม รฐทกรฐจะมรฐบาลเปนศนยรวมอานาจและเปนองคกรทใชอานาจรฐในการทาหนาทหลก 3 ดาน คอ 1. การรกษาความมนคง 2. การดแลความเปนระเบยบเรยบรอยและการใหความยตธรรม 3. การใหสวสดการทางสงคม ระบอบการปกครอง พฤทธสาณ ชมพล (2540) ไดสรปรปแบบการปกครองเอาไว 2 ระบอบใหญ ๆ คอ การปกครองระบอบเผดจการกบระบอบประชาธปไตย ดงน 1. การปกครองระบอบเผดจการ อานาจในการสรางและกาหนดนโยบาย มลกษณะรวมศนยอยทบคคล คณะทหาร ขาราชการ หรอผนาพรรค ม 2 แบบยอย ไดแก 1) เผดจการแบบอานาจนยม (Authoritarian) อานาจการตดสนใจอยทผปกครองเพยงคนเดยว เชน พระมหากษตรย 2) เผดจการแบบเบดเสรจ (Totalitarian) อานาจอยทพรรคการเมองพรรคเดยวหรอกลมเดยว เชน พรรคคอมมวนสตของจน เกาหลเหนอ สหภาพโซเวยตเดม เผดจการทหารในพมา 2. การปกครองระบอบประชาธปไตย อานาจเปนของประชาชนโดยอาศยเสยงของคนสวนใหญ แตคานงถงเสยงสวนนอย ซงประชาชนมสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนทงการพด การเขยน การรองเรยน การชมนม ตลอดจนการไดรบความคมครองในความยตธรรมจากศาล แบงออกเปน 2 แบบยอย ไดแก 1) ประชาธปไตยแบบรฐสภา (Parliamentary Democracies) ฝายบรหารไดรบการเลอกใหดารงตาแหนงจากฝายรฐสภา ทงฝายบรหารและฝายรฐสภามสวนรวมในการกาหนดนโยบาย โดยมนายกรฐมนตรเปนหวหนาฝายบรหารและมพระมหากษตรยเปนประมข เชน องกฤษ ญปน ไทย หรออาจมประธานาธบดเปนประมข เชน ฝรงเศส รสเซย สงคโปร 2) ประชาธปไตยแบบประธานาธบด (Democratic Presidential) ฝายบรหารไดรบการเลอกตงจากประชาชนโดยตรง มอานาจในการกาหนดนโยบาย เชน สหรฐอเมรกา ฟลปปนส อนโดนเซย อยางไรกตาม อรสโตเตล ไดกลาวไววา การปกครองระบอบประชาธปไตยนนเปนการปกครองทพลเมองของรฐสามารถหมนเวยนกนมาเปนผปกครอง สวนอดตประธานาธบดของสหรฐอเมรกา นายอบราฮม ลนคอรน ไดกลาวสน ๆ วา ประชาธปไตยเปน “การปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน” โดยมลกษณะสาคญ คอ

102

1. ประชาชนเปนเจาของอานาจอธปไตย 2. ทกคนมความเสมอภาคเทาเทยมกนภายใตกฎหมาย 3. ยดถอเสยงขางมาก ใหการเคารพคมครองเสยงขางนอย 4. ไดรบความยนยอมจากประชาชนสวนใหญ หลกการสาคญของประชาธปไตย 1. หลกการเลอกตงโดยเสร 2. หลกการใชเหตผล 3. หลกเสรภาพ 4. หลกการปกครองโดยยดกฎหมาย 5. หลกความเสมอภาค/ความเทาเทยม

โครงสรางทางการเมอง การเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยของไทย มโครงสรางทางการเมองหรอสถาบนทสาคญ ไดแก

1. รฐธรรมนญ คอ กฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ กฎหมายอนใดจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไมได ซงตงแตป พ.ศ.2475 ประเทศไทยมรฐธรรมนญแลวทงสน 18 ฉบบ รฐธรรมนญเปนกฎหมายวาดวยการจดระเบยบการปกครองของประเทศทบญญตถง

1) รปแบบการปกครอง 2) อานาจอธปไตย 3) องคกรทางการเมอง 4) สทธเสรภาพและหนาทพลเมอง 5) การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

2. สถาบนพระมหากษตรย ประเทศไทยเคยปกครองในระบอบสมบรณาญาสทธราชยทมพระมหากษตรยเปนผมอานาจสงสดมาตงแตสมยกรงสโขทย ครนเมอเกดการเปลยนแปลงการปกครองเมอป พ.ศ.2475 สถาบนพระมหากษตรยตองอยภายใตกฎหมายรฐธรรมนญ เปนศนยรวมจตใจของคนไทยทงชาตมฐานะอยเหนอการเมอง ทรงเปนผใชอานาจอธปไตยผานทางรฐบาล รฐสภา และศาล

3. สถาบนนตบญญตหรอรฐสภา ประกอบดวย 2 สภา คอ สภาผแทนราษฎรกบวฒสภา โดยทาหนาทสาคญ คอ การออกกฎหมายสาหรบการปกครองและการบรหารประเทศ ควบคมการบรหารราชการแผนดนของรฐบาล การใหความเหนชอบในเรองสาคญ การถอดถอนบคคลออกจาก

103

ตาแหนงการใหความเหนชอบและการพจารณาเลอกบคคลใหดารงตาแหนงในองคกรตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ

4. สถาบนบรหารหรอรฐบาล มหนาทบรหารราชการแผนดนดวยการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนา บาบดทกขบารงสขของประชาชน สรางความยตธรรมในสงคม สรางความมนคงใหเกดขนในชาต ดแลใหความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน สงเสรมใหประชาชนใชสทธและเสรภาพใหถกตองเหมาะสม ทงนใหเปนไปตามนโยบายทแถลงไวตอสภา คณะรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวง มหนาทกาหนดนโยบายทจะเปนแนวทางในการบรหารราชการแผนดนของแตละกระทรวงและควบคมใหขาราชการประจาของแตละกระทรวง ไดแก กรม กอง นานโยบายไปปฏบตใหเกดผลทวประเทศ

5. สถาบนตลาการหรอศาล มอานาจหนาทในการตดสนคดความใหเปนไปดวยความบรสทธยตธรรม เพอความเปนธรรมในสงคม ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน ประกอบดวย ศาลรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลทหาร

ศาลรฐธรรมนญ เปนองคกรอสระทจดตงขนมาตงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มอานาจพจารณาวนจฉยปญหาขอกฎหมายทเกยวของกบรฐธรรมนญวามขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอไม รวมทงมอานาจพจารณาวนจฉยสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมการการเลอกตงวาคณสมบตหรอมลกษณะตองหามหรอไม

ศาลยตธรรม มอานาจพจารณาพพากษาคดทงปวง เวนแตคดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอานาจของศาลอน ม 3 ชน คอ

1) ศาลชนตน ไดแก ศาลแพง ศาลอาญา ศาลจงหวด ศาลแขวง ศาลเยาวชนและครอบครว ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ และศาลลมละลาย

2) ศาลอทธรณ ไดแก ศาลอทธรณ และศาลอทธรณภาค 3) ศาลฎกา เปนศาลยตธรรมสงสดมอยเพยงศาลเดยว ศาลปกครอง เปนศาลทจดตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2540 มอานาจหนาทพจารณาพพากษาคดปกครอง ซงเปนคดพพาทระหวางหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน และขอพพาทระหวางหนวยงานตาง ๆ ของรฐหรอเจาหนาทของรฐดวยกนเอง เพอปกปองคมครองสทธเสรภาพของประชาชนและเพอสรางบรรทดฐานทถกตองในการปฏบตราชการ ศาลปกครองแบงออกเปนศาลปกครองชนตนและศาลปกครองสงสด

104

ศาลทหาร มมาเปนเวลานานตงแตมการทหารไวปองกนประเทศ มอานาจพจารณาพพากษาลงโทษบคคลผกระทาความผดอาญาตอหนาทราชการ เชน หนทหาร หรอความผดอาญาอนโดยจากดพนทเฉพาะในบรเวณทตงหนวยทหาร ซงเปนคดทไมเกยวของกบบคคลทไมอยในอานาจศาลทหาร หรอคดทไมเกยวพนกบคดทอยในอานาจศาลพลเรอน หรอคดทตองดาเนนในศาลเยาวชนและครอบครว โดยบคคลทอยในอานาจศาลทหาร ไดแก ทหารประจาการ ทหารกองประจาการ นกเรยนทหาร ขาราชการกลาโหมพลเรอน ลกจางสงกดกระทรวงกลาโหม และเชลยศก

6. พรรคการเมอง คอ องคกรทางการเมองทรวบรวมบคคลทมอดมการณเดยวกน และมเปาหมายเพอไดอานาจทางการเมองในรฐบาล นโยบายตาง ๆ ของพรรคการเมองสวนมากจะเปนผลรวมของความตองการภายในพรรค ซงเมอพจารณาสมาชกพรรคแตละคนแลว อาจจะมความแตกตางกนอยางมากกได ในระบอบรฐสภาพรรคการเมองสวนใหญจะมผนา ซงโดยทวไปแลวถาพรรคการเมองนนไดรบเสยงขางมากกจะรบหนาทเปนผนารฐบาลในการบรหารประเทศ การมสวนรวมทางการเมอง

การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย เปนการเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงทศนะและมสวนรวมในการตดสนใจเรองตาง ๆ ทจะมผลตอชวตความเปนอยของประชาชน นอกจากจะชวยใหการตดสนใจของผเสนอโครงการหรอรฐบาลมความรอบคอบสอดรบกบปญหาและความตองการของประชาชนมากยงขนแลว ยงเปนการควบคมการบรหารงานของรฐบาลใหมความโปรงใส ตอบสนองตอปญหาและความตองการของประชาชน การมสวนรวมในทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย อาจแบงออกเปน 3 ระดบ คอ

1.ระดบตน เชน การแสดงความคดเหนหรอพดคยอภปรายเรองราวทางการเมองและสถานการณปจจบน การไปใชสทธเลอกตง การรวมลงชอเพอเสนอเรองใดเรองหนง อาท การเสนอกฎหมาย การประชาพจารณ การถอดถอนผดารงตาแหนงทางการเมอง

2. ระดบกลาง เชน การเดนขบวนเพอเรยกรองความเปนธรรม การรวมปราศรยในการชมนมเพอเรยกรองหรอการรวมกระทาการอยางใดอยางหนง ทงนตองอยภายใตของกฎหมายดวย

3. ระดบสง เชน การลงสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาหรอสมาชกองคกรทองถน การกอตงพรรคการเมอง การจดตงรฐบาล

105

การมสวนรวมของประชาชนมความสาคญในการสรางประชาธปไตยอยางยงยน และสงเสรม

ธรรมาภบาล ตลอดจนการบรหารงาน หากประชาชนมสวนรวมมากขนเพยงใดกจะใหมการ ตรวจสอบการทางานของผบรหารและใหผบรหารทมความรบผดชอบตอสงคมมากยงขน อกทงยงเปนการปองกนนกการเมองจากการกาหนดนโยบายทไมเหมาะสม นอกจากนการมสวนรวมของประชาชนยงเปนการสรางความมนใจวาเสยงของประชาชนจะมคนรบฟง อกทงความตองการหรอความปรารถนาประชาชนกจะไดรบการตอบสนอง

สาเหตทประชาชนไมมสวนรวมทางการเมอง ในอดตทผานมานน จะเหนวาประชาชนคนไทยไมคอยเขามามสวนรวมทางการเมองมากนก

อาจสรปสาเหตตาง ๆ ไดดงน 1. การเมองเปนเรองของชนชนนา 2. เปนอานาจนยมในบางสมย 3. วงจรอบาทวทางการเมอง 4. พฤตกรรมของนกการเมองไทย

- ไมมความรบผดชอบตอหนาท - เลนพรรคเลนพวก - ใชอานาจไมถกตองตามทานองคลองธรรม - แยงชงอานาจ - แสวงหาผลประโยชนสวนตว - ทจรตคอรรปชน

5. สงคมไทย/บคลกภาพคนไทย - ระบบอปถมภ/พรรคพวก - ระบบเครอญาต - ระบบอาวโส

106

- ขาดระเบยบวนย - รกสนก/ความสบายในการทางาน - มนาใจเออเฟอเผอแผ - ความกตญญ/บญคณ

รฐธรรมนญ

รฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศหรอรฐ เปนกฎหมายทมลาดบศกดสงสดแหงราชอาณาจกรไทย กฎหมายอนใดจะขดหรอแยงตอรฐธรรมนญไมได ซงสามารถแสดงลาดบศกดของกฎหมายดงภาพ

ทมา: http://www.google.co.th รฐธรรมนญ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ รฐธรรมนญแบบลายลกษณอกษรกบรฐธรรมนญ

แบบไมเปนลายลกษณอกษร เชน จารต ประเพณ ขนบธรรมเนยม ซงมทมา ดงน 1. ววฒนาการทางประวตศาสตร โดยประมขของรฐในสมยสมบรณาญาสทธราชยมอบให 2. การสถาปนาหรอการตงรฐใหม 3. การชวงชงอานาจหรอการปฏวตรฐประหาร 4. ประชาชนหรอราษฎร

107

สาหรบประเทศไทย รฐธรรมนญฉบบแรก พ.ศ.2475 มาจากการปฏวตยดอานาจโดยการเปลยนแปลงการปกครอง สวนในปจจบนเปนรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ซงเปนฉบบท 18 ถงแมจะมการรางโดยตวแทนของประชาชน แตกปฏเสธไมไดวากอนหนานนไดมการยดอานาจจากรฐบาลทมาจากการเลอกตง โดยทวไปรฐธรรมนญมกจะบญญตในเรองตาง ๆ ตอไปน

1. รปแบบการปกครอง 2. สทธเสรภาพและหนาทพลเมอง 3. อานาจอธปไตย 4. องคกรทางการเมอง 5. การตรวจสอบการใชอานาจรฐ 6. การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ในสวนของรฐธรรมนญ ป พ.ศ.2550 ซงเปนฉบบปจจบน มการแบงเนอหาสาระออกเปน 15

หมวด จานวน 309 มาตรา ประกอบดวย (ราชกจจานเบกษา, 2550) หมวด 1 บททวไป หมวด 2 พระมหากษตรย หมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทย หมวด 4 หนาทของชนชาวไทย หมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ หมวด 6 รฐสภา หมวด 7 การมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชน หมวด 8 การเงน การคลง และงบประมาณ หมวด 9 คณะรฐมนตร หมวด 10 ศาล หมวด 11 องคกรตามรฐธรรมนญ หมวด 12 การตรวจสอบการใชอานาจรฐ หมวด 13 จรยธรรมของผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐ หมวด 14 การปกครองสวนทองถน หมวด 15 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ บทเฉพาะกาล สาระสาคญของรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ทนสตควรทราบเอาไวบาง ซงจะขอยกตวอยางมาพอ

สงเขป ดงตอไปน

108

หมวด 1 บททวไป มาตรา 1 ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยว จะแบงแยกมได มาตรา 2 ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปน

ประมข มาตรา 4 ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคล ยอมไดรบ

ความคมครอง มาตรา 5 ประชาชนชาวไทยไมวาเหลากาเนด เพศ หรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครอง

แหงรฐธรรมนญนเสมอกน หมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทย มาตรา 28 บคคลยอมอางศกดศรความเปนมนษยหรอใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไม

ละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ หรอไมขดตอศลธรรมอนดของประชาชน

มาตรา 30 บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน…การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหง

ความแตกตางในเรองถนกาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระทามได

มาตรา 36 บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ… หมวด 4 หนาทของชนชาวไทย มาตรา 70 บคคลมหนาทพทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน มาตรา 71 บคคลมหนาทปองกนประเทศ รกษาผลประโยชนของชาต และปฏบตตาม

กฎหมาย มาตรา 72 บคคลมหนาทไปใชสทธเลอกตง บคคลซงไปใชสทธหรอไมไปใชสทธโดยไมแจงเหตอนสมควรททาใหไมอาจไปใชสทธได ยอม

ไดรบสทธหรอเสยสทธตามทกฎหมายบญญต… มาตรา 74 บคคลผเปนขาราชการ พนกงาน ลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจ หรอเจาหนาทอนของรฐ มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมายเพอรกษาประโยชน

109

สวนรวม อานวยความสะดวก และใหบรการแกประชาชนตามหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองทด…

หมวด 6 รฐสภา มาตรา 93 สภาผแทนราษฎร ประกอบดวยสมาชกจานวน 500 คน โดยเปนสมาชกซงมาจาก

การเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจานวน 375 คน และสมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบสดสวนจานวน 125 คน…(แกไขเพมเตมรฐธรรมนญ พ.ศ.2554)

มาตรา 99 บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธเลอกตง (1) มสญชาตไทย แตบคคลผมสญชาตไทยโดยการแปลงสญชาต ตองไดสญชาตไทยมาแลวไม

นอยกวา 5 ป (2) มอายไมตากวา 18 ปบรบรณในวนท 1 มกราคมของปทมการเลอกตง และ (3) มชออยในทะเบยนบานในเขตเลอกตงมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 90 วนนบถงวน

เลอกตง มาตรา 100 บคคลผมลกษณะดงตอไปน เปนบคคลตองหามมใหใชสทธเลอกตง (1) เปนภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช (2) อยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตง (3) ตองคมขงอยโดยหมายของศาลหรอโดยคาสงทชอบดวยกฎหมาย (4) วกลจรต หรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ มาตรา 101 บคคลผมคณสมบตดงตอไปน เปนผมสทธสมครรบเลอกตงเปน

สมาชกสภาผแทนราษฎร (1) มสญชาตไทยโดยการเกด (2) มอายไมตากวา 25 ปบรบรณในวนเลอกตง (3) เปนสมาชกพรรคการเมองใดพรรคการเมองหนงแตเพยงพรรคเดยวเปนเวลาตดตอกนไม

นอยกวา 90 วนนบถงวนเลอกตง... มาตรา 111 วฒสภา ประกอบดวยสมาชกจานวนรวม 150 คน ซงมาจากการเลอกตงในแต

ละจงหวด จงหวดละ 1 คน และมาจากการสรรหาเทากบจานวนรวมขางตน หกดวยจานวนสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตง

มาตรา 115 บคคลผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามดงตอไปนเปนผมสทธสมครรบเลอกตงหรอไดรบการเสนอชอเพอเขารบการสรรหาเปนสมาชกวฒสภา

(1) มสญชาตไทยโดยการเกด (2) มอายไมตากวา 40 ปบรบรณในวนสมครรบเลอกตงหรอวนทไดรบการเสนอชอ

110

(3) สาเรจการศกษาไมตากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา (4) ผสมครรบเลอกตงเปนสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตงตองมลกษณะอยางใดอยาง

หนง ดงตอไปนดวย (ก) มชออยในทะเบยนบานในจงหวดทสมครรบเลอกตงมาแลวเปนเวลาตดตอกนไม

นอยกวา 5 ปนบถงวนสมครรบเลอกตง (ข) เปนบคคลซงเกดในจงหวดทสมครรบเลอกตง (ค) เคยศกษาในสถานศกษาทตงอยในจงหวดทสมครรบเลอกตงเปนเวลาตดตอกนไม

นอยกวา 5 ปการศกษา (ง) เคยรบราชการหรอเคยมชออยในทะเบยนบานในจงหวดทสมครรบเลอกตงเปนเวลา

ตดตอกนไมนอยกวา 5 ป (5) ไมเปนบพการ คสมรส หรอบตรของผดารงตาแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอผดารง

ตาแหนงทางการเมอง (6) ไมเปนสมาชกหรอผดารงตาแหนงใดในพรรคการเมองหรอเคยเปนสมาชกหรอเคยดารง

ตาแหนงและพนจากการเปนสมาชกหรอการดารงตาแหนงใด ๆ ในพรรคการเมองมาแลวยงไมเกน 5 ปนบถงวนสมครรบเลอกตงหรอวนทไดรบการเสนอชอ…

หมวด 9 คณะรฐมนตร มาตรา 171 พระมหากษตรยทรงแตงตงนายกรฐมนตร 1 คน และรฐมนตรอกไมเกน 35 คน

ประกอบเปนคณะรฐมนตร มหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน…นายกรฐมนตรตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร...จะดารงตาแหนงตดตอกนเกนกวา 8 ปมได

มาตรา 174 รฐมนตรตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน (1) มสญชาตไทยโดยการเกด (2) มอายไมตากวา 35 ปบรบรณ (3) สาเรจการศกษาไมตากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา... มาตรา 172 ใหสภาผแทนราษฎรพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปน

นายกรฐมนตร...มตของสภาผแทนราษฎรทเหนชอบดวยในการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร การลงมตในกรณเชนวานใหกระทาโดยการลงคะแนนโดยเปดเผย

111

หมวด 11 องคกรตามรฐธรรมนญ ประกอบดวย 1. คณะกรรมการการเลอกตง จานวน 5 คน 2. ผตรวจการแผนดน จานวน 3 คน 3. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต จานวน 9 คน 4. คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน จานวน 7 คน หมวด 12 การตรวจสอบการใชอานาจรฐ มาตรา 259 ผดารงตาแหนงทางการเมอง มหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน

ของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ทกครงทเขารบตาแหนงหรอพนจากตาแหนง

มาตรา 265 สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตอง (1) ไมดารงตาแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ

ตาแหนงสมาชกสภาทองถน ผบรหารทองถน หรอขาราชการสวนทองถน (2) ไมรบหรอแทรกแซงหรอกาวกายการเขารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงาน

ของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ อนมลกษณะเปนการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ทงน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม

(3) ไมรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ เปนพเศษนอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ ปฏบตตอบคคลอน ๆ ในธรกจการงานตามปกต…

มาตรา 269 นายกรฐมนตรและรฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท…รวมถงคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของนายกรฐมนตรและรฐมนตรดวย…

มาตรา 271 สมาชกสภาผแทนราษฎรจานวนไมนอยกวา 1 ใน 4 ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มสทธเขาชอรองขอตอประธานวฒสภาเพอใหวฒสภามมตถอดถอนบคคลออกจากตาแหนงได

สมาชกวฒสภาจานวนไมนอยกวา 1 ใน 4 ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา มสทธเขาชอรองขอตอประธานวฒสภาเพอใหวฒสภามมตใหถอดถอนสมาชกวฒสภาออกจากตาแหนงได

ประชาชนผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวา 20,000 คน มสทธเขาชอรองขอใหถอดถอนบคคลออกจากตาแหนงได

112

มาตรา 274 สมาชกวฒสภา มอสระในการออกเสยงลงคะแนนซงตองกระทาโดยวธลงคะแนนลบ มตทใหถอดถอนผใดออกจากตาแหนง ใหถอเอาคะแนนเสยงไมนอยกวา 3 ใน 5 ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา

หมวด 15 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ มาตรา 291 การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหกระทาไดตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน (1) ญตตขอแกไขเพมเตมตองมาจากคณะรฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎรมจานวนไมนอย

กวา 1 ใน 5 ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอจากสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภามจานวนไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอจากประชาชนผมสทธเลอกตงจานวนไมนอยกวา 50,000 คน...

(6) การออกเสยงลงคะแนนในวาระทสามขนสดทาย ใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยในการทจะใหออกใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนงของจานวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

บทท 9 มนษยกบกฎหมาย

สถาพร รอดโพธทอง และสมตร สวรรณ กฎหมาย (law) คอ กฎทสถาบนหรอผมอานาจสงสดในรฐไดตราขนหรอทเกดขนจากจารตประเพณอนเปนทยอมรบนบถอ เพอใชในการบรหารประเทศ เพอใชบงคบบคคลใหปฏบตตามหรอเพอกาหนดระเบยบแหงความสมพนธระหวางบคคลหรอระหวางบคคลกบรฐ (สารานกรมเสร, 2554) ซงบคคลจะแกตววาไมรกฎหมาย เพอใหความจากความผดไมได ดงนนในฐานะทเราเปนมนษยอยในสงคม เราไมสามารถปฏเสธกฎหมายตาง ๆ ของรฐนนได ลกษณะของกฎหมาย กฎหมายมลกษณะทสาคญ ดงน (ไฉไล ศกดวรพงศ และปราโมทย ประจนปจจนก, 2548) 1. ตองมาจากรฏฐาธปตย คอ ผมอานาจสงสดของแตละรฐ 2. ตองเปนคาสงหรอขอบงคบทใชไดทวไป ไมเฉพาะเจาะจงแกผใด 3. ตองเปนขอบงคบทใชไดเสมอไปจนกวาจะถกยกเลก 4. ตองปฏบตตามจะหลกเลยงมได 5. ตองมสภาพบงคบ หากมการฝาฝนตองถกลงโทษหรอชดใชคาสนไหมทดแทน ทมาของกฎหมาย

1. กฎหมายลายลกษณอกษร กฎหมายทเปนลายลกษณอกษรของไทย สามารถจาแนกตามรปแบบและองคกรทตราขนได

ตามลาดบศกด ดงน 1) รฐธรรมนญ 2) กฎหมายประกอบรฐธรรมนญ 3) พระราชบญญต 4) พระราชกาหนด 5) พระราชกฤษฎกา 6) กฎกระทรวง 7) กฎหมายทองคการปกครองสวนทองถนตราขน

114

2. จารตประเพณ ตามประวตศาสตรนน จารตประเพณไดรบการใชบงคบเสมอเปนกฎหมายมาแตบรพกาล

กอนทสงคมจะรวมเปนรฐและมระบบอกษรใช ซงปจจบนในบางประเทศมการบนทกจารตประเพณเปนลายลกษณอกษรเพอประโยชนในการสบทอดและขจดขอสงสยดวย ถงแมจะมความพยายามในการเขยนกฎหมายทเปนลายลกษณอกษรใหมความกวางขวางเพยงไร แตกไมอาจครอบคลมกรณทงปวงได จงตองอาศยจารตประเพณมาประกอบใหสมบรณเสมอ เชน ทบญญตไวในมาตรา 7 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 วา “ในเมอไมมบทบญญตแหงรฐธรรมนญนบงคบแกกรณใด ใหวนจฉยกรณนนไปตามประเพณการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข”

3. หลกกฎหมายทวไป หลกกฎหมายทวไป ไดแก หลกกฎหมายทผพพากษาคนควาหามาจากแหลงตาง ๆ เพอใชใน

กรณทไมมทงกฎหมายลายลกษณอกษร จารตประเพณ และบทกฎหมายอนใกลเคยงทสดใชแลว ซงผพพากษาจะอาศยสงใดเปนเครองคนหาหลกกฎหมายทวไปนน โดยนกนตศาสตรใหความเหนวา

1) สภาษตกฎหมาย คอ คากลาวทปลกถายความคดทางกฎหมาย และยงเปนบทยอของหลกกฎหมายตาง ๆ ดวย เชน กรรมเปนเครองชเจตนา ความยนยอมไมทาใหเปนการละเมด ผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนให

2) การพเคราะหโครงสรางกฎหมาย วธนเหนกนวาดกวาวธกอน เนองเพราะมความแนนอนกวาการคนหาหลกกฎหมายทวไปโดยใชสภาษตเปนเครองมอ เพราะบางครงสภาษตกใชแกบางประเทศหรอบางทองทมได โดยการเทยบเคยงวนจฉย ระบบกฎหมาย

กฎหมายทใชกนในโลกแบงออกไดเปนสองระบบใหญ คอ ระบบกฎหมายจารตประเพณ

(common law system) และระบบประมวลกฎหมาย (civil law system) ซงทงสองระบบนตางกมกฎหมายทบญญตไวเปนลายลกษณอกษร แตคนโดยทวไปมกจดจาวาระบบกฎหมาย common law ไมใชกฎหมายลายลกษณอกษร ซงเปนความเขาใจทคลาดเคลอน อยางไรกด การแบงระบบกฎหมายโดยทวไปทไดรบการยอมรบกนในเชงกฎหมายเปรยบเทยบแบงออกเปน 4 ระบบ ดงน

115

1. ระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) เปนระบบทใชกนในเครอจกรภพองกฤษและในสหรฐอเมรกา โดยจะใชคาพพากษาทศาลเคย

วางหลกไวแลวเปนหลกในการพจารณา ระบบนมกฎหมายทบญญตโดยรฐสภาเชนเดยวกบประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย แตระบบกฎหมายทวไปน จะใหอานาจผพพากษาในการตความกฎหมายอยางมาก จงลดทอนความสาคญของกฎหมายของรฐสภาลง และจะตความในลกษณะจากดเทาทลายลกษณอกษรไวบญญตเทานน ตวอยางประเทศทใชระบบนในปจจบนนน ไดแก เครอจกรภพองกฤษ สหรฐอเมรกา แคนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด อนเดย เปนตน

2. ระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law System) เปนระบบทใชกนในภาคพนทวปยโรป โดยมหลกกฎหมายซงสบทอดมาจากหลกกฎหมาย

โรมน ในการเรยนการสอนกฎหมายของบางประเทศ เชน เยอรมน จะตองเรยนรภาษาลาตนกอนจงจะสามารถเรยนกฎหมายได ประมวลกฎหมายสาคญซงเปนทยอมรบกนและเปนตวอยางใหกบนานาประเทศ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงฝรงเศส ระบบกฎหมายน ผพพากษาสามารถตความกฎหมายลายลกษณอกษรในลกษณะขยายความได โดยมหลกวา ผพพากษาจะตองคนหากฎหมายทจะนามาตดสนคดความจากกฎหมายลายลกษณอกษรกอน หากไมไดจงจะใชหลกกฎหมายทวไป และกฎหมายจารตประเพณ ตวอยางประเทศทใชระบบนในปจจบนนน ไดแก ฝรงเศส เยอรมน อตาล ญปน ประเทศสแกนดเนเวย รวมทงประเทศไทย เปนตน

3. ระบบกฎหมายศาสนา (Religious Law System) เปนระบบกฎหมายทพงพงกบหลกทางศาสนาหรอใชคมภรทางศาสนาเปนกฎหมาย ซงมกจะ

มวธการใชกฎหมายทแตกตางกนออกไป อาท การใชฮาลคกาหของยวในกฎหมายมหาชน ถอเปนเรองทไมอาจเปลยนแปลงเปนอนได ขณะทการใชกฎหมายอสลามขนอยกบบรรทดฐานการใชกฎหมายทมมากอนและการตความดวยการเทยบเคยงเปนตน ตวอยางประเทศทใชระบบนในปจจบนนน ไดแก อฟกานสถาน ลเบย อหราน เปนตน

4. ระบบกฎหมายผสมผสาน (Pluralistic Systems) เปนระบบทใชการผสมผสานจากสามระบบขางตน ซงมกเกดจากอทธพลทางประวตศาสตรท

ทาใหเกดการผสมผสานระหวางระบบกฎหมายขน เชน มาเลเชย ใชระบบกฎหมายทวไปเปนหลกผสมผสานกบระบบกฎหมายศาสนา อยปตใชระบบกฎหมายศาสนาเปนหลกผสมผสานกบระบบประมวลกฎหมาย เปนตน

116

การออกกฎหมาย

1. รฐธรรมนญ เปนกฎหมายสงสดทกาหนดรปแบบการปกครองและระเบยบบรหารราชการแผนดน ตลอดจนรบรองและสงเสรมสทธตาง ๆ ของประชาชนทงประเทศ เปนกฎหมายแมบทของกฎหมายอนทกฉบบ กฎหมายอนจงจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญมได โดยปกตมทมา ดงน

1) ววฒนาการทางประวตศาสตร 2) การสถาปนารฐใหม 3) การชวงชงอานาจหรอคณะปฏวต 4) ประชาชน

2. กฎหมายประกอบรฐธรรมนญ กฎหมายชนดนอยในรปของพระราชบญญต แตวธการตรานนจะมการอธบายรายละเอยดตาง ๆ ของรฐธรรมนญ องคกรทมหนาทตรากฎหมายประเภทน คอ รฐสภา

3. พระราชบญญตและประมวลกฎหมาย เปนกฎหมายชนรองลงมาจากรฐธรรมนญ และเปนกฎหมายทถอไดวาออกมาจากรฐธรรมนญโดยตรง องคกรทมหนาทตรากฎหมายประเภทน คอรฐสภา

4. พระราชกาหนด เปนกฎหมายทรฐธรรมนญมอบอานาจในการตราใหแกฝายบรหาร คอคณะรฐมนตร เพอใหใชในกรณรบดวนหรอฉกเฉน พระราชกาหนดนนเมอมการประการใชแลวคณะรฐมนตรตองนาเสนอตอรฐสภาเพอพจารณาใหความเหนชอบ ถามไดรบความเหนชอบกเปนอนสดสดลง แตผลของการสนสดลงนไมกระทบกระเทอนบรรดาการทไดกระทาลงระหวางใชพระราชกาหนดนน

5. พระราชกฤษฎกา เปนกฎหมายทออกโดยฝายบรหารและไมตองผานการพจารณาเหนชอบจากรฐสภา ผเสนอรางพระราชกฤษฎกา ไดแก รฐมนตรผเกยวของกบกระทรวงนน โดยผานการพจารณาของคณะรฐมนตร การออกพระราชกฤษฎกาตองอาศยกฎหมายอนทมศกดสงกวาซงเปนกฎหมายแมบททใหอานาจออกได โดยมการกาหนดรายละเอยดซงเปนหลกการยอย ๆ ของพระราชบญญตหรอของพระราชกาหนด เปรยบเสมอนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญซงมหนาทอธบายขยายความในรฐธรรมนญ

6. กฎกระทรวง เปนกฎหมายทออกโดยฝายบรหารและไมตองผานการพจารณาเหนชอบจากรฐสภา ผเสนอกฎกระทรวง ไดแก รฐมนตรผเกยวของกบกระทรวงนน โดยผานการพจารณาของคณะรฐมนตร มลกษณะคลายพระราชกฤษฎกา ขอทพจารณาใหเหนถงความแตกตางกนวาควรจะออกกฎหมายในรปพระราชกฤษฎกาหรอกฎกระทรวงนน ขนอยกบวาเนอหาของกฎหมายทตองการ

117

บญญตนนมความสาคญเพยงใด ซงหากมความสาคญเปนอยางมากจะออกมาในรปของพระราชกฤษฎกา แตถามความสาคญนอยกวากจะออกในรปของกฎกระทรวง

7. กฎองคการบญญต เปนกฎหมายทองคการบรหารสวนทองถนตราขนและใชบงคบภายในเขตอานาจของตน ไดแก ขอบงคบตาบล เทศบญญต ขอบญญตองคการบรหารสวนจงหวด ขอบญญตกรงเทพมหานคร และขอบญญตเมองพทยา เนองจากอานาจในการตรากฎหมายประเภทนไดรบมาจากพระราชบญญต โดยทวไปจงถอวากฎองคการบญญตมศกดตากวาพระราชบญญต แตวาใชบงคบภายในเขตใดเขตหนงเปนการทวไปเทานน การบงคบใชกฎหมาย

กฎหมายทผานกระบวนการจดทาและประกาศใชแลวยอมมผลบงคบใชได การบงคบขอกฎหมายจะเกยวของกบองคประกอบ 3 ประการ คอ วนเรมบงคบใชกฎหมาย อาณาเขตทกฎหมายใชบงคบ และบคคลทกฎหมายใชบงคบ โดยวนทเรมบงคบใชกฎหมายจะมผลตงแตเมอใดนน โดยทวไปในกฎหมายนนจะระบวน เวลา ทกฎหมายจะเรมมผลบงคบใชไวดวย ซงอาจจะไมใชวนเดยวกนกบวนทประกาศใชกฎหมายกได แตถาในกฎหมายนนไมไดระบวนทจะเรมบงคบใชไวกจะมผลตงแตวนทประกาศใชเปนตนไป โดยเปนไปตามหลกทวา “กฎหมายไมมผลยอนหลง” เวนแตบางกรณทมความจาเปนจะตองบงคบใชยอนหลงกจะมการระบไวชดเจนในกฎหมายนนวา ใหมผลบงคบใชยอนหลง วนเรมบงคบใชกฎหมายอาจกาหนดไดดงน

1. ใชบงคบตงแตวนทประกาศในหนงสอราชกจจานเบกษา กลาวคอ จะใชในกรณรบดวนโดยใหกฎหมายนนมผลบงคบใชทนทตงแตวนทประกาศในราชกจจานเบกษา ใชกฎหมายจะตองไปคนดวาราชกจจานเบกษาลงประกาศวนใด กจะมผลบงคบใชตงแตวนไหนเปนตนไป

2. ใชบงคบตงแตวนถดจากวนทประกาศในราชกจจานเบกษา ในกรณปกตโดยทวไป วนเรมบงคบใชกฎหมายจะใหมผลตงแตวนถดจากวนทประกาศในราชกจจานเบกษา ซงผใชกฎหมายจะตองไปคนดวาราชกจจานเบกษาลงประกาศวนใดวนถดมา กฎหมายนนกจะมผลบงคบใชเพอใหประชาชนไดทราบลวงหนากอน 1 วน

3. ใชบงคบในอนาคต ในกรณทจะตองใหเจาหนาทสวนราชการหรอประชาชน ไดจดเตรยมเครองมอ อปกรณตาง ๆ เพอปฏบตใหเปนไปตามกฎหมาย วนเรมบงคบใชกฎหมายจะกาหนดไวลวงหนา โดยกาหนดใหระยะเวลาผานพนไประยะหนง จงจะใหกาหมายมผลบงคบใช เชนพระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนสบหาวนนบแตวนทประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตน ซงผใชกฎหมายกจะตองไปคนดราชกจจานเบกษาวาลงประกาศวนใด แลวตองรอใหผานพนไปอก 15 วน กฎหมายนนจงจะมผลบงคบใชได

118

การแบงประเภทกฎหมาย

1. แบงโดยแหลงกาเนดของกฎหมาย 1) กฎหมายภายใน เปนกฎหมายทองคกรของรฐทมอานาจในการบญญตกฎหมาย

บญญตขนใชภายในประเทศ ไดแก กฎหมายไทยฉบบตาง ๆ ทประชาชนตองปฏบตตามอยในปจจบน 2) กฎหมายภายนอก เปนกฎหมายทบญญตขนโดยองคการระหวางประเทศ เชน

องคการสหประชาชาต หรอเกดจากความตกลงระหวางประเทศทเหนพองตองกน เชน สนธสญญาหรออนสญญา หรอความตกลงทวภาคระหวางประเทศไทยกบประเทศใดประเทศหนง เชน ขอตกลงเขตการคาเสร การสงผรายขามแดน เปนตน

2. แบงโดยฐานะและความสมพนธระหวางรฐกบประชาชน 1) กฎหมายเอกชน เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑเกยวกบความสมพนธระหวางเอกชน

หรอประชาชนทวไปดวยกน เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตเกยวกบการทานตกรรมสญญาของบคคล เปนตน

2) กฎหมายมหาชน เปนกฎหมายทวางหลกเกณฑเกยวกบรฐ อานาจหนาท หรอภารกจของรฐและเจาหนาทของรฐ ตลอดจนความสมพนธของรฐและประชาชน เชน กฎหมายรฐธรรมนญกฎหมายปกครอง กฎหมายอาญา เปนตน

3. แบงโดยเจตนารมณและเนอหาของกฎหมาย แยกไดเปนหลายประเภท เชน 1) กฎหมายระเบยบบรหารราชการ 2) กฎหมายการเงนการคลง 3) กฎหมายธรกจ 4) กฎหมายการคาระหวางประเทศ 5) กฎหมายสาธารณสข 6) กฎหมายสวสดการสงคม 7) กฎหมายแรงงาน 8) กฎหมายอตสาหกรรม 9) กฎหมายสงเสรมและรกษาสงแวดลอม เปนตน

119

4. แบงโดยลกษณะการใชกฎหมาย 1) กฎหมายสารบญญต เปนกฎหมายทกาหนดสทธหรอหนาทใหบคคลปฏบต เชน

กฎหมายคมครองแรงงาน กาหนดหนาทของนายจางในการจดใหมระบบความปลอดภยในการทางาน เปนตน

2) กฎหมายวธสบญญต เปนกฎหมายทเกยวกบวธพจารณาคดของศาล และขนตอนของหนวยงานทเกยวของเมอเกดการฟองรองเปนคดขน เชน กฎหมายวธพจารณาความแพง กฎหมายวธพจารณาความอาญา เปนตน

5. การแบงโดยสภาพบงคบของกฎหมาย 1) กฎหมายแพง 2) กฎหมายอาญา 3) กฎหมายปกครอง 4) กฎหมายอนทมสภาพบงคบทงทางอาญาและทางปกครอง เชน กฎหมายโรงงาน

กฎหมายอาญา

ลกษณะกฎหมายอาญา กฎหมายอาญาเปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอปองกนสงคมใหเกดความสงบเรยบรอย เมอ

บคคลใดกระทาความผดทมผลกระทบกระเทอนตอสงคมหรอคนสวนใหญของประเทศ จะตองไดรบโทษตามกฎหมาย ซงไดกาหนดโทษทางอาญาไว 5 ชนด คอ

1. ประหารชวต คอ นาตวไปยงดวยปนใหตายหรอฉดยา 2. จาคก คอ นาตวไปขงไวทเรอนจา 3. กกขง คอ นาตวไปขงไว ณ ทอนทไมใชเรอนจา เชน นาไปขงไวทสถานตารวจ 4. ปรบ คอ นาคาปรบซงเปนเงนไปชาระใหแกเจาพนกงาน 5. รบทรพยสน คอ รบเอาทรพยสนนนเปนของหลวง เชน ปนเถอน การกระทาความผดทางอาญา การไดรบโทษตามกฎหมายมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบความรายแรงของการกระทา

ความผด กฎหมายมไดถอวาการกระทาความผดทกอยางรายแรงเทาเทยมกน การลงโทษผกระทาความผดจงขนอยกบการกระทาและสงคมมความรสกตอการกระทานน ๆ วา อะไรเปนปญหาสาคญมากนอยเพยงใด ซงอาจแบงการกระทาความผดอาญาออกเปน 2 ลกษณะ คอ

120

1. ความผดตอแผนดนยอมความไมได หมายถง ความผดในทางอาญาซงนอกจากจะมผลตอตวผรบผลรายแลว ยงมผลกระทบทเสยหายตอสงคมอกดวย ซงรฐจาเปนตองปองกนสงคมเอาไวดวยการยนมอเขามาเปนผเสยหายเอง ดงนนแมผรบผลรายจากการกระทาโดยตรงจะไมตดใจเอาความ แตกยงตองเขาไปดาเนนคดฟองรองเอาตวผกระทาผดมาลงโทษ เชน การฆาผอนตาย

2. ความผดอนยอมความกนได หมายถง ความผดในทางอาญาซงไมไดมผลรายกระทบตอสงคมโดยตรง หากตวผรบผลรายไมตดใจเอาความแลว รฐกไมอาจยนมอเขาไปดาเนนคดกบผกระทาความผดได ถงแมจะดาเนนคดไปแลว เชน ความผดฐานหมนประมาท

การรบโทษทางอาญา บคคลจะตองรบผดในทางอาญาตอเมอ 1. กระทาโดยเจตนา คอ การกระทาโดยรสานกในการทกระทาและในขณะเดยวกนผกระทา

ประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของการกระทานน ตวอยางเชน นายแดงใชปนยงไปทหนาอกของนายดาถงแกความตาย นายแดงมเจตนาฆานายดา เพราะ (1) แดงรวาเปนการ “ฆา” “ผอน” จงเปนการ “ร” “ขอเทจจรง” อนเปน “องคประกอบภายนอก” ของความผดฐานฆาผอนตามมาตรา 288 และ (2) นายแดง “ประสงคตอผล” กลาวคอประสงคใหนายดาตาย เพราะใช “ปน” ซงเปนอาวธรายแรงยงไปทหนาอกของนายดา อนเปน “อวยวะสาคญ”

2. กระทาโดยไมเจตนา คอ ผกระทาไมไดประสงคตอผลหรอไมอาจเลงเหนผลของการกระทานนได เชน เราผลกเพอนเพยงจะหยอกลอเทานน แตบงเอญเพอนลมลงไป ศรษะฟาดขอบถนนถงแกความตาย เปนตน

3. กระทาโดยประมาท คอ การกระทาความผดมใชโดยเจตนา แตกระทาโดยปราศจากความระมดระวง ซงบคคลในภาวะเชนนนจะตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระทาอาจใชความระมดระวงเชนวานได แตหาไดใชใหเพยงพอไม เชน จาเลยจดไฟเผากองฟางในลานนวดขาวของตนเองในเวลาแดดรอนจด ไฟไดไหมลกลามไปไหมไรกลวยของผเสยหาย เปนการกระทาโดยประมาท จาเลยมความผดตามมาตรา 225

เหตยกเวนหรอลดหยอนผอนโทษ โดยหลกทวไปแลวบคคลใดกระทาความผดตองรบโทษ แตมบางกรณทกฎหมายไมลงโทษ

ลดหยอนผอนโทษ ถามเหตอนจะอางไดตามกฎหมาย ไดแก 1. การกระทาความผดดวยความจาเปน 2. การกระทาความผดเพราะความบกพรองทางจต

3. การกระทาความผดเพราะความมนเมาโดยไมรหรอถกขนใจใหเสพ

121

4. การกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน 5. การกระทาเพอปองกน 6. การกระทาผดเนองจากอบตเหต 7. การกระทาผดเนองจากเหตสดวสย 8. การกระทาทบนดาลโทสะโดยถกขมเหงอยางรายแรงดวยเหตอนไมเปนธรรม 9. สามภรยากระทาความผดตอกนในความผดเกยวกบทรพยบางฐาน 10. ขาดอายความ 11. เดกอายยงไมเกน 10 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด เดกนนไมตองรบ

โทษ ใหพนกงานสอบสวนสงตวเดกตามวรรคหนงใหพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการ คมครองเดก เพอดาเนนการคมครองสวสดภาพตามกฎหมายวาดวยการนน

12. เดกอายกวา 10 ป แตยงไมเกน 15 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด เดกนนไมตองรบโทษ แตใหศาลมอานาจทจะดาเนนการดงตอไปน

(1) วากลาวตกเตอนเดกนนแลวปลอยตวไป และถาศาลเหนสมควรจะเรยกบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกนนอาศยอยมาตกเตอนดวยกได

(2) ถาศาลเหนวา บดา มารดา หรอผปกครองสามารถดแลเดกนนได ศาลจะมคาสงใหมอบตวเดกนนใหแกบดา มารดา หรอผปกครองไป โดยวางขอกาหนดใหบดา มารดา หรอผปกครองระวงเดกนนไมใหกอเหตรายตลอดเวลาทศาลกาหนดซงตองไมเกนสามป และกาหนดจานวนเงนตามทเหนสมควรซงบดา มารดา หรอผปกครองจะตองชาระตอศาลไมเกนครงละ 10,000 บาท ในเมอเดกนนกอเหตรายขน

(3) ในกรณทศาลมอบตวเดกใหแกบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกนนอาศยอยตาม (2) ศาลจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตเดกนนเชนเดยวกบทบญญตไวใน มาตรา 56 ดวยกได ในกรณเชนวาน ใหศาลแตงตงพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานอนใดเพอคมความประพฤตเดกนน

(4) ถาเดกนนไมมบดา มารดา หรอผปกครอง หรอมแตศาลเหนวาไมสามารถดแลเดกนนได หรอถาเดกอาศยอยกบบคคลอนนอกจากบดา มารดา หรอผปกครอง และบคคลนนไมยอมรบขอกาหนดดงกลาวใน(2) ศาลจะมคาสงใหมอบตวเดกนนใหอยกบบคคลหรอองคการทศาลเหนสมควรเพอดแลอบรม และสงสอนตามระยะเวลาทศาลกาหนดกไดในเมอบคคลหรอองคการนนยนยอม ในกรณเชนวานใหบคคลหรอองคการนนมอานาจเชนผปกครองเฉพาะเพอดแล อบรม และสงสอน รวมตลอดถงการกาหนดทอยและการจดใหเดกมงานทาตามสมควร หรอใหดาเนนการคมครองสวสดภาพเดกตามกฎหมายวาดวยการนนกได หรอ

122

(5) สงตวเดกนนไปยงโรงเรยน หรอสถานฝกและอบรม หรอสถานทซงจดตงขนเพอฝกและอบรมเดก ตลอดระยะเวลาทศาลกาหนด แตอยาใหเกนกวาทเดกนนจะมอายครบ 18 ป"

13. ผใดอายกวา 15 ปแตตากวา 18 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด ใหศาลพจารณาถงความรผดชอบและสงอนทงปวงเกยวกบผนน ในอนทจะควรวนจฉยวาสมควรพพากษาลงโทษผนนหรอไม ถาศาลเหนวาไมสมควรพพากษาลงโทษกใหจดการตาม มาตรา 74 หรอถาศาลเหนวาสมควรพพากษาลงโทษ กใหลดมาตราสวนโทษทกาหนดไวสาหรบความผดลงกงหนง 14. ผใดอายตงแต 18 ป แตยงไมเกน 20 ป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด ถาศาลเหนสมควรจะลดมาตราสวนโทษทกาหนดไวสาหรบความผดนน ลงหนงในสามหรอกงหนงกได กระบวนการยตธรรมทางอาญา

กระบวนการยตธรรมทางอาญา เมอมความผดอาญาเกดขนจะตองมการสบสวนและสอบสวนเกยวกบความผดโดยเจาหนาทตารวจกอน จากนนพนกงานอยการจงจะฟองคดอาญาตอศาล หรอในบางกรณผเสยหายจะฟองตอศาลโดยตรงกได การพจารณาสบพยานของศาลจะตองกระทาโดยเปดเผยตอหนาสาธารณชนและตอหนาจาเลย เมอมคาพพากษาแลวจะตองบงคบใหเปนไปตามคาพพากษาโดยไมชกชา โดยมองคกรและบคลากรทเกยวของ ดงน

1. พนกงานสอบสวนหรอตารวจ เปนองคกรทสาคญทสดองคกรหนงในกระบวนการยตธรรมทางอาญา เพราะเปนหนวยงานแรกทรบผดชอบตอกระบวนการยตธรรมกอนทคดหรอขอ พพาททเกดขนจะผานไปยงพนกงานอยการ และเขาสการพจารณาของศาล ตารวจเปนผจบกมผกระทาความผด และทาการรวบรวมพยานหลกฐานทไดจากการสอบสวนแลวสงเรองหรอสานวนสอบสวนใหพนกงานอยการ

2. ทนายความ เปนผทเขามาวาความแกตางใหแกคความไมวาจะเปนโจทกหรอจาเลย ทนายความเปนผประกอบอาชพกฎหมายโดยอสระ ทนายความจะใหคาปรกษาหรอดาเนนคดแทน โดยคดคาบรการจากลกความ ทนายความจงเปนบคคลสาคญคนหนงในกระบวนการยตธรรม เพราะเปนผรกฎหมาย และทาหนาทเปนตวแทนของคความในการดาเนนคดในศาล การกระทาของทนายในศาลมผลเทากบคความทาเอง

3. พนกงานอยการ เปนเจาหนาทของรฐ ซงดาเนนคดตอจากพนกงาน สอบสวน เมอพนกงานสอบสวนไดสอบสวนคดเสรจแลว กจะสงสานวนการสอบสวนใหพนกงานอยการ เพอฟองผตองหาตอศาลตอไป พนกงานอยการจงเปรยบเสมอนทนายของแผนดน มอานาจหนาทในการดาเนนคดในนามของรฐ

4. ศาลยตธรรม ศาลเปนผทาหนาทพจารณาชขาดคดหรอตดสนคดตามพระธรรมนญศาลยตธรรม ศาลแบงออกเปน 3 ชน คอ ศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา

123

ก. ศาลชนตน คอ ศาลทจะเรมพจารณาอรรถคดเปนเบองแรก ศาลชนตนทมอานาจพจารณาพพากษาคดอาญา สาหรบในกรงเทพมหานคร ไดแก ศาลแขวงพระนครเหนอ ศาลแขวงพระนครใต ศาลแขวงธนบร ศาลจงหวดมนบร ศาลคดเดกและเยาวชนกลาง ศาลอาญาธนบร และศาลอาญา สวนในจงหวดอนไดแก ศาลแขวง ศาลจงหวด และศาลคดเดกและเยาวชน

ข. ศาลอทธรณ คอ ศาลซงวนจฉยขอผดพลาดหรอขอขาดตกบกพรองของศาลชนตน เพอใหเกดความยตธรรมในกระบวนวธพจารณาอรรถคด ศาลอทธรณนนเดมมอยศาลเดยว ตงอยในกรงเทพมหานคร แตปจจบนไดขยายออกไปอก 9 ศาล คอ ศาลอทธรณ ภาค 1 – 9

ค . ศาลฎกา เปนศาลสงสดของศาลในระบบศาลยตธรรม มศาลเดยว ตงอย ในกรงเทพมหานคร มอานาจหนาทในการวนจฉยความบกพรองหรอขอผดพลาดในการพจารณาคดของศาลอทธรณอกขนหนง 5. กรมราชทณฑ เจาหนาทฝายราชทณฑ เปนเจาหนาทของรฐทเขามาเกยวของในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกอบทกขนตอน โดยทาหนาทควบคมผตองหาหรอจาเลยไวในระหวางการดาเนนคดอาญาไมวาจะเปนชนกอนศาลพจารณา ระหวางการพจารณา ตลอดจนภายหลงการพจารณาพพากษา ทงนไมวาจะเปนกระบวนการในศาลชนตน ศาลอทธรณ หรอศาลฎกา เจาหนาทฝายราชทณฑมหนาททจะตองปฏบตตามคาสงของศาล เชน ควบคมตว ปลอยตว หรอแมแตคาพพากษาประหารชวต กเปนหนาทของเจาหนาทฝายราชทณฑ ทจะตองดาเนนการใหเปนไปตามคาพพากษาของศาล เปนตน อยางไรกตามเจาหนาทฝายราชทณฑยงมความรบผดชอบสาคญอนอก คอ การฝกอบรม และแกไขฟนฟผถกคมขงใหกลบตนเปนคนด ดวยการใหการอบรมทงในดานศลธรรม และอาชพ เพอใหผตองขงสามารถปรบตวเขากบสงคมภายนอกไดภายหลงไดรบการปลอยตวไป

ตวอยางลกษณะความผดทางอาญา ลกษณะท 1 ความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร เชน มาตรา 112 ผใดหมนประมาท ดหมน หรอแสดงความอาฆาตมาดรายพระมหากษตรย พระ

ราชน รชทายาท หรอผสาเรจราชการแทนพระองคตองระวางโทษจาคกตงแต 30 – 35 ป มาตรา 113 (3) ผใดใชกาลงประทษราย หรอขเขญวาจะใชกาลงประทษราย เพอแบงแยก

ราชอาณาจกรหรอยดอานาจปกครองในสวนหนงสวนใดแหงราชอาณาจกรผนนกระทาความผดฐานเปนกบฏ ตองระวางโทษประหารชวต หรอจาคกตลอดชวต

ลกษณะท 2 ความผดเกยวกบการปกครอง เชน มาตรา 136 ผใดดหมนเจาพนกงานซงกระทาการตามหนาท หรอเพราะไดกระทาการตาม

หนาท ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 2,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

124

มาตรา 144 ผใดให ขอใหหรอรบวาจะใหทรพยสน หรอประโยชนอนใดแกเจาพนกงาน...เพอจงใจใหกระทาการไมกระทาการ หรอประวงการกระทาอนมชอบดวยหนาท ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 148 ผใดเปนเจาพนกงาน ใชอานาจในตาแหนงโดยมชอบขมขนใจ หรอจงใจเพอใหบคคลใดมอบใหหรอหามาใหซงทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกตนเองหรอผอน ตองระวางโทษจาคกตงแต 5 – 20 ป หรอจาคกตลอดชวต และปรบตงแต 20,000 – 40,000 บาท หรอประหารชวต

ลกษณะท 3 ความผดเกยวกบการยตธรรม เชน มาตรา 172 ผใดแจงขอความอนเปนเทจเกยวกบความผดอาญาแกพนกงานอยการ ผวาคด

พนกงานสอบสวนหรอเจาพนกงานผมอานาจสบสวนคดอาญา ซงอาจทาใหผ อนหรอประชาชนเสยหาย ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 4,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 4 ความผดเกยวกบศาสนา เชน มาตรา 208 ผใดแตงกายหรอใชเครองหมายแสดงวาเปนภกษ สามเณรนกพรตหรอนกบวช

ในศาสนาใดโดยมชอบ เพอใหบคคลอนเชอวาตนเปนบคคลเชนวานน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 2,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 5 ความผดเกยวกบความสงบสขของประชาชน เชน มาตรา 214 ผใดประพฤตตนเปนปกตธระเปนผจดหาทพานก ทซอนเรนหรอทประชมให

บคคลซงตนรวาเปนผกระทาความผดทบญญตไวในภาค 2 นตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 6 ความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชน เชน มาตรา 217 ผใดวางเพลงเผาทรพยของผอน ตองระวางโทษจาคกตงแต 6 เดอนถง 7 ป และ

ปรบตงแต 1,000 บาท ถง 14,000 บาท มาตรา 227 ผใดเปนผมวชาชพในการออกแบบ ควบคม หรอทาการกอสราง ซอมแซมหรอ

รอถอน อาคารหรอสงปลกสรางใด ๆ ไมปฏบตตามหลกเกณฑ หรอวธการอนพงกระทาการนน ๆ โดยประการทนาจะเปนเหตใหเกดอนตรายแกบคคลอน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 7 ความผดเกยวกบการปลอมแปลง เชน มาตรา 240 ผใดทาปลอมขนซงเงนตรา ไมวาจะปลอมขนเพอใหเปนเหรยญกระษาปณ

ธนบตรหรอสงอนใด ซงรฐบาลออกใชหรอใหอานาจใหออกใชหรอทาปลอมขนซงพนธบตรรฐบาลหรอใบสาคญสาหรบรบดอกเบยพนธบตรนน ๆ ผนนกระทาความผดฐานปลอมเงนตรา ตองระวางโทษจาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแต 10 – 20 ป และปรบตงแต 20,000 – 40,000 บาท

125

มาตรา 264 ผใดทาเอกสารปลอมขนทงฉบบหรอแตสวนหนงสวนใดเตมหรอตดทอนขอความ หรอแกไขดวยประการใด ๆ ในเอกสารทแทจรงหรอประทบตราปลอม หรอลงลายมอชอปลอมในเอกสาร โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอน หรอประชาชน ถาไดกระทาเพอใหผหนงผใดหลงเชอวาเปนเอกสารทแทจรง ผนนกระทาความผดฐานปลอมเอกสารตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 8 ความผดเกยวกบการคา เชน มาตรา 271 ผใดขายของโดยหลอกลวงดวยประการใด ๆ ใหผซอหลงเชอในแหลงกาเนด

สภาพ คณภาพ หรอปรมาณแหงของนนอนเปนเทจถาการกระทานนไมเปนความผดฐานฉอโกง ตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 9 ความผดเกยวกบเพศ เชน มาตรา 276 ผใดขมขนกระทาชาเราผอนโดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชกาลงประทษราย

โดยผอนนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได หรอโดยทาใหผนนเขาใจผดวาตนเปนบคคลอนตองระวางโทษจาคกตงแต 4– 20 ป และปรบตงแต 8,000 – 40,000 บาท

ลกษณะท 10 ความผดเกยวกบชวตรางกาย เชน มาตรา 288 ผใดฆาผอน ตองระวางโทษประหารชวต จาคกตลอดชวต หรอจาคกตงแต

15 – 20 ป มาตรา 289 ผใดฆาบพการ ฆาเจาพนกงาน...ตองระวางโทษ ประหารชวต มาตรา 290 ผใดมไดมเจตนาฆา แตทารายผอนจนเปนเหตใหผนน ถงแกความตาย ตอง

ระวางโทษจาคกตงแต 3 – 15 ป มาตรา 291 ผใดกระทาโดยประมาท และการกระทานนเปนเหตใหผอนถงแกความตาย ตอง

ระวางโทษจาคกไมเกน 10 ป และปรบไมเกน 20,000 บาท มาตรา 301 หญงใดทาใหตนเองแทงลก หรอยอมใหผอนทาใหตนแทงลก ตองระวางโทษ

จาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ มาตรา 306 ผใดทอดทงเดกอายยงไมเกนเกาปไว ณ ทใดเพอใหเดกนนพนไปเสยจากตน โดย

ประการททาใหเดกนนปราศจากผดแลตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 11 ความผดเกยวกบเสรภาพและชอเสยง เชน มาตรา 309 ผใดขมขนใจผอนใหกระทาการใด ไมกระทาการใดหรอจายอมตอสงใด โดยทา

ใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกายเสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของผถกขมขนใจนนเองหรอของผอน หรอโดยใชกาลงประทษรายจนผถกขมขนใจตองกระทาการนน ไมกระทาการนนหรอจายอมตอสงนน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

126

มาตรา 326 ผใดใสความผอนตอบคคลทสาม โดยประการทนาจะทาใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง ผนนกระทาความผดฐานหมนประมาท ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 20,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

ลกษณะท 12 ความผดเกยวกบทรพย เชน มาตรา 336 ผใดลกทรพยโดยฉกฉวยเอาซงหนา ผนนกระทาความผดฐานวงราวทรพย ตอง

ระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป และปรบไมเกน 10,000 บาท มาตรา 337 ผใดขมขนใจผอน ใหยอมให หรอยอมจะใหตนหรอผอนไดประโยชนในลกษณะ

ทเปนทรพยสน โดยใชกาลงประทษราย หรอโดยขเขญวาจะทาอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของผถกขเขญหรอของบคคลทสาม จนผถกขมขนใจยอมเชนวานน ผนนกระทาความผดฐานกรรโชก ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป และปรบไมเกน 10,000 บาท

มาตรา 338 ผใดขมขนใจผอน ใหยอมให หรอยอมจะใหตนหรอผอนไดประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสน โดยการขเขญวาจะเปดเผยความลบซงการเปดเผยนนจะทาใหผถกขเขญหรอบคคลทสามเสยหายจนผถกขมขนใจยอมเชนวานน ผนนกระทาความผดฐานรดเอาทรพย ตองระวางโทษจาคกตงแต 1 – 20 ป และปรบตงแต 2,000 – 40,000 บาท

มาตรา 339 ผใดลกทรพยโดยใชกาลงประทษราย หรอขเขญวาในทนใดนนจะใชกาลงประทษราย เพอใหความสะดวกแกการลกทรพยหรอการพาทรพยนนไป…ผนนกระทาความผดฐานชงทรพย ตองระวางโทษจาคกตงแต 5 – 20 ป และปรบตงแต 10,000 – 20,000 บาท

มาตรา 340 ผใดชงทรพยโดยรวมกนกระทาความผดดวยกนตงแต 3 คนขนไป ผนนกระทาความผดฐานปลนทรพย ตองระวางโทษจาคกตงแต 10 - 15 ป และปรบตงแต 20,000 – 30,000 บาท

ความผดลหโทษ ความผดลหโทษ คอ ความผดเลกนอย ไมคานงเจตนา ไมมพยายาม ผสนบสนนไมตองรบ

โทษ อตราโทษจาคกไมเกน 1 เดอน หรอปรบไมเกน 1,000 บาท เชน - เจาพนกงานถามชอและทอย แตไมยอมบอก - ไมปฏบตตามคาสงเจาพนกงานโดยไมมเหตอนควร - สงเสยงดงกอความเดอดรอนราคาญ - พกอาวธไปในเมอง หมบานหรอทางสาธารณโดยเปดเผยหรอโดยไมมเหตสมควร - เมาสราประพฤตตนวนวายหรอครองสตไมได - เปดเผยรางกาย กระทาการอนควรขายหนา ลามก ตอหนาธารกานล

127

การจบกมผกระทาความผด หลกของการจบกมผสงสยวากระทาความผด มอยวา พนกงานฝายปกครองหรอตารวจจะจบ

ผใดโดยไมมหมายจบไมได เวนแตกรณดงตอไปน 1. เมอบคคลนนไดกระทา ความผดซงหนาดงไดบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญามาตรา 80 2. เมอพบบคคลนนกาลงพยายามกระทาความผด หรอพบโดยมพฤตการณอนควรสงสยวาผ

นนจะกระทาผดโดยมเครองมอ อาวธ หรอวตถอยางอนอนสามารถใชในการกระทาความผด 3. เมอมเหตทจะออกหมายจบบคคลนนตาม มาตรา 66 (2) แตมความจาเปนเรงดวนทไม

อาจขอใหศาลออกหมายจบบคคลนนได 4. เปนการจบผตองหาหรอ จาเลยทหนหรอจะหลบหนในระหวางถกปลอยชวคราวตาม

มาตรา 117 การจบกมผกระทาความผดของราษฎร ราษฎรจะจบผอนไมไดเวนแตจะเขาอยในเกณฑแหง มาตรา 82 หรอเมอผนนกระทา

ความผดซงหนา และความผดนนได ระบไวในบญชทายประมวลกฎหมายนดวย 1. เจาพนกงานผจดการตามหมายจบจะขอความชวยเหลอเพอจดการตามหมาย 2. ผนนกระทาความผดซงหนา ไดแก ความผด ซงเหนกาลงกระทาหรอพบในอาการใดซง

แทบจะไมมความสงสยเลยวาเขาไดกระทาผดมาแลวสด ๆ และความผดนนไดระบไวในบญชทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ในกรณตอไปน

1) เมอบคคลหนงถกไลจบดงผกระทาโดยมเสยงรอยเอะอะ 2) เมอพบบคคลหนงแทบจะทนททนใดหลงจากการกระทาผด ในถนแถวใกลเคยงกบท

เกดเหตนน และมสงของทไดมาจากการกระทาผด หรอมเครองมอ อาวธหรอวตถอยางอนอนสนนษฐานวาไดใชในการกระทาผดหรอมรองรอย พรธเหนประจกษทเสอผาหรอเนอตวของผนน

ขอยกเวนเรองการจบกมผกระทาความผด ขอยกเวนเรองการจบกมผกระทาความผด คอ จะมหมายจบหรอไมกตาม หามมใหจบ 1. ในทรโหฐาน เวนแตจะไดทาตามบทบญญตในประมวลกฎหมายนอนวาดวยการคนในท

รโหฐาน 2. ไมวาจะมหมายจบหรอไมกตาม หามมใหจบในพระบรมมหาราชวง พระราชวง วงของ

พระรชทายาทหรอของพระบรมวงศตงแตสมเดจเจาฟาขนไป พระราชนเวศน พระตาหนก หรอในท

128

ซงพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท พระบรมวงศตงแตสมเดจเจาฟาขนไป หรอผสาเรจราชการแทนพระองค ประทบหรอพานก เวนแต

(1) นายกรฐมนตร หรอรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมาย อนญาตใหจบ และไดแจงเลขาธการพระราชวง หรอสมหราชองครกษรบทราบแลว

(2) เจาพนกงานผถวาย หรอใหความปลอดภยแดพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท พระบรมวงศตงแตสมเดจเจาฟาขนไป หรอผสาเรจราชการแทนพระองค เปนผจบตามกฎหมายวาดวยราชองครกษ หรอตามกฎหมาย กฎ หรอระเบยบเกยวกบการใหความปลอดภย

เหตทจะออกหมายจบได 1. เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญา ซงมอตราโทษจาคก

อยางสงเกนสามป หรอ 2. เมอมหลกฐานตามสมควรวาบคคลใดนาจะไดกระทาความผดอาญาและมเหตอนควรเชอ

วาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน ถาบคคลนนไมมทอยเปนหลกแหลง หรอไมมาตามหมายเรยกหรอตามนดโดยไมมขอแกตวอนควร ใหสนนษฐานวาบคคลนนจะหลบหน

3. เมอผตองหาหรอจาเลยซงไมไดถกควบคมหรอขงอยไมมาตามหมายเรยก หรอตามนด โดยไมมขอแกตวอนควรกด ไดหนไปกด มเหตอนควรสงสยวาจะหลบหน หรอจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐานโดยตรงหรอโดยทางออมกด

4. เมอผตองหาหรอจาเลยซงถกปลอยชวคราว ไมสามารถทาสญญาประกนใหจานวนเงนสงกวาเดม หรอหาหลกประกนมาเพมหรอใหดกวาเดมตามมาตรา 115 ได จะออกหมายจบบคคลทยงไมรจกชอกได แตตองบอกรปพรรณของผนนใหละเอยดเทาททาได

การแจงความในคดอาญาแผนดน 1. แจงความทางโทรศพท เปนการสะดวกรวดเรวและทนตอเหตการณไดดทสด ซงจะตอง

แจงรายละเอยดในลกษณะของคดอาญาทเกดขน และบอกถงสถานทเกดเหตให ชดเจน เพอเจาหนาทจะไดมาตรวจสถานทเกดเหตไดทนทวงทในสถานทเกดเหต สงทกระทาไดทนทของผแจง หรอผเหนเหตการณ ไดแก การนาผบาดเจบสงโรงพยาบาล ชวยกนทาการดบไฟ สวนเหตการณอน ๆ ทเกดจากคดอาญาไมควรเขาไปจบตอง เชน อาวธปนในทเกดเหต ขาวของทลมกระจดกระจายอย การเคลอนยายศพ เพราะสงตาง ๆ เหลานถาใหเจาหนาทตารวจไปตรวจสอบสถานทเกดเหตกอนจะเปนประโยชนตอรปคดเปนอยางยง และการแจงความคดอาญาจะตองแจงความตอสถานตารวจใน

129

เขตทองททเกดเหต เราอยทองทใดควรจะไดทราบเบอรโทรศพทของสถานตารวจในทองทเอาไว เพอความสะดวกตอการแจงเหต

2. แจงความดวยตนเอง คอ ผทไดรบความเสยหายจากคดอาญาอาจจะเปนผประสบเหตการณเองหรอญาต ไปแจงความกบเจาหนาทตารวจโดยตรง ซงการไปแจงความดวยตนเองควรจะไปแจงความตอหนวยบรการตารวจ ซงอาจจะเปนปอมยาม สายตรวจกได ถาเหนวาเปนการสะดวกกวาทจะไปแจงความทสถานตารวจในทองทเกดเหตโดยตรง

3. ขาวจากสอสารมวลชน ถอไดวาเปนการแจงความอยางหนง เพราะคดอาญาแผนดน บางอยางทางผเสยหายตองการจะปดไวเพอการตอรองกบคนราย เชน การจบตวไปเรยกคาไถ ความผดอาญาในลกษณะเชนน แมจะไมมผใดแจงความทงทางโทรศพทและแจงความดวยตนเอง แตเมอขาวเกดแพรไปสสอมวลชน เจาหนาทตารวจในทองทเกดเหตกจะตองดาเนนการสบสวนเพอหาขอเทจจรง

คดอาญาแผนดน เมอมผแจงความไมวาจะทางใดกตาม เจาหนาท ตารวจจะมหนาทดาเนนการสบสวนสอบสวน เพอหาพยานหลกฐานในการจบกมคนราย และเมอทาการจบกมคนรายทกอเหตไดแลว จะทาการสอบสวนและหาพยานหลกฐาน เพอสงสานวนการสอบสวนพรอมตวผถก กลาวหาไปยงอยการ เพอพจารณาสงฟองศาลหรอสงไมฟองศาลอาญาตอไป แมเพยงแตทราบขาวโดยไมมผแจง ในความผดอาญาแผนดนทางเจาหนาทตารวจกจะดาเนนการสบขอเทจจรงเพอดาเนนการ ตอไป

การดาเนนคดอาญาทยอมความได คดอาญาทยอมความได หรออาจจะเรยกวาเปนคดความผดสวนตว เชน ยกยอกทรพย ขมขน

หญงอายเกน 18 ป เจาหนาทตารวจจะดาเนนคดได เมอ 1. ผเสยหายแจงความตอเจาหนาทตารวจ ซงสามารถบอกตวผกระทาความผดได เพอให

เจาหนาทตารวจจบกมตวมาดาเนนคดได 2. ในระหวางการดาเนนคดได ไมวาจะเปนขนสอบสวนของเจาหนาทตารวจหรอชนสงฟอง

ศาล ถาผเสยหายและผกระทาผดสามารถตกลงยอมความกนได การดาเนนคดเปนอนสนสดในชนสอบสวน เจาหนาทตารวจกไมตองดาเนนการสอบสวน ปดสานวนการสอบสวนไดเลย ในชนสงฟองศาลกปดคดได

3. แตถาผเสยหายไมตกลงยอมความกบผกระทาผด ยนยนทจะดาเนนคดจนถงทสด การดาเนนคดกคงดาเนนไปเชนเดยวกบความผดในคดอาญาแผนดน

130

กฎหมายแพงและพาณชย

กฎหมายแพง คอ กฎหมายวาดวยสทธและหนาทของบคคล เชน เรองสภาพบคคล ทรพย หน นตกรรม ครอบครว และมรดก เปนตน การกระทาผดทางแพง ถอวาเปนการละเมดตอบคคลทเสยหายโดยเฉพาะไมทาใหประชาชนทวไปเดอดรอนอยางการกระทาผดอาญา

กฎหมายพาณชย คอ กฎหมายวาดวยสทธและหนาทของบคคล อนเปนกฎหมายทเกยวกบการเศรษฐกจและการคา โดยวางระเบยบเกยวพนทางการคาหรอธรกจระหวางบคคล เชน การตงหนสวนบรษท การประกอบการรบขน และเรองเกยวกบตวเงน เชน เชค กฎหมายวาดวยการซอขาย การเชาทรพย การจานอง การจานา เปนตน

ในปจจบนกฎหมายแพงและกฎหมายพาณชยของประเทศไทย ไดบญญตรวมเปนกฎหมายฉบบเดยวกน เรยกชอวา “ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” แบงออกเปน 6 บรรพ (บรรพ หมายถง หมวดหมใหญของกฎหมาย) สรปสาระสาคญไดดงน

บรรพ 1 วาดวยหลกทวไป 1. เรองบคคล บคคล หมายถง สงทมสทธและหนาทตามกฎหมาย โดยแบงบคคลออกเปน 2

ประเภท คอ 1.1 บคคลธรรมดา หมายถง มนษยซงมสภาพบคคลและสนสดสภาพบคคลโดยการตาย

และตองมสงซงประกอบ หรอทาใหความเปนบคคลปรากฏชดเจนขน ตามความประสงคของกฎหมาย ซงเรยกวา "สงจาแนกตวบคคล" คอ ทาใหบคคลหนงแตกตางจากบคคลอน ไดแก ชอ ภมลาเนา

1.2 นตบคคล หมายถง กลมบคคลหลายคนรวมกนตงกลมขนโดยอาศยอานาจในทางกฎหมาย กระทาการอยางใดอยางหนง เชน คณะบคคล หนวยงาน บรษทจากด กองทรพยสน ฯลฯ ซงกฎหมายยนยอมใหกระทาการได นตบคคล ไมใชบคคลธรรมดา ไมมชวตจตใจ จงตองมผแทนนตบคคลแสดงเจตนา หรอกระทาการแทน เชน มกรรมการ ผจดการ เจาอาวาสวด ฯลฯ ทาหนาทแทน ประเภทของนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน กระทรวง ทบวง กรม วด หางหนสวนสามญทจดทะเบยนแลว บรษทจากด สมาคม มลนธ และนตบคคลตามกฎหมายอน เชน พรรคการเมอง รฐวสาหกจ เปนตน

2. เรองความสามารถของบคคล ความสามารถของบคคล หมายถง ความสามารถในการมสทธหรอใชสทธตามกฎหมายปกตแลว บคคลทกคนยอมมสทธตามกฎหมายทดเทยมกน แตทอาจแตกตางกนออกไปกคอ ความสามารถในการใชสทธ ซงบางครงกถกจากดในการใชความสามารถ เนองจากกฎหมายไดจากดเอาไว เพอไมใหเกดความเสยหายตอบคคลนน ๆ และผทเกยวของดวย

3. เรองทรพย ทรพย แบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

131

3.1 อสงหารมทรพย ไดแก ทดน ทรพยอนตดอยกบทดน เชน ตกรามบานชอง ทรพยอนประกอบ เปนอนเดยวกนกบทดน สทธทงหลายอนเกยวกบกรรมสทธในทดน เชน สทธครอบครอง สทธอาศย

3.2 สงหารมทรพย ไดแก ทรพยทงหลายอนอาจขน เคลอนจากทแหงหนงไปอกแหงหนงได ไมวาเคลอนดวยแรงเดนแหงตวทรพยนนเอง หรอเคลอนดวยกาลงภายนอก กาลงแรงแหงธรรมชาตอนอาจถอเอาได เชน นาตก

4. เรองนตกรรม นตกรรมเปนศพทพเศษใชกนในภาษากฎหมาย ซงหมายถงการกระทาของบคคลทชอบดวยกฎหมายและโดยสมครใจ มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคล เพอจะกอใหเกดการเคลอนไหวแหงสทธตามเจตนาของบคคลนน แตมกรณหนงทไมไดสมครใจและมไดมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ แตเปนการกระทาของบคคลทกอใหเกดการเคลอนไหวแหงสทธ โดยเหตซงเกดจากกฎหมายบงคบหรอกาหนดไว เรยกวา นตเหต เชน ละเมด จดการงานนอกสง ลาภมควรได และในการทานตกรรมนนขอบเขตทกฎหมายกาหนดหามไวสาหรบวตถประสงคม 3 ประการ คอ

4.1 นตกรรมทมวตถประสงคทเปนการขดตอกฎหมาย เชน ทาสญญาจางฆาคน 4.2 นตกรรมทขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน เชน ทาสญญา

คาประเวณ 4.3 นตกรรมทมวตถประสงคเปนการพนวสย เชน ทาสญญาซอขายบานทถกไฟไหม

หมดแลว

บรรพ 2 วาดวยเรองหน หน คอ ความผกพนทางกฎหมายระหวางบคคล 2 ฝาย ซงฝายหนงเรยกวา "เจาหน" และ

อกฝายหนง เรยกวา "ลกหน" ซงเจาหนมสทธทจะเรยกใหลกหนชาระหนไดและลกหนกมหนาท 3 อยางคอ

1. กระทาการอยางใดอยางหนงตามทตกลงกบเจาหน เชน นายจาง จางใหมารองเพลง แตถาไมมานายจางเรยกรองคาเสยหายได

2. งดเวนกระทาการอยางใดอยางหนงตามคาสงของเจาหน เชน ใหหยดตอกเสาเขม เพราะจะทาใหตกขาง ๆ ราวเสยหาย

3. ทาการโอนทรพยสนและสงมอบทรพยสน คอ การโอนทรพยสนทตกลงกนเอาไว การระงบแหงหน หมายถง หนไดสนสดลงหรอไดระงบลง ซงมอย 5 กรณ

3.1. โดยการชาระหน 3.2. โดยการปลดหน

132

3.3. โดยการหกกลบลบหน 3.4. โดยการแปลงหน 3.5. โดยหนเกลอนกลนกน

บรรพ 3 วาดวยเรองเอกเทศสญญา เอกเทศสญญา คอ สญญาอนเปนบอเกดแหงหน ซงมหลายลกษณะในบรรพ 3 ประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย โดยจะยกใหเหนเปนบางลกษณะ เชน ลกษณะท 1 ซอขาย คอ สญญาทบคคลฝายหนงเรยกวา ผขาย โอนกรรมสทธในทรพยสน

ใหแกบคคลอกฝายหนง เรยกวา ผซอ โดยผซอจะตองใชราคาทรพยสนนน สญญาซอขายม 2 อยาง ตามลกษณะของทรพยสน ดงน

1. สญญาซอขายอสงหารมทรพย ซงตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงาน เจาหนาท หรออาจจะทาเปนสญญาจะซอ จะขาย กอนจะไปจดทะเบยนตอเจาพนกงานกได เชน การซอขายทดน

2. สญญาซอขายสงหารมทรพย ถาราคาตกลงกน 500 บาท หรอมากกวานน กตองมหลกฐานเปนหนงสอ มการวางมดจาหรอมการชาระหนบางสวนจงจะฟองรองบงคบคดกนได ถาหากฝายใดฝายหนงผดสญญา สวนราคาทรพยตากวานกไมตองทาเปนหนงสอกฟองรองบงคบคดกนได

ทรพยสนทหามซอขาย 1. สาธารณสมบตแผนดน เชน ทชายตลง ทางนา ทางหลวง ทะเลสาบ ทดนทรฐบาลหวง

หาม เชน ทดนในเขตปาสงวน 2. ทรพยนอกพาณชย ซงหมายถงทรพยทไมสามารถถอเอาได หรอไมอาจโอนใหกนโดยชอบ

ดวยกฎหมาย เชน ดวงอาทตย ดวงจนทร ดวงดาว 3. ทรพยสนทกฎหมายหามขายหรอจาหนาย เชน รปถาย สมด หรอสงของอนมลกษณะเปน

ของลามกอนาจาร 4. ทรพยสนทกฎหมายหามมใหผใดมไว ทรพยสนนนจะซอขายกนไมได เชน อาวธปนเถอน

ฝนเถอน สราเถอน ลกษณะท 5 เชาซอ หมายถง สญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคามนวาจะ

ขายทรพยสนนน หรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจานวนเทานน เทาน เปนคราว ๆ สญญาเชาซอตองทาเปนหนงสอ ลงลายมอชอผเชาซอ และผใหเชาซอ ถาหากผเชาซอผดนด ไมใชเงน 2 คราวตดตอกน หรอกระทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาระสาคญ เจาของทรพยสนทให เชาซออาจบอกเลกสญญาได ผเชาซอจงควรระมดระวงเปนพเศษ และหามผ

133

เชาซอจาหนายจายโอน ทรพยสนทเชาซอมา ซงอาจมความผดฐานยกยอกทรพยได เพราะผเชาซอยงไมมกรรมสทธในทรพยนน จนกวาจะชาระราคาจนครบถวน

ลกษณะท 9 ยม คอ สญญาซงคสญญาฝายหนงเรยกวา ผใหยม ไดสงมอบทรพยสนใหแกคสญญาอก ฝายหนง ซงเรยกวาผยม และผยมตองคนทรพยสนทยมแกผใหยม ซงลกษณะของการยม แยกไดดงน

1. ยมใชคงรป หมายถง สญญาทบคคลคนหนงเรยกวา ผใหยม ใหบคคลอกคนหนงเรยกวา ผยม ไดใชสอยทรพยสนสงใดสงหนงไดเปลาและผยมสญญาวาจะคนทรพยสนนนเมอไดใชสอยเสรจ" เชน การยมรถยนต รถจกรยานยนต วทย

2. ยมใชสนเปลอง หมายถง สญญาซงผใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสนชนดใชไปสนไปนน เปนปรมาณมกาหนดใหแกผยม และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนเปนประเภทชนดและปรมาณเชนเดยวกนใหแทนทรพยสนซงใหยมนน

3. การกยมนน มบทบญญตแยกออกมาตางหากเปนกรณพเศษ และถอวาการกยมเงนเปนการยมใชสนเปลองอยางหนง ซงมหลกเกณฑดงน

3.1 การกยมเงนจะบรบรณไดกดวยการสงมอบเงน 3.2 พยานหลกฐานในการกยม ถายมเงนมากกวา 50 บาทขนไป จะตองมหลกฐานกยม

เปนหนงสออยางใดอยางหนงทลงลายมอชอผยมไว จงจะฟองรองบงคบคดกนได ในกรณผดสญญาและ ในการคดดอกเบยจะคดเกนรอยละ 15 บาทตอป ไมได

3.3 การใชเงนคน ควรมการเพกถอนในเอกสาร คอ มการบนทกขอความลงในการกยมนนวา ไดใชเงนกนแลวหรออาจะเวนคนเอกสารหลกฐานแหงการกยม หรออาจะใหผใหยมออกใบเสรจรบเงน หรอเอกสารอนใดกได

บรรพ 4 วาดวยเรองทรพยสน คาวา ทรพย หมายถง วตถทมรปราง เชน รถยนต วทย บานทดน สวนสงอนทไมมรปราง

เชน สทธ ลขสทธ สทธบตร สทธในเครองหมายการคา ไมใชทรพยสน แตเปนทรพยสนทางปญญา ความหมายของคาวา ทรพยสน หมายถง ทรพยและวตถไมมรปราง ซงอาจมราคาและถอเอาได ดงนนคาวาทรพยสนจงมความหมายกวางกวาทรพย การไดมาและสนไปซงทรพยสน หมายถง สทธเหนอทรพยสนหรอเรยกวา ทรพยสนจะเกดขนไดกแต โดยอานาจแหงกฎหมาย เชน

1. กรรมสทธ หมายถง ความเปนเจาของการครอบครองทรพยสนทสาคญทสด 2. สทธครอบครอง หมายถง สทธในการครอบครองทรพยสน เชน ผเชายอมมสทธ

ครอบครองทรพยสน เชน ผเชายอมมสทธครอบครองทรพยสนทเชาเจาของทดนทไมมโฉนด แตมเอกสารอนแทน เชน น.ส. 3 , ส.ค. 1 กถอวาเปนผมสทธครอบครอง

134

3. ภาระจายอม หมายถง การทเจาของอสงหารมทรพย ตองรบภาระบางอยางอนกระทบถง ทรพยสนของตน หรอตองงดเวนการใชสทธบางอยาง ซงตนควรจะมสทธนนอยแตตองงดเวน เชน การปลอยใหคนเดนผานทดนของตนจนเวลาเลย 10 ปขนไป

4. สทธอาศย หมายถง สทธบคคลจะอาศยอยในโรงเรอนของผอนโดยไมตองเสยคาเชา 5. สทธเหนอพนดน หมายถง การทบคคลหนงมสทธเปนเจาของโรงเรอนสงปลกสราง หรอ

สงเพาะปลกบนดน หรอใตดนนน โดยไมไดเปนเจาของทดนนน 6. สทธเกบกน หมายถง การทบคคลหนงมสทธใชสอย ถอประโยชนจดการและเอาประโยชน

บางอยางจากทรพยสนของบคคลอน โดยทไมไดเปนเจาของทรพยสนนน 7. ภาระตดพนในอสงหารมทรพย หมายถง การทบคคลหนงซงไมไดเปนเจาของ

อสงหารมทรพย แตมสทธไดรบชาระหนเปนคราว ๆ จากทรพยสนนนหรอไดใช ตลอดจนถอเอาซงประโยชนแหงทรพยสนนน

8. ทางจาเปน หมายถง ทดนแปลงใดทมทดนแปลงอนลอมอย เชน สระ บง หรอทะเลลอมอย จนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดกมสทธสามารถทจะผานทดนทลอมอยได

หมายเหต ตามขอ 4-7 ถาไมจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จะใชยนบคคลภายนอกไมได ใชยนไดเฉพาะคกรณ และเฉพาะสทธเหนอพนดนตกทอดทางมรดกไดเทานน

บรรพ 5 วาดวยเรองครอบครว 1. การหมน ชายและหญงจะทาการหมนกนไดตอเมอตางมอาย 17 ปบรบรณ ถาฝายหนง

ฝายใดอายไมถง17 ปบรบรณ การหมนนนยอมเปนโมฆะ การหมนจะตองมของหมนและจะตองสงมอบหรอโอนทรพยสนอนเปนของหมนแกหญงและตกเปนสทธแกหญงทนท การหมนจะตองไดรบความยนยอมดงตอไปน

1.1 บดาและมารดาในกรณทมทงบดามารดา 1.2 บดาหรอมารดาในกรณทบดาหรอมารดาตายหรอฝายใดฝายหนงถกถอนอานาจ

ปกครอง 1.3 ผรบบตรบญธรรม ในกรณทผเยาวเปนบตรบญธรรม 1.4 ผปกครอง ในกรณทไมมบคคลซงอาจใหความยนยอมตามขอ 1.1, 1.2, 1.3 ไดการ

หมนททาโดยปราศจากความยนยอมดงกลาวเปนโมฆยะ 2. การสมรส จะทาไดตอเมอชายและหญงมอาย 17 ปบรบรณ แตในกรณทมเหตอนสมควร

ศาลอาจอนญาตใหทาการสมรสกอนได และการสมรสจะถอวาชอบดวยกฎหมายกตอเมอมการจดทะเบยนสมรสกนแลว ประโยชนของการจดทะเบยนสมรส คอ

135

2.1 เปนหลกประกนความมนคงวา เมอคสมรสไดจดทะเบยนสมรสกนแลว สามหรอภรรยาจะ ไปจดทะเบยนสมรสอกไมได ถามการจดทะเบยนสมรสอกฝายหนงยกขนกลาวอางไดโดยไมตองรอใหศาลพพากษาเสยกอน

2.2 ไดรบลดหยอนภาษเงนได 2.3 ชายหญงทอาย 17 ปบรบรณ แตยงไมถง 20 ปบรบรณ เมอจดทะเบยนสมรสโดย

ชอบดวยกฎหมายแลวกกลายเปนผบรรลนตภาวะ คอ สามารถทากจการงานไดโดยไมตองไดรบความยนยอมจากบดามารดาหรอผปกครอง แมจะหยากนในภายหลงกยงบรรลนตภาวะอยอยางเดม

3. ทรพยสนระหวางสามภรรยา ม 2 ประเภท 3.1 สนสวนตว ไดแก ทรพยสนท

- ฝายใดฝายหนงมอยกอนสมรส - เปนเครองใชสอยสวนตว เครองแตงกาย หรอเครองประดบกายตามสมควรแก

ฐานะหรอเครองมอเครองใชทจาเปนในการประกอบอาชพ หรอวชาชพของคสมรสฝายใดฝายหนง - ฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรส โดยการรบมรดก หรอโดยการใหโดยเสนหา - ของหมน

3.2 สนสมรส ไดแก ทรพยสนท - คสมรสไดมาในระหวางสมรส - ฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรส โดยพนยกรรม หรอโดยการใหเปนหนงสอ เมอ

พนยกรรมหรอหนงสอยกใหระบวาเปนสนสมรส - เปนดอกผลของสนสวนตว - ถากรณเปนทสงสยวาทรพยสนอยางหนงอยางใด เปนสนสมรสหรอมใช ให

สนนษฐานไวกอนวาเปนสนสมรส 4. ความสมพนธในครอบครว

4.1 สามภรรยาตองอยกนกนฉนสามภรรยา และตองชวยเหลออปการะเลยงดกนตามความสามารถและฐานะของตน

4.2 บตรมสทธใชนามสกลของบดาและมสทธรบมรดกของบดา 4.3 บดามารดาตองอปการะเลยงดบตร จนกระทงบตรบรรลนตภาวะตองใหการศกษาแก

บตร แมบตรจะอาย 20 ปแลว แตพการและหาเลยงตวเองไมไดกยงตองอปการะ เมอบตรบรรลนตภาวะแลวตองอปการะเลยงดบดามารดา

4.4 บตรจะฟองบพการของตนไมได 4.5 บดามารดามอานาจปกครองบตร ซงยงไมบรรลนตภาวะ

136

4.6 บคคลทจะรบผอนเปนบตรบญธรรมไดตองมอายไมตากวา 25 ป และตองแกกวาผทจะมาเปนบตรบญธรรมอยางนอย 15 ป

4.7 บตรบญธรรมยอมมฐานะเชนเดยวกบบตรทชอบดวยกฎหมายของผรบบตรบญธรรม

บรรพ 6 วาดวยเรองมรดก เมอบคคลใดตายถาทาพนยกรรมไว มรดกกจะตกทอดแกบคคลทผตายไดระบไวใน

พนยกรรม หากไมไดทาพนยกรรมไวมรดกกจะตกทอดแกบคคลทเปนญาตและคสมรสของผตายดงนน ทายาททมสทธในการรบมรดกจงมอย 2 กรณ คอ

1. สทธตามกฎหมาย ผรบมรดก เรยกวา ทายาทโดยธรรม 2. สทธตามพนยกรรม ผรบมรดก เรยกวา ผรบพนยกรรม พนยกรรม คอ การแสดงเจตนากาหนดการเผอตายเอาไว พนยกรรมจะมหลายแบบ เชน 1. แบบธรรมดาหรอทวไป 2. แบบเขยนเองทงฉบบ 3. แบบเอกสารฝายเมอง 4. แบบเอกสารลบ 5. แบบทาดวยวาจา 6. แบบทาในตางประเทศ 7. แบบทาในภาวะสงคราม พนยกรรม ทง 7 แบบ มแบบทสาคญซงเปนแบบทงาย ๆ คอ แบบเขยนเองทงฉบบ เพราะ

เขยนดวยลายมอผทาพนยกรรมเองตลอดทงฉบบ โดยมวน เดอน ป ททาพนยกรรม มขอความตาม ตองการ และไมตองมพยานรเหนในการทาพนยกรรมแตอยางใด

กระบวนการยตธรรมทางแพง กระบวนการยตธรรมทางแพงเรมตน โดยคความเสนอคาฟองตอศาล จากนนศาลจะทาการ

พพากษาคด และเจาพนกงานบงคบคดจะเปนผจดการบงคบใหบรรลผลตามคาพพากษา การพจารณาคดในศาลชนตน จะตองกระทาในศาลโดยเปดเผยตอหนาคความทมาศาล แตในศาลอทธรณ และศาลฎกานนไมจาตองกระทาโดยเปดเผย ศาลเพยงแตพจารณาจากพยานหลกฐานในสานวนกวนจฉยคดได การบงคบคดแพงจะทาตอเมอลกหนตามคาพพากษาไมยอมปฏบตตามคาพพากษาหรอคาสงของศาล หรอในบางกรณถาไมอาจปฏบตดงกลาวได ศาลอาจมคาสงใหจบกมขงลกหนตามคาพพากษาได โดยมองคกรและบคลากรทเกยวของ ดงน

137

1. คความ ในคดแพงไมวาจะเปนผยนฟอง (โจทก) หรอผถกฟอง (จาเลย) กฎหมายจะเรยกวาคความ นอกจากนนคความยงหมายความถงผรองเรยนสาหรบคดไมมขอพพาทดวย และเนองจากคดแพงเปนเรองของเอกชนทจะตองรกษาสวนไดเสยของตนเอง กระบวนการยตธรรมทางแพงจงยนยอมใหคความมอบหมายใหผอนดาเนนการแทนได ดงนน คความจงหมายความรวมถงบคคลผมสทธกระทาแทนคความตามกฎหมาย หรอในฐานะทนายความดวยนอกจากนบคคลภายนอกทศาลอนญาตใหรองสอดเขามาเปนโจทก หรอจาเลยในภายหลงกถอวาเปนคความดวยเชนกน

2. ศาลยตธรรม ศาลเปนผพพากษาคดแพงทคความฟองรองกน พระธรรมนญศาลยตธรรม ศาลแบงออกเปน 3 ชน คอ ศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา การฟองรองคดแพงจะตองฟองทศาลชนตนเปนลาดบแรก แตเนองจากศาลชนตนมหลายประเภทและตงอยในทกจงหวด การเสนอคาฟองจะตองเสนอใหถกศาล มฉะนนศาลกจะไมรบฟองหรอยกฟองเสย

3. เจาพนกงานบงคบคด คอ เจาพนกงานของศาลหรอพนกงานอนผมอานาจตามหาบญญตแหงกฎหมายทใชอยในอนทจะปฏบตตามวธการทบญญตไวในกฎหมาย เพอคมครองสทธของคความในระหวางพจารณา หรอเพอบงคบตามคาพพากษาหรอคาสง การทศาลจะใหผใดเปนเจาพนกงานบงคบคด ศาลจะตองออกหมายบงคบคดตงผนนเปนเจาพนกงานบงคบคด สาหรบในกรงเทพ มหานคร ศาลจะตงเจาพนกงานในกรมบงคบคด กระทรวงยตธรรม สวนในจงหวดอน จาศาลจะทาหนาทเปนเจาพนกงานบงคบคด เจาพนกงานบงคบคดถอเปนเจาพนกงานของศาล จงมหนาทตองปฏบตตามคาสงของศาล เมอศาลสงใหเจาพนกงานบงคบคดปฏบตหนาทอยางใด เจาพนกงานบงคบคดไมมสทธอทธรณหรอฎกาคาสงของศาลได สรปขอแตกตางคดแพงกบคดอาญา

กฎหมายแพง กฎหมายอาญา

• ความสมพนธเอกชนกบเอกชน

• การละเมดไมถอเปนเรองรายแรง

• จดประสงคคมครองสทธบคคล

• บงคบชดใชเปนสนไหมและเอาจากมรดกได

• ตความกวาง

• ยอมความได

• ไมสนใจเจตนา ถอเปนความผด

• ผรวมกระทาผด รวมรบผดเทากน

• กาหนดโทษใกลเคยงความเสยหายของคความ

• ความสมพนธระหวางรฐกบเอกชน

• ถอเปนเรองรายแรงตอสาธารณะ

• จดประสงคคมครองสงคม

• บงคบเอากบเนอตวรางกาย เฉพาะตว

• ตความตามตวบทโดยเครงครด

• ความผดสวนใหญยอมความไมได

• บคคลจะรบโทษเมอไดประทาโดยเจตนา เวนแตกฎหมายกาหนดเปนอยางอน

• กระทาผดหลายคนแยกพจารณา

138

ตวการผใช ผสนบสนน ซงรบโทษตางกน

• การลงโทษเพอบาบดความเสยหายสงคม เพอใหผกระทาผดหลาบจา ไมเอาอยาง

พระราชบญญตวาดวยการกระทาผดเกยวกบคอมพวเตอร

ปจจบนมนษยบนโลกไดใชระบบคอมพวเตอรในการรบสงขอมลผานทางสายหรอไรสาย ซงมบทบาทในชวตประจาวนมากขน อกทงระบบการสอสารในปจจบนกสามารถตออนเทอรเนตสงขอมลผานโทรศพทมอถอไดอกดวย ขอมลเหลานอาจมทงขอมลสวนตวและทไมใชขอมลสวนตว บางครง ผสงและผรบคงไมไดมความประสงคทจะใหบคคลอนไดรบรถงขอมลนนเสมอไป โดยเฉพาะขอมลสวนตวทหากผกระทาผดไดไป อาจนาไปกอใหเกดความเสยหายทงชอเสยงและทรพยสน (สราวธ เบญจกล, 2550) ประเทศไทยจงไดมพระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2550 ซงกาหนดใหการเขาถงระบบคอมพวเตอรและขอมลของบคคลอนโดยมชอบเปนการกระทาความผด มโทษปรบและจาคก มสาระสาคญดงน (กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, 2550)

มาตรา 5 ผใดเขาถงโดยมชอบซงระบบคอมพวเตอรทมมาตรการปองกนการเขาถงโดยเฉพาะและมาตรการนน มไดมไวสาหรบตน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 6 เดอน หรอปรบไมเกน 10,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 6 ผใดลวงรมาตรการปองกนการเขาถงระบบคอมพวเตอรทผอนจดทาขนเปนการเฉพาะถานามาตรการดงกลาวไปเปดเผยโดยมชอบ ในประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 20,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 7 ผใดเขาถงโดยมชอบซงขอมลคอมพวเตอรทมมาตรการปองกนการเขาถงโดยเฉพาะและมาตรการนนมไดมไวสาหรบตน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป หรอปรบไมเกน 40,000 บาทหรอทงจาทงปรบ

มาตรา 8 ผใดกระทาดวยประการใดโดยมชอบดวยวธการทางอเลกทรอนกสเพอดกรบไว ซงขอมลคอมพวเตอรของผอนทอยระหวางการสงในระบบคอมพวเตอร และขอมลคอมพวเตอรนนมไดมไวเพอประโยชนสาธารณะหรอเพอใหบคคล ทวไปใชประโยชนไดตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 9 ผใดทาใหเสยหาย ทาลาย แกไข เปลยนแปลง หรอเพมเตมไมวาทงหมดหรอบางสวน ซงขอมลคอมพวเตอรของผอนโดยมชอบ ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

139

มาตรา 10 ผใดกระทาดวยประการใดโดยมชอบ เพอใหการทางานของระบบคอมพวเตอรของผอนถกระงบ ชะลอ ขดขวาง หรอรบกวนจนไมสามารถทางานตามปกตไดตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 11 ผใดสงขอมลคอมพวเตอรหรอจดหมายอเลกทรอนกสแกบคคลอนโดยปกปดหรอปลอมแปลงแหลงทมาของการสงขอมลดงกลาว อนเปนการรบกวนการใชระบบคอมพวเตอรของบคคลอนโดยปกตสข ตองระวางโทษปรบไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 12 ถาการกระทาความผดตามมาตรา 9 หรอมาตรา 10 (1) กอใหเกดความเสยหายแกประชาชน ไมวาความเสยหายนนจะเกดขนในทนทหรอใน

ภายหลง และไมวาจะเกดขนพรอมกนหรอไม ตองระวางโทษจาคกไมเกน 10 ป และปรบไมเกน 200,000 บาท

(2) เปนการกระทาโดยประการทนาจะเกดความเสยหายตอขอมลคอมพวเตอร หรอระบบคอมพวเตอรทเกยวกบการรกษาความมนคงปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอการบรการสาธารณะ หรอเปนการกระทาตอขอมล คอมพวเตอรหรอระบบคอมพวเตอรทมไวเพอประโยชนสาธารณะ ตองระวางโทษจาคกตงแต 3 – 15 ป และปรบตงแต 60,000 – 300,000 บาท ถาการกระทาความผดตาม (2) เปนเหตใหผอนถงแกความตาย ตองระวางโทษจาคกตงแต 20 – 40 ป

มาตรา 13 ผใดจาหนายหรอเผยแพรชดคาสงทจดทาขนโดยเฉพาะเพอนาไปใชเปนเครองมอในการกระทาความผดตามมาตรา 5 มาตรา 6 มาตรา 7 มาตรา 8 มาตรา 9 มาตรา 10 หรอมาตรา 11 ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 20,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 14 ผใดกระทาความผดทระบไวดงตอไปน ตองระวางโทษจาคกไมเกน 5 ป หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจาทงปรบ

(1) นาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรปลอมไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน

(2) นาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศหรอกอใหเกดความ ตนตระหนกแกประชาชน

(3) นาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ อนเปนความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกรหรอความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา

(4) นาเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมลคอมพวเตอรนนประชาชนทวไปอาจเขาถงได

(5) เผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอรตาม (1) (2) (3) หรอ (4)

140

มาตรา 15 ผใหบรการผใดจงใจสนบสนนหรอยนยอมใหมการกระทาความผดตามมาตรา 14 ในระบบคอมพวเตอรทอยในความควบคมของตน ตองระวางโทษเชนเดยวกบผกระทาความผดตามมาตรา 14

มาตรา 16 ผใดนาเขาสระบบคอมพวเตอรทประชาชนทวไปอาจเขาถงไดซงขอมล คอมพวเตอรทปรากฏเปนภาพของผอน และภาพนนเปนภาพทเกดจากการสรางขน ตดตอ เตม หรอดดแปลงดวยวธการทางอเลกทรอนกสหรอวธการอนใด ทงน โดยประการทนาจะทาใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน ถกเกลยดชง หรอไดรบความอบอาย ตองระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 60,000 บาท หรอทงจาทงปรบ ถาการกระทาตามวรรคหนง เปนการนาเขาขอมลคอมพวเตอรโดยสจรต ผกระทาไมมความผด ความผดตามวรรคหนงเปนความผดอนยอมความได ถาผเสยหายในความผดตามวรรคหนงตายเสยกอนรองทกข ใหบดา มารดา คสมรส หรอ บตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปนผเสยหาย

มาตรา 17 ผใดกระทาความผดตามพระราชบญญตนนอกราชอาณาจกรและ (1) ผกระทาความผดนนเปนคนไทย และรฐบาลแหงประเทศทความผดไดเกดขนหรอ

ผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ หรอ (2) ผกระทาความผดนนเปนคนตางดาว และรฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหายและ

ผเสยหายไดรองขอใหลงโทษจะตองรบโทษภายในราชอาณาจกร สรปบทลงโทษ

ฐานความผด โทษจาคก โทษปรบ

มาตรา 5 เขาถงคอมพวเตอรโดยมชอบ ไมเกน 6 เดอน ไมเกน 10,000 บาท

มาตรา 6 ลวงรมาตรการปองกน ไมเกน 1 ป ไมเกน 20,000 บาท

มาตรา 7 เขาถงขอมลคอมพวเตอรโดยมชอบ ไมเกน 2 ป ไมเกน 40,000 บาท

มาตรา 8 การดกขอมลคอมพวเตอร ไมเกน 3 ป ไมเกน 60,000 บาท

มาตรา 9 การรบกวนขอมลคอมพวเตอร ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 10 การรบกวนระบบคอมพวเตอร ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 11 สงขอมลคอมพวเตอรรบกวน ไมม ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 12 รบกวนขอมลหรอระบบคอมพวเตอร(1) กอความเสยหายแกประชาชน (2) กอความเสยหายตอความมนคงปลอดภยของประเทศ/เศรษฐกจ ถาเปนเหตใหผอนถงแกชวต

ไมเกน 10 ป 3 - 15 ป 20 - 40 ป

และปรบไมเกน 200,000 60,000-300,000 บาท ไมม

141

มาตรา 13 การจาหนาย/เผยแพรชดคาสง ไมเกน 1 ป ไมเกน 20,000 บาท

มาตรา 14 การนาเขา/เผยแพรเนอหาอนลามกไมเหมาะสม

ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 15 ความรบผดของผใหบรการ ไมเกน 5 ป ไมเกน 100,000 บาท

มาตรา 16 การตดตอภาพผอนทาใหเสอมเสยชอเสยง ไมเกน 3 ป ไมเกน 60,000 บาท

พระราชบญญตจราจรทางบก พระราชบญญตจราจรทางบก มสาระทนาสนใจและเกยวของกบการดาเนนชวตของนสตโดยตรง ดงน มาตรา 43 หามมใหผใดขบรถ (2) ในขณะเมาสราหรอเมาของอยางอน ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบตงแต 5,000 – 20,000 บาท หรอทงจาทงปรบและใหศาลสงพกใชใบอนญาตขบขเปนเวลาไมนอยกวา 6 เดอน หรอเพกถอนใบอนญาตขบข ถาการกระทานนเปนเหตใหผอนไดรบอนตราย ตองระวางโทษ จาคกตงแต 1 – 5 ป และปรบตงแต 20,000 – 100,000 บาท และใหศาลสงพกใชใบอนญาตขบขเปนเวลาไมนอยกวา 1 ป หรอเพกถอนใบอนญาตขบข ถาการกระทานนเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายสาหส ตองระวางโทษ จาคกตงแต 2 – 6 ป และปรบตงแต 40,000 – 120,000 บาท และใหศาลสงพกใชใบอนญาตขบขเปนเวลาไมนอยกวา 2 ป หรอเพกถอนใบอนญาตขบข ถาการกระทานนเปนเหตใหผอนถงแกความตาย ตองระวางโทษ จาคกตงแต 3 – 10 ป และปรบตงแต 60,000 – 200,000 บาท และใหศาลเพกถอนใบอนญาตขบข การทดสอบผขบขเมาสรา ใหตรวจวดปรมาณแอลกอฮอลในเลอด ถาเกน 50 มลลกรมเปอรเซนต ถอวาเมาสรา โดยใชวธการตามลาดบ ดงตอไปน 1. ตรวจวดลมหายใจ ใหใชคาสมประสทธในการแปลงคาเทากบ 2,000 2. ตรวจวดจากปสสาวะ ใหใชคาสมประสทธในการแปลงคาเทากบเศษ 1 สวน 1.3 3. ตรวจวดจากเลอด

ปจจยทมผลตอปรมาณของแอลกอฮอลในเลอด 1. ความเขมขนของแอลกอฮอลในเครองดม 2. อตราการดม 3. การดมเมอไมมอาหารในกระเพาะ 4. นาหนกของรางกาย

142

ปรมาณแอลกอฮอลทสงผลตอรางกาย 30 มลลกรมเปอรเซนต จะมอาการสนกสนานราเรง 50 มลลกรมเปอรเซนต จะทาใหเคลอนไหวชาลง 100 มลลกรมเปอรเซนต จะเมาเดนไมตรง 200 มลลกรมเปอรเซนต จะเกดอาการสบสน 300 มลลกรมเปอรเซนต จะเกดอาการงวงซม 400 มลลกรมเปอรเซนต จะเกดอาการสลบอาจถงตาย

มาตรา 43 หามมใหผใดขบรถ (9) ในขณะใชโทรศพทเคลอนท เวนแตการใชโทรศพท เคลอนทโดยใชอปกรณเสรมสาหรบการสนทนาโดยผขบขไมตองถอหรอจบโทรศพทเคลอนทนน ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามตองโทษปรบตงแต 400 – 1,000 บาท มาตรา 122 ผขบขรถจกรยานยนตและคนโดยสาร ตองสวมหมวกนรภย หามมใหผขบขฯ ขบในขณะทคนโดยสารมไดสวมหมวกนรภย ยกเวน พระภกษ สามเณร นกพรต นกบวช หรอผนบถอศาสนาอนทใชผาโพก ผฝาฝนตองระวางโทษปรบไมเกน 500 บาท มาตรา 123 หามมใหผขบขรถยนต ยอมใหผอนนงในตอนหนาแถวเดยวกบทนงผขบขเกนสองคน ผขบขตองรดเขมขดนรภย และตองจดใหคนโดยสารทนงตอนหนาแถวเดยวกบผขบขรดเขมขดขณะโดยสารรถยนตและคนโดยสารรถยนตดงกลาวตองรดรางกายดวยเขมขดนรภย ผฝาฝนตองระวางโทษปรบไมเกน 500 บาท มาตรา 140 เมอเจาพนกงานจราจรหรอพนกงานเจาหนาทพบผใดฝาฝนใหวากลาวตกเตอน หรอออกใบสงใหผกระทาผดชาระคาปรบ ในกรณทไมพบตวผขบขใหตดใบสงทรถทเหนไดงาย ในการออกใบสงจะเรยกเกบใบอนญาตขบขไวเปนการชวคราวกได แตตองออกใบรบแทนใบอนญาตขบขเปนการชวคราวไมเกน 7 วน มาตรา 162 ผใดขบขรถในระหวางทถกเพกถอนตามคาสงศาล ตองระวางโทษจาคกไมเกน 2 ป และปรบไมเกน 40,000 บาท ในขณะทพระราชบญญตรถยนต กาหนดวา ผขบรถตองไดรบใบอนญาตและตองมใบอนญาตขบรถ หากไมไดรบใบอนญาต ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 เดอน หรอปรบไมเกน 1,000 บาท หรอทงจาทงปรบ โดยผทจะขอใบอนญาตขบรถไดตองมอายไมตากวา 18 ปบรบรณ และ 15 ปบรบรณสาหรบรถจกรยานยนต

การปฏบตเมอเกดอบตเหต 1. กรณผดชดเจน เคลอนยายรถใหพนทางได เพอไมใหกดขวางการจราจรและปองกนการเกดอบตเหตซาซอน อยาหลบหนเพราะอาจเปนเหตใหตองโทษในคดอาญาเพมขน

143

2. กรณถก - แจงเจาหนาทตารวจ - แจงบรษทประกนภย (ถาม) - ไมควรแยกรถจนกวาเจาหนาทตารวจมาหรอคกรณยอมรบผด โดยมบนทกยอมรบผด - ถาคกรณไมยอมรบผด ใหจดยหอ รน ส หมายเลขทะเบยน และหมวดจงหวดไว - ถาคกรณหลบหน ใหไปดาเนนการแจงความตอพนกงานสอบสวนและลงบนทก

ประจาวน และถามทรพยสนในรถเสยหายตองแจงความลงบนทกประจาวนเพอเรยกรองดวย 3. กรณไมแนใจตกลงกนไมได

- แจงเจาหนาทตารวจ เพอทาเครองหมาย ณ ทเกดเหต - แจงบรษทประกนภย (ถาม)

อยาลม หากมผบาดเจบใหรบนาสงโรงพยาบาล

144

...เปนรามลกษณ ยกษลง จรงแนหรอ แทกคอ หวโขน โยนใหใส พอจบบท หมดเรอง ถอดเครองไป เดมเปนใคร กเปน เหมอนเชนตน

...อยาเรงใจ หมายวา ขานใหญ อานาจใช ขมเขา เอาทกหน พเคราะหด ใหรแน แกใจตน เกดเปนคน ควรหมน ขยนเอย ...เมอเขาสวม หวโขน โดนทานแลว กไมแคลว ลลา ตามหวโขน ทาไมเตน ตามจงหวะ และจะโคน เอาหวโขน สวมหวตอ กพอกน...

บรรณานกรม

เกษม จนทรแกว. 2536. สงแวดลอมศกษา .กรงเทพฯ : โครงการสหวทยากร วทยาศาสตรสงแวดลอม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เกษม จนทรแกว. 2540. วทยาศาสตรสงแวดลอม .กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เกอ วงศบญสน. 2545. ประชากรกบการพฒนา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เฉลยว ฤกษจพมล. 2548. “การเปลยนแปลงทางสงคม”. ใน พวงเพชร สรตนกวกล และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ไขแสง รกวานช. 2548. “มนษยกบเศรษฐกจ”. ใน พวงเพชร สรตนกวกล และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ไฉไล ศกดวรพงศ และปราโมทย ประจนปจจนก. 2548. “มนยกบกฎหมาย” ใน พวงเพชร สรตนกวกล และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2545. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. นตยสาร Energy Saving ฉบบท 21เดอน สงหาคม 2553 กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. 2550. พระราชบญญตวาดวยการกระทาผด

เกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2550. (Online). http://www.mict.go.th, 3 May 2011. กระทรวงการตางประเทศ. 2537. แผนปฏบตการ 21 เพอการพฒนาอยางยงยน. กรงเทพฯ:

อมรนทร พรนตงแอนดพบลชชง. จรากรณ คชเสน. 2553. มนษยกบสงแวดลอม. กรงเทพฯ : สานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. จราภรณ คชเสน. 2544. มนษยกบสงแวดลอม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จมพล หนมพานช. 2538. ระบบราชการเปรยบเทยบในเอกสารการสอนวชาการบรหารรฐกจเปรยบเทยบและการบรหารการพฒนา, กรงเทพฯ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชนตา รกษพลเมอง. 2545. แนวคดและทฤษฎการพฒนา: กระบวนทศนทเปลยนแปลง. เอกสารประกอบโครงการพฒนาผนาดานนโยบายการศกษาและการพฒนาของอครสงฆมณฑล

146

กรงเทพ จดโดยภาควชาสารตถศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชยอนนต สมทวณช. 2535. รฐ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ฐรวฒ เสนาคา. 2549. มานษยวทยาขามพรมแดน กรงเทพฯ: วฒนศาลาดารงค ฐานด. 2538. รฐกบการพฒนาประเทศ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. ดจฤด คงสวรรณ. 2555. พฒนาการสงคมไทย. (Online). http://www.baanjomyut.com/

library_2/development_of_society/11.html, 19 ตลาคม 2555 นยดา สวสดพงษ และคณะ. 2551. มนษยกบสงแวดลอม.กรงเทพฯ : โครงการตาราหมวดวชา

การศกษาทวไป ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฎสวนดสต. นรนาม. 2554. ศาสตรและศลปของการโกหก. (Online). http://pai243.multiply.com/

reviews/item/16 , 28 April 2011. ประเวศ วะส. 2547. ธรรมชาตของสรรพสง : การเขาถงความจรงทงหมด. กรงเทพฯ: มลนธ

สดศร-สฤษดวงศ. ประมวลสถตสาคญของประเทศไทย พ.ศ.2555 สานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยและการ

สอสาร, กรงเทพฯ. ปราโมทย สคนชย. มปป. การฆาตวตาย. (Online). http://guru.sanook.com, 28 April 2011.

ปฬาณ ฐตวฒนา. 2548. “การขดเกลาทางสงคม” ใน พวงเพชร สรตนกวกล และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พจน พงศสวรรณ, พล.ต. 2536. หลกยทธศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอ เอส พรนตง เฮาส.พฤทธสาณ ชมพล, ม.ร.ว. 2540. ระบบการเมอง : ความรเบองตน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ:

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พวงเพชร สรตนกวกล และพรภรมณ เชยงกล. 2548.“ภมหลงสงคมไทย” ใน พวงเพชร สรตนกวกล

และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พชรนทร สรสนทร. 2547. แนวคดและทฤษฎดานการพฒนาสงคม. เอกสารประกอบการสอนสาขาวชาพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2554. เอกลกษณและอตลกษณของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.(Online). http://www.ku.ac.th, 31 พฤษภาคม 2554.

มหาวทยาลยบรพา. 2545. ทฤษฎการเปลยนแปลงทางสงคม. (Online).http://www.huso.buu.ac.th/cai/Sociology/225101/Lesson13/ 19 ตลาคม 2555

147

มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย. 2547. ปญหาสงคมไทย. (Online).http://learning.ricr.ac.th/thailife/webunit3.htm, 25 ตลาคม 2555

มลนธชยพฒนา. 2550. เศรษฐกจพอเพยง. (Online). http://www.chaipat.or.th, 22 ธนวาคม 2550.

ราชกจจานเบกษา. 2550. เลมท 124 ตอนท 47 ก, หนา 1.

ราชบณฑตสถาน. 2542. พจนานกรม. (Online). http://www.royin.go.th, 26 พฤษภาคม 2554.

รง แกวแดง. 2538. รเอนจเนยรงระบบราชการไทย. พมพครงท 3, กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน.

วรนช อษณกร. 2547. รอบรเรองสงแวดลอม. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร. วทย วศทเวทยและคณะ. 2533. หนงสอเรยนสงคมศกษา รายวชา ส 401. สานกพมพอกษรเจรญ

ทศน. ศรนภา จามรมาน และปนดดา ชานาญสข. 2548. “พฤตกรรมมนษย”. ใน พวงเพชร สรตนกวกล

และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศทธดา ชวนวน.จดหมายขาว ประชากรและการพฒนา ปท 33 ฉบบท 3 เดอนกมภาพนธ - มนาคม 2556 : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

สถาบนวชาการปองกนประเทศ. 2553. ยทธศาสตรชาต พ.ศ.2554 – 2558. กรงเทพฯ : บรษท นวไวเตก จากด.

สมศกด ศรสนตสข. 2536. การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม: แนวทางศกษาวเคราะหและวางแผน.ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

สราวธ เบญจกล, 2550. “E-crime” อาชญากรรมทางอเลกทรอนกส. (Online). http://www.trustmarkthai.com, 3 May 2011.

สวสด โนนสง. 2546. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร.สารานกรมเสร. 2554. มนษย. (Online). http://th.wikipedia.org/wiki, 25 April 2011. สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2550. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2552 – 2554 . (Online). http://www.nesdb.go.th, 26 พฤศจกายน 2553.

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553. รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอมในประเทศไทย พ.ศ.2552. กรงเทพฯ: สตดโอ จ บาร.

148

สดา ภรมยแกว. 2548. “การจดระเบยบสงคม” ใน พวงเพชร สรตนกวกล และเฌอมาลย ราชภณฑารกษ. (บรรณาธการ). มนษยกบสงคม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สพจน รศมทต, น.อ. 2546. หลกรฐศาสตร. กรงเทพฯ: โรงเรยนนายเรออากาศ.

สมตร สวรรณ. 2554. รฐกบแนวคดและทฤษฎการพฒนา. นครปฐม : บรษท เพชรเกษมพรนตง กรบ จากด.

สรชย หวนแกว. 2538. วฒนธรรมและการกอรปกอรางของ วฒนธรรมประจาชาตไทย. กรงเทพฯ : สถาบนไทยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

อานาจ ธระวนช. 2547. การจดการ. กรงเทพฯ : บรษท วแอล การพมพ จากด. Abraham Maslow. 1943. Maslow's hierarchy of needs. (Online).

http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow%27s_hierarchy_of_needs, 26 April 2011. Gerald G Marten. 2001. Human Ecology : Basic Concepts for Sustainable

Development. USA. : Earth Publications Pennock, Roland J., and Smith, David G. 1964. Political Science. New York :

McMillan. Webster’s Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language. 1994. New

Revised Edition.

149

คณาจารยผเรยบเรยง 1. รองศาสตราจารย นาวาอากาศโท ดร.สมตร สวรรณ

ภาควชาการพฒนาทรพยากรมนษยและชมชน คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร เวบตไชต http://pirun.ku.ac.th/~fedusmsw/ อเมลย: [email protected] การศกษา - ปรญญาเอก สาขาวชาพฒนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย - ปรญญาโท สาขาวชาการศกษานอกระบบ มหาวทยาลยเชยงใหม - ปรญญาตร สาขาวชาบรหารศาสตร โรงเรยนนายเรออากาศ

2. ผชวยศาสตราจารย อรวรรณ ทองเพม ภาควชาครศกษา คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร เวบตไชต http://www.edu.kps.ku.ac.th/t_ed/index.html อเมลย: [email protected] การศกษา - ปรญญาโท สาขาวชาการสอนภาษาไทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร - ปรญญาตร สาขาวชาการสอนภาษาไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

3. ผชวยศาสตราจารญ ณฐฐญา จตรฉา โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน ศนยวจยและพฒนาการศกษา เวบตไชต http://kus.kps.ku.ac.th/satit/new/index.php/personnal.html อเมลย: [email protected] การศกษา - ปรญญาโท สาขาวชาการสอนสงคมศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

4. ดร.ฐณฐ วงศสายเชอ ภาควชาการพฒนาทรพยากรมนษยและชมชน คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร เวบตไชต http://pirun.ku.ac.th/~fedutnw/ อเมลย: [email protected] การศกษา - ปรญญาเอก สาขาวชาประชากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล - ปรญญาโท สาขาวชาวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล - ปรญญาตร สาขาวชาเศรษฐศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยรามคาแหง

150

5. ดร.ประพนธ เกยรตเผา ภาควชาครศกษา คณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตร เวบตไชต http://www.edu.kps.ku.ac.th/PE/index.html การศกษา - ปรญญาเอก สาขาวชาพฒนาสงคม มหาวทยาลยนเรศวร - ปรญญาโท สาขาวชาพลศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร - ปรญญาตร สาขาวชาศกษาศาสตร-พลศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

6. พนตารวจโท สถาพร รอดโพธทอง กองบงคบการปราบปรามการกระทาความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเศรษฐกจ เวบตไชต http://www.ecdpolice.com/ อเมลย: [email protected] การศกษา - ปรญญาโท มหาวทยาลยมหดล - ปรญญาตร โรงเรยนนายรอยตารวจ