tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?
1
pIqaD
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki)
wotmey (czasowniki)
chuvmey („wszysko inne”)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan(Klingon, tj. przedstawiciel rasy Klingonów)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlh I ng a n
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan (Klingon)
tlhIngan Hol (klingoński język)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan (Klingon)
tlhIngan Hol (klingoński język)Human (człowiek)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan (Klingon)
tlhIngan Hol (klingoński język)Human (człowiek)
tera’ (Ziemia)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan (Klingon)
tlhIngan Hol (klingoński język)Human (człowiek)
tera’ (Ziemia)tera’ngan (Ziemianin)
Części mowy
DIpmey (rzeczowniki):
tlhIngan (Klingon)
tlhIngan Hol (klingoński język)Human (człowiek)
tera’ (Ziemia)tera’ngan (Ziemianin)
SuvwI’ (wojownik)
Części mowy
wotmey (czasowniki):
jatlh (mówić)HaD (studiować, uczyć się)
Suv (walczyć)
Części mowy
wotmey (czasowniki):
jatlh (mówić)
<tlhIngan Hol jatlh tlhIngan.><DIvI’ Hol jatlh tera’ngan.>
Części mowy
wotmey (czasowniki):
HaD (studiować, uczyć się)
<tlhIngan Hol HaD Human.><tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?>
Części mowy
wotmey (czasowniki):
Suv (walczyć)
<Suv SuvwI’.>
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (Powodzenia)
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (powodzenia)nuqneH (czego chcesz)
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (Powodzenia)nuqneH (Czego chcesz)
HIja’ (Tak)
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (Powodzenia)nuqneH (Czego chcesz)
HIja’ (Tak)ghobe’ (Nie)
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (Powodzenia)nuqneH (Czego chcesz)
HIja’ (Tak)ghobe’ (Nie)maj (Dobrze)
Części mowy
chuvmey (wszystko inne, „resztki”):
Qapla’ (Powodzenia)nuqneH (Czego chcesz)
HIja’ (Tak)ghobe’ (Nie)maj (Dobrze)
Qu’vatlh (K----!)
ZAIMKI
jIH ja (jestem)SoH ty (jesteś)ghaH on/ona/ono (jest)’oH on/ona/ono (jest)
maH my (jesteśmy)tlhIH wy (jesteście)chaH oni/one (są)bIH oni/one (są)
tlhIngan maH!(Jesteśmy Klingonami!)
’Iv jIH?
Human jIH.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’ISqu’ jIH.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’ISqu’ jIH.SuvwI’ jIH.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’ISqu’ jIH.SuvwI’ jIH.
verengan jIHbe’.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’ISqu’ jIH.SuvwI’ jIH.
verengan jIHbe’.romuluSngan jIHbe’.
’Iv jIH?
Human jIH. tera’ngan jIH.
’ISqu’ jIH.SuvwI’ jIH.
verengan jIHbe’.romuluSngan jIHbe’.
tlhIngan Hol HaDwI’ jIH/jIHbe’.
’Iv SoH?
tlhIngan SoH. (Jesteś Klingonem.)
tlhIngan SoH’a’?(Czy jesteś Klingonem?)
tlhIngan SoHbe’.(Nie jesteś Klingonem.)
’Iv SoH?
tlhIngan SoH. (Jesteś Klingonem.)
tlhIngan SoH’a’?(Czy jesteś Klingonem?)
tlhIngan SoHbe’, jay’!(Nie jesteś Klingonem.)
Qu’ 1: ’Iv SoH?
X: Human SoH’a’ ?
Y: HIja’. Human jIH.Y: ghobe’. Human jIHbe’!
tlhIngan jIH.
verengan
romuluSngan
vulqangan
tlhIngan
SuvwI’
tlhIngan Hol HaDwI’
Qu’ 1: ’Iv SoH?
X: Human SoH’a’ ?
Y: HIja’. Human jIH.Y: ghobe’. Human jIHbe’,
jay’! tlhIngan jIH.
verengan
romuluSngan
vulqangan
tlhIngan
SuvwI’
tlhIngan Hol HaDwI’
tlhIngan Hol
około 2500 słów26 przyrostków rzeczownikowych28 przedrostków czasownikowych36 przyrostków czasownikowychtworzenie zdań prostychtworzenie zdań złożonychidiomy, przysłowia, powiedzenia
Przyrostki rzeczownikowe
not toj tlhInganpu’.(Klingoni nigdy nie blefują.)
Przyrostki rzeczownikowe
not toj tlhInganpu’na’.(Prawdziwi Klingoni nigdy nie blefują.)
not = nigdytoj = blefować-pu’ (ns 2: przyrostek liczby mnogiej)-na’ (ns 3: przyrostek kwalifikujący) = prawdziwy
Przyrostki rzeczownikowe
Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy
Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey
Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’
Typ 4 przynależność
-wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh
Typ 5 wskażnik syntaktyczny-Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’
Przyrostki rzeczownikowe
tlhInganoypu’qoqlI’mo’(z powodu twoich tak zwanych Klingonków)
-oy (vs 1) przyrostek „pieszczotliwy”
-pu’ (vs 2) przyrostek liczby
-qoq (vs 3) przyrostek kwalifikujący = tak zwany-lI’ (vs 4) przyrostek dzierżawczy) = twój-mo’ (vs 5) wskaźnik syntaktyczny = z powodu
Przyrostki rzeczownikowe
Typ 1 wielkość/ważność -’a’, -Hom, -oy
Typ 2 liczba -pu’, -Du’, -mey
Typ 3 kwalifikacja -qoq, -Hey, -na’
Typ 4 przynależność
-wIj, -lIj, -maj, -raj, -Daj, -wI’, -lI’, -ma’, -ra’, -chaj, -vam , -vetlh
Typ 5 wskażnik syntaktyczny-Daq, -vo’, -mo’, -vaD, -’e’
Struktura czasownika
tlhIngan Hol DaHaDrup’a’?Czy (ty) jesteś gotowy uczyć się klingońskiego?
-rup (vs2) = być gotowym
-rup’a’ (vs9) = czy
Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq
Typ 2 wola/predyspozycja-nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp
Typ 3 zmiana -choH, -qa’
Typ 4 przyczyna -moH
Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH
Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’
Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’
Typ 8 respekt -neS
Typ 9 wskażnik syntaktyczny
-DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’-wI’, -ghach
Typ R
(rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’
Przyrostki czasownikowe
tlhIngan Hol DaHaD’a’?Czy (ty) uczysz się klingońskiego?
SoH??
Przyrostki czasownikowe
tlhIngan Hol DaHaD’a’?Czy (ty) uczysz się klingońskiego?
tlhIngan Hol boHaD’a’?Czy (wy) uczycie się klingońskiego?
Da- ty–jego bo- wy–jego
Przyrostki czasownikowe
X: tlhIngan Hol DaHaD’a’?
Y: HIja’. tlhIngan Hol vIHaD.Y: ghobe’. tlhIngan Hol vIHaDbe’.
Da- ty–jego vI- ja–jego
Przyrostki czasownikowe
X: tlhIngan Hol boHaD’a’?
Y: HIja’. tlhIngan Hol wIHaD.Y: ghobe’. tlhIngan Hol wIHaDbe’.
bo- wy–jego wI- my–jego
Przedrostki czasownikowe
jI- ja–Ø ma- my–Ø
vI- ja–jego/ich wI- my–jego
qa- ja–ciebie DI- my–ich
Sa- ja–was pI- my–ciebie
re- my–was
pe- wy–Ø!
bI- ty–Ø yI- ty–Ø/jego! Su- wy–Ø yI- wy–jego!
Da- ty–jego/ich tI- ty–ich/je! bo- wy–jego/ich tI- wy–ich!
cho- ty–mnie HI- ty–mnie! tu- wy–mnie HI- wy–mnie!
ju- ty–nas gho- ty–nas! che- wy–nas gho- wy–nas!
Ø- oni–Ø
Ø- on–Ø/jego/ich lu- oni–jego
mu- on–mnie mu- oni–mnie
Du- on–ciebie nI- oni–ciebie
nu- on–nas nI- oni–nas
lI- on–was lI- oni–was
Qu’ 2: DIvI’ Hol Dajatlh’a’?
X: ...... Hol Dajatlh’a’?
Y1: ghobe’. vIjatlhbe’.
Y2: HIja’. vIjatlh. Y2: HIja’. loQ vIjatlh. Y2: HIja’. vIjatlhchu’.
DIvI’ Hol = tzw. Federation Standard (język Federacji Zjednoczonych Planet)
loQ = trochę
-chu’ (vs 6) = doskonale
Qu’ 2: DIvI’ Hol Dajatlh’a’?
X: ...... Hol Dajatlh’a’?
Y: ghobe’. vIjatlhbe’.Y: HIja’. vIjatlh.
loQ vIjatlh. vIjatlhchu’.
loQ = trochę-chu’ (vs 6) = doskonale
tlhIngan Hol
DIvI’ Hol
romuluSngan Hol
? Hol
Przyrostki czasownikowe Typ 1 wzajemność -’egh, -chuq
Typ 2 wola/predyspozycja-nIS, -qang, -rup, -beH, -vIp
Typ 3 zmiana -choH, -qa’
Typ 4 przyczyna -moH
Typ 5 podmiot nieokr./zdolność -lu’, -laH
Typ 6 kwalifikacja -chu’, -bej, -ba’, -law’
Typ 7 aspekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’
Typ 8 respekt -pu’, -ta’, -taH, -lI’
Typ 9 wskażnik syntaktyczny
-DI’, -chugh, -pa’, -vIS, -mo’, -meH, -bogh, -jaj, -’a’-wI’, -ghach
Typ R
(rover) „wędrujący’” -be’, -qu’, -Ha’, -Qo’
Struktura zdania
D – O – PDopełnienie-Orzeczenie-Podmiot
(O-V-S)(Object-Verb-Subject)
Struktura zdania
D – O – PDopełnienie-Orzeczenie-Podmiot
tlhIngan Hol jatlh ’ISqu’.
Co to jest?
nuq ’oH Dochvam’e’?
nuq ’oH Dochvam’e’?
taj Duj
betleH
HIq
nISwI’
Co to jest?
nóż statek
betleH
trunek
dyzruptor
nuq ’oH Dochvam’e’?
nuq ’oH Dochvam’e’?Co to jest?
(Dosł. Jeśli chodzi o tę rzecz, czym ona jest?)
Doch = rzecz, przedmiot -vam (vs4) ten/ta/to
-’e’ (vs5) wskazanie tzw. „tematu” zdania
nuq = co ’oH = ten/ta/to
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: pu’HIch ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: .....
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: pu’HIch ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ghobe’. pu’HIch ’oHbe’. betleH
’oH.
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ....
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: HIja’. HIq ’oH.
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: HIq ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: HIja’. HIq ’oH. ’Iw HIq ’oH.
’Iw HIq = (bloodwine) krwawe wino
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: taj ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ....
Qu’ 3: nuq ’oH Dochvam’e’?
X: taj ’oH’a’ Dochvam’e’? Y: ghobe’. taj ’oHbe’. Duj ’oH.
Żarty językowe Okranda
tIn = być dużym [ang. tiny „maleńki”]
mach = być małym [ang. much „dużo”] lay’ = obiecywać [ang. lie „kłamać”]
Żarty językowe Okranda
’oy’ = ból, boleć
bIr = być zimnym [„Brrr!” ang. beer „piwo”] ’IH = być pięknym [ang. ick! „fuj!”]
tlhIngan Hol HaDwI’vaDThe Klingon Dictionary
Klingon for the Galactic Traveler
tlhIngan Hol HaDwI’vaD
Conversational Klingon
Power Klingon
tlhIngan Hol HaDwI’vaDThe Klingon Way
Hamlet
paghmo’ tIn mIS
ghIlghameS
Tao Te Ching
pItlh!(Dosł. Zrobione!)