Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014, p. 823-839, ANKARA-TURKEY
İNGİLİZCE KİPLERİN TÜRKÇE METİN İÇİNDE ÖRTÜK ÖĞRETİMİ: TÜRKÇE YÖNTEMİ*
Ercan TOMAKİN**
ÖZET
Yabancı dil öğretimi ülkemizdeki en sorunlu eğitim problemleri
arasındadır. Günümüzde, İlkokul ikinci sınıfta zorunlu olarak İngilizce öğretimi başlar. Ayrıca bazı özel okullarda Almanca ve Fransızca
seçmeli veya ek yabancı dil olarak öğretilir. İlkokul ikinci sınıftan
üniversite birinci sınıfa kadar devam eden 12 yıllık zorunlu yabancı dil
öğretim derslerine rağmen, öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun
yabancı dili kullanma (konuşma) becerisi gelişmemektedir. Çünkü yabancı dil öğretimi genellikle teorik gramer kurallarının öğretildiği
(ezberlendiği) derslerden oluşmaktadır. Buna ilaveten, ülkemizdeki
liselere ve yükseköğretime giriş sınavlarında İngilizce gramer, okuma ve
anlama becerileriyle ilgili sorular bulunmaktadır. Bu sınavlarda dinleme
ve konuşma becerileriyle ilgili soruların bulunmaması ayrı bir
sorundur. Bu bağlamda, yabancı dil derslerinin öğretilmesinde kullanılan yöntemler ve teknikler de bu sorunlar arasında
düşünülebilir. Ülkemizdeki yaygın yabancı dil öğretiminde yabancı
metinler anadile çevrilmekte, sorular cevaplandırılmakta ve diğer
alıştırmalar (doğru-yanlış, boşluk doldurma, eşleştirme, vd,)
yapılmaktadır. Bu çalışmada ise genelde İngilizce öğretimi farklı bir şekilde ele alınmıştır. Bu nedenle çalışmanın amacı İngilizce bazı
kiplerin (modals) Türkçe sözcük ve metinler içerisinde betimsel olarak
öğretilebileceğini göstermektir. Bu amaçla, öncelikle Türkçedeki kipler
ve kullanımları ile İngilizcedeki kipler ve kullanımları kısa olarak
açıklanmıştır. İkinci olarak, çalışmanın yöntemi ve dayandığı mantık
açıklanmıştır. Son olarak İngilizce kiplerin öğretiminde kullanılabilecek Türkçe sözcük ve metinlerden bazı örnekler sunulmuştur. Sonuç
olarak, İngilizce kiplerin büyük çoğunluğu Türkçe sözcükler ve metinler
içinde ifade edilebilmektedir. İngilizce kipleri ifade eden Türkçe metinler
kullanılarak İngilizce kipler öğrencilere kısa sürede ve kalıcı olarak
öğretilebilir.
Anahtar Sözcükler: Kipler, İngilizce, Türkçe, Turkish-English,
öğretim.
*Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu
tespit edilmiştir. ** Yrd. Doç. Dr. Ordu Ünv, Fen Edebiyat Fakültesi, İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, El-mek:
824 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
TEACHING ENGLISH MODALS IN THE TURKISH TEXT COVERTLY: THE TURKISH METHOD
ABSTRACT
Foreign language education is among the most problematic
educational problems in Turkey. Today, English language teaching
starts as a compulsory lesson at the second grade of the primary school
and German and French are taught as electives or additional languages at some private schools. Although 12 years of compulsory foreign
language teaching courses that start at the second year of the primary
school and continue until the first year of the higher education, the vast
majority of students in our country cannot use foreign language
(speaking) skills. Because foreign language teaching courses often consist of theoretical grammar rules (memorising). In addition, high
school and university entrance exam questions are about grammar,
reading and comprehension skills in our country. The lack of listening
and speaking skills in these exams is another problem. In this context,
the methods and techniques used to teach language courses may be
considered among these problems. In traditional foreign language teaching the foreign texts are translated into the mother tongue,
questions are answered and other exercises (true-false, fill in the
blanks, matching, etc) are done. In this study, the teaching of English
in general is explained in a different way. The aim of this study is to
show that most of the English modals could be taught descriptively in the Turkish words and texts. To that end, the modals and their usage in
Turkish and English are explained briefly. Secondly, the method and
the logic on which the study based is described. Finally, some Turkish
words and texts that could be used in teaching English are presented.
As a result, it was seen that most of the modals could be expressed in
Turkish words and texts. The English modals can be taught to the children in a short time and permanently by using the Turkish texts
which include English modals in them.
Key Words: Modals, English, Turkish, Turkish-English, teaching.
1. Giriş
Kipin tanımı ve niteliği konusunda bir çok görüş bulunmaktadır Bu çalışmanın amacı bu
görüşleri ayrıntılı şekilde inceleyip sınıflandırmak değil; aksine Türkçe’de kiplerle ilgili temel
görüşü, Türkçe dilek kipinde basit ve bileşik zamanlar ile İngilizcede kipleri kısaca açıklamaktır.
Ayrıca, bu çalışmanın asıl amacı İngilizce kiplerin Türkçe sözcük, tümce ve metinler içersinde
ifade edilebildiğini göstermektir. Bu nedenle çalışma İngilizce kipleri Türkçe dilek kiplerinden
basit ve bileşik zamanlar bağlamında ele almaktadır. Bu bağlamda, Türkçe haber kiplerinin basit ve
bileşik zamanları bu çalışmamızın dışındadır.
Dilaçar’a (1971: 106) göre “fiilin başka bir gramatikal ulamı kiptir. Yani, fiilin gösterdiği
süreç’in hangi psikoloji koşullar altında meydana geldiğini ya da gelmek istendiğini bildiren ve ruh
durumunu, kişisel duyguları, niyeti, isteği belirten bir gramatik ulam”. Kocaman (1983) bu görüşe
katılmaz ve yaklaşık 30 tane örnek vererek kip olabilecek durumları açıklar. Kocaman’a (a.g.e)
göre Türkçede kip olgusu çok yönlü bir kavramdır. Kipin anlaşılmasında tümcelerin, sözcelerin ve
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 825
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
tümcelerüstü birimlerin dikkate alınması gerekir. Kocaman devamla “kipleri yalnızca –şa, -meli, -a,
-ebil gibi eklerle sınırlamak olaylara tümüyle yapısal bir açıdan bakmak anlamına gelir; dilsel
olayların bütünlüğü salt yapısal bir yaklaşımla sağlanamaz (85)” demektedir. Karabağ (2000: 275)
hem kip hem de kiplik konusunu şöyle açıklar. “Kip bir ifadenin kabul edilen veya düşünülen
şeklini belirler… kipler ifade türleridir. Kiplik ise, fiil tarafından belirlenen bir olayın veya eylemin
nasıl oluştuğunu veya nasıl düşünüldüğünü ifade eder”.
Kısaca, kipler, hem Türkçede hem de İngilizcede bulunan dilbilgisel yapılardır. Türkçe ve
İngilizcede kiplerin bazı ortak noktaları olduğu kadar, ayrıntılarda farklılaştığı yerler
bulunmaktadır. Çalışmada önce Türkçe dilek kipinde basit ve bileşik zamanlara, ikinci olarak
İngilizce kip konusuna, son olarak da Türkçe ve İngilizce kiplerin örtüşme durumlarına kısaca
değinilecektir.
1.1 Türkçe dilek kipinde basit ve bileşik zamanlar
Türkçede dilek kipleri a) gereklilik (-meli, -malı); b) dilek kipi (-se, -sa); c) istek kipi (-e, -
a) ve d) emir kipi olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır. Dilek kipinin basit zamanında kip
çekimleri, ben, sen, o, biz, siz ve onlar şahıslarına göre yapılmaktadır. Emir kipinin birinci tekil
(ben) ve birinci çoğul (biz) şahısları hariç, gereklilik, dilek ve şart kiplerinin bütün şahıslara göre
basit zaman çekimleri yapılabilmektedir. Şöyle ki: Gereklilik kipi (gezmeliyim, gezmelisin, …),
dilek kipi (gezsem, gezse,…) istek kipi (gezeyim, gezesin, …) ve emir kipi (gez, gezsin, …) (İşler,
2003).
Dilek Kipi Basit Zaman Tablosu
Dilek Kipleri
Basit Zamanlar
Gereklilik Kipi Dilek Kipi İstek Kipi Emir Kipi
-meli, malı -se, sa -e, -a -- Tablo 1.
Türkçede bazı dilek kiplerinin bileşik zaman çekimi bulunmakta, bazılarının ise
bulunmamaktadır. Örnek, emir kipinin hikaye, rivayet ve şart zamanlarının çekimleri yoktur.
Ayrıca, şart zamanının gereklilik, dilek ve istek kiplerinin çekimleri bulunmamaktadır. Netice
olarak, gereklilik, dilek ve istek kiplerinin rivayet ve hikaye bileşik zamanlarının çekimleri
bulunmaktadır (İşler, 2003).
Dilek Kipi Bileşik Zaman Tablosu
Dilek Kipleri
Bil
eşik
Z
aman
lar
Gereklilik Kipi, Dilek Kipi İstek Kipi Emir Kipi
-meli, -malı -se, -sa -e, -a --
Hikaye (dı, di) gezmeliydim gezseydim gezeydim -- Rivayet (miş, muş) gezmeliymişim gezseymişim gezeymişim --
Şart (se, sa) -- -- -- --
Tablo 2.
Yukarıda görüldüğü gibi, Türkçe dilek kipinin basit zamanda dört tane ve bileşik zamanın
dilek kipinde ise üç tane kip bulunmaktadır. Çalışmanın amacı İngilizce kipleri Türkçe sözcükler
ve metinler içersinde ifade etmek olduğundan, aşağıdaki bölümde İngilizce kipler konusuna kısaca
değinilecektir.
826 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
1.2 İngilizcede kipler (modals)
İngilizce kipler konusu çeşitli kaynaklarda (İngilizce veya Türkçe yazılmış) değişik şekilde
ele alınmaktadır. Ayrıca kip kavramı İngilizce kaynaklarda farklı şekillerde ifade edilmektedir;
bunlar “modals, modal verbs ve modal auxiliary. Bazı İngilizce kitaplar kip konularını kolaydan
zora doğru ve betimsel olarak anlatmaktadır. Bu anlatım ve ünite sıralaması genellikle kiplerin
şimdiki zaman (present) (can, may, must, vd.) halleriyle başlar ve geçmiş zaman (could have V3,
must have V3, vd.) hallerinin anlatılmasıyla devam etmektedir (Murphy, 1990). Ayrıca, her konu
betimsel anlatılırken kiplerin kullanıldığı yerlerle ilgili bir kaç teorik kural ve istisna (olmaz ve
kullanılmaz gibi) verilmektedir. Bu gramer kitaplarından bazıları ise İngilizce konularla ilgili
kuralları ve istisnalarını alfabetik sıraya göre anlatmaktadır (Leech, 1989; Swan,1995).
Azar’a (1989) göre İngilizce kipler konuşmacının niyetini ve mizacını belirtmeye yarar.
McArthur’a (1992) göre kipler cümlenin veya cümleciğin anlamını değiştiren unsurlardır. Swan’a
(1995) göre kiplerin anlamları iki grupta toplanabilir. Bunlardan biri kesinlik belirtenler (probable,
possible or impossible) diğeri ise zorunluluk (must, have to, has to…) belirtenlerdir. Murphy
(1990) kipleri (must, can, may, would, could, able to, have to, need, had better,…) ünite ünite
anlatmakta ve bu ünitelerin present, past ve perfect sıralamasına göre yapıldığı anlaşılmaktadır.
Pyle ve Munoz (1986) kipleri iki gruba ayırmaktadır. Bunlardan bir tanesi tam kip olanlar (will,
can, may, shall, must, could, would, might, should) diğeri ise yarım kiplerdir (semi-modals) ve bu
gruba (had better, have to, has to, ought to, used to) gibi kipler girmektedir.
Aitken (1992: 118-135) İngilizce kipleri simple ve perfect olarak iki gruba ayırmaktadır.
Basit kiplerde will, would, shall, should, may, might, can could ve must bulunmaktadır. Perfect
kiplerde ise, basit kiplerdeki yapılara ilaveten, “ought to” yapısı bulunmakta ve perfect kiplerde
would have V+3 yapısı kullanılmaktadır. Aitken (a.g.e.) zamanları present, past ve perfect olarak
üç ana gruba ayırdıktan sonra “used to” yapısını past tense altına yerleştirmektedir. Yukarıda
görüldüğü gibi “used to” yapısı bazı gramer kitaplarına göre bir kip, bazılarına göre ise yarım kiptir
(semi-modal). Bu açıklanan kiplere ilaveten, bazı gramerciler Örnek Allsop (1987) need yapısını
bir kip olarak almaktadır. (I need to go, I needn’t go). Netice olarak kiplerle ilgili şu genel sonuçlar
ifade edilebilir.
a) Kipler tam veya yarım kip olarak ayrılmaktadır. Kipler ayrıca kesinlik belirtenler ve
zorunluluk belirtenler olarak sınıflandırılabilir.
b) Geniş zaman ifade edenler: Can, may, must, have to, has to gibi kiplerle kurulan
cümleler geniş zaman ifade ederler. Örnekler: I can play football (futbol
oynayabilirim), I must go (gitmeliyim), I have to study (ders çalışmak zorundayım)
gibi.
c) Dili geçmiş zaman ifade edenler: Would, could, should, had to gibi kiplerlerdir. I could
play football (futbol oynayabilirdim), You would help the poor (yoksullara yardım
ederdin) gibi.
d) Şimdiki (continous) zaman ifade edenler: “Be….V+ing”. Geniş ve dili geçmiş zaman
ifadesinde kullanılan kiplerdir. İngilizce “be” fiili ile esas fiillerin birinci hallerine
“ing” takısı getirilerek yapılır. He must be studying (o ders çalışıyor olmalı), I can be
going then (o zaman gidiyor olabilirim), He would be going there (oraya gidiyor
olurdu/giderdi) gibi.
e) Mişli geçmiş zaman ifade edenler: Would have V3, could have v3 gibi yapılarla perfect
halde kullanılırlar. I could have played football (futbol oynamış olabilirdim), he must
have gone to school (o okula gitmiş olmalı) gibi.
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 827
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
Türkçe ve İngilizce kiplerin kısaca incelenmesinden sonra, İngilizce kiplerin Türkçe
kiplerle örtüşme veya örtüşmeme durumlarının kısaca incelenmesi çalışmanın önerdiği çözümlerin
gerekliğini ve önermin göstermesi açısından önemlidir.
1.3 Türkçe ve ingilizce kiplerin örtüşmesi
Türkçe ve İngilizce iki farklı dil ailesine aittir ve her iki dilde kipler bulunmaktadır. Ancak
bu kiplerin bazılarının tam karşılığı bulunmakta, bazıları yakın anlamda ifade edilmekte bazılarının
ise karşılığı hiç bulunmamaktadır. Şöyke ki: Türkçe basit zaman haber kipinin İngilizce karşılıkları
şu şekildedir. Gereklilik kipinin İngilizce tam karşılığı bulunmaktadır. Örnek, ben gitmeliyim (I
must go). Türkçe dilek kipinin karşılğı İngilizce koşul cümlesinin birinci haline karşılık
gelmektedir. Örnek, gitsem, gitsen, gitse, … (if I go, if you go, …). Türkçe istek kipinin İngilizce
tam karşılığı yok; en yakın geniş zaman ifadesi var. Örnek, gideyim, gidesin, … Bu yapı İngilizce
olarak “ let me go” yapısıyla ifade edilebilmektedir. Son olarak, Türkçe emir kipinin İngilizce tam
karşılığı bulunmaktadır. Örnek, konuş, (talk), konuşma (don’t talk). Ancak Türkçe dört şahsa emir
verilirken İngilizce sen/siz şahsına emir verilebilmektedir.
Türkçe dilek kiplerinin bileşik zaman karşılıkları da şu şekildedir: Türkçe gereklilik kipinin
hikayesinin yakın İngilizce karşılığı bulunmaktadır. Örnek, gitmeliydim, gitmeliydin, … (I must
have gone = gitmiş olmalıdyım). Türkçe dilek kipininin rivayetinin İngilizce tam karşılığı
bulunmamaktadır. Örnek, gitmeliymişim, gitmeliymişin, vd. (I should have gone= gitmiş
olmalıydım). Türkçe gereklilik kipinin şart çekimi yoktur.
Türkçe dilek kipinin hikayesinin İngilizce karşılığı if’li cümle olarak ifade edilebilmektedir.
Örnek gitseydim, gitseydin, vd. (if I went, if you went,). Türkçe dilek kipinin rivayetinin İngilizce
yakın karşılığı if’li cümle olarak bulunmaktadır. Örnek, gitseymişim, gitseymişin, vd. (if I had
gone, if you had gone, vd.) Türkçe dilek kipinin şart çekimi yoktur.
Türkçe istek kipinin hikayesinin İngilizce yakın karşılıkları bulunmaktadır. Örnek,
gezeydim, gezeydin, gezeydi, vd. (I wish you would walk). Türkçe istek kipinin rivayetinin
İngilizce karşılığı if’li cümle olarak bulunmaktadır. Örnek, gezeymişim, gezeymişin, gezeymiş, vd.
(I wish I would have gone).
Türkçe emir kipinin hikaye, rivayet ve şart zamanlarının çekimleri bulunmamaktadır.
Genel olarak değerlendirildiğinde, Türkçe ve İngilizce kipler konusundaki problemli
alanlar başka bir çalışmanın konusu olabilir ve bizim amacımız dışındadır. Bu çalışmanın amacı
Türkçenin ve Türkçe metinlerin İngilizce kiplerin öğretiminde kullanılması olduğundan, burada
Türkçenin yabancı dil öğretiminde kullanılmasının tarihçesine ve yeni bir şekilde uygulanmasına
kısaca değinilecektir. Başka bir ifadeyle, ana dilin yabancı dil öğretimindeki kullanım tarihine ve
kullanılış biçimine kısaca değinilmesi bizim çalışmamızın farkının görünmesi açısından gereklidir.
1.4 Türkçenin yabancı dil öğretim çalışmalarında kullanılması
Divan-ü Lugati’t-Türk Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılan Türkçe-Arapça bir
sözlüktür. Kaşgarlı Mahmut bu eseri iki dilli bir sözlük şeklinde yazıp Araplara Türkçe öğretmeyi
amaçlamıştır (Adıgüzel, 2010: 28-29; akt, Göçer ve Moğul, 2011: 798). Kaşgarlı Mahmut,
Araplara 8624 sözcüğün yer aldığı bu eserini Arap alfabesiyle yazmıştır. Divan-ü Lugati’t-Türk’ün
Türkçenin zenginliğini ispat eden Araplara da Türkçe öğretmeyi amaçlayan üstün bir eser olarak
ortaya konulması dil öğretimi ve dil şuuru açısından oldukça önemlidir.
Divan-ü Lugati’t-Türk’ten sonra Türkçenin öğretilmesi amacıyla yazılmış ikinci eser
Codeks Comanicus’tur. Bu eser, hem Kıpçak Türklerine ve diğer topluluklara Kıpçak Türkçesini
öğretmek hem de kıpçaklar arasında Hırıstiyanlık dinini yaymak amacıyla Latin alfabesiyle 1303-
828 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
1362 yılları arasında tahminen Alman ve İtalyan misyonerler tarafından yazılmış bir eserdir
(Karakuş, 2006: 20-21, akt. Göçer ve Moğul, 2011: 799).
Türkçenin bilinen ilk gramer kitaplarından biri Kitâbü’l-İdrak Li Lisanü’l Etrak Esirü’d-din
Ebu Hayyan tarafından 18 Aralık 1312 tarihinde tamamlanmıştır (Karakuş, 2006: 21); Arapça-
Türkçe bir lügat olan Kitabu Bulg atü’l-müşfak fi Lug ati’t Türk ve’l-Kıfçak, Cemalü’d-din Ebi
Muhammed Abdullahi’t-Türkî tarafından (Karamanlıoğlu, 1994: xxıv); Araplara Kıpçak Türkçesi
öğretmek amacıyla bir sözlük ve konuşma kılavuzu Ed-Düretü’l-Mudiyye fi’l-Lügati’t Türkiyye
(Tiryaki, 2011: 1); Araplara Türkçe öğretmek amacıyla Mısırda yazılmış, yazarı bilinmeyen bir
dilbilgisi kitabı olan El Kavani’l Külliye Li-Zabiti’l Lugati’t-Türkiye; Kıpçakça üzerine yazılmış bir
dil bilgisi çalışması olan Et-Tuhfetü’z Zekiyye Fi’l-Lügati’t-Türkiyye’dir (Barın, 2009: 122-123);
ayrıca Eski Anadolu Türkçesi kapsamına girebilecek yabancılara Türkçe öğretimiyle ilgili bilinen
tek eser Hilyet’ül-İnsan ve Heybetü’l Lisân’dır ve Ibn ü Mühennâ Lûgati olarak da bilinir (Açık,
2008:2, akt. Göçer ve Moğul, 2011: 800).
Türkçenin yabancı dil olarak öğretim çalışmaları ciddi olarak 1950 yılından sonra
başlamıştır. Türk dünyası ve Akraba topluluklardan gelen öğrencilere lisansüstü çalışmalar
yaptırılmıştır. Ayrıca Tömer ve Yunus Emre Enstitüsü kurulmuştur. Son zamanlarda ise Türkçe
öğretmenliği bölümleri Türkçenin ana dil / yabancı dil olarak öğretilmesine öncülük etmektedir
(Göçer ve Moğul, 201l: 801-802).
Yabancı dil öğretiminde, eskiden yirminci yüzyılın başına kadar ana dil manzum sözlükler
şeklinde yazılarak kullanılmıştır. Bu sözlükler, kıta, beyit, kaside, mesnevi, vd. şekillerde
yazılmıştır. İlk manzum sözlük olan Düstûru’l Lügat – diğer adıyla Kitâbu’l Halas – Araplara
Farsça öğretmek için Edip Natanzi (ölüm 1106) tarafından yazılmıştır (Kırbıyık, 2007). Ancak bu
gelenekte kabul gören ilk manzum sözlüğü - Lügât’ı Feristeoğlu- Abdullâtif Ibn Melek 1392
yılında yazmıştır. Manzum sözlüklerden Tuhfe-i Remzi 1924’e kadar okullarda ders kitabı olarak
okutulmuştur (Okumuş, 2007). Husuf Halis, manzum sözlük geleneğini Fransızca-Türkçe’ye
uyarlamış ve Miftah-ı Lisan adlı sözlüğü 1849-50 de tamamlamıştır. 2500 sözcük ve 521 beyitten
oluşan bu sözlük, aşağıda bir örnekte görüldüğü gibi, çeşitli konulardan bahsetmektedir.
Allah Diyö gökler siyö yer ter komanse ibtidâ
(Dieu, cieux, tere, commencer)
Dâ’im tujur bâki eternelen fini bî-intihâ
(toujours, éternel, infini).
Peygamberin adı profet sâdık fidel gid reh-nüma
(prohete, fidele, guide)
Hâtif oraklö mu’cize miraklö irsâl anvua
(oracle, miracle, envoi) Kırbıyık (2007: 69).
Kısaca, bir çok dilde manzum sözlük yazılmıştır, ancak manzum sözlükler genellikle
yabancı sözcüklerin anlamlarını öğretmek için yazılmıştır. Yukarıdaki çalışmalardan farklı olarak
bizim çalışmamızda Türkçe yabancı dil (İngilizce) öğretiminde yeni bir uygulama ile kullanılmıştır.
Bu yeni uygulamanın temeli İngilizce sözcüklerin Türkçeleştirilmesi esasına dayanmaktadır. Şöyle
ki: Klasik İngilizce öğretiminde önce İngilizce sözcükler sonra da Türkçe karşılıkları söylenerek
veya yazılarak öğretilmektedir. Örnek do yapmak, make yapmak, say söylemek. Yeni uygulamada
Türkçe sözcüklerin içine İngilizce sözcükler yerleştirilerek örtük olarak öğretilmektedir; dolap
yapmak, maket yapmak, sayı söylemek, Doğan Işılı Kilisten duyar mı? = Do I listen? Bu şekilde
İngilizce geniş zaman, olumlu, olumsuz ve soru cümlesi şeklinde ve bütün şahıslar kullanılarak
Türkçe olarak ifade edilmiştir (Tomakin, 2014a). Başka bir çalışmada ise İngilizce şahıs zamirleri
(subject pronouns) ve olmak (to be) fillerinin present, past ve perfect halleri Türkçe içersinde ifade
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 829
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
edilmiştir (Tomakin, 2014b). Bu çalışmanın amacı ise İngilizce sözcükleri Türkçeleştirmeyi
geliştirip İngilizce kipleri Türkçe metin içersinde ifade etmektir.
2. Metot
Çalışmada, amacı ortaya çıkarmak (explore) olan nitel yaklaşım kullanılmıştır (Robson,
1995: 19). Böylece Türkçe sözcüklerin ne derecede İngilizce sözcükleri karşıladığı Türkçe Sözlük
(2005) taranarak ortaya çıkarılmıştır. Örnek İngilizce “do” yapmak fiili, Türkçe dolap yapmak,
dolma yapmak, doktora yapmak, vd. sözcükler içerisinde dolaylı –örtük- olarak ifade
edilebilmektedir (Tomakin, 2014a: 121). Yöntem olarak Kemmis’in (1980: 107) örnek olay (case
study) tanımı betimsel (descriprive) olarak kullanılmıştır. Buna göre örnek olay “sınırları belli bir
olayın incelenmesidir”. Bu araştırmanın konusu da İngilizce kiplerle sınırlandırılmıştır.
3. Materyal
İngilizce şahıs zamirlerini kapsayan Türkçe sözcükler aynen kullanılmıştır: Örnek I şahsı
yerine Işık, Işıker, Ayla, vd.; You şahsı yerine Yunus; He yerine Hekim vd. Ayrıca, İngilizce
olmak (am, is, are) fiillerini kapsayan Türkçe sözcükler kullanılmıştır (Tomakin, 2014b: 212).
İkinci olarak, İngilizce zamanların ifadesinde gerekli olan bazı İngilizce fiillerin birinci (maket
yapmak, sayı söylemek), ikinci (maden yaptı, camekan geldi) ve üçüncü hallerinin (done yaptı,
tornacı yırttı) ifade edildiği Türkçe sözcükler bulunmuştur. Sonuç olarak, İngilizce tümce kurma
sıralamasına göre (Özne + Yardımcı Fiil + Esas Fiil + Nesne) Türkçe sözcükler dizilerek İngilizce
zamanlar Türkçe içinde ifade edilmeye çalışılmıştır. Yer darlığı nedeniyle her zamandan olumlu,
olumsuz ve soru cümlelere örnek oluşturacak bir kaç tane örnek verilmiştir. En sonunda İngilizce
bütün kiplerin ifade edildiği bir Türkçe metin Ek-1 de verilmiştir.
4. Bulgular
Turkish-English Sentences with May
Ayten mayayı dondurabilir.
I may do. Yunus emaye sobayı Digor’dan alabilir.
You may dig. Hekim mayonez genotipini getirmeyebilir.
He may not get.
Şirin, kurmayı notere getirmeyebilir.
She may not get.
It1 mayışarak monotonca afallamayabilir.
It may not fall.
Mayısta Veli2 Harun’a koşabilir mi?
May We run?
Emay Deyimi3 alaylı yazılabilir mi?.
May they lay?
Turkish-English Sentences with Must
Işıl Mustafa Kemal maketi yapmalı.
I must make.
Yunus Mustafa Kemali benden istemeli.
1 İt, konuşma dilinde köpek (hayvan) yerine kullanılmıştır. 2 We şahsı yerine, Veysel, Veli, Vildan gibi isimler kullanılmıştır. 3 They şahsı yerine Deylem, Deyçe, Deyim(ler) sözcükleri kullanılmıştır.
830 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
You must bend.
Hekim Mustafayı noterde dolaba koymamalı.
He must not do
Şirin Almusta banknotu aletle kesmemeli.
Sherin must not let.
It mustafayı hipnotizma ile beter etmemeli.
It must not bet.
Mustatil sorusu Veysel’i afallatmalı mı?
Must Ve fall?
Kamustaki Deyimi dolapçı açıklamalı mı?
Must they do?
Turkish-English Sentences with Could (kud)
Bu örneklerde yazılış benzerliği olmadığı için okunuş benzerliğinden yararlanılmıştır ve
“kud” ifadesi “could” modal’ın okunuşu yerine kullanılmıştır.
Ay kud sahiden saklanabildi.
I could hide.
Yunus Kuddusiyi sendeleyerek gönderebildi.
You could send.
Hekim kudret genotipini benden isteyemedi.
He could not bend
Şirin kudretli kozmonotu kalender bulamadı.
She could not lend.
It’in kudretli hipnotizması asitten kurtulamadı.
It could not sit.
Kudas, Veysele vasıta getirebildi mi?
Could We get?
Kuddusi Deyimi nihavent okuyabildi mi?.
Could they have?
Turkish-English Sentences with Would
Bu örneklerde yazılış benzerliği olmadığı için okunuş benzerliğinden yararlanılmıştır ve
“vud” ifadesi “would” modal’ın okunuşu yerine kullanılmıştır.
Işık Davud’u afallatırdı.
I would fall.
Yunus Davud’a maket yapardı.
You would make.
Hekim Davud’un banknotunu Aleaddin’e sormadı.
He would not lead.
Şirin Davud’un bloknotuna joker şakası yapmadı.
She would not joke.
It Davud ve astronotu abandone etmedi.
It would not abandon.
Davud Veysel konusunda reform yaptı mı?
Would We reform?
Davud Deyimler sözlüğünü protesto etti mi?
Would they protest?
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 831
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
Turkish-English Sentences with “Should”4
Bu örneklerde yazılış benzerliği olmadığı için okunuş benzerliğinden yararlanılmıştır ve
“şud” ifadesi “should” modal’ın okunuşu yerine kullanılmıştıri.
Işık şut’la olimpiyatlarda topallamalı.
I should limp.
Yusuf koşutçuya define tanımlamalı.
You should define.
Hekim şutla anotun tipini eğmemeli.
He should not tip.
Şirin koşutçu sıçanotunu Handan’a vermemeli.
She should not hand.
It koşutçunun dipnotunu holda tutmamalı.
It should not hold
Şutçu Veysel gole gitmeli mi?
Should We go?
Şutçu Deyimi Müfite uyar mı?
Should they fit?
Turkish-English Sentences with Might
Bu örneklerde yazılış benzerliği olmadığı için okunuş benzerliğinden yararlanılmıştır ve
“mayt” ifadesi “might” modal’ın okunuşu yerine kullanılmıştır
Işıl maytap anotunu burnunda patlatmayabilir.
I might not burn.
Yunus maytab bloknotunu reform yapmayabilir.
You might not reform. Hekim maytapçı noteri kilisten duymayabilir.
He might not listen.
Şirin maytaplı banknotu limitlemeyebilir.
She might not limit.
It maytaplı monoton likeni sevmeyebilir.
It might not like
Maytaplı Veysel robotçuyu soyabilir mi?
Might We rob?
Maytap Deyimi bombalanıyor mu?
Might they bomb?
Turkish-English Sentences with “Ought5 to”
Işıl, ot(t)urumu protesto etmeli.
I ought to protest.
Yunus balık ot(t)unu Handana vermeli.
You ought to hand.
Hekim otlu anot topuyla gole gitmemeli.
He ought not to go.
Şirin iyotla monoton Tosyalının burnunu yakmamalı.
4 Yazı dilinde, “don’t you” ifadesi, konuşma dilinde “donç you” şeklinde söylenir. Standart fonetik telaffuzlar, konuşma
dilinde bazen, kısaltılır, harf değişimine uğrar veya hiç telaffuz edilmez. Bu kipin (should) Oxford Sözlüğünde standart
telaffuzu /şud/ şeklinde yazılmaktadır. Ancak, bizim örneklerimizde şud’a en yakın olan şut sözcüğü kullanılmıştır. 5 Ought sözcüğünün en yakın Türkçe telaffuzu “ot” dur; uzun okunduğunda anlamı vermektedir; ôt gibi.
832 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
She ought not to burn.
It azotlu sıçanotunu topraktan eldivenle almamalı.
It ought not to dive
Oturum Veyseli tosun gibi sendelemeli mi?
Ought We to send?
Ot Deyimi toprakla reform edilmeli mi?
Ought they to reform?
Turkish-English Sentences with Had Better
Işıl Hadiyi beter ve curetle tedavi etse iyi olur.
I had better cure. Yusuf Hadiseyi beter ve nihavent dinlese iyi olur.
You had better have.
Hekim sahada beter astronotu bombalamasa iyi olur.
He had better not bomb.
Şirin Ferhadın beter banknotu kaput etmese iyi olur.
She had better not put.
It hademenin beter sıçanotu barkoduna havlamasa iyi olur.
It had beter not bark.
Hadis Veyseli beter afallatsa iyi olur mu?
Had We better fall?
Sahada Deyçe beter abandone olsa iyi olur mu?
Had they better abandon?
Turkish-English Sentences with “Have to” and “Has to”
Işıl nihavent Torul kasetini kurmak zorundadır.
I have to set. Yunus rahavetle Tokyo’ya korgo göndermek zorundadır.
You have to go.
Hekim, Hasanı Togo’da model yapmak zorundadır.
He has to model Şirin hasır tokacını Servete vermek zorundadır.
She has to serve. It hasta tosbağayı Buseye vermek zorundadır.
It has to use.
Veysel muhaverede kantoyu beter etmek zorundadır.
We have to bet.
Deylem sahavetle tokasını dolaba bırakmak zorundadır.
They have to do.
Turkish-English Sentenes with “Had to”
Işık hadisi Togo’luya kasetle vermek zorundaydı.
I had to set.
Yunus Hadi’nin tokat haltını durdurmak zorundaydı.
You had to halt.
Şirin hadisçi Tokatlıyı kabustan kurtarmak zorundaydı.
She had to bust.
Hekim Bahadır’ı jetonla protesto etmek zorundaydı.
He had to protest.
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 833
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
It sahada tüytopunu burnunda yakmak zorundaydı.
It had to burn.
Veysel hademe torbasını dramatise etmek zorundaydı.
We had to dramatise.
Deyçe sahada fotoyu Saime vermek zorundaydı.
They had to aim.
Turkish-English Sentences with “Can Have V3”
Işıl canlı nihavent methiye yapmış olabilir.
I can have met. Yunus canavarı rehavetle solda satmış olabilir.
You can have sold.
Hekim cani noteri rehavetle madenci yapmamış olabilir.
He can not have made.
Şirin Can’ın notasını sahavetle ofsette kurmamış olabilir.
She can not have set.
It mercancı noteri sahavetle defedememiş olabilir.
It can not have fed.
Can, Veysel’in nihavent metoduyla tanışmış olabilir mi?
Can We have met?
Canlı Deyçe sahavetle ateşi fitillememiş olabilir.
Can they have fit?
Turkish-English Sentences with “Must have V3”
Işıl Mustafa Kemale nihavent metin yazmış olmalı.
I must have met.
Yunus Mustafa Kemal sehavetini Letçe söylemiş olmalı.
You must have let.
Hekim Mustafa’nın noterine rehavetle şahitlik etmemiş olmalı
He must not have hit.
Şirin Almusta banknotu rehavetle Saide söylememiş olmalı.
She must not have said.
It mustarip monoteist muhaveresini Letçe yapmamış olmalı.
It must not have let.
Kamusta Veysel muhavereli sohbeti öğrenmiş olmalı mı?
Must Ve have bet.
Kamusta Deyçe rehavetin idealini öğrenmiş olmalı mı?
Must they have deal.
Turkish-English Sentences with “Could have V3”
Işıl kudredli muhavere fitilini takmış olabilirdi.
I could have fit.
Yunus Kuddusiyi sahavete feda etmiş olabilirdi.
You could have fed.
Hekim kudretli genotipe muhavereyi feda etmemiş olabilirdi.
He could not have fed.
Şirin Kudüs dipnotunu rehavetle sentezlememiş olabilirdi.
She could not have sent.
It Kudretin notasını rehavetle satmamış olabilirdi.
834 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
It could not have sat.
Kudas, Veysel’in sahavetine hart hurt etmiş olabilir mi?
Could we have hurt?
Kuddusi Deyçe’ye nihavent sentez yapmış olabilirdi.
Could they have sent?
Turkish-English Sentences with “May Have V3”
Aylin mayayı muhaverede beter etmiş olabilir.
I may have bet. Yunus sermayeyi rehavetle satmış olabilir.
Yu may have sat.
Hekim mayolu monoteiste sahavetle hitap etmemiş olabilir.
He may not have hit.
Şirin mayısta notayı rehavetle runik yazmamış olabilir.
She may not have run.
It mayi genotipini sahavetli saide vermemiş olabilir.
It may not have said.
Mayısta Veli nihavent kaset çıkarmış olabilir mi?
May We have set?
Emay, Deyçe’nin nihavent çisentisini duymuş olabilir mi?
May they have sent?
Turkish-English Sentences with “Might Have V3”
Işıl maytabı sehavetle madende patlatmış olabilirdi.
I mayt have made.
Yunus maytabı muhaverede isabet ettirmiş olabilirdi.
You mayt have bet.
Hekim maytap anotunu rehavetle tornalamamış olabilirdi.
He mayt not have torn.
Şirin kurmay taburunda notlu muhavere sohbeti etmemiş olabilirdi.
She may t not have bet.
It maytap el notunu rehavetle tornadoya takmamış olabilirdi.
I mayt not have torn.
Maytabı Veysel sahavetle fitillemiş olabilir miydi?
Mayt We have fit?
Maytap Deyimi nihavent eğlentide kullanılmış olabilirdi.
Mayt they have lent?
Turkish-English Sentences with “Would Have V3”
Işık Davud’a nihavent metin söylemiş olurdu.
I would have met.
Yunus Davud’la rehavetle satranca oturmuş olurdu.
You would have sat.
Hekim Davud’un bloknotunu muhaverede şahitlememiş olurdu.
He would not have hit.
Şirin Davud’un monoton sahavetini feda etmemiş olurdu.
She would not have fed.
It Davud’un el notunu muhaverede beter etmemiş olurdu.
It would not have bet.
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 835
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
Davud’la Veysel nihavent balet yapmış olur muydu?
Would We have let?
Davud, Deyçe’ye rehavetle sataşmış olur muydu?
Would they have sat?
Turkish-Englis Sentences with Should Have V3
Işık şut’la muhavereyi letafetlemiş olması gerekirdi.
I should have let.
Yusuf koşutçuyu rehavetle soldurmuş olması gerekirdi.
You should have sold.
Hekim şut notunu sahavetle Hitlere vurmamış olması gerekirdi.
He should not have hit.
Şirin koşutçu astranota nihavent sataşmamış olması gerekirdi.
She should not have sat.
It koşutçunun monoton rehavetini beterlememiş olması gerekirdi.
It should not have bet.
Koşut Veyselin muhaveresini metaforlamış olması gerekir miydi?
Should We have met?
Şut Deyçe’leri rehavetle abandone etmiş olması gerekir miydi?
Should they have done?
Turkish-English Sentences with Ought to Have V3
Işıl, ot(t)urumu nihavent metinle bitirmesi gerekirdi.
I ought to have met.
Yunus balık ot(t)unu sahavetle soldan atması gerekirdi.
You ought to have sold.
Hekim azot anotunu tozlu muhaverede satmaması gerekirdi.
He ought not to have lost.
Şirin iyotun el notunu topluca sahavetle madene atmaması gerekirdi.
She ought not to have made.
It oturumu Togo’da rehavetle asetatlaması gerekirdi.
I ought to have set
Veysel Kamarot tozunda rehavetle satranç oynaması gerekirdi.
We ough to have sat.
Deyçe oturan astranotla toyda nihavent hadis söylemesi gerekirdi.
They ought not to have had
5. Sonuç ve Öneriler
Çalışma, İngilizce kipleri Türkçe metin içerisinde öğretmeyi ve bu alanda yapılan
çalışmaları geliştirmeyi amaçlamıştır. Yapılan incelemede İngilizce kiplerin isimlerin, fiillerin ve
yardımcı fillerin Türkçe sözcükler içerisinde ifade edilebildiği görülmektedir.
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi, bir kısım Türkçe-İngilizce cümlelerin hem İngilizce
hem de Türkçe anlamları örtüşmektedir. Örnek, Mayısta Ayla harun’a koşabilir mi?= May I run?
Bu şekilde örtüşen Türkçe-İngilizce cümlelerin sayısı tüm örnekler arasında yaklaşık % 20
oranındadır. Kalan % 80 Türkçe-İngilizce cümlelerin anlamları örtüşmemektedir. Örnek, Işılay
villada nihavent şarkıyı Müfit’e söylemiş olacak. I will have fit. Günümüzde kullanılan İngilizce
gramer kitaplarında “I have got a book = benim bir kitabım var” şeklinde onlarca cümle
bulunmaktadır ve bu İnglizce ve Türkçe cümleler arasında da yazılış benzerliği yoktur. Bizim
836 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
örneklerimizdeki Türkçe cümle ile bu cümle içersindeki İngilizce cümlelerin anlamlarının
örtüşmemesi bir eksiklik olarak görülmemeli çünkü Türkçe ve İngilizce iki farklı dildir. Farklı
dillerdeki cümlelerin anlamlarının yazılış olarak örtüşmemesi normal bir dilsel olaydır. Bazı
cümlelerin anlam ve yazılış benzerliğinin olmaması, hatta bazı Türkçe cümlelerin anlamlarının
zorlama ve mantıksal olmaması Bal ve Sofu’ nun (2014) “Türkçede yeni sözcük oluşturma”
bağlamında değerlendirilebilir (develop = geliştirmek; deve lop diye yutmayı geliştiriyor gibi).
Neticede, bazı kişiler Türkçe-İngilizce içine kodlanmış kuralları öğrenerek bile gramer öğrenebilir.
Klasik öğretimde, yabancı dil öğrenenler yeni sözcük ve gramerin anlamını sözlükten ve
başka birinden öğrenmek zorundadır. Bu yeni yöntem ile (Türkçeleştirme veya Türkçe Yöntemi)
sözlük, kitap ve başka bir kişi/kaynak bağımlılığı ortadan kalkmaktadır.
Yabancı dil öğretiminde ana dil kullanımı genellikle gramatik hata ve telaffuz problemine
neden olduğu için eleştirilir (Ellis, 1994). Diğer taraftan anadil ile yabancı dil arasında
benzerliklerin dil öğrenmeyi kolaylaştırdığı da bilinmektedir (Corder, 1978b, akt. Ellis, 1994: 37).
Bu çalışmada Türkçemizin bugüne kadar fark edilmeyen zenginliği ve İngilizceye benzerliği ortaya
çıkarılmıştır. Bu nedenle, çalışmanın kullanılabileceği diğer kuramlar ve alanlar şunlardır:
Bilinenden Bilinmeyene Öğretim İlkesi: Bu ilke Eğitim Bilimleri ile Yabancı Dil Öğretim
Yöntemleri konusu içinde işlenmektedir. Karagöz ve Çivi, (1997: 64) “çocuk yeni bir şeyi önceden
öğrendikleriyle/bildikleriyle bağlantı kurarak daha iyi öğrenir. Bu nedenle, öğretimde önce
öğrencilerin ne bildiklerinden başlanmalı, daha sonra bilinmeyenlere geçilmelidir” demektedir.
Azimov (2009: 195) da ön bilgilerin olumlu etkisi ‘dil transferine’, olumsuz etkisi ise ‘dil
girişimine’ (interference/interferans) neden olmaktadır. …Öğrenime olumlu etki eden dil
transferinde, hedef dildeki yeni olgu daha kolay ve daha hızlı edinilmektedir” demektedir (akt.
Öksüz, 2014: 844). Türkçe bilen kişiler, Türkçeye benzeyen dilbilgisel yapılardan başlayarak
İngilizce öğrenirlerse, daha kolay öğrenirler ve yabancı yapıları anlamada zorlanmazlar. Örnek,
İngilizce yardımcı fill “will”, -ecek, -acak olarak öğretilir. Türkçe sivil, sivilleşmek, sivilleşecek
gibi sözcükler bulunmaktadır. İngilizce “will = -ecak, -acak” olarak öğretmek yerine, Türkçe sivil
= wil, sivilleşmek = will, sivilleşecek = vill…ecek sözcüklerinden yararlanılabilir. Mayalanabilir
= may…abilir.
Anlaşılabilir Konu İlkesi: Bu ilke de Genel Öğretim Yöntemleri ve Yabancı Dil Öğretim
Yöntemleri konusu içinde işlenmektedir. Eğitim Bilimlerinde eğitim-öğretim ilkelerinden “açıklık”
(ayanîlik) ilkesi ile “anlaşılabilir konu” ilkesi benzer şeylerden bahsetmektedir. Örnek, Karagöz ve
Çivi’ye, (1997: 60) göre “derste konuşulan bütün terim ve sözcüklerin öğrenciler tarafından
kolayca anlaşılacak şekilde olmalıdır”. İkinci dil edinim (second language acquisition)
çalışmalarında Monitor Model altında beş tane kuramdan bahsedilmektedir ve bunlardan bir tanesi
de “comprehensible input” = anlaşılabilir veri/konu ilkesidir. Bu ilkeye göre yabancı dilde
öğrenilecek input (konu, veri, sözcük, gramer,…) ne kadar anlaşılır ise öğrenme de o derecede
yüksek olur (Ellis, 1994). Örnek, İngilizceden yüzlerce sözcük (television, telephone, telescope,
radio,…) Türkçeye geçmiştir, ancak İngilizce yazılan ders kitaplarında bu sözcüklerin çok azına
yer verilmektedir.
Ana dili Kullanma İlkesi: Yabancı dil öğrenen öğrenciler tamamen yeni bir dünya ile
karşılaşmatadırlar. Bu dünyayı anlaşılır yapabilmek için yukarıda sayılan Türkçeye benzer
sözcükler ve gramatik yapılar kullanılarak yabancı dil öğretilebilir. Ancak bu benzerliklerin etkili
olmadığı yerlerde İngilizce öğretmenleri ana dil kullanarak yabancı dil öğretilebilir. Bu konuda
Demirel (2004: 25) “başlangıçta öğrencilerin ana dili kullanmalarına izin verilmeli” demektedir. Bu
çalışmada ise öğretilecek İngilizce sözcük ve gramatik yapılar Türkçeleştirilerek ana dil kullanım
yoluna gidilmiştir. Bu yöntem şarkı, türkü, tekerleme, vb. etkinliklerle daha da geliştirilebilir.
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 837
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
Örtük Öğretim İlkesi: Diğer sınıflamalar hariç, eğitim açık ve örtük öğretim olarak iki
şekilde ele alınabilir. Öğrencilerin bir yabancı dili öğrenmelerine rağmen, gramatik yapıların
öğrencilereden saklandığı öğretim türüne örtük öğretimde denir (Harmer, 1986). Öğretmen gramer
kurallarını açık olarak anlatmaz/öğretmez. Öğrencilerin dikkati boşluk doldurmaya, cümle
eşleştirmeye, vd. etkinliklere yönelirken, gramer kuralları bu etkinlikler içinde dolaylı olarak
öğretilir. Bu çalışmada sadece İngilizce gramer kuralları değil, aynı zamanda İngilizce sözcüklerin
Türkçe anlamları örtük olarak öğretilebilmektedir. İngilizce gramer kuralının örtük öğretimine
örnek Ben Ayla maketi iter gibi yaparım = I make it. İngilizce sözcüklerin örtük öğretimine örnek,
dolma yapmak = do yapmak.
Sonuç olarak, İngilizce sözcükler ve İngilizce gramer yapısı Türkçe sözcük ve metin
içersinde örtük olarak ifade edilebilmektedir. Bu örtük ifade edilebilme İngilizcenin örtük olarak
öğretilebileceği anlamına da gelmektedir. Bu nedenle, çalışma, bugüne kadar yapılan Türkçenin
yabancı dil olarak öğretim araştırmalarına yeni bir boyut katmıştır. Ayrıca, İngilizce kitap, sözlük,
ve başka kaynak bağımlılığını da kısmen ortadan kaldırmıştır. Son olarak, 200 milyonluk Türk
dünyası kısaca İngilizce öğrenebilir ve yabancılarda daha kolay Türkçe öğretilebilir.
KAYNAKÇA
AÇIK, F. (2008). Türkiyede yabancılara türkçe öğretilirken karşılaşılan sorunlar ve çözüm
önerileri. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu Bildirisi, Doğu Akdeniz
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, Lefkoşa.
ADIGÜZEL, M. S. (2009). Kaşgarlı Mahmut’un türkçe öğretim yöntemi, Türklük Bilimi
Araştırmaları, (27), 27-35.
AİTKEN, R. (1992). Teaching tenses. London: Longman.
ALLSOP, J. (1987). Cassell’s students’ english grammar. East Sussex: Cassell Publishers Limited.
AZAR, B. S. (1989). Understanding and using english grammar. New Jersey: Prentice Hall
Regents.
AZİMOV, E. G., ŞÇUKİN, A. N., (2009), Novıy slovar metodiçeskih terminov i ponyatiy (Teoriya
i praktika obuçeniya yazıkam), İzdatelstvo İKAR, Moskva.
BAL, Ö. A., ve SOFU, H. (2014). Türkçede yeni sözcük oluşturma / Lexical innovations in Turkish
- Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of
Turkish or Turkic Volume 9/3 Winter 2014, p. 79-89, DOI number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6429.
BARIN, E. (2009). Yabancılara türkçe öğretimi amacıyla yazılan ‘ecnebilere mahsus” alifba kitabı
üzerine, Türklük Bilimi Araştırmaları (27), 121-136.
DEMİREL, Ö. (2004). Yabancı dil öğretimi, dil pasaportu, dil biyografisi, dil dosyası. Ankara:
Pegem A.
DİLAÇÂR, A. (1971). Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve
Tarihçesi, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten s. 83-145.
ELLIS, R. (1994). Understanding second language acqusition. Oxford: OUP.
GÖÇER, A. MOĞUL, S. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili çalışmalara genel
bir bakış, Turkish Studies, International Periodical For the languages, Literature and
History of Turkish or Turkic, Volume 6/3, s.798-810.
838 Ercan TOMAKİN
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
HARMER, J. (1986). Teaching and learning grammar. London: Longman.
İŞLER, E. (2003). Arapça ve türkçede zamanlar –karşıtsal çözümleme, Nüsha, Yıl III, Sayı 8, s.
55-68.
KARABAĞ, İ. (2000). Türkçede kip ve kiplik olgusu, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Eylül, C.11,
S.585, s.275-278.
KARAGÖZ, S. ve ÇİVİ, C. (1997). Genel öğretim metotları. Konya: Öz Eğitim Yayınları.
KARAKUŞ, İ. (2006). Atatürk dönemi eğitim sisteminde türkçe öğretimi. Ankara: Türk Dil
Kurumu Yayınları.
KARAMANLIOĞLU, A. F. (1994). Kıpçak türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KOCAMAN, A. (1983). Türkçede kip olgusu üzerine görüşler, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı
Belleten, 1980-1981, TDK Yay, 515, s.81-85.
KIRBIYIK, M. (2007). Yûsuf Hâlis, miftâhı lisan manzum fransızca türkçe sözlük. İstanbul: Beşir
Kitabevi.
KEMMIS, S. (1980). The imagination of the Case and the invention of the study, in Simons, H.
(ed.), Towards a Science of the Singular, Norwich: CARE, Occasional Publication, No 10.
UEA.
LEECH, G. (1989). An A-Z of english grammar and usage. Surrey: Longman.
McARTHUR, T. (1992). The oxford companion to the english language. London: BCA.
MURPHER, R. (1990). English grammar in use. Cambridge: Cambridge University Press.
OKUMUŞ, S. (2008). Anadolu sahasında manzum sözlükler ve hevâî’nin makbûl-i ârif’ine dair,
Zbornik Radova, Tuzla Üniversitesi, Felsefe Fakültesi, Vol 32, br.9 (Borna-Hersek) Tuzla,
309-324.
ÖKSÜZ, G. (2014). Rus dili öğretiminde karşılaşılan ana dil kaynaklı girişim hataları / Interference
errors which originate from the native language in russian language teaching, Turkish
Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish
or Turkic Volume 9/6 Spring 2014, p. 843-857, DOI number:
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6581.
PYLE, M.A. ve MUNOZ, M.E. (1986). TOEFL preparation guide. Nebraska: Cliffs Notes.
ROBSON, C. (1995). Real world research. Oxford: Blackwell.
SWAN, M. (1995). Practical english usage. Oxford: Oxford University Press.
TİRYAKİ, E. N. (2011). Yabancılara türkçe öğretiminde tarihi bir kaynak: “Ed-dürretü’l-mudiyye
fi’l-lügati’t türkiyye, Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 2011, 1(1).
TOMAKİN, E. (2014a). Teaching english (grammar) in the turkish text: a case of simple present
tense: ışıl maketi iter, Macrothink Institute, International Journal of Learning &
Development, Vol. 4, No.1, p. 115-131.
TOMAKİN, E. (2014b). Teaching english subject pronouns and to be verbs in the turkish texts: the
turkish method, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1) : 203-228.
TÜRKÇE SÖZLÜK (2005). Türk Dil Kurumu, 10. Baskı, Ankara: Akşam Sanat Okulu.
İngilizce Kiplerin Türkçe Metin İçinde Örtük Öğretimi: Türkçe Yöntemi 839
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/8 Summer 2014
Ek-1
İYİ-KÖTÜ HİZMET ve MÜZİKii
Ispartalı can servete hizmet edebilir veya Yunus’u maytapla protesto edebilir.
I can serve. You may protest.
Ayrıca, Hekim Mustafa’nın kaidesine yardım etmeli ve Şirin de Bahadır’ın beter haltını durdursa
He must aid She had better halt.
iyi olur. It bile Davud’u hizmetiyle afallatırdı, ancak Hekim, oturan topal Harun’u servise göndermeli.
It would fall He ought to run.
Baş şef Vildan kusurlu personeli şut gibi abandone etmeli. Kötü hizmet ile müşteri Veysel maytap
We should abandone. We might
geçer ve curetle buna çare bulurdu. Işıl, nihavent Togo’ca şarkıda reform yapmak zorundadır
cure. I have to reform .
çünkü Hekim veya Şirin’in hasta kardeşi Togo’ca performans göstermek zorundadır.
He or She has to perform.
Veysel ve Deyçe de rehavetle ve topluca bu performansı kilisten dinlemek zorundadır.
We and they have to listen.
ii İngilizce bütün kipleri Türkçe bir paragrafta ifade edebilmek için metin biraz zorlanarak üretilmiştir.