Page 1 of 22
Shangoni Management Services (Pty) Ltd Directors R B Hayes J Nel J A van Rooy C J Potgieter H L De Villiers K Pitje
METSOTSO YA KOPANO
AQUILA STEEL (S AFRICA) (PROPRIETARY) LIMITED POROJEKE YA MELETSE IRON ORE – KOPANO YAGO TSEISA SECHABA KAROLO, 07 MOPITLWE 2015, KUMBA IRON ORE HALL, THABAZIMBI, 10:00
MINING RIGHT REF NO: LP30/5/1/2/2/10071MR; EIA REF NO: 12/1/9/2-W50; NEAS REF NO: LIM/EIA/0000727/2013
Batla kopanong:
Maina a batla kopanong a kwadilwe ko tafoleng ya bobedi mme mo tafoleng ya ntlha go kwadilwe di
ngongorego, ditshwaelo le di dikarabo tsa teng.
Tafola ya ntlha: Dipuisano tse nedi tshwerwe, di ngongorego le ditshwaelo tse tlhagisitsweng ko kopanong
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
JN o amogetse batla kopanong le go ba itsise
batseya karolo mo porojekeng. JN o tlhalositse
tsela e kopano etlo tsamaisiwang ka yona.
-
JN o ne afa BH marapo.
JvB o file lemorago la Aquila Steel, gore Aquila
e busa ke bo mang le overview ya porojeke
mme MMa o ne e toloka/tlhagisa ka setswana
-
BH o tlhagisa tlhagiso e yotlhe (Anexure A)
mme MMa a toloka/tlhagisa ka setswana.
TMoi o dumedisitse batla kopanong le go ka
supa gore sechaba ase dire le go ka bolela
gore baagi ba Thabazimbi ba batla boepo ebile
ba fela pelo gore o bulwa neng.
JvB o fetotse ka gore go boima goka araba
potso eo.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 2 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
O rile gore o bone gore go nale Dithuto tsa bio-
diversity offset tse tshwanetseng di diriwe mme
o rotloeditse batlhagise ba porojeke gore ba
tswele pele ka porojeke, ba seke ba latlha
tshepo.
O botsisitse gore go batlega bokgonogi bo bo
yang ko boepong gore batho ba kgone gotswa
ba ipakanya.
O itse be tlile go batlabatho ba go kgwetsa
diteroko, di artisan, btho bao dirisa di diriswa
tsao epa,ba setegeniki le ba taolo e kgolo le e
nnye.
Aquila e tlile go dira tlhatlhobo ya bokgoni goka
supa gore ke bokgoni bo bo feng bo batho ba
nang le bona le go ka ba bolella batho gore ke
bokgoni bo bo feng bo batlegang.
JvB o rile ba tlile go ka labella batho ba dirileng
grade 12, ba nang le di qualification le ba nang
le experience.
JvB o rotloeditse baagi gore ba leke go ka ithuta
dilo dile dintse gore ba fitlhele bokgoni le gore
ba dire grade 12.
SW o botsisitse Aquila gore e tlile go thapa
baagi ba Rooiberg ba bakae.
O botsisitse gore go tlile go diriwa eng goka
netefatsa gore batho ba thapiwang ke bako
Rooiberg eseng bako mafelong a mangwe.
MM o arabile ka gore Aquila e tlile go dira audit
ya bokgoni goka bona gore ke bokgoni bo feng
bo baagi ba nang le bona.
O tlhalositse gore jaaka karolo ya mano a loago
le ditiro (Social and Labour Plan (S&LP)) thata
thata karolo ya tlhabolllo ya di resource tsa
batho, di company ditshwanetse di supe gore di
tlile go oketsa byang bokgoni ba baagi mme fa
audit ya bokgone e feditswe, go netefaditswe
gore ke bokgone bofeng bo feng bo bo
batlegang ko boepong ba tlile goka fetola mano
a bona ago tlhabolla di resource tsa batho gore
batho ba kgone go fitlhela bokgoni bo
tlhokegang ka S&LP. Thuto e yao etlile go
netefatsa gore baaagi ba thapiwa ke boepo.
MM o supile gore ba batla go thapa baagi bamo
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 3 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
gaufi ba bantsi ka mokgo ba ka kgonang ba
tswang ko
SW o botsisitse Aquila gore ba ka kgona go ka
ba netefaletsa gore baagi ba Rooiberg ba tlile
go thapiwe.
JvB o arabile ka gore Aquila e kase kgone goka
netefaletsa gore baagi ba Rooiberg ba tlile go
fitlhela tiro. O rile go tloya ka bokgoni bo
batlegang ko boepong le bo batho ba nang le
bona.
O tlaleleditse ka gore ase baagi ba Rooiberg
fela empa ba Alma le region e yotlhe..
JvB o rile Aquila ga e batle go ka dirisa bokgoni
ba ko ntle, e batla go dirisa bokgoni bo leng
teng mo lefelong.
ZM o rile batho ba bantsi ba dirileng ko
meopong e mentsi ba nale kitso ya go dirisa
ladders, excavator, di teroko le dilo tse dingwe.
O supile gore batho ba bantsi ba kgona go
dirisa machine tsako boepong empa ga bana
ditokelo tsa goka dira jaalo (di license le di
qualification), mme ena one a botsa gore a go
tlile go batliwa di license le di qualification ko
boepong bo.
O botsisitse gape gore go tlabe go nale Badiri
ba di kontraka ba tlabeng ba dira pele Boepo
bo bula.
MM o rile ba ba nang le experience ba tlile go
lekiwa go bona gore ba nale bokgoni ka nnete
mme Boepo bo tlile go kaba thusa goka fitlhela
di qualification ntse ba dira ko boepong.
MKg o rile o bone go bolediwa kadi training tsa
di savings mme o boditse sechaba gore
tshwanetse ba tlhaloganye dituelo le botlhokwa
ba di position tsa bona
O rile ena ke service provider (catering) mme o
JvB o rile se ausi MKg ase boletseng se
botlhokwa. Batho ba tlhoka go tlhaloganya
ditlamorago mo dituelong ge basa tseye tiro ya
bona ‘serious’.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 4 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
rata go ka itse gore gwa kgonagala gore aka
dira ko boepong le gofana ka di services gape.
JvB o rile o bone badiri ba dira gore company e
tswalle. O rile Badiri ba dira pharologanyo tirong
mme go botlhokwa gore ba dire company e
tshele.
JvB o arabile ausi MKg ka gore ga go
kgonagale gore motho aka direla lego ka
neelana kadi service mo company fa ena le
company a idirelang ba sa utlwana ka ge eka
kgoreletsa kgatlhego ya motho. O rile motho
tshwanetse a nne modiri kgotsa a neelane ka di
services eseng gore a dire dilo tse pedi.
MK o rile o utlwile go bolediwa ka FET college
e planniwang go bodiwa. Mme ena ne a
botsisa dipotso tse latelang:
1. FET eo e tlile go agiwa ke Aquila?
2. Aquila e tlile go patalla baithuti ba tlabeng ba
ithuta koo?
3. Ba sa batleng go dira dithuto tse
tsamaisanang let sa bepo ba tlile go thusiwa ka
madi nah?
MM o rile FET college e planiwa go agwa ke
Thabazimbi Local Municipality eseng Aquila. O
tlhalositse gore tshedimosetso ena ba e fitlhetse
ko Integrated Development Plan ya masepala.
MM o rile Boepo bo tlile goka thusa baithuti ba
tlabeng ba ithutela dithuto tse amang le boepo
mme fa go nale madi a setseng (empa ga a
nagane gore e tlile goba teng) ba tlile go ka
thusa bao basa direng dithuto tsa boepo empa
tshwanetse ba rotloetse pele.
DR o rile o rata goka elisa batho tlhoko gore go
nale dithulaganyo tse dinchi tse tshwanetseng
go fitiwe mo tsona pele boepo boka budiwa.
One are boepo bo tshwanetse goka ela seo
tlhoko pele baka tshepisa batho ditiro
DR o rile thulaganyo e nngwe ke e releng mo
yona jaanong e eleng ya pegelo ya ditlhatlhobo
tsa ditlamorago mo tikologong (EIA). O supile
gore pegelo ya EIA a sonke e submitiwe jaaka
JN o rile ditshwaelo tsa DR di tseilwe tsiya.
JN o tlhalositse gore karolo ya thulaganyo ena
ke go ka supa ditlamorago le go ka supa gore
ke ditlamorago tse feng tse ka fedisiwang
kgotsa tsa gafodiwa mme fa go sa kgonagale, di
supiwe jaaka ditlamorago tse irreplaceable.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 5 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
pegelo ya mafello le gore baagi le sechaba a
sonke ba nne le monyetla wa goka e lebella
ebile le EAP a sonke e fetse application ka
gonne go nale diphatlha le diphoso dile dintsi
mo kopong.
DR o rile gore se sesa kwadiwang kamo
pegelong mabapi le ditiro ke ditlamorago tse sa
siamang tse tlileng go tlholega mo ikonomi le
bojanala thata mo game breeding
DR o rile rramatlhale a dirileng dithuto tsa
tlhatlhobo ya ikonomi o supile mo pogelong ya
gae gore ena ga itse go tlhakantsha gore
bokotsi ba kopo ya boepo e tlile go nna eng mo
game breeding.
O rile gore lege go tlile go na le tlholego ya
Ditiro dile 129, go nale kgonagalo ya gore go
ka nna le Ditiro tse ding tse latlhegang. DR
witse tshwanetse re seke ra latlhegelwa ke go
lebella ditlamorago tse tlalellaneng tse boepo
bo ka nnang le tsona.
DR o rile re tshela mo lefatsheng le eleng gore
Ditiro tsa sokodisa mme go thapiwe go
botlhokwa mara go tlhokega gore re netefatse
gore go nna le ditiro tse sustainable tsa lobaka
lo le leele eseng ditiro tsa lobaka le khutswane.
DR o rile go nale y a tshwanetseng ka
ditlamorago tsa Bojanala ko kopanong e
fetileng ya Ngwanatsele mme Aquila ete pofile
goka labella ditlamorago tseo mara
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 6 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
ditlamorago tseo adi teng mo pogelong le mo
tlhagisang. DR o supile gore ga ba itse gore
ditlamorago di tlile go nna tse feng mo
bojanaleng.
O rile go sa nale dilo dile dintse tse disa
itsiwing le gore ditlamorago mo bojanaleng ga
di itsi mme go seke gatwe boepo bo tlile go
bula ka letlha le riling le gore go tlile go nna le
ditiro.
DR o rile go nale dingongorego tse dinchi tse a
batlang go ka di buwa.
EN o botsisitse gore go tlile go nna le batho ba
dirang ko boepong pele boepo bo bula le pele
kopo tsa bona di arabiwa
JvB o arabile ka gore ga gona sepe se se tlileng
go diriwa pele ba fitlhela ditetletlo tse
tshwanetseng. JvB o supile gore go tlhokagala
tetlelelo ya go dira ditiro tse kwetseng ko
NEMA, tetlelelo gotswa go SAHRA le di
Laesense tsa metsi le matlakala
TJM o botsisitse gore ba sa tsenang sekolo ba
tlile go neiwa sebaka sa go fitlhela tiro nah.
TJM o sugestile tsela e fetang Trollope go ka
dirisiwa go tsamaiso didirwa.
JvB o arabile gore tsela e TJM ae suggestileng
ke tsela e ntse bae kgethile (tsela ya borwa)
JvB o tlalelleditse ka gore mabapi le ba sayang
sekolong, go tlilwe go lebelliwa experience
NB: Ne go nale gose utlwisisane magareng ga
MMa le TJM ka tsela e TJM ne ae akantse.
MMA ne a utlwile nkare TJM are tsela e fetang
ko Bela Bela. O mongwe wa batlakopanong o
phosollotse MMa gore TJM o bolela ka tsela ya
Klipgat e eleng tsela e ntse Aquila e akantse
goe dirisa.
Pele MMa aka phosolliwa, JvB na setse a
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 7 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
arabile gore ga go tloba turela goka dirisa tsela
eo.
AN orile gore o lemositswe gore Madimatle ke
lefelo la moya le setso mme lfelo le le
botlhokwa thata mo maAforika Borwa a otlhe le
gore boepo bo tlile go senya lefelo leo.
O supile gore boepo bo tlile go tlosa karolo ya
godimo ga thaba ebile e ile go latlhela matlapa
a mantsi mo letlhakoreng la boepo
O tsweletse pele ka gore go tlile go nna le
modumole gore aka se kgone go bolela gore
modumo oo o fitlha kae kage pegelo ya dithuto
tsa modumo esa bontshe gore modumo oo o
fitlha kae. O rile go tlabe go nale diteroko tse
fetang ko tseleng diura dile 24.
O butsisitse gore ba tlile go latlhela matlapa a
senang mosola lobaka lo lokae ka gonne o
kgolwa gore etlo nna mengwaga e masome. O
tlhalositse gore lefelo la tatlhelo ya matlapa a
senang mosola le dumella fela di tons 156
million mme ka mengwaga e masome ba tlile
go tlhoka di tons tse 360 milllion. AN o
botsisitse gore di tons tse 200 million di tlile go
latlhediwa kae pele ga ba simolla go khupetsa
mosima ka tsona.
AN orile go nale dilo dile dintse tse eseng di
naganiwe sentle le gore go nale diphatlha dile
dintsi tsa kitso le gore pele ga tshwaetso epee
ka diriwa, go tlhokagala gore di itsiwe.
AN orile Aquila e ikanne ko tsebeng ya 532 ya
JvB o phosollotse AN gore bogolo ba waste
rock dump bo kadi cubic meters eseng di million
tons, jaaka e kwetswe mo pogelong. Orile ke
156 million cubic meters, ke bogolo bo bo
batlegalang botshelo botlhe ba boepo.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 8 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
kopo ya go dira boepo go ka declarer lefelo la
Madimatle lefelo la loago la porofense le naga
mme jaanong Aquila e kgatlhanong le seo.
AN o butsisitse gore Aquila e tlile go latlha
byang matlapa a bona a senang mosola ;e
gore bamo tlhalosetse taba ya go tsamaisa ga
didirwa tsa bona ka ge go nale tsela e ntṧha e
bas a itseng gore ditlamorago tsa yona.
AN orile go ikanwe (ko s24G) gore ditsela tse
dirilweng fa gone go batliwa diminerale tse dika
se dirisiwing di tlile go lokisiwa. One a butsisa
gore goring disa lokisiwa.
AN o kgopetse JvB gore a ke di million tons tse
kae tse tlo diriwang bo botshelong botlhe jwa
boepo.
JvB o tlhankatsheditse AN.
O 65 million tons ga 8.6 e tsamaela mo bo 600
million tons mme ebe e dividiwa ka density yao
tsamaela mo 3.7.
AN orile pegelo e ena ae badileng e kwetse
156 million tons
JvB o rile ke cubic meters eseng tons.
AN o botsitse gore goring Aquila e ikanne ko
pegelo ya EMP go ka declarer Madimatle
Lefelo la setso mme janong eya appeala.
JvB orile issue ke Madimatle jaaka Lefelo eseng
thaba ya Meletse.
JN o rile Shangoni e notile ditshwaelo tsa AN le
gore ke ka moo go supilweng ko pogelong gore
ke irreplaceable loss le gore Shangoni e
palletse ko tshwetso ya bona ka gonne taba oe
a sonke e addressiwe.
CM o botsisitse gore ba ileng ko ABET bona ba
tlilo go dira yang ka bona
MM o supile gore goya ka molao wa thuto , level
5 ya ABET e tshwana le certificate sa
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 9 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
marematlou.
O rile gore ga gona taba gore o dirile
marematlou ko sekolong se tlwaelegileng
kgotsa ko ABET, go no tshwana.
MM o rile ba kase kgetholle batho ba tseneng
ko skolong sa ABET.
GM o rile o berekile mengwaga e me ntsi ko
meepong mme se a se lemogileng ke gore
gantsi o fitlhela ba botsisa gore o bolela loleme
le le feng. [Go naganilwe gore GM aka ba a
batla go botsisa gore ke loleme le feng le
Aquila e tlabe ele dirisa ko boepong kgotsa ke
le feng le tlabe ba le preferrer]
O botsisitse gape gore boepo bo ile go nna
porojeke kgotsa ke boepo bo permanent.
JvB o rile ba rulaganya go dira boepo bo
permanent eseng porojeke. O rile boepo bo tlile
go tshela dingwaga dile some le borobedi(18)
empa eka feta dingwaga tseo fa go ka nna le di
resources tse enough.
JvB o rile loleme ke taba e boima mo Aforika
Borwa. Go nale maleme ama some le bongwe
(11) mo Aforika Borwa ebile a tshwanetswe go
tseiwa tsia mme loleme le ba tlileng gole dirisa
ke sejatlhapi.
Orile ka gonne porojeke ena e mo lefelong le go
bolediwang Setswana, Setswana se tlile go nna
loleme le le tlo bolediwang thata ge go bolediwa
dilo tsa pholo le tshireletso.
EM o botsisitse gore boepo bo ilo simolla go
dira neng
JvB o arabile ka gore DR o rile Aquila e ele
tlhko taba eo mara Aquila yona ene e ikaelletse
go ka simolla mo magareng kgotsa ko mafelong
a ngwaga wa 2016.
JvB o boletse gore go nale dithulaganyo tse
dintsi nyana tse tshwanetseng ba di fete pele le
meleko gape. Bane ba ikaelletse go simolla ka
2016 mme fela seo se ka fetoga.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 10 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
DR o rile go nale dikano tsa go dira dithuto
dinwge tse di entsweng ka kopano ya
Ngwanatsele mme tse ding tsa dithuto tseo ke:
- Tlatlhobo ya ditlamorago mo bojanaleng
- Tlhatlhobo e feteletseng ya ditlamorago tsa
go thunya lefatshe mo gotsheleng ga
dimamanthane
-Dithuto tse tseneletseng tsa loago le
dipatlisiso ka metsi akamo fatshe ga lefatshe
DR o rile o bone go nale dithuto tse disa tlileng
go diriwa.
DR o supile gore pegelo ya EIR e kase loke
goka romelwa ka di 05 tsa Moranang fa goka
lebelwa dipatlisoso tsa borramatlhale.
DR orile Aquila e ikanne goka dira tlhatlhobo
ya ditlamorago mo bojanaleng mme dithuto eo
asonke e diriwe ebile aya kwadiwa jaaka thuto
esa tlileng go diriwa
DR orile tshimologo ya pegelo ya thuto ya
metsi afa tlase ga lefatshe e supa gore go nale
metsi a itekanetseng mme ko gare ga pegelo
ere ga gona metsi a itekanetseng mme se se
ra gore pegelo e nale di ‘shortfalls’.
DR orile o tsholofela gore Shangoni ga ilo
diriwa monyetla ona jaana ‘tickbox’ ya gore
bare ba nnile le kopano ya sechaba mme ba
file batho monyetla wa goka tshwaela.Orile
baka rata goka fithela monyetla wa goka
labella ditokomane tse tsotlhe kage molao o
MM orile SLP e romelwa go DMR mmogo le
kopo ya ditokelo tsa go dira boepo, mme setse
e rometswe mara Aquila ete kanne goka boela
morao e lebelle SLP eo ka gonne ka nako e
eleng magareng gago romela kopo le gore kopo
eo e arabiwe ke e telle.
MM o tlalelleditse ka gore Aquila e ikanne ka go
ka dira dipatlisiso tse dingwe goka bona gore ke
ditlhokwa tse feng tse baagi badi tlhokang lego
kadi tshwantshisa le ditlhokwa tsa bona tsa pele
goka netefatsa gore dilo tse neba di kwadile ko
polaneng ya bona ya kakangwa di sale tsa
nnete mme fba ka fitlhela gore asi sale tsa
nnete ba tlile go ka fetola polane eo.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 11 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
supa gore di I&APS di tshwanetse goka neiwa
monyetla wa goka labella le go tshwaela mo di
pegelong pele bamolao baka labella. O rile o
batla Shangoni e ikane ka seo.
Orile ge Shangoni esa itse gore e tshegeke
kgotsa esa tshegetsa, e dumele kgotsa e
ganane le porojeke, e tshwanetse go latella di
principle tse kwetsweng ko molawaneng wa
NEMA o supang gore EAP aya tshwanna goka
gatella selo se seseng sustainablemm go
palliwa goka netefatsa gore se tlile goba
sustainable mo sebakeng se seleele se
setlang.
DR orile tse tsotlhe tse adi buileng o tlile godi
romela ka lekwalo.
DR orile ditlhatlhobo tsa borramatlhale ba
bangwe a dia fetolwa go tsamaisana le
tshedimosetsa e ntṧha.
Orile dilo tsa fetoga fa porojeke entse e
diriwale ditlamorago tsa fetoga mme le dithuto
tsa borramatlhale di tshwanetse goka bolela ka
diphetogo tseo mme ka sebaka seno, adi
bolele ka tsona.O boletse gore go itshepetswe
tshedimosetsa ya kgale go tshegetsa kopo.
DR orile Shangoni e itsise LEDET gore ga ilo
kgona goka romela pegelo ka di 5 tsa
Moranang [2015]
DR orile o rata goka bona lekwalo le letswang
ko LEDET le bolelang ka ditsela le Johann a
boletseng ka lona. O rile lekwalo leo ga la
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 12 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
beiwa phasalatseng mme bona baka rata go
lebona.
DR orile go botlhokwa gore batho ba
tlhaloganye pharologanyo magareng ga
thulaganyo ya EIA le ya boepo ya MPRDA
mabapi le S&LP.
O supile gore audit ya bokgone le go baakanya
ke karolo ya S&LP me aka rata go tlhaloganya
gore kopo ya ditokelo tsa go dira boepo di tlela
kae ka se sebaka.
SW o botsisitse gore audit ya bokgoni e dirilwe
jaaka karolo ya S&LP
MM orile ena o dirile survey e khutswane go
bona gore go nale di bokgone bo yang ko
Regorogile le Rooiberg mmea netefatsa ka
tshedimosetsa gotswa go Statistics SA.
Dr o botsisitse MM gore karabo ya ga eke
aowa.
MM o tlhalositse gore Aquila ga ya dira audit e
felletseng y a bokgone. O rile go tlwaelegile
gore audit ya bokgone e felletseng e diriwe
morago ga gore go fitlhwelwe ditokelo tsa go
dira boepo ka gonne ka nako eo tlabe ba itse
gore porojeke e tswellla pele le gore ba tlhoka
bokgone bo feng.
MM o rile go dira audit ya bokgone ko
tshimologong go buseletsa dilo le gore e tlhola
di ditsholofelo tse company e kase kgone godi
dira mo tshimologong ya thulaganyo ya kopo ya
tokelo tsa go dira boepo.
MM are DR o supile gore ga gwa loka gore go
isiwe di tshepo tsa baagi kwa godimo pele ga
goka fitlhela ditokelo tsa molao tse
tlhokagalang. O butsisitse DR gore ga
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 13 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
dumelane le ena nah.
BH orile LEDET e gatelletse gore EIR e
tshwanetse go romelwa ko bona mme ge e ka
se romelwe e tlile go tswalla kopo ya bona.
BH o tlhalositse gore ba kwetse ko pegelong g
nako e gafoditsweng ya thulaganyo e batshwere
matsogo
BH o boditse DR gore a kwale ditshwaelo tsa
gae tso tsotlhe adi romele ko Shangoni mme ba
tlile go kadi araba ko pegelong ya tlhatlhobo ya
ditlamorago tsa tikologo (EIAR)
KS o supile gore Aquila etswa ko Australia,
mme seo se raya gore di investors tsa boepo
ke batswa kwantle le gore boepo bo ile go
diriwa ko lefelong la ngwao. O botsisitse gore
maAforika Borwa a ilo neelana ka naga ya
bona e kgethegileng.
KS o botsisitse gore ago siame goka neela ka
naga e kgethegileng go ka aga boepo. O
botsisitse gore dituelo tsa go dira jalo di tlile go
nna ‘enough’ go ka patella se se tserweng mo
Aforika Borwa le ngwao ya yona.
JN o lebogile KS ka tshwaelo ya gae le go dupa
gore o nagana gore tshwaelo ya KS e maleba
mme e tlile go kwadiwa ko pegelong.
JN o tile fa KS aka tshwantshanya pegelo ya
dithuto tsa ekonomi le ya dithuto tsa ngwao o
tlile go bona ditlamorago le stela ya goka gafola
ditlamorago tsa ekonomi vs tsa loago
BH orile go tlalelletsa no tabeng e, LEDET e
kopile gore status sa kopo ya go shirelletsa se
bonagale ko pegelong ya tlhatlhobo ya
ditlamorago tsa tikologo (EIAR) mme Shangoni
e supile mo pegelong ya bona bo ‘uncertainty’
mabapi le taba tsa loago le gore eo ke lebaka le
leng le kgoreletsang Shangoni goka bolela gore
e tshegetsa kgotsa ga e tshegetse pegelo.
MM o tlhalositse gore fa a simolla go berekela
Aquila ka 2012, ba mo lemositse ka cave ya
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 14 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
Madimatle. Cave e tlositswe mo lefelong le le
kopetsweng tetla ya go dira boepo mo lona. O
gatelletse gore cave ase karolo ya lefelo le ba
kopileng tetlelo ya go dira boepo.
MM o tlhalositse gore se se etsagetseng ke
gore Aquila e utlwile gore cave e kgomane le
Thaba mara a sonke ba batlisise taba eo.
MM o tlhalositse goya ko pele are a sore Aquila
e batla goka senya lefelo la loago le setse le
gore e nngwe ya di patlisiso tse dilo iriwang ke
patlisiso ya bobedi goka batlisisa loago la lefelo
leo.
Orile se Aquila ne ese itse ne ele gore go nale
cave mme jaanong e botsiwa gore cave eo
ekaba e kgomane le thaba mme ba ile go
batlisisa mme fa ele nnete ba tlile go ka buisana
le sechaba.
MM orile Aquila e ikantse goka declarer
Madimatle jaaka lefelo la loago mme jaaka a
boletse, fa Aquila ene e bolela jalo, ene e itse
Madimatle e fella mo cave fela. MM o rile Aquila
ene e sena bothata lego kae declarer jaaka
lefelo la loago.
JM o rile Aquilla e utlwagala ele company e
kgolo le gore baagi ba nale ditshepo tse digolo
mara ga bana bokgone.
O botsisitse gore Aquila e nalew di learnership
tse baagi baka romelang kopo ya tsona
sanstene ba emetse boepo bo bule.
MM o rile go bua nnete aquila ga e investe mo
go tlhabolleng ga bokgoni mo SA ka gonne
abana madi ago dira jalo.
MM orile ka sebaka se, Aquila e tswelepele ka
go batlana le di minerale mme ba tshegetswa
ke company e kgolo ka madi.
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 15 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
SW orile boepo bo ntse ko nageng e ya
conservancy e golo , e nane le diphologolo tsa
naga mme go oketsega ga batho le pharakano
mo nageng e tlile go oketsa go tsomiwa ga di
tshukudu (rhino)
SW o botsisitse gore ana se a se buileng se
kwadilwe mo pegelong le gore ba ‘advicer’
gore go diriweng k-goka foklotsa kgotrsa go
kgorelletsa go tsomiwa ga ditshukudu.
BH o supile gore di risk tsa go oketsega ga
batho di tlhatlhobilwe ko dithutong tsa tlhatlhobo
ya ditlamorago tsa "social" ebile o file le dikao
tsa di risk tse supilweng. Go tsumiwa gadi
tshukudu gawa boledisiwa kamo pegelong.
JN orile SW aka romela ditshwaelo ko Shangoni
mme Shangoni etla supa tshedimosetso e
maleba mabapi le ditsela tsa goka fedisa kgotsa
go gafola ditlamorago
AN o botsitse gore duthuto tsa ekonomi di
dirilwe tlhwatlhwa ya stock exchange ele
bokae.
AN orile tlhwatlhwa ya iron e nale influence
mme gantsi fa tlhwatlhwa tsa boepo dile
godimo thata boepo boa tswalla, O botsisitse
gore boepo abo feasible mo pointeng efeng.
Johann orile o setse a arabile potso eo ga some
mara o tlae araba gape.
AN o supile gore Johann gore Johann wa
mmifela. AN orile ena ga a rate ka mokgwa o
Johann amo arabang.
JN o kgopetse JvB a kgopele tshwarelo
JvB o kgopetse tshwarelo
JvB o tlhalosa gore tlhwatlha ya iron ore ya
loobaka lo loleele ne ele 100 dollars ge ba
simolla go dira dithuto.
JvB orile ditlhwatlha di ya godimo le fatshe mo
marakeng mme jaanong tlhwatlhwa ke 60
dollars mme tlhwatlhwa ya lobaka lo loleele e
kastwa eba 80 – 85 dollars
JvB o tlhalositse gore fa ba simolla dipatlisiso
tsa bona, tlhwatlhwa ya rand-dollar exchange
ne ele R8.50 mme jaanong ke R11.80, Orile go
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 16 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
nale dilo dile dintsi tse felolang di dainamiki tsa
ekonomi le gore boepo bo tlile dira madi kgotsa
jang.
JvB orile challenge e kgolo ke gore ba dire
Transnet gore efe Aquila rate e ntle kagonne
offer ya jaanong e oketsa boleng gabedi.
EBN o tshwaetse ka gore go tlile go nna ledi
teroko tse tsamaelang go 800 tse tlabeng di
feta ko caveng mme go nale batho ba dirisang
cave ka khutso
TJ orile go tlile go nna ledi teroko tse
tsamaelang go 800 tse tlabeng di feta ko
caveng mme diteroko tseo di tlile go ama
byang di mamanthane tse tsenang le gotswa
ko caveng
O tlhalositse gore go tsamaiwa ka kelo tlhoko
mo tseleng ka gonne di mamanthane dia fofa
fofa mo tseleng mme di tlile go amega.
BH o rile rramatlhale o tshwaetse mo di option
tse tsotlhe le di tsela tsa di ‘alternative’ go bona
gore ke ‘option’ e feng e siameng.
Rramatlhale e tshitshingwe ditsela tse dintsi
nyana tsa go fokotsa ditlamorago tsa tsamaiso
ya didirwa tsa boepo,
BH orile o tlile go araba di tsela tsago gafola
ditlamorago mo karolong ya go araba
ditshwaelo tsa I&AP’s e eleng ka mo pegelong.
TJ o botsisitse gore ka mantswe a mangwe,
BH ora gore dithuto ga dia felella
TJ o botsisitse BH gore nkile a tsamaya mo
tseleng eo ka selemo. Obrile di mamanthane
ditswa ka mo gare ga cave.
O botsisitse gore diteroko di tlile go ama di
mamanthane byang
BH orile ena gase rramatlhale wadi
mamanthane le gore go nale ditsela tse dinchi
tsao fedisa ditlamorago tse tshitshingweng ke
rramatlhale wa di mamanthane ebile ba dirile le
tlhatlhobo ya dikotsi (risk) tse ka tlholegang.
DR orile go nale tshedimotsetso e ntsi le
dithuto tsa rramatlhale tse di sa fellang mme o
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 17 of 22
DINGONGOREGO/DITSHWAELO/DIPOTSO DIKARABO
nagana gore go nale mabaka a mantis agore
goring disa fella.
Orile Aquila e nna entse e tlhabolla porojeke
mme di I&APs ga di sa itse gore go etsagalang
ka porojeke
DR orile ba ka nnetse ba fitlhela sengwe swe
okeditswe ka kopano egwe e latelang. Orile di
I&APs di batla sengwe se se fedileng se
sekase fetolweng e batlo e tlhaloganyang le go
kae sekaseka sentle.
Orile dipotso tse dintsi tse butsisitsweng pele
ga dia arabiwa
O tlaleditse ka gore dithuto tsa borramatlhale di
nale bothata bao tshwana.
JN o botsisitse gore gonale ya a nang le potso Ga gona motho a arabileng
JN o rotloeditse batho gore ba kwale
ditshwaelo tsa bona badi romele ko Shangoni
kage ba tshwanetse go kenya ditshaelo le
dipotso le go kadi araba le go netefatsa gore
pegelo e romelwa e nale dilo tsa nnete.
JN o lebogile batho ba botlhe ba tlileng
kopanong
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 18 of 22
Tafola ya bobedi: Maina a batla kopanong
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
Brian Hayes Shangoni Management Services BH
Jan Nel Shangoni Management Services JN
Johann van Breda Aquila Steel JvB Mashadi Monaledi Aquila Steel MM
Mpho Masango Shangoni Management Services MMa
Elias Mataboge Private EM
Malebo Kgomo Kabokga General Trading MK
Thabo Malematja Private TMa
E.B Niewoudt Private EBN Zachariah Motlhabane Private ZM
Smit Werner Private
SW Dave Rudolph Private DR Keoagile Sebone Private KS
Semakaleng Moremedi Private SM
Kagiso Ntshabele Private KN
Thabo Malematja Private ThM
Bonny Mayane Private BoM Sina Mmadira Private SiM
Selinah Mmekwa Private SeM Ivy Ditsela Private ID
Mapula Segone Private MaS
Marema Joyce Private MaJ
Mavula Adam Private MaA
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
Fhatuwani Sinkgo Private FSi
Balelani Private B
Queen Majatladi Private QM Chauke Mumsy Private ChM
Christine Mathibe Private CM
Johanna Mmelesi Private JoM
Martin Moloki Private MMo Gabantebe Selomo Private GaS Christine Fisher Private ChF
Private Private Private
Wilson Mvula Private WiN
Jerry Thobejane Private JeT
William Stanford Private WSt Simon Molebatsi Private SiM O. Mulaudzi Private OMu
Sello Sibanda Private SeM
Nomthandazo Private No
Aaron Mkhehlane Private AaM
Joseph Setlhare Private JoS
Masua Kololo Private MaK Klaas Manyamene Private KlM
Jan Motshegoa Private JaM
Robie Stephens Malete Private RSM
Mokonyane Kgomotso Stephens
Private MKS
Kefilwe Anna Molebatsi Private KAM
Edwin Phuthi Seema Private EPS
Kwena Prince Moema Private
KPM
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 19 of 22
Graduate Mudengu Private
GM
Kagiso Masilo Private K.Ma Thomas Jacob Modiba Private TJM
Alfred T. Kalele Private A.Tk
Riaan Jonker Die Jonker Trust R.J
Silver Monageng TBZ S.M
Maedo M Kaunda Private MM.K Dikeledi S. Magwai Private DS.M Mokgadi Ngwako Private MN
Johannah Mabula Private J.Mab
Abel Molebatsi Private A.Mo
Zachari Maphosa Private Z.M
Tshakale Qezengeke Private T.Q Johanna N. Motlhabane Private JN.M Johannes Matjaola Private J.Ma
Phillimon Matjoalo Private P.M
Thomas Private T
Mosimane Private M Tlagazi Motlabane Private T.Mo
Boitumelo Sehwapa Private B.S
Mtshabe Lesego Private M.L Eran Thebe Private E.T
Theamari Jonker Private T.J
Betty Motlogekwa Private B.M Private Private Private
Mafeto Mishack Private M.Mi
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
Abram Molefe Private A.M Mahlatse Mojela Private M.Mo
Mojela Eva Private M.E
Dineo Pauline Mfisa Private DP.M
Mojela Tshepo Private M.T
Dithato Vivian Matlala Private DV.M Jackina Mathiane Private J.M Rabaloni Chester Private R.C
Grace Setaki Private G.S
Kgonono Salome Private K.S
Mishack Mafeto Private M.M
Mohare Jan Private M.J Samuel Mashishi Private S.M Sebapale Mokonyane Private S.Mo
Portia Mokonyane Private P.M
Frank Pamutwa Private F.P
Motsomane Lebogang Private M.L
Koos Ramotsho Private K.R Kelebogile Magwai Private K.M Thabang Mohlabeng Private T.M
Joana Masoba Private J.M
Ouma Marema Private O.M
Moses Shabangu Private M.Sh
Thuto Mahlangu Private T.M Joana Masoba Private J.Ma NJ.Thabadira Private NJ.T
EP.Shoba Private EP.S
C. Baloyi Private C.B
ST. Makamathe Private ST.M
Isiaac Moeng Private I.M
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 20 of 22
Tshotlego Dube Private T.D
Nono Mafafo Private N.M
Beauty Phiri Private B.P
Mvula Kebareng Private M.K S.Mckernan Champion Wildlife S.Mc
Aluwani Mashamba Private A.Ma
Tebogo Matlala Private T.Mat
Virginia Mogale Private V.M
Mmatlala Diswai Masuca Project M.D
Daniel Kagiso Mothobi Private DK.M Motshabe Lesego Manuel Private ML.M Irene Ramasibadi Private I.R
Tokkie Swanepoel Chamber of TBBV Commerce T.S
EB Nieuwolidt Rooiberg Bewaria + Buffelshoek EB.N
Christopher York Imberbe (Pty) Ltd C.Y
Moloto Alen Private M.A Mabua Kololo Private M.Ko
Rananga Evdance Private R.E
H. Hattingh Kumba Iron Ore Tbz Mine H.H
Masanye Joseph Private M.Jo
Reneilwe Mohlaloganye Private R.M
Maria Nsibande Private M.N Alfred T. Kakele B.D.M Project AT.K
Johanna Motsomane Private J.M
Betty Modimola Private B.M
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
Matshidiso Kwadi Private M.Kw
Lucky Maremba Private L.M
Oikgoake Hendrick Private O.H
Boysie Private B Thabiso Mamokgere Private T.Mam
Belinda Manoko Private B.M Pattlete Manoko Private P.M
Leko Mvula Private L.M
Jacob Montsia Private J.Mo
Sunnyboy Mvila Private S.M Abel Tselane Private A.T
Tiny Phet Private T.P Maria Dube Private M.D
Lovedonia Moitsi Private L.Mo
Esther Sepoioane Private E.S
Cathrine Molesiwa Private C.M
Ramotsho Naome Private R.N Jane Molatlhesi Private J.Mol
Moniccah Rebone Matonsi Private MR.M
1.Thabo Moima TBZ Municipality Employee T.Moi
Maria Chomole Private M.C
Molefe Siswai Private M.S
Abel Moremedi Private A.Mor Lfofwin Erasmus Leopard Cave Safari L.E
Jane Nkwana Private J.N
Mushwana Ivah Private M.I
Masokameng Mosima Private M.Mos
MD Mlungu Private MD.M
Musetsho Khuthadzo Private M.Ku Malehopo Benny Private M.B Mpolalwa Flora Private M.F
Pearl koto Private P.K
Nocky Mokowe Private N.M
Eunice Maremba Private E.M
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 21 of 22
Tiny Maremba Private T.Mar
Grauat Mudengu Private G.M
Esther Ntshabele Private E.Nt
Rebecca Makakoba Private R.Mak Maria Mosetlha Private M.M
Norah Makgora Private N.Ma
Oniccah Tshabalala Private O.T
Molatole Katlego Private M.K
Karabo Maliosi Private K.M
Gamotsegong Tlhabadira Private G.T Joseph Dube Private J.D Reuben Letlhabi Private R.L
Mpho Moshupye Private M.Mos
Dipuo Motlabane Private D.M
Lebogang Mohapi Private L.Moh
Princelly Masoba Private P.M Nengwakhulu Nkhumiseni Shalot
Private NN.S
Malebo Kgomo Kgabokga General Trading M.Kg
Pholana Molatelo Private P.Mol
Nyakallo Molete Private N.Mol Irene Mafora Private I.M
Katlego Mohutsiwa Private K.Moh
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
Tshepo Maswai Private T.Mas Zacharia Motlhabane Private Z.M William. Stanford Private W.S
Tiro Mahlabe Private T.Mah
Merriam Mpofu Private M.Mp
Millicene Koto Private M.Ko
M.A Nare Private MA.N C.Mosetle Private C.Mos Stophel Morutloe Private S.M
Believer Morupisi Private B.Mom
Majapolo Maria Private M.Mar
Lukekile Ntshongwana Private L.N
Obed Ranneyasi Private O.R Egleth Monsioa Private E.M
Konyana Mangakeng Private K.Mang Jan Thabang Mohale Private JT.M
Silver Monageng Private S.Mon
Makgoane Ncubane Private M.N Tisane Tshepo Private T.T
Mabua Malesela Private M.Mal
Frans Thebe Private F.T Boitumelo Sehwapa Private B.S
Mpho Mokowe Private M.Mo
Jakob Motshabi Private J.Mo Andrew Nihlwa Private A.N
Dave Rudolph SEF/ CAVELEROS D.R
Godfrey Moropane Private G.M Liddah Motlogeloa Private L.Mo
Florah Private F
Joyce Ntshongwana Private J.N Christinah Matjola Private C.Ma
Livingstone Munereni Private L.Mu
Ketagile Sebone Private K.S
Edwin Nkonwana Private E.Nk Werner Suit Private W.S
Suzan Ntlhakeng Private S.N Masixole Jona Private M.Jo
Shangoni Management Services Meletse Iron Ore Project:
Metsotso ya kopano ya sechaba – 07 Mopitlwe 2015
Page 22 of 22
Letageng Jeffrey Private L.J
Daniel Sello Matlou Private DS.M
M.D Makwena Private MD.M
Andries Mosokotoane Private A.Mos Hendrick Motshiping Private H.M
Moshabela Samuel Private M.S
Maria Makakaba Private M.Mak
Esther Nkana Private E.N
Tshakane Winnie Motledi Private TW.M
Dorah Tshabalala Private D.T Molatole Patrick Private M.P Ditsheko Selomo Private D.S
Thabang Molobi Private T.Mo
Obakeng Matlala Private O.Mat
Johannes Badiri Private J.B
Lebogang Laka Private L.L Godfrey Chir Private G.C MJ Mashishi SAPS Rooiberg MJ.M
RZ. Motlhabane Private RZ. M
BD Modise Private B.Mo
LEINA OKANAISEISHINI KGAFOTSO YA MAINA
MA Madibela Private M.Mad
TG Mfulatse Private T.Mf
MA Mokwena Private M.Mok
Tshepo Nxumalo Private T.N OM Matlala Private O.M SK Kenny Private S.K
Lindi Annah Marema Private LA.M
Lucky Mathebula Private L.M
Mohale Jan Thabang Private MJ.T
Annexure A: Signed attendance register
Annexure B: Presentation