PAMAMAHALA NG ATING KATUBIGAN, KAILUGAN AT LOCAL CLIMATE CHANGE
ADAPTATION SA BULAKAN
Dr Leonora C. Angeles at mga
SCARP Masters Students
University of British Columbia
Balangkas
1. Konteksto: Pagbabago-bago ng Klima sa
Bulakan
2. Kaalaman Ukol sa “Climate Change”:
Munisipyo at mga Barangay
3. Mga Kalakasan: Kung ano ang mayroon at
nagaganap na
4. Aksyon: Mga stratehiya para mapaghandaan,
maiwasan at umangkop at makibagay sa
pagbabago-bago ng klima
BAKIT?Bakit kailangan ng climate
action planning?
• Philippine National Climate Change Action Plan (NCCAP)
• Impacts of Climate Change are Localized – Sa LOKAL ang EPEKTO!
• Panahon ng Pagplaplano ay NGAYON NA!
• MARAMING Community Benefits –SHORT-TERM & LONG-TERM
• There is no regret – WALANG TALO RITO!
○ c Copyright 2013 The Municipality of Pulilan, Bulacan. All right reserved.
Bakit Kailangan ng LCCAP saBulakan?
Ang Epekto ng Climate Change ay LOKAL sa PAMAYANAN, BAYAN,
LALAWIGAN, REHIYONAL at GLOBAL
Source: www.eschooltoday.com/climate-change/how-the-greenhouse-effect-happens.html
The Greenhouse Effect
1 2
3 4Kumot ng greenhouse gases
Ang Kalawakan
Kumot ng
greenhouse
gases
The Greenhouse Effect (con’t)
5
Ang Init o Enerhiya ay Naiipon Dito – Kinukulong ng Greenhouse Gases
Source: www.eschooltoday.com/climate-change/how-the-greenhouse-effect-
happens.html
Source: www.climate-change-guide.com/images/ten-indicators-of-global-warming.jpg
Sampung Signos na Umiinit ang Mundo
Source:
www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2013/11/12/this-map-shows-why-the-philippines-is-so-vulnerable-to-climate-change/
Philippine Exposure Map on Climate Change
Ano Ang Climate Action Planning?
• Climate Change Mitigation – PAG-IWAS, PAGHAHANDA
• Climate Change Adaptation – PAKIKI-ANGKOP
o Reduce vulnerability – Bawasan ang Kahinaan
o Increase adaptability – Patibayin ang Kalakasan at Pakiki-angkop
Towards A LocalClimate Change Action Plan…
Presented by Krystie Babalos, Christa Brown & Lavino (Wei-Chung) Chen
07/25/2013
○ c
Makakalikasang PULILAN
Copyright 2013 The Municipality of Pulilan, Bulacan. All right reserved.
Carolina Camargo
Kathryn Lennon
Sameer Shah
University of British Columbia
“Nakikisayaw Sa Panahon”
“Dancing with the Weather”
Paghahanda sa Pagbabago-bago ng Klima sa Calumpit
Preparing for Climate Change in Calumpit
• Background
• Paraan ng Pananaliksik
• Ang Hamon: Mga Kahinaanatbp Epekto ng Climate Change
• Ang Opportunidad: Papuntasa Local Climate Change Action Plan
• Mga Pangunahing IsyungBibigyang Pansin
• Mga Susunod na Hakbang
Balangkas ng Report sa Pulilan
Photo credit: Lavino Chen
Copyright 2013 The Municipality of Pulilan, Bulacan. All right reserved.
1. Konteksto
Munisipyo ng Calumpit
Babaguhin ng Climate Change ang Pamumuhay ng
mga Calumpitenyos, Bulakenyos, Pilipino, at ng Buong Mundo
“Dati, alam namin kung paano makisayaw sa pabago-bagong panahon. Sa ngayon, napakahirap malaman kung ano ang aming aasahan. Hindi na namin alam kung paanomakisayaw sa panahon.”
-Councillor, Environment Committee, Barangay San Jose
Ang Pagkilos-Pagtugon sa Climate Change ay Nangangailangan ng Pakikipagtulunganng Barangay, Munisipyo, Lalawigan at Pambansang Antas ng Pamahalaan.
MGA ISYUKAALAMAN AKSYON KAALAMAN
KAALAMAN
AKSYON
MGA ISYU
A Climate Change Resilient
Municiplity
Paghahandasa Pagbaba-bago
ng Klima
KAALAMAN
KASANAYAN at KALAKASAN saKASALUKUYAN
AKSYON
(PAGPIGIL-PAGHAHANDA
+ PAKIKI-ANGKOP)
Pampanga Ilog
Angat Ilog
Labangan Ilog
2. KAALAMAN
Tinanong namin ang mga naninirahan samga barangay:
“Anu-ano na po ang alam ninyotungkol sa ‘climate change’ o kakaibang pagbabago-bago ng
ating klima”?
“Hindi na namin matatawag na tag-init ang tag-init. Hindi na dumarating ang ulan tulad noong dati. Ngayon maaring umulan kahit anong oras o buwan sa bawat taon. Nagkaka-trangkaso at allergies and mga bata dahil sa pabago-bagong panahon. Malalakas na ang mga bagyo ngayon, tulad ng nangyari sa Tacloban”.
– Barangay Health Worker and Barangay Captain, Barangay Corazon
Pocket dike, Barangay Corazon, Calumpit
Photo Credit: Carolina Camargo
“Sa aking opinyon, ang mga mangingisda ang lubos na na-aapektuhan ng kakaibang pagbabago-bago ng klima.” -Mangingisda, Barangay Sapang Bayan
Survey Ukol sa Kaalaman ng Munisipyo Ukol sa
Climate Change
• Survey ng mga kawani ng Munisipyo at mga Opisyal saBarangay .
• Resulta: Marami silang kaalaman at kuro-kuro ukol samga epekto ng “climate change” at mga paraan ng pagtugon dito.
Narinig na po ba ninyo ang “climate change” noon?
“Laging may baha, tagtuyot, at lumalaking antasng Carbon Dioxide sa kapaligiran.”
"Abnormal na taas ng high tide.”
“Kakaibang pabago-bago ng panahon."
Mga Salitang Ginamit nga mga Kawani at Opisyal Bilang
Kaakibat ng Climate Change:
Madadalas na
pagbaha
Nasisirang mga
bahay
Sa inyong opinyon, papaano makakaapekto ang Climate
Change sa Calumpit?
Tubig-Alat sa
Tabang
Kakaibang Init
Kakulanga sa Tubig
Tagtuyot
Basura
Natatambakan
ang mga Ilog
Polusyon ng
tubig, hangin
at lupa
Pagputol ng
mga Puno
Kabuhayan
Sakit at mga
Karamdaman
Unti-unting
pagtaas ng
antas ng
tubig baha
Seguridad sa
Pagkain
Pang-aabuso
sa Kalikasan
19
8
10
15
23
14
0
5
10
15
20
25
Use of plasticbags
Use of fossil-fuels
Illegal fishingand hunting
Logging oftrees
(deforestation)
Pollution ofwater, land,
and air
Lack of solidwaste
segregation
Nu
mb
er
of
Re
spo
nse
s
Contributing Factors to Climate Change
Sa inyong opinyon, anu-anong mga ginagawa ng tao ang
nakaka-dagdag o nakakapag-palala sa climate change?
8
26
1
5
7
16 16
7
0
5
10
15
20
25
30
Greenhousegas
emissions
Globalwarming
Carbonfootprint
Climatechange
mitigation
Climatechange
adaptation
Disaster riskreduction
Sea levelrise
Carbondioxide
Nu
mb
er
of
Re
spo
nse
s
Concepts Associated with Climate Change
Anu-anong salita ang inyong naiisip kung inyong
naririnig ang mga salitang “climate change?”
Papaano tinutugunan ng Munisipyo at Taumbayan ang
paghahanda at pag-angkop sa ‘climate change’?
“Gusto ninyo bang makakuha ng
karagdagang impormasyon tungkol sa…
– Mga sanhi ng climate change?
– Mga inaasahang epekto ng climate change?
– Mga paraan para tumugon sa climate change?”
95% ang nagsabing “OO, gusto namin ng karagdagang impormasyon!”
Mga Sangkap ng “Climate Risk Management Approach” sa Water Sector
• Tasain kung anu-ano ang mga kahinaang dulot ng climate change sa water supply (Assess hydroclimatic risk)
• Isama ang impormasyong hinggil sa pagbabagu-bago ng klima sa mga forcast ng water supply ( Incorporate climate information in water supply forecasts.)
• Magsagawa ng iba’t ibang pwedeng paraan para matugunan ang pangangailangan sa tubig. (Determine portfolio of options for hydroclimatemanagement)
3. Mga Kalakasan
Bayanihan: Pakikipagtulungan at Pakikipagkapwa-Tao
“Anything that is
heavy can be light if we
put our resources
together”
“Ang mabigat ay
gumagaan, kung
pinagtutulungan”
Pundasyon ng Barangay
“Para kaming isang pamilya,
isang malapit na pamilya.
Bawat isa rito ay tumutulong
sa isa’t-isa.” - Chairman, Barangay Corazon
Pamumunong Pulitikal
Barangay Calumpang
Photo Credit: Marie Cris Co
Solid Waste Management Program ng mga
Barangay at Munisipyo
Eco-Girls, Barangay Balite.Calumpit Materials Recovery Facility, Calumpit
Paghahanda at Pagtugon sa mga Kalamidad
Iba’t-Ibang Uri ng Kabuhayan:
Iba’t-Ibang Uri ng Kaalaman
4. Aksyon - Pagkilos
“Ang ultimong hangarin ng NCCAP ay ang paglikha ng
kapasidad na maka-angkop ang mga tao sa
kanilang komunidad, itaas
ang katatagan ng mahihinang sektor at ng atingsistemang pang-kalikassan labansa ‘climate change’, at palawiginang mga oportunidad para
umiwas-paghandaantungo sa kaunlaran na pang-matagalan, tumatalima sa mgakarapatan at tumutugon sapagkakapantay-pantay ng mgakasarian”.
(Philippines National Climate Change Action Strategy, 2011: 5).
Mga Stratehiyang “Halo-Halo” PRIORITY AREAS STRATEHIYA- IDEYA
1. Seguridad sa Pagkain Bawasan ang pagtatambak ng mg bukirin para gawing subdivision upang mabawasan ang matinding urbanisasyon at payagan angpagpapatayo ng mga multi-storey buildings na tirahan.
2. Pang- Environmental & Ekolohikal naKatatagan
Isama ang ecosystems-based planning sa pagplaplano.
3. Climate-Smart na Industriya & Serbisyo Makipagtulunga sa industriya upang paghandaan ang climate change Palaguin ang maliliit na industriya na makakasuporta sa lokal naekonomiya, tuland ng produksyon ng kawayan at lilok-kamay .
4. Seguridad sa Tubig Mamuhay sa ating mga Ilog. Pagsamahin ang pokus sa pagkontrol ng baha sa pakikibagay sa baha.
5.Seguridad Pang-Tao Paghandaan ang mga epektong pangkalusugan sa mahihinang sektor. Magplano ng mga pamayanan na kaya ang sobrang init; asahan nakailangang ilikas ang mga taong nasa mababang lugar at mahihirap nakalagayan.
6. Malinis na Enerhiya Transportasyon na makalikasan/itaguyod ang aktibong transportasyon.Mamunuhan sa mga ‘green technologies’ upang tumaas ang seguridadsa enerhiya
7. Pagpapaunland ng Kaalaman at Kapasidad
Itaguyod ang kapasidad na makakuha ng pondong panlabas para saclimate change adaptation (CDM).Palaguin ang kaalaman tungkol samga bagay na nakakadagdag sa climate change.
8. Tumatagos sa Kalahatan: Kasarian at Katarungang Panlipunan
Bigyang pansin ang mahihinang sektor – kababaihan, matatanda, bata, informal settlers, mahihirap o maliit ang kita.
Stratehiya: Pananalapi at Pakikipagtulungan na
Nauukol sa Climate Change• Maaring pondohan ng mga
Inter-governmental bodies
ang mga Lokal na Plano
para sa Pag-Angkop.
• Ang mga Pang-Publiko at
Pribadong Pakikipagtulunga
ay maaring makatulong sa
paglikha ng mga proyekto
para sa malilinis na enerhiya
namakakapagpababa ng
Greenhouse Emissions at
makakalikha ng mga bagong
trabaho. Calumpit MRF (Materials Recovery Facility).
Photo Credit: Kathryn Lennon
Stratehiya: Pagsamahin ang Mahusay na Pagpaplano at
Pagsasakatuparan o Implementasyon ng Plano
Stratehiya: Pag-ugnayin ang Sistemang Pang-
Kalikasan at Sistemang Pangkabuhayan
Calumpit
Kaalaman
KasalukyangKalakasan
Action
Pamumuno
Hagonoy
Kaalaman
Kalakasan
Action
Pamumuno
Malolos
Kaalaman
Kalakasan
Aksyon
Pamumuno
Pampanga Ilog
Angat Ilog
RIVER BASIN BAYANIHAN
TALAKAYAN NG MGA MAYORS, MA, MAO, MPDO AND MENRO
• Cluster 1 - Dona Remedios Trinidad, Norzagaray
• Cluster 2 - Angat, San Rafael
• Cluster 3 - Bustos, Baliwag
• Cluster 4- Plaridel, Pulilan
• Cluster 5 - Calumpit, Hagonoy, Paombong
Guide Questions: • Anu-anong mga lunas o solusyon ang maaring gawin
ng mga Munisipyo para matugunan ang mga hamonna tinalakay ng mga tagapagsalita sa Part II? ( What solutions can Municipal Government provide to address the challenges and issues in Bulacan, as discussed by Part II presenters?)
• Anu-anong mga kapasidad, kakayahan o kasanayanang kailangan pang linangin ng mga PamahalaangMunisipyo, lalo na ng mga kinaukulang Opisyal at Empleyado para maging epektibo ang kanilanggawain ukol sa Kailugan at Katubigan? (What are the capacity-building needs of Municipal Governments, particularly elected Officials and Staff that need to be addressed to make them more effective in their work?)