qarTuli ena da
literatura9
moswavlis wigni
naTela maRlakeliZe, nana RonRaZe, Taia cxadaia, Tamar RonRaZe, darejan kvanWiani
gamomcemloba `meridiani~Tbilisi 2012
moswavlis wigni
qarTuli enada
literatura
9
naTela maRlakeliZe, nana RonRaZe, Taia cxadaia,Tamar RonRaZe, darejan kvanWiani
qarTuli ena da literatura
IX klasi
moswavlis wigni
© gamomcemloba `meridiani~, 2012
© n. maRlakeliZe, n. RonRaZe, T. cxadaia, T. RonRaZe, d. kvanWiani
naTela maRlakeliZe (jgufis xelmZRvaneli), nana RonRaZe,Taia cxadaia, Tamar RonRaZe, darejan kvanWiani
avtorebi:
nino Toduaredaqtori
daviT kutubiZedizaineri
N. Maglakelidze, N. Ghonghadze, T. Tskhadaia, T. Ghonghadze, D. Kvanchiani„Georgian language and literature~, textbook grade 9, in Georgian „Meridiani~ Publishing, Tbilisi _ 2012
ISBN
gamomcemloba `meridiani~,
Tbilisi, al. yazbegis gamz., #47. ( 2 30-96-14; 2 14-77-11
599 541 707 kaxaber rusiZe
E-mail: [email protected], [email protected]
4
sarCevi
moqcevai qarTlisai .................................................................................................. 7
ana kalandaZe _ modioda nino mTebiT ............................................................... 8
leonti mroveli _ cxorebaY da moqalaqeobaY Rirsisa
da mociqulTa sworisa netaris ninosi (SemoklebiT) ............................. 11
ioane minCxi _ himni ..................................................................................................... 31
SoTa niSnianiZe _ zedazeni ..................................................................................... 35
`odesme didi yofila saqarTvelo...~ ........................................................... 37
daviT aRmaSenebeli _ anderZi (SemoklebiT) .................................................. 38
daviT aRmaSenebeli _ `galobani sinanulisani~ (galoba I, IX) .............. 42
ana kalandaZe _ `fexi damadgiT~ .......................................................................... 45
arsen iyalToeli _ `daviT aRmaSeneblis epitafia~ .................................. 47
akaki wereTeli _ Tornike erisTavi ................................................................... 49
`karg ymad vina vTqvaT...~ ....................................................................................... 87
vaJa-fSavela _ kai yma (xevsurul hangze) ........................................................ 89
vaJa-fSavela _ gmiris ideali fSaur poeziis gamoxatulebiT ........... 92
SoTa rusTaveli _ vefxistyaosani, anderZi avTandilisa ..................... 95
revaz inaniSvili _ frTxebian yvavebi dambaCis xmaze? ............................ 104
ilia WavWavaZe _ dae, Tund movkvde .................................................................... 111
goderZi Coxeli _ TeTrCoxiani da SavCoxianebi ......................................... 114
sicocxleo Cemo!.. ........................................................................................................ 119
guram asaTiani _ usiyvarulod ............................................................................ 120
xvaramzes leqsi (xalxuri) ...................................................................................... 121
SoTa rusTaveli _ `vefxistyaosani~,
wigni nestan-darejanisa sayvarelTan miwerili ........................................ 125
besiki _ tano tatano .................................................................................................. 131
Stefan cvaigi _ ucnobi qalis werili (SemoklebiT) ............................... 134
ana kalandaZe _ broweulebi .................................................................................. 146
paolo iaSvili _ darianuli .................................................................................. 148
nikoloz baraTaSvili _ sayure ........................................................................... 149
suli sazRvars gadascdeba freniT ............................................................... 151
nikoloz baraTaSvili _ werili maiko orbelianisadmi ......................... 152
nikoloz baraTaSvili _ suli oboli ............................................................... 156
5
terenti graneli _ gulidan sisxlis wveTebi .............................................. 160
terenti graneli _ gazafxulis saRamoa mSvidi .......................................... 163
valerian gafrindaSvili _ santimentaluri trioleti ........................ 166
rezo WeiSvili _ `musika qarSi~ - lurji frinveli .................................. 165
riCard baxi _ Tolia saxelad jonaTan livingstoni ............................... 172
sadaursa sad waiyvan... ............................................................................................. 183
sulxan-saba orbeliani _ mogzauroba evropaSi (nawyvetebi) ............... 185
muxran maWavariani _ saba ......................................................................................... 194
daviT guramiSvili _ `daviTiani~ _ .................................................................... 198
daviT guramisSvilis lekTagan datyoeba .................................................. 200
sizmari daviT guramiSvilisa tyveobasa Sina .......................................... 204
tyveobiTgan gaparva daviTisa .......................................................................... 207
brbos fsiqologia ..................................................................................................... 213
ilia WavWavaZe _ sarCobelazed (patara ambavi) ............................................ 214
mixeil javaxiSvili _ rogor vmuSaob (mwerlis Canawerebidan) ......... 231
mixeil javaxiSvili _ eSmakis qva ......................................................................... 232
giorgi leoniZe _ marita ......................................................................................... 244
qarTvelTa gasagonad .............................................................................................. 259
mzeWabuk orbeliani _ sityva Tqmuli darbazSi
saqarTvelos gaerTianebis Taobaze ................................................................... 261
nikoloz baraTaSvili _ bedi qarTlisa ........................................................... 264
solomon lioniZis samgloviaro sityva
erekle mefis dasaflavebaze ................................................................................. 281
ilia WavWavaZe _ ra giTxraT? riT gagaxaroT? .............................................. 283
niko lorTqifaniZe _ saSobao miniaturebi ................................................... 287
sarecelze ................................................................................................................... 287
saqarTvelo iyideba ................................................................................................ 287
brma TerZi ................................................................................................................... 288
niko lorTqifaniZe _ literaturuli saRamo ............................................. 290
goderZi Coxeli _ marTa ........................................................................................... 292
muxran maWavariani _ saSvels rom aRar maZlevs ......................................... 301
6
pirobiTi niSnebi:
gavigoT: gaviazroT:
sityvis salaro:
SevafasoT:
enis samyaroSi:
wigniT muSaobisas yuradReba miaqcieT Semdeg pirobiT niSnebs:
_ aq axsnilia is sityvebi da gamoTqmebi, romlebic teqstis kiTxvisas TqvenTvis SeiZleba gaugebari aRmoCndes;
_ am pirobiTi niSnebiT aRniSnulia sxvadasxva tipis kiTxvebi, romlebic dalagebulia TanmimdevrobiT da dagexmarebaT wakiTxuli teqstis gaanalize-baSi;
_ es rubrika miznad isaxavs teqstis enobriv-gamomsaxvelobiT mxa reze da-kvirvebas.
es sainteresoa:am rubrikaSi gaecnobiT Seswavlil masalasTan
dakavSirebul damatebiT informacias.
Tvalsazrisi:
gulisxmobs enobrivi xasiaTis savarjiSoebs.
es simbolo moswavleebs mianiSnebs, damoukideblad Seadginon (SeTxzan) miTiTebuli teqsti.
am simboloTi aRniSnulia `sadiskusio klubi~, romlis mizania moswavleTa mier sakuTari mosazrebebis gamoTqma da argumentireba.
davaleba
am rubrikiT moswavleebi gaecnobian amona-ridebs cnobili kritikosebis naazrevidan.
8
moqcevai qarTlisai...1.
lurj mwvervalebs qari rZisfer nislSi hxvevda...da, rodesac barSi vardni hyvaodnen,Tovli ido javaxeTis mTaTa zedada tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...mohkioda, qari Rrublebs mohkiodada faravnis tbasa zeda Zrwoda qari...modioda, nino mTebiT modioda,da mohqonda sanatreli vazis jvari...Tovlis mTebiT kvirdeboda ucxo mgzavri, _vis unaxavs vardobisas Tovli mTebze?mwyemssa hkiTxa: romelia qarTlis gzai?mwyemsma uTxra: saqarTvelo aris ese...mieZina... erT walkotSi mieZinada fSatebma mzisgan mouCrdiles; o,es vin ari, gamocxadda mgzavris wina?`nu geSinin!~ _ miugebda ieso...gaeRviZa... wuTiT igrZno mSoblis sevda,magram rwmena avalebda raodens?Tovli ido javaxeTis mTaTa zedada tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...
`xolo me davSTi ekalTa Sina vardisaTa,rameTu vardi da nuSi yvaoda mas Jamsa~.
n i n o
modioda nino mTebiT
ana kalandaZe
`qristianoba qarTveli xalxisTvis erovnuli
sarwmunoeba iyo, am sarwmunoebis mqadagebeli
kabadokieli asuli ki _ qarTveli xalxis
sulieri mTlianobisa da erTianobis simbolo~.
akaki wereTeli
9
faravnis tba _ tba samxreT saqarTveloSi. Sedis ninowmindis munici-palitetSi. tbis samxreT nawilidan saTaves iRebs mdinare faravani, ro-melic mtkvars uerTdeba marjvena mxridan. tba popularulia meTevzeTaT-vis. wyali mtknaria. mdidaria TevziT.fSati _ saSualo simaRlis an dabali xe. aqvs viwro movercxlisfro foT-lebi. ikeTebs patara zomis yviTel, surnelovan yvavilebs. isxams mogrZo-moyviTalo kurkian tkbil nayofs.
sityvis salaro:
gavigoT:
gaviazroT:
SevafasoT:
• ra aris leqsis Tema? • vin igulisxmeba `ucxo mgzavrSi~?• ra misiiT modis igi saqarTveloSi? leqsis romel striqonebSi Cans
es?• ram gaakvirva igi?• ra moaqvs ninos saqarTveloSi?• saqarTvelos romeli kuTxea leqsSi aRwerili? gadmocemis mixedviT,
saidan Semovida nino Cvens qveyanaSi?
• ratom uwodebs avtori ninos ucxo mgzavrs?• `wuTiT igrZno mSoblis sevda,
magram rwmena avalebda raodens?~ _ ninos ra sulier gancdas usvams am sityvebiT xazs poeti?• rogor fiqrobT, ra simboluri datvirTva aqvs sityva `mwyemss~ leqsSi?• Tqveni azriT, ris Tqma surs poets mTisa da baris, vardisa da Tov-
lis kontrastiT?
• Tu iciT, ra istoriuli movlena daedo am leqsis Seqmnas safuZvlad?• romeli sityviT gamoxatavs avtori Tavis damokidebulebas am isto-
riuli movlenis mimarT?• moZebneT teqstSi is adgili, romelSic bunebaa aRwerili. Tqveni az-
riT, ra datvirTva aqvs leqsSi javaxeTis mkacri peizaJis aRweras? a) avtoris mier bunebriv klimatze yuradRebis gamaxvilebis;b) peizaJiT tkbobis gancdis;g) istoriul movlenasTan kavSiris;d) ninos rTul misiaze miniSnebis.
(daasabuTeT Tqveni pasuxi leqsisa da istoriuli gadmocemis SejerebiT).
10
moqcevai qarTlisai...1.
• leqsi gawyobilia Tanabarmarcvliani da araTanabarmarcvliani sale-qso sazomiT. moZebneT da xmamaRla waikiTxeT orive sazomiT gawyo-bili strofebis nimuSebi. daakvirdiT leqsis ritms da ganmarteT, rogor amoicaniT isini?
gaixseneT:
• ras ewodeba Tandebuli? ras gviCvenebs? ramdengvaria da romel brun-vebSi daerTvis saxels?
• romeli Tandebuliani arsebiTi saxelebi gvxvdeba leqsSi? romel brunvaSi dgas es arsebiTi saxelebi? romelia maTgan arqauli (Zveli) formiT gamoyenebuli?
• kidev romeli arqaizmebi gxvdebaT leqsSi? Tqveni azriT, ratom iye-nebs arqaizmebs poeti?
daimaxsovreT:
poeziaSi poeturi saTqmelis ufro gamokveTilad gamoxatvis mizniT xSirad gvxvdeba gameoreba calkeuli sityvebisa da frazebisa, riTac mkiTx-vels eqmneba Zlieri STabeWdileba im cnebaze, rasac gameorebuli sityva an wi-nadadeba gamoxatavs.
enis samyaroSi:
• romeli mxatvruli xerxebiT qmnis poeti emociur ganwyobilebas? mo-ZebneT leqsSi Sesabamisi striqonebi. daakvirdiT, romeli sityvebi meordeba qvemoT moxmobil striqonebSi da SeecadeT ganmartoT, ras emsaxureba maTi gameoreba:
`mohkioda, qari Rrublebs mohkiodada faravnis tbasa zeda Zrwoda qari...modioda, nino mTebiT modiodada mohqonda sanatreli vazis jvari.~
faravnis tba