1
TUMER
FARMAKOLOJ AIKLAMALI SORU KTABI
5. BASKI
2
BLM: 1
GENEL FARMAKOLOJ VE TOKSKOLOJ
1) Aadakilerden hangisi bir ilacn lipofiliklini etkileyen en nemli faktrdr?
A) Molekl bykl B) la konsantrasyonu C) lacn plazma proteinlerine balanma oran D) lacn iyonizasyon derecesi E) lacn verildii dokunun iinden geen kan akm hz
Absorpsiyon hzna etki eden faktrler
1) lala ilgili faktrler:
a) lacn fizikokimyasal zellii (en nemli faktr)
ii) Molekl bykl
Byk molekll ilalar, ufak molekll ilalara gre daha yava absorbe olur.
ii) Farmostik ekli
Tablet, draje ve benzeri kat farmastik ekillerin absorbe olabilmesi iin iki aamadan gemesi gerekir:
Disintegrasyon: lacn ufak taneciklere ayrmas
Dissolsyon: la molekllerinin mide-barsak svsnda znmesi
iii) Lipofiliklik
iv) yonizasyon
lacn lipofilikliini belirleyen en nemli faktrdr.
yonize ila moleklleri lipidlerde pek znmezler,
dolaysyla membranlardan geileri ve absorpsiyonlar gleir.
b) lacn uyguland yerdeki konsantrasyonu
lacn uyguland yerdeki konsantrasyonu yksek ise, absorpsiyonu hzl olur.
c) lacn farmakolojik zellii
Vazokonstriktr etkili ilalar uygulandklar yerden geen kan akmn azaltarak kendi absorpsiyonlarn yavalatrlar.
2) Verili yeri ile ilgili faktrler
a) Dokunun iinden geen kan akm hz
Kan akmnn azalmasna neden olan durumlarda (ok, hipotansiyon, kalp yetmezlii, miksdem ve arter tkanklklar) absorpsiyon hz azalr.
b) Absorbe edilen yzeyin genilii
la ne kadar geni bir yzeye uygulanmsa ve bu yzey ne kadar fazla geirgen ise absorpsiyon o kadar hzl olur.
c) Membrann kalnl
nhalasyon ile alnan gaz ve buhar eklindeki ilalar, alveolar membrann inceliinden doan yksek geirgenlik nedeni ile hzl absorbe edilirler.
DFZYONUN FICK YASASI
Difzyon hz - (Cd-Ci) x Geirgenlik katsays x Alan Kalnlk
Bu yasaya gre bariyerden geen molekllerin hareket hz; konsantrasyon farkna, membrann kalnlna, difzyon alanna ve membrann geirgenliine (lipid: su partisyon katsaysna) baldr.
Cd - Ci deerine konsantrasyon gradienti, Geirgenlik katsays x Alan / Kalnlk deerine ise difzyon katsays (koefisient) ad verilir.
Yant- D
2) Aadaki ilalarn membran gei ekillerinden hangisinde tayc kullanld halde enerji harcanmaz?
3
A) Pasif difzyon B) Kolaylatrlm difzyon C) Aktif transport D) Endositoz E) Eksositoz
Mekanizma Enerji Tayc Yn (konsantrasyon) Doyurabilirlik
Pasif Difzyon Yok Yok Yksekten de Yok
Kolaylatrlm difzyon Yok Var Yksekten de Var
Aktif transport Var Var Dkten yksee Var
Yant - B
3) Aadakilerden hangisi pasif difzyon ile emilen bir ilacn emilim hzn etkilemez? (Eyll-2001)
A) lacn molekl bykl B) lacn uygulama yerindeki konsantrasyonu C) lacn lipid/su partisyon katsays D) lacn uyguland dokudan geen kan akm hz E) lacn disosiasyon sabitesi (Kd)
KD reseptrlerin %50'sinin dolu olduu durumdaki serbest ila konsantrasyonuna verilen addr. KD deeri ilacn reseptre olan affinitesini belirler.
Yant - E
4) Aadakilerden hangisinin itrah idrarn asidifikasyonu ile artmaz?
A) Amfetamin B) Sulfadiazin C) Lidokain D) Morfin E) Klorpromazin
Zayf asit ve bazlarn iyonizasyonu
Asidik maddeler, asit ortamda evreye H iyonu veremedikleri iin non-iyonize (lipofilik) olarak bulunurlar ve absorpsiyonlar kolaylar. Bazik ortamda ise iyonize (hidrofilik) olarak bulunurlar ve itrahlar kolaylar. lalarn atlmn hzlandran bu metoda iyon tuza ad verilir.
Bu kuraln tersi bazik ilalar iin de geerlidir.
Asidik baz ilalar:
- Fenitoin - Penisilin
- Fenobarbital - Sefalosporinler
- Aspirin, asetaminofen - Sulfonamidler
- NSA - Metotreksat
- Teofilin, varfarin - Furosemid, tiazid
Bazik baz ilalar:
- Amfetamin - Kinidin, kinin, klorokin
- Diazepam - Klorpromazin
- Lidokain, kokain - Amitriptilin, lityum
- Morfin - Striknin
- Amilorid - Amiodaron
Amfoterik baz ilalar:
- Tetrasiklin
- Amfoterisin B
drar asidifiye eden maddeler:
- Askorbik asit
4
- Amonyum klorr
- Arginin hidroklorr
- Metyonin
drar alkalinize eden maddeler:
- Sodyum bikarbonat
- Asetazolamid
- Sodyum laktat
- Sistemik antasidler
Yant - B
5) drarn asitletirilmesiyle aadaki ilalardan hangisinin bbreklerden atlm artar? (Nisan - 2002)
A) Salisilat B) Slfamerazin C) Fenobarbital D) Slfadiazin E) Kinin
Yant - E
6) Fenobarbital zehirlenmesinin tedavisinde aadakilerden hangisi kullanlr? (Nisan-2001)
A) Sodyum bikarbonat B) Amonyum klorr C) Askorbik asit D) Klorpromazin E) Diazepam
Yant - A
7) pH'y deitirerek idrarda salisilatlarn atlmn artran madde aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1998)
A) NH4CI B) Barbitrat C) Etakrinik asid D) Paraldehit E) Sistemik antiasit
Yant - E
8) Aadakilerden hangisinin intoksikasyonunda idrar alkali yaplr? (Nisan - 1989)
A) Lityum B) Morfin C) Amfetamin D) Salisilat E) Klorpromazin
Yant - D
9) Alkali direz hangi zehirlenmede kullanlr? (Eyll - 1990)
A) Amfetamin B) Gazya C) Salisilat D) Morfin E) Dijital
Yant - C
10) lalarn oral kullanm srasnda sistemik dolama karmadan nce karacierde ilacn bir ksmnn metabolize edilmesi aadakilerden hangisidir?
A) Enterohepatik siklus B) Sekestrasyon C) lk gei etkisi
5
D) yon tuza E) Redistribsyon
lk gei etkisi (Presistemik Eliminasyon)
Absorbe edildikten sonra karacierden ilk gei srasnda fazla eliminasyona urayan ilalar, genellikle lipofilik ilalardr. Bu ilalarn absorpsiyonlar %100'e yakndr; fakat karacierden ilk gei srasnda byk oranda ykldklar iin sistemik biyoyararlanmlar ou zaman %50'nin altndadr.
lk gei etkisi en ok oral kullanm sonras grlmektedir.
Bu ilalarn oral ve parenteral dozlar arasnda byk fark vardr. (propranololn oral dozu, parenteral dozunun 10-20 katdr).
lk gei eliminasyon oranlar bireysel deikenlik gsterir.
Srekli kullanm srasnda, bu ilalar metabolize eden enzimler doyurulduu iin plazma dzeyleri ve etkinlikleri artabilir.
Ayn enzim sistemi ile inaktive edilen ilatan biri dierinin presistemik eliminasyonunu azaltp, onun biyoyararlanmn arttrabilir (rnein; hidralazin, propranololn konjugasyonunu azaltr).
Belirgin presistemik eliminasyona urayan ilalar
- Propranolol - Narkotik analjezikler
- Lidokain - Seks hormonlar (stradiol vb)
- Labetolol - Trisiklik AD
- Nitritler - Kalsiyum kanal blokerleri
Yant - C
11) Aadaki ila uygulama yollarndan hangisinde karacierde ilk gei etkisi en belirgindir?
A) Oral B) Sublingual C) Transdermal D) Rektal E) ntravenz
Yant - A
12) Bir ilacn zamana bal plazma konsantrasyonu grafiinin altnda kalan alan aadakilerden hangisini ifade eder?
A) Dalm hacmi B) Klirens C) Yar mr D) Biyoyararlanm E) Ortalama plazma konsantrasyonu
Biyoyararlanm, ilacn vcuda verildikten sonra, deimeden sistemik dolama giren ksmdr.
Biyoyararlanm hesap etmek iin zamana bal plazma konsantrasyonu grafiinin altnda kalan alan hesaplanr. (EAA: Erinin altndaki alan)
IV yol haricinde herhangi bir yolda elde edilen EAA'n, IV uygulamayla elde edilen EAA ile karlatrlmas absol't (mutlak) biyoyararlanm verir (rnek: EAA oral / EAA IV).
Eer referans olarak IV yol deil, baka bir verili yolu (biyoyararlanmn en yksek olduu bilinen) veya farmastik ekil alnrsa o zaman rlatif biyoyararlanmdan sz edilir. (rnek; EAA oral, kat ila / EAA oral, sv ila)
Biyoedeerlik: ki farmastik edeer veya alternatif mstahzar ayn molar dozda uygulandklarnda; etkinlik ve gvenirlik bakmndan ayn etkiyi oluturabilecek derecede benzer biyoyararlanm gsteriyorsa, bu iki ila birbirine biyoedeerdir.
Uygulama Yolu Biyoyararlanm
ntravenz 100
ntramuskler 75 - 100 Subkutan 75- 100 Oral 5- 100 Rektal 30-
6
nhalasyon 5- < 100
Transdermal 80- < 100
Yant - D
13) Oral yolla kullanlan bir ilacn biyoyararlanm neyi ifade eder? (Eyll - 1998)
A) Verilen dozun sistemik dolama geme oran B) Verilen dozun sistemik dolama geme hzn C) Verilen dozun idrarla atlma oran D) Verilen dozun plazmada oluturduu maksimum deriimi E) Verilen dozun proteinlere balanmayan blmn
Yant - A
14) Biyoedeerlik ne demektir? (Eyll - 2003)
A) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda biyoeliminasyon bakmndan fark olmamas B) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda sanal dalm hacmi bakmndan fark olmamas C) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda biyoyararlanm bakmndan fark olmamas D) Farkl aktif maddeler ierdikleri halde ayn reseptrler zerinden etki yapan mstahzarlar E) Farkl aktif maddeler ierdikleri halde ayn fizyolojik etkiye sahip mstahzarlar
Yant - C
15) Aadaki ilalardan hangisinin oral biyoyararlanm ihmal edilebilecek lde dktr? (Nisan - 2005)
A) Rosiglitazon B) Risperidon C) Selejilin D) Sulfizoksazol E) Tetrasiklin
klarda verilen ilalarn biyoyararlanmlar: Tetrasiklin %77; sulfizoksazol %96; risperidon %66; rosiglitazon %99. Selejilinin ise ilk gei etkisi nedeniyle ok dktr.
Yant - C
16) Aadaki ila verilme yollarndan hangisi lokal olarak snflandrlmaz?
A) ntradermal B) Transdermal C) Perkutan D) ntrakardiyak E) ntratekal
LA UYGULAMA YOLLARI LOKAL
A) Perktan (deri yzeyi)
Blgelere gre cildin geirgenlik sras yledir:
Skrotum > kulak arkas > koltuk alt > sal deri > gs > n kol > bacak
B) ntradermal, intraartikler, intravajinal, intranazal, bukkal, intrakardiyak, intratekal, intrauterin vb.
SSTEMK
A) PARENTERAL a) ntravenz
Biyoyararlanm %100 Absorpsiyon olmad iin ilacn kayb sz konusu olmaz.
b) Subkutan (IM ve SC uygulamada absorpsiyon hzn kstlayan en nemli faktr ila moleklnn fizikokimyasal zelliinden ziyade, ila verilen blgedeki kan akmdr)
c) ntramuskler (kaslar emilim iin birbirine edeer deildir. rnein; deltoidten absorpsiyon, gluteus maksimustan absorpsiyona gre daha fazladr)
d) ntraarteryel (intraarteryel yol hari dier sistemik yollar akcierde de ilk gei etkisine maruz kalabilir)
e) Kemik ilii ii B) TRANSDERMAL(TTS)
7
Nitrogliserin, stradiol, testosteron, klonidin, skopolamin, fentanil lk gei etkisi engellenir. TTS uygulamas, ilacn kan dzeyine yansmas bakmndan V infzyona benzer. C) NHALASYON
Lipid / su partisyon katsaylar byk ve ufak molekll ilalar gaz veya buhar halinde uygulanabilir (halotan, azot protoksit gibi uucu genel anestezikler).
Astm broniyalede, basnl aerosol eklinde pskrtmek suretiyle yaplan inhalasyon, sistemik etki iin deil, lokal etki oluturmak iin yaplr.
D)ENTERAL
a) Sublingual
Hepatik ilk gei etkisini azaltmak iin kullanlr. Nitratlar, nifedipin, buprenorfin, vb.
b) Rektal
Alt ksmlardan absorpsiyon daha iyi
Biyoyararlanm - % 60
Aspirin, parasetamol, diazepam, propranolol, tiopental, midazolam, vb.
c) Oral
A karna emilimi artanlar: Penisilin, tetrasiklin, NH, L-dopa, metotreksat, 6-MP, penisilamin, klorambusil.
Tok karna alnmas nerilenler: Griseofulvin, nitrofurantoin, fenitoin, klorokin, lovastatin, siklosporin, dikumarol, ketokonazol
Yal yiyecekle ve yemekle birlikte duodenum iine safra salglanmas ile emilimi artan: Griseofulvin ve spirinolakton
Dissolsyon sorunu nedeniyle bol su ile alnmas nerilenler: Aspirin, tetrasiklin, ampisilin ve demir tuzlar.
Partikl apnn azaltlmas (mikrokristalizasyon) ile emilimi artanlar: Griseofulvin ve spirinolakton
Yemek srasnda (zellikle de proteinden zengin beslenme) karacier kan akmnn hzlanmas nedeniyle karacierden geen ilalarn ekstraksiyon oran azalr (yani karacier hcresi tarafndan yakalanma oran azalr).
Bu durum ilk geite eliminasyon oran yksek olan ilalarn biyoyararlanmn artrr (rnein propranolol, TSA, kalsiyum kanal blokerleri).
Yant - B
17) Aadakilerden hangisi sistemik etki oluturmak iin kullanlmaz? (Nisan - 2000)
A) ntra rektal B) Oral C) Transdermal D) Sublingual E) ntraartikuler
Yant - E
18) Aadaki ilalardan hangisi optimal derecede absorbe edilebilmesi iin a karnna alnmamaldr? (Eyll - 2001)
A) Propranolol B) NH C) Penisilin D) Tetrasiklin E) Levadopa
Yant - A
19) Aadaki enzimlerden hangisi enterohepatik sirklasyon iin kritik neme sahiptir?
A) Sitokrom P450 B) Sulfataz C) Glukuronil transferaz D) galaktosidaz E) Sfingomiyelinaz
Enterohepatik sirklasyon
8
Bu olay daha ok ilalarn glukuronat ve slfat konjugatlar ile gerekleir. lalarn karacierde oluan bu konjugatlar ince barsaa atlnca; barsak florasnn -glukuronidaz ve slfataz enzimleri tarafndan hidrolize edilirler.
Glukuronat ve slfat konjugatlar absorbe edilemedii halde, hidroliz sonucu oluan serbest ekildeki ila reabsorbe edilir ve vcuda tekrar geri alnr. Sonuta etki sresi uzam olur.
Sadece azdan alnan ilalar deil, parenteral veya dier yollardan vcuda giren ilalar da enterohepatik dngye urayabilir.
Bu ilalara rnekler: Kloramfenikol, digitoksin, oral kontraseptifler, morfin, klorpromazin, rifampin.
Yant - B
20) E vitamini, aadaki mekanizmalardan hangisi ile K vitamini emilimini azaltr?
A) GIS iinde kimyasal kompleks oluturma B) Mide pH'snn deimesi C) GIS motilitesinin deimesi D) Barsak florasnn bozulmas E) Tayc molekl ile yarma
Absorbsiyon dzeyindeki ila etkileimleri
1) GIS motilitesinin deimesi
Antikolinerjik ve opioidler, barsak motilitesini azalttklar iin dier ilalarn barsaktan gei sresini uzatarak emilimlerini artrrlar.
Ancak motilite azalmas ile tabletlerin disintegrasyonu azalaca iin emilim azalabilir.
Metoklopramid ve sisaprid gibi prokinetik ilalar mide boalmasn hzlandrarak dier ilalarn(siklosporin, asetaminofen) emilimini artrabilirler.
Antikolinerjikler, TSA, antihistaminikler mide boalmasn yavalatarak parasetamol ve sulfonamid emilimini azaltrlar.
Asidite, mide boalmasn inhibe eder. Antasidler, H2 reseptr blokerleri ve proton pompa inhibitrleri mide boalmasn hzlandrarak baz ilalarn emilimini artrabilirler.
2) Mide asiditesi
Mide pH'snn artmas (antasid, simetidin) ketokonazol, itrakonazol, B12 vitamini ve demir emilimini azaltr.
Ortam pH'snn ykselmesi, aside dayanksz ilaarn biyoyararlanmn artrr. (rnek: Eritromisin, L-dopa, penisilin)
3) Kimyasal-fiziksel kompleks oluumu
a) Metal bileikleri ieren antasidler, demir tuzlar ve skrt ile elat oluturanlar: - Tetrasiklin - Prednizolon - Kinolonlar - Digoksin - Kinidin, kinin - zoniazid - Klorpromazin - H2 reseptr blokerleri
b) Kolestiramin baz ilalarn balayarak emilimlerini azaltr: - Digoksin - Varfarin - Tiroid hormonlar - Asetaminofen
4) Sublingual emilim
Antikolinerjik ilalar tkrk salgsn inhibe ederek dier ilalarn emilimlerini azaltabilirler.
5) Tayc molekller ile yarma
Fenitoin folik asit emilirini azaltr.
Yksek doz E vitamini, K vitamininin emilimi azaltr.
Proteinden zengin besinler ise aminoasitleri tayan tayclar aracl ile emilen metildopa ve levodopann barsaklardan emilimini azaltr.
6) Barsak floras
Tetrasiklin, ampisilin enterohepatik sirklasyonu azaltarak oral kontraseptif etkinliini azaltr.
Ayrca K vitamini sentezini bozarak oral antikoaglan etkinliini artrr. Barsakta mikroorganizmalar tarafndan yklan ilalarn plazma dzeyleri antibiyotik kullanm ile artar (rn:digoksin).
7) Gastrointestinal kanala toksik etki
9
PAS, rifampinin absorpsiyonunu azaltr.
Kolisin, villuslar zedeleyerek B12 vitamininin emilimini azaltr.
Neomisin demir, B12 vitamini, glukoz emilimini azaltr
8) Enzim inhibisyonu
Greyfurt suyu hem karacier hem de barsakta CYP3A4 enzimini ve p-glikoproteine bal ila atlmn engelleyerek siklosporin, midazolam, atorvastatin dzeylerini artrr.
Yant - E
21) Rifampinin gastrointestinal sistemden absorbsiyonunu azaltan antitberkloz ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2001)
A) zoniazid B) Kapreomisin C) Pirazinamid D) Aminosalisik asit E) Etambutol
Yant - D
22) Aadaki antibiyotiklerden hangisi, alminyum ieren antiasitlerle birlikte alndnda, etkisinde azalma gzlenmez? (Eyll - 2000 Dahiliye)
A) Fluorokinolon trevleri B) zoniazid C) Ketokonazol D) Tetrasiklin E) Trimetoprim sulfometaksazol
Yant - E
23) Digoksinin emilimini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2000)
A) Kolestiramin B) Kortizon C) Rezerpin D) Halotan E) Kinidin
Yant - A
24) Bir ilacn kararl plazma konsantrasyonuna erimesi iin geen sre aadakilerden hangisine baldr?
A) Doz B) Doz aral C) Yar mr D) Sanal dalm hacmi E) nfzyon hz
Kararl plazma konsantrasyonu
Vcuda giren ila miktar ile vcuttan kan ila miktarnn birbirine eit olduu andaki plazma konsantrasyonuna, plato yada kararl plazma konsantrasyonu ad verilir.
Yinelenen doz uygulamalarnda ve IV infzyonda plato dzeyine erimek iin geen sre, infzyon hzna baml deildir. Bu sre eliminasyon yar mrne (t1/2) baldr. Yar mr kadar bir srede (1xt1/2), kararl durum konsantrasyonunun %50'sine, 2xt1/2 srede %75'ine, 3,3xt1/2 srede %90'na ulalr.
Plato dzeyine erimek iin, dier yollardan ila veriliinde olduu gibi t1/2'nin kabaca 5 kat kadar bir sre infzyon yaplmas gerekir.
lacn infzyon hznn (Q) artrlmas, plato dzeyine erimek iin geen zaman deitirmez. lacn kararl plazma konsantrasyonu daha yksek olur.
Yant - C
25) Oral verilen ila tedavisinde, verilen ve karlan ila miktar eit ise hangisi dnlr? (Eyll - 1995)
A) lacn yar mr uzamtr B) lacn gvenlik alan daralmtr C) Plazma konsantrasyonu minimum etki dzeyine gelmitir
10
D) Kararl plazma seviyesine ulamtr E) lacn dalma hacmi azalmtr
Yant - D
26) Eleminasyon yar mr 4 saat olan bir ila, oral yoldan tekrarlanan dozlarda kullanlmaya balandnda kararl durum konsantrasyonuna en erken ka saat sonra eriebilir? (Eyll - 2005)
A) 4 B) 8 C) 20 D) 40 E) 80
v NFZYON Srekli IV infzyon zellikle abuk elimine edilen ya da sabit bir plazma dzeyinin srdrlmesi gereken ilalar iin uygulanan bir verili eklidir. Css yinelenen dozda yaplan uygulamalardakinin aksine sabittir, fluktuasyon yoktur. Css'yi belirleyen balca faktrler infzyon hz ve ilacn klirensidir:
Css= nfzyon hz / Klirens
nfzyon hz dozun doz aralna blm olduuna gre:
Css= Doz x Biyoyaralanm/ Klirens x doz aral
Dolaysyla bir ilacn klirensi biliniyorsa deiik infzyon hzlarnda ilacn ulaaca kararl durum deriimleri hesaplanabilir.
Srekli infzyon ile gerekten sabit bir plazma deriimi salanabildii halde multipl doz uygulamalarnda kararl durumda ilacn plazmadaki deriimleri minimum (Css,min) ve maksimum (Css,maks) iki deer arasnda oynar. Minimum ve maksimum kararl durum deriimleri, teraptik aral dar olan ilalar iin byk nem tar. Ama minimum (Css,min) ve maksimum (Css,maks) kararl durum deriimlerinin teraptik aralk iinde tutulmas olduu iin ila dozunun ve dozaj aralnn seimi nemlidir.
Kararl durumda ila deriimlerinin bu iki deer arasnda oynamas fluktuasyon (FI) ile ifade edilir.
Fluktuasyonlar ilacn eliminasyon yar mrne ve dozaj aralna bal olarak deiir.
Ortalama kararl plazma konsantrasyonu ise doz, doz aral, klirens ve biyoyarlanma baldr.
Ortalama kararl plazma konsantrasyonu =
Biyoyaralanm x Doz/Klirens x Doz aral
Yant - E
27) Oral verilen bir ilacn idame dozunu hesaplamak iin aadakilerden hangisine gerek yoktur?
A) Klirens B) Hedef plazma konsantrasyonu C) Doz aral D) Dalm hacmi E) Biyoyararlanm
Yant - D
28) ntravenz verilen bir ilacn ykleme dozunu hesaplamak iin istenilen plazma konsantrasyonuna ek olarak aadaki parametrelerden hangisinin bilinmesi gerekir?
A) Klirens B) Yar mr C) dame dozu D) Dalm hacmi E) Doz intervali
Ykleme ve idame dozu
lacn idame dozu klirense gre; ykleme dozu ise dalm hacmine gre hesaplanr.
11
Yant - D
29) Aadakilerden hangisi bir ilacn vcutta dalmn etkileyen faktrlerden biri deildir?
A) Organ bykl B) Kan akm C) Tubler salglanma D) Plazma proteinlerine balanma E) lacn lipid znrl
DAILIM
lalarn kandan dokularn iine yaylmasna dalm denir. Dalm genellikle pasif difzyon ile gerekleir.
Dalm etkileyen faktrler
- Organ bykl: skelet kas > beyin
- Kan akm
Kan akm organ bykl gibi alnan ilacn miktarn deil, hzn etkiler. yi perfze olan organlar (beyin, kalp, bbrek, splanknik organlar), az perfze olan organlara gre (ya, kemik) daha abuk yksek ila konsantrasyonlarna ularlar.
- Lipid znrl
Fazla lipofilik ve ufak molekll ilalarn kandan dokuya difzyon hz yksek olur.
- Plazma proteinlerine balanma
Plazma proteinlerine balanan ila, pasif difzyona uramadndan; bu faktr kandan dokuya geii azaltr.
- Cinsiyet
Kadnlarda ya kitlesi daha fazla olduu iin total vcut svs daha azdr. Etanol, digoksin, simetidin gibi ilalarn dalm azalr.
- Ya
Yallarda plazma albumini azalr, ya kitlesi artar. Dokularda kan akm hz azald iin dalm yavalar ve dalmn dengesi gecikir.
- Sekestrasyon
- Redistribsyon
Vcut sv hacmi lmleri iin kullanlan maddeler:
a) Total vcut svs: Antipirin, etanol, re
b) Plazma: Dekstran, evans mavisi, heparin
c) Ya: DDT, tiopental
d) Kemik: yonlar (flor, kurun)
e) GFR: nulin, kreatinin,
Renal plazma akm: P - aminohipurik asit, Penisilin G
Dalm hacmi yksek olan ilalardan bazlar: Klorokin, Fluoksetin, imipramin ve Lalol. Yant - C
30) Plazma hacmi aadakilerden hangisi ile llr? (Nisan - 1988)
A) nulin B) Gram boyas C) Evans mavisi D) Kongo krmzs E) Metilen mavisi
12
Yant - C
31) Bir ilacn sanal dalm hacmi (Vd) aadaki faktrlerden hangisine bal deildir? (Nisan - 2003)
A) Plazma proteinlerine balanp balanmamas B) Hastann ya C) Hastann cinsiyeti D) Klirens E) Ya dokusunda birikip birikmemesi
Yant - D
32) Yeniden dalm (redistribsyon), aadakilerden hangisinin sonucunda en fazla nem kazanr? (Eyll - 2004)
A) Yada znrl yksek ilalarn intravenz olarak hzl uygulanmas B) Yksek pKa deerine sahip ilalarn topikal uygulanmas C) Dk pKa deerine sahip ilalarn oral uygulanmas D) Suda znrl yksek ilalarn transdermal uygulanmas E) Mikroenkaps'le ilalarn oral uygulanmas
Redistribsyon: Tiopental gibi liposolbl olan intravenz genel anestezikler balangta beyin gibi fazla kanlanan organlarda toplanrlar. Ksa bir sre sonra daha geni bir dalm hacmi oluturan adipz dokuda toplanma olana bulur. Yeniden dalm ilalarn etki yerinden uzaklamasna ve etkinin sona ermesine neden olur.
Yant - A
33) Klorokinin retina gibi melanin ieren dokulara affinitesinin olmas aadakilerden hangisi iin bir rnektir?
A) Redistribsyon B) yon tuza C) Enterohepatik sirkulasyon D) Sekestrasyon E) Filtrasyon
Sekestrasyon
lalarn dokulardaki hcre ii ve d yaplara skca balanmasdr.
rnekler
Digoksin Kalp kas Griseofulvin Keratinize doku Tetrasiklin, kurun kemik yot Tiroid bezi Klorokin Retina, deri mipramin Akcier Yant - D
34) Aadakilerden hangisinin plazma proteinlerine balanma oran dktr?
A) Lityum B) Varfarin C) Diazepam D) Sulfadoksin E) Propranolol
Plazma proteinlerine balanma
Albumin Asit ilalar balar 1 asit glikoprotein (orosomukoid) Bazik ilalar balar (kinidin) Lipoproteinler Kinidin, imipramin, siklosporin Eritrositler Kinidin, propranolol Globulin Morfin, krar, steroidler Plazma proteinlerine yksek oranda balananlar
Diazepam (En yksek)
13
Propranolol
Varfarin, Kumarin (En yksek)
Salisilat, Furosemid
Fenitoin
Digitoksin
Sulfonamid
Amfoterisin B
Klorpropamid
Proda fenni sulfur toksini, Terde klor, Diada kumsaldaki kumrunun forsu var.
Plazma proteinlerine az balananlar
- Lityum
- Asetaminofen
- Aminoglikozid
- Oubain
- Asiklovir
Plazma proteinlerine balanan ila ksm, bbreklerde glomerler filtrasyona ve karacierde biyotransformasyona uramaz.
Etki yerinin evresindeki ila konsantrasyonunun dolaysyla ila etkinliinin ls, plazmadaki serbest ila fraksiyonunun konsantrasyonudur.
Yant - A
35) Aadaki ilalardan hangisi biyotransformasyon sonucu etkisini gsterir?
A) Lizinopril B) Fenitoin C) Adrenalin D) Lovastatin E) Amikasin
BYOTRANSFORMASYON
lalarn enzimlerin etkisi ile vcutta kimyasal deiikliklere uramasna biyotransformasyon (ilacn metabolize edilmesi) denir.
Biyotransformasyon sonucu ilalar daha az lipofilik (daha polar) hale getirilerek, daha az reabsorbe edilir ve itrah hzlandrlr.
A) n ila (prodrug) invitro olarak inaktif, invivo olarak aktif olan ilatr. - Kortizon Hidrokortizon - Prednizon Prednizolon - Enalapril Enalaprilat - Silazapril Silazaprilat - Azotiopurin Merkaptopurin - Siklofosfamid Fosforamid mustard - Hint ya Risinoleik asit - Kloralhidrat Trikloroetanol - Lovastatin Mevilonik asit - Vitamin D3 1,25 Dihidroksikolekalsiferol - L- Dopa Dopamin - Metildopa Metilnoradrenalin - Minoksidil Minoksidil slfat
ACE inhibitrleri iinde kaptopril ve lizinopril n ila deildir Statinler iinde lovastatin ve simvastatin n ilatr. B) Baz ilalar da aktif olduu halde, ayrca aktif metabolitlerine dnr.
14
- Kodein Morfin - mipramin Desipramin - Amitriptilin Nortriptilin - - Diazepam Desmetil diazepam - Prokainamid N-asetil prokainamid - Tioridazin Mezoridazin - Fenasetin Parasetamol - Meperidin Normeperidin - Aspirin Salisilik asit
lalarn ou (rn: Fenitoin, barbituratlar, katekolaminler) aktif olmayan metabolitlere dnr. C) Az sayda baz ilalar ise vcuttan pek deimeden atlr
- Lityum - Aminoglikozidler - Nitrz oksit - Penisilin
Yant - D
36) n vitro olarak etkisi olmayan, in vivo olarak etkili olan deneme aamasndaki bir ila iin aadaki seeneklerden hangisi dorudur? (Eyll- 1999)
A) la n ilatr B) la agonisttir C) la parsiyel agonisttir D) la antagonisttir E) la parsiyel antagonisttir
Yant - A
37) Aadakilerden hangisi n ila deildir? (Nisan- 1993)
A) D3 vitamini B) Kaptopril C) Enalapril D) L-Dopa E) Lovastatin
Yant - B
38) Aadakilerden hangisi biotransformasyon sonucu etkisini gsterir? (Nisan - 1996)
A) Difenilhidantoin B) Enalapril C) Fenobarbital D) Adrenalin E) Penisilin
Yant - B
39) Aadakilerden hangisinin metaboliti inaktiftir? (Eyll - 1996)
A) Prokainamid B) Prednizon C) Diazepam D) Silazapril E) Fenitoin
Yant - E
40) Aadakilerden hangisi n ilatr? (Nisan - 2003)
A) Pepstatin B) Kaptopril C) Enalapril D) Saralazin
15
E) Teprotid
Yant - C
41) Aadakilerden hangisi bir n ilatr? (Nisan - 2004)
A) Metildopa B) Rezerpin C) Esmolol D) Klonidin E) Propranolol
Yant - A
42) Aadakilerden hangisi ila metabolizmasnda Faz I reaksiyonu deildir?
A) Alkol dehidrogenaz B) Monoamin oksijenaz C) Asetilkolinesteraz D) Katekol-O-metil transferaz E) Mikrozomal P450 oksidaz
METABOLZMA
1. Faz I reaksiyonlar
a) Oksidasyon
Esas olarak mikrozomal P450 enzimleri sorumludur
Mikrozomal enzimlerin rol oynad reaksiyon u ekilde formle edilebilir:
la + O2 + NADPH + H+ Modifiye ila + H2O + NADP+ Sitokrom P450 enzimleri ok sayda enzimden ve onlarn izoenzimlerinden oluan geni bir enzim sperfamilyasdr. ila metabolizmasnda en fazla rol oynayan izomeri CYP3A4'tr (ilalarn %50'si).
Genetik olarak en ok gen kopyas ile kontrol edilen: CYP2D6
Epoksid oluumu: Epoksid, DNA ve RNA'nn yapsn bozan bir oksijen ve iki karbon atomundan oluan elektrofilik maddelerdir. Benzopiren, karbama-zepin, lkotrien A4 metabolizmas sonucu oluurlar. Glutatyon ile konjuge edilerek vcuttan uzaklatrlrlar.
Non - mikrozomal oksidasyon enzimleri: - Alkol ve aldehit dehidrogenaz - MAO - Tirozin hidroksilaz - Ksantin oksidaz - Flavin monooksijenaz (Ziegler enzimi) - Histaminaz
b) ndirgenme (Redksiyon)
c) Kopma (Hidroliz) - Asetilkolinesteraz, psdokolinesteraz
- -glikozidaz (digoksinin hidrolizi) - Dekarboksilasyon (metildopa, L-dopa)
2. Faz II reaksiyonlar (Konjugasyon): a) Glukuronidasyon(UDP-Glukuroniltransferaz): Kloramfenikol, morfin, diazepam, digoksin, asetaminofen,
bilirubin, salisilat b) Asetilasyon (N-asetil transferaz): Sulfonamid INH, prokainamid, hidralazin, penisilamin c) Metilasyon (COMT): Katekolaminler, histamin d) Slfat konjgasyonu (Sulfotransferaz): Asetaminofen, strojenler e) Gltatyon konjgasyonu : Asetaminofen, hepatotoksik metaboliti, aromatik hidrokarbonlar, epoksidler f) Glisin konjgasyonu: Salisilat, safra asitleri g) Su konjgasyonu: Epoksitler
Glukuronidasyon mikrozomda; glisin konjgasyonu mitokondride; metilasyon, asetilasyon ve slfat konjgasyonu sitozolde; glutatyon ve su konjugasyonu ise hem mikrozom hem de sitozolde gerekleir.
zoniazid genel kuraln tam tersi ilk nce faz II daha sonra Faz I metabolizmaya urar.
Dier konjugatlardan farkl olarak; asetil metabolitleri daha az hidrofiliktir; eer idrar akm yeterli deilse kristalriye neden olabilir.
16
N asetil transferaz enzimi en ok genetik polimor-fizm gsteren faz II enzimidir.
Asetilasyonla metabolize olan ilalar lupus sendromuna neden olurlar.
3. Enzimatik olmayan biyotransformasyon:
Penisilin G (mide asidi)
Atrakuryum (Hoffman), (plazmada spontan olarak)
Yant - D
43) Aadakilerden hangisi ila metabolizmasnda, genetik olarak aktivitesinde farkllk gsteren faz I enzimidir?
A) N asetiltransferaz B) Tiopurin metiltransferaz C) CYP3A D) CYP2D6 E) Glutatyon S transferaz
Yant - D
44) Organofosfat biyotransformasyonu aadakilerden hangisinde olur? (Nisan - 1998)
A) Sitokrom P450 B) Lipooksijenaz C) Siklooksijenaz D) Kininaz E) Fosfolipaz A2
Yant - A
45) Sitokrom P450 enzimleri en fazla nerede bulunur? (Eyll - 1999 Biyokimya)
A) Golgi B) Mitokondri C) Dz endoplazmik retikulum D) Nukleus E) Lizozom
Yant - C
46) Aadaki hangisi faz II eliminasyon yoludur? (Nisan - 2003)
A) Oksidasyon B) Redksiyon C) Hidroliz D) Glukuronidasyon E) Epoksidasyon
Yant - D
47) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimleri indklemez?
A) Fenitoin B) Rifampin C) Ketokonazol D) Griseofulvin E) Karbamazepin
STOKROM P - 450 NDKTRLER - Sigara duman (benzopiren) - Kmrde kzarm et, brksel lahanas - Polisiklik aromatik hidrokarbonlar - Barbituratlar (sekobarbital hari) - Fenitoin - Karbamazepin - Fenilbutazon - Glutetimid
17
- Rifampin - Griseofulvin - Glukokortikoidler (deksametazon) - Klofibrat - Etanol (kronik) - Pioglitazon, Troglitazon - Efavirenz
Benzopiren teofilin metabolizmasn (CYP1A); fenitoin ve fenobarbital D vitamini ve K vitamini metabolizmasn indkler.
Fenobarbital glukuronil transferaz indkleyerek bilirubin konjugasyonunu artrr.
Barbituratlar, karbamazepin ve alkol kendi inaktivasyonlarn hzlandrarak (otoindksiyon) biyokimyasal tolerans olutururlar.
Kronik etanol kullanm CYP2E1 enzimini indkleyerek asetaminofenin toksik metabolitinin oluumunu artrr.
Klofibrat peroksizom proliferatrdr. Fenilbutazon hem indktr hem de inhibitr olabilir.
Yant - C
48) Aadaki ilalardan hangisi fenitoinin metabolizmasn artrarak plazma dzeyini drr? (Eyll - 2002)
A) Kloramfenikol B) zoniazid C) Fluoksetin D) Rifampin E) Amiodaron
Yant - D
49) Aadaki anti tberkloz ilalardan hangisi metadon tedavisi gren hastalarda yoksunluk sendromu oluturabilir? (Eyll - 2000)
A) Etambutol B) Streptomisin C) Pirazinamid D) Rifampin E) Aminosalisilik asit
Yant - D
50) Karacier enzimlerini indkleyerek, oral antikoaglanlarn etkisini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)
A) Barbtirat B) Sulfonamid C) Metronidazol D) Fenilbutazon E) Oral kontraseptifler
Fenilbutazon varfarinin aktif S izomerinin metabolizmasn inhibe eder; ayrca varfarinin protein balanmasn azaltarak etkisini artrr.
Yant - A
51) Oral kontraseptiflerin etkisini azaltmayan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)
A) Rifampin B) Ampisilin C) Metoprolol D) Fenitoin E) Karbamezepin
Ampisilin enterohepatik dolamn inhibe ederek oral kontraseptiflerin etkinliini azaltr.
Metoprolol karacier kan akmn azaltarak metabolizmay inhibe eder ve ilacn etkinliini artrr.
Yant - C
52) Aadakilerden hangisinde birinci ila ikinci ilacn metabolizmasnn artrr? (Nisan - 2000)
18
A) Barbitrat - Kortikosteroid B) Simetidin - Fenitoin C) Kloramfenikol - Fenitoin D) Kloramfenikol - Oral antikoaglan E) Simetidin - Oral kontraseptif
Yant - A
53) Sigara ienlerde hangi ilacn dozunu artrmak gerekir? (Eyll - 1990)
A) Teofilin B) Digoksin C) Atropin D) Kloramfenikol E) Tetrasiklin
Yant - A
54) Sigara ime, aadaki ilalardan hangisinin metabolizmasn artrarak etkinliini azaltr? (Nisan - 2004)
A) Lidokain B) Fenasetin C) Teofilin D) imipramin E) Prazepam
Yant - C
55) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimlerini indkler? (Eyll - 2004)
A) Asetaminofen B) buprofen C) Rifampin D) Fenasetin E) Diazepam
Yant - C
56) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimleri inhibe etmez?
A) Kloramfenikol B) Ketokonazol C) Siprofloksasin D) Fluoksetin E) Karbamazepin
STOKROM P450 NHBTRLER
Ketokonazol, Klaritromisin, Kinidin, Karbon monoksid
Eritromisin
Disulfiram, Diltiazem, Difenhidramin, Dikumarol
zoniazid
Kloramfenikol, Kotrimoksazol, Krmz arap
Etanol (akut), Etinil stradiol
Simetidin, Siprofloksasin, Sekobarbital, SSRI antidepresanlar, Siklosporin
Metronidazol, Mikonazol, Metilprednizolon
trakonazol
Amiodaron
Verapamil, Valproik asit
Fenilbutazon, Flukonazol, Greyfurt suyu
Zileuton, Zafirlukast
Makrolidler uzun sreli verilirse indktr olabilirler.
19
zoniazid minr bir enzimi (CYP2E1) indkleyerek asetaminofen, halotan ve etanol metabolizmasn indkleyebilir. Ancak TUS'da genellikle sorulduu ekli ile klasik olarak izoniazid inhibitr etkili bir ilatr.
Etinil estradiol, spirinolakton, allopurinol ve sekobarbital kendini metabolize eden enzimi inhibe eder (intihar inhibitr)
Kinidin ve SSRI ilalar zellikle genetik geili CYP2D6'y inhibe eder.
Fenilbutazon hem indktr hem inhibitr olabilir.
Yant - E
57) Aadakilerden hangisi, karacierdeki mikrozomal enzimleri inhibe eder? (Eyll - 2000)
A) zoniazid B) Rifampin C) Barbitrat D) Ketakonazol E) Fenitoin
Bu soruda izoniazid indktr olarak kabul edilmi!
Yant - D
58) Aadakilerden hangisi kendi metabolizmasndan sorumlu sitokrom P450 enzimini inhibe eder?
A) Sekobarbital B) Fenitoin C) Greyfurt suyu D) Ketokonazol E) Karbamazepin
Yant - A
59) Aadaki ila eletirmelerinin hangisinde, birinci ila ikinci ilacn metabolizmasn inhibe eder? (Eyll -2001)
Birinci la kinci la A) Fenitoin Kinidin B) Demir Antiasid C) Barbitrat Kortikosteroid D) Kloramfenikol Fenitoin E) Barbitrat Fenotiazin
Yant - D
60) Valproik asit, ila etkileimi sonucu, aadakilerden hangisinin metabolizmasn azaltr? (Eyll - 2000)
A) Kortikosteroidler B) adrenoseptr blokerleri C) strojenler D) Barbitratlar E) Kinidin
Valproat zellikle kendisinin ve dier antiepileptik-lerin (fenitoin, karbamazepin, lamotrijin ve barbitratlar gibi) metabolizmasn inhibe eder.
Yant - D
61) Aadaki ilalardan hangisinin metabolizmas propranolol tarafndan azaltlmaz?
A) Lidokain B) Amitriptilin C) Verapamil D) Klorpromazin E) Teofilin
Bazen karacier kan akmnn ila tarafndan azaltlmasna bal olarak ilacn metabolizmas azaltlabilir.
rnein simetidin hem mikrozomal enzim inhibisyonu yaparak hem de hepatik arter ve portal venin kan akmn azaltarak; propranolol ve dier (-blokerler ise sadece kan akmn azaltarak hepatik eliminasyonu yavalatrlar. Bu mekanizma ile metabolizmas yavalatlan ilalar, akmla kstl eliminasyon gsteren yani yksek ekstraksiyon oranl ilalardr.
20
Bu ilalar karacier kan akm hzndaki deiikliklerden fazla etkilenirler.
Hepatik klirensi yksek olan bu ilalara rnekler - blokerler (propranolol, labetolol, karvedilol) - Lidokain - Nitritler (nitrogliserin, isosorbid dinitrat) - Kalsiyum kanal blokerleri (verapamil, nimodipin) - Narkotik analjezikler (morfin, meperidin, pentazosin) - Trisiklik AD (amitriptilin, imipramin, desipramin) - Fenotiazin antipsikotikler (klorpromazin, tiorida-zin) - Seks hormonlar (stradiol, progesteron)
Baz ilalar ise karacierde kapasite ile kstl eliminasyon gsterirler, yani dk ekstraksiyon oranl ilalardr. Bunlarn hepatik eliminasyon hz, karacier kan akmndaki deimelerden fazla etkilenmez.
Bu ilalarn hepatik klirensini etkileyen en nemli faktr enzim indksiyonu ya da inhibisyonu-dur.
Hepatik klirensi dk bu ilalara rnek: Diazepam, fenitoin, teofilin, varfarin, klorpropamid.
Enzim Aktivasyonu
Enzim aktivasyonu, enzim indksiyonundan farkl olarak, yeni enzim sentezi artrlmakszn enzim etkinliinin artrlmasdr.
Piridoksin, L-dopay dopamine dntren L-amino asid dekarboksilaz enzimini aktive eder.
Yant - E
62) Aadaki ilalardan hangisinin eliminasyon hz karacier kan akmna gre deiir? (Eyll - 2004)
A) Tamoksifen B) Morfin C) Amoksisilin D) metazon E) Fenobarbital
Yant - B
63) Aadaki ila ikililerinden hangisi arasnda tubler reabsorpsiyon dzeyinde bir etkileim sz konusudur?
A) Lityum - Tiazid B) Probenesid - Penisilin G C) Rifampin - Fenitoin D) Kolestiramin - Digoksin E) Aspirin - Metotreksat
trah (Atlm)
Bbreklerden atlm
Glomeruler filtrasyon pasif difzyonla gerekleir. Proteinlere bal ila ksmlar glomerllerden geemez.
Tubuler reabsorpsiyon pasif difzyonla gerekleir. Tiazid, lityumun reabsorpsiyonunu artrr. Sodyum bikarbonat ile idrarn alkalinizasyonu sonucu asidik ilalarn (rn: salisilat) tubler reabsorpsiyonlar azaltlr.
Tubuler salglanma ise aktif transportla gerekleir. Asidik ve bazik ilalara zg iki ayr tayc tr vardr.
Probenesid ve onun benzeri benzbromaron asidik baz ilalarn itrahn engelleyerek plazma dzeylerini ykseltir. (rnein, penisilinler, sefalosporinler, tiazid). Ayrca probenesid, rik asidin reabsorpsiyonunu engeller ve rik asit atlmn artrr.
Aspirin ve probenesid, metotreksat salglanmasn azaltarak plazma dzeylerini ykseltir.
Bazik ila prokainamidin salglanmas simetidin ve amiodaron tarafndan inhibe edilir.
Aspirin dk dozda (1-2 gr/gn) rik asit itrahn azaltrken; yksek dozlarda ise (5gr st) geri emilimini azaltp, itrahn hzlandrarak plazma dzeylerini drr.
P-glikoprotein sistemi intestinal hcrelerde, prok-simal tubulusta, kan beyin bariyerinde ve safra kanalikllerinde bulunur. Verapamil, siklosporin, kinidin, klaritromisin ve itrakonazol PGP sistemini inhibe ederken; rifampin indkler.
PGP, proksimal tubulustan bir ok ilacn (kinidin, digoksin, antineoplastikler) salglanmasnda rol oynar. Verapamil ve kinidin bu ekilde digoksin dzeyini artrabilir.
21
Verapamil PGP' inhibe ederek kanser hcrelerinin antineoplastik ilalar hcre dna atmalarn (ila diren geliimini) engeller.
Yant - A
64) Bbrek tblslerinin salglanma aamasnda etkili olan ila ifti aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1998)
A) Penisilin - Probenesid B) Karbamazepin - Eritromisin C) Na-HCO3 - Fenilbutazon D) Amonyumklorr - Kinin E) Digoksin - Kinidin
Yant - A
65) Birim zamanda belirli bir ilatan veya maddeden temizlenen sanal plazma hacmine ne ad verilir?
A) Dalm hacmi B) Klirens C) Biyoyararlanm D) Eliminasyon yar mr E) Biyotransformasyon
Klirens, genel anlamyla, birim zamanda belirli bir ilatan veya maddeden temizlenen sanal plazma hacmidir. Birimi L/saat veya mL/dakika'dr.
Klirens, plazmadaki ila dzeyi ile eliminasyon hz arasndaki orant faktrdr:
Klirens sabit ise, eliminasyon hz ile plazma konsantrasyonu orantldr.
Yant - B
66) Aadakilerden hangisi kuvantal doz yan ilikisinde potensi gsterir?
A) EC50 B) Kd C) TD50 D) ED50 E) Tl
DOZ CEVAP LKS
Kademeli doz cevap ilikisi
lacn dozu kademeli olarak artrlnca, oluturduu etki de orantl olarak artar.
EC50 : Maksimum yantn %50'sinin grld andaki ila konsantrasyonudur.
Kd : (ila reseptr kopleksinin dissosiasyon sabiti) reseptrlerin %50'sinin dolu olduu ila konsantrasyonudur.
EC50 ve Kd potens gstergesidir.
pD2 : Agonistlerin potens deeridir.
Emax (Maksimum etki= Efikasite) llebilir.
Kuvantal doz cevap ilikisi
Yantn byklnn llemedii durumlarda kullanlr.
"Etki ya var ya yok" (Kusmann geirilmesi, konvlziyonun durdurulmas gibi)
Emax (efikasite) llemez.
ED50 (Median efektif doz) Bireylerin yarsnda etkiyi kartan dozdur. Potens gstergesidir.
TD50 (Median toksik doz) Bireylerin yarsnda toksik etkinin grld dozdur.
LD50 (Median letal doz) Bireylerin yarsnda ldrc etkinin grld dozdur.
22
Yant - D
67) EC50'nin tanm aadakilerden hangisidir? (Eyll - 2002)
A) Maksimum etkinin %50'sini oluturan ila dozu B) Reseptre olan maksimum balanmann %50'sini oluturan ila dozu C) Reseptre olan maksimum balanmann ve maksimum etkinin %50'sini oluturan ila konsantrasyonu D) Reseptre olan maksimum balanmann %50'sini oluturan ila konsantrasyonu E) Maksimum etkinin %50'sini oluturan ila konsantrasyonu
Yant - E
68) Reseptr - ila etkileimi belirlenirken dikkate alnan KD sabiti ile ilgili olarak aadaki ifadelerden hangisi dorudur? (Nisan - 2004)
A) Reseptre olan %50 balanmann gzlendii serbest ila konsantrasyonu B) KD dk ise ila afinitesi dktr C) KD dk ise EC50 yksektir D) KD ile EC50 arasnda dorusal bir iliki vardr E) Antagonistlerin KD si dktr
Yant - A
69) Aadakilerden hangisi teraptik indeksin hesaplanmasnda kullanlan formllerden biridir? (Eyll - 2004)
A) Cmax / T max B) EC50 / Km-1 C) pKa . log [serbest ila] D) t1/2 . Css . Vm E) LD50/ED50
Yant - E
70) Aadaki ila iftlerinden hangilerinin arasnda fizyolojik antagonizma vardr?
A) Heparin - Protamin B) Morfin - Nalokson C) Aspirin - Parasetamol D) Propranolol - Glukagon E) Dimerkaprol - Civa
ANTAGONZMA
1) Fizyolojik antagonizma
Bir ilacn etkisinin ayr bir reseptr veya mekanizma aracl ile aksi ynde etki yapan dier bir ila tarafndan azaltlmasdr Adrenalin - Histamin Terbutalin - Histamin NSA - ACE inhibitrleri, furosemid
-blokerler, hidralazin Efedrin - metiltirozin strojen - Varfarin nsulin - Adrenalin Propranolol - Glukagon
Aspirin, indometazin ve benzeri NSA, dokularda prostaglandin sentezini inhibe ederek; propranolol ve ACE inhibitrlerinin antihipertansif ve furo-semidin natriretik, diretik ve antihipertansif etkilerini azaltrlar.
Adrenerjik sinir ularndan noradrenalin salveren efedrin, tiramin gibi sempatomimetiklerin etkisi, noradrenalin sentezini inhibe eden -metil tirozin tarafndan azaltlr. strojen ve strojen ieren oral kontraseptif-ler, karacierde protrombin ve dier phtlama faktrlerinin sentezini arttrarak oral antikoaglan-larn kan phtlamasn inhibe edici etkisini azaltrlar.
2) Kimyasal antagonizma
Agonist, antagonist ilala kimyasal olarak birleerek etkisiz hale gelir. Dimerkaprol - Kurun, civa Protamin - Heparin
23
Deferoksamin - Demir Pralidoksim - Organofosfat Asetaminofen - N asetil sistein Digoksin - Digibind
3) Farmakolojik antagonizma
a) Kompetetif antagonizma
Yar sz konusudur.
Kompetetif antagonistin etkisi, daha fazla agonist eklenerek engellenebilir.
Doz yant erisi saa kayar; ancak maksimum etki salanr.
Kompetetif antagonizmann potens ls pA2'dir.
rnekler: Morfin - Nalokson
Asetilkolin - Atropin
Testosteron - Siproteron
b) Non - kompetetif antagonizma
Yar sz konusu deildir.
Antagonist reseptre geri dnmsz balanr.
Doz yant erisinde, antagonist eklendike maksimum yant azalr.
pA2 potens ls olarak kullanlmaz.
rnek: Fenoksibenzamin ( bloker) c) Ters (invers) agonist (Negatif antagonizma)
Ters agonistler, ayn kompetetifler gibi reseptre balanr ve etki oluturmazlar.
Ancak farkl olarak reseptrn bazal aktivitesini de inhibe ederler.
-karbolinler benzodiazepin reseptrne balanarak anksiyete ve konvlziyona neden olur. Yant - D
71) Aadaki ilalardan hangisi, adrenoseptr blokerlerin antihipertansif etkisini azaltabilir? (Eyll - 2000) A) Hidralazin B) Simetidin C) Furosemid D) Klorpromazin E) ndometazin
Yant - E
72) Bir ilacn baka bir ilaca balanarak o ilacn etkililiini engellemesiyle ortaya kan antagonizma aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2002)
A) Geri dnebilir kompetetif antagonizma B) Geri dnmsz non-kompetetif antagonizma C) Kimyasal antagonizma D) Fizyolojik antagonizma E) Negatif antagonizma
Yant - C
73) Aadakilerden hangisinde verilen ila ifti, non-kompetetif tipte antagonistik etkileim gsteren ilalara bir rnektir? (Nisan - 2001)
A) Histamin-Mepiramin B) Adrenalin-Fenoksibenzamin C) strojenler-Tamoksifen D) Morfin-Naltrekson E) Testosteron-Siproteron
Yant - B
24
74) Aadakilerden hangisi kimyasal antagonizmaya rnektir? (Nisan - 1998)
A) Striknin-Diazepam B) NH- Pridoksin C) Fe-Desferoksamin D) Klorpromazin-Benzodiazepin E) Atropin-Fizostigmin
Yant - C
75) zoproterenol aadaki antagonizma mekanizmalarndan hangisi ile asetilkolinin oluturduu bronkospazm azaltr? (Eyll - 2005)
A) Farmakoloji B) Kompetitif C) Kimyasal D) Nonkompetitif E) Fizyolojik
Yant - E
76) Aadakilerden hangisi bir agonist ile bir antagonist ila arasndaki ilikinin kompetitif olmas iin gerekli koullardan biri deildir? (Nisan - 1997)
A) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi saa kayar B) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi ayn kalr C) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi kontrole paralel olur D) Antagonistten sonra agonistin maksimum dozlar ile cevap alnr E) PA2 deeri inhibitr bir maddenin antagonist potensini gsterir
Yant - B
77) Aadakilerden hangisi non-kompetetif antagonistleri en iyi tanmlar? (Nisan - 2004)
A) lacn oluturduu etkinin tersini oluturan maddedir B) lacn atlmn artran maddedir C) la moleklne balanarak ilacn etkisini engelleyen maddedir D) la reseptrne reversibl balanarak ilacn balanmasn engelleyen maddedir E) la reseptrne irreversibl balanarak ilacn balanmasn engelleyen maddedir
Yant - E
78) Aadakilerden hangisi parsiyel agonist deildir?
A) Pindolol B) Tamoksifen C) Fentanil D) Saralazin E) Nalorfin
Parsiyel agonist
Tek bana uygulandnda agonist etki; tam agonist ile uygulandnda antagonist etki gsterir.
Tek bana uygulandnda tam agonistin oluturduu maksimum etkiye ulaamaz.
Baz parsiyel agonist rnekleri
- Pindolol, Asebutolol - Nalorfin
- Tamoksifen - Saralazin
- Ergotamin
Yant - C
79) Tek bana verildiinde morfin benzeri etki yapan, morfin verilmi kiide antagonist olan ila hangisidir? (Eyll - 1989)
A) Nalorfin B) Nalokson C) Meperidin D) Apomorfin E) Diasetilmorfin
25
Yant - A
80) Aadaki ila ikililerinden hangisinde 1. ila, 2. ilacn etkisini potansiyelize etmez?
A) Kokain- Adrenalin B) Fenelzin- Efedrin C) ndometazin- Propranolol D) Neostigmin- Asetilkolin E) Tiroksin- Adrenalin
la Etkileimleri Matematik Model Additif Etki : ilalarn kombine 1 + 1=2 etkisi, ayr ayr etkilerin toplamna eittir. Potansiyelize Etki : Hi etkisi 0 + 1=2 olmayan bir ila, ikinci ilacn etkisini arttrr. Sinerjistik Etki : ilalarn kombine 1 + 1=3 etkisi, ayr ayr etkilerin toplamndan fazladr. Antagonist Etki : ila dier ilacn 1 + 1=0 etkisini inhibe eder.
Potensiyelizasyon rnekleri Kokain - Katekolamin Tiroksin - Katekolamin Asetilkolin - Kolinesteraz inhibitrleri Efedrin,Tiramin - MAO inhibitrleri
Sinerjizma rnekleri Alkol ve karbon tetraklorrn hepatatoksik etkisi
Additif etkileime rnekler
Etkileen ila Etkileen ila Etki
Aspirin Sulfonilre Hipoglisemi
Aspirin Parasetamol Analjezi
nsulin -bloker Hipoglisemi Alkol Hipnotikler Ar sedasyon
Aminoglikozid Frosemid Nefrotoksisite
ACE inhibitr, suksinilkolin K+ tutucu diretik Hiperkalemi
Krar Aminoglikozid
Kinin
Genel anestezik
Linkozamid
Diretikler
Polimiksin
Kas paralizisi
Yant - C
81) Aadakilerden hangisi birbirini potansiyelize eder? (Nisan - 1992)
A) Noradrenalin - Asetikolin B) Histamin - Difenhidramin C) zoproterenol - Propranolol D) Asetilkolin - Atropin E) Kokain - Noradrenalin
Yant - E
82) Aditif etkileme gsteren kombinasyonu iaretleyiniz. (Eyll - 1993)
26
A) Kokain + Noradrenalin B) Histamin + Adrenalin C) Aspirin + Parasetamol D) Atropin + Metakolin E) Heparin + Protamin slfat
Yant - C
83) Aadaki zar fosfolipidlerinden hangisi, uygun hormon ile uyarldnda, fosfolipaz C ile hidroliz edilerek hcre iinde ikincil haberci grevi yapan molekllere dnr? (Nisan - 2001 Biyokimya)
A) Fosfotidil serin B) Kardiyolipin C) Fosfotidil kolin D) Fosfotidil etanolamin E) Fosfatidil inositol 4,5 bifosfat
Yant - E
84) Hcre ii kalsiyum depolarnn sitoplazmaya salnmn artran bir hormon, fosfolipaz C'yi aktive ettikten sonra aadakilerden hangisini hcre ii haberci olarak kullanr? (Nisan - 2003 Biyokimya)
A) nositol trifosfat B) cAMP C) cGMP D) Tirozin kinaz E) Nitrik oksit
Yant - A
85) nositol-3-fosfat (P3) oluumuna neden olan efektr aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2005)
A) Adenilil siklaz B) Guanilil siklaz C) Protein kinaz C D) Protein kinaz A E) Fosfolipaz C
Fosfolipaz C enzimi membrandaki fosfatidilkolini hidrolize ederek inositol 3 fosfat ve diailgliserol oluturur.
Yant - E
86) Aadaki reseptrlerden hangisinin uyarlmas ile adenilat siklaz enzimi inhibe olur?
A) B) 3 C) D3 D) H2 E) 5HT4
Lityum, IP3'in inositole dnmesini engelleyerek, inositoln DAG ile birlemesini ve membrana geri dnmesini engeller.
Kafein, endoplazmik retikulumdan sitoplazmaya kalsiyum salnmn artrr.
cAMP hcre iinde protein kinaz A'y; DAG ise protein kinaz C'yi aktifler.
cAMP art cAMP azalmas IP3-DAG
TSH
ACTH
CRH
FSH
LH
LCG
PTH, kalsitonin
Glukagon
2 M2 ve M4
D2,3,4
5HT1A,1B 1D
5HT5
H3,4
Opioid
Somatostatin
TRH
GnRH
1 M1,3,5
ADH (V1)
H1
5HT2,1,c
Angiotensin II (A1)
27
ADH (V2)
-adrenerjik D, ve D5
5HT4,6,7
H2
PGD2, PGI2
PGE2
CCK, oksitosin
PAF, endotelin (ETA)
Bombesin
PGE2
PGF2, TXA2
Yant - C
87) Aadaki reseptrlerden hangisi, fosfolipaz C - IP3 - Ca++ haberci sistemi ile kenetlidir? (Nisan - 1999)
A) 1 B) 2 C) 1 D) 2 E) 3 Yant - A
88) Aadaki reseptrlerden hangisinin uyarlmas adenilat siklaz enziminin aktivasyonuna, cAMP oluumuna ve renal, mezenterik, koroner vaskler yatakta gevemeye neden olur? (Nisan - 2003)
A) 2 adrenoseptr B) Serotonin 5-HT3 reseptr C) Dopamin D1 reseptr D) Muskarinik M2 reseptr E) Histamin H1 reseptr
Yant - C
89) Aadaki hormonlardan hangisinin ikincil habercisi cAMP deildir?
A) Glukagon B) ACTH C) LH D) PTH E) Inslin
Inslinin ikinci habercisi tirozin kinaz'dr. Adenilat siklaz aktive ederek cAMP dzeyinde arta yol aanlar dier seeneklerdir. Inslin ayn zamanda adenilat siklaz inhibe eder ve fofodiesterazlar aktive ederek cAMP dzeyini azaltr.
Yant - E
90) Aadakilerden hangisi atriyal natriretik peptidin damar dz kas zerindeki gevetici etkisinde rol oynar ? (Eyll -2002 Fizyoloji)
A) cGMP sentezinde artma B) cAMP sentezinde artma C) Kalsiyum kanallarnda alma D) Na+-K+-ATPaz inhibisyonu E) adrenerjik reseptr aktivasyonu Atriyal natriretik peptid (ANP), membrandaki guanilat siklaz aktive ederek (reseptrnn guanilat siklaz aktivitesi vardr); nitrik oksit (NO) ise si-toplazmik znr guanilat siklaz aktive ederek cGMP dzeyleri artrr.
cGMP de cGMP bal protein kinaz (protein kinaz G) aktive ederek proteinleri fosforile eder.
Yant - A
91) Nitrik oksitin, vazodilatasyon oluturmasna araclk eden ikinci ulak mekanizmas aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1999)
A) nozitol-trifosfat B) cAMP C) cGMP D) Diail gliseol
28
E) Ca++
Yant - C
92) Nitrik oksit temel etkisini aadakilerden hangisine balanarak gsterir? (Eyll - 2002)
A) L-argininin guanido azotu B) L-sitrulininin karboksil terminali C) Nitrik oksit sentaz- G protein balanma blgesi D) C-AMP E) znr guanilat siklaz enzimindeki hem demiri
Yant - E
93) Aadakilerden hangisinin reseptr enzim aktivitesine sahiptir?
A) Glukagon B) Serotonin C) Atriyal natriretik peptid D) Dopamin E) Adrenalin
Yant - C
94) Aadaki hormonlardan hangisi plazma zarndaki reseptrne balanmas ile enzim aktivitesi gsterir?
A) Glukagon B) Adrenalin C) Atrial natriretik peptit D) Steroid hormonlar E) Tiroid hormonu
Seeneklerden reseptr memranda yerleim gsteren peptit yapl 3 hormon bulunmaktadr. Glukagon ve adrenalin, adrenaliz siklaz aktifleyerek cAMP arta yol aar ve reseptrleri G-protein bamldr. Reseptr enzimatik aktivite gsteren atrial natriretik peptit olup, guanilat siklaz aktivitesi gstererek hcre ii cGTP dzeyini arttrr.
Yant - C
95) Aadakilerden hangisinin iyonotropik reseptr yoktur?
A) GABA B) Dopamin C) Serotonin D) Asetilkolin E) Glutamat
Reseptr tipleri
1) yon kanal olan reseptrler (en hzl sinyal mekanizmas) - Nikotinik asetilkolin (Na kanal) - GABAA ve glisin (Cl kanal) - Glutamat ve aspartat (Ca kanal) - 5 HT3 (Na kanal)
2) Ligandn regle ettii enzim ieren reseptrler (Otofosforilasyon) - Tirozin kinaz: nsulin, GF, PDGF, EGF
- Serin kinaz: TGF- - Guanilat siklaz: ANP
3) ntraselller
Steroid hormonlar, D ve A vitamini, tiroid hormonlar.
Steroid hormonlar ilk nce sitoplazmik reseptrlerine balanp daha sonra nkleustaki DNA ile etkileirler.
4) G proteinleri ile ilikili reseptrler
5) Sitokin reseptrleri
Ayr bir sitoplazmik tirozin kinaz grubu olan Janus kinazlarn [JAKs] kullanrlar. - Byme hormonu, eritropoetin, interferon, prolaktin
29
Yant - B
96) Aadakilerden hangisi hedef hcre zerindeki etkinliini reseptrlerindeki tirozin kinaz aktivitesi yardmyla oluturur? (Nisan - 1999 Biyokimya)
A) Adrenalin B) Noradrenalin C) nslin D) Glukagon E) TSH
Yant - C
97) Aadakilerden hangisi G proteinlerine bal bir reseptrdr? (Nisan - 2001)
A) ns'lin reseptr B) Epidermal byme faktr reseptr C) GABA-A reseptr D) Tiroid hormon reseptr E) Tiroid stimlan hormon reseptr
Yant - E
98) Aadakilerden reseptrlerden hangisi bir protein kinazdr? (Nisan - 2001)
A) Serotonin 5HT3 reseptr B) nslin reseptr C) Glukagon reseptr D) 3 adrenoseptr E) ACTH reseptrleri
Yant - B
99) Hcre nkleusunda DNA'ya direkt etki ile transkripsiyonu arttran hormon hangisidir? (Eyll - 1999 Biyokimya)
A) ACTH B) Kortizol C) Adrenalin D) TSH E) Tiroid hormonlar
Yant - E
100) Steroid hormonlar hedef organlarndaki etkilerini hangi mekanizma ile gerekletirilir? (Nisan - 1998 Biyokimya)
A) ATP'den c-AMP oluumunu artrarak B) ntraseller Ca++'u artrarak C) Sitoplazmik reseptrlerine balandktan sonra ekirdekte DNA ile etkileerek D) Protein kinaz C aktivasyonu E) ekirdekteki reseptr aracl ile DNA zerine etki ederek
Yant - C
101) Aadaki hormonlardan hangisinin reseptr hcre iinde deildir?
A) Kalsitrol B) Tiroid hormonlar (T3 ve T4) C) Kortizol D) Oksitosin E) Progesteron
Peptit, glikoprotein yapl hormonlar ile katekolaminlerin reseptr memrandadr. Oksitosin 9 aminoasitlik peptit yapl bir hormondur. Dier seeneklerde yer alan hormonlarn reseptr ise hcre iindedir.
Yant - D
102) Aadaki hormonlardan hangisi hedef hcrede etkili olmas iin ikincil haberciye ihtiya duyar? (Nisan - 2000 Biyokimya)
30
A) Kortizol B) T3 C) Aldosteron D) Testosteron E) TSH
Yant - E
103) Aadakilerden hangisi, G proteinleri iin doru deildir? (Eyll - 2000 Biyokimya)
A) 3 alt birimden oluma B) GDP bal iken inaktif olma C) Reseptrlerle etkileime girme D) Transmembran protein niteliinde olma E) Aktivasyonu ile baz hcresel enzimleri aktive etme
G Proteinleri ile kenetli reseptrler
Reseptr hcre membran ierisinde 7 kere tur atar (serpentin reseptrleri).
Agonistin reseptre balanmas ile konfigrasyon deiip alt niteler agonisti evreler. Bu deiiklik G proteinine iletilir.
G proteini 3 alt birimden (, , ) oluan bir molekldr. naktif durumdaki G proteini, GDP ierip, 3 alt birimi birbirine birleik bulunur. Agonist aktivasyonu sonucunda GDP'nin yerini GTP alr ve altnitesi /'dan ayrlarak efektr makromoleklle etkileir.
Efektr makromolekle sinyali aktardktan sonra GTP yava yava GDP'ye hidrolize edilerek eski konumuna geri dner.
alt niteleri farkllk gsteren, dolasyla efektr moleklleri de farkl olan eitli G proteinleri vardr. (Gs: stimulan, Gj:inhibitr, Gq , Gt gibi).
Yant - D
G Protein Reseptrler Efektr/ Sinyal
Gs - Adrenerjik, glukagon, H2, 5 HT4,6,7 ACHT, D1, 5 adrenilat siklaz cAMP G
i1 Gi2 Gi3 2 adrenerjik, M2,4, opioid, 5HT1A,1B 1D,5 D2,3,4 H2,4 adenilat siklaz cAMP K+ kanal aar kalp hz der
G0lf Olfaktr epitel AS cAMP Gq M13,5, bombesin, 5HT2A,1C,1, H1 Fosforilaz C IP3 ve DAG Gt Fotonlar (rod ve kon) cGMP fosfodiesteraz cGMP Go Beyinde nrotransmitter Kesin deil
104) Aadakilerden hangisi adenilat siklaz inhibe etmez?
A) 2 B) M2 C) Pertusis toksini D) Opioid E) D2
Adenilat siklaz inhibe edenler: - 2 - M2,4 - D2,3,4 - 5HT1A,1B,1D,5 - Opioid - Somatostatin
Kolera toksini Gs'yi aktive ederek; pertusis toksini de G1'yi inhibe ederek cAMP dzeylerini artrr. Metilksantin trevleri (teofilin, kafein), amrinon ve milrinon ise cAMP'yi paralayan fosfodiesteraz enzimini inhibe ederek cAMP dzeylerini artrrlar.
31
Yant - C
105) Aadaki hormonlardan hangisi adenilat siklaz enzim sistemini inhibe eder? (Nisan - 2002 Biyokimya)
A) Somatostatin B) ACTH C) Kalsitonin D) Glukagon E) Tiroid stimle eden hormon
Yant - A
106) Aadaki hormonlardan hangisi hcre ii cAMP dzeyini azaltr? (Eyll - 2004, Fizyoloji)
A) Kalsitonin B) Glukagon C) Lteinize edici hormon D) Vazopressin E) Somatostatin
Yant - E
107) Reseptrlerden hangisinin uyarlmas adenilat siklaz enziminin inhibisyonuna neden olur? (Eyll - 1998)
A) 1 adrenoreseptr B) 2 adrenoreseptrler C) 2 adrenoreseptr D) 3 adrenoreseptr E) D1 Dopaminejik reseptrler
Yant - C
108) Aadaki ilalardan hangisi cAMP ye zgl fosfodiesteraz IV enziminin selektif inhibitrdr? (Nisan - 2006)
A) Teofilin B) Salbutamol C) Fenoterol D) zoproterenol E) Metoksamin
Teofilin ve kafein cAMP'ye zg fosfodiesteraz tip IV enzimini inhibe ederek etki gsterir.
Yant - A
109) Aadaki ilalardan hangisinin yallarda duyarll azalr?
A) Antikolinerjikler B) Opioid analjezikler C) Benzodiazepinler D) nsulin E) Diretikler
Yallarda;
Mide asit salgs azalr. Mide ge boalr. nce barsak villusleri atrofiye olur.
Ya oran Albumin -asit glikoprotein Hepatik kan akm ve klirens Hepatik metabolizma: Faz I azalr, faz II deimez.
Renal klirens u ilalara duyarllk artar:
Sedatif hipnotikler
Opioid analjezikler
Antipsikotik ve antidepresanlar Antikolinerjikler Diretikler
32
Oral antikoaglan ve oral antidiyabetikler NSA
Yallarda -adrenoseptr ve insulin reseptrlerinin saysnda azalma olur. Baroreseptr mekanizma duyarll yallarda azald iin, kalsiyum kanal blokerleri genlerde refleks taikardi yapt halde yallarda bradikardi oluturur.
Yant - D
110) Aadaki ilalardan hangisinin hepatik kli-rensi yala deikenlik gstermez?
A) Teofilin B) Diazepam C) zoniazid D) Propranolol E) mipramin
Yaa bal hepatik klirensi azalan ilalar Yala hepatik klirensi deimeyen ilalar
Barbiturat Etanol
Diazepam NH
Alprazolam Lidokain
Kinidin, Kinin Prazosin
Teofilin Salisilat
Propranolol Varfarin
Meperidin Lorazepam
mipramin Oksazepam
Yant - C
111) Aadaki seeneklerde verilen ilalardan hangisinin duyarll yallarda artmaz? (Nisan - 2000)
A) Morfin - analjezik etki B) zoproterenol - taikardi etkisi C) Benzodiazepin - tranklizan etkisi D) Oral antikoaglan - antikoaglan etkisi E) Barbiturat - sedatif etkisi
Yant - B
112) Aadaki antitberkloz ilalardan hangisinin metabolizmas genetik olarak farkllk gsterir?
A) zoniazid B) Streptomisin C) Rifampin D) Sikloserin E) Etambutol
la metabolizmasnda genetik polimorfizm rnekleri
Defekt la Klinik
Oksidasyon
Oksidasyon
Bufuralol (-bloker) Debrizokin
-blokaj Ortostatik hipotansiyon
Oksidasyon
Oksidasyon
Oksidasyon
Etanol
Mefentonin
Tolbutamid (hipoglisemik)
Flaing
Toksik doz
Kardiyotoksisite
N-asetilasyon
N-asetilasyon
Ester hidrolizi
Hidralazin
zoniazid
Suksiniikolin
Lupus
Periferik nropati
Uzam apne
Yant - A
113) Genetik polimorfizm nedeniyle yava asetil-leyici zellii tayan bireylerde kullanldnda etkisi uzayan tberkloz ilac aa-dakilerden hangisidir? (Nisan - 2006)
33
A) Rifampin B) Streptomisin C) Etambutol D) zoniazid E) Pirazinamid
Yant - D
114) Aadakilerden hangisi bir ilacn karacierdeki metabolizmasn azaltan nedenlerden biri deildir?
A) Kronik aktif hepatit B) Sitokrom enzim inhibisyonu C) Yallk D) Ar metal zehirlenmesi E) Hipertiroidi
lalarn etkisini deitiren faktrler A) Kronik karacier hastal, enzim inhibisyonuna neden olur. Baz n ilalarn aktif ekle dnmn
aztacandan, bu ilalarn karacier hastalarnda etkisi azalm olabilir. Byle hastalarda kortizon (hidrokortizona dnr), prednizon (prednizolona dnr) ve primidon (fenobarbitale dnr) gibi n ilalarn kullanlmas tavsiye edilmez. Karacier kanseri enzim inhibisyonuna neden olur.
B) Kardiyak hastalk, karaciere giden kan akmn snrlayarak, hepatik klirensi kan akmna bal olan ilalarn metabolizmasn azaltr(rn: Lidokain).
C) Pulmoner hastalk: Kronik obstrktif akcier hastal olanlarda prokainamid ve prokainin metabolizmas azalr. D) Ar metal intoksikasyonu ve porfiride hepatik ila metabolizmas azalr. E) Hipotiroidide baz ilalarn yar mr uzar (rnein: Digoksin, metimazol, antipirin, praktolol).
Yant - E
115) Hangi klinik faz aratrmada farmakokinetik lmler ve ila metabolizmas allr?
A) Faz I B) Faz II C) Faz III D) Faz IV E) Faz 0
Yeni ila gelitirme aamalar
Balca be aamas vardr. Srasyla: 1) Faz 0 almalar: Yeni kimyasal bileimlerin sentezi ile balar. Preklinik testlerde izole organlarda (invitro) ve
eitli hayvanlarda (invivo) deneyler yaplarak ilacn farmakokinetii, toksisitesi, mutajenitesi, karsinojenitesi aratrlr. Bundan sonraki basamaklar klinik deneylerdir ve insanlar zerinde yaplr. Uygun bulunan molekl klinik testlere alnr. Klinik testler 4 aamada uygulanr.
2) Faz I almalar: 20-80 salkl gnll zerinde ila denenip insanlardaki etkisi incelenir. Bu dnemde yaplan almalarla ilacn insandaki farmakokinetii, yan etkileri ve maksimum dozu plazma dzeyi ile farmakodinamik etki arasndaki iliki (farmakokinetik / farmakodinamik ilikisi), gvenirlilii, gvenli doz aral, artan dozlarda verilerek insann doyurulabilirlii aratrlr.
3) Faz II almalar: Kstl sayda gelitirilme hedefi olan hastal bulunan hastalarda (100-300) ilacn teraptik deeri olup olmadna baklr. Optimal dozu, teraptik doz aral ve yan etki profili incelenir.
4) Faz III almalar: ok sayda hasta (10005000) zerinde ok merkezli olarak standart tedavi protokollerine gre yeni ila kyaslanr. Bu aamann sonunda ila ruhsatlandrlp piyasaya verilir. Bu aamada risk - yarar ilikisi saptanm olur. Faz III almalar 2-3 yl srer.
5) Faz IV almalar: kabilecek yan etkiler asndan bir nevi pazarlama sonras izleme, gzetim "surveillance" almalardr. Ruhsatlandrlm ilalarla da aratrmalara devam edilir. Bu aratrmalar yeni bir endikasyon, yeni bir ya grubu (ocuklar ve yallar), yeni bir verili yolu (rnein parenteral veri) aratrmalar olabilir.
Bir ilacn Faz 0 ile balayp Faz III ile sona eren denemeleri genellikle 6-10 yl alr.
Yant - A
116) Faz 3 ila almas hangi amala ve kimler zerin de uygulanr? (Eyll - 2002)
A) lacn doza bal etkisini incelemek iin salkl bireyleri ieren kk guruplarda B) Teratojenik etkiyi saptamak iin seilmi hayvanlar zerinde
34
C) lacn gvenliini ve etkinliini belirlemek iin hastalar ieren byk guruplarda D) lacn belirli hastalklardaki etkinliini ilk kez saptamak iin hastalar ieren kk guruplarda E) Piyasaya srldkten sonra ilacn uzun vadedeki yan etkilerini saptamak iin hastalar ieren byk guruplarda
Yant - C
117) Aadakilerden hangisi asetaminofen metabolizmasnda yer almaz?
A) Glukuronidasyon B) Slfat konjugasyonu C) N - oksidasyon D) Glutatyon konjugasyonu E) Glisin konjugasyonu
Yant - E
118) Asetaminofenin karacier hcresine olan toksik etkisinin fenobarbital ve fenitoin (ya da alkol)
kullanld zaman ileri derecede artmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)
A) P450 indksiyonu B) Asetilasyonu artrr C) Fosfolipaz A2 inhibisyonu D) Fosfodiesteraz inhibisyonu E) Asetilasyonu deitirmez
Yant - A
119) Asetaminofenin toksik metabolitlerinin etkilerinin antagonize eden hangi bileiktir? (Nisan - 1998)
A) Glutatyon B) Fosfolipid C) 2 -Makrogloblin D) Ya asitleri E) Stokrom P450
Yant - A
120) Aadaki maddenin hepatotoksik etkisini nlemek iin N-asetil sistein verilir? (Nisan - 1998)
A) Asetaminofen B) Eritromisin C) Oral kontraseptifler D) CCI4 E) Anabolik steroidler
Yant - A
121) Aadaki ilalardan hangisinin zehirlenmesinin tedavisinde aktif kmr kullanlmaz?
A) Ferrz slfat B) Teofilin C) Fenobarbital D) Amitriptilin
35
E) Digitoksin
Akut ila zehirlenmelerinin tedavisi A) Absorbsiyonun engellenmesi: ilk anda st yourt gibi ieceklerle dile edilebilir salk kurumunda ise ivedi u
ilemler yaplabilir. B) Uzaklatrma C) Kusturma veya mide ykama: En etkili kusturma ipeka urubudur. Daha az etkili olan ise apomorfindir.
Kusturma ilk 2 saat ierisinde yaplabilirse etkinlii yksektir. Bilin kapal ise, konvlyon varsa, rme refleksi kaybolmusa, korozif madde, gaz ya, benzin toksikasyonunda kusturma kontrendikedir.
D) Barsaklarn boaltlmas: Mide boaltldktan sonra aktif kmr ve prgatif bir ila kullanlmas ile yaplr. Prgatif olarak genelde magnezyum slfat, magnezyum sitrat, sodyum slfat vb. kullanlr.
Absorbsiyonun yavalatlmas
Genelde aktif kmr kullanlarak, zellikle organik ilalarla inaktivasyon oluturulmaya allr (lokal antidot etki salanr). Aktif kmr ipeka urubundan nce veya onunla beraber kullanlmamaldr.
Aktif kmr zellikle aspirin, digoksin, karbamazepin, fenobarbital, teofilin, trisiklik antidepresan, propoksifen, primakin, dekstroamfetamin ve klor-feniramin toksikasyonlarnda faydal iken; lityum, demir, siyanr, alkol ve korozif asit ve alkali toksikasyonlarnda faydal deildir.
Strikinin, nikotin, fizostigmin gibi alkaloid akut tok-sikasyonun da potasyum permanganat solsyonu iirilir.
Yava salnan baz ila zehirlenmelerinde kontrendikasyon yoksa antikolinerjikler kullanlabilirler.
Parasetamol gibi asit toksikasyonlarda absorbsiyonu yavalatmak iin kolestiramin kullanlabilir.
Korozif alkali zehirlenmelerde zayf asitlerin sudaki solsyonlar (asetik asit, sirke, limon suyu gibi) iirilebilir.
HCI gibi kuvvetli asit toksikasyonlarnda magnezi kalsine uygundur.
Formaldehit toksikasyonunda amonyakl su; inorganik civa ve arsenik toksikasyonunda yumurta ak veya st; iyot toksikasyonunda niasta; gm nitrat toksikasyonunda yemek tuzu; demir tuzlar toksikasyonunda deferroksamin; katyonik deterjan toksikasyonunda; sabunlu su kullanlabilir.
Cilt altna enjekte edilen ila toksikasyonunda ve zehirli hayvan sokmalarnda ekstremitenin proksimaline turnike uygulanabilir. Bylece absorbisyon yavalatlabilir.
Yant - A
122) Kazayla veya intihar amacyla tentrdiyot iildiinde seilecek lokal antidot aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2004)
A) Desferoksamin B) Fizostigmin C) Niasta D) Sirke E) Gm nitrat
Yant - C
123) Enzim reaktivatr olarak etkiyen antidot aadakilerden hangisidir?
A) Etil alkol B) N asetil sistein C) Metilen mavisi D) Folinik asit E) Sodyum tiyosulfat 1) Antimetabolit zellikleri ile toksik etki gsteren ajanlarn toksisitesinde metabolit maddeler kullanlr
Oral antikoaglan toksisitesinde, K vitamini kullanlr. Karbon monoksit toksisitesinde, O2 kullanlr. Metotreksat toksisitesinde, folinik asit kullanlr.
2) Toksik ajann daha da toksik bir metabolite dnmnn engellenmesi Metil alkol ve etilen glikol zehirlenmelerinde etanol kullanlarak alkoldehidrogenaz enzimi iin yarlr.
3) Zehirlenme ajann toksik olmayan bir bileie evrilmesi Siyanr zehirlenmesinde sodyum tiyosulfat, parasetamol zehirlenmesinde N-asetil sistein bu ama iin kullanlr.
4) Zehirle bloke edilen doal enzimlerin tekrar aktivasyonlarnn salanmas Organofosfatl zehirlenmelerde pralidoksim ve obidoksim gibi kolinesteraz reaktivatrleri kullanlr. Methemoglobinemide metilen mavisi veya askorbik asit kullanlr. Methemoglobini hemoglobine indirgerler.
36
Yant - C
124) Aadaki zehir - antidot tiplerinden hangisinde zehirlenme ajannn daha da toksik bir bileie evrilmesi engellenir?
A) Metilalkol Etanol B) Asetaminofen N - asetil sistein C) Metotreksat Folinik asit D) Karbonmonoksit Oksijen E) Organofosfat Pralidoksim
Yant - A
125) Aadaki zehir antidot tiplerinden hangisinin mekanizmas antimetabolit etkiye baldr? (Nisan - 2002)
A) Metil alkol - Etil alkol B) Arsenik - Dimerkaprol C) Siyanr - Sodyum tiyosulfat D) D-tubokrarin - Neostigmin E) Karbonmonoksit - Oksijen
Yant - E
126) Aadaki ilalardan hangisiyle oluan zehirlenmelerin tedavisinde vitamin K kullanlr? (Nisan - 2002)
A) Aspirin B) Heparin C) Dipiridamol D) Sodyum varfarin E) Slfinpirazon
Yant - D
127) Aadaki zehir - antidot tiplerinden hangisinde zehirlenme ajan toksik olmayan bir bileie evrilir? (Nisan -1996)
A) Asetaminofen - Simetidin B) Oral antikoaglan - K vitamini C) Atropin - Fizostigmin D) Siyanr - Sodyum tiyoslfat E) Narkotik analjezikler - Nalokson
Yant - D
128) Aadakilerden hangisi, enzim reaktivatr olmas nedeniyle baz zehirlenmelerde antidot olarak kullanlr? (Nisan - 1999)
A) Pralidoksim B) N-asetil sistein C) K vitamini D) Piridoksin E) Naltrekson
Yant - A
129) -adrenerjik reseptr blokerleriyle oluan zehirlenmelerde antagonist olarak hangisi kullanlr? (Nisan - 2002)
A) Verapamil B) Hidralazin C) Glukagon D) Simetidin E) Piridoksin
Yant - C
130) Sodyum nitroprusid kullanmna bal siyanr zehirlenmesinde kullanlan antidot aadakilerden hangisidir?
A) N- asetil sistein B) Glukagon
37
C) Sodyum tioslfat D) Sodyum laktat E) Amonyum klorr
Sodyum nitroprusid Vcutta NO ve siyanr salar Siyanr sitokrom oksidaz inhibe eder. Siyanr toksisitesi tedavisi: 1) IV sodyum nitrit verilir.
Bylece oluan methemoglobin, siyanr balayarak; sitokrom oksidaza balanmasn engeller. 2) IV sodyum tiyosulfat verilir.
Bu ila, siyanomethemoglobini, tiyosiyanat ve methemoglobine ayrr. Tiyosiyanat bbreklerden atlr.
Yant - C
131) Aadaki metallerden hangisinin zehirlenmesinde eritrositlerin hemolizine bal bbrek yetmezlii grlr?
A) Civa B) Kurun C) Arsenik D) Demir E) Benzen
Yant - C
132) ocuklarda aadaki metal zehirlenmelerinden hangisi Kawasaki sendromuna benzer klinik bulgulara yol aar?
A) Demir B) Kurun C) Arsenik D) Civa E) Kadmiyum
Yant - D
133) Aadaki metallerden hangisinin kronik zehirlenmesinde gingivostomatit grlmesi en olasdr?
A) Arsenik B) Demir C) Kadmiyum D) Civa E) Kurun
1) Kurun :
Akut: Kolik, ansefalopati (ataksi, konvlziyon, vertigo, meningismus, grme bozukluu)
Kronik: Periferik nropati (dk el), anemi (d-ALA dehidrataz ve ferroelataz inhibisyonu, sideroblastik anemi, eritrositlerde bazofilik noktalanma, koproporfimri), metafizlerde ve di etinde izgilenme, kilo kayb, GS semptomlar, azda metalik tat, IQ dmesi, RTA, kalsiyum ve demir eksikliinde kurun emilimi artar.
Organik Kurun bileikleri (gazya) : Halusinasyon, konvlziyon
2) Arsenik :
Akut: Kusma, su gibi ishal, kapiller hasar, ok, nefes ve dkda sarmsak kokusu
Kronik: Alopesi, K depresyonu, kusma, avu ii ve ayak tabannda hiperkeratoz, trnaklarda beyaz izgilenme, derinin anemi ve vazodilatasyona bal soluk ve st rengi almas, karacier hasar, hemanjiosarkom, deri ve akcier kanseri.
Organik arsenik bileikleri (Arsin gaz AsH3):
Masif hemoglobinri
3) Civa :
Akut: Gs ars, nefes darl (pulmoner dem), hemorajik gastroenterit, nefrotoksisite
Kronik: Di eti ve di hasar, azda metalik tat, eretizm, akrodynia (Kawasaki benzeri ekstremite eritemi, deskuamasyon)
38
Organik civa bileikleri (balklardaki metilciva): Psikoz, davran problemleri, serebral palsi benzeri as-tenik vejetatif sendrom (Minamata hastal)
4) Demir :
Akut: Nekrotizan gastroenterit, sarlk, siyanoz, konvlsiyon, koma
Kronik: Hemokromatoz, hemosideroz
5) Kadminyum :
Akut: Pulmoner dem
Kronik: Amfizem, pulmoner fibroz, RTA, itai-itai hastal (osteomalasi, ar ve paytak yrme)
Yant - D
134) Aadakilerden hangisi delta aminolevnilat dehidrataz inhibe ederek eritrositlerde protoporfirin birikimine yol aar? (Eyll - 2001 Biyokimya)
A) Kurun B) Bakr C) inko D) Arsenik E) Kobalt
Yant - A
135) Aadaki toksik etkenlerden hangisi, akut hepatiti taklit eden bir akut zehirlenme tablosu oluturmaz? (Eyll - 2000)
A) Amantida Phalloides B) Karbon tetraklorr C) zoniazid D) Pirazinamid E) Civa klorr
Yant - E
136) Kurun zehirlenmesinde hangisi grlmez? (Nisan - 1998 Pediatri)
A) Ataksi B) Eksoftalmi C) Kemik dansitesinde artma D) Konvlziyon E) Bazofilik noktalanma
Yant - B
137) Aadakilerden hangisi kurun zehirlenmesinin beklenen bulgularndan biri deildir? (Eyll - 1999 Pediatri)
A) Akut ansefalopati B) Okul baarszl C) Mental retardasyon D) Davran bozukluu E) Akut karacier bozukluu
Yant - E
138) Hangisiyle olan zehirlenmelerde eritrositlerde bazofilik granlasyon ve idrarda koproporfirin III artar? (Nisan - 2000 Dahili Bilimler)
A) Civa B) Kurun C) Arsenik D) Selenyum E) Kadmiyum
Yant - B
139) Aadakilerden hangisi kurun zehirlenmesinde gzlenen bulgulardan birisi deildir? (Eyll - 2004, Dahili Bilimler)
39
A) Anemi B) Di etlerinde Burton izgisi C) Eritrositlerde bazofilik noktalanma D) Pulmoner dem E) Periferik motor nropati
Yant - D
140) Aadakilerden hangisinin neden olduu zehirlenmede nefes sarmsak kokar?
A) Siyanr B) Arsenik C) Kloralhidrat D) Hidrojen slfr E) Civa Sarmsak: Arsenik, organofosfat Acbadem: Siyanr rk yumurta: Hidrojen slfr Armut: Kloral hidrat
Yant - B
141) Aadakilerden hangisinin neden olduu zehirlenmelerde, nefes acbadem kokar? (Nisan - 1999)
A) Arsenik B) Organofosfat C) Siyanr D) Striknin E) Nikotin
Yant - C
142) Aadaki ilalardan hangisi ocuklarda kurun zehirlenmesinde oral olarak kullanlabilir?
A) Dimerkaprol B) EDTA C) Suksimer D) Deferoksamin E) BAL
Yant - C
143) Penisilamin tedavisini tolere edemeyen Wilson hastalarnda aadaki elatr ilalardan hangisi tercih edilir?
A) Dimerkaprol B) Sisteamin C) Suksimer D) Trientin E) Deferoksamin
Dimerkaprol (BAL) : Parenteral (M) Arsenik, civa, kurun Arsenik ve civann SSS'e dalmn artrd iin kronik zehirlenmelerde kullanlmamaldr. Hipertansiyon, ate, trombositopeni yapabilir.
Suksimer (Dimerkaptosuksinik asit, DMSA) : Oral Kurun (zellikle ocuklarda)
Penisilamin : Oral Bakr, Wilson (alternatif trientin) Altn, arsenik, kurun, civa Romatoid artrit, sistinri SLE, proteinri, pansitopeni, hemoliz, miyasteni yapar.
EDTA (Etilendiamintetraasetikasit): Parenteral (M/V) Kurun Hipokalsemi, RTA yapabilir.
40
Hipokalsemiyi nlemek iin kalsiyum disodyum tuzu (CaNa2EDTA) olarak kullanlr.
Deferoksamin: Parenteral Demir, alimunyum rtiker, retinopati, hipotansif ok yapabilir
Ditizon: Oral Talyum, nikel Dimerkaprol, suksimer, penisilamin iki deerlikli metal elatrleri iken; EDTA ve deferoksamin ok deerlikli
metal elatrleridir.
Yant - D
144) Penisilamin hangisinin tedavisinde kullanlmaz? (Eyll - 1994)
A) Cva zehirlenmesi B) Kurun zehirlenmesi C) Bakr zehirlenmesi D) Miyasteni gravis E) Wilson hastal
Yant - D
145) Bakr, civa, arsenik zehirlenmelerinde hangisi kullanlr? (Nisan - 1989)
A) Penisilamin B) Dimerkaprol C) Edetate D) Deferoksamin E) Na2 EDTA
Yant - A
146) Aadaki zehir-antidot ikililerinin hangisinin arasnda fizyolojik antagonizma vardr?
A) Morfin- Nalokson B) Atenolol- Glukagon C) Asetaminofen- N-asetil sistein D) Diazepam- Flumazenil E) Sodyum Nitroprusiyat- Methemoglobin
41
Zehir Kimyasal Antagonist
Civa, Arsenik, Bizmut
Krom, Altn, Kurun,
Antimon bileikleri
Kurun, inko, Kadmiyum
Bakr, Mangan bileikleri
Demir bileikleri
Bakr, Kurun ve Altn bileikleri
Talyum, Nikel bileikleri
Heparin
Siyanr, Sodyum nitroprusid
Asetaminofen
Nitritler
Digital glikozidleri
Dimerkaprol (i.m) veya
Dimerkaptosksinik asit (oral)
EDTA (i.v), Penisilamin (oral),
Dimerkaprol (i.m)
Penisilamin (oral)
Deforaksamin
Penisilamin (oral)
Ditizon (oral)
Protamin slfat (i.v)
Methemoglobin (acil amilnitrit koklatp ardndan i.v sodyum nitrit vererek oluturulur), Hidroksikobalamin (i.v)
N-asetil sistein (oral ya i.v)
Metilen mavisi
Digoksin antikoru(fabsegmenti)
Toksik Etkisi
Oluan la
Fizyolojik
Antagonist
Amfetaminler
Vazokonstriktr ilalar
Fenotiazin ve dier nroleptikler
bloker zoniazid
Konvlzif maddeler
Klorpromazin ve dier nroleptikler, blokrler Vazokonstriktrler
Santral etkili antikolinerjikler
Glukagon
Pridoksin
Diazepam, inhale genel anestezikler
Toksik Etkisi
Oluan la
Farmakolojik
Antagonist
Muskarinik ilalar ve antikolinesterazlar
Narkotik analjezikler
Sempatomimetik vazokonstriktrler
Histamin
Nromskler blokerler
Benzodiazepinler, zolpidem
Kafein, teofilin, metoproterenol
Atropin
Nalokson
adrenerjik reseptr blokerleri Antihistamininikler
Neostigimin ve dier Antikolinesterazlar
Flumazenil
Esmolol
Yant - B
147) Organik fosfor intoksikasyonunda aadakilerden hangisi antidot olarak kullanlr? (Eyll- 1991)
A) Dimerkaprol B) Lidokain C) Nalokson D) Pralidoksim E) Diazepam
Yant - D
148) Aadakilerden hangisi benzodiazepinlerin etkisini sonlandrmada kullanlr? (Eyll - 2000)
A) Nalokson B) Flumazenil C) Klordiazepoksit D) Tiopental sodyum E) Triazolam
42
Yant - B
149) Aadakilerden hangisi adrenerjik reseptr agonistlerine direnli bloker zehirlenmesinde kullanlan bir antidottur? (Eyll - 2003)
A) Fentolamin B) Terbutalin C) Pindolol D) Glukagon E) Atropin
Yant - D
150) Gebenin aadakilerden hangisini kronik olarak kullanmas neonatal serebral infarktlara ve abruptio plasentaya yol aabilir?
A) Klorpropamid B) Fenitoin C) Metotreksat D) Kokain E) Etanol
Fetusta toksik ila etkisi Opioidlere ve barbituratlara bal yoksunluk sendromu ACE inhibitrlerine bal renal hasar Dietilstilbestrol (DES)'e bal vajinal adenokarsinom Karbamazepine ve valproata bal nral tp defekti Etanole bal fetal - alkol sendromu Lityuma bal Ebstein anomalisi Penisillamine bal kutis laxa Metimazole bal aplasia cutis Sigaraya bal IUGR Thalidomide bal fokomeli Misoprostole bal Mbius sekans Aspirine bal persistan fetal sirklasyon Antineoplastiklere bal malformasyonlar Metotreksata bal nral tp defekti Tiore trevi antitiroid ilalar ve iyodre bal guatr Varfarine bal varfarin sendromu (yark damak dudak, nazal hipoplazi, mental retardasyon, hidrosefali) zotretinoin ve yksek doz A vitaminine bal yz, kulak anomalileri Tetrasiklinlere bal kemik-di hasar Streptomisine bal 8. sinir hasar Fenitoine bal fetal hidantoin sendromu Kokaine bal dk, erken doum, abruptio plasenta, neonatal serebral enfarkt
Yant - D
151) Aadaki ilalardan hangisi fetste cutis laxa geliimine neden olur? (Nisan - 2003)
A) Penisilamin B) Karbamazepin C) Dietilstilbesterol D) Lityum E) Propiltiourasil
Yant - A
152) Gebenin aadakilerden hangisini kronik olarak kullanmas fetste neonatal ila bamll yapabilir? (Eyll - 2003)
A) Aminopterin B) Barbitrat C) Etanol
43
D) Fenitoin E) Valproik asit
Yant - B
153) Hayvanlarda fetotoksik olduu bilinen ancak gebe kadnda fetotoksisitesi gsterilmemi ila teratojenite riski snflamasnda hangi gruba girer?
A) A B) B C) C D) D E) X
lalarn teratojenik risklerine gre snflandrlmas:
A kategorisi:
Gebelikte kullanlmas gvenilir olan ilalar. rn: Folik asit, demir slfat, levotiroksin
B kategorisi:
Hayvanlarda fetotoksisite yok; fakat gebe kadnlarda kontroll inceleme yok
Hayvanlarda fetotoksik; fakat gebe kadnlarda fetotoksisite gsterilmemi.
Bu ilalar gerekiyorsa kullanlabilir. rn: Ampisilin, parasetamol, etambutol.
C kategorisi:
Hayvanlarda ilacn fetotoksisitesi gsterilmi, ancak gebe kadnlarda kontroll inceleme yok.
Gebe kadnlarda veya hayvanlarda ila incelenmemi
Bu ilalar, eer hekim ilacn gebe kadna salayaca yararn, fetus zerindeki potansiyel riskini hakl gstereceine inanyorsa kullanlabilir. rn: izoniazid, rifampin, pirazinamid
D kategorisi:
Fetus zerinde zarar kesindir. Fakat gebe kadnda kullanlmasnn yararnn, fetusa zararna gre fazla olmas szkonusudur. Gebenin yaamn tehdit eden durumun tedavisi iin kullanlr ve bu kategorideki ilacn prospektusuna uyar mutlaka yazlr. rn: Tetrasiklin, aminoglikozidler
X kategorisi:
Deney hayvan ve gebe kadnda fetotoksik olduu gsterilmitir.
Gebe kadnda kullanlmasnn yarar, fetusa olan zarar yannda nemsizdir. Bu ilalar gebe kadnda kullanlmamaldr.
rn: Kinin, ribavirin, talidomid, dietilstilbestrol, A vitamini, oral kontraseptifler
Yant - B
154) Aadaki ilalardan hangisi fetste Ebstein anomalisine neden olabilir? (Eyll - 2004)
A) Ampisilin B) Digoksin C) Fenobarbital D) Streptomisin E) Lityum
Yant - E
155) NSA aadakilerden hangisinin etkisini azaltmaz?
A) Furosemid B) Kaptopril C) Metotreksat D) Propranolol E) Hidralazin
Prostaglandin inhibisyonu yaparak, NSA u ilalarn etkilerini azaltr - ACE inhibitrleri
- - blokerler - Furosemid
44
- Hidralazin
NSA u ilalarn etkilerini artrr - Oral antikoaglanlar - Metotreksat - Lityum
Salisilat'a bal etkileimler: - Heparin ile almnda kanama riski artar. - Metotreksatn atlmn azaltr. - Probenesid ve sulfinpirazonun rikozrik etkisini azaltr (>1.5 gr/gn alm sonras)
Yant - C
156) Aadaki ilalardan hangisi, adrenoseptr blokerlerin antihipertansif etkisini azaltabilir? (Eyll - 2000) A) Hidralazin B) Simetidin C) Furosemid D) Klorpromazin E) indometazin
Yant - E
157) Aadaki ilalardan hangisi oral antikoagulanlarn etkisini azaltr?
A) Kloramfenikol B) Salisilat C) Tiroid hormonu D) Kolestiramin E) Simetidin
ORAL ANTKOAGLANLARIN ETKSN ARTIRANLAR A) Metabolizmasn azaltanlar
- Eritromisin - Fenilbutazon - Kloramfenikol - Amiodaron - Metronidazol - Simetidin, akut alkol alm - Ketokonazol - Siprofloksasin
B) Protein balanmasn azaltanlar - Sulfonamidler - Fenilbutazon - Kotrimoksazol - Salisilat - NSA
C) Hipoprotrombinemi yapanlar - Salisilat - NSA - Alkol
D) Phtlama faktrlerinin ykmn artranlar - Tiroid hormonlar (hipertiroidi) - Klofibrat, gemfibrozil
E) Phtlama faktrlerinin sentezini basklayanlar - Sefalosporinler - Anabolik steroidler
F) Barsak florasn azaltanlar - Tetrasiklin - Ampisilin - Neomisin
G) Bilinmeyen - E vitamini
ORAL ANTKOAGLANLARIN ETKSN AZALTANLAR A) Metabolizmasn artranlar
45
- Karbamazepin - Barbituratlar - Fenitoin - Kronik alkolizm - Griseofulvin - Glutetimid - Rifampin
B) Absorpsiyonu azaltanlar - Kolestiramin
C) Faktr sentezini artranlar - K vitamini - strojenler - Oral kontraseptifler
D) Faktr ykmn azaltanlar - Hipotiroidi
E) Faktr konsantrasyonunu artranlar - Diretikler (spironolakton, klortalidon)
Yant - D
158) Oral antikoaglanlarn metabolizmasn inhibe ederek etkisini artran ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1990)
A) Metronidazol B) Sisplatin C) Aspirin D) Tetrasiklin E) Seftriakson
Yant - A
159) Aadaki ilalardan hangisi oral antikoaglanlarn teraptik etkinliini azaltr? (Nisan -1994)
A) Kloramfenikol B) Anabolik steroidler C) Rifampin D) E vitamini E) Ko-trimoksazol
Yant - C
160) Karacier enzimlerini indkleyerek, oral antikoaglanlarn etkisini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)
A) Barbtirat B) Sulfonamid C) Metronidazol D) Fenilbutazon E) Oral kontraseptifler
Yant - A
161) Oral antikoaglanlarn etkisini artran ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1989)
A) Barbiturat B) Klofibrat C) Rifampin D) Oral kontraseptifler E) Kolestiramin
Yant - B
162) Aadakilerden hangisi oral antikoaglanlarn etkisini artrmaz? (Nisan - 1995)
A) Dislfiram B) Aspirin
46
C) Barbiturat D) Sulfonamid E) Trimetoprim-slfometoksazol
Yant - C
163) Aadakilerden hangisi plazma teofilin dzeylerini drr?
A) Klaritromisin B) Verapamil C) Zileuton D) Troleandomisin E) Benzopiren
A) Teofilin metabolizmasn azaltanlar - Klaritromisin, eritromisin, troelandomisin - Fluvoksamin - Diltiazem, verapamil - Tiklopidin, takrin - Zileuton - nfluenza as - Simetidin - Kinolonlar - Yksek karbonhidrat, dk proteinli diyet
B) Teofilin metabolizmasn artranlar - Sigara (benzopiren) - Fenitoin, karbamazepin, fenobarbital - Rifampin - Yksek protein, dk karbonhidratl diyet - Hipertiroidi - Kistik fibroz
* Benzodiazepin: Teofilin, benzodiazepinlerin sedatif etkisini azaltr.
Yant - E
164) Aadakilerden hangisi phtlama faktrlerinin katabolizmasn hzlandrarak antikoaglanlarn etkisini arttrr? (Nisan - 2005)
A) Kolestiramin B) Rifampin C) Tiroid hormonlar D) Barbitratlar E) Vitamin K
Yant - C
165) Sigara ime, aadaki ilalardan hangisinin metabolizmasn arttrarak etkinliini azaltr? (Nisan - 2004)
A) Lidokain B) Fenasetin C) Teofilin D) imipramin E) Prazepam
Yant - C
166) Aadaki ilalardan hangisinin teraptik penceresi en dardr? (Eyll - 2005)
A) Morfin B) Teofilin C) Deksametazon D) Salbutamol E) Diazepam
Yant - B
47
167) Aadaki ilalardan hangisi -blokerlerin antihipertansif etkisini azaltr? A) Simetidin B) Furosemid C) Hidralazin D) ndometazin E) Prazosin A) B - bloker etkisini artran ilalar
Simetidin: Karacierde metabolize edilenlerin metabolizmasn azaltr. (rn. propranolol) Bbrekten atlanlara (rn: atenolol, nadolol) pek etkisi yoktur.
B) - blokerlerin etkilerini azaltan ilalar Enzim indktrleri: Barbitratlar, fenitoin, rifampin NSA: indometazin ve dierleri, prostaglandin inbisyonu ile antihipertansif e