100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 1
QQuuaaddrriiffoolliiaa
110000 JJAAAARR KKNNNNVV aaffddeelliinngg DDeevveenntteerr
Jaargang 31, nr. 4 – 2017
Agenda
Excursie Kranenkamp
• Datum: vrijdag 20 oktober 2017
• Tijd: 14.00 uur
• Verzamelplaats: eerste parkeerplaats Averlose Houtweg vanaf de Raalterweg
• Excursieleiders: Dick Steenstra en Henny Wassens
Landgoed van de Stilte
De Kranenkamp, tussen Diepenveen en Schalkhaar heeft een geschiedenis die teruggaat tot 1401. Het landgoed
dankt zijn naam waarschijnlijk aan grote groepen kraanvogels die in vroeger dagen neerstreek op het landgoed.
Vroeger stond er op het landgoed een landhuis dat in 1936 is afgebroken om er een nieuw huis voor in de plaats te
bouwen. Door de tweede wereldoorlog kwam er niets van deze plannen terecht. Het landgoed kenmerkt zich dus
niet door een landhuis, wel door het park, de huisplaats met de voormalige boerderij, de jachtopzichterswoning en
het oude jachthuis.
Het park, naar ontwerp van Van Delden, is een klassiek voorbeeld van een Engels landschapspark. Het wandelpad
slingert over kunstmatig aangelegde heuveltjes. Een kronkelde sloot moet de suggestie wekken van een kabbelend
beekje. De sloot mondt uit in een vijver.
De laatste jaren is er hard gewerkt om het dichtgegroeide bos langs de Soestwetering aan de Raalterweg zijn
parkachtige karakter weer terug te geven, is de verbinding met de wetering weer opengemaakt, zijn de bruggen
opnieuw aangelegd aan de hand van vroegere foto’s, de paden met halfverharding uitgerust en volmaakt een
rietgedekt theehuisje de idylle. In het theehuisje zijn twee haiku’s van Heleen Bosma en Alied van de Meer te vinden.
De laatste jaren is er door IJssellandschap, dankzij een bijdrage van de provincie Overijssel, hard gewerkt aan het
herstel van de Kranenkamp , het “Landgoed van de Stilte” aan de Raalterweg te Diepenveen/Schalkhaar. Het
bospark is helemaal opgeknapt, de lanen zijn hersteld en recentelijk hebben er nog baggerwerkzaamheden
plaatsgevonden. De paden zijn voorzien van geel zand en bol gelegd zoals dit vroeger ook gebeurde. En niet te
vergeten is er een omvangrijk natuurontwikkelingsproject bij de Moespotsleide uitgevoerd. Ook abdij Sion wordt
door een bijdrage van de Provincie opgeknapt.
Aanmelden kan bij Dick Steenstra (0570-619176 of 06-16202617) of Henny Wassens (0570-676072).
Lezing "De toekomst van de natuur in Nederland" door Frank Berendse
• Datum: woensdag 25 oktober 2017
• Tijd: 20.00 uur
• Locatie: het Kristal, Distelvlinderlaan 200, 7323 XB Apeldoorn
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 2
• Spreker: Frank Berendse
• Entree: € 2,50 (leden KNNV en IVN gratis)
Frank Berendse is hoogleraar natuurbeheer en plantenecologie aan Wageningen Universiteit. Graag nodigen wij u uit
voor deze interessante lezing.
SAMENVATTING LEZING
In de grote natuurgebieden in Nederland gaat het redelijk goed. Er zijn soorten die langzaam verdwijnen en soorten
die het erg goed doen. Maar op het boerenland voltrekt zich een drama dat nog steeds niet tot een einde is
gekomen. Niet alleen verdwijnen de weidevogels en de bloemen langs de sloot, maar ook veel wilde soorten die
functies vervullen die voor het boerenbedrijf onmisbaar zijn, zoals bestuiving, biologische plaagbestrijding en
handhaving van de bodemvruchtbaarheid. De enige manier om deze problemen op te lossen is een fundamentele
koerswijziging. De consument moet gaan betalen voor de grote problemen die de huidige landbouw tot gevolg
heeft. Dat kan alleen door voedingsmiddelen een stuk duurder te maken, wanneer deze met veel
bestrijdingsmiddelen of geïmporteerd veevoer worden geproduceerd. Pas dan ontstaat een substantiële, want door
de prijs gedreven verschuiving in het koopgedrag van consumenten. Iedere stap die de boer dan zet op weg naar een
schoner bedrijf levert hem een grotere afzet op, een beter inkomen, maar vooral een veel breder maatschappelijk
respect.
BIOGRAFIE
Frank Berendse is hoogleraar natuurbeheer en plantenecologie aan Wageningen Universiteit. Hij schreef zo’n 300
wetenschappelijke artikelen over de biodiversiteit op het boerenland, de gevolgen van biodiversiteitsverlies, de
lange-termijn veranderingen in graslanden, bossen en heidevelden en de wisselwerking tussen klimaat en de
toendra in Siberië. Hij adviseerde onder meer het kabinet en de Europese Commissie over het nieuwe Nederlandse
natuurbeleid en het Europese beleid voor het gebruik van neonicotinoïden. Hij schreef Natuur in Nederland dat
inmiddels als het standaardwerk over de Nederlandse natuur wordt beschouwd, en het boekje ‘Wilde apen’ dat
handelt over de toekomst van de natuur in Nederland.
Als u wilt komen, graag even aanmelden: [email protected] of per telefoon: 0575-517750. Met vriendelijke
groet, de Activiteitencommissie http://www.knnv.nl/apeldoorn
Paddenstoelenexcursie Landgoed Dorth
• Datum: donderdag 9 november 2017
• Tijd: 14.00 uur tot ca. 16.00 uur
• Locatie: Parkeerplaats Landgoed Dorth aan de Kasteellaan, Kring van Dorth
• Excursieleider: Mike Hirschler
Landgoed Dorth is een landgoed met gevarieerde bostypen. Het is een redelijk nat gebied, waardoor er ook veel
verschillende soorten paddenstoelen voorkomen.
Mike Hirschler heeft hier al jaren een teltraject. Dit houdt in dat hij in het paddenstoelenseizoen maandelijks een
bepaalde route loopt en een heel aantal (bijzondere) soorten paddenstoelen inventariseert.
Daarnaast noteert hij natuurlijk alles wat hij tegenkomt en geeft ook dit door aan de Mycologische Vereniging. Graag
aanmelden bij Mike Hirschler: tel.: 06 53617871 of [email protected]
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 3
Lezing Veluwse Beken en Sprengen door Harry Weimer
• Datum: donderdag 23 november 2017
• Tijd: 20.00 uur tot ca. 22.00 uur
• Locatie: de Ulebelt, NME en Kinderboerderij, Maatmansweg 3, 7425 NC Deventer
• Spreker: Harry Weimer
Harry Weimer zal ons vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de beken en sprengen op de Veluwe en hun
huidige natuurwaarde. Harry Weimer en zijn vrouw Riet zijn al jaren betrokken bij het beheer en het behoud van de
Veluwse sprengen en beken. Wie weet, kunnen we op deze avond een afspraak maken om samen met Harry langs
de beken en sprengen te gaan wandelen, zodat we dit mooie gebied weer eens met eigen ogen kunnen zien.
Lezing de Nieuwe Natuurbeschermingswet
• Datum: donderdag 14 december 2017
• Tijd: 20.00 uur tot ca. 22.00 uur
• Locatie: Restaurant en zalencentrum de Lindeboom, Lindeboomsweg 1a, Schalkhaar
• Spreker: Mark Hoksberg
Sinds 1 januari 2017 is de Flora- en Faunawet niet meer geldig. Deze wet regelde de bescherming van beschermde
soorten planten en dieren in Nederland. Nu is de Wet Natuurbescherming in werking getreden. Daarin zijn
verschillende onderwerpen opgenomen:
• Soortbescherming (ongeveer zoals in de Flora- en Faunawet)
• Bescherming van gebieden (Natura 2000, voorheen in de Natuurbeschermingswet)
• Bescherming van bosopstanden (voorheen Boswet)
Wat is er veranderd?: door Mark Hoksberg
Mark Hoksberg is werkzaam als ecoloog bij een
ecologisch adviesbureau en heeft beroepsmatig
veel te maken met natuurwetgeving. Sinds 1
januari 2017 is de nieuwe Wet natuurbescherming
van kracht. De wet vervangt drie eerdere wetten:
De natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en
de Flora- en faunawet. Behalve bescherming van
de natuur zijn er nog twee doelen, namelijk
vereenvoudiging van de regels en decentralisatie
van verantwoordelijkheden. Er zijn dus meer taken en bevoegdheden naar de provincies gegaan. De provincie heeft
met de nieuwe wet meer verplichtingen en mogelijkheden gekregen voor actieve bescherming van soorten. Biedt dit
mogelijkheden voor natuur- en milieuorganisaties? Helaas is een groot aantal planten en dieren dat binnen de flora-
en faunawet beschermd was dat niet meer binnen de Wet natuurbescherming.
Wat zijn de gevolgen? Gaan soorten van de Rode lijst beter beschermd worden binnen de Wet natuurbescherming?
We zullen er meer over horen tijdens de lezing van Mark Hoksberg.
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 4
Alvast vooruitblikkend:
Nieuwjaarsreceptie
• Datum: zaterdag 6 januari 2018
• Tijd: 14.00 uur tot 16.00 uur
• Locatie: Restaurant en zalencentrum de Lindeboom, Lindeboomsweg 1a in Schalkhaar.
Aan het begin van het nieuwe jaar is er een nieuwjaarsreceptie in de Lindeboom in Schalkhaar.
Tijdens de nieuwjaarsreceptie is er naast gezellig bijpraten gelegenheid om een wandeling te maken langs één van
de ommetjes van Schalkhaar. We nodigen iedereen van harte uit!
Voor vervoer kan worden gezorgd. Daarvoor kunt u zich aanmelden bij Nienke Dijkstra, tel.: 06 36209854 of
Terugblik
Excursie naar ’t Ganzenei op 13 augustus 2017.
Om 10 uur staan 10 KNNV’ers klaar om een wandeling te maken over de weides op ’t Ganzenei te Zutphen. Het is
een buitendijkse uiterwaard die een flinke bocht oostwaarts maakt voordat de IJssel Zutphen bereikt. Duidelijk zijn in
het landschap de hoogteverschillen waar te nemen. Deze zgn. kronkelwaard
is ontstaan doordat de rivier (voordat er kribben werden aangelegd) veel
buiten de oevers trad en zand afzette. In de laagste delen klei. Dankzij een
extensief landbouwbeheer van de boer die hier zijn hele leven heeft geboerd,
zijn er nog veel bijzondere planten te vinden. Al meteen bij de eerste stappen
vonden we Kruisdistel, Knikkende distel, Sikkelklaver en Ruige weegbree. Al
deze planten duiden op iets kalkrijke zandgrond. In en rond de
Meidoornheggen is de grond veel voedselrijker, daar vinden we Heggenrank,
Grote brandnetel en Haagwinde. Op diverse plaatsen zijn de weilanden
bijzonder bloemrijk met Knoopkruid, Veldlathyrus, Vogelwikke, Gewone
rolklaver, Kleine bevernel en nog veel meer prachtig bloeiende planten. De
Icarusblauwtjes vlogen er met tientallen boven. Ook de Kleine vuurvlinder
was present. Bijzonder was de vondst van Klein vlooienkruid. Deze soort
heeft belang bij begrazing. Het groeit in de nattere delen van het gebied,
daar waar de bodem regelmatig onder water staat en heeft belang bij het
kaal trappen van de bodem door het vee. Hier grazen enkele koeien en
paarden. Bij de reeds gemaaide akker kregen we toch nog het Groot
spiegelklokje, Rood guichelheil, Bolderik, Akkerviooltje en Aardaker te zien.
Staatsbosbeheer zaait de akkers in met niet geschoond zaad en zeer schaars,
zodat de akkerkruiden hier een kans krijgen. Tot slot bekeken we nog een
weide met Kruisbladwalstro en Kleine ruit. Een heerlijke wandeling met veel
waarnemingen. Gelukkig zijn Staatsbosbeheer en het waterschap zich bewust
van de bijzondere natuur in dit gebied en worden er geen maatregelen
genomen in het kader van ruimte voor de rivier.
Klaske ten Grotenhuis
Figuur 1 Groot spiegelklokje (Foto: Gerrit Hendriksen)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 5
Vlinderexcursie Luttenbergerven op 27 juli 2017
Deze excursie was een herkansing van de excursie die we twee jaar geleden hielden in het Luttenbergerven. Toen
was het miezerig weer en van de vlinders liet alleen een Aardbeivlinder zich zien. Wel hebben we toen veel
bijzondere planten gezien die thuis horen in blauwgrasland en heischraal grasland.
Ook dit keer gingen we
onder leiding van de
vlinderteller van dit gebied
,Dirkje Stoltenborgh, met
negen belangstellenden op
zoek naar vlinders. Het was
gelukkig prima vlinderweer
zodat we bij het begin van
de excursie al diverse
vlinders zagen vliegen. De
drie soorten koolwitjes, het
Koevinkje, Bruin - en Bont
zandoogje en een
Landkaartje lieten zich
zien.
Figuur 3 Zilveren maan (Boloria selene) op Knoopkruid (Centaurea jacea) (Foto: Niek Lelieveld)
Figuur 2 Een witte Klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe) (Foto: Niek Lelieveld)
Figuur 4 Vrouwtje van het Gentiaanblauwtje (Phengaris alcon)(Foto: Niek Lelieveld)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 6
Op het punt waar we van het pad de vlindertelroute zouden volgen troffen we de vlinder waar we o.a. voor waren
gekomen nl. de Zilveren maan (Boloria selene). Een plekje met veel knoopkruid (Centaurea jacea) werd druk bezocht
door een dertigtal exemplaren van deze vlinder. De Zilveren maan vliegt in twee periodes, nl. in de maanden mei tot
en met augustus, met een kleine onderbreking eind juni begin juli en heeft hier als waardplant het Moerasviooltje
(Viola palustris). We hadden die dag geluk en hebben tijdens de verdere excursie nog vele tientallen exemplaren
gezien.
De telroute volgend zagen we vele honderden exemplaren van de Klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe) de
waardplant van het Gentiaanblauwtje (Phengaris alcon) . Op diverse planten waren inderdaad de eitjes van deze
vlinder te vinden.
Met de grootste moeite de bloeiende klokjesgentianen ontwijkend vonden we twee exemplaren van het
gentiaanblauwtje (zie de foto).
Al met al een geslaagde excursie met dank aan Dirkje en Staatsbosbeheer. De laatste voor de toestemming.
Niek Lelieveld
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 7
Presentatie van het boekje “De Slenk” van Hans Grotenhuis op 23 september.
’s Morgens bij het ontbijt stond het paginagroot in de Stentor: ‘Met bijna een halve eeuw ‘deskundig zwoegen’
creëert Hans een natuurpareltje’.
’s Middags was het zover: de feestelijke presentatie van het boekje over de Slenk aan de leden van onze afdeling.
In de serre van restaurant de Koerkamp in Lettele waren zo’n 20 mensen bij elkaar gekomen, waaronder ook
mensen die elkaar soms lang niet gesproken hadden. Erg leuk!
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 8
Riet Flint bracht nog originele rapporten mee van botanisch en hydrologisch onderzoek gedurende de eerste twee
decennia van het KNNV-natuurbeheerwerk in de Slenk: een tastbare verwijzing naar de lange geschiedenis van dit
gebied binnen de KNNV-afdeling Deventer.
Eind vorig jaar liet Hans aan de afdeling weten dat hij bezig is de toekomst van de Slenk te borgen omdat hij daar
niet nog een keer 45 jaar actief kan zijn. Sommige werkzaamheden blijft hij nog doen, andere gaan overgedragen
worden aan de eigenaar van het terrein: Stichting IJssellandschap.
Voor het bestuur was dit de belangrijkste reden om aan Hans te vragen om zijn ervaringen met 45(!) jaar werken in
de Slenk op papier te zetten, zodat het verhaal ook voor de toekomst bewaard blijft.
Er zijn namelijk geen KNNV-ers meer, behalve Hans, die het hele verhaal nog kennen en ook bij Stichting
IJssellandschap is dit het geval.
Na veel graafwerk in zijn eigen archief, mijmeren en vervolgens gedisciplineerd avonden achtereen schrijven is het
Hans toch nog snel gelukt en ligt het boekje in het jubileumjaar klaar voor iedereen.
We kunnen het als afdeling in eigen beheer uitgeven dankzij het legaat van mevrouw Riddering en een gulle bijdrage
van Stichting IJssellandschap en de Stichting Fondsen van de KNNV.
Het feit dat het boekje verschijnt zowel tijdens ons 100-jarig jubileum als het 750-jarig jubileum van IJssellandschap
is een gelukkig toeval!
Koos Anema ontving het eerste boekje uit handen van Hans en daarna lag voor iedereen een exemplaar klaar.
Een aantal mensen heeft een stapeltje boekjes meegenomen om te bezorgen bij mensen die er niet bij waren.
Iedereen zal dus binnenkort een boekje in de bus vinden, met of zonder postzegels erop.
Het was schitterend zonnig weer en windstil, dus een uitgezocht moment om met een flinke groep naar de Slenk te
gaan. Hans vertelde uitgebreid over de beheerkeuzes die gemaakt zijn. Ruim vier hectare kon van dichtbij bekeken
worden en de rest van het gebied van wat grotere afstand.
Toen we met z’n allen toevallig bij een dikke eikenstobbe stonden scharrelde een levendbarend hagedisje uitermate
tevreden in het zonnetje over de stronk zich niets aantrekkend van de drukte. Diverse vlinders en libellen vlogen
rond. Het maaisel kan binnenkort afgevoerd worden nu de bodem in het gebied wat opdroogt. Het was een
prachtige afsluiting van een bijzondere middag.
Marjolein Vermeij
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 9
Fotoverslag van de middag in Lettele (foto’s: Niek Lelieveld)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 10
Actueel
Alles over groen vrijwilligerswerk in Overijssel vind je op groenbezig.nl.
Landschap Overijssel en Natuur en Milieu Overijssel hebben officieel het nieuwe digitale platform voor alle groene
vrijwilligers in Overijssel: www.groenbezig.nl gelanceerd. Dit vond plaats op het Veldsymposium en netwerkdag voor
vrijwilligers, die Natuur en Milieu Overijssel dit jaar op 30 juni organiseerde op Landgoed De Horte in Dalfsen, samen
met Landschap Overijssel. Het platform groenbezig is een netwerk, servicedesk en etalage voor groen
vrijwilligerswerk in één. Het geeft daarmee vooral ook vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten voor onze natuur
en ons landschap een gezicht.
Groenbezig.nl
De website www.groenbezig.nl is de plek waar je alles dat met groen vrijwilligerswerk in Overijssel te maken heeft
kunt vinden. Van interessante vacatures tot leuke ad hoc klussen. Van inspirerende verhalen van vrijwilligers tot
informatie over nieuwe cursussen. Van informatie en tips voor de organisaties tot een overzicht van alle groene
vrijwilligers(organisaties) in Overijssel. Daarnaast enthousiasmeren we met deze website meer (nieuwe) mensen
voor groen vrijwilligerswerk en laten we zien wat er allemaal op groen-vrijwilligerswerk gebeurt in Overijssel. Het is
daarmee een netwerk, servicedesk en etalage voor groen vrijwilligerswerk in één. Landschap Overijssel en Natuur en
Milieu Overijssel zijn de initiatiefnemers van groenbezig.nl en ontwikkelden het platform samen met een tiental
vrijwilligers. Wij nodigen ook andere professionele organisaties uit zich bij het initiatief aan te sluiten. Groenbezig
wordt mede gefinancierd door de Provincie Overijssel en de Nationale Postcode Loterij.
Breng eens een bezoekje aan www.groenbezig.nl en kijk welke interessante cursussen we speciaal voor jou in de
aanbieding hebben. Of lees de leuke column van Michelle Brouwer over de vrijwilligers die zij tegenkomt. Of
bekijk onze tips voor het werven van nieuwe vrijwilligers. Heb je een vacature of staat jouw club nog niet op
groenbezig? Mail dan naar [email protected] dan gaan we dat regelen. Veel plezier op
www.groenbezig.nl
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 11
KNNV-tuinambassadeurs van Deventer winnen de prijs voor de groenste tuin van Deventer.
De KNNV is één van de organisaties die betrokken is bij het landelijke project: Operatie Steenbreek
(http://www.operatiesteenbreek.nl/organisatie/).
Het doel ervan is particulieren te betrekken bij het verhogen van de biodiversiteit in stedelijke omgevingen. In dat
kader heeft de KNNV studiedagen georganiseerd om KNNV-leden op te leiden tot tuinambassadeur
(https://www.knnv.nl/landelijk-bureau/tuinambassadeurs). Dat houdt in dat die leden bereid zijn om vraagbaak te
zijn voor mensen die in hun directe omgeving ruimte willen bieden voor natuurleven van (inheemse) planten en
dieren.
In Deventer hebben we twee KNNV-tuinambassadeurs, die samen zo’n natuuroase midden in de stad rondom hun
huis hebben gemaakt: Nienke Dijkstra en René van den Driesche.
In hun tuin vind je inheemse planten, nestgelegenheid voor vogels, een vijver, afgekoppeld hemelwater, een
sedumdak, een vijver, hekwerk van gevlochten wilgentenen, composthopen, takkenrillen. Kortom in elk jaargetijde is
er voedsel en schuilgelegenheid voor insecten, vogels en zoogdieren en zijn er bloeiende planten te vinden. Er
overwinteren onder een dikke laag bladeren talloze insecten.
Nienke en René hebben hun tuin al eens opengesteld voor deelnemers van de cursus ‘natuurrijke voortuinen’ die we
twee jaar geleden als afdeling hebben georganiseerd.
Het is dus echt verdiend dat zij in september ’17 de prijs voor Groenste tuin van Deventer hebben gewonnen binnen
de categorie: middelgrote tuin.
Wil je inspiratie opdoen voor je eigen tuin(tje), of heb je vragen over natuurtuinen mail dan gerust met Nienke en
René of vraag of je een keer een kijkje kunt nemen in hun tuin: ([email protected]).
Marjolein Vermeij
Van het bestuur
Het jubileumjaar loopt ten einde. We kunnen terugkijken op een jubileumjaar met mooie activiteiten, waarbij we veel leden, ook van andere afdelingen, mochten ontmoeten. De sfeer was altijd goed en enthousiast. Ook de andere activiteiten van dit kwartaal zijn de moeite waard. We zullen nog meer horen over Veluwse sprengen en beken en de gevolgen van de nieuwe natuurwet die in januari 2017 van kracht werd. Volgend jaar zal het weer een ‘gewoon’ jaar zijn. Toch is dat jaar ook niet zonder uitdagingen. De werkgroepen zullen weer actief zijn. Dat is de grote bindende factor in onze afdeling. Tijdens de ALV in maart 2018 zal er een bestuurswisseling plaatsvinden. Nienke Dijkstra gaat aftreden na zich 8 jaar ingezet te hebben als natuurhistorisch secretaris. In die acht jaar was ook de eindredactie van de Quadrifolia haar taak. Dat betekent dat we voor de ALV in maart mensen zoeken, die het bestuur komen versterken en die de eindredactie van de Quadrifolia op zich willen nemen. Degenen, die deze boeiende taak willen vervullen kunnen zich aanmelden bij Marjolein Vermeij, Niek Lelieveld of Nienke Dijkstra. Er is dan weer ruimte voor nieuwe ideeën en initiatieven. We zien uw reactie graag tegemoet! Namens het bestuur, Hartelijke groet, Nienke Dijkstra
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 12
Verenigingsnieuws
In memoriam Atte van den Berg Op 9 augustus 2017 overleed Atte van den Berg op 84jarige leeftijd. Naast zijn vele activiteiten voor de Nederlandse Mycologische Vereniging en de werkgroep Mycologisch Onderzoek IJsselmeerpolders was Atte deelnemer van de Paddenstoelennetwerkgroep van KNNV afdeling Deventer. Wij hebben hem leren kennen als buitengewoon aardig mens, die zijn enorme mycologische kennis met vanzelfsprekendheid en gemak deelde met ieder van ons, ongeacht ons kennisniveau. Hij stond op precieze waarneming. Ieder van ons kan zich ongetwijfeld herinneren zijn reactie op een vraag van ons over de naam van een paddenstoel: “Dat kan ik zo niet zeggen, dat zal ik thuis moeten nakijken”. Hij gaf geen vlotte en niet exact gefundeerde antwoorden. Wij dachten dan vaak “man dat weet je toch wel”. Dat was dan omdat wij onpeilbaar minder wisten. Je zag het ook aan de lijsten die hij voor zichzelf maakte, precies uitgesleuteld, microscopisch onderzocht, met relevante waarnemingen. Hij is in volle activiteit overleden, altijd nieuwsgierig, nooit te oud om voor een goede foto op de knieën te gaan. Hij is er niet meer. We missen hem. Heel verdrietig en heel jammer. Bien en Hein Hage (Paddenstoelennetwerkgroep KNNV afdeling Deventer).
De plantenwerkgroep in 2017
Zoals in voorgaande Quadrifolia beschreven, een ambitieus programma, te weten:
• Stroomdalgraslandmonitoring uiterwaarden
• Monitoring Dortherbeek
• Monitoring Gooiermars
• KM hok Oxerhof
• Een aantal straten
De gegevens van de verschillende onderdelen worden nog uitgewerkt of zijn online op waarneming.nl te vinden. Van
de straten in de Voorstad is het toch wel erg leuk om te zien dat er heel erg veel Kaal breukkruid (zie foto hieronder)
is te vinden. Zeker de wat oudere straten.
Figuur 5 Kaal breukkruid (detailopname ca. 2 cm)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 13
Verrassend was toch ook wel de diverse vondsten van een soort die nog niet heel lang in Nederland voorkomt en dit
jaar voor het eerst in Deventer is gemeld. Te weten Kransgras (Polypogon viridis).
Dit jaar was naast het Kransgras eigenlijk wel een heel goed jaar, wat betreft nieuwe soorten die zijn gevonden/
gemeld.
Hierboven de Amerikaanse kruidkers (Lepidium virginicum).
Hierover is een blog geschreven. Volg de link of kijk op
http://deventernatuur.blogspot.nl/2017/07/een-amerikaan-in-
deventer.html.
De bezoekjes aan de uiterwaarden hebben tot doel goed
inzicht te krijgen in de verspreiding van een aantal specifieke
soorten, zoals de Engelse alant (zie foto hieronder). Door over 5 jaar weer eens in hetzelfde gebied te gaan kijken is
het mogelijk om eventuele trends in de aantallen waar te nemen. Naast alanten zijn tevens veel waarnemingen
gedaan van de zeldzame Kruipende ganzerik en Riviertandzaad.
Gerrit Hendriksen
Figuur 6 Amerikaanse kruidkers (Foto: Gerrit Hendriksen)
Figuur 7 Kransgras (Foto: Gerrit Hendriksen)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 14
Natuurwaarnemingen Dat wij als natuurliefhebbers moeite hebben met de jacht is algemeen bekend. Ons motto is vaak leven en laten leven. Regulering, dus ingrijpen in de natuur, daar zijn wij niet zo van. Ofschoon daar de laatste tijd toch een kentering in is gekomen. Denk aan onze weidevogels die het moeilijk hebben en waar beschermingsmaatregelen zoals rasters en bejaging van vossen een maatregel zijn om toch nog wat jonge vogels te redden. Zelf maak ik me ook op kleine schaal schuldig aan regulering door het bestrijden van slakken om mijn dure rotspantjes te beschermen of mieren te bestrijden op het terras en oprit.
Overigens in de natuur is leven en laten leven niet aan de orde. Zittend op het terras genietend van de zon vindt om me heen een strijd op leven en dood plaats. In de buurt van de vijver zitten een aantal groene kikkers doodstil te wachten tot een nietsvermoedend insect landt op een bloem om nectar te tanken. Een sprong, een heftige beweging van de plant en het insect is verdwenen. Iets verderop staat een pot met een plant die ook veel insecten aantrekt. De nietsvermoedende insecten weten niet dat in de pot een bruine kikker huist die dezelfde tactiek als de groene kikker gebruikt. In onze perceptie moet een kikker in vergelijking tot een insect zo iets zijn als een Tyrannosauris en een mens. Gelukkig voor ons zijn de dinosaurussen uitgestorven zodat we rustig kunnen genieten op ons terras. En de kikker? Wanneer ik vroeg in de ochtend het gordijn open schuif, verstoor ik de blauwe reiger op jacht naar kikkers. Niek Lelieveld
Figuur 8 Groene kikker
Figuur 9 De blauwe reiger op zoek naar een lekker hapje
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 15
Waarnemingen aan planten.
Via diverse kanalen ben ik op de hoogte gehouden van of heb ik zelf
ontzettend leuke vondsten gedaan.
De topper voor de gemeente Deventer is de vondst van Koprus (Juncus
capitus) in een retentiegebiedje aan de noordgrens van de gemeente. Van
dit bijzondere plantje is sinds 1990 geen waarneming in de buurt van
Deventer bekend, sterker nog er zijn maar enkele waarnemingen in de
provincies Overijssel en Gelderland van na 1990. Door herinrichtingen langs
de diverse weteringen is het
raadzaam op zoek te gaan naar deze
soort.
Een andere soort die opeens massaal
in de Bannink kon worden gevonden
profiteert ook van herinrichting van
gebieden. Zeker als daarbij de
zaadbank wordt aangeboord, dan
kunnen we de Draadgentiaan
(Cicenda filiformis) tegenkomen. Net zo klein/groot als de vorige hier
beschreven soort. Nou niet bepaald ook een heel algemene soort en toch
wel een van de kroontjes op het werk van de terrein beheerder.
Gerrit Hendriksen
Natuur online ObsIdentify Je kunt je vraagtekens erbij zetten, waar zijn de mensen met kennis. Persoonlijk vind ik het een mooi staaltje van beeldherkenning en een vliegende start voor een bepaalde soortgroep. ObsIdentify is een initiatief van de stichting Observation International, de stichting achter waarneming.nl, waarover ik al regelmatig heb geschreven. Vooralsnog kunnen alleen insecten, en dan nog een aantal van de wat gemakkelijke groepen, worden geïdentificeerd, en wel de volgende:
• Dagvlinders (77 soorten) • Nachtvlinders (1284
soorten) • Lieveheersbeestjes (41
soorten) • Libellen (65 soorten) • Wantsen (183 soorten)
Figuur 10 Koprus (Foto: Gerrit Hendriksen)
Figuur 11 Draadgentiaan (Foto: Gerrit Hendriksen)
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 16
Persoonlijk denk ik dat er diverse groepen die verschrikkelijk lastig in deze app zijn onder te brengen en waarbij het aantal gelijkende soorten met een aan zekerheid grenzend percentage (middelste plaatje, groen is 100% zekerheid) erg laag zal zijn. Downloads en meer informatie op https://androidworld.nl/apps/obsidentify-insecten-planten-herkennen/. Gerrit Hendriksen
Colofon
Contributie voor het nieuwe verenigingsjaar 2017 De penningmeester verzoekt u om vanaf 1 januari 2017 en vóór 1 maart 2017 uw contributie te betalen voor het komende verenigingsjaar. Het bestuur stelt voor in dit jubileumjaar de contributie niet te verhogen en dus net als vorig jaar vast te stellen op: Gewoon lid € 30 Huisgenootlid € 13,75 Wilt u het voor u geldende bedrag overmaken op bankrekening NL62 TRIO 0786 7104 38 ten name van KNNV-afdeling Deventer onder vermelding ‘contributie 2017’. Naast het bericht in de Quadrifolia zal begin dit jaar aan ieder lid afzonderlijk een mail/bericht worden gestuurd inzake de contributie. Voor vragen kunt u bellen of mailen met Niek Lelieveld, penningmeester KNNV-afdeling Deventer: 0570-629211 of [email protected] . Welkomstgeschenk Alle nieuwe leden van de KNNV ontvangen een leuk welkomstgeschenk. Dit jaar is het mogelijk te kiezen uit: - Bijen en hommels verrassend vlakbij! - Deze natuurgids neemt je mee in de wereld van de bijen. Ga naar buiten, kijk om je heen: welke bijensoorten zie je in jouw tuin? Wat doen ze, waar eten ze, waar bouwen ze hun nest? Honingbij, pluimvoetbij, aardhommel: je leert ze allemaal kennen in deze vrolijke gids vol verrassende wetenswaardigheden. - Basisgids Grassen - Een toegankelijke basisgids voor beginners en gevorderden. Herken snel en betrouwbaar 150 algemene soorten grassen, cypergrassen en russen aan de hand van fraaie kleurenfoto’s en unieke detailfoto’s. Van riet tot straatgras, van zandzegge tot wollegras en van pitrus tot ruige veldbies. - Zakgids Vogels van Nederland en België - De ideale vogelgids voor wandelingen en vogelexcursies. Nu geheel herzien en uitgebreid met extra soorten en prachtige nieuwe tekeningen van Elwin van der Kolk. Past in elke binnenzak en helpt je om alle algemene soorten broedvogels, zomer- en wintergasten en doortrekkers gemakkelijk te herkennen.
100 JAAR KNNV afdeling Deventer
KNNV Deventer 31ste jrg, nr. 4 2017- 17
Voordelen van het KNNV-lidmaatschap - Samen de natuur ontdekken en beleven, dat is de KNNV! - 10% korting op alle boeken van de KNNV Uitgeverij. Bestelling kan bij Klaske ten Grotenhuis via [email protected] - 4x per jaar het ledenmagazine Natura - ga mee met de reizen en kampen die de KNNV organiseert in binnen- en buitenland. Infopakket Heeft u interesse in de KNNV en wilt u graag een kennismakingspakket ontvangen? Mail dan naam en adres naar [email protected], onder vermelding van "infopakket". Het infopakket wordt z.s.m. verstuurd! Meer weten? Ook voor andere vragen over de KNNV kunt u terecht bij het landelijk bureau. Zoekt u een KNNV-afdeling in de buurt? Kijk dan hier op de afdelingenkaart. Ledenadministrateur Schriftelijke correspondentie voor de ledenadministrateur kunt u sturen naar: KNNV landelijke ledenadministratie Jelle Schuurmans Monnikenweg 2, 5682 PD BEST
Sluitingsdatum voor kopij Quadrifolia nummer 1 van 2018 zal eind december verschijnen. Kopij graag inleveren vóór woensdag 1 november 2017 bij Nienke Dijkstra, [email protected]
KNNV in vogelvlucht
Vrijdag 20 oktober 2017 om 14.00 uur Excursie Kranenkamp o.l.v. Dick Steenstra en Henny Wassens
Woensdag 25 oktober 2017 om 20.00 uur Lezing "De toekomst van de natuur in Nederland" door Frank
Berendse in het Kristal, Distelvlinderlaan 200, 7323 XB Apeldoorn
Donderdag 9 november 2017 om 14.00 uur Paddenstoelenexcursie Landgoed Dorth o.l.v. Mike Hirschler
Donderdag 23 november 2017 om 20.00 uur Lezing Veluwse Beken en Sprengen door Harry Weimer in de
Ulebelt, Deventer
Donderdag 14 december 2017 om 20.00 uur Lezing de Nieuwe Natuurbeschermingswet door Mark
Hoksberg in de Lindeboom, Lindeboomsweg 1a, Schalkhaar
Zaterdag 6 januari 2018 om 14.00 uur Nieuwjaarsreceptie in de Lindenboom, Schalkhaar
Samenstelling Nienke Dijkstra Layout en beeldmateriaal (tenzij anders vermeld) Gerrit Hendriksen De kaartjes met routebeschrijvingen zijn klikbaar