YAHYA KEMAL

YAHYA KEMALYAHYA KEMAL

Üsküp'te doğdu (2 aralık 1884). Üsküp'te doğdu (2 aralık 1884). Asıl adı Agâh Kemal'dir. İlk Asıl adı Agâh Kemal'dir. İlk

öğrenimini yaptıktan sonra Üsküp öğrenimini yaptıktan sonra Üsküp ve Selanik idadilerinde okudu. ve Selanik idadilerinde okudu. Son sınıftayken -üvey anasıyla Son sınıftayken -üvey anasıyla

anlaşamadığından- babası anlaşamadığından- babası tarafından İstanbul'a gönderildi tarafından İstanbul'a gönderildi

(1902). (1902).


Akrabalarının Galatasaray ve Akrabalarının Galatasaray ve Robert Kolej'de okuması için Robert Kolej'de okuması için

yaptıkları girişimlerin sonuçsuz yaptıkları girişimlerin sonuçsuz kalması üzerine, kendi kalması üzerine, kendi deyişiyle «Genç Türk deyişiyle «Genç Türk

cereyanına kapılarak» Paris’e cereyanına kapılarak» Paris’e kaçtı (1903). kaçtı (1903).


Orada, düşün, politika ve Orada, düşün, politika ve edebiyatımızın ünlü edebiyatımızın ünlü

kişileriyle tanıştı, kişileriyle tanıştı, arkadaşlıklar kurdu. arkadaşlıklar kurdu.


Genç Türklerden Dr. Nazım, Şair Genç Türklerden Dr. Nazım, Şair Hüseyin Siret, Samipaşazâde Hüseyin Siret, Samipaşazâde Sezai; cumhuriyetten önce ve Sezai; cumhuriyetten önce ve sonra kimi sosyalist örgütlerin sonra kimi sosyalist örgütlerin lideri olarak tanınan Dr. Şefik lideri olarak tanınan Dr. Şefik

Hüsnü (1887-1959) ve Abdülhak Hüsnü (1887-1959) ve Abdülhak Şinasi (Hisar) yakın dostları Şinasi (Hisar) yakın dostları

arasındaydı. arasındaydı.


Ama hiç bir politik Ama hiç bir politik eylem ve örgüte eylem ve örgüte

katılmadı.katılmadı.


Yahya Kemal'in Paris'te bulunduğu Yahya Kemal'in Paris'te bulunduğu yıllar (1903-1912) Avrupa'da yıllar (1903-1912) Avrupa'da

sosyalizm ve sendikacılık hızlı bir sosyalizm ve sendikacılık hızlı bir gelişme içindeydi. İngiltere, gelişme içindeydi. İngiltere,

Almanya, Avusturya ve İskandinav Almanya, Avusturya ve İskandinav ülkelerinde işçi sınıfının siyasal ülkelerinde işçi sınıfının siyasal

örgütlerinin etkinliği geniş ölçüde örgütlerinin etkinliği geniş ölçüde artmıştı. artmıştı.


İstanbul'dan ayrılırken, «dîne İstanbul'dan ayrılırken, «dîne karşı kafasında güçlü tepkiler karşı kafasında güçlü tepkiler olduğunu» söyleyen Yahya olduğunu» söyleyen Yahya Kemal'in de durmaksızın Kemal'in de durmaksızın gelişen bu eylem gücüyle gelişen bu eylem gücüyle coşkulandığını anılarından coşkulandığını anılarından

öğreniyoruz. öğreniyoruz.


«Paris'te dinsizliğim arttı. 1904 «Paris'te dinsizliğim arttı. 1904 senesi Paris‘te kilise ve din senesi Paris‘te kilise ve din

düşmanlığının azdığı ve düşmanlığının azdığı ve sosyalist cereyanının sert bir sosyalist cereyanının sert bir rüzgâr gibi estiği bir seneydi. rüzgâr gibi estiği bir seneydi.

Mitinglere ve nümayişlere Mitinglere ve nümayişlere karışıyordum. karışıyordum.


Sokaklarda “Sokaklarda “İnternational’” İnternational’” dinlerken kalbim geniş bir dinlerken kalbim geniş bir

insanlık sevgisiyle insanlık sevgisiyle doluyordu ve gözlerim doluyordu ve gözlerim

yaşarıyordu. yaşarıyordu.


İhtilalci hararetim 1905'e kadar İhtilalci hararetim 1905'e kadar sürdü ve sonra sönmeğe yüz sürdü ve sonra sönmeğe yüz

tuttu. Kendimi Paris'in tuttu. Kendimi Paris'in eğlencelerine hevâ vü eğlencelerine hevâ vü

heveslerine kaptırdım.» heveslerine kaptırdım.»


Dokuz yıl süren Paris Dokuz yıl süren Paris yaşamından İstanbul'a yaşamından İstanbul'a

döndüğünde (1912), Meşrutiyet döndüğünde (1912), Meşrutiyet ilan edileli dört yıl olmuş, ilan edileli dört yıl olmuş, Paris'ten tanıdığı birçok Paris'ten tanıdığı birçok

arkadaşının da yöneticileri arkadaşının da yöneticileri arasında bulunduğu ittihat ve arasında bulunduğu ittihat ve

Terakki Fırkası iktidara geçmişti Terakki Fırkası iktidara geçmişti


Darüşşefaka Lisesi'nde Darüşşefaka Lisesi'nde edebiyat ve tarih, edebiyat ve tarih, Medresetü'l Medresetü'l

Vâizin‘de Vâizin‘de Medeniyet Tarihi Medeniyet Tarihi öğretmenliği yaptığı bu evrede öğretmenliği yaptığı bu evrede

de politikaya karışmadı. de politikaya karışmadı.


Bir süre, iktidar partisinin yan Bir süre, iktidar partisinin yan kuruluşları sayılabilecek olan kuruluşları sayılabilecek olan

Türk Ocağı gibi örgütlere, bile, Türk Ocağı gibi örgütlere, bile, uzak durdu. Sonraki yılların uzak durdu. Sonraki yılların

yazılarında bu tutumun yazılarında bu tutumun nedenlerini şöyle açıklar: nedenlerini şöyle açıklar:


«...Müfrit Türkçü değildim, «...Müfrit Türkçü değildim, hayalini Türkçülüğe kaptıran hayalini Türkçülüğe kaptıran her Türkün gördüğü Turan her Türkün gördüğü Turan

rüyasından uyanmıştım, kendi rüyasından uyanmıştım, kendi vatanımızın o zamanki siyasî vatanımızın o zamanki siyasî hudutları içinde bir Türklüğe hudutları içinde bir Türklüğe

razı olmuştum razı olmuştum


Bin yıl evvelini tarih öncesi Bin yıl evvelini tarih öncesi sayarak, bin yıldan beri sayarak, bin yıldan beri birleştiğimiz Anadolu ve birleştiğimiz Anadolu ve

Rumeli topraklarında daha Rumeli topraklarında daha küçük mikyasta bir Türkçülüğe küçük mikyasta bir Türkçülüğe

meyi etmiştim. meyi etmiştim.


Bir süre sonra bu yazısında Bir süre sonra bu yazısında «ocaklar, dernekler, yurtlar, «ocaklar, dernekler, yurtlar,

mecmualar» biçiminde andığı mecmualar» biçiminde andığı hareketlere katılarak Bilgi Derneği, hareketlere katılarak Bilgi Derneği,

özellikle Türk Ocağı çevresinde özellikle Türk Ocağı çevresinde dönemin «fikriyatıyla» temel dönemin «fikriyatıyla» temel çelişkileri olmayan söyleşi ve çelişkileri olmayan söyleşi ve

konferansları ile tanındı, sevildi konferansları ile tanındı, sevildi


Belki bu yakınlaşmanın sonucu, Belki bu yakınlaşmanın sonucu, İttihat ve Terakki Fırkası'nın İttihat ve Terakki Fırkası'nın

düşün, sanat, eğitim politikası nın düşün, sanat, eğitim politikası nın yürütücülerinden biri olan Ziya yürütücülerinden biri olan Ziya Gökalp'in ilgisiyle Darülfünun Gökalp'in ilgisiyle Darülfünun müderrisliğine atandı (1915). müderrisliğine atandı (1915).


Osmanlı imparatorluğu, 1. Dünya Osmanlı imparatorluğu, 1. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmış, Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmış,

siyasal tarihin «mütareke siyasal tarihin «mütareke dönemi» olarak adlandırdığı dönemi» olarak adlandırdığı yıllarda bir çok düşün adamı, yıllarda bir çok düşün adamı,

sanatçı İngilizler tarafından Malta sanatçı İngilizler tarafından Malta Adası'na sürülmüştü. Adası'na sürülmüştü.


Bir bölük aydınsa işbirlikçi Bir bölük aydınsa işbirlikçi hükümet tarafından ya tutuklanır, hükümet tarafından ya tutuklanır, ya da yandaş olarak hizmetine ya da yandaş olarak hizmetine

alınırken, bir bölüğü de işgalden alınırken, bir bölüğü de işgalden önce ve sonra Anadolu'ya önce ve sonra Anadolu'ya

geçerek Kurtuluş Savaşı'na geçerek Kurtuluş Savaşı'na katılıyordu. katılıyordu.


Mütareke dönemi aydınlarının Mütareke dönemi aydınlarının çoğunu içine alan bu durumlardan çoğunu içine alan bu durumlardan

herhangi birini yaşamında herhangi birini yaşamında görmediğimiz Yahya Kemal ne görmediğimiz Yahya Kemal ne

Malta'ya sürüldü, ne Anadolu'ya Malta'ya sürüldü, ne Anadolu'ya geçti. Ne tutuklandı, ne de işbirlikçi geçti. Ne tutuklandı, ne de işbirlikçi

hükümetlerin, yandaşı oldu. hükümetlerin, yandaşı oldu.


1915'de atandığı Darülfünün'daki 1915'de atandığı Darülfünün'daki derslerine devam ederek «Büyük derslerine devam ederek «Büyük

Mecmua». «Edebi Mecmua» Mecmua». «Edebi Mecmua» «Şair». «Nedim» dergilerinde «Şair». «Nedim» dergilerinde

bireysel duyarlıklara bağlı bireysel duyarlıklara bağlı şiirlerini yayınlama olanağı buldu şiirlerini yayınlama olanağı buldu

(1919).(1919).


Daha sonra, özellikle 2. İnönü Daha sonra, özellikle 2. İnönü zaferini izleyen günlerde, zaferini izleyen günlerde, «İleri» ve «Tevhid-i Efkâr» «İleri» ve «Tevhid-i Efkâr»

gazetelerindeki Siyasal gazetelerindeki Siyasal yazılarında Kurtuluş Savaşı'na yazılarında Kurtuluş Savaşı'na

yandaş görüşler ileri sürdü. yandaş görüşler ileri sürdü.


Yunan ordularının karşı saldırıya Yunan ordularının karşı saldırıya geçtiği evrede ise bu tür geçtiği evrede ise bu tür

eylemleri keserek (30 haziran eylemleri keserek (30 haziran 1921'le 9 mart 1922 arası) bir ara 1921'le 9 mart 1922 arası) bir ara

yurt dışına çıktı. 1922 yazında yurt dışına çıktı. 1922 yazında yeniden ulusal konulara değinen yeniden ulusal konulara değinen

yazılarına devam etti. yazılarına devam etti.


1922 sonlarında Ankara'ya geçen 1922 sonlarında Ankara'ya geçen şair, bir süre «Hakimiyet-i Milliye» şair, bir süre «Hakimiyet-i Milliye» (sonradan Ulus adı ile çıkan CHP (sonradan Ulus adı ile çıkan CHP organı) gazetesinde başya zarlık organı) gazetesinde başya zarlık

yaptı. Barış antlaşması çalışmalarını yaptı. Barış antlaşması çalışmalarını yürütecek kurulda görev alarak yürütecek kurulda görev alarak

Lozan'a gitti. Lozan'a gitti.


Dönüşünde Urfa'dan milletvekili Dönüşünde Urfa'dan milletvekili seçildi (1923-26). Varşova (1926) seçildi (1923-26). Varşova (1926) Madrid (1929) elçiliklerine atandı. Madrid (1929) elçiliklerine atandı. Uzun yıllar Tekirdağ (1935-42) ve Uzun yıllar Tekirdağ (1935-42) ve İstanbul 1943-1946) milletvekili İstanbul 1943-1946) milletvekili olarak parlamentoda bulundu. olarak parlamentoda bulundu.


Cumhuriyet Halk Partisi estetik Cumhuriyet Halk Partisi estetik müşavirliği ve Pakistan Büyük müşavirliği ve Pakistan Büyük

elçiliği yaptıktan sonra elçiliği yaptıktan sonra emekliye ayrıldı (1949) emekliye ayrıldı (1949)

1 Kasım 1958' de İstanbul 1 Kasım 1958' de İstanbul Cerrahpaşa Hastanesi'nde Cerrahpaşa Hastanesi'nde

öldü.öldü.


EDEBİYAT EDEBİYAT YAŞAMIYAŞAMI


Edebiyat eğilimleri, ilk gençliğinin Edebiyat eğilimleri, ilk gençliğinin Üsküp evresinde beliren Yahya Üsküp evresinde beliren Yahya

Kemal, Bağdatlı Ruhi, Ziya Paşa, Kemal, Bağdatlı Ruhi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Recaizâde Ekrem, Namık Kemal, Recaizâde Ekrem,

Abdülhak Hamit ve Muallim Naci'nin Abdülhak Hamit ve Muallim Naci'nin eserlerini okumuş, özellikle Naci'nin eserlerini okumuş, özellikle Naci'nin şiir dünyasına yakınlık duymuştu. şiir dünyasına yakınlık duymuştu.


Aruz ölçüsünün değişik Aruz ölçüsünün değişik kalıplarını deniyor, kimi kalıplarını deniyor, kimi deneylerini İstanbul'da deneylerini İstanbul'da yayımlanan dergilere yayımlanan dergilere

gönderiyordu. gönderiyordu.


Yahya Kemal, Verlaine'de Yahya Kemal, Verlaine'de bulduklarını, Türk şiirinin bulduklarını, Türk şiirinin

ustalarında ararken, şiir dilini ustalarında ararken, şiir dilini düzyazı yapısından ayıran düzyazı yapısından ayıran

özellikleri onların yapıt larında özellikleri onların yapıt larında somutlamak istedi. somutlamak istedi.


Artık ilk gençliğindeki yazma Artık ilk gençliğindeki yazma hızını kesmişti. Bitmiş hızını kesmişti. Bitmiş

sayılabilecek şiirlerini bile sayılabilecek şiirlerini bile yayımlamaktan çekiniyor, yeni yayımlamaktan çekiniyor, yeni

düzeltmeler gerekeceği düzeltmeler gerekeceği olasılığını düşünerek olasılığını düşünerek

bekletiyordu. bekletiyordu.


Süleyman Nazif, şöyle söylüyordu: Süleyman Nazif, şöyle söylüyordu: «Yahya Kemal'in yalnız altmış biri «Yahya Kemal'in yalnız altmış biri tam olmak üzere, yüz yetmiş iki tam olmak üzere, yüz yetmiş iki

mısraını gördüm. Gördüm ve mısraını gördüm. Gördüm ve beğendim. Başkaları, bunları da beğendim. Başkaları, bunları da görmediği halde Yahya Kemal'in görmediği halde Yahya Kemal'in

şairliğini sonsuz bir coşkunlukla, aşk şairliğini sonsuz bir coşkunlukla, aşk ile alkışlıyorlar.» ile alkışlıyorlar.»


Halide Edip, «En büyük Halide Edip, «En büyük Türkçe şiiri yazacak diye Türkçe şiiri yazacak diye

beklediğimiz adam» sözleriyle beklediğimiz adam» sözleriyle umudunu açıklarken, umudunu açıklarken,


Ahmet Haşim, şu kanıları ileri sürdü: Ahmet Haşim, şu kanıları ileri sürdü: «Edebiyatımız onunla ışık ve havaya «Edebiyatımız onunla ışık ve havaya

kavuşuyor.. Büyük sanat, büyük kavuşuyor.. Büyük sanat, büyük fazilet gibi aşırılıklardan, kadınca fazilet gibi aşırılıklardan, kadınca

coşkulardan sakınmak, çok hissedip, coşkulardan sakınmak, çok hissedip, çok esirgemek ve sözleri pek gizli bir çok esirgemek ve sözleri pek gizli bir

kuvvetle, pek derin ürpertilerle kuvvetle, pek derin ürpertilerle harekete geçirmektir ki, Yahya harekete geçirmektir ki, Yahya

Kemal'in sanatı işte bu sanattır.» Kemal'in sanatı işte bu sanattır.»


Ölümünden sonra Yahya Ölümünden sonra Yahya Kemal Enstitüsü'ne bağlı Kemal Enstitüsü'ne bağlı bir kurul— şairin isteğine bir kurul— şairin isteğine

uyarak— bütün şiirlerini üç uyarak— bütün şiirlerini üç kitapta topladıkitapta topladı


1-Kendi Gök Kubbemiz 1-Kendi Gök Kubbemiz

Birinci bölüm (Kendi GökBirinci bölüm (Kendi GökKubbemiz) tarihsel temalarla İstanbul Kubbemiz) tarihsel temalarla İstanbul

şiirleri; şiirleri;

ikinci bölüm (Yol Düşüncesi) doğa, ölüm-ikinci bölüm (Yol Düşüncesi) doğa, ölüm-yaşam felsefesini işleyen şiirleri; yaşam felsefesini işleyen şiirleri;

üçüncü bölümüçüncü bölüm(Vuslat) ise genellikle aşk şiirlerini (Vuslat) ise genellikle aşk şiirlerini

kapsar. kapsar.


2- 2- Eski Şiirin Rüzgâriyle Eski Şiirin Rüzgâriyle Selimnâme, Gazeller, Selimnâme, Gazeller,

Musammatlar, Şarkılar, Kıt’alar-Musammatlar, Şarkılar, Kıt’alar-Beyitler bölümlerinden oluşur.Beyitler bölümlerinden oluşur.

Eski şiirin beğeni ve kuralları Eski şiirin beğeni ve kuralları içinde yazılmış olan 62 şiir, 9 kıt’a içinde yazılmış olan 62 şiir, 9 kıt’a

2 beyit vardır. 2 beyit vardır.


3- Rubailer ve Hayyam 3- Rubailer ve Hayyam Rubailerini Türkçe Rubailerini Türkçe Söyleyiş Söyleyiş (1963). (1963).


SANATISANATI


Yahya Kemal şiirinin öz Yahya Kemal şiirinin öz yönünden iki temelde yönünden iki temelde

geliştiğini söylemek doğru geliştiğini söylemek doğru olur: olur:


1— «Ben» ve «o» gerçeğinden 1— «Ben» ve «o» gerçeğinden hareket eden bireysel hareket eden bireysel duyarlıkların şiirleri,duyarlıkların şiirleri,

2— 2— Kaynağını geleneklerden, Kaynağını geleneklerden, (geçmiş zaman gerçeklerinden (geçmiş zaman gerçeklerinden

alan toplumsal duyarlıkların alan toplumsal duyarlıkların şiirleri.şiirleri.


Eleştirmenlerin yargıları:Eleştirmenlerin yargıları:

1- Yahya Kemal, geçmişi 1- Yahya Kemal, geçmişi görkemli biçimde devam görkemli biçimde devam ettiren güçlü bir sestir.ettiren güçlü bir sestir.


2- Yeni bir şiir anlayışı getirmiş, 2- Yeni bir şiir anlayışı getirmiş, Türk şiirinin batılılaşması yolunda Türk şiirinin batılılaşması yolunda Tevfik Fikret’in başlattığı işi daha Tevfik Fikret’in başlattığı işi daha

köklü aşamalara götürme köklü aşamalara götürme başarısı göstermiştir.başarısı göstermiştir.


3- Biçim ustalığı, dile 3- Biçim ustalığı, dile egemenliği, şiirde bir egemenliği, şiirde bir

devrim yapmasına yol devrim yapmasına yol açmıştır.açmıştır.


4- Şiirlerinde tarih 4- Şiirlerinde tarih bilinci, yeni bir bilinci, yeni bir

ulusçuluk anlayışına ulusçuluk anlayışına kaynak olur.kaynak olur.


5- Özü yönünden yeni bir dünya 5- Özü yönünden yeni bir dünya görüşü, yeni bir insan anlayışı görüşü, yeni bir insan anlayışı getiren Cumhuriyet’ten sonraki getiren Cumhuriyet’ten sonraki yaşam koşullarının, yeni insan yaşam koşullarının, yeni insan duyarlılıklarının Yahya Kemal duyarlılıklarının Yahya Kemal şiirine yansıdığı söylenemezşiirine yansıdığı söylenemez

YAHYA KEMAL

Documents