ULUSAL İSTİHDAM STRATEJİSİ · ağırlıklı üretim biçimlerinin hâkim olduğu bilgi toplumunda yaşam boyu eğitim anlayışı ... 2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli

TASLAK MEVCUT DURUM RAPORU

2014 - 2023

ULUSALİSTİHDAM STRATEJİSİ

2014 - 2023

UİS Koordinasyon KuruluNurcan ÖNDERŞeref KAZANCIMeryem Elif TEKİNÖzge ÖZTÜRKTuba ÖCALYeşim ERGÜN

[email protected]

28 Haziran 2016ANKARA

ULUSALİSTİHDAM STRATEJİSİ

TASLAK MEVCUT DURUM RAPORU

BİRİNCİ BÖLÜMTEMEL POLİTİKA EKSENLERİ

Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi

7


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 1. MEVCUT DURUM

Bir ülkenin gelişmişlik düzeyini belirleyen en önemli unsurlardan biri, o ülkenin sahip olduğu insan kaynaklarının niteliğidir. Bu doğrultuda, değişen koşullara uyum sağlayabilen, çevresi ile iyi iletişim kurabilen, takım çalışması yapabilen, mesleğinin gerektirdiği temel bilgi ve becerilere sahip, yetişmiş mesleki ve teknik insan gücü, kalkınmanın önceliği arasındadır. Gelişmişlik düzeyi farketmeksizin ülkelerin uğraştığı sosyo-ekonomik problemlerin başında işsizlik sorunu gelmektedir. Bu nedenle, ülkelerin politikalarında işsizlikle mücadele önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye’nin sosyo-ekonomik kalkınmasında mesleki eğitimi önemli bir araca dönüştürebilmek için sistem içindeki mevcut sorunları çözümlemek öncelikli amaçlardan biri olmalıdır. Emeğin istihdam edilebilirliği ve verimliliğini artırmada eğitim-istihdam ilişkisi önemli bir yer tutmaktadır. Ülkemizin sürdürülebilir ekonomik ve sosyal gelişmesini sağlayabilmesi, küresel rekabette yerini alabilmesi eğitim istihdam ilişkisinin güçlü kurulabilmesi ile gerçekleştirilebilecektir. Dünyada bilgi, beceri ve yetkinliğe dayalı meslekî ve teknik eğitim giderek önem kazanmaktadır. İş piyasasının ihtiyaçları doğrultusunda meslekî ve teknik eğitim verilmesi, eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, aktif işgücü piyasası politikalarının etkin olarak uygulanması ve mesleksizlik sorununun çözülerek iş gücünün istihdam edilebilirliğinin arttırılması gelişmiş ülkelerin öncelikli konuları arasında yer almaktadır. Mesleki ve teknik eğitimin önemi ekonomik gelişme ile birlikte artmaktadır. Mesleki ve teknik eğitim bir anlamda ekonomik gelişmenin hızlandırıcısıdır. Ekonomik açıdan mesleki ve teknik eğitim; işgücü piyasasının gereksinimlerinin karşılanması, üretimde verimlilik ve kalite artışının sağlanması, işsizliğin azaltılması, iç ve dış piyasalarda rekabet gücünü attırması, kaynakların etkinlik, verimlilik ve rasyonellik esasına göre kullanılması, çağdaş teknolojilerin izlenmesi, bu teknolojilerin mal ve hizmet üretimine yansıtılması, hızlı, istikrarlı ve sağlıklı bir ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi gibi konularda önemli katkılar sağlamaktadır. İşsizlikle mücadelede ve istihdamı arttırmada üzerinde önemle durulacak husus, işgücünün eğitim durumu ve işsizlerin sahip olduğu niteliğin eğitsel araçlarla daha nitelikli hale getirilmesi olmaktır. Bu nedenle, eğitim ile istihdam arasındaki ilişkide işgücü arz ve talebinin niteliklerinin incelenip buna uygun önlemlerin zamanında alınması önem arz etmektedir. Türkiye’de eğitim durumuna göre istihdam oranlarına bakıldığında eğitim düzeyi arttıkça istihdam oranlarının da yükseldiği gözlenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hanehalkı İşgücü Anketi 2016 yılı Ocak ayı sonuçlarına göre; en yüksek istihdam oranları yüksekokul ve fakülte mezunlarında görülürken, en düşük istihdam oranları ise okuma yazma bilmeyenlerde görülmektedir Toplam nüfus içerisinde İstihdam oranlarına bakıldığı zaman lise düzeyinde yüzde 45,1 okur-yazar olmayanlarda yüzde 15,2 ve yükseköğretim düzeyinde eğitim alanlarda ise yüzde 71,6 olduğu görülmektedir. İstihdam oranlarına cinsiyet açısından bakıldığında erkeklerde istihdam oranı yüzde 68,2 iken; kadınlarda bu oranın yüzde 30 seviyelerinde kaldığı görülmektedir. İşgücüne katılma oranları incelendiğinde işgücüne katılma oranı toplam nüfus içerisinde yüzde 55,4 iken okur-yazar olmayanlarda yüzde 16,6 ve yükseköğretim düzeyinde eğitim alanlarda yüzde 79,6 olduğu görülmektedir. İşgücüne katılma oranlarına cinsiyet açısından bakıldığında ise erkeklerde işgücüne katılma oranı yüzde 76,2 iken; kadınlarda bu oranın yüzde 34,6 seviyelerinde kaldığı görülmektedir. İşsizlik oranları incelendiğinde ise; 2016 yılı verilerine göre yüzde 14,3 ile en yüksek işsizlik oranının genel lise mezunlarında olduğu görülmektedir. Bu oran okuryazar olmayanlarda yüzde 8,3, yükseköğretim mezunlarında ise yüzde 10,1 olarak gerçekleşmiştir. Okuryazar olmayanlarda işsizlik oranlarının diğer eğitimli gruplara nazaran düşük düzeyde kalması bu grupta yer alanların genellikle nitelik gerektirmeyen mesleklerde çalışması ve işgücüne katılma oranlarının düşük olması gibi nedenlerle açıklanabilmektedir.

8

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

Yükseköğretim mezunları özelinde işsizlik oranının yüksek olmasının nedenleri ise genel olarak işgücü piyasasına yeni girmiş olan eğitimli ancak tecrübesiz gençlerin mevcut işleri uygun bulmamaları gibi nedenlerle açıklanabilmektedir. Bu ve benzeri istatistikler eğitim-istihdam arasındaki ilişkinin önemini ortaya koymaktadır. İşgücünün beceri seviyesi ile işsizlik arasında ters bir orantı olduğu, beceri seviyesi arttıkça işsizlik oranlarının düştüğü bir gerçektir. Eğitim ve istihdam arasındaki bu karşılıklı etkileşime bağlı olarak, teknoloji ağırlıklı üretim biçimlerinin hâkim olduğu bilgi toplumunda yaşam boyu eğitim anlayışı öne çıkmaktadır.

Tablo: Eğitim durumuna göre işsizlik oranı

Eğitim DurumuEducational Attainment

İşsizlik OranıUnemployment Rate

Toplam - Total Erkek - Male Kadın - Female

2015 (Ocak)

2016 (Ocak)

2015 (Ocak)

2016 (Ocak)

2015 (Ocak)

2016 (Ocak)

Toplam - Total 11,6 11,3 10,8 10,5 13,4 13,3

Okur - Yazar OlmayanlarIlliterate

6,7 8,3 16,2 11,3 2,4 3,1

Lise Altı EğitimlilerLess than High School

11,4 11,3 11,8 10 10,4 11,3

LiseHigh School

13,3 14,3 10 9,5 22 19,9

Mesleki veya Teknik LiseVocational High School

11,1 10,4 8,5 7,7 19,6 18,2

YükseköğretimHigher Education

11,2 10,1 8 7,6 16,3 14,7

Kaynak: TÜİK

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından istihdamın korunmasına ve artırılmasına, işsizlerin mesleki niteliklerinin geliştirilmesine, işsizliğin azaltılmasına ve özel politika gerektiren grupların işgücü piyasasına kazandırılmasına yardımcı olmak üzere aktif işgücü hizmetleri kapsamında mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları, girişimcilik eğitim programları, toplum yararına programlar ve diğer kurs, program, proje ve özel uygulamalar düzenlenmektedir. 2016 yılı Ocak-Mart Dönemi içerisinde Aktif İşgücü Programları (AİP) kapsamında başlamış olan 43.341 kurs ve programdan toplam 128.274 kişi yararlanmıştır. Geçen yılın aynı döneminde ise 11.064 kurs/program düzenlenmiş olup bu kurs/programlara 58.775 kişi katılmıştır. Bu faaliyetlerden yararlananlarda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 118,25 artış yaşanmıştır. 2016 yılı Ocak-Mart Dönemi içerisinde bu kurs ve programlardan yararlanan faydalanıcıların eğitim durumlarına bakıldığında yüzde 42,2’sinin ilköğretim mezunu, yüzde 32,83’ü orta öğretim mezunu ilen yüzde 1,94’ü okuryazar olmayan kişilerden oluşmaktadır.

9


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tablo: Aktif İşgücü Programları

Program Türü

Ocak - Mart2016

Program SayısıKatılımcı Sayısı

Erkek Kadın Toplamİşbaşı Eğitim Programı (İEP) 71.975 72.673 64.279 136.952MEK / Özel Politika 870 4.254 15.331 19.585MEK / İstihdam Garantisiz 936 1.962 17.353 19.315Girişimcilik Eğitim Programı 461 7.339 4.814 12.153UMEM Projesi / MEK 654 6.775 5.008 11.783MEK / İstihdam Garantili 497 4.834 6.027 10.861UMEM Projesi / İEP 397 2.128 1.185 3.313Çalışanların Mesleki Eğitimi 105 2.288 597 2.885Engelli Kursu / Komisyon Kaynaklı 94 515 392 907Hükümlü Kursu / Kurum Kaynaklı 14 271 11 282Engelli Kursu / Kurum Kaynaklı 3 29 14 43Eski Hükümlü Kursu / Kurum Kaynaklı 2 33 0 33Genel Toplam 76.008 103.101 115.011 218.112

Kaynak: İŞKUR

2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programın büyüme politikalarında “Eğitim sisteminde, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerini geliştiren, hayat boyu öğrenme yaklaşımı çerçevesinde işgücü piyasasıyla uyumunu güçlendiren, fırsat eşitliğine dayalı, kalite odaklı dönüşümün sürdürülecektir” ifadesi yer almaktadır. Onuncu Kalkınma Planı ve Ulusal İstihdam Stratejisi belgesinde eğitim istihdam ilişkisini güçlendirilmesine yönelik politika tedbirleri belirlenmiş, bu konu özellikle vurgulanmıştır. 2014-2018 dönemini kapsayan Onuncu Kalkınma Planında yer alan öncelikli dönüşüm programlarından “Temel ve Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Programı” bu çerçevede oluşturulmuştur. Söz konusu programda eğitim sisteminin işgücü piyasasıyla uyumlaştırılması, eğitim çağındaki gençlerin temel becerilerinin geliştirilmesi, genç işgücünün temel becerilerinin geliştirilmesi, sanatsal ve sportif faaliyetlerin geliştirilmesi ve mesleki yeterliliklerin artırılması bileşenlerinden oluşmaktadır. Yüksek Planlama Kurulu (YPK) 13.05.2014 tarih ve 2014/7 kararı onaylanmış ve 16.07.2014 tarih ve 29062 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğü girmiş olan Türkiye Hayat Boyu Öğrenme (2014-2018) Strateji Belgesi ve Eylem Planı, toplumda farkındalığı artırmak, dezavantajlı kesimler başta olmak üzere herkes için HBÖ fırsatlarını yaygınlaştırmak ve yeni kurulmakta olan hayat boyu öğrenme sistemini güçlendirmek üzerine odaklanmaktadır. Belgede öncelikle hayat boyu öğrenmenin Türkiye için önemi açıklanmış ve hayat boyu öğrenmenin temellerini güçlendirmeye yönelik eğitim politikaları ve mevzuat dikkate alınmıştır. Çözüme kavuşturulmak üzere ölçeklendirilmiş temel zorluklara odaklanılarak, hayat boyu öğrenme sisteminin mevcut durumuna yönelik özet sunulmuştur. Belgenin 3. kısmında, Türkiye’de hayat boyu öğrenmeyi güçlendirmeye yönelik altı öncelik ile bu önceliklerin uygulanacağı tedbirlere yer verilmiştir. Sonuç olarak Hayat Boyu Öğrenme Belgesinin uygulamaya konulması için atılması gereken adımlar eylem planı ile belirtilmiştir. Öncelikler altında yer alan 29 tedbir maddesi kapsamında çalışmalar yürütülmektedir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından koordine edilen Uluslararası Yetişkin Becerilerinin Ölçülmesi Programı (PIAAC) kapsamında ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı ve İŞKUR tarafından ortaklaşa yürütülmektedir. İşgücünün sahip olduğu becerilerin daha verimli ve tesirli şekilde ekonomiye kazandırılmasına katkıda bulunmayı amaçlayan söz konusu proje, 16-65 yaş grubu arasındaki yetişkinlerin eğitim seviyeleri ile işgücü piyasasındaki durumlarını değerlendirmektedir.

10

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Programın genel hedefi, işgücünün sahip olduğu becerilerin daha verimli ve tesirli şekilde

ekonomiye kazandırılmasına katkıda bulunmaktır. Program yetişkinlerin eğitim durumları, eğitimlerinden edinmiş oldukları birikimi, bu birikimin iş hayatına geçişte ne şekilde kullanıldığı ve eğitim sisteminin sosyo-ekonomik hayatın gereklerine ne şekilde yanıt verdiği hususlarında istatistiki bilgi toplanmasını ve karşılaştırılmalı değerlendirmelerde bulunulmasını amaçlamaktadır. Projeye ülkemiz de dahil (I. tur ve II. tur) toplamda 33 ülke katılmıştır. Ülkemizin dahil olduğu II. tur çalışması 2011-2016 yıllarını kapsamaktadır. Pilot ve ana çalışma olmak üzere iki aşamadan oluşan projenin pilot çalışma faaliyetleri 2013 yılında tamamlanmıştır. 2016 yıllında ise projenin raporlama süreci gerçekleştirilecektir. YPK’nın 06.05.2014 tarihli ve 2014/5 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiş olan Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018)’nında mesleki ve teknik eğitim sistemini oluşturan üç ana politika ekseninde kurgulanmıştır. Mesleki ve teknik eğitime erişim ekseni, mesleki ve teknik eğitimin önemi ve erişim imkânları konusunda farkındalık, mesleki ve teknik eğitim kurumlarının tür ve kademeleri arasında yatay-dikey geçişlerde esnek ve geçirgen bir yapı, özel politika gerektiren grupların erişim fırsatlarının artırılması ve Ar-Ge faaliyetlerinde iş birliğinin geliştirilmesi konularını kapsamaktadır. Mesleki ve teknik eğitimde kapasite ekseninde, mesleki ve teknik eğitimde yeterlilik sistemi, ulusal meslek standartları ve yeterliliklere göre öğretim programları, eğitim ortamları, mesleki rehberlik ve kariyer sistemi, yönetim ve finans yönetimi ve kalite güvence sistemi geliştirilmesi konuları yer almaktadır. Mesleki ve teknik eğitim ile istihdam ekseni, özel politika gerektiren gruplar dahil olmak üzere MTE öğrenci, kursiyer ve mezunlarına anahtar beceriler kazandırılması, iş yeri tabanlı eğitim, yaratıcılık, yenilikçilik ve girişimcilik, iş sağlığı ve güvenliği, ulusal ve uluslararası hareketlilik konularını kapsamaktadır.

“Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı” (2014-2018) Üçüncü İzleme ve Değerlendirme Kurulu Toplantısı 21.01.2016 tarihinde yapılmış olup “2016 Yılı Çalışma Planı”, 16.03.2016 tarihinde yapılan toplantıda öncelik, tedbir ve faaliyet sorumlusu dış paydaş temsilcileri ile paylaşılmıştır. 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 4 üncü maddesine göre; çıraklık, kalfalık ve ustalık eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitimin planlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi konularında tavsiye kararları almak ve görüş bildirmek üzere Türkiye Mesleki Eğitim Kurulu kurulmuştur. 26.11.2014-27.11.2014 Ankara’da yapılan 4 üncü Esnaf ve Sanatkarlar Şurası 5 başlık altında görüşülmüş olup bu kapsamda “Mevzuat” konusunda 9, “Vergi ve Sosyal Güvenlik” konusunda 7, “Mesleki Eğitim” Konusunda 5, “Kredi ve Finansman” konusunda 6 ve “Yenilikçilik” konusunda 9 olmak üzere 36 adet karar alınmıştır. Bu bağlamda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürlüğü koordinesinde IV. Esnaf ve Sanatkarlar Şurası Mesleki Eğitim Komisyonu oluşturulmuştur. Komisyon kararları eylem planına dönüştürülmüştür. Eylem Planının 3.4 maddesi altında mesleki eğitimin yaygınlaştırılması amaçlanmış olup çıraklık eğitiminin zorunlu eğitim sistemi içerisinde işleyişine ilişkin düzenlemeler yapılması, bu bağlamda seçmeli dersler konulması, çıraklık eğitiminde öğrencilerin finansal açıdan desteklenmeye yönelik çalışmaların yapılması, çıraklık sistemi ile kamuoyunda farkındalık oluşturulmasına yönelik çalışmaların yapılarak hedef kitlenin belirlenmesi ve bu kitleye yönetimlerin yapılması tedbir maddeleri yer almaktadır. Ulusal İstihdam Stratejisi Eğitim İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi Temel Politika Ekseninde; erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılması, genel ve mesleki eğitimin kalitesinin ve etkinliğinin

11


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ artırılması, Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamlarının oluşturulması

ve HBÖ’nün özendirilmesi, eğitim-işgücü piyasası arasında uyumun sağlanması, Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliğinin artırılması, eğitim sistemi ve AİPP ile proje merkezli yenilikçiliğin ve girişimciliğin desteklenmesini kapsayan 6 öncelikli alan içerisinde 45 tedbir bulunmaktadır. Bu tedbir maddelerinden 11 tanesinde Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 6 tanesinden Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), 3 tanesinden Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), 16 tanesinden İŞKUR, 1 tanesinden Maliye Bakanlığı, 6 tanesinden Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), 1 tanesinden ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), 1 tanesinden ise ÇSGB Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Daire Başkanlığı sorumlu kuruluş olarak yer almaktadır. Eylem maddelerinin 15 tanesi sürekli eylem maddesi olup 15 eylem maddesi tamamlanmıştır. 15 eylem maddesinin tamamlanma süresi ise 2016 yılıdır.

12

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Erişilebilir bir eğitim sistemi içerisinde herkese okul öncesinden başlayarak temel beceri ve yetkinlikler kazandırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Eğitime erişimde özel gruplara (kız çocukları, engelli çocuklar, coğrafi konum sebebiyle veya sosyo ekonomik açıdan olumsuz koşullarda yaşayan çocuklar) odaklanılarak bu grupların eğitime erişimi ve devamının önündeki engeller kaldırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kız Çocuklarının Okula Devam Oranının Artırılması Projesi (KEP-2) : Kız Çocuklarının Okula Devam Oranının Arttırılması Projesi (KEP-2) Hibe Programı kapsamında NUTS II bölgesindeki 43 ilde yerel kurum, kuruluş ve STK’lara okullaşmaya yönelik mevcut sorunları belirleme, çözüm önerileri geliştirme ve uygulama olanağı sunulmuştur. Hibe Programı: Toplam 10 Milyon Avroluk bir Hibe Programı Operasyon kapsamında uygulanmaktadır. Hibe projelerinin değerlendirmeleri tamamlanmış ve proje sözleşmeleri imzalanmıştır. Mal Alımı: Toplam 3.4 Milyon Avro bütçeli ekipman tedariki kapsamında belirlenen 8 Pilot İlde (Batman, Bitlis, Erzurum, Hakkari, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) 13 okul pansiyonu (7 YİBO, 5 MTE Kız Pansiyonu, 1 İHL pansiyonu) donatılmıştır.

Hizmet Alımı: Proje 23.03.2015 tarihinde başlamış olup, projenin ikinci ara raporu hazırlanmaktadır. Proje hakkında pilot illerin bilgilendirilmesi için 10.09.2015 tarihinde Ankara’da bir proje bilgilendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir. Kurum standartları kapsamında okula erişemeyen ve devamı sağlayamayan çocukların tespitine yönelik izleme çalışmaları yapılmaktadır. Sistem sonuçlarından yararlanılarak eğitimde niteliğin yükseltilmesine dair politikaların geliştirilmesi hedeflenmiştir.

13


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bu kapsamda yapılan çalışmalar:

Eylül ayında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Projesi (MESGEP): 2011-2016 yıllarını kapsayan mesleksiz ve istihdama yönelik bir mesleği olmayan özel politika gerektiren bireylere ve mesleğini değiştirmek isteyenlere ilgi ve istidatları göz önüne alınarak meslek edindirmek, bu becerilerini üst seviyelere çıkararak mesleki yeterlilik kazandırmak amacıyla hazırlanan Mesleki Becerilerin Geliştirilmesi Projesi (MESGEP) Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü koordinesinde Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile birlikte yürütülmektedir. Projenin hedef kitlesi; · Engeli dolayısıyla eğitime erişim sağlayamamış gruplar,

· Güvenlik nedeniyle göç etmiş kişiler,

· Şiddet mağduru kadınlar,

· Eğitime erişim fırsatı bulamamış olan bireyler,

· Muhtaç durumdaki dul ve yetimler,

· Cezaevlerinden tahliye olmuş veya olmamış bir mesleki becerisi olmayan veya meslek değiştirmek isteyenler,

· Bir meslek sahibi olmak isteyen ev hanımlarından oluşmaktadır.

Proje Paydaşları; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, İşverenler ve İşveren Sendikaları, Sivil Toplum Kuruluşları, Engelli Dernekleridir. Bu proje kapsamında 21 Mart 2016 tarihinde HYPERLINK “http://www.mesgep.meb.gov.tr/” www.mesgep.meb.gov.tr WEB sayfasından alınan verilere göre, 35 il toplamında; 15.673 kişi başvuruda bulunmuş, tamamlanan eğitimlerden 9.387 kişi belge almaya hak kazanmıştır.

14

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Projesi :

MEB (Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile Temel Eğitim Genel Müdürlüğü) ortaklığında Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı 4. Bileşeni AB IPA 4 kapsamında Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Projesi yürütülmeye başlanmıştır. Projenin mal alımı ve hizmet alımı ihaleleri tamamlanmış olup mal alımı ihalesi 05.11.2015 tarihinde, hizmet alımı ihalesi 09.11.2015 tarihinde imzalanmıştır. Projenin açılış toplantısı 16.11.2015 tarihinde saat 14.00 da ASPB’de gerçekleştirilmiştir. Projenin mal alımı ihalesi tamamlanmış olup ilgili yerlere ve Genel Müdürlüğe ait okullara mal teslim aşamasındadır. Genel amacı özellikle resmi işgücü piyasasına (sosyal güvenceli olarak) girişlerin kolaylaştırılarak romanların yoğun olarak yaşadığı yerlerde sosyal içermenin artırılması olan projenin en önemli faaliyetleri aşağıda verilmiştir: 1. Romanlara hizmet sunan kamu kurumlarının ve hizmet veren tarafların eğitim, sağlık, istihdam, sosyal koruma ve sosyal yardımlar alanında daha iyi hizmet sunmak üzere kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi

2. Kamu kurumları, STK’lar, paydaşlar ve toplum arasındaki iletişim ve diyaloğun ayrımcılıkla mücadele amacıyla güçlendirilmesi

3. Eğitim hizmetlerine erişiminin kolaylaştırılması ve çocukların akademik başarılarının iyileştirilmesinin sağlanması

4. Sağlık hizmetlerine erişimin ve sağlık hizmetlerine talebin arttırılması

5. Mesleki niteliklerin arttırılması yoluyla istihdam hizmetlerine erişimin ve işgücüne katılımın kolaylaştırılması Projenin merkezi Ankara’dır. Ayrıca Adana, Balıkesir, Hatay, Edirne, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Manisa, Mersin ve Tekirdağ projenin uygulama illeridir. Uygulama süresi 24 ay olan projede 12 pilot ilde 44 okul yer almaktadır. Projenin hedef grubunu yoksulluk içinde yaşayan ya da yoksulluk riski ile karşı karşıya olan dezavantajlı kişiler ve romanların yoğun olarak bulunduğu gecekondu bölgelerinde yaşayanlar ve göçerler oluşturmaktadır. 08.04.2016 tarihinde İstanbul’da projenin tanıtımına ilişkin basın konfreansı düzenlenmiştir. Nisan ayı içinde Edirne ve İzmir ilinde ve 05.05.2016 tarihinde Mersin’de “Roman Günü Etkinlikleri” gerçekleştirilmiştir. Pilot okullarda ihtiyaç analizi çalışması yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

15


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Tedbir No ve Adı:

1.2 Okul öncesi eğitimde yaygınlaştırma çalışmaları geliştirilerek sürdürülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB – Temel Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Yerel Yönetimler Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yapılan projelerle, dezavantajlı çocuklara kaynak aktarımı, atıl durumdaki binaların onarılarak derslik yapılması, anasınıfı ve anaokulları yapılması gibi çalışmalara devam edilmiştir. 48-66 aylık çocuklardan okul öncesi eğitim kurumlarına devam edenlere de şartlı eğitim yardımları yapılması sağlanmıştır.

okul öncesi eğitim kurumları ile, ASPB’ye bağlı kreşler dahil) yönelik Pamuk Şekerim Etkinlik Kitabı ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Dezavantajlı çocuklara yönelik olarak yaz okulları ve gezici mobil ana sınıfları uygulamalarına devam edilmektedir. Onuncu Kalkınma Planı’nda (2014-2018) okul öncesi eğitim ile ilgili aşağıdaki hedeflere yer verilmiştir:

yönelik çalışmalar yapılacaktır.

eğitim, imkânları kısıtlı hane ve bölgelerin erişimini destekleyecek şekilde yaygınlaştırılacaktır. MEB 2015-2019 Stratejik Planı’nda ise şu hedefler yer almaktadır:

okul öncesi eğitim imkânları kısıtlı hane ve bölgelerin erişimini destekleyecek şekilde yaygınlaştırılacaktır.

MEB’in hedefi, tüm çocukların en az bir yıl okul öncesi eğitim alarak ilkokula başlamalarını sağlamaktır. Bu hedeflere ulaşmak için çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

16

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


1.3 Yükseköğretimde okullaşma oranı yükseltilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Son yıllarda yükseköğretim alanındaki genişlemeyle birlikte yükseköğretim brüt okullaşma oranlarında görülen artışlar devam etmektedir. 2014 yılında yüzde 81,70 olan yükseköğretim brüt okullaşma oranının 2015 yılı itibariyle yüzde 88,94’e yükseldiği görülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Genel ve mesleki eğitimin kalitesi ve etkinliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Mesleki ve teknik eğitim veren özel okulların desteklenmesi ve yenilerinin açılabilmesi amacıyla özel sektör finansal olarak teşvik edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB – Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Maliye Bakanlığı, YÖK, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Organize sanayi bölgelerinde açılan özel mesleki ve teknik eğitim okullarında öğrenim gören her öğrenci için 2012-2013 eğitim ve öğretim yılından başlamak üzere, resmî okullarda öğrenim gören bir öğrencinin okul türüne göre devlete maliyetinin bir buçuk katını geçmemek üzere, her eğitim ve öğretim yılı itibarıyla Maliye Bakanlığı ile tarafından müştereken belirlenen tutarda teşvik verilmesine yönelik olarak 5580 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde yapılan değişiklik 04.07.2012 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuştur. 2015-2016 eğitim ve öğretim yılı için organize sanayi bölgelerinde açılan 23 özel mesleki ve teknik lisesi faaliyet göstermekte olup Şubat 2016 tarihi itibarıyla bu okullarda öğrenim gören yaklaşık 16 bin öğrencinin öğrenim giderleri MEB tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca 64. Hükümet Eylem Planı kapsamında Organize Sanayi Bölgeleri dışında açılan özel mesleki ve teknik eğitim okulları içinde teşvik mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatılmıştır.

17


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bu amaca yönelik olarak 03.02.2016 tarihinde Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, özel

sektör ve STK temsilcileri ile bir bilgilendirme ve değerlendirme toplantısı yapılmıştır. Buna göre ilgili kurum ve kuruluşların istek, talepleri ve piyasanın beklentileri tespit edilmiştir. Bu bağlamda, organize sanayi bölgeleri dışında açılan özel meslekî ve teknik okullarda öğrenim gören öğrenciler için 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 12 nci maddesi çerçevesinde eğitim öğretim desteği verilmesine ilişkin 21.03.2016 tarih ve 2016/8660 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yayınlanmıştır. Ayrıca, söz konusu eyleme ulaşmak için Genel Müdürlük tarafından bir komisyon oluşturularak alt faaliyetler tanımlanmıştır. Tanımlanan alt faaliyetler doğrultusunda kaynak ihtiyacı da dâhil olmak üzere teşvik kapsamına uygulanacak usul ve esaslara ile taslak Yönetmeliğe ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Söz konusu çalışmaların Haziran ayı sonuna kadar tamamlanması hedeflenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 İl Sanayi ve Ticaret Odalarının mesleki eğitime katkı yapması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: TOBB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (BSTB), Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: TOBB, ÇSGB, MEB ve İŞKUR işbirliğinde uygulanan Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi (UMEM) Beceri’10 Projesi ile Ocak-Mart 2016 döneminde toplam 328 kurs açılmıştır. Odalar organizatörlüğünde gerçekleştirilen meslek edindirme kurslarına Ocak- Mart 2016 döneminde toplam 5.504 kişi katılmıştır. Birlik bünyesinde tehlikeli ve çok tehlikeli mesleklerde sınav ve belgelendirme hizmeti vermek üzere Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezleri A.Ş. (MEYBEM) kurulmuştur. MEYBEM kanalıyla odalar işbirliğinde Ocak-Mart 2016 döneminde yaklaşık 600 kişiye sınav ve belgelendirme hizmeti ile sınavlarda başarılı olan kişilere, mesleki yeterlilik belgeleri verilmiştir. Mesleki yeterlilik sistemini tanıtmak üzere MEYBEM ve MYK kanalıyla odalar işbirliğinde farkındalık artırma toplantıları düzenlenmiştir. Başta Trabzon, Gaziantep, Konya illeri ile Aliağa ilçesi olmak üzere yerelde mesleki yeterlilik sisteminin tanıtımı yapılmıştır. Mesleki yeterlilik belgelerinin yaygınlaştırılması amacıyla birçok ilde Milli Eğitim İl Müdürlükleri ile protokoller yapılmıştır. Bu kapsamda Adana, İzmir, Eskişehir ve Samsun illerinde meslek liseleri ile kapsamlı işbirliği çalışmaları yürütülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

18

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2.3 MEB Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü ve Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlı okul/kurumların atölyeleri modernize edilerek örgün ve yaygın öğretim ile işgücü eğitimlerinde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, İçişleri Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Mülki İdareler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 53 alan 205 dal atölye ve laboratuvarları ile pansiyon, uygulama oteli, uygulama sınıfının standart donatım listesi ile standart mimari yerleşim planları çalışılmıştır. Sektördeki gelişim ve değişimler müfredat programlarına yansıtıldıkça söz konusu listeler ve yerleşim planları da güncellenmektedir. Standartlarda yer alan genel teknolojik özellikleri belirlenmiş alet makina ve cihazlar okullarımız tarafından yeni kurulan veya teknolojisi eskimiş atölye ve laboratuvarlarda Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen kaynak ölçüsünde yenilenmektedir. Mesleki ve Teknik okulların atölye ve laboratuvarları örgün eğitim amaçlı kullanıldığı gibi Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü veya İŞKUR tarafından düzenlenen kurslarda da kullanılmaktadır. Çeşitli sektörel kurum ve kuruluşlar veya hayırsever vatandaşlar tarafından da yapılan proje ve protokollerle atölye ve laboratuvarlar yenilenmektedir. “Mesleki Eğitim” konusunda yasal düzenleme çalışmaları devam etmektedir. Yasal düzenleme çalışmaları ile birlikte programların güncelleme çalışmaları 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu ve ilgili yönetmelikleri dikkate alınarak sürdürülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.4 Meslek yüksekokulları yapı ve işleyiş olarak etkinleştirilmek üzere yeniden yapılandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

19


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Politika No ve Adı:

3. Hayat Boyu Öğrenme (HBÖ) kapsamında açık öğrenme ortamları oluşturulacak ve hayat boyu öğrenme özendirilecektir. Tedbir No ve Adı:

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları:eğitim gördüğü Mesleki Açık Öğretim Lisesi bünyesinde devam eden İmam Hatip programı, hazırlık çalışmaları tamamlanan Açık Öğretim Okulları yönetmeliği yürürlüğe girdikten sonra Açık Öğretim İmam Hatip Lisesi olarak hizmet verecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanılarak uzaktan eğitim uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTİK), Özel Sektör Temsilcileri, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d)Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilip Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Avrupa Yetişkin Öğrenme Gündemi Uygulamaları İçin Ulusal Koordinatörler” projesinin amacı hayat boyu öğrenme konusunda yetişkinlerin bilinç ve kültürünü arttırmak, özellikle anahtar yeterlikleri kullanarak yetişkinlerin becerilerini geliştirmek, yetişkinler için daha esnek ve kolay bir yol olan uzaktan öğrenme yöntemiyle hayat boyu öğrenme fırsatlarına erişimlerini arttırmaktır. Uygulamalar kapsamında mevzuat, müfredat, açık öğretim sistemi, yetişkin eğitimi, yetişkin eğitimi yöntem ve teknikleri, iletişim ve yenilikçi düşünce konularında uzaktan eğitim materyali geliştirilmiştir. Söz konusu materyaller projeye ait http://yetiskinproje.meb.gov.tr adresinde yayımlanmıştır.

20

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Ayrıca, açık öğretim okullarında uygulanan programlar uzaktan eğitim sistemine uygun

olarak hazırlanmış ve Talim Terbiye Kurulunun onayına sunulmuştur e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.3 Hayat boyu öğrenme portalı kurulacak, bu çerçevede kamu ve özel kesim ile sosyal taraflar ve STK’lar tarafından gerçekleştirilen tüm eğitimlere ilişkin bilgiler bu portalda toplanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, TÜİK, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hayat Boyu Öğrenme Web Portalı bireylere istihdam ve öğrenme fırsatlarını uzaktan erişimle sağlamaya dönük bir programdır. Web Portal Hayat Boyu Öğrenme 1 Projesi çıktılarından biri olarak faaliyete geçmiş ve 2015 yılında ara yüzünde değişikliğe gidilmiştir. Ayrıca e-Yaygın dahil edilerek kursiyerlerin bu platformdan açık kurslara ilişkin bilgi sahibi olabilmeleri sağlanmıştır. 2016 yılında öncelikle portala İŞKUR veri tabanının entegre edilmesi daha sonra diğer istihdam ve öğretim fırsatı sağlayan kurum kuruluşlara (Belediyeler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları vb.) ait veri tabanlarının entegre edilmesi öngörülmektedir. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Eğitim-işgücü piyasası arasında uyum sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile referanslandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Bakanlar Kurulunun 2015/8213 sayılı Kararıyla 19.11.2015 tarihli ve 29537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin geçici birinci maddesi gereğince, Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin (TYÇ) Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) ile referanslanması çalışmalarının tamamlanması gerekmektedir.

21


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bu hüküm gereğince, Kurum koordinasyonunda 2013 yılında başlayan çalışmalarla MEB,

YÖK, meslek örgütleri, işçi, işveren ve eğitim sendikaları, öğrenci konseyi, akademisyenler ve yabancı uzmanların katkı ve katılımlarıyla yürütülen çalışmalar neticesinde Türkiye Referanslama Raporu taslağı hazırlanmış ve 2015 yılında gerçekleşen mevzuat düzenlemeleri kapsamında taslak güncellenmiştir.

TYÇ-AYÇ referanslama çalışmalarının tamamlanması, Referanslama Raporuna yönelik istişare sürecinin tüm paydaşların katılımı ile gerçekleştirilmesi ve üzerinde ulusal mutabakat sağlanan Referanslama Raporu’nun AYÇ Danışma Grubuna sunulması için “AYÇ Ulusal Koordinasyon Noktası 2016 Projesi” Türkiye Ulusal Koordinasyon Noktası olarak kabul edilen Kurum tarafından 2016 yılı Ocak ayında başlatılmıştır. TYÇ ile ilgili tüm teknik çalışmaları yürütmekle görevli TYÇ Kurulu, 05.04.2016 tarihinde düzenlenen ikinci toplantısında Türkiye Referanslama Raporu taslağına yönelik çalışmalarının nihayetlendirilmesi ve bu kapsamda edinilen kazanımlara ilişkin farkındalık oluşturulması amacıyla ulusal istişare sürecinin başlatılmasını kararlaştırmış ve 2016 yılında uygulanacak İstişare Süreci Faaliyet Planını kabul etmiştir. Bahse konu Faaliyet Planına göre istişare süreci TYÇ Kurulunda temsil edilen kurum ve kuruluşlara yönelik olarak düzenlenecek beş farklı istişare toplantısı ve bir ulusal konferanstan oluşmaktadır. İstişare toplantılarının 2016 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilmesi kararlaştırılmış olup konuya ilişkin davet yazıları ve toplantılarda ele alınacak rapor taslağı 11.04.2016 tarihinde ilgili kurum ve kuruluşlara paylaşılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 İş piyasasının önceliklerine göre belirlenen ulusal meslek standartları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Ocak – Haziran 2016 Döneminde 14 meslek standardının hazırlanması amacıyla 2 kuruluş ile işbirliği protokolü yapılmıştır. Yapılan protokollerle birlikte hazırlanması planlanan meslek standardı sayısı 819’a ulaşmıştır. Rapor döneminde 24 ulusal meslek standardının daha Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte, toplam ulusal meslek standardı sayısı 633’e ulaşmıştır. 11 adet yeni ulusal meslek standardı yayımlanma aşamasında olup, 141 adet meslekte standart hazırlama çalışmasına devam edilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

22

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


4.3 MYK’nın kurumsal kapasitesinin idari ve mali yönden güçlendirilmesine ilişkin gerekli hukuki düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 4.4 Resmî Gazete’de yayımlanan ulusal meslek standartları ortaöğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: YÖK, MYK, İŞKUR, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Resmî Gazete’de yayımlanan ulusal meslek standartları (4 üncü seviye 162 UMS) doğrultusunda 38 alan 154 dala ait öğretim programları sektör, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler, meslek elemanları, Bakanlık temsilcileri ve ilgili alan öğretmenleri katılımı ile oluşturulan komisyonlar tarafından taslak olarak hazırlanmış; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının onayına sunulmuştur. Bu kapsamda 04-08 Nisan 2016 tarihleri arasında 22 katılımcı ile Eskişehir ilinde ve 25-29 Nisan 2016 tarihleri arasında ise 19 katılımcı ile Düzce ilinde komisyon çalışması gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

23


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


4.5. Resmî Gazete’de yayımlanan ulusal meslek standartları yükseköğretim düzeyinde bir yıl içinde eğitim programlarına yansıtılacak ve takip eden eğitim yılında uygulamaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, MYK, İŞKUR, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yükseköğretimde müfredat belirleme yetkisi üniversite senatolarındadır. Üniversite çağın ve ülkenin değişen koşullarına ve ihtiyaçlarına göre müfredatları sürekli olarak gözden geçirmektedir. Bu kapsamda, ulusal meslek standartlarının yükseköğretim programlarına yansıtılması üniversitelerin sorumluluğunda ve insiyatifindedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.6.MBRD Hizmetleri çerçevesinde İŞKUR ve MEB hizmetleri artırılıp yaygınlaştırılacaktır. Bu çerçevede İŞKUR söz konusu hizmetleri kısa vadede gerektiğinde hizmet alımı yoluyla sağlayacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Meslek Kuruluşları, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MBRD doğrultusunda tarafların ortak çalışmasına zemin oluşturan ve Kurumun sekreterya görevini üstlendiği MEDAK toplantıları 3 ayda bir yapılarak meslekler ve Meslek Bilgi Dosyaları üzerine çalışmalar yürütülmektedir. Ayrıca Kurum mesleki rehberlik boyutunda MEB’le işbirliği halinde faaliyetlerini sürdürmektedir. İş ve meslek danışmanlığı hizmetleri kapsamında işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, işsizlerin ve meslek seçimi aşamasında olanların mesleğe/işe yönlendirilmeleri ve kariyer planlamalarına destek olmak, meslek seçme aşamasında olan öğrencilerin, velilerinin ve öğretmenlerinin bilgi ve ilgi düzeylerini arttırmak amaçlarıyla hazırlanan ve Türkiye genelinde dağıtılan Meslek Seçimine Destek Dergisinin 2016 yılında dağıtılması planlanan yeni sayısının çalışmaları tamamlanmış ve İl Müdürlüklerine dağıtımı gerçekleştirilmiştir. İllerde gerçekleştirilen “Meslek Tanıtım Günleri”yle üniversite tercihleri öncesinde öğrencilere yardımcı olmak amaçlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleri, temel olarak mesleğin, erbabı tarafından tanıtılması şeklinde kurgulanmıştır. İl Müdürlüklerince belirlenecek program

24

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ çerçevesinde Türkiye’de lisans düzeyinde en çok tercih edilen 9 meslek dahil birçok mesleğin

tanıtılması planlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleriyle yanlış meslek seçiminin bireysel ve toplumsal anlamdaki olumsuz etkilerinin giderilmesi, İŞKUR’un bilinirliği ve tanınırlığının artırılması ve kariyer yolunda gençlerimizin yalnız kalmaması amaçlanmaktadır. Bu hizmet vasıtasıyla, İŞKUR’un özel politika gerektiren gruplara yönelik hizmetlerine bir yenisi daha eklenmiştir. Başladığı tarihten bu yana yaklaşık 15.000 genç bu faaliyetlere katılmıştır. Güncel okul listelerinin MEB’den temini amacıyla İŞKUR ve MEB arasında yürütülen çalışma neticesinde MEB veritabanından güncel okul isimleri alınmaktadır. Bu sayede iş ve meslek danışmanlarının okul portföylerinin güncelliğinin korunması sağlanmaktadır.

Sınıf görüşmeleri, veli toplantıları, iş arama becerileri gibi grup görüşmelerinin etkinliğini artırmak amacıyla 60 iş ve meslek danışmanına Grup Görüşmesi Eğitimi verilmiştir. Ayrıca Grup Görüşmesi Rehberi kitapçığı hazırlanarak tüm iş ve meslek danışmanlarına dağıtılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.7. Bireylere eğitimde yatay ve dikey hareketlilik fırsatları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, İŞKUR, YÖK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Örgün eğitimden açık öğretim kurumlarına, açık öğretim kurumlarından örgün eğitim kurumlarına geçişler Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin ilgili maddeleri doğrultusunda yapılmaktadır. Açık Öğretim Okulları öğretim programları, örgün eğitimle uyumlu hale getirmek için yeniden yazılmış ve Talim Terbiye Kuruluna onaya sunulmuştur. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.8 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli

25


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları:

TR33 Bölgesindeki İşveren ve İşçilerin Uyum Yeteneğinin Artırılması Operasyonu için mal ve hizmet alımı amacıyla 4,1 milyon Avroluk fon ayrılmıştır. Operasyon dahilinde Uşak, Manisa, Kütahya ve Afyonkarahisar illerinde insan kaynaklarını geliştirmeye yönelik faaliyetler düzenlenecektir. Bu kapsamda Bölgesel İnsan Kaynakları Geliştirme Merkezi (BİGEM) kurulacak olup toplamda 100.000 saatten fazla eğitim düzenlenmesi öngörülmektedir. Bu operasyon çerçevesinde sektörel gelişim ve işgücü ihtiyaç analizi gerçekleştirilecek, KOBİ’lere danışmanlık hizmetleri sağlanacak ve bölgesel işgücü veri tabanı oluşturulacaktır. MEB’e sağlanan 6,9 milyon Avro ile Türkiye’de Hayat Boyu Öğrenmenin Desteklemesi II Operasyonu ile hayat boyu öğrenmeye katılım oranının artırılması için insan kaynağı ve kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda, hayat boyu öğrenme faaliyetleri ile ilgili olarak kapsamlı bilgilendirme ve farkındalık oluşturma faaliyetleri düzenlenecek, ikinci, üçüncü ve dördüncü seviyelerde yatay ve dikey geçişlere imkân sağlayan mesleki eğitim programları geliştirilecek ve bütün taraflar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik adımlar atılacaktır. Proje dahilinde çalıştaylar düzenlenecek, iletişim stratejisi ve politika belgeleri oluşturulacaktır. 7 mesleki eğitim kurumu ile protokol imzalanacak, 24 bölgesel eylem planı hazırlanacak, 2 spot film çekilecek ve 2 yarışma düzenlenecektir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin faydalanıcı olarak sorumlu olduğu İşçi ve İşverenlerin Kapasitelerinin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yoluyla Geliştirilmesi Operasyonu 2015 yılının son çeyreğinde imzalanarak 17.12.2015 tarihinde resmi olarak uygulama sürecine başlanmıştır. Bu operasyon dahilinde 2,5 milyon Avroluk fon sağlanacaktır. Bu fonlarla birlikte yazılım geliştirmeye yönelik altyapının güçlendirilmesi, İstanbul, İzmir, Gaziantep ve Eskişehir’de araştırmalar yapılması, yazılım geliştirmenin öğrenilmesine yönelik online eğitimlerin hazırlanması, ARGE kapasitelerinin geliştirilmesi, bilgi ve İletişim Teknolojileri kullanımının önemi hakkında bilinç artırma faaliyetlerinin düzenlenmesi ve çevrimiçi eğitimlerde kullanılacak stüdyo malzemeleri için mal alımının yapılması hedeflenmektedir. Trakya Kalkınma Ajansının faydalanıcısı olduğu Kariyer Hizmetlerinin Sunulmasında Çok Paydaşlı Ortaklık Modeli Operasyonu II’nin uygulanmasına 07.01.2016 tarihi itibariyle başlanmış ve 3 milyon Avroluk fon sağlanmıştır. Bu doğrultuda Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da üç devlet üniversitesinde kariyer geliştirme merkezlerinin kapasitelerinin artırılması, bölgesel işgücü piyasası analizlerinin yapılması, İKG strateji planları ve üniversitelere yönelik eylem planlarının hazırlanması, kariyer hizmetlerinin verilmesi, işletme ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Ulusal Ajans’a doğrudan hibe yoluyla sağlanan 16.9 milyon Avroluk fon, Erasmus+ programı kapsamında Okul ve Yetişkin Eğitimi Personelinin Mesleki Gelişiminin Desteklenmesiyle Suretiyle Eğitimde Kalitenin Artırılması Projesi dahilinde kullanılacaktır. Okul eğitimi alanında 387 ve yetişkin eğitimi alanında 126 olmak üzere toplam 513 projeye fon sağlanmıştır. Bu doğrultuda 5.687 okul eğitimi çalışanı ile 2.229 yetişkin eğitimi çalışanının, Avrupa Birliği’ndeki okullar ve yetişkin eğitimi kurumlarında kurslara ve iş başı eğitimlere katılması veya bu faaliyetlerde eğitici olarak görevlendirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca okul ve yetişkin eğitimi kurumlarında çalışanların yüzde 30’unun katıldığı faaliyetler sonucunda sertifika alması veya Europass sertifikası gibi mesleki yeterlilik/tanınırlık araçlarını elde etmesi hedeflenmektedir. 7.916 kişinin bu doğrultuda faydalanması öngörülmektedir.

26

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ HAK-İŞ’in faydalanıcısı olduğu İşveren ve İşçilerin Uyum Yeteneğinin Sosyal Diyalog Yaklaşımı

ile Artırılması hizmet sözleşmesi için 3,8 milyon Avro fon sağlanmış ve ilgili sözleşme 18.04.2016 tarihi ile uygulanmaya başlamıştır. Söz konusu sözleşme kapsamında uygulama süreci boyunca yaklaşık 8.000 işçi ve işveren için temel beceri eğitimleri düzenlenecektir.

MYK’ya sağlanan 4,5 milyon Avro ile VOC Test Merkezleri II Hibe Programı düzenlenmektedir. 14 hibe faydalanıcısı ile sözleşme imzalanmış olup Şubat 2016’da bu sözleşmelerin uygulama süreci başlamıştır. Bu kapsamda Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi doğrultusunda uygun bir değerlendirme, ölçme ve belgelendirme sistemi oluşturarak etkin ve sürdürülebilir bir Ulusal Yeterlilik Sistemi (UYS) oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu program ile birlikte bir önceki hibe programında desteklenemeyen 15 sektörde Meslek Standartları Geliştirme Mesleki Bilgi ve Beceri Sınav ve Belgelendirme Merkezleri (VOC Test Merkezleri) kurmak, geliştirmek ve işletmek mümkün olacaktır.

Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın faydalanıcısı olduğu Hazır Giyim Sektöründe Kadınlara Yönelik Eğitim ve Girişimcilik Hareketi Operasyonu için 2,5 milyon Avro tutarında teknik yardım desteği sağlanacak ve 450.000 Avroluk mal alımı gerçekleştirilecektir. Teknik yardım kapsamında 400 kadına girişimcilik üzerine ve 300 kadına da hazır giyim ve konfeksiyon alanında istihdam edilebileceği düzeyde eğitim verilmesi öngörülmektedir. Mal alımı kapsamında ise, teknik destek sözleşmesinde yer alan eğitimlerin verilebilmesi için gerekli olan makine ve teçhizat tedarik edilecektir. İlgili ihale süreçleri tamamlanmış olup, Mayıs 2016’da uygulama aşamasına geçilecektir. ASPB’ye sağlanan 45 milyon Avro fon ile Lise Düzeyinde Okullaşma Oranlarının Artırılması İçin Şartlı Nakit Transferi Programının Güçlendirilmesi Projesi yürütülmektedir. Bu kapsamda okula başlayacak olan 9, 10 ve 11. sınıf öğrencilerinin bazı giderlerini karşılamak üzere tek sefere mahsus olmak üzere 60 Avro tutarında bir ödenek sağlanmaktadır. Aralık 2014 itibariyle 229.207 öğrenci bu destekten faydalanmıştır. Aralık 2015 döneminde 12. sınıf öğrencileri de bu sürece dahil edilmiş ve 330.653 öğrenciye daha bir defaya mahsus olmak üzere 70 Avro tutarında destek sağlanmıştır. Toplam olarak 560.000’e yakın öğrenciye 36,9 milyon Avro tutarında destek sağlanmış bulunmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.9 Bireylerin eğitim sistemine ilişkin yatay ve dikey geçişlerinde yaşanan sorunlar tespit edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MYK, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Açık Öğretim Okulları öğretim programları, örgün eğitimle uyumlu hale getirmek için yeniden yazılmış ve Talim Terbiye Kuruluna onaya sunulmuştur. Açık Öğretim Okullarında ders seçme işleminde düzenleme yapılmıştır. Düzenlemenin amacı Açık Öğretim Okullarından örgün eğitime geçişlerde yaşanan sıkıntıları ortadan kaldırmaktır. Haftalık ders çizelgelerindeki değişiklikler, örgün eğitime paralel olarak Açık Öğretim Okullarında da haftalık ders çizelgelerinde uygulanmaktadır.

27


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ İlköğretimi tamamlayan ancak orta öğretime devam etmeyenler ile orta öğretimden ayrılan

öğrencilerin Açık Öğretim Lisesi veya Mesleki Açık Öğretim Lisesinde öğrenim görmeleri sağlanmıştır. Açık öğretim Liselerinin ders seçme işlemleri yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile öğrencilerin Açık Öğretimden örgün eğitime geçişte yaşadığı mağduriyetlerin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

Çıraklık eğitim sistemine örgün eğitimden ayrılmış veya devam etmemiş 15 yaş ve üstü bireyler mesleki eğitim merkezlerine kayıt yaptırarak kalfalık ve ustalık eğitimlerine alınmaktadırlar. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 5. Aktif İşgücü Piyasası Politikaları (AİPP) yaygınlaştırılarak etkinliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 5.1 İşgücü piyasası ihtiyaç analizlerinin periyodik olarak ve etkin bir şekilde yapılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK, TOBB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 yılı Piyasası Araştırması 08.04.2016-06.05.2016 tarihleri arasında 2 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerine gidilerek yapılacak olan saha çalışması sürmektedir. Söz konusu çalışmada sektörlere ait, mevcut çalışan, açık iş, temininde güçlük çekilen meslekler ve 2017 yılına ait net istihdam değişim beklentisi sorulacak, gerek 81 il düzeyi gerek Türkiye geneli raporu 2016 yılı sonu itibariyle kamuoyuyla paylaşılması düşünülmektedir. 2016 yılı birinci dönem açık iş çalışması 15.02.2016-26.02.2016 tarihleri arasında tamamlanmış olup raporlama çalışması devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.2 Tüm AİPP’lere ilişkin bir analiz yapılıp, veri bankası oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, MEB, MYK, TÜİK c) Süre: 2016

28

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından yürütülen aktif ve pasif

istihdam tedbirlerinin istatistiki açıdan izlendiği ve değerlendirdiği sistemler son yıllarda hem mevcutlar geliştirilmekte hem de yeni sistemler kurularak kullanılmaktadır. Bundan dolayı oluşturulacak olan veri analiz bankası için MEB ile yapılacak olan koordinasyonunun planlanması ve programın yazılım bakımından oluşturulması için çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.3 AİPP’lerin hedef gruplara göre özelleştirilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 5.4 Aktif işgücü piyasası programları için izleme ve değerlendirme sistemi geliştirilerek programlar daha etkin hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, MEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

29


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


5.5 Özel İstihdam Bürolarının bünyelerinde iş ve meslek danışmanı bulundurmaları veya bu hizmeti sunmaları sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı (DPB), Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği’ne 28.12.2015 tarihinde eklenen Geçici 1 inci madde ile büroların çalıştırmakla yükümlü oldukları nitelikli personel hükmünün yürürlüğü 01.07.2016 tarihine kadar ötelenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.6 Uygulanacak plan ve programların izleme - değerlendirme ve koordinasyonunun etkin şekilde yapılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, DPB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı için Kuruma verilen 160 adet kurumlar arası nakil ve açıktan atama kontenjanı kapsamında uzman personel alımı planlanmaktadır. Bu kapsamda 20 İstihdam Uzman Yardımcısının alım işlemleri devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.7 Yerel düzeyde hedef gruplara yönelik hizmetlerin daha aktif ve etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi için nitelikli personel alımı yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, DPB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hedef kapsamında kadro planlaması yapılmış olup 400 kadronun iptali ve 3600 kadronun ihdası için Maliye Bakanlığı’na ve DPB’ye

30

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ yazı yazılmıştır. Ayrıca 2015 yılı için Kuruma verilen 160 adet kurumlar arası nakil ve

açıktan atama kontenjanı birimlerimizin kadro durumları ve ihtiyaçları doğrultusunda değerlendirilmektedir. 01.01.2016-30.04.2016 tarihleri arasında kota kapsamında 10 kişinin ataması yapılmıştır. Kota kapsamı dışında (E-KPSS, 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu, 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu) atama yapılmamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.8 İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının işlevselliği ve etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, ÇSGB, BSTB, Kalkınma Bakanlığı, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Meslek Odaları, Üniversiteler, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 5.9 Girişimcilik ve AİPP izleme ve değerlendirme komisyonu oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, MEB, KOSGEB, SGK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

31


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6. Eğitim sistemi ve AİPP ile proje merkezli yenilikçilik ve girişimcilik desteklenecektir. Tedbir No ve Adı: 6.1 Yükseköğretim müfredatlarında yenilikçilik ve girişimcilik bölümlerine yer verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB, KOSGEB, MYK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.2 Yükseköğretimdeki tüm bölümlere girişimcilik seçmeli ders olarak konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Üniversitelerimizde girişimcilik ile ilgili derslerin müfredatlara özellikle seçmeli ders olarak konulduğu gözlemlenmektedir. Özellikle her yıl BSTB tarafından açıklanan “Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi” gösterge seti içerisinde lisans ve lisansüstü seviyesinde girişimcilik ders sayısının yer alması da üniversiteleri bu konuda teşvik eden bir başka mekanizma haline gelmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

32

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.3 Temel eğitimden itibaren üniversite eğitimine kadar tüm öğretim süreçlerinde yer alan öğrencilerde girişimciliğin önemi konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, KOSGEB, TOBB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında tüm alanlarda uygulanmakta olan mesleki gelişim dersinde girişimcilik eğitimi verilmektedir. Bu kapsamda okullarımızda girişimciliğin farkındalığının artırılmasına yönelik olarak Mesleki ve Teknik Genel Müdürlüğü ve KOSGEB işbirliği protokol çalışmaları başlamıştır. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 15.04.2016 tarih ve 18 sayılı Kurul Kararıyla kabul edilen “Ortaokul Düşünme Eğitimi Dersi (7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı”nın bireye sağlayacağı önemli kazanımlardan biri de yaratıcı düşünme becerisidir. Yaratıcı düşünme esas itibariyle bireydeki esnek düşünebilme, yeni fikir ve ürünler ortaya koyma potansiyelini ifade eder. Yaratıcılık kendi içinde “yenilikçilik” ve “girişimciliği” barındırır. Yaratıcı düşünme becerisi sayesinde bireylerde sürekli bir arayış, canlılık, dinamizm ve girişimcilik ruhu gelişmiş olur.

Haftalık ders çizelgesinde yer alan zorunlu ve seçmeli derslerin öğretim programlarının güncelleme ve geliştirme çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.4 İŞKUR tarafından yürütülen girişimcilikle ilgili faaliyetler çeşitlendirilerek daha fazla katılımcının yararlanması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 Ocak-Mart dönemimde İŞKUR tarafından 435 Girişimcilik Eğitim Programı açılmış olup 11.497 kişi bu programlara katılım sağlamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

33


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.5 Girişimcilik eğitimleri konusunda İŞKUR, KOSGEB ve Kalkınma Ajansları işbirliği geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.6. İŞKUR’a iletilen girişimcilik eğitim talepleri, talebin belli bir sayıya ulaşması halinde anında karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 1. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.7 KOSGEB tarafından koordine edilmekte olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimlerinden İŞKUR aracılığı ile yürütülecek olanlara katılacakların belirlenmesi sağlanacak ve eğitimlerin her aşamasında İŞKUR-KOSGEB temsilcileri birlikte çalışacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

34

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.8 Girişimcilik eğitimi alanların ve girişimcilerin izlenebildiği bir veri tabanı oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, SGK, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.9 “Yeni Ar-Ge İnovasyon İşbirliği Protokolleri yapılarak üniversite ve sanayinin bir araya gelmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, TOBB, Meslek Kuruluşları, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin geliştirilmesini teminen, KOSGEB ile üniversitenin olmazsa olmaz protokol tarafları olduğu, buna ek olarak Ticaret/Sanayi Odaları ve/veya Teknoparkların protokole taraf olabildiği Ar-Ge ve İnovasyon İşbirliği Protokolleri imzalanmaktadır. Halihazırda 34 farklı üniversite ile Ar-Ge ve İnovasyon İşbirliği Protokolü olmakla beraber Ocak-Haziran 2016 dönemleri arasında Çukurova Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi ve Bülent Ecevit Üniversitesi olmak üzere 3 adet Ar-Ge ve İnovasyon İşbirliği Protokolü imzalanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

35


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.10 Yeni İş Geliştirme Merkezlerinin (İŞGEM) kurulması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, TOBB, Meslek Kuruluşları, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Geliştirme Merkezi desteği başvurularını değerlendirmelerine yönelik olarak Mayıs 2016’da yapılan kurul toplantısı sonucu Kastamonu İŞGEM başvurusu uygun bulunmuştur. Aynı toplantıda Karaman’dan gelen başvuru için revizyon istenilmiştir. Yıl sonuna kadar revize edilen Karaman başvurusu ve gelebilecek diğer başvurular değerlendirilecektir. Başvurusu uygun bulunanlarla İŞGEM Adı Kullanım Hakkı Sözleşmesi imzalanacak ve kuruluş ve işletme desteği süreci başlatılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.11 Uygulamalı girişimcilik eğitimleri yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Meslek Kuruluşları, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

36

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.12 Yeni girişimci desteği verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, BSTB, İŞKUR, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.13 Girişimciliği teşvik etmek üzere yeni kurulacak işletmeler için vergisel kolaylıklar sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Maliye Bakanlığı - Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 10.02.2016 tarihli ve 29620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 inci maddesiyle 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga mükerrer 20 nci maddesinde yapılan düzenlemeyle genç girişimcilere kazanç istisnası getirilmiş olup, ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı maddede belirtilen şartlarla gelir vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ise 292 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde düzenlenmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

37


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.14 Girişimcilik bilgilendirme ve rehberlik hizmetleri yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmalar: 2015 yılında, KOSGEB hizmetleri hakkında girişimci adaylarının İŞKUR’da görev yapmakta olan İş ve Meslek Danışmanları aracılığıyla bilgilendirilmesi amacıyla, söz konusu tedbir kapsamında KOSGEB yetkilileri ile iletişime geçilmiş ve KOSGEB hizmetleri iş ve meslek danışmanlarının eğitim programları kapsamına alınmıştır. Bu çerçevede yaklaşık 2.500 İş ve Meslek Danışmanı eğitim almıştır. 2016 yılı için bu eylem kapsamında planlama çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.15 KOBİ’lere rehberlik hizmetlerinin verilmesine yönelik hizmetler artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, Meslek Kuruluşları, Belediyeler, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: KOSGEB, görev ve faaliyet alanı kapsamında; hedef kitlesinde yer alan KOBİ’lerin ihtiyaç ve taleplerine yönelik rehberlik hizmetlerini, Hizmet Merkezi Müdürlükleri vasıtasıyla sürdürmektedir. KOSGEB’in rutin faaliyetlerinden biri olan bu eylem hali hazırda yerine getirilmekte olduğundan, süresi bitiminde sonlandırılması önerilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

38

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.16. KOBİ’lerin işbirliği anlayışında bir araya gelerek “ortak sorunlara ortak çözümler” üretmelerine yönelik destekler verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 6.17. Yükseköğretimden itibaren öğrencilerde girişimciliğin önemi konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, KOSGEB, TOBB, Meslek Kuruluşları. c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

39

İşgücü PiyasasındaGüvence ve Esnekliğin Sağlanması

40

1. MEVCUT DURUM

Güvenceli esneklik kavramı Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planından (1996-2000) itibaren “Hem güvenceli, hem de esnek bir işgücü piyasası düzenlemesi gerçekleştirileceği” ifadesi ile kalkınma planlarında yer almaya başlamıştır. 2001-2005 yıllarını kapsayan Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu güvenceli esneklik anlayışının sağlanması; Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), esneklik ile güvencenin bir arada değerlendirilerek işgücü piyasasının daha esnek ve hareketli bir yapıya kavuşması; 2014-2018 yıllarını kapsayan Onuncu Kalkınma Planı ise işgücü piyasasında etkinliğin artırılması amacıyla güvenceli esnek çalışma, kıdem tazminatı, alt işverenlik, sosyal diyalog, aktif ve pasif işgücü politikalarının sosyal taraflarla birlikte ele alınarak ilerleme kaydedilmesi gerektiğini tespit etmektedir. 2003 yılında yasalaşan 4857 sayılı İş Kanununun çeşitli maddelerinde Avrupa Birliği direktifleri dikkate alınarak esnek çalışmanın usul ve esasları belirlenmiş, esnek çalışma biçimleri işçileri de koruyucu hükümler çerçevesinde güvenceli esneklik yaklaşımı temelinde çalışma yaşamına kazandırılmıştır. İş Kanunun “Türü ve Çalışma Biçimlerini Belirleme Serbestisi” başlığını taşıyan 9 uncu maddesinde “Taraflar iş sözleşmesini Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler.” hükmüne yer verilmiştir. Bu düzenleme, işçinin pazarlık gücünün zayıflığı dikkate alındığında güvenceli esneklik kavramının benimsenmesinin işçi açısından önemini ortaya koymaktadır. Ülkemizde güvenceli esneklik kavramının tartışılması, çalışma mevzuatının Avrupa Birliği (AB) mevzuatıyla uyumunun sağlanması açısından da önem taşımaktadır. Bu kapsamda ülkemizde güvenceli esneklik kavramı; AB’nin belirli süreli iş sözleşmelerini düzenleyen 99/70/EC, kısmi süreli çalışmayı düzenleyen 97/81/EC ve 98/23/EC, geçici iş ilişkisini düzenleyen 2008/104/EC, çalışma sürelerini düzenleyen 2003/88/EC ve sektörel çalışma sürelerini düzenleyen 2000/79 EC sayılı direktiflerine uyumu da içermektedir. En eski ve yaygın olarak uygulanan esnek çalışma biçimi kısmi çalışmadır. İş Kanunu, kısmi çalışmayı “Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi” başlıklı 13 üncü maddesinde düzenlemiştir. Ülkemizde haftalık 30 saatten az olan çalışmalar kısmi süreli çalışma olarak değerlendirilirken ABD’de 35 saatten az, Kanada ve İngiltere’de 30 saatten az, Almanya’da ise 36 saatten az olan çalışmalar bu kapsama girmektedir. OECD 2014 verilerine göre ise; OECD ülkeleri arasında ortalama kısmi süreli çalışma oranı yüzde 16,7 iken Türkiye’de kısmi süreli çalışma oranı yüzde 10,6’dır. Hollanda (38,5), İngiltere (24,1) ve Almanya (22,3) AB ülkeleri arasında part-time çalışma oranı en yüksek olan ülkelerdir. Türkiye, AB üyesi ülkelerden Slovenya (9,6), Polonya (7,1) ve Hırvatistan’dan (4,8) daha yüksek kısmi süreli çalışma oranına sahiptir. Eurostat 2015 yılı verilerine göre, AB-28 ülkeleri arasında kısmi süreli çalışma ortalaması 19,6 iken Türkiye’de kısmi süreli çalışma oranı 10,3’dür. Söz konusu verilere göre Hollanda (50,0), İngiltere (25,1) ve Almanya (26,8) AB ülkeleri arasında kısmi süreli çalışma oranı en yüksek olan ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye, AB üyesi ülkelerden Slovenya (10,1), Polonya (6,8) ve Hırvatistan’dan (5,9) daha yüksek kısmi süreli çalışma oranına sahiptir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

41


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Diğer bir esnek çalışma modeli ise, belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalışmadır. Belirli süreli

iş sözleşmesi, İş Kanunun “Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi” başlıklı 11 inci maddesinde düzenlenmiştir. Yapılan düzenlemede belirli süreli iş sözleşmelerinin esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamayacağı esası getirilmiş ve aksi halde sözleşmenin baştan itibaren belirsiz süreli sayılacağı belirtilmiştir. Esnek çalışma modelleri arasında yer alan geçici iş ilişkisini İş Kanunu “Geçici iş ilişkisi” başlıklı 7 nci maddesinde düzenlemiştir. Maddede yer alan düzenleme mesleki anlamda özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisini kapsamamaktadır. Özel istihdam büroları, iş sözleşmesi imzaladığı çalışanlarını diğer işletmelere geçici olarak çalışmak üzere devrettiğinde ortaya geçici iş ilişkisi çıkmaktadır. Son 20 yılda, özellikle Avrupa’da bu kapsamda çalışan kişi sayısında artış görülmüştür. Özel İstihdam Büroları Avrupa Konfederasyonunun (Eurociett) 2015 yılı raporunda yayımladığı 2013 yılı verilerine göre, 8,7 milyon kişinin Avrupa’da bu şekilde çalıştığı görülmüştür. ABD, Çin ve Avrupa toplamına baktığımızda ise yaklaşık 30 milyon kişi geçici iş ilişkisi kapsamında çalışmaktadır. Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisini kapsayan kanun tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’ne gönderilmiş ve 06.05.2016 tarihinde TBMM Genel Kurulunca onaylanarak yasalaşmıştır. Söz konusu düzenlemeye göre geçici iş ilişkisi;

sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerde,

zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde,

gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde,

kurulabilir. Yine düzenlemede;

işin niteliğine göre iş edimlerini evlerinde yerine getirme imkânı düzenlenmektedir.

hakları korunmaktadır.

42

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Mevzuatımıza getirdiğimiz yeni esnek çalışma modelleri olan özel istihdam büroları aracılığıyla

geçici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma hakkında işçi ve işverenlerimizin bilinçlendirilmesi için sürdürmekte olduğumuz “İşçilerin İş Mevzuatındaki Yenilikler Hakkında Bilinçlendirilmesi Projesi” ile hizmet alımı yoluyla iki adet kamu spotu filmi çekilmiştir. Söz konusu kamu spotları ulusal kanallarda yayınlanmaktadır. Esnek çalışma modelleri arasında yer almasa da ülkemizde yaygın olarak kullanılan alt işverenlik uygulamasına yönelik Bakanlığımızca ortaya çıkan sorunları çözmek amacıyla 11.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun çıkarılmış ve alt işveren işçilerinin ücret, kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin gibi sorun yaşadığı alanlar büyük ölçüde çözüme kavuşturmuştur. Diğer taraftan, kamuda çalışan alt işveren işçilerinin asıl iş –yardımcı iş ayrımı yapılmaksızın kamuda istihdam edilmesine yönelik çalışmalar Maliye Bakanlığı koordinesinde devam etmektedir. Avrupa Komisyonu tarafından 10.11.2015 tarihinde yayınlanan 2015 Türkiye İlerleme Raporu’nda İş Hukuku alanında kaydedilen gelişmeler ile halen AB mevzuatına uygun biçimde düzenlenmemiş konu başlıklarına değinilmiştir. İlerleme Raporunda, kamuda taşeron çalıştırmayı düzenleyen yeni kanunun Eylül 2014’te kabul edildiği; ancak, kanunun kapsamında olmayan taşeron işçilerin hala özellikle kötü çalışma koşulları, haksız işten çıkarmalar ve sendikalara katılmada zorluklarla karşılaşma riski altında kaldığı, maden sektöründe çalışan işçilerin ise taşeron çalışmadan özellikle etkilendiği eleştirilmiştir. Türkiye’nin hala geçici çalışma gibi istihdamın tüm biçimlerini AB mevzuatına uygun biçimde düzenlemediği, İş Kanunu kapsamı dışında kalan ve sendikalara erişimi olmayan kayıt dışı işçilerin oranının geçen yıla oranla yüzde 33,4’ten yüzde 34’e yükseldiğinden bahsedilmiştir. Kıdem tazminatı konusunda; 64. Hükümet Eylem Planında da yer aldığı üzere çalışmalar yapılmaktadır. Söz konusu çalışmalar kapsamında Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinde oluşan çalışma grubu da oluşturulmuştur.

43


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Yasal düzenlemesi bulunan ancak yeterli uygulama alanı olmayan esnek çalışma biçimlerinin uygulanabilirliği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Belirli süreli iş sözleşmeleri için belirlenen süre içerisinde tekrarlanma imkânı sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Kanunu “Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi” başlıklı 11 inci maddesinde belirli süreli iş sözleşmesinin, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamayacağı aksi halde iş sözleşmesinin başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edileceği hüküm altına alınmıştır. ETUC, UNICE ve CEEP Arasında Süreli Çalışma Hakkında Sonuçlandırılan Çerçeve Sözleşme İle İlgili 28 Haziran 1999 Tarih ve 1999/70/EC Sayılı Konsey Direktifi’nde belirli süreli iş sözleşmesinin objektif nedenlerin varlığı halinde tekrarlanabileceği hükmü yer almaktadır. Bu çerçevede İş Kanunu, bahsi geçen Konsey Direktifi ile uyumlu olmakla birlikte Direktifte yer alan istismarı önlemeye yönelik tedbirler alınması hükmü gereği belirli süreli iş sözleşmesinin tekrarlanmasında azami sınır ve kaç kez yinelenebileceği hususlarının sosyal taraflarla görüşülmesi gerektiğinden önümüzdeki çalışma takvimi içerisinde söz konusu hususlarda toplantılar yapılması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2. Alt işverenlik uygulaması işçi hakları ile işyeri koşulları dikkate alınacak şekilde yeniden düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, Kamu İhale Kurumu, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 6552 sayılı Kanun ile alt işverenlik

44

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ uygulamasına ilişkin ücret, kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin gibi sorunların birçoğunu

çözüme kavuşturulmuş olmakla birlikte kamuda çalışan alt işveren işçilerinin asıl iş - yardımcı iş ayrımı yapılmaksızın kamuda istihdam edilmesine yönelik çalışmalar, Maliye Bakanlığı koordinasyonunda devam etmekte olup söz konusu çalışma Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından takip edilmektedir. Belirtilen çalışmaların Maliye Bakanlığınca sonuçlandırılmasıyla tedbir tamamlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 Kısmi süreli çalışanların, çalıştığı süre ile orantılı olarak fazla sürelerle çalışma yapabilmesine imkân tanınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Türkiye’de kısmi süreli çalışanların fazla çalışma ücreti alabilmelerine ilişkin açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, İş Kanunu kapsamında çıkarılan “Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği”nde kısmi süreli çalışanların fazla çalışma yapamayacağı hükmü bulunmaktadır. Kısmi süreli çalışanların çalıştığı süre ile orantılı olarak fazla çalışma yapabilmesi için mevzuattan kaynaklanan sorunların giderilmesi amacıyla mevzuat değişikliği çalışmaları tamamlanmış olup önümüzdeki takvim yılı içerisinde sosyal tarafların görüşleri alınarak toplantı yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Mevzuatımızda düzenlenmemiş olan esnek çalışma biçimleri için yasal düzenlemeler yapılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Uzaktan çalışma sistemi için gerekli yasal düzenlemeler hayata geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 64. Hükümet Eylem Planında da yer aldığı

45


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ üzere sosyal tarafların görüşleri alınarak hazırlanan ve uzaktan çalışma sisteminin yer aldığı

1/597 esas sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sevk edilmiş 06.05.2015 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanarak yasalaşmıştır. Söz konusu Tasarının yasalaşmasıyla birlikte tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Özel istihdam bürolarının geçici iş ilişkisi kurabilmelerine yönelik yasal düzenleme yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, İŞKUR, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: İlgili taraflarla yapılacak müzakerelerle belirlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 64. Hükümet Eylem Planında da yer aldığı üzere sosyal tarafların görüşleri alınarak Avrupa Birliği norm ve standartlarına uygun hazırlanan ve özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisini içeren 1/597 esas sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sevk edilmiş 06.05.2015 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanarak yasalaşmıştır. Söz konusu Tasarının yasalaşmasıyla birlikte tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Esnek çalışma biçimlerine ilişkin işçi ve işverenlerin bilinç düzeyi artırılacaktır.

Tedbir No ve Adı: 3.1 İşçi ve işverenlerin esnek çalışma biçimlerine ilişkin bilinç düzeylerini artırmaya yönelik etkinlikler düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli

46

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir kapsamında TBMM Genel Kurulunca

06.05.2016 tarihinde kabul edilerek yasalaşan İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun içerisinde de yer alan esnek çalışma modellerinden özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma sistemine ilişkin sürdürmekte olunan “İşçilerin İş Mevzuatındaki Yenilikler Hakkında Bilinçlendirilmesi Projesi” ile hizmet alımı yoluyla iki adet kamu spotu filmi çekilmiştir. Söz konusu kamu spotları ulusal kanallarda yayınlanarak işçi ve işverenlerin esnek çalışma modelleri hakkında bilinç düzeyi arttırılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 ÇSGB ve SGK ile işçi ve işveren örgütlerinin işbirliği kanalları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir kapsamında TBMM Genel Kurulunca 06.05.2016 tarihinde kabul edilerek yasalaşan İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun içerisinde de yer alan esnek çalışma modellerinden özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma sistemine ilişkin sürdürmekte olunan “İşçilerin İş Mevzuatındaki Yenilikler Hakkında Bilinçlendirilmesi Projesi” ile hizmet alımı yoluyla iki adet kamu spotu filmi çekilmiştir. Söz konusu kamu spotları ulusal kanallarda yayınlanarak işçi ve işverenlerin esnek çalışma modelleri hakkında bilinç düzeyi arttırılmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Ekonomik şartlara ve onaylanan uluslararası sözleşmelere uygun olarak asgari ücretle ilgili düzenlemeler yapılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1. İstihdam üzerindeki ücret dışı yükler, istihdam üzerindeki etkileri dikkate alınarak gözden geçirilecek, istihdama yönelik teşvikler sade ve basit hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2016

47


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirin gerçekleşmesine yönelik

Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından İstihdam Teşviklerinin Etki Analizi Projesi (İTEAP) yürütülmüştür. Proje kapsamında, istihdam teşviklerinin analizi yapılarak uygulanmakta olan teşviklerle ilgili veriler, politika yapıcılara ulaştırılacak ve gerekli kararların alınması noktasında destekleyici bir mekanizma oluşturularak, Onuncu Kalkınma Planında yer alan hedef ve politikalara uygun bir teşvik sistemi kurulmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca proje kapsamında, TÜİK, SGK ve İŞKUR’dan analize esas veriler alınmış ve ülke örnekleri incelenmiştir. Teşviklerin basit ve sade hale getirilmesi amacıyla önerilerin de yer aldığı proje sonucunda hazırlanan rapor makama sunulmuştur. İstihdam teşviklerine ilişkin yapılan etki analizinin sonuçları yeni teşvik uygulanması yürütecek kurumlara resmi yazı ile gönderilmekte ve yeni teşvik sisteminin daha sade düzenlenmesine katkı sağlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Asgari ücretin belirlenmesinde 16 yaşın doldurulmuş olup olmadığına göre mevcut durumda uygulanmakta olan yaş farklılaşması yeniden düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: Tamamlandı. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 19.04.2014 tarih ve 28977 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile asgari ücretin belirlenmesinde yaş farkı ortadan kaldırılmıştır. 24.12.2014 tarihli 1. İzleme ve Değerlendirme Kurulu toplantısında tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Politika No ve Adı: 5. Esnek çalışanların ekonomik ve sosyal haklara erişebilme imkânları geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı: 5.1 Esnek çalışanların iş mevzuatında bulunan haklara erişebilme imkânları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016

48

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sosyal tarafların görüşleri alınarak hazırlanan

ve özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi ile uzaktan çalışma modelini içeren 1/597 esas sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sevk edilmiş 06.05.2015 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanarak yasalaşmıştır. İş Kanununda düzenleme olmaması nedeniyle kayıt dışı olarak çalışmak zorunda kalan geçici işçiler ve uzaktan çalışan işçiler, Kanunda yer alan haklardan faydalanamamaktaydılar. Söz konusu düzenleme ile esnek çalışan bu işçiler Kanun kapsamına alınarak Kanunda yer alan haklara erişebilme imkânı getirilmiştir. Tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 6. Aktif işgücü piyasası tedbirlerinden faydalanmaları suretiyle esnek çalışanların istihdam edilebilirliği artırılacaktır.

Tedbir No ve Adı: 6.1 Esnek çalışanların İŞKUR’un verdiği mesleki eğitimlerden yararlanmalarına imkân sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 08.07.2015 ve 19.11.2015 tarihlerinde SGK’ya yazı yazılarak esnek çalışanlarla ilgili veri bulunup bulunmadığı ya da buna ilişkin bir çalışma olup olmadığı hususu sorulmuş olup cevaben bir yazı gelmemiş akabinde yazıya ilişkin SGK telefon ile aranarak yazının son durumuna ilişkin bilgi talep edilmiştir. Yapılan aramalar sonunda SGK Özel Kalem’deki yetkililer yazının Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünde varise olduğunu bildirmiştir. Esnek çalışanların verisi Kuruma iletildiği takdirde İŞKUR’un verdiği mesleki eğitimlerden yararlanmalarına imkân sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

49


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


6.2 Esnek çalışanlar İŞKUR hizmetleri ile ilgili olarak bilgilendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İl Müdürlüklerine gönderilen yazıyla; Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerinde görevli İş ve Meslek Danışmanlarınca, Kurumumuzca işe yerleştirilen esnek çalışanlara işsiz kaldıkları dönemlerde başvurabilecekleri mesleki eğitim kursları ve İş Kanununun 13 üncü maddesinin ilgili bölümü hakkında bilgi verilmesi hususunda talimat verilmiş olup İl Müdürlüklerinin bu konudaki çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 7. Tüm işçilerin erişebilirliğini güvence altına alan bir kıdem tazminatı reformu yapılacaktır.

Tedbir No ve Adı: 7.1 Bireysel hesaba dayalı kıdem tazminatı fonu kurulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: İlgili taraflarla yapılacak müzakerelerle belirlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 64. Hükümet Eylem Planında da yer aldığı üzere kıdem tazminatı sisteminde yaşanan sorunların çözümü amacıyla ilgili sosyal taraflarla istişareler devam etmekte olup konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcilerinde oluşan çalışma grubu da oluşturulmuştur. Mevzuat düzenlemesi için gerekli olan çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

50

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


8. Çalışanların bilgilendirilme ve yönetime katılma hakları güvence altına alınacaktır. Tedbir No ve Adı: 8.1 Esnek çalışanların işyerindeki belirsiz süreli açık işler hakkında bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler hayata geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hali hazırda İş Kanununun 13 üncü maddesine göre, kısmi süreli çalışanların niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda işveren tarafından zamanında duyurulması, işçilerinin istekleri ve işverenin uygun görmesi halinde tam süreli çalışmaya geçebilmesi hüküm altına alınmıştır. Diğer taraftan özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisinin içeren 1/597 esas sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM’ye sevk edilmiş 06.05.2015 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanarak yasalaşmıştır. Söz konusu yeni düzenlemeyle işverenlere, işyerindeki belirsiz süreli açık işler hakkında geçici çalışan işçileri bilgilendirme yükümlülüğü getirilmiştir. İş Kanununda yer alan düzeleme ve yasalaşan yeni düzenlemeyle esnek çalışanların işyerindeki belirsiz süreli açık işler hakkında bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler hayata geçirilmiştir. Tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 8.2. Çalışanların yönetime katılmaları yönünde düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Yaşamında Sosyal Diyalogun Geliştirilmesi Projesi kapsamında ikili ve üçlü sosyal diyalog mekanizmalarına etkin katılımı yönünde çeşitli aktiviteler yapılması planlanmaktadır. Bu sayede sosyal diyalog mekanizmalarını her düzeyde geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 2016 yılında başlayacak olan ve ILO ile yürütülecek söz konusu projenin çıktıları gelecek dönem İzleme ve Değerlendirme Kurulu toplantılarında da Kurul üyeleri ile paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

51


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


9. Aşırı çalışmanın önlenmesine yönelik tedbirler alınacaktır. Tedbir No ve Adı: 9.1 Yasal haftalık azami çalışma sürelerinin üzerindeki aşırı çalışmaların engellenmesine dönük olarak denetim etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında, önleyici teftiş yaklaşımına göre risk, alan veya sektör esaslı gerçekleştirilen, ilgili tüm sosyal tarafları kapsayan, eğitim, iletişim ve bilgilendirmeye ağırlık veren, mevzuata aykırılık tespit edildiğinde doğrudan cezai işlem yapmak yerine öncelikle bu noksanlıkların giderilmesini amaçlayan ve çözüm odaklı olarak; Ankara, Bursa ve İzmir Grup Başkanlıklarına bağlı illerde, Yeraltı ve Yerüstü Kömür Ocakları ile Yeraltında Faaliyet Gösteren Diğer Maden Ocaklarında Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi, Adana, Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir Grup Başkanlıklarına bağlı illerde, Büyük Ölçekli İnşaat Projelerinde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi, Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir Grup Başkanlıklarına bağlı illerde, Belediye Ruhsatlı Oteller ve Benzeri Kısa Süreli Konaklama İşyerleri Programlı Teftişi, Adana, Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir Grup Başkanlıklarına bağlı illerde, Özel Öğretim Kurumlarında Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi, İstanbul, Kocaeli, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde ise Hazır Giyim Sektöründe Çalışan İşçilerin Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi düzenlenmiştir. Söz konusu programlı teftişlerde öncelikli risklerden birisi olarak çalışma saatlerinin uzunluğu belirlenmiş olup, programlı teftişler genel değerlendirme raporunun yazımı ile tamamlanmıştır. Programlı teftiş sonucunda; işçilere brüt 44.251.386,96 TL fazla çalışma ücreti ödenmesi sağlanmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri doğrultusunda fazla çalışmaya ilişkin ücretleri ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay içinde kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan 117 işverenlik hakkında 2.703.708 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. Ayrıca 4857 sayılı Kanunda ve ilgili yönetmelikle belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçi çalıştıran 190 işverenlik hakkında 289.852 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. 2015 yılında program dışı teftişler kapsamında yürütülen inceleme teftişlerinde ise fazla çalışma hükümlerine aykırı hareket eden 276 işverenlik hakkında 2.869.754 TL, çalışma sürelerine aykırı hareket eden 392 işverenlik hakkında ise 664.598 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir.

52

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Diğer taraftan, 2016 yılında; Eczane İşyerlerinde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı

Teftişi, Gıda, İçecek ve Tütün İmalatı Yapan İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftişi ve Özel Hastane İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftişi hazırlanmış olup, söz konusu programlı teftişler kapsamında öncelikli risklerden birisi de çalışma saatlerinin uzunluğu olarak belirlenmiştir. 01.01.2016 – 05.05.2016 tarihleri arasında program dışı teftişler kapsamında yürütülen inceleme teftişlerinde ise fazla çalışma hükümlerine aykırı hareket eden 119 işverenlik hakkında 1.360.380 TL, çalışma sürelerine aykırı hareket eden 176 işverenlik hakkında ise 6292.524 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 10. Denetim faaliyetlerinde rehberlik rolünün güçlendirilmesi, denetimin yaygınlığı ile caydırıcılığının artırılması yoluyla kayıt dışı istihdamın azaltılması ve esnek çalışanların haklarının korunması sağlanacaktır.

Tedbir No ve Adı: 10.1 İş teftişinde rehberlik rolünün güçlendirilmesine yönelik idari önlemler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, Sosyal Taraflar c) Süre: Tamamlandı. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halen yürürlükte bulunan 2013/4 sayılı Genelge eki “İş Teftiş Rehberi”nde, gerek teftişlerin planlanması gerekse de uygulanması aşamasında sosyal tarafların (işçi, işveren ve sendikalar vb.) katılımının sağlaması, teftiş sürecinde işçi ve işverenlerin teftiş konuları ve mevzuat konusunda bilgilendirilmesi yönünde düzenlemelere yer verilmiştir. Bu haliyle, mevcut Genelge ihtiyacı karşılayacak niteliktedir. İş Teftiş Rehberi ile söz konusu idari önlemler sağlanmıştır ve tedbir maddesi 2014 yılı içinde tamamlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

53


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


10.2 İş müfettişlerinin rehberlik etme yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık artırma çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: TODAİE, ÇASGEM, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca, hizmet içi eğitim faaliyetleri kapsamında gerek ÇSGB hizmet içi eğitim planında gerekse İş Teftiş Kurulu yıllık eğitim planında; tüm müfettişlerin rehberlik etme yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık arttırma çalışmalarına ilişkin mesleki eğitimler planlanmakta ve uygulanmaktadır. Ayrıca Kurula yeni başlayan İş Müfettişi Yardımcıları, tüm personele yönelik olarak düzenlenen “mesleki gelişim” eğitimlerine katıldıkları gibi üç yıllık yardımcılık döneminde üç ayrı programa göre yetiştirilmektedir. Bugüne kadar düzenlenen bu eğitimlerde “esnek çalışma”, “kayıt dışı istihdam ile mücadele”, “engelli-eski hükümlü çalıştırma” ve “korumalı işyerleri” konularına da yer verilmektedir. Diğer taraftan, Kurul tarafından yeni teftiş anlayışı uyarınca yürütülen programlı teftişler öncesinde belirtilen konularda gerek işverenlere gerekse sosyal taraflara yönelik bilgilendirme eğitimleri düzenlenmektedir. Bu kapsamda, 2016 yılı için “esnek çalışma”, “kayıt dışı istihdam”, “engelli-eski hükümlü çalıştırma” ve “korumalı işyerleri” konularında İş Müfettişlerinin rehberlik etme yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık eğitimleri düzenlenmesi, gerek 2016 yılı Bakanlık Eğitim Planı gerekse Bakanlık Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen eğitim faaliyetleri içerisinde yer alması sağlanmıştır. Bu eylemler uyarınca da;

02.05.2016-06.05.2016 tarihleri arasında İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca Ankara Grup Başkanlığında görevli toplam 230 İş Müfettişi ve Yardımcılarına yönelik olarak üç grup halinde düzenlenen “mesleki gelişim” eğitimine ilişkin eğitim programı uyarınca “İşgücü Piyasasında Esnek Çalışma Modelleri ve Denkleştirme Uygulamaları” ve “Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele ve Denetimi ile Denetimlerde İzlenecek Yöntem” konularında eğitimler verilmiştir. Ayrıca, iş müfettişi yardımcılığı giriş sınavında başarılı olarak Haziran ayı içerisinde göreve başlayacak olan 61 İş Müfettişi Yardımcısı ile halen alım süreci devam eden iş müfettişi yardımcılığı giriş sınavında başarı olarak atanmaya hak kazanacak İş Müfettişi Yardımcıları için düzenlenecek “yetiştirme eğitim modülü”nde “esnek çalışma modelleri” ve “kayıt dışı istihdamla mücadele” konuları ayrı bir ders konusu olarak planlanmış olup, uygulanacak eğitim programlarında yer alacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor

Özel Politika Gerektiren Grupların

İstihdamının Artırılması

55

Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ 1.MEVCUT DURUM

Kadın, genç, engelli ve uzun süreli işsizler gibi tüm özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması ve bu gruplara yönelik olarak ortaya çıkan ayrımcılığın önlenmesi, ülkemizde işsizlik sorununa kalıcı çözüm bulunması sürecinde üzerinde durulması gereken temel alanlardan biridir. Ulusal İstihdam Stratejisi Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması Ekseni, özel politika gerektiren grupların işgücüne ve istihdama katılımlarının önündeki engellerin kaldırılması amacını taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2016 yılı 1. dönemi için hazırlanan eksen raporunun 1. bölümünde, kadın, genç ve engelli istihdamı ile ayrımcılıkla mücadele amacıyla yapılan çalışmaların mevcut durum bilgileri yer almaktadır. 1.1. Kadın İstihdamı Kadınların işgücüne katılımı ve istihdamı, sürdürülebilir kalkınmanın önemli bir unsurudur. İşgücünün beceri ve yeterliliğini geliştirerek istihdam edilebilirliğin artırılmasını amaçlayan aktif işgücü politikaları, işgücü yetiştirme, (mesleki) eğitim ve işgücü uyum programlarını, mesleğe yöneltme, mesleki danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin sunulmasını, iş arama stratejilerinin geliştirilmesini, işsizler, engelliler, kadınlar ve gençler gibi dezavantajlı grupların iş bulmasını, girişimcilik eğitimlerini ve istihdam garantili eğitim programlarını kapsamaktadır. Onuncu Kalkınma Planı’nda da kadınların özellikle eğitim aracılığı ile iş hayatına ve sosyal yaşama katılım seviyesinin yükselmesi, ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişimini etkileyecek önemli faktörlerden biri olduğu ve nitelikli insan gücüne dönük eğitim-sanayi işbirliği politikalarını kadınların işgücüne katılma oranının artırılmasına dönük tedbirlerle güçlendirdiği takdirde, Türkiye’nin demografik fırsat penceresinden en iyi şekilde faydalanabilme potansiyeline sahip olduğu belirtilmektedir. Eurostat verilerine göre, 2015 yılında AB-28’de kadınların istihdam oranı yüzde 64,3 olarak gerçekleşmişken, işsizlik oranı yüzde 9 olmuştur. Diğer taraftan OECD ülkelerinin ortalamasına bakıldığında; 2015 yılı için kadınların istihdam oranı yüzde 58,5 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK 2015 verilerine göre, istihdam edilenlerin sayısı, geçen yıla göre 688 bin kişi artarak 26 milyon 621 bin kişi, istihdam oranı ise 0,5 puanlık artış ile yüzde 46 olmuştur. Erkeklerde istihdam oranı 0,2 puanlık artışla yüzde 65, kadınlarda ise 0,8 puanlık artışla yüzde 27,5 olarak gerçekleşmiştir. İşgücü, bir önceki yıla göre 892 bin kişi artarak 29 milyon 678 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,8 puan artarak yüzde 51,3 olarak gerçekleşmiştir. Erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,3 puanlık artışla yüzde 71,6, kadınlarda ise 1,2 puanlık artışla yüzde 31,5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde 15 ve daha üzeri yaş grubundakilerde işsiz sayısı bir önceki yıla göre 204 bin kişi artarak 3 milyon 57 bin kişi olmuştur. İşsizlik oranı ise 0,4 puanlık artış ile yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. İşsizlik oranı erkeklerde 0,2 puanlık artışla yüzde 9,2, kadınlarda ise 0,7 puanlık artışla yüzde 12,6 olmuştur. Tarım dışı işsizlik oranının aynı yıl, bir önceki yıla göre 0,4 puan arttığı ve yüzde 12,4 olduğu tahmin edilmektedir. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 0,6 puanlık artış ile yüzde 18,5 olurken, 15-64 yaş grubunda bu oran 0,4 puanlık artış ile yüzde 10,5 olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında tarım sektöründe çalışan sayısı 13 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 675 bin kişi artmıştır. İstihdam edilenlerin yüzde 20,6’sı tarım, yüzde 27,2’si sanayi, yüzde 52,2’si ise hizmetler sektöründe yer almıştır. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 1,2 puan arttığı, tarım sektörünün payının 0,5 puan, sanayi sektörünün payının ise 0,7 puan azaldığı görülmektedir.

56

Ülkemizde kadınların işgücüne katılım durumları eğitim seviyeleri ile doğru orantılıdır. TÜİK’in 2016 yılı Ocak ayı verilerine göre, ülkemizde yükseköğretim mezunu kadınlarda işgücüne katılım oranı yüzde 71,5 iken, lise altı eğitimli kadınlarda bu oran yüzde 25,8’e düşmektedir. İstatistikler, kadınların işgücü piyasalarına girişlerini kolaylaştırmak amacıyla üzerinde durulması gereken konulardan birinin de eğitim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. 2016 yılı Ocak ayı verilerine göre, ülkemizde 15 yaş üstü olup işgücünde yer alan kadınların yüzde 26’sı tarım sektöründe istihdam edilirken bunların yüzde 94,5’i ise kayıt dışı olarak çalışmaktadır. Tarım dışı sektörlerde çalışan kadınların oranı ise yüzde 73,9 iken bu sektörlerde kayıt dışı çalışan kadın oranı yüzde 24,2’dir. Tarımda kayıt dışı olarak istihdam edilen kadınların yüzde 95,8’i ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır. Ülkemizde kadın istihdamı açısından önemli bir yer tutan tarım sektörü içinde kadınların kayıt dışı çalışmasının neredeyse yüzde 100’lere ulaşmış olması kadınların işgücü piyasası verilerinde yaşanan olumsuzlukları tetikleyen önemli bir faktördür. Bu nedenle kadınların kayıtlı çalışması amacıyla yapılacak çalışmaların kadın istihdamını artırmak için üretilmesi planlanan politikalarda ilk sıralarda yer alması gerektiği değerlendirilmektedir. Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi ve/veya kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır. Kadın, aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri eşi ile ve/veya devletle paylaşmak durumundadır. Ancak ülkemizde kreş, gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumları tüm çabalara karşın yeterli sayıya ulaşamamıştır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın ilk bileşeni “Kadınların İşgücüne ve İstihdama Katılımının Artırılması” olup, bu bileşenin önceliklerinden biri de çocuk, hasta ve yaşlı bakımı hizmetlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Söz konusu programın sorumlu kurumu ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü’dür. Program dahilinde kabul edilen tedbir maddelerine üçer aylık dönemlerde raporlamalar yapılmaktadır. İş ve aile yaşamının uyumlaştırılması amacıyla 64. Hükümet Programında, Öncelikli Dönüşüm Programında ve Ulusal İstihdam Stratejisinde yer alan eylem maddeleri kapsamında çalışma mevzuatında bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. 29.01.2016 tarihli ve 29620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılamayan sürelerin babaya kullandırılması, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hali izni kullandırılması imkânı tanınmıştır. Bunlara ek olarak, doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilmesine olanak sağlanmıştır. Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün ekleneceği, çocuğun engelli doğması hâlinde bu sürenin üç yüz altmış gün olarak uygulanacağı hükme bağlanmıştır. 2011 yılında 6111 sayılı Kanun ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Mazeret İzni” başlıklı 104 üncü maddesinde değişiklik yapılmıştır. 2016 yılında 6663 sayılı Kanun ile erken doğum halinde kullandırılamayan analık izinlerinin doğum sonrasına aktarımı ve evlat edinme halinde de doğum sonrasında geçerli olan analık izni hakkı düzenlenmiştir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

57


BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Ulusal mevzuatımızda esnek çalışma biçimlerine dair düzenlemelerden ilkine, 4857 sayılı

İş Kanununun “Kısmi süreli ve tam süreli iş sözleşmesi” başlıklı 13 üncü maddesinde yer verilmiştir. Söz konusu maddede ilk olarak kısmi süreli iş sözleşmesinin tanımı yapılmaktadır. Buna göre; “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.” 6663 sayılı Kanun ile 4857 sayılı İş Kanununun 13 üncü maddesinde, analık izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar ebeveynlerden birinin kısmi süreli çalışma talebinde bulunabileceği, bu talebin işveren tarafından karşılanacağı ve geçerli fesih nedeni sayılmayacağı hükme bağlanmıştır. Bunların yanı sıra, Türkiye’de kadınlar için insana yakışır işlerin yaratılması yönünde izlenen politikaları ve İŞKUR’un kadın istihdamı alanında yürüttüğü faaliyetleri desteklemek amacıyla ILO ve İŞKUR tarafından, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) finansmanı ile “Kadınlar İçin Daha Çok ve İyi İşler: Türkiye’de İnsana Yakışır İş için Kadınların Güçlendirilmesi” projesi yürütülmektedir. Proje kapsamında kurulan Ulusal Teknik Ekip, projenin çıktısı olarak belirlenen “Kadın İstihdamı Eylem Planı Taslağı” hazırlanmıştır. 17.05.2016 tarihinde projenin kapanış toplantısı gerçekleştirilmiştir. SGK tarafından “Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi” Mart 2015’te uygulanmaya başlanmıştır. Proje kapsamında; Bursa ilinde 1750, İzmir ilinde 1750 ve Antalya ilinde 1500 olmak üzere ilk başvuran 5000 anneye gerekli şartları yerine getirmeleri halinde 24 aya kadar toplamda 38 milyon Avro’nun üzerinde mali destek sağlanacaktır. Projeden yararlanmaya hak kazanan annelere aylık 390 Avro’ya kadar mali destek verilecektir. Proje kapsamında Mart 2016’da kesin kayıt hakkı kazanan anne sayısı 4.300 olup yapılan toplam ödeme 5.6 milyon Avro’dur. 1.2. Genç İstihdamı 2016 yılı Ocak ayı TÜİK verilerine göre, 15-24 yaş arasındaki nüfus 11.857 olup, bu nüfusun yüzde 39,9’u işgücü içerisinde yer almaktadır. Genç erkeklerde yüzde 51,5 olarak seyreden işgücüne katılım oranı, genç kadınlarda daha da düşerek, yüzde 28,3 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubu kadın ve erkeklerin istihdam oranları ele alındığında; istihdam oranının erkeklerde yüzde 42,0, kadınlarda ise yüzde 22,5 olduğu görülmektedir. 2015 yılının Ocak ayında yüzde 20,0 olan genç işsizliği, 2016 yılının Ocak ayında azalış göstererek yüzde 19,2 olmuştur. Bununla birlikte gençler arasındaki işsizlik (yüzde 19,2), genel işsizlikten (yüzde 11,3) daha yüksektir. Genç kadınlarda işsizlik oranı yüzde 20,5 iken genç erkeklerde bu oran yüzde 18,4 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubundaki işgücünün eğitim durumuna bakıldığında, lise altı eğitimlilerin işgücünde en fazla yer alan nüfus olduğu (2.784.000 kişi); bunu sırasıyla lise dengi meslek okulları (718.000 kişi), yükseköğretim (752.000 kişi) ile genel lise mezunlarının (476.000 kişi) takip ettiği görülmektedir. Dolayısıyla ülkemizde gençlerin işgücüne katılımının düşük, genç işsizliğinin yüksek olması ve gençlerin temel becerilerindeki eksiklik önemini korumaktadır. İŞKUR’un sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla 15-24 yaş grubu bireylerin yaptığı başvurular ve bu bireylerin işe yerleştirilme oranları yıllar itibariyle artış göstermiştir. 2016 yılı Ocak-Mart ayı verilerine göre; gençlerin Kuruma başvurusu (205.458), toplam başvurunun (797.671) yüzde 26’sına tekabül etmektedir. 2015 yılı Ocak-Mart ayı verilerine göre, işe yerleştirilen genç sayısı 43.529 kişi olarak gerçekleşirken, 2016 yılı Ocak-Mart ayı itibariyle ise 46.025 kişi işe yerleştirilmiştir. 2016 yılı Ocak-Mart ayı itibariyle işe yerleştirilenlerin ise yüzde 18,4’ü 15-24 yaş arasında yer almaktadır.

58

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Gençlerin istihdamını teşvik etmek amacıyla 23.04.2015 tarihli ve 29335 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında düzenleme yapılmıştır. Buna göre, işbaşı eğitim programını başarı ile bitirenler arasından 18 ile 29 yaş arası bireylerin programın bitiminden sonra en geç 3 ay içerisinde programı tamamladıkları meslek alanında istihdam edilmeleri durumunda, işe alındıkları işyerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi halinde 42 ay, diğer sektörlerde ise 30 ay sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen “Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme Öncelikli Dönüşüm Programı”nın temel hedefleri arasında istihdamda ve eğitimde olmayan gençlerin sayısının azaltılması yer almaktadır. Bu hedefle paralel olarak söz konusu programın “Eğitim Sisteminin İşgücü Piyasasıyla Uyumunun Artırılması”, “Genç İşgücünün Temel Becerilerinin Geliştirilmesi” bileşenleri altında gençlerin mesleki becerilerinin yanında iş yaşamının gerektirdiği temel becerilere sahip olması amacına yönelik hazırlanan eylem planlarının hayata geçirilmesi öngörülmektedir. KOSGEB tarafından küçük ve orta ölçekli işletmelere, girişimcilere ve işletici kuruluşlara yönelik olarak ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı işletmelerin kurulmasını sağlamak amacıyla “Girişimcilik Destek Programı” uygulanmaktadır. Söz konusu program; “Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi”, “Yeni Girişimci Desteği”, “İŞGEM Desteği” ve “İş Planı Ödülü”nden oluşmaktadır. Kendi işini kurmak isteyen genç girişimcilere, Yeni Girişimci Desteği kapsamında, 24 saati atölye çalışmalarından oluşan toplam 70 saatlik olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimini tamamlamaları koşuluyla, KOSGEB desteği ile 30.000 TL hibe 70.000 TL geri ödemeli destek sağlanmaktadır. Bu destek programı yüzde 60–yüzde 70 oranında hibe olarak uygulanmaktadır. KOSGEB, kendi işini kurmak isteyen, iyi bir iş fikrine sahip genç girişimcilere 50 bin TL hibe ve 100 bin TL faizsiz kredi programını 2016 yılında hayata geçirmiştir. İş fikrini devlet destekli hibe kredisi ile hayata geçirmek isteyen genç girişimciler, katıldıkları kursları başarılı bir şekilde bitirmeleri halinde Girişimcilik Destek Programından faydalanabilmektedir. Genç girişimcilere eğitim, kapasite geliştirme desteği ile girişimci fikirlerini hayata geçirmelerinde destek sağlamak amacıyla TOBB tarafından Genç Girişimciler Kurulu kurulmuştur. Ülkemizdeki genç girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün gençler arasında gelişmesine öncülük etmek kurulun başlıca görevleri arasındadır. Ayrıca 81 ilde kurulmuş olan TOBB İl Genç Girişimci Kurulları, TOBB bünyesinde kurulmuş olan Genç Girişimciler Kurulu ile koordineli çalışarak, bulundukları illerde girişimciliğin geliştirmeye yönelik faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Tarımda sürdürülebilirliğin sağlanması, genç çiftçilerin girişimciliğinin desteklenmesi, gelir düzeyinin yükseltilmesi, alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması ve kırsalda genç nüfusun istihdamına katkı sağlayacak kırsal alandaki tarımsal üretime yönelik projelerin desteklenmesi amacıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 05.04.2016 tarihli ve 2016/16 sayılı “Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” yayınlanmıştır. Söz konusu Tebliğ, kırsal alandaki tarımsal üretime yönelik projelerin desteklenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemekte ve kırsal alanda yaşayan genç çiftçilerin mahallinde uygulayacağı bitkisel, hayvansal, yöresel tarım ürünleri, tıbbi ve aromatik bitki üretimi, işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik projelere 30 bin TL’ye kadar hibe ödenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektedir.

59

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


G20 üyesi ülkelerdeki işverenleri temsilen B20 ve çalışanları temsilen L20’nin önde gelen isimleri tarafından istihdamın artırılması, büyümenin canlandırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi amacıyla 04.09.2015 tarihinde Ankara’da düzenlenen bir törenle ortak bir Deklarasyona imza atılmıştır. Deklarasyonda beş ana başlık altında olmak üzere; “Genç işsizliğini kararlılıkla ele almak; istihdamı artıracak makroekonomik politikalar izlemek; 2014

hedefini gerçekleştirmek; kayıtlı ekonomiyi özendirmek ve ekonomik ve sosyal politikaların şekillenmesinde işveren ve işçi kuruluşlarının kilit rol oynamasını sağlamak” konularına dikkat çekilmiştir. Dünyada genç işsizliğinin kabul edilemez bir boyuta geldiğine, istihdamla ilgili kalıcı çözümler için genç istihdamına yönelik yapısal tedbirlerin en hızlı şekilde alınması gerektiğine vurgu yapılan Deklarasyonda; ulusal çıraklık sistemlerinin kurulması ve iyi uygulamalar için teşvik çalışmalarının yürütülmesinin bu konuda önem teşkil ettiğine dikkat çekmektedir. G20 hükümetlerine sunulan ortak metinde; genç işsizliğinin çözümünde özel sektör kadar hükümetlerin de somut tedbirler alması gerektiği belirtilerek, hükümetlerin sosyal ortaklarla birlikte istihdama yönelik hedeflerin ve temel performans göstergelerinin geliştirilmesinin her aşamasında görev alması gerektiği hatırlatılmıştır. Deklarasyonda, hükümetlerin eğitim ve öğretim sistemlerini iyileştirmesi gerektiği belirtilmiş ve eğitim ve öğretim sistemlerinin sürekli değişen teknolojiye ve dijital çağa daha iyi adapte olmayı sağlayacak becerileri geliştirmeye odaklanması, piyasanın beceri gereklilikleriyle ilgili sürekli değişen taleplerini karşılarken de gençlere nitelikli iş ve kariyer gelişimi sağlayacak doğrultuda iyileştirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Deklarasyonda ayrıca, gençlerin okuldan iş hayatına geçişini kolaylaştıracak politikalar uygulanması çağrısına da yer verilmiştir. Küresel çapta genç işsizliğine çözüm bulmak ve iş dünyasına gerekli beceriye sahip işçileri sağlayabilmek amacıyla kurulan Küresel İşbaşında Eğitim Ağı’na (GAN) üye olan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), dünyada ilk ulusal ağ olan GAN Türkiye’yi 25.02.2015 tarihinde kurmuştur. GAN Türkiye Üyesi Şirketlerden Küresel GAN’ın üç temel prensibi olan “Şirketlerin işbaşında eğitime katılım ve destek konusundaki taahhütlerinin ve görünürlüğünün güçlendirilmesi”, “İşbaşında eğitim konusundaki iyi uygulama örneklerinin paylaşılması” ve “Bilgi paylaşımını, ortaklıkları güçlendirmek ve uluslararası işbirliklerini artırmak için küresel ve ulusal düzeyde kurulan ağların desteklenmesi” prensibini kabul etmeleri beklenmektedir. GAN Türkiye faaliyetleri kapsamında, İŞKUR ile işbaşı eğitim programı dahilinde işbirliği yapılması öngörülmüş ve bu kapsamda “İşbaşı Eğitim Programı İşbirliği Protokolü” 13.05.2015 tarihinde İstanbul’da imzalanmıştır. Protokol ile işsizlerin ve özellikle her kademedeki yükseköğretim ve açık öğretim öğrencilerinin mesleki deneyim eksikliğini gidermek ve işverenlerin istihdam etmeyi planladıkları kişileri iş başında tanımaları ve eğitmelerini amaçlayan İŞKUR’un “İşbaşı Eğitim Programı” kapsamında, İŞKUR ile GAN Türkiye adına TİSK işbirliği yapmaları amaçlanmaktadır. GAN Türkiye; İşbaşında Eğitim Günü, uluslararası konferanslar ve iyi uygulamaların paylaşılması gibi etkinliklerle işbaşında eğitim konusundaki çalışmalarına devam etmektedir. 06.05.2016 tarihi itibariyle Protokol kapsamında GAN TÜRKİYE üyesi şirketler tarafından 2376 kişiye eğitim verilmiş, eğitim sonrasında bu kişilerden 757’si istihdam edilmiştir. Gençlerin istihdam edilebilirliğinin geliştirilmesi, girişimcilik becerilerinin arttırılması ve bu yönde rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla Genç İstihdamının Desteklenmesi Operasyonunun devamı niteliğinde olan “Sektörel Yatırım Alanlarında Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı”na yönelik teklif çağrısı, ÇSGB AB ve Mali

60

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Yardımlar Dairesi Başkanlığı tarafından 20.12.2012 tarihinde yayımlanmıştır. İŞKUR’un

Operasyon Faydalanıcısı olarak yürüteceği program kapsamında, arz-talep arasındaki uyuma katkı sağlanmasına, ilgili aktörler arasında işbirliğinin geliştirilmesine, aktif işgücü piyasası politikaları oluşturulmasına, gençler için oryantasyon, profil çıkarma, danışmanlık, staj, eşleştirme gibi hizmetlerin sağlanmasına, okul sonrası işe geçişin kolaylaştırılmasına, üniversite ve sanayi arasında daha güçlü işbirliği bağlarının oluşturulmasına yönelik projeler beklenmektedir. Projenin uygulama bölgesi 81 il olup, bütçesi yaklaşık 19 milyon Avro’dur (16,2 milyon Avro AB katkısı; 2,8 milyon Avro Türkiye katkısı). Operasyon programı kapsamında gençlerin istihdam edilebilirliklerini ve girişimcilik becerilerini artırmak amacıyla 01.03.2016 tarihi itibariyle bütçeleri 200 bin ile 400 bin Avro arasında değişen ve 12 ay sürecek olan 58 yeni hibe projesi 33 ilde hayata geçirilmiştir.16.03.2016-18.03.2016 tarihleri arasında ise projelerin uygulama aşamasına ilişkin olarak hibe faydalanıcılarını teknik ve tematik süreçlerle ilgili bilgilendirmek üzere Ankara’da eğitim programı düzenlenmiştir. 1.3. Engelli İstihdamı Engelli; doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiyi ifade etmektedir. Türkiye’de engelliler politikasına ilişkin bakış açısı, 2005 yılında çıkarılan ve engellilik alanında çerçeve kanun niteliğinde olan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ile şekillenmiştir. TBMM tarafından oy birliği ile kabul edilen Kanun, 07.07.2005 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Engelli bireylerin insan hak ve özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını öngören “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme” Türkiye Cumhuriyeti tarafından 30.03.2007 tarihinde imzalanmıştır. Ülkemizde 2005 yılında yürürlüğe giren Engelliler Kanunu ve diğer birçok yasal düzenlemeyle insan haklarına dayalı, ayrımcılıkla mücadele eksenli bir sosyal politikanın çerçevesi çizilmiştir. 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesine göre, işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmektedir. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmamakta, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülmektedir. İşyerinin işçisi iken engelli hale gelenlere öncelik tanınmaktadır. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri, İŞKUR aracılığı ile sağlamaktadırlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları, ASPB’nin görüşü alınarak ÇSGB tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmektedir. Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamamaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işveren veya işveren vekili, çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırmadığı her ay için aynı Kanunun 101 inci maddesine istinaden Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası uygulanmaktadır. (2016 yılı için 2.211 TL)

61

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Söz konusu maddeye aykırılık hallerinde tahsil edilecek cezalar, ÇSGB tarafından her yıl düzenli olarak engellilerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır. DPB verilerine göre, ilki 2012 yılında ve ikincisi 2014 yılında yapılan Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı ve Kura sistemi ile bugüne kadar yaklaşık 22 bin engelli memur adayının kamu kurumlarına yerleştirmesi yapılmıştır. Bir başka ifade ile 2011 yılında 20.829 olan engelli memur sayısı 2015 yılı sonu itibariyle nerdeyse ikiye katlanmış ve bu rakam atamaları tamamlananlar için 40.656’ya çıkmıştır. 2015 yılında yapılan ikinci yerleştirme sonrası yerleştirilen engelli sayısı 42.606’ya yükselmiştir. İŞKUR verilerine göre, 2015 yılında danışmanlık hizmetlerinin yürütüldüğü İl Müdürlüklerinde görev yapan ve engelli bireylerle doğrudan temas halinde bulunan İş ve Meslek Danışmanlarının işaret dili eğitimi ve diğer engel gruplarına yönelik eğitimler alabilmelerine ilişkin çalışmalar yürütülmüştür. Bu kapsamda işaret dili eğitimine ilişkin olarak İşitme Engelliler Federasyonu ile protokol imzalanmış ve 24 ilde Türkiye genelinden gelen yaklaşık 360 İş ve Meslek Danışmanına işaret dili eğitimi verilmiştir. Eğitim sonunda işaret dili sözlüğü ve hizmetin tanıtımını yapacak hizmet tanıtım filmi hazırlanmıştır. 2016 yılında İş ve Meslek Danışmanlarının hizmet içi eğitimlerine “Engellilerle İletişim Teknikleri”, “İşyerinde Erişebilirlik”, “Destekli İstihdam” konulu ders eklenmesi ve bu yolla engellilere yönelik danışmanlık hizmeti sunumunun verimliliğinin artırılması planlanmaktadır. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde 34.605 engelli vatandaşımızla 57.686 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. Ocak-Mart döneminde ise engelli kursları kapsamında 36 Program düzenlenmiş, bu programlara 215’i erkek, 132’si kadın olmak üzere toplam 347 engelli vatandaşımız katılmıştır. Mevcut uygulamada, İŞKUR tarafından hem Kurum kaynaklı hem de engelli çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari ceza paraları fonundan engellilerin belirli alanlarda mesleki eğitim almalarını sağlayacak projelere destek verilmektedir. Mevcut uygulamada, zihinsel ve ruhsal engelli bireylerin istihdam edilecekleri korumalı işyeri kurulması halinde, İŞKUR tarafından uygun bulunan projelere kuruluş sermayesi desteği, engelli ücret desteği ve işletme giderleri desteği verilmektedir. 1.4. Uzun Süreli İşsizler Gelişimi ve yaygınlaşması işsizlikle paralel olan uzun süreli işsizlik, bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşısında yapısal bir sorundur. Uzun süreli işsizlik, ILO tarafından kabul edilen tanımıyla bir yıl veya daha uzun süredir işsiz bekleyenleri ifade etmektedir. Uzun süreli işsizlik oranı ise toplam işsizler içerisinde uzun süreli işsizlerin oranıdır. İşsiz kalma süresinin analiz ve değerlendirmelerde bir ölçüt olarak ele alınması da işsizliğin boyutlarını belirlemek bakımından son derece önemlidir. Çünkü işsiz kalınan süre uzadıkça, işsizlik problemi yapısal bir hal almakta ve işsiz kalma süresinin uzunluğu paralelinde çözümü de zorlaşmaktadır. Uzun süreli işsizlik, politika yapıcıların temel meselelerinden biridir. Kişisel yaşam üzerindeki finansal ve sosyal etkilerinin yanı sıra, uzun dönem işsizliğin sosyal uyum üzerinde olumsuz etkisi olmakta ve ekonomik gelişmeyi engellemektedir. 2015 yılında AB-28’de toplam işgücünün yüzde 4,5’i bir yıldan daha uzun süreli işsizdir.

62

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ TÜİK 2015 yılı verilerine göre, toplam 3 milyon 57 bin kişi işsizdir. Bunların 645 bini bir

yıl veya daha uzun süreden beri işsizdir. Diğer bir deyişle, toplam işsizlerin içerisinde uzun süreli işsizlerin oranı yüzde 21,1’dir. 3 milyon 57 bin işsizin 1 milyon 167 bini kadınlardan oluşmaktadır. Bunların 312 bini ise uzun süreli işsizdir. Toplam uzun süreli işsizler içinde kadınların oranı yüzde 48,37’dir. Eğitim durumlarına göre uzun süreli işsizlere baktığımızda, en yüksek uzun süreli işsizlik oranının ilkokul mezunlarında olduğu görülmektedir. Aktif işgücü programları, uzun süreli işsizliği azaltmaya yönelik en etkili politikalardan biridir. İŞKUR mesleki eğitim programları düzenleyerek, işletmelerde eğitim seminerleri düzenleyerek, iş ve meslek danışmanlığı sunarak, meslek araştırma geliştirme faaliyetleri gerçekleştirerek işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Uzun süreli işsizlerin iş hayatından soğumamaları, mesleki tecrübe kazanmaları, çalışma disiplini edinmeleri için toplum yararına çalışma programları da oldukça önemlidir. 1.5. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ile Mücadele ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde, çalışma hayatının en önemli sosyal sorunlarından biri olan ve çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen işyerlerinde psikolojik tacize ilişkin olarak 2011/2 sayılı İşyerinde Psikolojik Taciz konulu Başbakanlık Genelgenin 5 inci maddesi uyarınca, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu” oluşturulmuştur. Söz konusu Kurul, çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmekle görevlendirilmiştir. Kurul, yılda iki kere olağan, gerekli hallerde olağanüstü toplanmaktadır. Kurul tarafından 2012 yılında psikolojik tacizin önlenmesi hususunda farkındalık artırmak ve kişilerin bu konuda bilgilendirilmelerini sağlamak amacıyla “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi” hazırlanmıştır. Söz konusu Rehber, 2013 yılında 2000 adet, 2014 yılında 1000 adet ve 2015 yılında 700 adet olarak bastırılmış ve dağıtılmıştır. Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından 2013 yılında kurul teknik komite üyelerinin eğitici olabilmeleri amacına yönelik olarak “Eğiticilerin Eğitimi” ve “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Eğitimi” olmak üzere iki eğitim düzenlenmiştir. Ayrıca işyerlerinde maruz kalınan psikolojik taciz konusuna dikkat çekmek ve farkındalık oluşturmak amacıyla “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Karikatür Yarışması” düzenlenmiştir. Yarışma için yapılan toplam 212 eser arasından Seçici Kurulun değerlendirmesi sonucunda sekiz eser ödüle layık görülmüştür. Psikolojik tacizin önlenmesi amacıyla çalışmalar yürüten Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu, son toplantısını 30.03.2016 tarihinde gerçekleştirmiştir. Toplantıda 2011 yılında kurul tarafından hazırlanan ve süresi dolan eylem planının güncellenmesi, bu kapsamda konuya ilişkin bir proje hazırlanması, mevzuat çalışmasının yapılması ile farkındalık artırma faaliyetlerinin sürdürülmesi amacıyla bir teknik komite oluşturulması kararlaştırılmıştır. Kurul kararıyla oluşturulan teknik komite 03.05.2016 tarihinde çalışmalarına başlamıştır. Başbakanlık Genelgesi uyarınca Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından yürütülen çalışmaların yanı sıra, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER), Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği aracılığıyla veya çalışanlar tarafından bireysel olarak dilekçeler yoluyla yapılan şikayetler de incelenmektedir. Bununla birlikte Genelgenin 4 üncü maddesi uyarınca İşyerinde Psikolojik Taciz ile mücadeleyi güçlendirmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 üzerinden gelen psikolojik taciz şikayetleri incelenmekle birlikte, ayrıca bu hat üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek de sağlanmaktadır.

63

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


2010 yılından bu yana çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikayet, başvuru ve talepleri etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla ÇSGB tarafından hizmete giren “ALO 170” hattına 19.03.2011 - 05.05.2016 tarihleri arasında toplam 29.781 adet mobbing başvurusu yapılmıştır. Yıllara göre mobbing çağrısı dağılımına bakıldığında; 2011 (19 Mart tarihi itibari ile) yılında 2.001 adet, 2012 yılında 2.850, 2013 yılında 4.870 adet ve 2014 yılında 6.659 adet olduğu görülmektedir. 2015 yılında 9.005 adet olan çağrılar bir önceki yıla göre yüzde 35 oranında artış göstermiş olup, 2016 yılında (05.05.2016 tarihine kadar) ise 4.396 olarak gerçekleşmiştir. Çağrıların yaklaşık yüzde 80’i yani 23.765’i özel sektör çalışanlarınca, yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen 6.016’sı ise kamu çalışanlarınca yapılmıştır. Gelen şikayet başvuruşlarına özel sektör çalışanları açısından bakıldığında, erkek çalışanların (yüzde 58) kadın çalışanlardan (yüzde 42) daha fazla mobbinge maruz kaldığı görülmektedir. Kamu sektörü açısından söz konusu oranlar ise erkekler için yüzde 49, kadınlar için yüzde ise 51 olarak gerçekleşmiştir. Özetle, toplam mobbing çağrısının 16.764’ü (yüzde 56) erkek, 13.017’si (yüzde 44) ise kadın çalışanlardan gelmiştir. 1.6. Özel Politika Gerektiren Diğer Gruplar Ülkemizde özel politika gerektiren grupların istihdam edilebilirliğinin arttırılması, işgücü piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin kaldırılması amacıyla ÇSGB tarafından “Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ve İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi Operasyonu” hazırlanmıştır. Programın hedef grubu içinde engelli bireyler, Romanlar ve Romanlar gibi yaşayan vatandaşlar, gecekondu bölgelerinde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere yoksul olan veya yoksulluk riski altında olan kişiler, eski mahkum/tutuklular ile mahkum ve tutuklular, çalışan çocukların ebeveynleri, yerlerinden olmuş kişiler, şiddet mağduru kadınlar, madde bağımlıları ile diğer dezavantajlı kişiler (işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalan ve yaygın önyargılarla karşılaşan diğer gruplar, vb.) yer almaktadır. Program dâhilinde tahsis edilecek toplam hibe tutarı 30 milyon Avro’dur. Hibe programı ile dezavantajlı kişilerin istihdam edilebilirliğinin, istihdam ve işgücüne katılım oranlarının arttırılması ile bunların işgücü piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması, işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin ortadan kaldırılması, işgücü piyasasının durumu hakkında bilgilerinin arttırılması, işgücü piyasasında dezavantajlı kişilere yönelik ayrımcılığın tüm biçimlerinin azaltılması hedeflenmektedir. Söz konusu proje hizmet ve hibe bileşenlerinden oluşmaktadır. 24.10.2015 tarihi itibariyle hibe çağrısı ön teklif sonuçları açıklanmıştır. Hizmet bileşenine ilişkin çalışmalar başlamış olup, hibe almaya hak kazanlara dair sürecin ise 2016 yılının ikinci yarısında tamamlanması öngörülmektedir. AB Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA), İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı kapsamında hazırlanan ve koordinatör yararlanıcı olarak Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile diğer yararlanıcılar Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ile Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Genel Müdürlüğü tarafından ortaklaşa yürütülen “Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu”, genel olarak hedef grup olan Roman vatandaşlarımıza verilen eğitim, mesleki eğitim, hayat boyu öğrenme, sağlık, sosyal koruma ve sosyal yardım gibi temel kamu hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesini, bu hizmetleri veren kurum ve kuruluşlar arasında gerekli eşgüdümün artırılmasını, pilot bölgelerde yaşayan roman vatandaşların temel kamu hizmetlerine erişimini ve talebini artırmayı ve en nihayetinde hedef grupta yer alan vatandaşlarımızın istihdam edilebilirliğini artırmayı amaçlamaktadır.

64

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ İstihdam ve sosyal politika alanında AB politikalarına paralel biçimde bir strateji

yürütülmesini temin etmek üzere AB aday ülkeleri, “İstihdam ve Sosyal Reform Programı” adı altında bir strateji belgesi oluşturarak yumuşak hukuk yoluyla uyum seviyesini arttırmayı hedeflemektedir. Türkiye’de bu kapsamda kendi “İstihdam ve Sosyal Reform Programı” (ESRP) belgesini hazırlamaktadır. Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar olmak üzere üç ana başlık üzerinden kurgulanan bu program iki ana bölümden oluşacaktır. ESRP’nin en güncel hali 11.03.2016 tarihi itibariyle ilgili taraflara resmi yazı ile iletilmiştir. Belgeyi ele almak üzere ilgili tarafların katılımıyla 24.03.2016 tarihinde Ankara’da bir çalıştay düzenlenmiştir. Söz konusu çalıştayda istihdam, eğitim ve sosyal içerme alanlarındaki güncel durum ile hazırlanmış olan öncelikler listesi ele alınmış ve kurumlardan 20.05.2016 tarihine kadar görüşlerini iletmesi talep edilmiştir. İlgili taraflardan gelen değerlendirme raporlarıyla birlikte ESRP yeniden ele alınacaktır. Ayrıca, 20.4.2016 tarihinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 29690 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Kanunun amacı; insan onurunu temel alarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, kişilerin eşit muamele görme hakkının güvence altına alınması, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi ile bu ilkeler doğrultusunda faaliyet göstermek, işkence ve kötü muameleyle etkin mücadele etmek ve bu konuda ulusal önleme mekanizması görevini yerine getirmek üzere Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun kurulması, teşkilat, görev ve yetkilerine ilişkin esasların düzenlenmesidir. Kanunun 2 nci maddesinde, ayrı tutma, ayrımcılık talimatı, çoklu, doğrudan, dolaylı ve varsayılan temele dayalı ayrımcılık, işyerinde yıldırma, makul düzenleme, taciz tanımlarına yer verilmektedir. “Eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı” başlıklı 3 üncü maddesinde, herkesin hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada eşit olduğu, bu Kanun kapsamında cinsiyet, ırk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüş, etnik köken, servet, doğum, medeni hal, sağlık durumu, engellilik ve yaş temellerine dayalı ayrımcılık yasak olduğu belirtilmektedir. Buna ilaveten, ayrımcılık yasağının ihlali halinde, konuya ilişkin görev ve yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ihlalin sona erdirilmesi, sonuçlarının giderilmesi, tekrarlanmasının önlenmesi, adli ve idari yoldan takibinin sağlanması amacıyla gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu hükme bağlanmaktadır. 5 inci madde ayrımcılık yasağının kapsamını, 6 ncı madde ise istihdam ve serbest mesleğe ilişkin düzenlemeleri kapsamaktadır.

65

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdam ile mücadele edilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Kadınlar üzerindeki bakım yükümlülüklerini azaltmaya yönelik tedbirler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, ÇSGB, SGK, Kalkınma Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerinde, gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerince açılması planlanan özel kreş ve gündüz bakımevleri ile özel çocuk kulüplerine ait açılış, işleyiş ve denetim işlemleri 30.04.2015 tarihli ve 29342 sayılı Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ve Özel Çocuk Kulüpleri Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir. Söz konusu mevzuat kapsamında açılan bu kuruluşlara bütçeden ayrılmış bir kaynak verilmemekte, kuruluş ve işleyişlerine ilişkin tüm masraflar, teftiş ve donanım giderleri Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ve Özel Çocuk Kulüpleri kurucuları tarafından karşılanmaktadır. Söz konusu tedbir niteliği itibariyle kadın istihdamının artırılmasını amaçladığı ve mevzuat kapsamında tedbiri gerçekleştirebilmek için herhangi bir uygulama bulunmadığı için sorumlu kurum olarak Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne yer verilmesinin uygun olmadığı değerlendirilmektedir. Tedbire ilişkin olarak ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından BSTB ve Borusan Holding A.Ş. arasında imzalanan işbirliği protokolü kapsamında organize sanayi bölgelerinde kreşlerin kurulması için “Annemin İşi Benim Geleceğim” projesi hayata geçirilmiştir. Proje kapsamında 2019 yılı sonuna kadar toplam 10 organize sanayi bölgesinde kreş açılması hedeflenmektedir. Bu amaçla Adıyaman ve Afyonkarahisar organize sanayi bölgelerinde kreşlerin yapımı tamamlanmış ve hizmet sunmaya başlamıştır. Malatya ve Balıkesir organize sanayi bölgelerinde kreşlerin inşaat ve tefrişatı tamamlanmıştır. Söz konusu kreşlerin 2016 yılı içerisinde hizmete girmesi, belirlenecek iki ilde daha kreş inşaatının yapılması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

66

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


1.2 Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: DPB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, ASPB, MEB, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde devlet memurları için ihtiyaç ve lüzum görülmesi halinde çocuk bakımevlerinin kurulabileceği ifade edilmekte olup, bunların kuruluşuna ve işletmesine ilişkin usul ve esasların DPB ve Maliye Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikle belirleneceği ifade edilmektedir. Tedbir kapsamında özel sektör çalışanlarının kamu kreşlerinden yararlanması veya kamuda görev yapan kadın çalışanların hizmet sunumu yöntemiyle kreş hizmetlerinden yararlanması için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde değişiklik yapılması gerekmektedir. 64. Hükümet 2016 Yılı Eylem Planının “Kamu Yönetimi” başlıklı bölümünde “Kamu personel reformunun yapılacağı” ifade edilmekte olup, söz konusu eylemin süresi ise “21 Aralık 2015- 21 Aralık 2016” olarak belirlenmiştir. Bahsi geçen eylemden sorumlu kuruluş olarak Başbakanlık belirlenmiştir. Bu sebeple, tedbirin söz konusu reform çalışması sırasında bütüncül bir yaklaşımla ele alınmasının daha uygun olacağı değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, konuya ilişkin olarak işbirliği yapılacak kurumlar ile birlikte 18.05.2016 tarihinde toplantı yapılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 Ev hizmetlerinde çalışan kadınların kayıtlı istihdama geçmeleri yönünde bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, MYK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Ev hizmetlerinde çalışanların sürekli ya da süreksiz çalıştığına bakılmaksızın sosyal güvenlik kapsamına alınması sağlanmış, bu hizmetlerde aynı kişi yanında ay içerisinde 10 günden az çalışması bulunanlar zorunlu olarak iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası kapsamına alınmıştır. Ev hizmetlerinde aynı kişi yanında ay içerisinde 10 gün ve daha fazla çalışması bulunanların işverenlerin mevzuattan kaynaklı bürokratik işlemleri kaldırılarak kolay işverenlik sistemi getirilmiştir.

67

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


5510 sayılı Kanunun Geçici 16 ncı maddesi ile evinde el emeği ile ürettiği ürünleri vergiden muaf olarak satıp geçimini sağlayan kadınlarla ilgili olarak da isteğe bağlı sigortalılık şartları kolaylaştırılmıştır. Bu işleri yapan kadınlar, ayda 30 gün yerine 22 gün üzerinden isteğe bağlı sigorta primi yatırmak suretiyle daha az prim yatırarak sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlandırılmaktadırlar. “Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı” başlığı altında afiş çalışması yapılarak il müdürlüklerine dağıtımı sağlanmıştır. Ayrıca konuyla ilgili kamu spotu hazırlanmış olup, yerel ve ulusal TV kanallarında yayınlanmak üzere ilgililere gönderilmiş ve söz konusu kamu spotunun kanallarda gösterimine başlanmıştır. Ev hizmetlerinde çalışanlara ve işverenlere bilgi vermek, sorularını cevaplandırmak üzere Kurum web ana sayfasında kolayca görülebilir bir yerde link oluşturulmuştur. KİT-UP II Projesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik 2.000 adet bilgilendirici afiş hazırlanmış olup, faaliyet yapılan 30 ilde dağıtımı yapılmıştır. Proje kapsamında ayrıca ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik 5.000 adet broşür ve 500 adet afiş hazırlanacak, bir adet billboard tasarlanacak ve yayınlanması sağlanacaktır. “Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu kapsamında pilot çalışma olarak Bursa, İzmir ve Antalya illerinde toplam 5.000 anneye 24 aya kadar 38 milyon Avro’nun üzerinde mali destek sağlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.4 Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2006/54/EC no’lu cinsiyet eşitliği konulu Direktif ve 2010/18/EU no’lu ve ebeveyn izni konulu Direktifin bütün maddeleri teker teker incelenmiş olup, bu maddelerin ulusal mevzuatta bulunan karşılıklarına ilişkin uyum tabloları 2015 Aralık dönemi itibariyle hazırlanmıştır. Bu çalışma neticesinde 4857 sayılı İş Kanunu ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu başta olmak üzere birçok kanunda değişiklik yapılması gerekebileceği saptanmıştır. İlgili kurumların görüşlerini almak üzere Çalışma Genel Müdürlüğü, DPB, ASPB ve İŞKUR’dan temsilcilerin yer aldığı bir çalışma grubu oluşturulmuş ve uyum tabloları bu çalışma grubu ile paylaşılmıştır. Süreç içerisinde gerçekleşen çeşitli mevzuat değişiklikleri göz önüne alınarak, bu uyum tabloları tamamen Türkçe olarak yeniden ele alınmıştır. Güncel tablolar 2016 Mayıs dönemi itibariyle yeniden çalışma grubu ile paylaşılmıştır. Uyum tablolarının yanı sıra boşluk analizi çalışmaları halen sürdürülmekte olup, 2016 Haziran döneminin başı itibariyle çalışma grubu ile paylaşılması öngörülmektedir. Bu boşluk analizi doğrultusunda politika önerileri tablosu da hazırlanacak ve yine aynı dönemde ilgili kurumlarla paylaşılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

68

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


1.5 İşyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımlar etkinleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İnsan Hakları Başkanlığı, DPB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca 2015 yılında gerçekleştirilen teftişlerde, 4857 sayılı İş Kanununun 5 inci maddesi kapsamında “eşit davranma ilkesine” muhalefetten 7 işverenlik hakkında toplam 21.016 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. 01.01.2016 – 05.05.2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen teftişlerde ise “eşit davranma ilkesine” muhalefetten 2 işverenlik hakkında toplam 17.470 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. Ayrıca, Başbakanlık tarafından yayımlanan 2010/4 sayılı “Kadın İstihdamının Artırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanması” konulu Genelgenin 3 üncü maddesi gereğince tüm teftişlerde, 4857 sayılı İş Kanununun 5 inci maddesinde ifade edilen cinsiyet eşitliğine ilişkin hükümlere uyulup uyulmadığı hususları kontrol edilmektedir. Bunun yanında, Başbakanlık tarafından 19.03.2011 tarihli ve 27879 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” konulu 2011/2 sayılı Genelge gereği, mobbinge ilişkin şikayet veya ihbar konuları öncelikli olarak değerlendirilip, inceleme teftiş programına alınmakta ve titizlikle incelenip en kısa sürede sonuçlandırılmaktadır. Teftişlerde, mobbing konulu şikayet veya ihbar başvurularının nasıl inceleneceği, incelemelerde hangi hususlara dikkat edileceği ve yapılacak iş ve işlemler hususunda, 2015/4 sayılı Bakanlık Genelgesi eki Teftiş Rehberinde yer alan “Mobbing Konusunun İncelenmesi Usul ve Esasları” bölümüne göre işlem yapılmaktadır. Ayrıca mağdura uygulanan mobbing davranışları, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda belirtilen çeşitli suçlar kapsamında ise mobbing uygulayan işveren, işveren vekili ya da diğer çalışanlar hakkında ilgili cumhuriyet savcılığına yazılı suç duyurusunda bulunabileceği hususunda şikayetçiye bilgi verilmektedir. Diğer taraftan, 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 20.04.2016 tarihli ve 29690 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiğinden ve Kanunda psikolojik taciz konusunda idari yaptırım öngörüldüğünden mobbing konusunun tespit edilmesi halinde söz konusu Kuruma da bildirimde bulunulacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

69

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 1.6 Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, MEB, Türkiye Radyo Televizyon (TRT), Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Farkındalık arttırma çalışmaları kapsamında kadınların sosyal ve ekonomik haklarına ilişkin broşürler basılmış olup dağıtımı yapılmaktadır. Intel Teknoloji Hizmetleri Limited Şirketi ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) işbirliğinde imzalanan Protokol kapsamında 2012-2015 yılları arasında “Genç Fikirler, Güçlü Kadınlar” Projesi hayat geçirilmiş olup, Türkiye genelinde 18-30 yaş arası gençlerin teknoloji kullanarak üretecekleri yenilikçi fikirler ile kadınların yaşadıkları sorunlara ilişkin çözüm önerileri üretmesi amaçlanmıştır. Proje kapsamında Kütahya, Erzurum, Gaziantep, Sakarya, Trabzon ve Adana’da yaklaşık 500 gencin katılımı ile fikir kampları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca fikir kamplarında öne çıkan 6 projenin çalışma gruplarından oluşan gençlere 10.06.2015 - 11.06.2015 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen bir etkinlik ile Sosyal girişimcilik eğitimleri verilmiştir. Projenin kapanış toplantısı 19.01.2016 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Proje sonuç raporu hazırlanarak ilgili taraflarla paylaşılmıştır. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından 16.02.2016 tarihinde Ankara Kalkınma Ajansı ile Suriye Dostluk Derneği işbirliğiyle “Kalkınmada Girişimci Kadınlar ve Sosyal Etkileşim Konferansı” düzenlenmiştir. Bahse konu konferansta; sosyal etkileşim ve girişimcilik arasındaki bağın farkındalığının ortaya konulması, ülkemizde kendi işini kurarak farklı alanlarda başarı gösteren kadın girişimcilerin ve Türkiye’de işini kuran başarılı Suriyeli göçmen kadın girişimcilerin yarattığı sinerjilerin duyurulması hedeflenmiştir. Bununla birlikte İŞKUR ve Betek Boya ve Kimya San. A.Ş. işbirliğinde “Filli Kadın Ustalar Projesi (2016-2017)” hayata geçirilmiştir. Proje ile kadınlara farklı sektörlerde mesleki bilgi ve beceri kazandırarak istihdamının sağlanması amaçlanmıştır. Proje kapsamında, 2016 yılında 15 ilde 250 kadın olmak üzere toplamda 500 kadına mesleki beceri ve mesleki yeterlilik belgesi kazandırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda Denizli’de eğitim verilmiş, İstanbul ve İzmir’de ise eğitimler devam etmektedir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Limak Holding işbirliğinde “Türkiye’nin Mühendis Kızları Projesi (2016-2020)” hayata geçirilmiştir. Proje ile mühendis olmak isteyen kız öğrencileri her alanda destekleyerek, onları mesleğinin örnekleri haline gelebilmesini sağlamak amaçlanmakta olup, proje kapsamında ulaşılmak istenilen nihai hedef, lise ve üniversite eğitimi devam eden kız öğrencilerdir. Bununla birlikte, nitelikli kadın istihdamının artırılmasına yönelik model geliştirilmesi yoluyla kapsayıcı ve sürdürülebilir büyümeye katkı sağlanması da hedeflenmektedir.

70

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ ASPB ve Milli Savunma Bakanlığı arasında 03.07.2013 tarihinde imzalanmış olan İşbirliği

Protokolü kapsamında 14.03.2016 - 01.04.2016 tarihleri arasında 25 Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personeline yönelik olarak toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik şiddet konularında “TSK Uzman Eğitici Programı” gerçekleştirilmiştir. Program içerisinde yer verilen konulardan birisi de “Kalkınma / Yoksulluk / Çalışma Yaşamında Kadın”dır. Protokol kapsamında TSK bünyesinde ikinci, üçüncü ve dördüncü aşamalarda gerçekleştirilecek olan eğitimler ile de toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik şiddet konularında bilinçlendirme çalışmaları devam edecektir. 04.04.2016 - 10.04.2016 tarihleri arasında düzenlenen “Engelli Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Kuruluş Müdür Yardımcılarına Yönelik Hizmet İçi Eğitim Programı” kapsamında toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi verilmiştir. Kal-Der Ankara Şubesi tarafından 10.03.2016 tarihinde Ankara’da düzenlenen 17. Kamu Kalite Sempozyumunda “Yerel Yönetimlerde Cinsiyet Eşitliği” oturumunda toplumsal cinsiyet eşitliği konulu bir sunum yapılmıştır. 2014-2016 yılları arasında Avrupa Birliği mali desteği ile yürütülmekte olan “Aile İçi Şiddetle Mücadele” projesi kapsamında şiddete maruz kalan kadınlara hizmet veren birimlerin personeline yönelik kadına karşı şiddet ve toplumsal cinsiyet eşitliği eğitim programları düzenlenmekte, 26 ili kapsayan mevcut durum analizleri ile eğitim ihtiyacı analizleri çıkarılmakta ve hizmet birimlerine yönelik iyi uygulama örnekleri geliştirilmektedir. Proje illeri, Ankara, Bursa, Antalya, İzmir, Samsun, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul; Kırşehir, Nevşehir, Düzce, Sakarya, Mersin, Isparta, Adana, Manisa, Denizli, Trabzon, Erzurum, Konya, Afyon, Şanlıurfa, Diyarbakır, Van, Kocaeli ve Çanakkale olarak belirlenmiştir. Projenin teknik destek bileşeni kapsamında; 26 ili kapsayan mevcut durum analizleri ile eğitim ihtiyacı analizleri tamamlanmıştır. Bu analizler çerçevesinde her bir proje ili için il eylem planlarının geliştirilmesi çalışmaları kapsamında danışma toplantıları, yöntem ve şablon çalışmaları tamamlanmıştır. Bununla birlikte her ilde 3’er günlük diyalog toplantıları düzenlenmektedir. Ankara, Gaziantep, Adana, Antalya, Sakarya, Konya ve Bursa’da bu toplantılar gerçekleştirilmiştir. Eylül ayı sonuna kadar 26 ildeki il eylem planı hazırlık toplantılarının tamamlanması planlanmaktadır. Analizler ve diyalog toplantılarında ortaya çıkan sonuçlar temelinde taslak eylem planları tamamlanacak ve her ilde bu eylem planlarının tanıtılacağı toplantılar düzenlenecektir. 506 Polis, 125 Yazı İşleri Müdürü ve 147 Aile Mahkemesi Uzmanı ile 221 Sağlık Çalışanı ve 124 ASPB personeli olmak üzere toplam 1.123 kamu personelinin eğitici eğitimleri tamamlanmıştır. Ayrıca 31 Sağlık Bakanlığı personeline ve 30 Emniyet Genel Müdürlüğü personeli ile 26 Adalet Bakanlığı personeline yönelik verilen süpervizyon eğitimleri tamamlamıştır. 50 adli tıp uzmanı ile 25 hakim ve savcının eğitim çalışmalarının Haziran 2016’da tamamlanması planlanmaktadır. Bu eğitimler sonucunda 35.000 sağlık çalışanı ile 140.000 emniyet personeline ulaşılması hedeflenmektedir. Şiddet mağdurlarına yönelik verilecek hizmetlerde standartlaşmanın sağlanması amacıyla ŞÖNİM’ler, konukevi ve konukevi öncesi ve sonrası mekanizmalarının çalışma standartları tanımlanmaktadır. ŞÖNİM’ler, konukevleri ve konukevi öncesi mekanizmaları iş akış şemaları ve çalışma standartları tanımlanması amacıyla düzenlenen atölye çalışmasıyla kuruluşlarda kullanılan veya kullanılması gerekli olan idari ve mesleki formların standartlaştırılması ve iş akışları üzerinde çalışılmıştır. Formların ve hizmet süreçlerinin pilot uygulaması Aralık 2015’te Ankara, İzmir, Denizli, Van, Düzce, Samsun ve Erzurum illerinde başlamıştır. Revize formlar ve hizmet süreçlerinin proje sonunda tüm illerde kullanılması hedeflenmektedir.

71

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


İletişim stratejisi kapsamında üst düzey kamu yöneticilerine, aile hekimlerine, muhtarlara, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Belediyeler Birliği personeline, üniversite öğrencilerine, yerel medya temsilcilerine yönelik toplantılar gerçekleştirilmekte olup, bu kapsamda Antalya, Konya ve Trabzon’da olmak üzere, yerel ve ulusal basın temsilcileri ile ‘Yerel Medya Çalışması’ gerçekleştirilmiştir. Proje ve kampanya faaliyetleri paylaşılmış, yerel medya mensuplarına, başta haberler olmak üzere, diğer medya içeriğinde kadına yönelik şiddetle ilgili olumsuz yönleri gösterilerek, bu konuda iyileştirici önlemlerin neler olabileceği hakkında interaktif bir çalışma ile önerilerde bulunulmuştur. Antalya, Ankara ve Trabzon’da Aile Hekimleri toplantıları gerçekleştirilmiştir. Toplantı sonrasında gelen talep üzerine seçilen proje illerinde yapılacak toplantıların yanı sıra Ankara’da bir dizi toplantı daha yapılmasına karar verilmiştir. Samsun, Antalya, Trabzon’da kamu üst düzey temsilcilerine yönelik İstanbul Sözleşmesi ve 6284 sayılı Kanun ile uygulamalarına ilişkin bilgi paylaşımında bulunulmuştur. Samsun’da kız öğrenci yurdu personeli ve öğrencilerine yönelik toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik şiddet konusunda toplantı gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.7 Kırdan kente göç eden kadınların, işgücü piyasasına uyumlarını sağlayıcı programlar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kırdan kente göç eden kadınlara ilişkin veri olmadığı için kentsel alanlarda kadın gruplarına yönelik istihdam garantili kurslar düzenlenmeye devam edilse bile bunların ne kadarının kırdan kente göç eden kadınlardan oluştuğu bilinmemektedir. Bu kapsamda 2016 yılı Ocak - Mart döneminde tamamlanmış ve devam eden istihdam garantili kurslara katılan 10.861 kişinin 6.027’si kadın katılımcılardan oluşmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

72

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


1.8 İller bazında yapılacak işgücü piyasası analizlerinden hareketle kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik işgücü yetiştirme kurslarına öncelik verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbire ilişkin çalışmalar 2015 yılı itibariyle tamamlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 1.9 Şiddet mağduru kadınların, konukevinde kalanların, eski hükümlü ile kocası ölmüş veya boşanmış kadınların ekonomik ve sosyal yaşama katılımları desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, MEB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadın konukevi bulunan illerde kadın konukevlerinden hizmet alan kadınların sosyal ve ekonomik yaşama katılımlarını sağlamak ve sürdürebilmek amacıyla kuruluşta mesleki çalışmalar kapsamında verilen psiko-sosyal destek hizmetleri yanı sıra, iş ve meslek sahibi olabilmeleri için gerek Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı Halk Eğitim Merkezleri ve Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ile işbirliği yapılmaktadır. Bununla sosyal ve ekonomik alanlarda kadınların güçlendirilmesi kapsamında yürütülen il bazlı projelere destek sunulmaktadır. Bu projeler ile kadın konukevlerinde galoş üretimi gerçekleştirilmekte, kuaförlük, tekstil, yemek ve pastacılık alanlarında kurslar açılmaktadır. Söz konusu tedbirin hayata geçirilmesi yönünde sürdürülen çalışmalar devam edecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

73

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 1.10 İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İstihdama yönelik taslak mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejiler cinsiyet eşitliği ve cinsiyete duyarlılık açısından gözden geçirilmektedir. Bu kapsamda;

işbirliğiyle “Kadınlar İçin Daha Çok ve İyi İşler: Türkiye’de İnsana Yakışır İş İçin Kadınların Güçlendirilmesi” projesinin çıktılarından “Kadın İstihdamı Eylem Planı Taslağı” na,

Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzükte Değişiklik Yapılmasına Dair Tüzük Taslağı”na,

Kanunun 10 uncu maddesiyle 657 Sayılı Devlet Memurlarına Kanununa eklenen “Doğum sonrası yarım zamanlı çalışma” başlıklı maddeye görev alanları çerçevesinde görüş verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

74

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


1.11 Çocuk sahibi olan kadınların işgücü piyasasından kopmalarının engellenmesine dönük teşvik edici düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK, ASPB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 10.02.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6663 Sayılı Gelir Vergisi ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile getirilen düzenlemeler (yarı zamanlı çalışma-tam ücret, çocuk ilkokul çağına gelene kadar kısmi süreli çalışma) ile tedbirin tamamlandığı ve/veya revize edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.12 Kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi amacıyla düşük gelir grubundaki kadınların bilinçlendirme çalışmaları ve mikro kredi sistemi ile desteklenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Hazine Müsteşarlığı - Mali Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Yerel Yönetimler, İçişleri Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevcut durumda özel bir mevzuatı olmaksızın sınırlı bir uygulama alanında faaliyet gösteren mikro finans sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla en iyi uygulamalar esas alınarak gerekli mevzuatın hazırlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda 2015 yılı içerisinde ilgili kamu ve özel sektör temsilcileri ile çeşitli toplantılar gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantılarda edinilen görüş ve değerlendirmeler de dikkate alınarak taslak mevzuata ilişkin çalışmalar sürdürülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

75

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 1.13 Kadın istihdamının artırılmasına ve çalışanların kayıtlı hale getirilmesine yönelik teşvik düzenlemeleri tanıtılarak uygulamanın yaygınlaşması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: TOBB üyelerine 2014 yılı Eylül, Ekim ve Kasım aylarında bahse konu yasal düzenlemeler ve bu düzenlemelere ilişkin usul ve esaslar hakkında 9 ilde bilgilendirme seminerleri düzenlenmiştir. Bununla birlikte Kurumun 2016 Yılı Merkez Eylem Planında, TOBB ve SMMM odası üyelerine 5 ilde mevzuat ve bilgilendirme seminerleri verilmesine ilişkin eylemlere yer verilmiştir. Bu kapsamda Nisan ayı içerisinde Samsun, Gaziantep, Muğla, Çanakkale ve Erzurum illerinde TOBB ve SMMM odası üyelerine sigorta primi teşvikleri, yasal düzenlemeler ve bu düzenlemelere ilişkin usul ve esaslar hakkında mevzuat ve bilgilendirme seminerleri verilmiştir. Söz konusu eğitimler, herhangi bir talebin gelmesi halinde de verilebilmektedir. Bununla birlikte 5510 sayılı Kanunun Geçici 16 ncı maddesi ile evinde el emeği ile ürettiği ürünleri vergiden muaf olarak satıp geçimini sağlayan kadınlarla ilgili olarak da isteğe bağlı sigortalılık şartları kolaylaştırılmıştır. Buna göre söz bu tür işleri yapan kadınlar, ayda 30 gün yerine 22 gün üzerinden isteğe bağlı sigorta primi yatırmak suretiyle daha az prim yatırarak sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanabilmektedir. Ayrıca 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde yapılan düzenleme ile ağır engelli çocuğu sebebiyle iş hayatından uzak kalmak istemeyen kadınların 2008 yılı Ekim ayından sonraki çalışma sürelerinin dörtte biri prim ödeme gün sayılarına eklenmekte ve eklenen bu süreler emeklilikle ilgili yaş hadlerinden düşmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.14 Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulunun yıllık toplantılarında, Ulusal İstihdam Stratejisi eylem planlarının gündeme alınması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kurul Üyesi Kamu Kurum ve Kuruluşları, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu”nun son toplantısı ÇSGB Müsteşarı başkanlığında 21.12.2015 tarihinde yapılmıştır.

76

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Söz konusu toplantıda, ilgili kurum ve kuruluşlardan yapılan geri bildirimler doğrultusunda

2014 yılı faaliyet raporu sunulmuş, Ulusal İstihdam Stratejisi’nin “Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması” başlıklı temel politika ekseni ile “Tekstil ve Hazır Giyim” ve “Turizm” sektörlerinde tedbir maddelerine dair yapılan çalışmalar, tedbir maddelerine ilişkin değişiklik veya yeni tedbir maddelerinin olup olmadığı, Kurulun işleyişine dair değişiklik önerileri değerlendirilmiştir. 2016 yılında gerçekleştirilecek olan Kurul Toplantısında da Ulusal İstihdam Stratejisi eylem planları ele alınacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.15 Ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 06.05.2016 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilen İş Kanunu İle Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun içinde ev hizmetlerinde çalışanlarla da geçici işçi sağlama sözleşmesi yapılabileceği, 4857 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin başlığının “Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma” şeklinde değiştirildiği, aynı maddeye “Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir” fıkrasının eklendiği görülmektedir. Söz konusu düzenlemeler ile evde çalışanların kayıt altına alınması amaçlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 2. Genç işsizliği azaltılacaktır.

Tedbir No ve Adı: 2.1 Gençlere kariyer planlaması, iş arama yardımları, eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri sunulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB c) Süre: Sürekli

77

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş ve meslek danışmanlığı hizmetleri kapsamında işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, işsizlerin ve meslek seçimi aşamasında olanların mesleğe/işe yönlendirilmeleri ve kariyer planlamalarına destek olmak, meslek seçme aşamasında olan öğrencilerin, velilerinin ve öğretmenlerinin bilgi ve ilgi düzeylerini artırmak amaçlarıyla hazırlanan ve Türkiye genelinde dağıtılan “Meslek Seçimine Destek Dergisi”nin 2016 yılında dağıtılması planlanan yeni sayısının çalışmaları tamamlanmış ve İl Müdürlüklerine dağıtımı gerçekleştirilmiştir. 2013 yılında 700.000, 2014 ve 2015 yıllarında 1.000.000 adet hazırlanan “Meslek Seçimine Destek Dergisi”nin yeni sayısı da 1.000.000 adet hazırlanmıştır. Dergi; İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri, Hizmet Noktaları, Üniversite İrtibat Noktaları, Meslek Tanıtım Günleri, Kariyer Günleri ve İstihdam Fuarları ile eğitim ve öğretim kurumu ziyaretlerinde kullanılmaktadır. Rehberlik ve danışmanlık faaliyetlerinin etkinliği ve ulaşılabilirliği ile Kurumun tanınırlığının artırılması amacıyla üniversitelerde 84 İŞKUR İrtibat Noktası faaliyet göstermektedir. Üniversite tercihleri öncesinde öğrencilere yardımcı olmak amacıyla illerde gerçekleştirilen “Meslek Tanıtım Günleri”; temel olarak mesleğin, erbabı tarafından tanıtılması şeklinde kurgulanmıştır. İl Müdürlüklerince belirlenecek program çerçevesinde Türkiye’de lisans düzeyinde en çok tercih edilen 9 meslek dahil birçok mesleğin tanıtılması planlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleri ile yanlış meslek seçiminin bireysel ve toplumsal açıdan olumsuz etkilerinin giderilmesi, Kurumun bilinirliği ve tanınırlığının artırılması ve kariyer yolunda gençlerin yalnız kalmaması amaçlanmaktadır. Bugüne kadar yaklaşık 15.000 genç bu faaliyetlere katılım sağlamıştır. Sınıf görüşmeleri, veli toplantıları, iş arama becerileri gibi grup görüşmelerinin etkinliğini artırmak amacıyla 60 İş ve Meslek Danışmanına “Grup Görüşmesi Eğitimi” verilmiştir. Ayrıca “Grup Görüşmesi Rehberi Kitapçığı” hazırlanarak tüm İş ve Meslek Danışmanlarına dağıtılmıştır. Gençlere yönelik danışmanlık hizmetleri kapsamında 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde 15-24 yaş arası 250.604 genç danışan ile 239.836 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. Meslek danışmanlığı kapsamında iş ve meslek danışmanları tarafından eğitim-öğretim kurumlarına ziyaretler gerçekleştirilmektedir. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde 8.716 eğitim-öğretim kurumu ziyaret edilmiştir. Bireyleri iş hayatına hazırlamak ve bireylerin kendi özellikleri ile talep ettikleri işin niteliklerini tanımalarını sağlamak amacıyla iş arama becerileri seminerleri düzenlenmektedir. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde ortaöğretim kurumları ve fakülte/yüksekokullardaki öğrencilerden oluşan 1.531 grupta toplam 63.431 kişiye iş arama becerileri seminerleri verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

78

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2.2. Gençler işgücü eğitimleri ile desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 yılı Mart ayı sonu itibariyle 15-29 yaş arası nüfus içinde İŞKUR’un düzenlediği, Ocak-Mart döneminde tamamlanmış ve faaliyette olan mesleki eğitim kurslarına 32.848 kişi katılırken, işbaşı eğitim programlarına ise 102.101 kişi katılmıştır. Gençlerin ve nitelikli işgücünün tecrübelerini artırma imkânı sağlayan işbaşı eğitim programlarını yaygınlaştırmaya yönelik faaliyetler devam etmektedir. İŞKUR tarafından Yönetim Kurulu kararıyla, programa katılım sağlanan kişilere her fiili gün için 50 TL olmak üzere net asgari ücret düzeyinde bir ödeme yapılmakla birlikte ayrıca iş kazası ve meslek hastalığı primi ile gerekli durumlarda genel sağlık sigortası prim giderleri ödenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 Genç girişimciliği desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, ÇSGB, Kalkınma Ajansları, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, girişimciliği geliştirme ve yaygınlaştırma kapsamında mutad faaliyetlerine devam etmektedir. Mart 2016 itibariyle 15-29 yaş arası 5.051 kişi İŞKUR’un Ocak- Mart döneminde tamamlanmış ve faaliyette olan girişimcilik eğitim programlarına katılmıştır. İŞKUR tarafından girişimciliği geliştirmek ve yaygınlaştırmak amacıyla girişimcilik eğitim programları düzenlenmekte, girişimci danışmanlığı hizmetleri verilmektedir. Yapılan mevzuat düzenlemesi sonrasında mentorluk hizmetleri altyapısı kurmaya başlamıştır. Ayrıca girişimcilik seminerleri, kariyer günleri ve istihdam fuarları kapsamında girişimcileri bilgilendirmeye ve eğitmeye yönelik faaliyetler de düzenlenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

79

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 2.4 Gençlerin kayıt dışı çalışmasıyla mücadele edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, ÇSGB, Mülki İdareler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “Sosyal Güvenliğin Önemi ve Kayıt Dışı Çalışmanın Olumsuz Sonuçları” konularında toplamda 30 farklı üniversitede bilgilendirme faaliyetleri yapılarak 6000 öğrenciye ulaşılmış ve öğrencilere broşür ile promosyon ürünleri dağıtılmıştır. Kayıtlı istihdamın önemi konusunda öğrencilerde farkındalık artırmak amacıyla toplamda 30 farklı ilde 60 meslek lisesinde 7.400 öğrenciye tek kişilik tiyatro gösterileri yapılmıştır. Çocuklara yönelik sosyal güvenlik konusunda bilgilendirme yapmak amacıyla; 2016 yılında 30 farklı ilde 40 ilkokul öğrencisine, 21 tanesi tamamlanmakla birlikte, sosyal güvenliğin önemine yönelik hazırlanan KİT hikaye kitapları dağıtılmaktadır. Çocuklar ile oyunlar oynanarak konu hakkında bilgiler verilmekte, çizgi filmler izletilmekte ve web tabanlı oyun oynanmaktadır. Ayrıca uzaktan eğitim modülü hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. 2015-2017 yılları arasında Gençlik ve Spor Bakanlığı ile işbirliği içinde yurtlarda kalan üniversite öğrencilerine vergi ve sosyal güvenlik bilinci konulu 7 adet seminer verilmiştir. Genç ve kadın istihdamının artırılarak, kayıt dışı çalışmanın engellenmesi amacıyla 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun Geçici 10 uncu maddesi kapsamında uygulanan teşvik, 21.12.2015 tarihli ve 2015/8321 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır. Bu kapsamda işbaşı eğitim programlarını tamamlayan gençlerin istihdam edilmesi halinde, asgari ücret üzerinden işveren hisselerinin tamamının devlet tarafından karşılanması suretiyle sigorta prim teşviki sağlanmaktadır. Bununla birlikte er ve erbaşlarda kayıtlı istihdam ve sosyal güvenlik konusunda farkındalık artırılması amacıyla Genelkurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı kanalıyla askeri birliklere eğitim notları gönderilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

80

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2.5 İşgücü uyum programlarından yararlanan özellikle genç kadınlar başta olmak üzere gençlerin işgücü piyasasına entegrasyonunu sağlamak üzere rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halihazırda yürürlükte olan mevzuat gereğince işgücü yetiştirme kurslarına katılanlara danışmanlık hizmetleri kapsamında iş arama becerileri eğitimleri verilmektedir. Bunun yanı sıra İŞKUR tarafından düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarına katılabilmek için danışmanlık hizmetinden faydalanılması ve bunun sonucunda da o kurs için danışmanın yönlendirmesi gerekmektedir. Dolayısıyla tedbir maddesine konu olan genç kadınlar başta olmak üzere genç iş arayanların tümü danışmanlık hizmeti almaktadır. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde 15-24 yaş arası 95.167 genç kadın danışan ile 113.511 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.6 İstihdam fuarları, kariyer günleri tanıtım materyalleri yoluyla İŞKUR tarafından verilen girişimcilik eğitimlerinin gençler arasındaki tanınırlığı artırılacak ve daha fazla gencin bu eğitimlerden yararlanması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Ayrıca tedbirle ilgili olarak Başkanlıklarca yürütülen çalışmalar konusunda basın bültenleri ve basın duyuruları yoluyla kamuoyunun bilgilendirmesi faaliyetlerine de devam edilmektedir. Aktif İşgücü Hizmetleri kapsamında tasarımları yapılan 1 adet “Aktif İşgücü Tanıtım Kitapçığı”, 8 adet billboard, 8 adet fleyer, 8 adet kartoteks, 4 kırılımlı 8 adet broşür ve 2 kırılımlı 4 adet broşür CD’ye çekilerek İl Müdürlüklerinin ihtiyaçları doğrultusunda baskı yapmaları amacıyla 81 İl Müdürlüğüne gönderilmiştir.

81

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


İl Müdürlüklerine talepleri doğrultusunda istihdam fuarları ve organizasyonlarda kullanılmak üzere, 1000’er adet “İŞKUR İş Arayan Broşürü” ve 1000’er adet “İŞKUR İşveren Broşürü” gönderilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.7 Toplumsal cinsiyet eşitliği ve genç istihdamı yılda en az bir kez İİMEK gündemine alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 09.02.2016 tarihli ve 5308 sayılı Genel Müdürlük talimatı ile İl Müdürlerinden alınan kararların tespitinin ve uygulamaya yönelik izleme-değerlendirme sürecinin etkin yönetilmesi noktasında başta valiler olmak üzere tüm paydaşlarla gerekli koordinasyonun sağlanması talep edilmiştir. 18.02.2016 tarihli ve 2837 sayılı Bakanlık talimatı ile valilerden İİMEK’lerin etkinliğini artırmak için gerekli tedbirleri alması talep edilmiştir. imkânı e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.8 Kırsal kesimdeki gençlerin İŞKUR hizmetlerine erişimini sağlamak üzere mobil hizmet birimleri oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, GTHB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, ülke genelinde hizmet verecek şekilde 81 il merkezinde ve 65 ilçede örgütlenmiştir. Belediyeler ve sosyal yardım kurum/kuruluşlarında oluşturulan 3.035 “Hizmet Noktası” ve 81 “Üniversite İrtibat Noktası” da dahil olmak üzere, toplam 3.182 birimde hizmet sunar hale gelmiştir. Bu birimler vasıtasıyla vatandaşa en yakın noktadan, kolay erişilebilir hizmet sunma imkânı sağlanmaktadır. Bununla birlikte İl Müdürlükleri tarafından oluşturulan mobil hizmet birimleri vasıtasıyla, kırsal kesimde bulunan işverenler ve iş arayanlar da İŞKUR hizmetlerinden faydalanabilmektedir. Bu durum genç işsizliğinin azaltılmasına da katkı sağlamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

82

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2.9 Gençlere yönelik teşvik düzenlemeleri ve İŞKUR faaliyetleri tanıtılarak daha fazla işverene ulaşılması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Ayrıca tedbirle ilgili olarak Başkanlıklarca yürütülen çalışmalar konusunda basın bültenleri ve basın duyuruları yoluyla kamuoyunun bilgilendirmesi faaliyetlerine de devam edilmektedir. Aktif İşgücü Hizmetleri kapsamında tasarımları yapılan 1 adet “Aktif İşgücü Tanıtım Kitapçığı”, 8 adet billboard, 8 adet fleyer, 8 adet kartoteks, 4 kırılımlı 8 adet broşür ve 2 kırılımlı 4 adet broşür CD’ye çekilerek İl Müdürlüklerinin ihtiyaçları doğrultusunda baskı yapmaları amacıyla 81 İl Müdürlüğüne gönderilmiştir. İl Müdürlüklerine talepleri doğrultusunda istihdam fuarları ve organizasyonlarda kullanılmak üzere, 1000’er adet “İŞKUR İş Arayan Broşürü” ve 1000’er adet “İŞKUR İşveren Broşürü” gönderilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.10 Gençlere girişimcilik perspektifinin kazandırılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, KOSGEB, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: BSTB tarafından her yıl yayımlanan “Yenilikçilik ve Girişimcilik Endeksi”nde üniversiteler, girişimcilik ve yenilikçilik performanslarına göre sıralanmaktadır. Bu endeks hesaplamasında temel boyutlardan biri üniversitelerdeki girişimcilik ve yenilikçilik kültürüdür. Bu kapsamda özellikle girişimcilik ile ilgili faaliyetler (ders sayısı, sertifika sayısı vb.) üniversitelerde yaygınlaşmaktadır. Ayrıca KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve benzeri kurumlarca desteklenen çok sayıda sertifikalı

83

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


girişimcilik eğitimleri düzenlenmekte olup, bu eğitimlere çok sayıda üniversite öğrencisi veya mezunun katıldığı da görülmektedir. Benzer şekilde, üniversitelerin Sürekli Eğitim Merkezleri de bu konuda eğitimler vermektedir.

Bunun yanı sıra üniversiteler ve/veya diğer kurumlardan gelen işbirliğine yönelik taleplerde kurum desteği sürdürülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.11 İlgili kuruluşlarla işbirliğine gidilerek ara yüzler oluşturulacak ve bu kapsamda staj ve işbaşı eğitimleri artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, gençlerin istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik düzenlenen aktif işgücü piyasası programlarında özel sektörle işbirliği çalışmalarına devam etmektedir. 2016 yılı Mart ayı sonu itibariyle işbaşı eğitim programlarına katılan 140.265 kişiden 102.101’i 15-29 yaş arası bireylerden oluşmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 3. Engellilerin işgücüne katılım oranı ve istihdamı artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Engelli istihdam eden özel sektör işverenlerinin engelli çalışanları için ödedikleri sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı ilgili kamu kurum/kuruluşları tarafından karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir maddesindeki mali destek önerisi

84

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ İŞKUR tarafından 19.02.2014 tarihli ve 28918 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6518 sayılı

Kanun ile hayata geçirilmiş olduğundan, tedbir tamamlanmıştır. 24.12.2014 tarihli 1. İzleme ve Değerlendirme Kurulu toplantısında tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 3.2 Engellilerin işgücüne katılımını ve istihdam edilebilirliğini artırmak için genel ve mesleki eğitim, mesleki rehabilitasyon ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, SGK, MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında, danışmanlık hizmetlerinin yürütüldüğü İl Müdürlüklerinde görev yapan ve engelli bireylerle doğrudan temas halinde bulunan İş ve Meslek Danışmanlarının işaret dili eğitimi ve diğer engel gruplarına yönelik eğitimler alabilmelerine ilişkin çalışmalar yürütülmüştür. Bu kapsamda işaret dili eğitimine ilişkin olarak İşitme Engelliler Federasyonu ile protokol imzalanmış ve 24 ilde Türkiye genelinden gelen yaklaşık 360 İş ve Meslek Danışmanına işaret dili eğitimi verilmiştir. Eğitim sonunda işaret dili sözlüğü ve hizmetin tanıtımını yapacak hizmet tanıtım filmi hazırlanmıştır. 2016 yılında İş ve Meslek Danışmanlarının hizmet içi eğitimlerine “Engellilerle İletişim Teknikleri”, “İşyerinde Erişebilirlik”, “Destekli İstihdam” konulu ders eklenmesi ve bu yolla engellilere yönelik danışmanlık hizmeti sunumunun verimliliğinin artırılması planlanmaktadır. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde 34.605 engelli vatandaş ile 57.686 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. Ocak-Mart döneminde ise engelli kursu kapsamında 36 program düzenlenmiş, bu programlara 215’i erkek, 132’si kadın olmak üzere toplam 347 engelli vatandaş katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

85

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 3.3 İşyerlerinin fiziksel ortamı engelli bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarının risk değerlendirmesinde özellikle dikkate alınacağını belirten, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki eksiklikleri gidererek, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin verilmesini, çalışanın da iş sağlığı ve güvenliğine katkıda bulunmasını ve işyerlerinde acil durum planları yapılmasını yükümlü hale getiren proaktif 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 20.06.2012 tarihinde kabul edilmiştir. Söz konusu Kanunun uygulamasını kolaylaştırmak ve yükümlülüklerin ne şekilde yerine getirileceğini açıklığa kavuşturmak üzere, 36 yönetmelik yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliklerden İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik ile kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere 10’dan az çalışanı bulunanlardan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için maddi destek sağlanmıştır. Bununla birlikte 2013 yılında gerçekleştirilen ‘Çalışma Hayatında Risk Grupları ve Riskli Sektörlerin Belirlenmesi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi Projesi’ ile çalışma hayatında dezavantajlı (hassas risk taşıyan) grupların durum tespitine yönelik pilot illerde yapılacak uluslararası karşılaştırmalı (Makedonya vb.) saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Tedbirde yer alan mali desteğin bir kamu kurumu olan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmesi mümkün olmadığından mali destek ile ilgili ifadenin kaldırılması veya mali destek ile mevzuat kastediliyor ise net tanımının yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

86

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


3.4 İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen engellilere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, Maliye Bakanlığı, MEB, Üniversiteler c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş Kanununun Ek 1 inci maddesi gereği hazırlanan “Korumalı İşyerlerinde Çalışan Engellilerin Ücretlerine Karşılık İşverene Yapılacak Ödeme Hakkında Yönetmelik” 30.04.2016 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu yönetmeliğin yayımlanmasıyla tedbir maddesinin tamamlanmış olduğu değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.5 Engellilerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB, Sağlık Bakanlığı, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığınca hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı kapsamında gönderilen “İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi” proje teklifi kabul edilmiş olup, söz konusu projeye Kalkınma Bakanlığı tarafından 2015 yılı Yatırım Programında yer verilmiştir. Proje, ÇSGB AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı’nın proje havuzunda değerlendirme aşamasındadır. Proje kapsamında hem engellilere hem de meslek seçme aşamasındaki öğrencilere yönelik birtakım ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilmesi ve bunların ülke çapında kullanımının yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Tedbirin açıklamasında yer verilen “engellilere yönelik fonksiyonel kapasite ölçme değerlendirme çalışmaları”nın ASPB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce yapılmasının mümkün olmadığı ve tedbirde yer alan konuda ihtiyacı belirleyen, bu konuda çalışma yapan ve uygulayıcı kurum olan İŞKUR’un sorumlu kurum olarak tekrar düzenlenmesinin uygun olduğu değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

87

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 3.6 Engelli memur çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırım uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: DPB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesine göre, engelli memur istihdamı etmekle yükümlü kamu kurum ve kuruluşlarının Başkanlığa bildirdiği veriler kapsamında, toplam dolu kadro sayısı 2.132.637 iken, bu sayının yüzde 3’üne tekabül eden engelli memur kontenjanı ise 64.191’dir. İstihdam edilen engelli memur sayısı 43.151, engelli memur kontenjan açığı ise 21.040’dır. Engelli memur istihdamında 2011 yılında değiştirilen merkezi sınav merkezi yerleştirme sistemi ile çok önemli ilerlemeler sağlanmıştır. 2012 yılından bugüne toplam 24.652 kadroya bu sistem ile yerleştirme yapılmıştır. Diğer taraftan, engelli memur açığı olan MEB, Sağlık Bakanlığı, gibi kurumlarda hizmet gereklerini karşılayacak istenilen eğitim ve nitelikte yeterli sayıda aday bulunamamaktadır. Buna karşın bu kurumlarda diğer hizmet sınıflarından engelli memur istihdam edilerek, bu hizmet sınıflarında önemli oranda engelli memur istihdamı gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesini yeniden düzenleyen 6111 sayılı Kanunun taslak çalışmalarında engelli memur istihdam yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına para cezası ya da yöneticilerine disiplin cezası uygulanması yönünde hazırlanan metinler uygun görülmeyerek taslaktan çıkarılmıştır. Ayrıca kamuoyuna da yansıyan kamu personel rejiminin yeniden düzenlenmesi hususundaki tartışmalar kapsamında engelli memur istihdamına yönelik mevzuatımızın tüm sistem ile birlikte yeniden düzenlenmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

88

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


3.7 Engelli işçi ve memur çalıştırma kotalarına uymayan kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerine ve korumalı işyerlerindeki koşulların devamlılığına yönelik etkin denetim mekanizmaları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 yılında Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri teftiş programına alınmış olup, il müdürlüklerinin engelli işçi istihdamına ilişkin iş ve işlemleri denetim kapsamında incelenmektedir. 2016 yılında yürütülen; “Gıda, İçecek ve Tütün İmalatı Yapan İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftişi” ile “Özel Hastane İşyerlerinde Çalışma Ortam ve Koşullarına Yönelik Programlı Teftişi” kapsamında teftiş edilen işyerlerinin ise Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik kapsamında korumalı işyeri olup olmadığı değerlendirilecektir. 01.01.2016 – 05.05.2016 tarihleri arasında 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan 838 işyerinde 7.164 engelli işçi istihdam edilmesi gerekirken 9.869 engelli işçi çalıştırıldığı tespit edilmiş ve teftiş edilen 21 işyerinde eksik engelli işçi istihdamına rastlanılmış olup, bu işyerleri hakkında ise 932.321 TL idari para cezası uygulanması talep edilmiştir. Ayrıca, 2016 yılı için “engelli-eski hükümlü çalıştırma” ve “korumalı işyerleri” konularında İş Müfettişlerinin rehberlik etme yeterliliğini artırmaya yönelik bilinç ve duyarlılık eğitimleri düzenlenmesi, gerek 2016 yılı Bakanlık Eğitim Planı gerekse Bakanlık Eylem Planı kapsamında gerçekleştirilmesi öngörülen eğitim faaliyetleri içerisinde yer alması sağlanmıştır.

Bu eylemler uyarınca da; 02.05.2016 - 06.05.2016 tarihleri arasında Ankara Grup Başkanlığında görevli toplam 230 İş Müfettişi ve Yardımcılarına yönelik olarak üç grup halinde düzenlenen “mesleki gelişim” eğitimine ilişkin eğitim programı uyarınca “engelli-eski hükümlü çalıştırma, korumalı işyerleri mevzuatı ve denetimi” konusunda eğitim verilmiştir. Yine, İş Müfettiş Yardımcılığı giriş sınavında başarı olarak Haziran ayı içerisinde göreve başlayacak olan 61 İş Müfettişi Yardımcısı ile halen alım süreci devam eden İş Müfettiş Yardımcılığı giriş sınavında başarı olarak atamaya hak kazanacak İş Müfettişi Yardımcıları için düzenlenecek “Yetiştirme Eğitim Modülü”nde “engelli-eski hükümlü çalıştırma” ve “korumalı işyerleri” konuları ayrı bir ders konusu olarak planlanmış olup, uygulanacak eğitim programlarında yer alacaktır. Diğer taraftan, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın görev alanına girmemesi sebebiyle tedbirde yer alan “ve memur” ifadesinin metinden çıkartılmasının uygun olduğu değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

89

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı: 3.8 Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde engellilere öncelik tanınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Söz konusu tedbir maddesine benzer bir düzenlemeye 06.06.1997 tarihinde yayımlanan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname”de de yer verilmiştir. İlgili Kanun Hükmünde Kararname ile Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye “…büyükşehir belediyelerine ait ve büyükşehir belediyeleri tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda, kolaylık sağlamak” fıkrası eklenmiş ancak Kanunda yer alan “kolaylık sağlamak” ifadesi bağlayıcı ve yerel yönetimler için dayanak olamamıştır. Devlet İhale Kanunu ve Yerel yönetimlerin tabi olduğu diğer mevzuatlarda değişiklik yapılamaması nedeniyle bu hüküm uygulanamamıştır.

Söz konusu tedbirin uygulanma imkânı bulunmadığından, bu tedbirin çıkarılmasının veya yerel yönetimlerle daha yakın çalışma görevi bulunan İçişleri Bakanlığı’nın tekrar tedbirden sorumlu kurum olarak belirlenmesinin uygun olduğu değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.9 Engelli işçi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlara yaptırım uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 4857 sayılı İş Kanunun 30 uncu maddesinde yer alan hükümlere aykırı olarak engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işverene veya işveren vekiline, çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırmadığı her ay için aynı Kanunun 101 inci maddesine istinaden Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası uygulanmaktadır. (2016 yılı: 2.211 TL) Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenler için uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğünce uygulanmaktadır. Kamu kuruluşları da bu yaptırımdan hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

90

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


4. Uzun süreli işsizlerin işe dönüşü hızlandırılacaktır.

Tedbir No ve Adı: 4.1 Uzun süreli işsizlere yönelik işgücü yetiştirme programlarının etkinliği izlenecek, eksiklikler tespit edilerek tedbirler etkinleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015-2016 yıllarında uygulanmak üzere Kalkınma Bakanlığı Yatırım Projeleri kapsamında kabul edilen “Aktif İşgücü Programlarının Etki Değerlendirmesi Projesi ” çalışmaları sonucunda uzun süreli işsizlere yönelik düzenlenen aktif istihdam programlarının etkinliğinin artırılması sağlanacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Uzun süreli işsizlik niteliklerine ya da sebeplerine göre yeniden tanımlanarak var olan iş danışmalığı hizmetleri bu tanımlara göre düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Danışman portföylerinin segmantasyonu amacıyla Kurum kayıtlarının revize edilmesi çalışması devam etmektedir. Çalışmalar sonucunda iş danışmanlığı hizmetleri buna göre düzenlenecektir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

91

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Politika No ve Adı: 5. Ayrımcılıkla mücadeleye yönelik düzenlemeler geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: TRT, ÇSGB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Söz konusu tedbir ile ilgili Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nden 2 adet “Çocuk Hakları” ile ilgili kamu spotu talebi alınmıştır. İlgili Genel Müdürlük ile görüşmeler yapılmış olup, spotlar senaryo aşamasındadır. Haziran ayı içerisinde bitirilmesi planlanmaktadır. Ayrıca Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün bir projesi olan “Disleksili Senaryom” projesi için 1 adet lansman filmi çekilmiştir. Projenin lansman filminin gösterimi 12.05.2016 tarihinde yapılacaktır. Projenin amacı dislektik çocuklara senaryo eğitimi ve animasyon eğitimi verilerek bu çocukların kendi senaryolarını yazmaları ve senaryoya uygun animasyon filmlerini hazırlamalarıdır. Senaryo eğitim kısmı tamamlanmış olup lansmanı yapılacaktır. 2016 yılı sonuna kadar ise animasyon eğitimi alacaklardır. Bu sayede dislektik çocukların toplumda tanınmaları ve uygun eğitim verilirse ne derece başarılı olacakları ve sinema alanında kendilerine istihdam imkânı sağlanması amaçlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.2 Toplumda ayrımcılıkla mücadeleye ilişkin bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü İstihdam Politikaları Daire Başkanlığı olarak özel politika gerektiren grupların (kadın, çocuk, engelli) istihdamının artırılması ve ayrımcılıkla mücadele amaçlarıyla çeşitli bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda proje, yarışma ve farkındalık artırma toplantıları yapılmaktadır. 2016 yılı içinde “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödül Töreni” gerçekleştirilecektir. 12.6.2016 tarihinde çocuk işçiliği ile mücadele maksadıyla bir farkındalık artırma faaliyeti yapılacaktır.

92

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Bunların yanı sıra, ülkemizde özel politika gerektiren grupların istihdam edilebilirliğinin

arttırılması, işgücü piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin kaldırılması amacıyla ÇSGB tarafından “Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ve İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi” Operasyonu hazırlanmıştır. Programın hedef grubu içinde engelli bireyler, Romanlar ve Romanlar gibi yaşayan vatandaşlar, gecekondu bölgelerinde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere yoksul olan veya yoksulluk riski altında olan kişiler, eski mahkum/tutuklular ile mahkum ve tutuklular, çalışan çocukların ebeveynleri, yerlerinden olmuş kişiler, şiddet mağduru kadınlar, madde bağımlıları ile diğer dezavantajlı kişiler (işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalan ve yaygın önyargılarla karşılaşan diğer gruplar, vb.) yer almaktadır. Program dahilinde tahsis edilecek toplam hibe tutarı 30 milyon Avro’dur. Hibe programı ile dezavantajlı kişilerin istihdam edilebilirliğinin, istihdam ve işgücüne katılım oranlarının arttırılması ile bunların işgücü piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması, işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin ortadan kaldırılması, işgücü piyasasının durumu hakkında bilgilerinin arttırılması, işgücü piyasasında dezavantajlı kişilere yönelik ayrımcılığın tüm biçimlerinin azaltılması hedeflenmektedir. Söz konusu proje hizmet ve hibe bileşenlerinden oluşmaktadır. 24.10.2015 tarihi itibariyle hibe çağrısı ön teklif sonuçları açıklanmıştır. Hizmet bileşenine ilişkin çalışmalar başlamış olup, hibe almaya hak kazanlara dair sürecin ise 2016 yılının ikinci yarısında tamamlanması öngörülmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 5.3 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: SGK ile yürütülmekte olan “Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Operasyonu” için hizmet, mal alımı ve hibe bileşenleri dâhilinde toplam 15.5 milyon Avro fon sağlanmıştır. 3.2 milyon Avro bütçeye sahip olan hizmet bileşeni için faaliyetler Eylül 2014’te başlamış bulunmaktadır. Bu doğrultuda 1.825 SGK personeli ve yerelde faaliyet gösteren ilgili kurum ve paydaşlarla çalışan 300 kişiye kayıtlı istihdam ve teftiş alanlarında eğitimler verilmiştir. Ayrıca 36 sektöre yönelik rehber hazırlanmıştır. İlköğretim, ortaöğretim ve lise seviyesinde faaliyet gösteren 100 okulda, 9.000 öğrenciye yapılacak faaliyetlerle kayıtlı istihdamın önemine yönelik bilgi verilecektir. Bu doğrultuda maskot olarak kullanılmak üzere KİT ve KİTİ adıyla “Sosyal Güvenlik Kahramanları” tasarlanmıştır. Ayrıca 30 üniversitede öğrenciler kayıtlı istihdam hakkında bilgilendirilmiş ve yaşam koçları ile kariyer danışmanlığı hizmeti sağlanmıştır. 20 farklı ilde imam, muhtar ve aile rehberleri gibi kanaat önderlerine halkı kayıtlı çalışmaya yönlendirmek üzere bilgilendirme yapılmıştır.

93

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


20 üyeden oluşan “Akademik Danışma Kurulu”nun rehberliğinde kayıtlı istihdamın yeni yaklaşıma göre artırılması için geniş kapsamlı saha analizleriyle strateji belgeleri hazırlanmaktadır. Ayrıca yapısal ve sektörel düzlemde kayıt dışı istihdamı geniş kapsamlı olarak incelemek üzere 6 bölgede 7.500 kişiye anket uygulanacak ve risk analizi raporu hazırlanacaktır. Mal alım bileşeni kapsamında müfettiş ve denetmenlere 2.000 tablet ve 35 mobil denetim aracı ve bu araçlara 3 laptop ve 35 bilgisayar ile yazıcı alımı yapılmış ve teslim edilmiştir. Hibe sözleşmelerinin Haziran 2016’da başlaması beklenmektedir. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’nın faydalanıcısı olduğu “Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Yüksek Öğrenime Sosyal Entegrasyonu Hibe Programı” kapsamında 3.6 milyon Avro fon ayrılmış olup, geçici koruma altındaki 1.000 Suriyeli üniversite öğrencisine burs verilmesi öngörülmektedir. Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu ile yürütülen “Dezavantajlı Yüksek Öğrenim Öğrencilerinin Burs Yoluyla Desteklenerek İş Piyasasına Erişimlerinin Kolaylaştırılması Operasyonu” için 15 milyon Avro’luk bir fon ayrılmıştır. 7.461 erkek ve 7.413 kız lisans öğrencisi ile 2.542 erkek ve 2.597 ön lisans öğrencisinin 7 ay boyunca almakta oldukları öğrenim kredileri bursa çevrilmiştir. Toplamda 15.000’e yakın öğrenci bu imkândan faydalanmıştır. 2 milyon Avro bütçeye sahip olan hizmet bileşeni Ocak 2016’da uygulamaya başlanmıştır. Bu kapsamda 40.000 yükseköğrenim öğrencisinin istihdam olanaklarına erişim konusunda bilgilendirilmesi öngörülmektedir.

Ayrıca yurt hizmetleri için kalite standardı ve kontrol listesi oluşturulması, Avrupa Birliği ülkelerindeki ilgili çalışmaların karşılaştırılması, Avrupa Birliği’nin finanse ettiği burslar hakkında etki değerlendirmesi yapılması, KYK yurtlarındaki sosyal çalışmacılar, psikologlar ile İŞKUR’daki İş ve Meslek Danışmanları için eğitimler düzenlenmesi ve 1.200 KYK personelinin eğitilmesi gibi faaliyetler düzenlenecektir. Türkiye Belediyeler Birliği ile yürütülen “Dezavantajlı Kişilerin Entegrasyonu için İstihdam ve Sosyal Destek Hizmetleri Koordinasyon ve Uygulama Modeli Operasyonu” için 6 milyon Avro fon ayrılmıştır. Bu kapsamda 12 belediyede çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. 1.788 belediye personeli eğitimlerden faydalanmış, 7.303 kişi farkındalık arttırma faaliyetlerine katılmış, 2.508 kişi rehberlik hizmeti almıştır. Ayrıca dezavantajlı bireylerin belirlenmesini ve bu kişilere ilgili mekanizmalar aracılığıyla destek sağlanmasını amaçlayan faaliyetler yürütülmüştür. Bu kapsamda 5.400 dezavantajlı bireye ulaşılarak, proje kapsamında oluşturulan veri tabanlarına kayıtları yapılmıştır. Operasyonun 2 milyon Avro bütçeye sahip olan mal alımı bileşeni altında ise 12 belediyeye, bilişim, mobilya, beyaz eşya ve engelli bireylere yönelik ekipmanlar gibi çeşitli ürünler tedarik edilmiştir. Hacettepe Üniversitesi’nin yürüteceği “Engelli Bireylerin İstihdam Edilebilirliğinin Artırılması Operasyonu” için yaklaşık 3.8 milyon Avro fon sağlanmıştır. 3.2 milyon Avro ile teknik yardım projesi başlatılmış ve Kasım 2015 itibariyle uygulama sürecine geçilmiştir. Ayrıca 600.000 Avro tutarında mal alımı yapılacaktır. Bu doğrultuda engelli bireylerin çalışma kapasitelerinin, motivasyonlarının, verimliliklerinin, iş arama ve sosyal becerilerinin geliştirilerek istihdam edilebilirliklerinin ve istihdam piyasasına erişebilirliklerinin artırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca proje kapsamında simülasyon eğitimine imkân verecek bir mesleki rehabilitasyon merkezi kurulacaktır. Bunların yanı sıra mesleki, sosyal ve özyönetim becerileri, eğitmenlerin kapasitesinin artırılması, engellilere, ailelerine, işverenlere ve ilgili sivil toplum kuruluşlarına yönelik eğitim ihtiyaç analizi yapılması amacıyla anketler düzenlenecektir. Bu doğrultuda hazırlanan eğitim modülleri çevrimiçi ortama aktarılacaktır.

94

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın faydalanıcısı olduğu “Hazır Giyim Sektöründe Kadınlara

Yönelik Eğitim ve Girişimcilik Hareketi Operasyonu” için 2.5 milyon Avro tutarında teknik yardım desteği sağlanacak ve 450.000 Avro’luk mal alımı gerçekleştirilecektir. Teknik yardım kapsamında 400 kadına girişimcilik üzerine ve 300 kadına da hazır giyim ve konfeksiyon alanında istihdam edilebileceği düzeyde eğitim verilmesi öngörülmektedir. Mal alımı kapsamında ise teknik destek sözleşmesinde yer alan eğitimlerin verilebilmesi için gerekli olan makine ve teçhizat tedarik edilecektir. İlgili ihale süreçleri tamamlanmış olup, Mayıs 2016’da uygulama aşamasına geçilecektir. ASPB’ye sağlanan 45 milyon Avro fon ile “Lise Düzeyinde Okullaşma Oranlarının Artırılması İçin Şartlı Nakit Transferi Programının Güçlendirilmesi Projesi” yürütülmektedir. Bu kapsamda okula başlayacak olan 9, 10 ve 11. sınıf öğrencilerinin bazı giderlerini karşılamak üzere tek sefere mahsus olmak üzere 60 Avro tutarında bir ödenek sağlanmaktadır. Aralık 2014 itibariyle 229.207 öğrenci bu destekten faydalanmıştır. Aralık 2015’te 12. sınıf öğrencileri de bu sürece dahil edilmiş ve 330.653 öğrenciye daha bir defaya mahsus olmak üzere 70 Avro tutarında destek sağlanmıştır. Toplam olarak 560.000’e yakın öğrenciye 36.9 milyon Avro tutarında destek sağlanmış bulunmaktadır. MEB’in faydalanıcısı olduğu “Özellikle Kız Çocuklarının Okula Devam Oranlarının Artırılması II Operasyonu” ile 4.5 milyon Avro’luk hizmet alımı sözleşmesi imzalanmıştır. Pilot olarak seçilmiş olan 15 ilde faaliyetler yürütülmektedir. Bu proje kapsamında 15.000 eğitim personelinin okula devam konusunda eğitilmesi, 6.000 öğretmene rehberlik hizmetleri konusunda eğitim verilmesi, 1.500 kişilik bölgesel ziyaret timi kurulması, 5.100 veli ve 3.600 öğrencinin bilinçlendirilmesi, 2.400 veli ile toplantılar düzenlenmesi, 3.200 öğrenci ve velinin mesleki eğitim konusunda bilgilendirilmesi, 6.500 kişiye yatılı okuların tanıtılması ve 3.000 öğrenci için toplam 18.000 saat telafi dersi verilmesi hedeflenmektedir. Bu operasyon dahilinde ayrıca 2.5 milyon Avro’luk mal alımı sözleşmesi imzalanmış ve 8 ilde bulunan 13 yatılı okul tefriş edilerek 3.900 öğrencinin kullanımına sunulmuştur. Yine aynı operasyon dahilinde 8.5 milyon Avro tutarında toplam 45 hibe fonlanmıştır. Şimdiye kadar 13 ilde faaliyetler başlamış olup, 2.300 aile ziyaret edilmiştir. Hibe projeleri 31.09.2016 tarihine kadar devam edecek olup, şimdiye kadar 308 sosyal paydaş eğitimlerden faydalanmış, 5.893 öğrenci okula devam için ziyaret edilmiş, 1.531 yerel aktör kızların okula devamı hakkında bilgilendirilmiş, 7.553 aile ile çocuklarını okula göndermeleri konusunda ikna görüşmeleri yapılmıştır. Ayrıca Nisan 2016 sonu itibariyle 192 kız öğrencinin okula başlaması sağlanmıştır. Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ile İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi Operasyonu” için 1.7 milyon Avro’luk bir fon hizmet alımında kullanılmak üzere tahsis edilmiştir. Operasyon kapsamında dezavantajlı kişiler için fırsatlar içeren kapsayıcı bir işgücü piyasasının teşvik edilmesi ve işgücü piyasasında her türlü ayrımcılıkla mücadele edilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda yaklaşık 1.000 kişinin projenin amaçları doğrultusunda bilgilendirilmesi ve yaklaşık 3.600 kişinin katılımı ile işgücü eğilim araştırmasının yapılması öngörülmektedir. EBRD ile “İş Hayatında Kadınlar Programı” için 38 milyon Avro’luk doğrudan hibe sözleşmesi imzalanmıştır. Bu çalışma dahilinde kadınların sahibi olduğu veya yönetsel pozisyonlarında bulunduğu işletmeler için kredi garanti fonu kurulacaktır. Sağlanan 38 milyon Avro’luk bu katkı sayesinde EBRD tarafından 300 milyon Avro tutarında bir havuz oluşturulmuştur. Bu havuzda toplanan fon, anlaşma imzalanan beş banka aracılığıyla kadınlara kredi olarak dağıtılmaya başlanmıştır. Program kapsamındaki danışmanlık hizmetleri, işyeri koçluğu ve girişimcilik beceri kursları da devam etmektedir.

95

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


SGK’ya aktarılan 40 milyon Avro bütçe ile “Evde Çocuk Bakım Projesi” başlatılmıştır. Bu kapsamda kayıtlı çalışan kadınlara 24 ay süresince 0-24 aylık çocukları için 300 Avro tutarında maddi destek sağlanacak olup, 5.000 anne ve 5.000 çocuk bakıcısının bu imkândan faydalanması öngörülmektedir. ASPB, MEB ve Sağlık Bakanlığı’nın ortak yürüttüğü “Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Alanlarda Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu” için 8.8 milyon Avro fon ayrılmıştır. Ayrıca 1 milyon Avro tutarında mal alım sözleşmesi imzalanmıştır. Bu kapsamda toplum merkezi, yardımlaşma vakfı, halk eğitim merkezi gibi toplam 104 kurum bu fondan faydalanmaktadır. Ekim 2015’te ASPB’nin “Sosyal İçerme Politikalarındaki Kurumsal Kapasitesinin Artırılması Operasyonu” için 4.6 milyon Avro tutarında teknik destek projesi imzalanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İstihdam Sosyal Korumaİlişkisinin Güçlendirilmesi

97

İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

1. MEVCUT DURUM Türkiye’de ekonomik politikanın en önemli sorunlarından biri işgücüne katılımın ve kayıtlı istihdam düzeyinin düşük olması nedeniyle, çalışma çağındaki nüfusun önemli bir kısmının sosyal sigorta sistemi dışında kalmasıdır. Kayıt dışı, istihdamın planlanmasının önündeki en önemli engellerdendir. Kayıt dışı istihdam sorunu çözümlenmedikçe işgücü piyasasında önemli yapısal sorunların çözümlenmesi çok zordur. İşgücü piyasasında esnekleştirme çalışmalarından, yapılan politikaların etki analizinin yapılabilmesi, sosyal güvenlik sorunundan sosyal korumaya kadar birçok politika önlemi mevcut kayıt dışı olgusu karşısında başarısız olabilecektir. İşgücü piyasasında yer alan uzun süreli işsizler ile yüksek işsizlik riskiyle karşı karşıya olanlar sosyal korumaya duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Türkiye’de kırsal alanda istihdam çoğunlukla kişi başı katma değeri düşük olan tarım sektöründedir. Bunun yanı sıra, tarımdan kopan nüfusun çok büyük bir bölümü kentteki işlere göre niteliklerinin yetersiz kalması nedeniyle işgücü piyasası dışına çıkmakta veya düşük ücretlerle geçici ve güvencesiz olarak çalışmaktadırlar. Tarımın istihdam içindeki payı ile gelirden aldığı pay arasındaki dengesizlik ve tarımdan kopan nüfusun kentteki işgücü durumu, gerek kentte gerekse kırda sosyal korumaya olan ihtiyacı artırmaktadır. Temel nedenleri yoksulluk ve yetişkin işsizliği olan “çocuk işçiliği” tüm önleme çalışmalarına rağmen önemli bir sorun olma özelliğini sürdürmektedir. Yoksulluğu azaltmayı amaçlayan kamu sosyal yardım harcamalarının ülkemizde GSYİH oranı AB ortalamasının gerisinde olmasına rağmen 2002 yılından beri artış göstermektedir. 1.1. Yoksulluk

Günümüz dünya nüfusunun yüzde 12,7’si günlük 1,90 Dolardan daha az bir gelirle yaşamaya yaşamaktadır. Yoksulluk, tüm dünyada yaygın bir problem olarak kendini gösterse de önemli ölçüde geri kalmış, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yoğunlaşmıştır.

ILO’nun Dünya’da İstihdam ve Sosyal Durum-Eğilimler Raporuna göre, 2015 yılında istihdam kapsamındaki tahminen 327 milyon kişi aşırı yoksulluk içinde yaşamaktaydı (Satın Alma Gücü Paritesi ölçüsüyle günde 1,90 doların altında kazananlar) ve 967 milyon kişi de orta düzey yoksulluk ya da yoksulluk sınırındaydı. Bu durum, 2000 yılındaki düzeylerle karşılaştırıldığında aşırı yoksullukta önemli bir azalma sağlandığını göstermektedir. Ne var ki 2013 yılında bu yana bu alanda sağlanan ilerlemeler daha sınırlı kalmıştır (özellikle en azgelişmiş ülkelerde). Dahası orta düzey yoksulluk içindeki ve yoksulluk sınırına yakın insan sayısı 2000 yılından bu yana artmıştır ve diğer kaynaklardan elde edilen kanıtlar çalışan yoksulluğunun Avrupa’da yükselişe geçtiğini göstermektedir.

2030 yılına kadar yoksulluğu sona erdirmek, eşitsizlik ve adaletsizlikle mücadele etmek ve iklim değişikliğinin üstesinden gelmek için belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefini kabul etmiştir. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, diğer bir deyişle Küresel Hedefler, tüm dünyanın 2015 yılına kadar yerine getirmek için taahhütte bulunduğu sekiz yoksullukla mücadele hedefi Binyıl Kalkınma Hedeflerinin üzerine inşa edilmiştir. 2000 yılında kabul edilen Binyıl Kalkınma Hedefleri, yoksulluğu, açlığı, hastalıkları, toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ve su ve sanitasyona erişememeyi azaltmak gibi pek çok konuyu ele almıştır ve bu konularda önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Bu ilerlemeler, hedefler ve amaçlarla desteklenen birleştirici bir gündemin değerini göstermektedir. Fakat kaydedilen ilerlemelere rağmen, yoksulluk hala herkes için sona ermemiştir.

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ

98

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2015 İnsani Gelişme Raporu’nda, İnsani

Gelişmişlik Endeksi (İGE), insani gelişmenin üç temel boyutundaki uzun vadeli ilerlemeyi değerlendirmek için kullanılan özet bir ölçüm yöntemi olduğu değerlendirilmektedir. Bu üç temel boyut; uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır bir yaşam standardı olarak sıralanmaktadır. Uzun ve sağlıklı bir yaşam boyutu ortalama yaşam beklentisiyle ölçülmektedir. Bilgiye erişim, i) yetişkin nüfustaki ortalama okula gitme süresiyle, bir başka deyişle 25 yaş ve üstündeki bireylerin ömürleri boyunca eğitim alabildikleri süreyle ve ii) okula başlama yaşındaki çocuklar için beklenen okula devam süresi, bir başka deyişle yaşa dayalı, okula kaydolma konusunda hüküm süren oranların okul çağındaki bir çocuğun yaşamı boyunca aynı kalması durumunda çocuğun toplam öğrenim görme süresi beklentisiyle değerlendirilmektedir. Yaşam standardı ise, satın alma gücü paritesi (SGP) oranları kullanılarak kişi başına Gayrisafi Millî Hasıla’nın (GSMH) 2011 yılı değeri sabit alınan uluslararası dolar cinsinden ifade edilmesiyle ölçülmektedir. Rapora göre, Türkiye’nin 2014 yılındaki İGE değeri 0,761 olmuştur. Bu değerle Türkiye, yüksek insani gelişme kategorisinde yer almış ve 188 ülke ve bölge arasında 72. olmuştur. 1980 ve 2014 yılları arasında ise Türkiye’nin İGE değeri 0,492’den 0,761’e yükselmiştir. Bu, toplamda yüzde 54,7’lik, yıllık bazda ise yüzde 1,29’luk bir artış anlamına gelmektedir. Bu değer, yüksek insani gelişme kategorisindeki ülkeler için ortalama 0,744 olarak ölçülen ve ayrıca Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin 0,748 olarak ölçülen insani gelişme değerinin üzerinde kalmıştır. Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında 2014’teki İGE sıralaması ve nüfus büyüklüğü anlamında Türkiye’ye yakın ülkeler, sırasıyla 66. ve 78. olan Sırbistan ve Azerbaycan olmuştur. Yoksulluk, Türkiye’de uzun yıllardan beri var olan ve birçok kurum ve kuruluş tarafından mücadele edilen ve negatif etkileri azaltılmaya çalışılan bir sorundur. Yoksul nüfusa dahil çalışabilir durumdaki nüfusun önemli bir bölümü istihdamda olmasına rağmen, bu kesim gerek nitelik düzeylerinin düşük olması gerekse yoğunlukla çalıştıkları tarım sektörü ile kentlerdeki marjinal sektörlerin özellikleri itibarıyla geçici ve güvencesiz işlerde düşük ücretlerle çalışmaktadırlar. Kayıt dışı çalışan kesimin yanı sıra, özellikle asgari ücret ile çalışan ve hanede tek gelir kaynağının bu ücret olduğu çocuklu hanelerde de yoksulluk riski yüksektir. Dolayısıyla sosyal sigorta kapsamında, özellikle asgari ücretle çalışan veya kayıt dışı çalışan yoksul kesimler sosyal korumaya olan ihtiyacı artırmaktadır. Ayrıca, sosyal yardımlar çoğunlukla sosyal sigorta kaydı olmayanlara yapılmakta ve bu durum da hem bireyleri kayıtlı çalışmaktan caydırabilmekte hem de kayıtlı çalışan ancak muhtaç durumdaki kişilerin sosyal yardımlardan daha az yararlanabilmesine neden olmaktadır. TÜİK 2014 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Bölgesel Sonuçlarına bakıldığında, eşdeğer hane halkı kullanılabilir medyan gelirin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre Türkiye’de yoksulluk oranı yüzde 15’tir. Buna göre; yoksulların yüzde 16,1’i TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgesinde, yüzde 9,3’ü TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt), yüzde 8,4’ü ise TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde yer almıştır. Türkiye’deki

Bartın), yüzde 0,6 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) ve TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) olarak sıralanmıştır. Ayrıca, gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir. Gini katsayısı Türkiye’de 2014 yılı itibarıyla 0,391 iken, bu değerin en düşük olduğu bölgeler;

olmuştur.

99

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Ayrıca TÜİK’in 2014 yılında yaptığı Yoksulluk Çalışmasına göre kişi başı günlük harcaması, cari satınalma gücü paritesine göre 2,15 doların altında kalan fert oranı 2014 yılında yüzde 0,03 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yoksulluk sınırı, cari satınalma gücü paritesine göre 4,3 dolar olarak alındığında, 2013 yılında yüzde 2,06 olan yoksulluk oranı, 2014 yılında yüzde 1,62 olarak tahmin edilmiştir.

Tablo: Satın Alma Gücü Paritesi Cinsinden Yoksulluk Sınırlarına Göre Fert Yoksulluk Oranları, Türkiye, 2007 - 2014

Yoksulluk SınırlarıFert Yoksulluk Oranı (%)

2007(2) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Kişi Başı Günlük 2,15 $’ın Altı(1) 0,52 0,47 0,22 0,21 0,14 0,06 0,06 0,03

Kişi Başı Günlük 4,3 $’ın Altı(1) 8,41 6,83 4,35 3,65 2,79 2,27 2,06 1,62

(1) 1 $’ın satınalma gücü paritesine (SGP) göre karşılığı olarak 2007 yılı için 0,926 TL, 2008 yılı için 0,983 TL, 2009 yılı için 0,917 TL, 2010 yılı için 0,990 TL, 2011 ve 2012 yılları için 1,004 TL; 2013 yılı için 1,10 TL ve 2014 yılı için de 1,20 TL kullanılmıştır.

(2) 2007 yılından itibaren yeni nüfus projeksiyonları kullanılmaktadır.

Yoksullukla mücadele çalışmaları kapsamında ASPB tarafından hazırlanan “Ulusal Yoksullukla Mücadele Stratejisi” tamamlanmış ve yayınlanması beklenmektedir. Bu kapsamda, yoksul hanelerin diğer kamu hizmetlerine yönelik ihtiyaçları için Vaka Yönetim Sistemi uygulamaya geçirilerek, kurumların yoksul hanelere yönlendirilmesi sağlanacak ve sonuçlar takip edebilecektir. Her yıl 6 büyükşehirde mahalle bazlı olarak ‘Sosyal (Risk) Uyum Analizi’ yapılacak, sosyal yardımlarda Merkezi Risk Tespit ve Teftiş Sistemi kurularak ve Temel Sosyal Yardım Kanunu üzerinde çalışmalar yürütülecektir. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen, “İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı”nın dördüncü bileşeni “Sosyal Yardım İstihdam Bağlantısının Güçlendirilmesi”dir. 2014-2018 dönemini kapsayan eylem planları yürürlüğe girmiştir. 64. Hükümet Programında da bu konuya yer verilmiş, yoksulluğun ortadan kaldırılmasını, ihtiyacı olan herkese sosyal destek sunulmasını ve sosyal desteklere duyulan ihtiyacın azaltılmasını temel görev olarak görüldüğü, yoksullukla mücadelede elde edilen başarıların sürdürülmesi ve gelir dağılımının daha da iyileştirilmesinin temel hedeflerden olduğu belirtilmiştir. Söz konusu Programda ayrıca, sosyal hizmet ve yardım kuruluşları arasında koordinasyon ve işbirliğini artırılacağı vurgulanmış ve sosyal transferler ve vergi düzenlemelerinde en yoksul kesimi gözeten anlayışının sürdürüleceği ifade edilmiştir. Bununla birlikte sosyal yardım istihdam bağınının güçlendirileceği, sosyal yardımlarda aile büyüklüğünü esas alacak ve ailenin bütünlüğünü koruyan bir modelin hayata geçirileceğinden bahsedilmiştir. 1.2. Sosyal Koruma

Sosyal güvenlik sisteminin mali ve sosyal açıdan sürdürülebilir, tüm nüfusa etkin ve eşit biçimde hizmet verecek bir yapıda olması, uzun vadede temel hedeftir. Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğine yönelik olarak Onuncu Plan dönemi sonu olan 2018 yılı için

100

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ iki hedef belirlenmiştir. Bunlardan birincisi, 2012 yılında yüzde 1,4 olan sosyal güvenlik

sistemi gelir-gider farkının GSYİH’ye oranının yüzde 1’e düşürülmesi, ikincisi ise 2012 yılında yüzde 1,4 olan bireysel emeklilik fonlarının büyüklüğünün GSYİH’ye oranının yüzde 4’e yükseltilmesidir. TÜİK 2014 Sosyal Koruma İstatistiklerine göre, Sosyal koruma harcaması geçen yıla göre yüzde 13,1 artış göstererek 249 milyar 358 milyon TL olmuştur. Bu harcamanın yüzde 98,1’ini (244 milyar 630 milyon TL) sosyal koruma yardımları oluşturmuştur. Sosyal koruma yardımlarında ise en büyük harcama 116 milyar 951 milyon TL ile emekli/yaşlılara yapılan harcamalar olmuştur. Bunu, 73 milyar 340 milyon TL ile hastalık/sağlık bakımı harcamaları takip ederken en düşük harcama ise 3 milyar 154 milyon TL ile sosyal dışlanma ve başka yerde sınıflanamayan kategorisinde gerçekleşmiştir.

Tablo: Sosyal Koruma Harcamaları(Milyon TL), 2013 - 2014

Sosyal Koruma Harcamaları 2013(r) 2014

Harcama (%) Harcama (%)

Sosyal Koruma Harcamaları Toplamı 220.531 100,0 249.358 100,0

İdari Masraf ve Diğer Harcamalar 4.168 1,9 4.728 1,9

Sosyal Koruma Yardımları Toplamı 216.363 98,1 244.630 98,1

Hastalık / Sağlık Bakımı 65.859 29,9 73.340 29,4

Engelli / Malül 7.924 3,6 10.031 4,0

Emekli / Yaşlı 104.222 47,3 116.951 46,9

Dul / Yetim 25.601 11,6 28.968 11,6

Aile / Çocuk 7.000 3,2 7.763 3,1

İşsizlik 2.595 1,2 4.422 1,8

Sosyal Dışlanma b.y.s 3.162 1,4 3.154 1,3

Tablodaki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

(r) 2013 yılı verileri idari kayıtların güncellenmesi nedeniyle revize edilmiştir.

Ayrıca yine aynı araştırmaya göre, Sosyal koruma yardımlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı, 2014 yılında yüzde 14 olarak hesaplanmıştır. Risk/ihtiyaç grupları bazında bakıldığında, emekli/yaşlılara yapılan harcamaların yüzde 6,7 ile en büyük paya sahip olduğu görülmüştür. Bunu yüzde 4,2 ile hastalık/sağlık bakımı harcamaları ve yüzde 1,7 ile dul/yetim harcamaları takip etmiştir.

101

Tablo: Sosyal Koruma Harcamalarının GSYH’ye Oranı, 2013 - 2014

Sosyal Koruma Harcamalarının GSYH’ye Oranı 2013(r) (%) 2014 (%)

Sosyal Koruma Harcamaları Toplamı 14,1 14,3

İdari Masraf ve Diğer Harcamalar 0,3 0,3

Sosyal Koruma Yardımları Toplamı 13,8 14,0

Hastalık / Sağlık Bakımı 4,2 4,2

Engelli / Malül 0,5 0,6

Emekli / Yaşlı 6,6 6,7

Dul / Yetim 1,6 1,7

Aile / Çocuk 0,4 0,4

İşsizlik 0,2 0,3

Sosyal Dışlanma b.y.s 0,2 0,2

Tablodaki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

(r) 2013 yılı verileri idari kayıtların güncellenmesi nedeniyle revize edilmiştir.

1.2. Kayıt Dışı İstihdam

Kayıt dışı istihdam Türkiye işgücü piyasasının geleceğini belirleyecek temel değişkenlerin başında yer almaktadır. TÜİK Hane Halkı İşgücü Anketi 2015 yılı sonuçlarına göre 8 milyon 937 bin kayıt dışı çalışan bulunmaktadır. Kayıt dışı çalışanların, 3 milyon 269 bini ücretli veya yevmiyeli, 152 bini işveren, 2 milyon 684 bini kendi hesabına çalışan ve 2 milyon 832 bini ücretsiz aile işçisidir. Kayıt dışı istihdamın yıllara göre durumunu incelediğimizde ise azalma eğilimi görülmektedir. Türkiye işgücü piyasasının en temel yapısal sorunlarından biri kayıt dışı istihdamdır. 2005-2015 döneminde kayıt dışı istihdamın payı yüzde 50 seviyelerinden yüzde 33 seviyelerine gerilemiştir. Bu dönemde kayıt dışı istihdam oranı tarım sektöründe yüzde 90’lardan yüzde 81’lere, tarım dışı sektörlerde ise yüzde 34’ten yüzde 21’lere düşmüştür.

Tablo: Yıllara Göre Kayıt Dışı İstihdam Oranı

Gösterge 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kayıt Dışı İstihdam Oranı (%)

47,0 45,4 43,5 43,8 43,3 42 39,0 36,7 34,9 33,6

Tarım 87,8 88,1 87,8 85,7 85 83,8 83,6 83,3 82,3 81,2

Tarım Dışı 34,1 32,3 29,8 30,1 29 27,8 24,5 20,9 22,3 21,2

Kaynak: TÜİK

Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi çerçevesinde kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğinin güçlenmesi, denetimlerin ve çapraz kontrollerin artması, vergi ve prim teşvikleri ile ekonomik gelişmenin getirdiği kurumsallaşma gibi faktörler kayıt dışılığın azalmasında etkili olmuştur. Ancak, halen Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Kayıt dışılık tarım, inşaat, toptan/perakende ticaret, otel ve lokantacılık ile ulaştırma sektörlerinde yaygındır. Ayrıca gençler, yaşlılar ve eğitim seviyesi düşük olanlar arasında kayıt dışı istihdam oranı yüksektir. Diğer önemli bir husus da işyeri büyüklüğü arttıkça kayıt dışılığın azalmasıdır. Yabancı kaçak işçilik de kayıt dışı istihdam içinde ele alınması gereken ve gittikçe daha da önem kazanan bir sorun alanı

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


102

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ olmaya devam etmektedir. Ülkemiz yabancı kaçak işçiler için transit ülke konumundayken

son yıllarda hedef ülke konumuna gelmiştir. 2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programda, kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadele edilerek kayıtlı çalışan sayısının artırılması ve prim tabanının genişletilmesi hedefi yer almıştır. 2014-2018 Öncelikli Dönüşüm Programları çerçevesinde Gelir İdaresi Başkanlığının koordinasyonunda “Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı” yürütülmeye başlanmıştır. Programın hedefleri; Kayıt dışı ekonominin GSYH’ye oranının beş puan azaltılması ve tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdam oranının beş puan azaltılmasıdır. İlgili ÖDÖP kapsamında aşağıda yer alan bileşenler yürütülmektedir: 1. Bileşen: Kayıt Dışı Ekonominin Boyutunun Belirlenmesi ve Ekonomi Üzerindeki Etkilerinin Analizi

2. Bileşen: Gönüllü Uyumun Teşvik Edilmesi ve Uyum Seviyesinin Yükseltilmesi

3. Bileşen: Denetim Kapasitesinin Güçlendirilmesi ve İlgili Mevzuatın Gözden Geçirilmesi

4. Bileşen: Eğitici ve Kapsayıcı Yöntemlerle Toplumun Tüm Kesimlerinde Farkındalığın Artırılması

5. Bileşen: Kurumlar Arası Veri Paylaşımının Geliştirilmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunların Giderilmesi 16.09.2014 tarihinde Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki Operasyonu teknik destek bileşeni (KİT-UP II) başlamıştır. Proje, SGK’nın rehberliğe dayalı denetim anlayışını merkez ve taşra düzeyinde yaygınlaştırmak, denetim ve rehberlik hizmetlerinde teknolojinin kullanımını artırmak, personel kapasitesini geliştirmek ve hibe bileşeniyle alanda proje üreten paydaşları desteklemek amacını taşımaktadır. Projenin faaliyet dönemi Eylül 2014 - Eylül 2016 olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında 2016 Eylül ayına kadar yapılması planlanan faaliyetler şu şekilde sıralanmıştır:

teftiş kapasitesi geliştirilecek.

bölge eşleşmesini kapsayan Bölgesel Analiz Raporu hazırlanacak.

hazırlayacak, 6 çalıştay gerçekleştirecek.

ilinde yapılacak olan bu faaliyetlerle kayıtlı istihdamın önemi ve avantajları konusunda kamuoyunun farkındalığı artırılacak. Bu faaliyetler kapsamında üniversite öğrencilerini, muhtarları, imamları ve medya mensuplarını hedef alan farkındalık etkinlikleri yapılacak. Ayrıca yine bu faaliyetler kapsamında meslek liseleri ve ilkokullarda da konunun uzmanlarıyla

103

birlikte çeşitli bilgilendirme ve farkındalık artırma faaliyetleri yapılacak. Çocuklar için Kahraman KİT ve KİTİ karakterleri yaratılarak altı çocuk kitabı ve çizgi filmi hazırlanarak okul faaliyetlerinde dağıtılacak. Ayrıca internet tabanlı bir Kahraman KİT ve KİTİ oyunu tasarlanacak. 1.3. Çocuk İşçiliği

Ülkemizde çocuk işgücünün boyutlarını ortaya koymak amacıyla 2006 ve 2012 yıllarında “Çocuk İşgücü Anketi” yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre, ülkemizde 6-17 yaş grubundaki çocukların istihdam oranı yüzde 5,9’dur. 2012 yılı verilerine göre, 6-17 yaş grubundaki ekonomik işlerde faaliyet gösteren çocukların yüzde 41,4’ü “hanehalkı gelirine katkıda bulunmak” amacıyla çalışmakta olduğunu ifade etmiştir. Dünya genelinde çocuk işçiliği yıllar itibarıyla düşüş göstermesine rağmen, ülkemizde iki anket arasında çocuk istihdam oranında düşüş olmaması çocuk işçiliği konusunda daha ayrıntılı araştırmaların ve politikaların oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Özellikle çalışmak zorunda bırakılan çocukların ailelerinin istihdama erişimini arttırmak önemli bir sosyal politika konusudur. Çocuk işçiliğinin önlenmesi amacıyla ÇSGB ve ILO tarafından Ordu’da “Fındık Tarımında Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi” yürütülmektedir. Proje kapsamında fındık üretiminin yapıldığı illerde mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olmasından dolayı ailelerle birlikte gelen çocukların tarladan uzak tutulmasına yönelik çalışmalar yürütülmekte, fındık üretilen illerin çocuk işçiliğiyle mücadele kapasitesini ve toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla çalışmalar yapılmakta, hasat sezonlarında valilikler tarafından çocuklara yönelik eğitimi destekleyici etkinlikler düzenlenmektedir. Ordu’da ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü ile ILO ortaklığında yürütülen “Fındık Tarımında Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi” kapsamında farkındalığı artırmak ve yapılan çalışmaların tanıtımını sağlamak amacıyla 2013-2014 yıllarında “Pikolo: Daha iyi bir geleceğe yürümek” ve “Pikolo II: Bir yaş daha büyümek”isimli iki belgesel film hazırlanmıştır. Projenin 2015-2017 arası uygulanmak üzere 3 yıl daha yaygınlaştırılarak uzatılmasına karar verilmiş, Şanlıurfa, Düzce ilinde Akçakoca ve Çilimli, Sakarya İlinde Hendek İlçeleri projeye dahil edilmiştir. Ayrıca, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 182 sayılı sözleşmesinin gereği olarak 2005 yılında

Bağlı Ulusal Politika ve Program Çerçevesi” güncelleme çalışmalarının 2016 yılı içerisinde tamamlanması planlanmaktadır. Güncelleme yapılırken, program kapsamında yapılan çalışmalar ve müdahale yöntemleri gözden geçirilecek, koordinasyon ve işbirliğini esas alan, bütçesi, süresi ve izleme mekanizması olan yerel katılım üzerine inşa edilmiş bir eylem planı olarak hayata geçirilmesi planlanmaktadır.

1.4. İşsizlik Sigortası

İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur. İşsizlik sigortası kapsamında; işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği ve ücret garanti fonu ödemeleri ile yasada yer alan diğer giderler gerçekleştirilmektedir.Yapılan bu ödemelerden biri olan işsizlik ödeneğinden, kendi istek ve kusuru dışında işini

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


104

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ kaybedenler, hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli

çalışmış olmak kaydıyla, son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile yararlandırılmaktadır. Ödenek iş akdinin feshinden önce çalışılan süreye göre 6, 8 veya 10 ay boyunca ödenmektedir. Ödenek miktarı sigortalı işsizin son 4 aylık kazancına göre hesaplanmakta olup, 2015 yılının ilk altı aylık döneminde 476,95 TL ile 953,90 TL, ikinci altı aylık döneminde en az 505,53-TL ve en fazla 1.011,07-TL arasında değişmektedir. İşsizlik sigortası prim kesintileri 01.06.2000 tarihinde başlamış olup, sigortalı işsizlere ilk ödeme Mart 2002 ayında yapılmıştır. İşsizlik sigortası kapsamında yapılan bir başka ödeme türü de kısa çalışmadır. Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde kısa çalışma ödeneği ödenmektedir. Azami 3 ay olarak ödenen kısa çalışma ödeneğinin miktarı, sigortalı işsizin son 12 aylık kazancına göre hesaplanmakta olup, 2015 yılının birinci altı aylık döneminde 715,43 TL ile 1.788,57 TL, ikinci altı aylık döneminde ise en az 758,30 TL ve en fazla 1.895,75 TL arasında ödeme yapılmaktadır. Pasif istihdam politikalarının bir diğeri ücret garanti fonu ödemesidir. Bu ödeme; konkordato, aciz vesikası, iflas veya iflasın ertelenmesi sebebiyle işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde, çalışanların üç aylık ödenmeyen ücretlerini garanti altına alan bir uygulamadır. 2003 yılında mevzuatımıza girmiş olmakla birlikte ilk ödemesi 2005 yılında gerçekleştirilmiştir. Ücret garanti fonu ödemesinde, 2015 yılının birinci altı aylık dönemi için üst sınır 5.675 TL seviyesindedir. 2015 yılının ikinci altı aylık dönemi için üst sınır 6.007,96 TL seviyesindedir.

105

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI Politika No ve Adı:

1. Sosyal yardımlar hak temelli ve önceden belirlenmiş objektif kriterlere dayalı olarak sunulacaktır. Tedbir No ve Adı: 1.1 Benzer nitelikteki sosyal yardım programları bir araya getirilerek gruplandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sosyal yardımlara ilişkin hak ve sorumlulukların tanımlanması ve farklı mevzuatlar çerçevesinde yürütülen sosyal yardım uygulamalarında uyumun sağlanması için yoksullukla mücadele stratejisine uygun Temel Sosyal Yardım Kanunu hazırlıkları devam etmektedir. 64. Hükümet Eylem Planı çerçevesinde 2016 yılı sonuna kadar çalışmaların tamamlanması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 “Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülü Geliştirilmesi Projesi” tamamlanıp, tüm sosyal yardım programlarında uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

106

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2. Sosyal koruma hizmeti, hane halkı kompozisyonu da dikkate alınarak kişilerin ihtiyaçlarına göre çalışmayı teşvik edici şekilde tanımlanacak ve sınıflandırılacaktır. Tedbir No ve Adı:

2.1 Sosyal yardım sistemi yardımlardan yararlanan kişilerin en kısa sürede kendi imkânları ile geçinebilecekleri ve sosyal yardım almadan yaşayabilecekleri bir duruma gelmesini sağlayacak şekilde yapılandırılacak, bu kişilerin meslek edinebilmeleri için çalışmalar yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Maliye Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB tarafından 17.08.2015 tarihinde yayınlanan 2015/3 Sayılı Genelge ile 2014/4 sayılı Genelge kapsamında yapılan çalışmaların durdurularak Vakıflarda istihdam görevlisi olarak belirlenen personelin eylem planı çerçevesinde sunulması için üzerinde anlaşılan İŞKUR hizmetlerini yerine getirmemesi gerektiği vurgulanmıştır. Geçen dönemde meydana gelen bu gelişmenin akabinde ilerlemeler sekteye uğramıştır. Ayrıca sosyal yardım alanları istihdam eden özel sektör işverenlerinin ödeyecekleri sosyal güvenlik primi işveren payının karşılanması yönünde teşviği içeren yasal düzenlemenin yer aldığı tasarı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçmiştir. Resmî Gazete’de yayımlanarak yasalaşmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Sosyal yardım ve hizmet alanında “Sosyal Destek Danışmanı” modeli çerçevesinde aile odaklı bir sistem kurulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aile Sosyal Destek Programı (ASDEP), aile ve bireylerin sosyal yardım ve sosyal hizmetlere olan ihtiyaçlarının tespiti, ihtiyaca göre sosyal yardım ve sosyal hizmet modellerin planlanması ve uygulanması, gerektiğinde diğer kamu hizmetlerinden (eğitim, sağlık, istihdam vs.) yararlanılmasının sağlanması amacıyla sürecin tüm aşamalarında rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini de içeren bir Programdır. ASDEP ile nihai olarak, yaşam koşullarının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır.

107

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


ASDEP çalışmaları 6 başlık altında sürdürülmektedir.

eğitimi, personel eğitimi, süpervizyon)

ASDEP’in ülke geneline yaygınlaştırılması için özel hizmet alımı yoluyla öncelikle 1.500 personelin istihdamı süreci başlatılmıştır. ASDEP Görevlileri; Sosyal Hizmet, Psikoloji, Sosyoloji, Çocuk Gelişimi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Aile ve Tüketici Bilimleri bölümlerinden mezun adaylar arasından geçerli KPSS P3 puan türünden en az 60 (altmış) puan alanlardan, başvuruda bulunanların en yüksek puana göre sıralanması neticesinde, her bir İl için alınacak ASDEP görevlisi sayısının 4 (dört) katı aday içerisinden İl Müdürlüklerince yapılan değerlendirme sonucunda istihdam edilecektir. Nisan 2016’da 100 kişilik ve 7 gün süreli “eğitici eğitimleri” gerçekleştirilmiştir. ASDEP çalışmalarının, hem çalışanlarımızın güvenliği hem de hizmet alacaklar ile güven ilişkisi göz önünde bulundurularak 1 kadın ve 1 erkekten oluşan ikişer kişilik ekipler aracılığıyla yapılması planlanmıştır. Doğu ve Güneydoğu bölgelerimizdeki illerde başlatılan ASDEP kapsamında, Nisan 2016 sonu itibariyle yaklaşık 30.000 hanedeki 175.000 kişiye ulaşılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 Sosyal yardımlar hanede yer alan bireylerin nitelik ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, İŞKUR, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sosyal yardımlara ilişkin hak ve sorumlulukların tanımlanması ve farklı mevzuatlar çerçevesinde yürütülen sosyal yardım uygulamalarında uyumun sağlanması için yoksullukla mücadele stratejisine uygun Temel Sosyal Yardım Kanunu hazırlıkları devam etmektedir. 64. Hükümet Eylem Planı çerçevesinde 2016 yılı sonuna kadar çalışmaların tamamlanması planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

108

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


2.4 Mevcut durumda çalışabilir yoksul vatandaşlara verilen nakdi yardımlar işsizlik yardımı adı altında ve çalışmayı teşvik edecek şekilde şartlı olarak verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR

c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İstihdama yönlendirilen yoksul vatandaşlara uygulanan istihdam teşvik yardımları devam etmekte olup, 14.04.2016 tarih ve 6704 sayılı Kanunla 3294 sayılı Kanuna eklenen Ek 5 inci maddeye göre, çalışabilir durumda olan yoksul vatandaşların istihdam edilmesi halinde kişinin sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı ASPB tarafından karşılanacaktır. Ayrıca çalışabilir durumda olan yoksul vatandaşların İŞKUR’a yönlendirilmesi hususuna da madde metninde yer verilmiş olup Kanun maddesinin uygulamasına ilişkin ikincil mevzuat hazırlama çalışmaları devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.5 Romanların yaşadıkları bölgelerde istihdama yönelik eğitim ve danışmanlık faaliyetleri için bir alt stratejik plan hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Roman vatandaşlarımıza yönelik olarak uygulanmak üzere hazırlanan Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021) ile I. Aşama Eylem Planı (2016-2018) ile İlgili 27.04.2016 tarihli ve 2016/10 sayılı YPK Kararı, 30.04.2016 tarihli ve 29699 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu Strateji Belgesi, Avrupa Birliği ile sürdürülen Vize Muafiyeti Diyaloğu ve bu konuda kabul edilen Yol Haritasında yer alan kriterlerden biridir. Belge; Eğitim, İstihdam, Sağlık, Barınma, Sosyal Yardımlar ve Sosyal Hizmetler olmak üzere 5 temel politika alanından oluşmaktadır. Söz konusu belge ile Romanların yaşam koşullarının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

109

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Politika No ve Adı: 3. İşsizlik sigortası daha fazla sosyal koruma sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İşsizlik sigortasının kapsamı, ödeme miktarı ve süresi ile hak kazanma koşulları, çalışmayı teşvik edici şekilde iyileştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ASPB, ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Eylemin gerçekleştirilebilmesi amacıyla mevzuat değişikliği gerekmektedir. 2010-2014 yıllarına ilişkin verilerle İŞKUR tarafından projeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2016 Haziran ayına kadar SGK’dan 2015 yılı verileri de talep edilecek ve projeksiyon çalışmaları güncellenecektir e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 3.2 İşsizlik ödeneğinin süresi, ulusal düzeydeki yıllık işsizlik oranlarına duyarlı hale getirilecek şekilde yeniden belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Eylemin gerçekleştirilebilmesi amacıyla mevzuat değişikliği gerekmektedir. 2010-2014 yıllarına ilişkin verilerle İŞKUR tarafından projeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2016 Haziran ayına kadar SGK’dan 2015 yılı verileri de talep edilecek ve projeksiyon çalışmaları güncellenecektir e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

110

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


3.3 İşsizlik sigortası hak kazanma koşulları ödeme miktarı ve süresi, uzun süreli işsizler ile yüksek işsizlik riskiyle karşı karşıya olan özel politika gerektiren gruplar dikkate alınarak belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Eylemin gerçekleştirilebilmesi amacıyla mevzuat değişikliği gerekmektedir. 2010-2014 yıllarına ilişkin verilerle İŞKUR tarafından projeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2016 Haziran ayına kadar SGK’dan 2015 yılı verileri de talep edilecek ve projeksiyon çalışmaları güncellenecektir e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 4. Kayıt dışı çalışan yoksullara ve yoksulluk riski altında olan kişilere yönelik faaliyetler artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 4.1 Kayıt dışılığın önemli bir parçasını oluşturan ve geniş kapsamlı istihdam yaratan küçük işletmelerin kayıtlı sektöre geçişini özendirici program ve uygulamalar düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 10.09.2014 tarihinde kabul edilen 6552 sayılı Kanun çerçevesinde, 5510 sayılı Kanuna eklenen ve 01.04.2015’ten itibaren yürürlüğe giren Ek 9 uncu madde ile sigortalılık işlemleri kolaylaştırılmıştır. KOSGEB tarafından küçük ve orta büyüklükteki işletmelere her ay düzenli olarak gönderilen e-bültenlerde kayıt dışılığa yönelik bilgilendirme yapılarak, küçük işletmelerin bilinçlendirilmesi sağlanacaktır. İşverenlerin sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ile iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirilmesi amacıyla “İşveren Eğitim Modülü” hazırlanarak, SGK TV’ de yayınlanmıştır. Ayrıca bu eğitim modülü ilgili kamu kuruluşlarına; verilecek eğitimlerde kullanılması ve yayınlanması amacıyla gönderilecektir.

111

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Ayrıca, sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi düşük olan 51 ilde 10 ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenlere sağlanan 11 puanlık sigorta primi teşvikinin, bu illerde 1-9 arasında sigortalı çalıştıran küçük işletmelere de sağlanması yönünde çalışmalar yapılmıştır. Bu kapsamda 10.02.2016 tarihli ve 29620 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 28 inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “On ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine” ibaresi “Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran özel sektör işyerlerine” şeklinde değiştirilmiş ve bahse konu değişiklik 01.03.2016 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Buna göre, 30.05.2013 tarihli ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki (I),(II) ve (III) sayılı listelerde yer alan il ve ilçelerde faaliyet gösterip 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi hükmünden yararlanan işyerleri, 2016 Mart ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden başlamak üzere, işyerinde ilgili ayda on (10) ve üzerinde sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığına bakılmaksızın söz konusu indirimden yararlanabilecektir. Bunlarla birlikte 2016 yılı içerisinde KOBİ’lerle bir çalıştay yapılması ve küçük esnaflar için sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ile iş ve işlemlerine ilişkin rehber hazırlanması planlanmaktadır. 03.06.2016 tarihinde söz konusu çalıştay hakkında ilgili kurum/kuruluşların görüş ve önerilerinin değerlendirildiği bir toplantı yapılmıştır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Tarım gibi kayıt dışılığın yaygın olduğu sektörler başta olmak üzere tüm sektörlerde kayıt dışı çalışan ve çalıştıranların sorunlarının ve çözüm önerilerinin temsilciler düzeyinde ele alındığı ve ortak paydaların birlikte belirlendiği çalıştaylar gerçekleştirilerek kayıtlı istihdam konusunda farkındalık yaratılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarımın yaygın olduğu bölgelerde kayıt dışılık ve sosyal güvenlik bilinci konusunda farkındalık yaratmak amacıyla 30 ilde muhtarlar ve yerel medya mensuplarıyla toplantılar gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Kurumca kayıt dışılığın yoğun olduğu sektörlerde Ekim ayında Ankara’da bir çalıştay yapılarak, sosyal tarafların görüşleri alınmıştır. Yapılan çalıştayda özellikle kayıt dışılığın yoğun olduğu düşünülen inşaat, turizm, tekstil, mobilya sektörlerinde akademisyenlerin başkanlığında ilgili sektör ve kamu kurum/kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katıldığı dört ayrı çalışma grubuyla, sektörel bazda durum analizleri yapılarak, çözüm önerileri konuşulmuştur. İşverenlere yönelik el kılavuzu niteliği taşıyan, 36 farklı sektör için rehberler hazırlanmış olup, il düzeyinde dağıtımı sağlanmıştır. Ayrıca 2016 yılı içerisinde işverenlere rehberlik amaçlı denetim ziyaretleri yapılması planlanmıştır.

112

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ Denetimlerde görev alan denetmenlerin sayısının arttırılması amacıyla, 2016 yılı içerisinde

2.610 Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrosu ihdas edilmiş olup, süreç içerisinde gerekli sınavlar yapılarak alımlar gerçekleştirilecektir. Tarımla ilgili olarak 36.000 kitapçık, 15.000 broşür, 4.500 afiş bastırılmış olup dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca 2016 yılı içerisinde tarımla ilgili çalıştay yapılması planlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 4.3 Sosyal yardım alan kesime yönelik kayıtlı çalışmaya yönlendirici bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında SGK ile birlikte kayıtlı çalışmaya yönlendirici broşürler hazırlanmış ve 500.000 adet basılarak hedef kitlenin en fazla olduğu 502 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına dağıtılarak sosyal yardım yararlanıcılarına ulaşması sağlanmıştır. Tedbir maddesiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 5. Yoksul veya yoksulluk riski altında olan hanelerin, kayıtlı çalışanları olsa dahi, hane halkı özellikleri dikkate alınarak, sosyal yardımlardan faydalanma imkânları artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 5.1 Sosyal yardımlar kayıtlı çalışanları da içerecek şekilde daha kapsayıcı bir yaklaşımla ele alınacak, tüm hane halkı şartları gözetilerek, bireylerin yoksulluk riskini azaltacak şekilde nesnel ölçütler çerçevesinde verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı c) Süre: 2016

113

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 3294 sayılı Kanunun 2 nci maddesine eklenen hükümle sosyal güvenceli kişilere ve hanelerine yardım yapılabilmesi sağlanmıştır. Sosyal Yardım Karar Destek Sistemi, puanlama formülleriyle Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yol gösterici nitelikte uygulamaya geçmiştir. Sosyal yardımların kapsamına ilişkin yoksullukla mücadele stratejisine uygun Temel Sosyal Yardım Kanunu hazırlıkları devam etmektedir. 64. Hükümet Eylem Planı çerçevesinde 2016 yılı sonuna kadar çalışmaların tamamlanması planlanmaktadır. Tedbire ilişkin çalışmalar devam etmekte olup ilgili tedbirin açıklama bölümünün “Gerek kayıtlı çalışmayı özendirmek gerekse hakkaniyeti sağlamak adına kayıtlı çalışan ancak yoksul veya yoksulluk riski altında olan çalışanları da içerecek şekilde sosyal yardımlardan yararlanma ölçütleri geliştirilecek ve hazırlanan puanlama formülünün tüm yardımlarda kullanılması amacıyla çalışmalarda bulunulacaktır.” şeklinde revize edilmesi önerilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı: 6. Kamu tarafından uygulanan sosyal korumaya yönelik programların koordineli bir şekilde yürütülmesi sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 6.1 Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi bitirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi sosyal yardım alanının temel problemi olarak gösterilen sağlıklı işleyen ortak veri tabanı eksikliğini gidererek kurumsal bir sosyal yardım sisteminin alt yapısını oluşturmayı hedefleyen Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi bitirilmiş olup tedbir tamamlanmıştır. Bu kapsamda, yoksul ve muhtaç kişilerin başvurularının alınması, hane dosyalarının oluşturulması, kişisel verilerinin ve sosyo-ekonomik bilgileri ile servet unsurlarının merkezi veri tabanlarından sorgulanması, hanenin sosyo-ekonomik durumuna ilişkin mahallinde yapılan sosyal incelemeye ilişkin raporların tutulması, muhtaçlık kararının verilmesi, yardım ödemelerine ilişkin banka talimatlarının verilmesi ve gerçekleştirilen tüm yardımlara yönelik otomatik muhasebeleştirme eylemlerinin tamamının elektronik ortamda yürütüldüğü, bir süreç yönetim sistemi niteliğindeki Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi hayata geçirilmiştir. Ayrıca sisteme kayıtlı kişilerin sosyal yardım bilgileri, sosyo-ekonomik bilgileri, demografik bilgileri ve sosyal inceleme sonuçlarının tutulduğu sosyal yardım veri tabanı oluşturulmuştur.Söz konusu sistem üzerinden yürütülen tüm süreçlere ilişkin muhasebeleştirme işlemleri sistem tarafından kendiliğinden oluşturulmaktadır. Böylece bir yandan insan faktörünün hata

114

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ payı en aza indirilmiş diğer yandan da tutarlılık ve gerçeğe uygunluk sağlanmıştır. Finansal

tablolar ve raporlar dönemsel olarak raporlanmakta ve mali eğilimler izlenebilmektedir. Ayrıca yereldeki birimlere kaynak aktarımının sistemdeki işlem ve muhasebe kayıtları üzerinden yürütülmesi nedeniyle sistemin kullanımı zorunlu olmaktadır. Sistem, Merkezi Risk ve Teftiş Modülü üzerinden yerel ve ulusal politika geliştiren birimlere risk eğilimleri ve performans değerlendirmeleri için, denetimden sorumlu birimlere denetim planlaması ve merkezden takip için bilgi oluşturmaktadır. PTT ve Bankalarla ile entegrasyon sağlanarak kaynak transferlerinde hata payı en aza indirilmiş, vatandaşların banka kuyruklarında beklemeden sosyal yardım kartlarını kullanarak ATM’lerden paralarını çekmeleri veya kartlarını alışverişlerde ödeme aracı olarak kullanabilmeleri sağlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 6.2 Sosyal yardım-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesine yönelik olarak ilgili kurumlar arasındaki mevcut protokoller gözden geçirilerek ihtiyaca göre yeni protokoller düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sosyal yardım-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesine yönelik olarak ilgili kurumlarla yapılan çalışma ve protokoller gözden geçirilmiştir. Ayrıca 14.04.2016 tarih ve 6704 sayılı Kanunla 3294 sayılı Kanuna eklenen Ek 5 inci maddeye istinaden sosyal yardım-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesine ilişkin ilgili kurumlarla çalışmalar yapılmaktadır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Politika No ve Adı:

tüm illerde uygulanacaktır. Tedbir No ve Adı: 7.1 Çocuk işçiliği konusunun yılda en az bir kez İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının toplantı gündemine alınması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, MEB, Valilikler, Belediyeler, İlgili Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli

115

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 09.02.2016 tarih ve 5308 sayılı Genel Müdürlük talimatı ile İl Müdürlerinden alınan kararların tespiti ve uygulamaya yönelik izleme-değerlendirme sürecinin etkin yönetilmesi noktasında gerekli koordinasyonu başta valiler olmak üzere paydaşlarla birlikte sağlaması talep edilmiştir. 18.02.2016 tarih ve 2837 sayılı Bakanlık talimatı ile Valilerden İİMEK’lerin etkinliğini artırmak için gerekli tedbirleri alması talep edilmiştir. Tedbirle ilgili olarak;

14.04.2016 tarih ve 14003 sayılı yazı ile İl Müdürlüklerine talimat gönderilmiş, konunun önemine binaen gerekli girişimlerde bulunulması talimatı verilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 7.2 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü’nde farkındalık artırmaya yönelik etkinlikler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü kapsamında toplumsal farkındalığı artırmak amacıyla ILO ortaklığında afiş, broşür ve kitap ayracı bastırılarak 81 ile dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca ulusal kanallara yazı yazılarak “12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü” temalı yayın ve haber yapmaları talep edilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı:

güncelleme çalışmaları başlatılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, GTHB, ILO, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: : 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

116

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE


7.4 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, SGK, MEB, ASPB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2014-2020 döneminde uygulanacak olan İKGSOP dahilinde İstihdam ana başlığı altında İnsana Yaraşır İş başlıklı bir eylem öngörülmüştür. Bu eylem dahilinde çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve sosyal diyalogun geliştirilmesi ile birlikte çocuk işçiliği doğrudan ele alınan üç öncelikten biri olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda gerekli projelerin fonlanması için çalışmalara başlanmıştır. Başta ILO olmak üzere ilgili uluslararası kurumlar ve kamu kurumları ile birlikte toplantılar gerçekleştirilmiş ve proje havuzuna katkı sağlamak üzere taslak metinler hazırlanmıştır. Operasyon tanımlama belgelerinin tamamlanmasıyla birlikte bu projelerin fonlanmasına başlanacaktır. Bununla birlikte İKGOP döneminde çalışmalarına başlanan operasyonların çıktıları alınmaya başlanmıştır. Bu kapsamda 2016 yılı içerisinde başlayan çalışmalar aşağıdaki şekilde özetlenebilecektir: MEB’in faydalanıcısı olduğu Özellikle Kız Çocuklarının Okula Devam Oranlarının Artırılması II Operasyonu ile 4.5 milyon Avroluk hizmet alımı sözleşmesi imzalanmıştır. Pilot olarak seçilmiş olan 15 ilde faaliyetler yürütülmektedir. Bu proje kapsamında 15.000 eğitim personelinin okula devam konusunda eğitilmesi, 6.000 öğretmene rehberlik hizmetleri konusunda eğitim verilmesi, 1.500 kişilik bölgesel ziyaret timi kurulması, 5.100 veli ve 3.600 öğrencinin bilinçlendirilmesi, 2.400 veli ile toplantılar düzenlenmesi, 3.200 öğrenci ve velinin mesleki eğitim konusunda bilgilendirilmesi, 6.500 kişiye yatılı okuların tanıtılması ve 3.000 öğrenci için toplam 18.000 saat telafi dersi verilmesi hedeflenmektedir. Bu operasyon dahilinde ayrıca 2.5 milyon Avroluk mal alımı sözleşmesi imzalanmış ve 8 ilde bulunan 13 yatılı okul tefriş edilerek 3.900 öğrencinin kullanımına sunulmuştur. Yine aynı operasyon dahilinde 8.5 milyon Avro tutarında toplam 45 hibe fonlanmıştır. Şimdiye kadar 13 ilde faaliyetler başlamış olup 2.300 aile ziyaret edilmiştir. Hibe projeleri 31.10.2016’ya kadar devam edecek olup, şimdiye kadar 308 sosyal paydaş eğitimlerden faydalanmış, 5.893 öğrenci okula devam için ziyaret edilmiş, 1.531 yerel aktör kızların okula devamı hakkında bilgilendirilmiş, 7.553 aile ile çocuklarını okula göndermeleri konusunda ikna görüşmeleri yapılmıştır. Ayrıca Nisan 2016 sonu itibariyle 192 kız öğrencinin okula başlaması sağlanmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

117

BİR

İNCİ

BÖ

LÜM

TEM

EL P

OLİ

TİK

A E

KSE

NLE

Rİ


Tedbir No ve Adı:

güncelleme çalışmaları tamamlanarak, yeni strateji belgesi yayınlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, MEB, İçişleri Bakanlığı, GTHB, ILO, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ILO’nun 182 sayılı sözleşmesinin gereği olarak 2005 yılında hazırlanan ve 2005-2015 dönemini kapsayan “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi İçin

Güncelleme yapılırken, program kapsamında yapılan çalışmalar ve müdahale yöntemleri gözden geçirilecek; koordinasyon ve işbirliğini esas alan, bütçesi, süresi ve izleme mekanizması olan yerel katılım üzerine inşa edilmiş bir eylem planı olarak çalışmanın hayata geçirilmesi planlanmaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİNCİ BÖLÜMSEKTÖR STRATEJİLERİ

Bilişim Sektörü

121

Bilişim SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ 1. MEVCUT DURUM

Bilgi ve İletişim Teknolojisi (BİT) sektörü ekonomik ve sosyal hayatın tüm alanlarını etkileyen yatay bir sektör haline gelmiştir. Hayatın dijitalleşmesi ile birlikte BİT ürün ve hizmetlerine olan bağımlılık artmaktadır. Sektör, diğer sektörlerde yeni ürün ve hizmetlerin ortaya çıkmasına, yeni ve daha etkin iş yapış yöntemlerinin geliştirilmesine ve üretkenliğin artmasına imkân sağlamaktadır. BİT sektöründe ortaya çıkan katma değerin paylaşımında ölçek ekonomisi ve teknolojiye dayalı rekabet faktörleri belirleyicidir. BİT sektörü en fazla Ar-Ge yatırımı yapılan ve girişim sermayesi çeken sektör konumundadır. Türkiye’de BİT’deki gelişmelere ve bu teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaşama etkilerine ilişkin politika ve strateji arayışları 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren sürekli olarak gündemde olmuştur. Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı-TUENA (1999), e-Türkiye Girişimi Eylem Planı (2000), e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (2003-2004), 2005 Eylem Planı ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2006-2010) özellikle bilgi toplumu politika alanına yönelik hazırlanan politika belgeleridir. Bu çalışmalarda temel politika metinlerindeki bilgi toplumu tercihleri detaylandırılmış ve bilgi toplumu alanındaki politika ve stratejiler belirli bir bütünlük içerisinde bir arada ele alınmıştır. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan, ülkemizin 2015-2018 döneminde takip edeceği Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ise, YPK tarafından kabul edilerek 06.03.2015 tarihli Resmî Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmıştır. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığının koordinasyonunda 26 kurum ve kuruluşun sorumluluğunda yürütülmektedir. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, büyüme ve istihdam odağında ve sekiz ana eksende hazırlanmıştır. ÇSGB’de “Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam” ekseni kapsamında üç eylemden sorumludur. Bu eylemler; 24 no’lu “Meslek İçi Eğitimlerin Etkinleştirilmesi ve Yaygınlaştırılması”, 28 no’lu “BİT Destekli Uzaktan Çalışma Koşullarının Oluşturulması” ve 29 no’lu “Yurtdışından Nitelikli İşgücü Çekme Programı Geliştirilmesi” eylemleridir. 2015-2018 yılı Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, BİT sektörünün dünya ekonomisindeki payı 2007 yılında yaklaşık 1,5 trilyon dolar iken, 2011 yılı itibariyle bu rakam yaklaşık 1,7 trilyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu büyüklük dünya ekonomisinin yüzde 2,5’ine karşılık gelmektedir. Pazar içerisinde BİT hizmetlerinin payı yüzde 33, paket yazılımın payı yüzde 18 ve iletişim ekipmanlarını da içerecek şekilde donanımın payı yüzde 49’dur. Sektörün önemi 2015-2017 Orta Vadeli Programda da vurgulanarak “Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının yaygınlaştırılmasıyla özellikle hizmetler sektöründe yüksek katma değerli üretim ve ihracatın arttırılması sağlanacaktır. Yeni Bilgi Toplumu Stratejisi uygulanmaya başlanacaktır.” ifadesine yer verilmiştir.

Nisan 2016’da Türkiye Bilişim Sektörü Derneği (TÜBİDER) tarafından yayınlanan Yazılım Komisyonu Raporu’na göre, BİT sektörü dünyada ekonomik büyüklüğün yüzde 2,5’ini oluşturmakta olup, hemen hemen iletişim sektörü ile aynı büyüklüktedir. Türkiye BİT sektörünün büyüklüğü 7-8 milyar Dolar, İletişim sektörünün büyüklüğü ise 20 milyar Dolar civarındadır. Türkiye’de BİT sektörünün büyüklüğü iletişim sektörünün yüzde 40’ı civarında olup, GSMH’ye oranı da yüzde 1 civarındadır. Bu gözle bakıldığında, BİT sektörünün dünya ortalamasını yakalaması için yaklaşık 2,5 katlık bir büyüme potansiyeli vardır.

IDC’nin, Türkiye Enformasyon Teknolojileri (IT) Harcamaları 2014 Araştırması’nda Türkiye BİT pazarı büyüklüğünün 2012-2018 yılları arasındaki dönemde yıllık ortalama bileşik yüzde 2,1 büyüme ile 2018 yılında 7,2 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir. Türkiye donanım pazarı büyüklüğünün 2018 yılı itibari ile 4,234 milyon dolara, BİT yazılım pazarının ise bileşik

122

ortalama yüzde 7’lik bir büyüme oranı ile 1,089 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. IDC’nin tahminlerine göre 2012 ve 2018 yılları arasında BİT hizmetlerindeki bileşik ortalama büyüme oranı yüzde 6,8 olarak beklenmekte ve 2018 yılı sonunda BİT hizmet pazarının 1,890 milyar Dolara ulaşması tahmin edilmektedir.

Dünya Ekonomik Forumu’nun yayınladığı 2015 yılı Küresel Bilgi Teknolojileri Raporu’na göre, 148 ülkenin ağ hazırlık indeksi sıralamasında Türkiye 4,4 puanla 48.basamağa yükselmiştir. Alt gruplamalara bakıldığında ise, Türkiye satın alınabilirlikte 6,6 puana ulaşarak 8.sıraya; iş dünyası ve inovasyon ortamında 37.sıraya yükselmiş; çevrede 44, altyapı ve dijital içerikte 53 üncü basamakta yer almıştır. Ayrıca ülkemiz hükümetin online hizmetlerinde 53 üncü sıraya, mobil geniş bant aboneliğinde 65 inci sıraya, ve e-katılım indeksinde ise 64 üncü sıraya yükselmiştir.

2015-2018 yılı Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’na göre; Bilgi Teknolojileri Sektöründe güçlü bir piyasa yapısının tesis edilmesi oldukça önemlidir. Bilgi teknolojileri donanım harcamalarında etkinliğin sağlanmasına, katma değerli yazılım ve bilgi teknolojileri hizmetleri kullanımına ağırlık verilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. BİT sektöründe nitelikli insan kaynağı açığı bulunmaktadır.

TÜİK verilerine göre; bilgi ve iletişim sektöründe istihdam edilen kişi sayısı 2014 yılında 227 bin kişi iken, 2015 yılında sektördeki istihdam 24 bin kişi artarak 251 bine yükselmiştir. 2014 yılında istihdam edilen 227 bin kişiden 172 bin kişi erkek iken, 55 bin kişi kadındır. 2015 yılı itibariyle ise sektörde istihdam edilen 251 bin kişiden 187 bin kişi erkek iken, 64 bin kişi kadındır.

İnsan kaynağı arzındaki artışa rağmen işverenlerin talepleri nitelik olarak karşılanamamaktadır. BİT alanındaki hızlı teknolojik değişimler bu alanda çalışanların örgün eğitimde aldığı bilgilerin yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu yüzden BİT ile ilişkili tüm sektörlerde çalışanların mesleklerini yerine getirebilmeleri için meslek içi eğitimden geçirilmeleri gerekmektedir.

BİT alanındaki özel sektör kuruluşları ile eğitim kurumlarının ortak projeler geliştirerek işbirliğinin artırılması ve üniversite öğrencilerinin BİT sektörü ile etkileşimlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

BİT sektöründe ihtiyaç duyulan insan kaynağının yetiştirilmesinde bu alandaki eğitim programlarının içeriğinin, ortaya çıkan yeni meslekler de dikkate alınarak, piyasa talebini karşılayabilecek şekilde yapılandırılması ihtiyacı bulunmaktadır. Bu çerçevede, BİT eğitim müfredatının güncellenmesinde piyasa talepleri ve yeni mesleklerin dikkate alınması gerekmektedir.

TÜBİSAD’ın “Atılım İçin Bilişim Raporu”nda (2012) ise, Türkiye’nin 2023 yılında dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girme hedefini tutturabilmesinin bilgi ve iletişim teknolojileri sektörüne gereken önemin verilmesi ile mümkün olduğu belirtilmekte ve gereken politika adımları şöyle sıralanmaktadır:

BİT sektörü stratejisi, büyüme stratejisinin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmelidir. Sektöre yönelik güçlü yasal altyapı oluşturulmalıdır. BİT sektörüne dayalı istihdam yaratılmasına dönük eğitim politikası geliştirilmelidir. Küresel rekabetçi BİT sektörü için hizmet ve yazılım ihracatı desteklenmelidir. Rekabetçi, yaygın ve ucuz iletişim altyapı ve hizmetleri sağlanmalıdır. BİT sektörünün iş dünyasına nüfuzu artırılmalıdır. Ar-Ge ve yenilikçilik desteklenmelidir. Girişimci kültürün güçlendirilebilmesi için girişim sermayesinin oluşumu hızlandırılmalıdır. BİT sektöründen alınan vergiler büyümeyi teşvik edecek, derinleşmeyi sağlayacak ve ihracatı güçlendirecek şekilde değiştirilmeli ve vergi yükü azaltılmalıdır. Hizmet ve altyapılarda etkin rekabet ortamı tesis edilmeli ve yeni teknolojilere dayalı BİT altyapılarının kurulması için uygun ortam yaratılmalıdır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

123

Türkiye Bilişim Derneği’nin (TBD) Ocak 2016’da yayınlanan Değerlendirme Raporu’na göre, 2016’nın bilişim sektörü açısından da önemli bir yıl olacağı tahmin edilmektedir. Raporda, ülkemizin bilişim altyapısını daha da geliştirmek için bilişim sektöründe sürdürülebilir yatırım ortamının sağlanması amacıyla düzenleyici çerçevenin revizyonuna ağırlık verilmesinin önem arz ettiği belirtilmektedir. 2016 yılında, ihalesi 2015’te gerçekleştirilen 4.5G teknolojisi ve büyük veri, bulut bilişim, M2M, veri merkezleri altyapılarına ilişkin yatırımların süreceğinin ifade edildiği raporda, bu yatırımlar ile bilişimin ithalata dönük yapısından bir hayli uzaklaşabileceği tahmini yapılmaktadır.


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

124



1. İşgücünün niteliği sektörün güncel ihtiyaçları dikkate alınarak geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1 Sektörün işgücü envanteri çıkarılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 08.04.2016 - 06.05.2016 tarihleri arasında 2+ işyerlerine gidilerek yapılacak olan “2016 yılı Piyasası Araştırması” saha çalışması devam etmektedir.

Söz konusu çalışmada bilişim sektörüne ait mevcut çalışan ve açık iş temininde güçlük çekilen meslekler ile 2017 yılına ait net istihdam değişim beklentisi sorulacak olup, gerek 81 il düzeyi gerekse Türkiye geneli raporu 2016 yılı sonu itibariyle kamuoyuyla paylaşılacaktır. 2016 yılı birinci dönem açık iş çalışması 15.02.2016 - 26.02.2016 tarihleri arasında tamamlanmış olup, raporlama çalışması devam etmektedir.


Tedbir No ve Adı:

1.2 İŞKUR’un, bilişim elemanı yetiştirme faaliyetlerinde eğitim standartları yükseltilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, YÖK, MYK

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği” kapsamında mesleki eğitim kurslarında eğitim programlarının esas olarak MYK tarafından belirlenen standartlara uygun olması kuralı getirilmiştir.

Ayrıca İŞKUR, bilişim elemanı yetiştirme ve bu alanda hizmet kalitesini yükseltme adına yatırım programları kapsamında “Kupon Sistemi” ile “Bilişim Alanında Nitelikli İşgücü Yetiştirme Projesi”ni 2015-2016 yıllarında uygulamak üzere hayata geçirmiştir.

Bunun yanı sıra pilot il olarak belirlenen İstanbul’da uygulanan “Nitelikli Bilişim Uzmanı Yetiştirme Projesi” kapsamında bilişim sektörüne nitelikli işgücü yetiştirmek amacıyla 2016 yılında 1.587 kişiye yönelik olarak mesleki eğitim kursu verilmesi planlanmış olup, bu kapsamda yaklaşık 500 kişiye eğitim verilmektedir.


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

125

Tedbir No ve Adı:

1.3 İşgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve ihracat potansiyeli çerçevesinde veri tabanı, yazılım, ağ teknolojileri, bilgisayar oyunları ve uygulamaları ve bilgi güvenliği uzmanları ile web programcıları yetiştirilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, BSTB, MEB, YÖK

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 Mart ayı sonu itibariyle bilişim sektöründe düzenlenen mesleki eğitim kurslarına 5.410 kişi, işbaşı eğitim programlarına ise 2.996 kişi olmak üzere toplam 8.406 kişi katılım sağlamıştır.

Ayrıca tedbir maddesinde anılan mesleklerde düzenlenen mesleki eğitim kurslarına 815 kişi, işbaşı eğitim programlarına ise 283 kişi olmak üzere toplam 1.098 kişi katılım sağlamıştır.


Tedbir No ve Adı:

1.4 Yükseköğretim eğitim programlarının sektörün ihtiyaçları gözetilerek yeniden düzenlenmesi sağlanacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, MEB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Üniversitelerde ön lisans ve lisans seviyesinde bilişim sektörünü doğrudan ilgilendiren birçok program bulunmaktadır. Bu bölümlerde okuyanlar özel sektörün talep ettiği gerekli bilgi, beceri ve donanımla mezun olmaktadır. Sektör geliştikçe bu mezunların hem özel sektörde hem de üniversitelerde istihdam edilme oranı artacaktır.



İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

126


2. Bilişim alanında yeni ürün geliştirmeye ve istihdamı artırmaya yönelik araştırmalar desteklenecektir.

Tedbir No ve Adı:

2.1 Ulusal bütçeden bilişim alanında Ar-Ge’ye ayrılan kamu kaynaklarının artırılmasına devam edilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kalkınma Bakanlığı - Yatırım Programlama, İzleme ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kalkınma Bakanlığı’nın koordinasyonunda yürütülen “Yıllık Kamu Yatırım Programı” haricinde ulusal bütçeden, BSTB, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TÜBİTAK ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı sorumluğundaki programlarda da bilişim alanındaki Ar-Ge projelerine kamu kaynakları ayrılmaktadır.

Söz konusu kurumların yürüttüğü projelere ilişkin herhangi bir bilgi bulunmamakta olup, sadece Bakanlık olarak hazırlanması, koordinasyonu ve izlenmesi yürütülen yatırım programlarında, 2014-2016 döneminde bilişim alanındaki Ar-Ge projeleri için ayrılan yıllık toplam kamu kaynak tutarı şu şekilde sıralanabilir:

2014 Yılı : 22.280.000 TL

2015 Yılı : 29.175.000 TL

2016 Yılı : 14.690.000 TL


Tedbir No ve Adı:

2.2 Bilişim alanında Ar-Ge ve üniversite-sanayi işbirliği teşvik edilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, YÖK, TÜBİTAK, KOSGEB, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “San-Tez Desteği” kapsamında 2016 yılı içinde bilişim alanında 3 proje desteklenmeye uygun bulunmuş olup, toplam 522.973 TL destek verilmiştir.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

127

“Teknoyatırım Desteği” kapsamında 2015 yılı II. dönem “Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı” başvuruları değerlendirme aşamasında olup, 2016 yılı için başvuru dönemi henüz açılmadığından 2016 yılı Ocak-Mart dönemine ait veri bulunmamaktadır.

“TGB Desteği” kapsamında “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri”nde yapımı devam eden altyapı, idare binası ve kuluçka merkezi inşaatlarına Ocak-Nisan 2016 döneminde herhangi bir destek verilmemiş olup, Mayıs ayı içerisinde 17.936.000,00 TL hibe destek kullandırılacaktır.

Bununla birlikte Ocak 2016’dan bu yana bilişim sektöründe Ar-Ge Merkezi belgesi alan firma bulunmamaktadır.



3. Girişimciliğe yönelik teşvikler artırılacaktır.

Tedbir No ve Adı:

3.1 Yazılım sektörüne yönelik girişimcilik desteklenecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, MEB, KOSGEB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 26.02.2016 tarihli ve 29636 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve “Ar-Ge Reform Paketi” olarak bilinen 6676 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında düzenleme yapılarak, Teknogirişim Programının TÜBİTAK tarafından yürütülmesine karar verilmiş olup buna ilişkin protokoller gerçekleştirilmiştir.

Bu nedenle, yazılım sektörüne yönelik girişimcilik desteklerine dair verilerin TÜBİTAK’tan alınmasının uygun olduğu değerlendirilmektedir.



İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

128


4. Toplumsal ve kültürel alanda bilişim teknolojilerini kullanma ve değişim sürecine uyum becerileri artırılacaktır.

Tedbir No ve Adı:

4.1 Uzaktan eğitim platformları bilişim eğitimi için kullanılacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, TÜBİTAK, TRT

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uzaktan eğitim altyapısı birçok üniversiteye ulaşmış olup, söz konusu platformlar, üniversite içi ve üniversite dışı etkileşim için hazır hale getirilmiştir. Bilişim eğitimi için çok sayıda üniversite tarafından kullanılan bu platformlar. gerekli görüldüğünde üniversite içi/dışı uzaktan eğitim bilişim eğitimleri için kullanıma hazırdır.


Tedbir No ve Adı:

4.2 Yazılım sektöründe farkındalığın arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Telif Hakları Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yazılım sektörünü temsilen Bilişim ve Yazılım Eser Sahipleri Meslek Birliği (BİYESAM) temsilcilerinin katılımıyla toplantılar gerçekleştirilmiş olup bu toplantılarda sektörün talepleri değerlendirilmiştir. Söz konusu talepler göz önünde bulundurularak tedbir maddesi kapsamında gerçekleştirilebilecek etkinliğe yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Finans Sektörü

131

Finans SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ 1. MEVCUT DURUM

Ekonomik kriz sonrasında finans sektörüne ilişkin olarak önemli mevzuat çalışmaları yapılmıştır. Bankacılık sektöründe uluslararası standartlara uyum sağlamak amacıyla 2012 yılının ikinci yarısından itibaren Basel II düzenlemeleri uygulamaya konulmuştur. Ayrıca, 2012 yılının Aralık ayında yürürlüğe giren Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunuyla, söz konusu şirketlerin kurumsal yapıları ile sermaye yapıları güçlendirilmiş ve tâbî oldukları mevzuat tek çatı altında birleştirilmiştir. Yüksek standartlarda hukuki altyapının sağlanması ve uluslararası finans merkezi projesinin desteklenmesi amacıyla 06.12.2012 tarihinde Sermaye Piyasası Kanunu da yasalaşmıştır.

Türkiye’de finans piyasaları açısından son yıllarda yakalanan makroekonomik istikrar doğrultusunda sektörün gelişiminin olumlu seyri devam etmektedir. Finans sektörünün en büyük alt sektörü olan Türkiye bankacılık sektörü, 2014 sonunda aktif büyüklük/GSYH açısından Onuncu Kalkınma Planındaki yüzde 114’lük hedefi aşmış ve AB ortalamasıyla arasındaki fark azalmaya devam etmiştir. Kişi başına aktif büyüklük bazında ise son 10 yılda AB ile Türkiye arasındaki fark 30 kattan 12 kata gerilemiştir.

Türkiye Bankalar Birliği ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) verilerine göre bankacılık sektörü büyüme eğilimini sürdürmektedir. 29 Nisan 2016 tarihi itibariyle BDDK veri tabanındaki verilere göre; Mart 2016 döneminde Türk Bankacılık Sektörünün aktif büyüklüğü 2.407.551 milyon TL’dir. Sektörün aktif toplamı 2015 yıl sonuna göre 50.119 milyon TL (yüzde 2,1) artmıştır. Mart 2016 döneminde en büyük aktif kalemi olan krediler 1.511.537 milyon TL, menkul değerler 330.811 milyon TL’dir. 2015 yıl sonuna göre sektörün aktif büyüklüğü yüzde 2,1, krediler yüzde 1,8 ve menkul değerler yüzde 0,3 oranında artmıştır.

Türk Bankacılık Sektöründe Mart 2016 itibarıyla; 34 adet Mevduat, 13 adet Kalkınma Yatırım ve 6 adet Katılım Bankası olmak üzere toplam 53 banka faaliyet göstermektedir. Mevduat bankalarından 3 tanesi kamu sermayeli, 9 tanesi özel sermayeli ve 21 tanesi yabancı sermayeli bankadır. 2016 yılı ilk çeyreği itibariyle mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının toplam şube sayısı, Ekim-Aralık 2015 dönemine göre 8 adet, geçen yılın aynı dönemine göre 51 adet azalarak 11.185 olmuştur. Ocak-Mart 2016 dönemi sonu itibariyle mevduat bankalarında banka başına ortalama şube sayısı 328 olmuştur. Bu rakam kamusal sermayeli mevduat bankalarında 1.230, özel sermayeli mevduat bankalarında 478, yabancı sermayeli bankalarda ise 150’dir.

Türkiye Bankalar Birliği’nin 25.04.2016 tarihinde yayımlanan istatistiklerine göre; mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarında çalışan sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre dönemine göre 858 kişi (yüzde -0,4 oranında), 2015 yıl sonu rakamlarına göre ise 581 kişi (yüzde -0,3 oranında) azalarak 200.623 olmuştur. 2015 yıl sonu rakamları ile karşılaştırıldığında çalışan sayısı, kalkınma ve yatırım bankalarında 6 kişi artarken, kamusal sermayeli mevduat bankalarında 79 kişi, özel sermayeli mevduat bankalarında 68 kişi, yabancı sermayeli mevduat bankalarında 433 kişi ve Fon bankasında 7 kişi azalmıştır. Bankacılık sektöründe kadın çalışan oranı yüzde 51’dir. 200.623 çalışanın 97.831’i erkek, 102.792’si kadınlardan oluşmaktadır. Bu oran, kamusal sermayeli mevduat bankalarında yüzde 44, özel sermayeli mevduat bankalarında ve yabancı sermayeli mevduat bankalarında yüzde 55, Fon bankasında ve kalkınma ve yatırım bankalarında ise yüzde 35’tir.

Türkiye Bankalar Birliği Aralık 2015 verilerine göre, Türk bankacılık sektöründe katılım bankaları da dâhil olmak üzere 217.504 kişi istihdam edilmektedir.

132

AB ortalamasının gerisinde olan göstergelere rağmen Türk bankacılık sektörünün gerek aktif büyüklük, gerekse personel istihdamı açısından sahip olduğu potansiyeli göstermesi bakımından söz konusu veriler önem taşımaktadır. Finans sektöründeki büyümede makro dengeleri gözeten bir yaklaşım ve özellikle bankacılık sektörünün sağlıklı yapısının korunması önemli etkenler olmuştur. Sektörün büyüme potansiyeli doğru değerlendirildiğinde istihdam düzeyine önemli düzeyde katkı sağlayacağı görülmektedir. Potansiyel büyümenin ortaya çıkarılmasında ve küresel ölçekte Türkiye’nin sektörel rekabet gücünün artırılmasında İstanbul bölgesel ve küresel finans merkezi projesinin hayata geçirilmesinin büyük etkisi olacaktır. 2009 yılında uygulamaya konulan İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi’nde insan kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla “finans alanında insan kaynaklarının ve eğitim politikalarının belirlenmesi ve gözden geçirilmesi”, “finans alanındaki insan kaynağının verimliliğinin ve mesleki donanımının artırılması”, “nitelikli işgücünün İstanbul’a çekilmesinin sağlanması” öncelikleri belirlenmiştir. Onuncu Kalkınma Planında da konu desteklenmiş ve 25 öncelikli dönüşüm programından biri İstanbul Uluslararası Finans Merkezi olmuştur. Bu kapsamda Nitelikli İnsan Kaynağının Artırılması Bileşeni altında, nitelikli insan kaynağının artırılması, finans alanında uluslararası geçerliliği olan sertifikaya ve ileri düzeyde yabancı dile sahip kişi sayısının artırılması, finans sektörünün ihtiyaçları doğrultusunda lisans ve lisansüstü müfredatının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Finansal sektörün büyümesi ve etkin çalışması ekonomik büyümeyi ve istihdamı doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. İstihdam açısından bakıldığında finansal sektörün sağlıklı işlemesinin ve gelişmesinin sadece bu sektördeki istihdamla sınırlı olmayan, dolaylı olarak ekonominin toplam istihdam düzeyini de etkileyen bir boyutu olduğu görülmektedir. Öncelikli Dönüşüm Programı kapsamında yapılan raporlamada; Sermaye Piyasası Kurulu nezdinde 19.10.2015 tarihinde ilgili kurumların katılımıyla bir toplantı düzenlenmiş ve finansal sektör işgücü projeksiyon çalışması için gerekli bilgiler tespit edilerek, bu bilgi ve verilerin iletilmesinin talep edildiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, 31.12.2015 tarihi itibariyle BDDK, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, İŞKUR’dan bilgiler iletilmiş olup, rapor çalışması halen devam etmektedir. Finans alanında çalışan kamu personelinin uluslararası geçerliliği olan sertifika sahibi olmasının desteklenmesi amacıyla; CFA Institute ile 2015 yılında gerçekleştirilen burs anlaşması sonucunda sermaye piyasası kamu kurumlarından 167 kişiye CFA, Claritas ve CIPM sınavlarına yönelik olarak burs sağlanmış olup süreç tamamlanmıştır.

Sektörde en fazla istihdam bankacılık sektörü tarafından yaratılmakta iken sigortacılık ve menkul kıymet aracı kuruluşları yüksek istihdam yaratan diğer faaliyet alanlarıdır. Türkiye Sigorta Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği verilerine göre; 31.12.2015 tarihi itibariyle doğrudan satış personeli hariç sigorta ve reasürans alanında istihdam edilen şirket çalışanlarının sayısı ise 13.062’dir. Doğrudan satış personeli sayısı ise 6.329’dur.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

133

Finans SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Politika No ve Adı:

1. Sektörde mevcut istihdam imkânları geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1 Büyük şehirlerde bulunma zorunluluğu olmayan çağrı merkezlerinin az gelişmiş bölgelere kaydırılması teşvik edilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Ekonomi Bakanlığı - Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, SGK, İŞKUR, Sektör temsilcileri

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi düşük bölgelerde yer alan çağrı merkezi yatırımları yoğun olarak desteklenmektedir. Uygulama sonuçları incelendiğinde, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi düşük bölgelerde yer alıp yatırım teşvik sistemi kapsamında olan 15 adet çağrı merkezi yatırımı tamamlanmıştır. Bu kapsamda 6.343 kişilik istihdam için Ekonomi Bakanlığınca istihdam desteği uygulanmaktadır.

Yine söz konusu bölgelerde yer alıp yatırımı devam etmekte olan 12 adet çağrı merkezi yatırım teşvik sistemi kapsamında desteklenmektedir. Bu yatırımlar tamamlandığında 5.139 kişilik istihdam için Ekonomi Bakanlığınca istihdam desteği uygulanması öngörülmektedir.


Tedbir No ve Adı:

1.2 Bankacılık sektöründe fazla mesaiye ilişkin yükümlülüklere uyulması için önlemler alınacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından 2013 yılında gerçekleştirilen “Bankacılık Sektöründe Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi”, tüm Türkiye çapında 31 banka ve 188.172 işçi olmak üzere sektörün yüzde 97,9’unu kapsayacak şekilde yürütülmüştür. Teftiş sonucunda 22 banka işvereni hakkında mevzuata aykırı uygulamaları nedeniyle idari para cezası uygulanması istenmiştir. Söz konusu teftişe ilişkin ayrıntılı rapor 2016 yılında tamamlanabilecektir. Bahse konu rapordan edinilen bilgiler ışığında eyleme dair girişimler Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından şekillendirilecektir.


134

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı:

2. Sektörün ihtiyaçları doğrultusunda eğitim programları güncelleştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

2.1 Üniversite ve yüksekokulların ilgili bölümlerine ilişkin müfredat ile açılacak yeni bölümlerin sektörün ihtiyaçlarını gözetmesi teşvik edilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: Program içeriklerinin güncellenmesi üniversitelerdeki fakülte ve bölümlerin sorumluluğundadır. Birçok üniversitemizde özel sektörün ihtiyaç ve beklentilerini algılayabilme adına yapılar oluşturulduğu, bu amaçla programlar açıldığı, yeni açılan veya var olan programlarda müfredatın bu kapsamda tasarlandığı, yenilendiği veya yenilenmekte olduğu gözlemlenmektedir.


Tedbir No ve Adı:

2.2 Alt sektörlere yönelik üniversite ve yüksekokul programlarının sayısı ve etkinliği artırılacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: Üniversitelerde Mayıs 2016 yılı itibariyle lisans eğitiminde bankacılık ve finans sektörüyle ilgili 13 farklı türde 107 program bulunurken; önlisans düzeyinde ise “Finans Bankacılık ve Sigortacılık” adlı 227 program bulunmaktadır. Ayrıca, yine burada belirtmekte fayda olan bir diğer husus; YÖK’ün yeni programlar açılmasında uyguladığı ölçütlerdir. YÖK, üniversitelerimizde finans sektörü de dâhil özel sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilecek programların açılmasını teşvik etmekte ve desteklemektedir.


135

Finans SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Tedbir No ve Adı:

2.3 Bankacılık ve sigortacılık bölümlerinden mezun olanları daha donanımlı hale getirmek üzere zorunlu staj uygulaması düzenlenecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: 21.03.2016 tarihinde “Tebligat Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” kapsamında 3308 sayılı Kanunun amaç ve kapsamına yükseköğretim kurumları da dâhil edilmiştir. Mevcut uygulamada işletmede mesleki eğitim gören öğrencilere ücret ödenmekte iken staj ve tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere ücret ödenmesine ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Bu yeni taslak kanunda, öğrenciye ücret ödenmesinin; öğrencinin aldığı eğitim ve staja önem vermesine katkı sağlayacağı, özellikle staj uygulamasında, staj yapılmadığı halde yapılmış gibi gösteren dosya düzenlenmesini önleyeceği değerlendirilmiştir. Böylelikle, tasarı yasalaştığında bankacılık ve sigortacılık bölümlerinde de uygulanan stajların daha etkin hale geleceği öngörülmektedir.



3. Sektörün ihtiyaçlarına yönelik işgücü talebi karşılanacaktır.

Tedbir No ve Adı:

3.1 Mesleki beceri kazandırma ve geliştirmeye yönelik aktif istihdam programları uygulanmaya devam edilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: Finans sektörünün ihtiyaç duyduğu nitelikte işgücü temini için, sektördeki aktörlerden talep gelmesi halinde mesleki eğitim kursu düzenlenmesi veya kişilerin tecrübe kazanması için işbaşı eğitim programı düzenlenmesi mümkündür. 2016 Mart ayı itibariyle tamamlanmış ve devam eden mesleki eğitim kurslarına 3.593 kişi, işbaşı eğitim programlarına 2.062 kişi olmak üzere toplam 5.655 kişi finans ve sigorta alanında kurs ve programlara katılmıştır.


136

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı:

3.2 Finans sektöründe ihtiyaç duyulan meslek standartları ve mesleki yeterlilikler hazırlanacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Sektör Temsilcileri, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: Finans sektöründe Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) tarafından muhasebe alanında hazırlanan 2 ulusal meslek standardı 12.02.2016 tarih ve 29622 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Muhasebe alanında TÜRMOB tarafından yeterlilik hazırlama çalışmaları devam etmektedir.

Sektöre yönelik bugüne kadar sigortacılık alanında 8, muhasebe alanında 2 olmak üzere toplam 10 ulusal meslek standardı yürürlüğe girmiştir. Bankacılık gibi sektörün diğer alanlarına yönelik olarak da meslek standartlarının hazırlanması amacıyla 2010 yılından bu yana Türkiye Bankalar Birliği gibi sektör kuruluşlarıyla görüşmeler yapılmış olmakla birlikte işbirliğine yönelik bir sonuç alınamamıştır.

İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Öncelikli Dönüşüm Programı Eylem Planının Nitelikli İnsan Kaynağının Arttırılması başlıklı 6. bileşeni kapsamında, “Finans sektöründe iş ve eğitim dünyası için gerekli olan ulusal meslek standartları ve ulusal yeterliliklerin yürürlüğe konulması” eylemine yönelik olarak MYK sorumlu kuruluş olarak belirlenmiştir. Söz konusu eylemin gerçekleştirilmesi amacıyla Kalkınma Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ile görüşmeler yapılmış, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ile işbirliği içerisinde 05.12.2014 tarihinde finans meslek haritasını hazırlamak için ilgili kurum/kuruluş temsilcilerinin katılımı ile çalıştay gerçekleştirilmiştir. Akabinde finans sektöründe meslek standardı hazırlanmasına yönelik çağrı yapılmıştır. Ancak, sektörde otorite olan üst kurum ve kuruluşlar (SPK, BDDK) tarafından bu alanda hali hazırda düzenleme ve kuralların mevcut olduğu (lisanslama gibi) gerekçesiyle finans sektöründe meslek standartlarına ihtiyaç olmadığı ifade edilmiş, bu nedenle bu sektörün tamamına yönelik bir meslek standardı hazırlık çalışması gerçekleştirilememiştir.

Finans sektöründe hazırlanmış ulusal yeterlilik bulunmadığından sınav ve belgelendirme süreçleri henüz başlatılmamıştır.


137

Finans SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL


3.3 Engellilerin sektördeki istihdamının artırılması amacıyla sektörle işbirliği geliştirilecek, engellilere yönelik mesleki beceri kazandırma eğitim programları uygulanmaya devam edecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, ASPB, Sektör Temsilcileri

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/kuruluş Çalışmaları ve Önerileri: Sektörden talep gelmesi durumunda kurs ve programların açılması önünde bütçe ve mevzuattan kaynaklanan sıkıntı bulunmamaktadır. 2016 Mart ayı itibariyle finans ve sigortacılık alanında tamamlanmış ve devam eden kurs ve programlara; mesleki eğitim kurslarında 3.593 kişi, işbaşı eğitim programlarında 2.062 kişi olmak üzere toplam 5.655 kişi katılmıştır.

Ayrıca, 81 İl Müdürlüğü’ne; engellilerin sektördeki istihdamının artırılması amacıyla sektörle işbirliğinin geliştirilmesi, engellilere yönelik mesleki beceri kazandırma eğitim programları uygulanmaya devam edilmesi hususlarına dikkat edilerek faaliyetlerini buna uygun planlama ve gerçekleştirmesi konusunda bir talimat gönderilmiş ve bu alanda yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi talep edilmiştir. Bu kapsamda İl Müdürlükleri finans sektöründe hizmet veren kuruluşlara işveren danışmanlığı yaptığı, engellilere danışmalık hizmetleri verildiği ve bu alanda mesleki eğitim kursları, işbaşı eğitim programları düzenlendiği bilgisi alınmıştır. Bu alanda düzenlenen mesleki eğitim kurslarına 80 engelli kişi katılmıştır.


İnşaat Sektörü

140

1. MEVCUT DURUM

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de inşaat sektörünün performansı ekonominin genel gidişatıyla paralel bir gelişim göstermektedir. Sektör, ekonomi büyürken ondan daha hızlı bir tempo ile büyümekte ve büyümeye katkı sağlamakta, ancak ekonomi küçülürken de ondan daha hızlı bir tempoyla küçülmektedir.

1999 yılından bu yana inşaat sektörü, GSYH büyüme trendiyle paralel bir gelişim izlemiştir. Ekonomide meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle, sektörde inişli çıkışlı bir büyüme trendi yaşanmıştır. Bu bağlamda inşaat sektörü büyüme hızı, küresel krizin olduğu 2008 ve 2009 yıllarında dibe vurmuş, 2010 ve 2011 yıllarında hızlı bir yükselişe geçmiş, 2012’de yaşanan durgunluğun ardından 2013’de ılımlı bir toparlanma göstermiştir. 2013 yılının başından itibaren hızla gelişme gösteren sektör, yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde daha da güçlenerek Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme sergilemiştir. İnşaat sektöründe üretim 2014 yılının ikinci yarısından itibaren ekonomideki yavaşlama paralelinde önemli ölçüde hız kesmiştir. 2014 yılı birinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,8 olan büyüme oranı ikinci çeyrekte yüzde 3,4’e, üçüncü çeyrekte yüzde 2’ye gerilemiş, sektör son çeyrekte yüzde 2 oranında küçülmüştür. 2014 yılı genelinde ise GSYH‘de yüzde 2,9’a gerileyen büyüme paralelinde, sektörde de yüzde 2,2 olarak kaydedilmiştir. Sektör daralma eğilimini devam ettirerek, 2015 yılında da yüzde 1,7 büyüme oranıyla yüzde 4,0 olan reel GSYH artışının oldukça altında seyretmiştir. Sektör yıl genelinde büyümeye oldukça sınırlı ölçüde katkı sağlamıştır.

GSYH büyüme eğrisi ile önemli ölçüde paralel, dalgalı bir seyir izlemiş ve çarpan etkisiyle büyüme ve daralma dönemlerini yansıtmış olan inşaat sektörü, 2014 yılında yüzde 2,2 ile yüzde 3,0 olan reel GSYH büyümesinin altında büyürken, 2015 yılında da yüzde 1,70 büyüme oranıyla yüzde 4,0 olan reel GSYH artışının oldukça altında seyretmiştir. Sektör yıl genelinde büyümeye oldukça sınırlı ölçüde katkı sağlamıştır.

İnşaat sektörü istihdam gücü en yüksek sektörlerin başında gelmektedir. Yıllar itibarıyla toplam istihdam üzerindeki payı artış göstermektedir. Sektörün ihtiyaç duyduğu mühendislik, mimarlık vb. teknik işgücü arzındaki olumlu gelişmeler sektörün gelişimini olumlu etkilemektedir. İnşaat sektöründe istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı 2013 ve 2014 yıllarında yüzde 6,9 olmuştur; Ocak 2015 ve Ocak 2016’da ise bir miktar azalma göstererek yüzde 6,7 düzeyinde gerçekleşmiştir.

2016 yılı Mart ayında inşaat sektöründe girişimlerin faaliyetlerini kısıtlayan temel faktörler incelendiğinde; yüzde 20,4 oranla talep yetersizliği ve yüzde 18,2 oranla finansman sorunları girişimcilerin faaliyetlerini en çok kısıtlayan temel faktörler olarak belirtilmiştir. Diğer faktörler ise yüzde 15,1 oranla hava şartları, yüzde 3,2 oranla işgücü eksikliği ve yüzde 1,6 oranla malzeme ve ekipman eksikliğidir. Sektörde faaliyetleri kısıtlayan faktör olmadığını düşünenlerin oranı ise yüzde 56,2 gibi oldukça yüksek bir paya sahiptir.

İnşaat sektörünün istihdam etkisi sadece inşaat faaliyeti sırasında net bir istihdam artışıyla sınırlı olmayıp, inşaat faaliyetleri öncesinden başlayan ve inşaat faaliyeti sonrasında da süren ve tarım, sanayi ve hizmet ana sektörleri ve alt sektörlerinde de etkiler ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda değerlendirildiğinde inşaat sektörü yaklaşık 200 civarında sektör/alt sektörü harekete geçiren, etki alanı son derece geniş bir sektördür.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

141

İnşaat SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ TÜİK verilerine göre; mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi

2015 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,9 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6,9 oranında azalırken, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 8,3 oranında azalma göstermiştir.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi 2015 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,4 oranında azalma göstermiştir. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6,6 oranında azalırken, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 9,6 oranında azalmıştır.Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi 2015 yılı IV. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,3 oranında artış göstermiştir. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 6,5 oranında artarken, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3,4 oranında artış göstermiştir.

Konut satış istatistikleri de konut talebine yönelik çarpıcı gelişmeleri ortaya koymaktadır. 2015 yılının başından itibaren konut sektöründe beklenenin üzerinde canlılık devam etmektedir. Türkiye’de konut talebini belirleyen önemli dinamiklerden birisi demografik yapıdır. Genç nüfus profili iki açıdan konut talebini desteklemektedir. Bunlardan birincisi, her yıl 650 bin civarında evlilik gerçekleşmekte ve buna bağlı olarak bir konut talebi oluşmaktadır. Bir diğeri ise, kentleşmeye bağlı olarak büyük şehirlerde yalnız yaşayan insanların sayısında hızlı bir artış olmasıdır. Türkiye genelinde konut satışları 2016 Mart ayında 117.205 olmuştur. 2016 ilk çeyrek toplamında satılan konut sayısı ise, 2015 yılının aynı dönemine göre yüzde 2,1; 2014 yılının aynı dönemine göre yüzde 17,7 artışla 303.464 olarak gerçekleşmiştir.

Konut satışlarına ilişkin istatistikler konut talebini gösterirken, yapı izin istatistikleri ise konut arz durumunu göstermektedir. 2015 yılına ilişkin veriler, konut sektöründe arzın talebin oldukça üzerinde olduğunu, ancak konut stoklarında halen belirgin bir sıkıntı olmadığını gösterir niteliktedir. 2015 yılında inşaat ruhsatı alınan konut sayısı 2015 yılında yıllık bazda yüzde 15,5 düşüşle 870 bine inmiştir. Ruhsat alınan konutların yanı sıra, tamamlanan ve kullanıma hazır olduğu için yapı kullanım izin belgesi verilen konutlar da 2015 yılında yıllık bazda yüzde 6 azalarak 724 bine gerilemiştir. Ayrıca ruhsat verilen bina sayısında yıllık bazda yüzde 12,3; izin belgesi verilen bina sayısında da yıllık bazda yüzde 12 düşüş olmuştur.

Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerine yönelik gelişmelerden bahsetmek gerekirse, 2016 yılının ilk çeyreğinde yurtdışında 1.1 milyar ABD Doları değerinde 17 yeni proje üstlenilmiştir. Yılın ilk 3 ayında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımında ilk 5 ülke Bahreyn, Nijerya, Suudi Arabistan, Irak ve Azerbaycan olmuştur. Son dönemde üstlenilen proje tutarının geçmiş yılların aynı döneminde üstlenilen proje değerlerinin belirgin şekilde altında kalması, büyük ölçüde Rusya, Libya ve Irak pazarlarındaki sorunlardan kaynaklanmıştır.

Bir başka gelişme ise Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından düzenlenen ve 25.05.2015 tarihli ve 29366 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Mesleki Yeterlilik Kurumu

Buna göre, 40 meslekte MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunlu hale getirilmiştir. İşbu Tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan kişiler bu mesleklerde çalıştırılamayacaktır. Söz konusu tebliğ ekindeki listede belirtilen 40 meslekten 16’sı (ahşap kalıpçı, alçı levha uygulayıcısı, alçı sıva uygulayıcısı, betonarme demircisi, betoncu, duvarcı, endüstriyel boru montajcısı, ısı yalıtımcısı, inşaat boyacısı, iskele kurum elemanı, panel kalıpçı, seramik karo kaplamacısı, ses yalıtımcısı, sıvacı, su yalıtımcısı, tünel kalıpçı, yangın yalıtımcısı) inşaat sektörüne aittir ve tebliğe göre bu mesleklerde söz konusu belgeye sahip olmayan kişiler, bir yıl sonra çalıştırılamayacaktır.

142

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkması, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmesi ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla birçok sektörde olduğu gibi inşaat sektörüne yönelik olarak da politikalara yer veren Plan; inşaat sektörünün üretim ve hizmet kalitesini uluslararası standartlara ulaştırarak, yenilikçi bir anlayışla arz ve talebin yüksek katma değerli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve sektörde teknik müşavirlik hizmetlerinin etkinleştirilmesini amaçlamaktadır.

Ulusal İstihdam Stratejisi’nde ise inşaat sektörü ayrı olarak ele alınmış ve bu kapsamda Strateji, sektöre ilişkin olarak, ulusal ve uluslararası rekabet gücü ile istihdam kapasitesini her vasıf düzeyinde yükselterek, gelişmelere hızlı uyum sağlayabilen, verimliliği yüksek, iş sağlığı ve güvenliği bilinci gelişmiş ve kayıtlı işgücünün sürdürülebilir istihdamını sağlamayı amaçlamıştır.

143


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI


1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1 Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü istihdamı teşvik edilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, İŞKUR, Maliye Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Müteahhitler Birliği

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları:

gerçekleştirilmiştir.


Tedbir No ve Adı:

1.2. Yurtdışında çalışan işçilerin sosyal güvenlik ve diğer mevzuattan kaynaklanan sorunları giderilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yurtdışında çalıştırılmak üzere götürülen işçilerin ödedikleri primlere ilişkin sürelerin değerlendirildiği sigortalılık statüsü konusundaki en büyük sıkıntıları giderilmiştir. 25.02.2011 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanunla birlikte 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yurtdışında çalıştırılmak üzere götürülen işçilerin prim ödedikleri süreler 4/a sigortalılık statüsünde geçmiş sayılmaktadır. Böylece 01.10.2008 - 25.02.2011 tarihleri arasında isteğe bağlı sigorta statüleri 4/b kapsamında değerlendirilen hizmetler 4/a statüsüne dönüştürülmüş, bu kapsamdaki sigortalıların bu sürelere ilişkin bildirilen hizmetleri ile hizmet borçlanmalarındaki sigortalılık statüleri de yeni durumlarına göre değerlendirilmiştir.

144

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Bu alanda işverenlere yönelik de önemli düzenlemeler yapılmıştır. 6111 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine eklenen ibare ile 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın üst sınırı, sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 3 katı olarak belirlenmiştir. Diğer yandan 29.05.2013 tarihli 6486 sayılı Kanunla birlikte 5510 sayılı Kanununda yapılan düzenlemeyle birlikte özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4/a kapsamında sigortalı olarak yurt içinden götürülen sigortalılar için, prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarının Hazinece karşılanacağı hüküm altına alınmış böylece 01.06.2013 tarihinden bu yana yurtdışında çalıştırdıkları işçilerden dolayı söz konusu işverenler de 5 puanlık prim teşvikinden yararlanır hale gelmişlerdir. 3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır.

e) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.


2. Sektördeki nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler alınacaktır.

Tedbir No ve Adı:

2.1. Meslek standartları belirlenerek, sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: İnşaat sektöründe bugüne kadar toplam 56 Ulusal Meslek Standardı (UMS) hazırlanmış ve Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yayımlananlar içerisinden 5 UMS güncellenmiş ve güncelleme çalışmaları kapsamında 2 UMS iptal edilmiştir. Yayımlanmış UMS’lerin tamamının ulusal yeterliliklerinin geliştirilmesi için ilgili kuruluşlarla işbirliği protokolü yapılmıştır. Yapılan protokoller kapsamında bugüne kadar toplam 33 ulusal yeterlilik yürürlüğe girmiş olup, 6 ulusal yeterliliğin geliştirme çalışmaları devam etmektedir.

Rapor döneminde 1 adet Ulusal Meslek Standardı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, 1 adet de Ulusal Yeterlilik yayınlanmıştır.

Sektöre yönelik planlanan yeni bir meslek standardı ve yeterlilik geliştirme çalışması bulunmamaktadır.

İnşaat sektöründe 26 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu sektörde Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş 14 belgelendirme kuruluşu bulunmaktadır. Yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur;

145


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

İşletmesi

İşletmesi

MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca 01.01.2016 - 03.05.2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 2.093 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. İnşaat sektöründe bugüne kadar toplam 4.553 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir.

İnşaat Sektöründe belgelendirme yapılan tüm ulusal yeterliliklerde MYK Mesleki Yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilmiştir. Yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin işsizlik sigortası fonundan karşılanacak sınav ücretleri belirlenmiş ve bu çerçevede 25.05.2015 tarihinden sonra MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi alan kişilere sınav ücretleri iade edilmektedir. İnşaat sektöründe toplam 1.449 kişi teşvikten yararlanmış ve söz konusu kişilere toplam 854.442,63 TL ücret iadesi gerçekleştirilmiştir.

Diğer taraftan, Belgelendirme İçin Doğrudan Hibe, “Ulusal Mesleki Yeterlilik Sisteminin Geliştirilmesi ve Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanması (UYEP II)” Projesinin hibe bileşeni kapsamında MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi edinmek isteyen adayların sınav ücretleri, MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarına yaptıkları sınav başvurusu sonrasında girdikleri sınavlarda başarılı olmaları halinde, doğrudan hibe tarafından karşılanmaktadır. İnşaat sektöründe belgelendirmesi yapılan tüm ulusal yeterliliklerde hibe programı uygulanmakta ve İnşaat Sektöründe sınav ve belgelendirme yapmak üzere yetkili 8 kuruluşla Belgelendirme için Doğrudan Hibe Sözleşmesi imzalamıştır. Proje kapsamında sözleşme imzalayan yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından sınavlar yapılarak başarılı olan bireylere sınav ücretleri iade edilmektedir.

Ayrıca yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunluluğu kapsamında işçi ve işveren bilgilendirme ve farkındalık toplantıları düzenlenmektedir. Ek olarak teşvik sistemi ile ilgili Kurumca hazırlanan tanıtıcı materyaller ilgili taraflarla paylaşılmaktadır.


146

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı:

2.2 İnşaat sektöründe işgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda nitelikli işgücüne yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, MYK, TOBB, MEB

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: 2016 Mart ayı itibariyle inşaat sektöründe tamamlanmış ve devam eden mesleki eğitim kurslarına 437 kişi katılmıştır.


Tedbir No ve Adı:

2.3. İşverenlerin çalışanlara yönelik eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayatboyu Öğrenme Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, İŞKUR, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: “Yapı Sektöründe Çalışan Meslek Erbaplarının Niteliklerinin Geliştirilmesi İşbirliği Protokolü” 13.04.2016 tarihinde ÇSGB ve MEB arasında imzalanmıştır. Söz konusu protokol ile mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilmiş olan 17 ulusal yeterlilik kapsamında mesleki yeterlilik belgesi sınavına girecek olanların kısa süreli eğitimlerine yönelik öğretim programlarının hazırlanmasına başlanmıştır.

Mayıs ayı sonuna kadar çalışmalar tamamlanarak programlar onaya sunulacaktır.


Tedbir No ve Adı:

2.4. Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: İnşaat Teknolojisi alanı 161 mesleki ve teknik

147


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ ortaöğretim okulunda 19.454 öğrenci ile Harita-Tapu-Kadastro alanı da 72 mesleki ve teknik

ortaöğretim okulunda 8.266 öğrenci ile eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurul Kararları doğrultusunda Valiliklerce okul bünyesinde İnşaat Teknolojisi ile Harita-Tapu-Kadastro alanları ve dallarının 01.01.2016 - 04.05.2016 tarihleri arasında açılması/kapatılması teklifleri Genel Müdürlüğümüzce değerlendirilerek Makam Onayı ile 2016-2017 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan alan sayıları aşağıdaki şekildedir:

1- İnşaat Teknolojisi alanı;

2-Harita-Tapu-Kadastro alanı;



3. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

3.1. İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan ve düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin, iş kazası ve meslek hastalığı primi kademeli olarak azaltılmak suretiyle devlet tarafından karşılanacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, İŞKUR

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: Ocak 2016 - Haziran 2016 tarihleri arasında bu başlığa ilişkin faaliyet gerçekleştirilmemiştir.

Mevcut durumda;- 4447 sayılı Kanunun Ek 4 üncü Maddesi uyarınca 6331 sayılı Kanun kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1 olarak alınmaktadır.

148

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ -6331 sayılı Kanunun “İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi” başlıklı 7 nci maddesi uyarınca; ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için, Bakanlıkça belirlenen şartlarla destek sağlanmaktadır.

-6331 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin uyarınca 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekilleri; Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilmektedirler. Yine 6331 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili için Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilmelerine imkân sağlanmıştır. Bu maddeye dayanılarak hazırlanan İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik 29.6.2015 tarihli 29401 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve söz konusu Yönetmelikle ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, açıköğretim yoluyla eğitimlerini tamamlayan işveren veya işveren vekilleri tarafından iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülebilmesi hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda, 09.10.2015 tarihinde ÇSGB ile Anadolu Üniversitesi arasında “İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Eğitim, Sınav ve Belgelendirme Protokolü” imzalanmıştır. Protokolde;

oluşacağı.

hususları belirlenmiştir.

Ayrıca, işyerlerinde 3 yıl boyunca ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi halinde, yüzde 2 olarak uygulanan işsizlik sigortası işveren prim payının bir sonraki takvim yılından başlayarak üç yıl süre ile yüzde 1 olarak uygulanmasını hüküm altına alan 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 23.04.2015 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.


149


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL


3.2. Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: İşyerlerinde verilen iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha fazla çalışana ulaşabilmesi ve daha etkin ve kaliteli olması amacıyla OSGB Hizmet Standartlarının İyileştirilmesi Projesi gerçekleştirilmektedir.

Projenin yürütümü sırasında, pilot uygulamaların yapılacağı OSGB’lerin seçiminde öncelikli olarak maden ve inşaat sektöründe hizmet veren birimlerin hizmetleri değerlendirilecek olup projenin devamında diğer sektörleri de içerecek şekilde kapsam genişlemesine gidilecektir.

Proje kapsamında;



4. Sektörde kayıt dışı istihdam engellenecektir.

Tedbir No ve Adı:

4.1. Teşvik ve eğitim desteklerinde sigortalı işçi sayısını esas alan teşvik sistemleri devreye sokulacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Geçici 10 uncu maddesinde yer alan genç ve kadın istihdamı ile mesleki belgesi olan sigortalı istihdamı halinde uygulanan teşvik ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun Ek 5 inci Maddesinde yer alan nakdî düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olanların istihdamı halinde uygulanacak teşvikte, sigortalıların işe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması halinde işverenler çalıştırdıkları sigortalılarla

150

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ ilgili teşviklerden faydalanabilmektedir. Dolayısıyla sigortalının, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması, ilave istihdam sağlaması halinde teşviklerden faydalanabilmektedir.Ayrıca 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen ve prim borcu olmayan tüm işverenlere sağlanan 5 puanlık prim indiriminin, sigortalı sayısı yükseldikçe arttırılması SGK tarafından da uygun görülmektedir. Örneğin 10-20 arası sigortalı çalıştıran işverenlere 7 puan, 20-50 arası sigortalı çalıştıran işverenlere 8 puan gibi.

Bununla birlikte, sigorta primleri ile ilgili teşvik veya destekler Kurum tarafından finanse edilmemektedir. Finansmanı diğer bakanlık, kurum ya da kuruluşlar tarafından sağlanan teşviklerin, iş ve işlemlerinin yürütülmesi ve uygulanması Kurum tarafından yapılmaktadır. Bu nedenle sigorta primi teşvikine yönelik bir talebin, finansmanı sağlayacak olan Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ile İŞKUR’un değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu kapsamda 4.1 no’lu tedbirden sorumlu kuruluş olarak SGK yerine finansmanı sağlayacak olan Kurum ya da Kurumların olması gerektiği değerlendirilmektedir.


Tedbir No ve Adı:

4.2. Sektöre yönelik teftişlerin, rehberlik rolü ön plana çıkarılarak kayıtlı istihdam konusunda farkındalık artırılacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Türkiye Müteahhitler Birliği, Maliye Bakanlığı, Kurum ve Kuruluşlar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: Konuyla ilgili olarak akademisyenler, ilgili kurum ve kuruluşlar ve toplumun ilgili kesimlerinden oluşan akademik danışma kurulu oluşturulmuş olup, bu kurul inşaat sektöründe kayıt dışılığın nedenleri ve çözüm önerilerine ilişkin bir rapor hazırlayacaktır. Bu kapsamda Kurul Mart, Mayıs ve Aralık aylarında toplantılar gerçekleştirmiş olup, Mayıs ayında kurulun 6. toplantısı gerçekleştirilecektir.

İstihdamın ve kayıt dışılığın yoğun olduğu 36 farklı sektöre yönelik sektörel rehberler hazırlanmıştır. Bir tanesi de inşaat sektörüne yönelik olan bu rehberler, işverenleri sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri konusunda bilgilendirmek amacıyla tamamen ilgili sektöre özel olarak hazırlanmış olup bu rehberlerin il düzeyinde dağıtımı sağlanmıştır.

İşverenlerin sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ile iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirilmesi amacıyla “İşveren Eğitim Modülü” hazırlanarak, SGK TV’ de yayınlanmıştır. Ayrıca bu eğitim modülü ilgili kamu kuruluşlarına; verilecek eğitimlerde kullanılması ve yayınlanması amacıyla gönderilecektir.

Ekim ayında Ankara’da geniş katılımlı “Kayıt Dışı İstihdam Çalıştayı” gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda 4 farklı sektöre yönelik çalışma grupları oluşturulmuş olup, bu sektörlerden bir tanesi de inşaat sektörüdür. İlgili çalışma grubunda sektör temsilcileri, işçi temsilcileri ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ile akademisyenler konuyla ilgili görüşlerini ifade etmişlerdir.

151


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Denetimlerde görev alan denetmenlerin sayısının arttırılması amacıyla, 2016 yılı içerisinde

2.610 Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrosu ihdas edilmiş olup, süreç içerisinde gerekli sınavlar yapılarak alımlar gerçekleştirilecektir.


Tedbir No ve Adı:

4.3. Asgari İşçilik Tespit Sistemi’nde yapılacak değişiklik ile nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler etkinleştirilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, Sosyal Taraflar

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluş Çalışmaları: İnşaat işlerinde mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirilen mesleklerin, inşaat işyerlerindeki asgari işçilik uygulamalarında nasıl ve ne şekilde kullanılabileceğine dair teknik çalışmalar ile inşaat işleri asgari işçilik uygulamasında maliyet hesabının değerlendirilmesi; Kurum bünyesinde faaliyet gösteren Asgari İşçilik Tespit Komisyonu üyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, MYK’nın yetkilileri ile çeşitli üniversitelerden öğretim üyelerinin katılımıyla değerlendirilmek üzere 03.12.2015 - 04.12.2015 tarihinde Ankara’da çalıştay yapılmıştır.

Yapılan çalıştayda tutar üzerinden yapılan asgari işçilik uygulamasının kişiler üzerinden yapılmasını sağlayacak şekilde bir hesaplamanın nasıl ortaya konulabileceğinin, asgari işçilik uygulamasının tutar üzerinden değil de sigortalı üzerinden yapılan bir denetim mekanizması haline getirmek için inşaatta zorunlu çalışması gereken mesleklere ait kişilerin asgari ne kadar süre çalışmaları gerektiğinin hesaplanmasının mümkün olup olmadığı değerlendirilmiştir.

Çalıştay sonucunda inşaat işyerlerinde asgari işçilik uygulamasının kişiler üzerinden yapılmasını sağlayacak şekilde bir hesaplamanın adam/saat tabloları şeklinde bir hesaplama yöntemiyle yapılabileceği tartışılmış olup, ancak mevcut durumda bu hesaplamanın uygulanmasında yaşanabilecek sıkıntılar (yapı sınıf grubu ve inşaatın yüzölçümü esas alınarak adam saat tablosunun oluşturulmasının mümkün olmadığı yapılan yerlere göre maliyet hesabının farklı olabileceği vb) dile getirilmiştir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayımladığı inşaat işlerine ilişkin birim maliyet bedelleri analizlerin çok eski yıllara ilişkin olduğu dolayısıyla birim maliyet bedellerinin inşaat işlerindeki teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak revize edikten sonra adam saat hesabı çalışmalarının başlatılmasının gerektiği belirtilmiştir.

Bu tedbir maddesi ile ilgili olarak; SGK 2016 yılı Merkez Eylem Planında “İnşaat sektörü paydaşlarıyla özel nitelikli inşaat işlerinde asgari işçilik uygulamasının yeniden değerlendirilmesi amacıyla atölye çalışmaları yapılması” eylemi belirlenmiştir. İlgili tedbir maddesi ile ilgili çalışmalar Kurumca 2016 yılı içerisinde gerçekleştirilecek olup, yapılan çalışmalar sonucunda nihai hedefe ulaşılması amaçlanmaktadır.

152

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Söz konusu 4.3 maddesine işbirliği yapılacak Kurum/Kuruluş bölümüne Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile MYK’nın da dahil edilmesi değerlendirilmektedir.

Tedbir maddesinin 2016 yılı sonu itibariyle tamamlanamayacağından, süre bölümünde belirtilen 2016 yılının sürekli olarak değiştirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.


Sağlık Sektörü

155

1. MEVCUT DURUM Toplumların gelişmişlik durumlarının belirlenmesinde önemli bir yeri olan sağlık sektöründe; çalışanların istihdamı, eğitimi ve hizmet verdikleri alanlar büyük önem taşımaktadır. Sağlık hizmetlerinin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için sağlık personelinin yeterli sayıda ve çağdaş kıstaslara göre yetiştirilmesi ve iyi bir planlama ile ülke çapında dengeli bir şekilde dağılımı sağlanmalıdır.

Bu amaç doğrultusunda hazırlanan rapor, sağlık istihdamı ile doğrudan veya dolaylı ilişki içerisinde bulunan kurumlarla yapılan yazışmalar ve görüşmeler neticesinde, 2015 yılı ikinci altı aylık dönemi ve 2016 yılı kısmi verileri itibarıyla ülkemizdeki sağlık işgücünün mevcut durumunu, bu alanda kapasite geliştirme amaçlı yapılan çalışmaları, sağlıkta istihdam artırıcı alanların durumu ile sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliğine yönelik mevcut durumlarını ortaya koymaktadır. 1.1 Sağlık İşgücü Sağlık Bakanlığı verilerine göre sağlık sektörü çalışan sayısı 2016 yılı ilk çeyreği rakamlarıyla 781.715 kişidir. Bu sayı, kişi başına düşen sağlık çalışanları açısından değerlendirildiğinde, sektörde çalışanların sayısının, AB ve OECD ülkelerine kıyasla oldukça gerilerde olduğunu göstermektedir.

2013 yılında sektördeki istihdamın toplam istihdama oranı OECD ortalaması yüzde 10 iken ülkemizde yüzde 2,8 olarak gerçekleşmiş ve 2016 yılı güncel verilerine göre bu oran 2,9’a yükselmiştir. 2013 yılı verilerine göre, ülkemizde bin kişiye düşen hekim sayısı 1,8 iken, OECD ülkelerinde bu sayı ortalama 3,3’tür. Bu oran, hemşire yoğunluğu açısından daha da düşüktür. 2013 yılında ülkemizde bin kişiye düşen hemşire/ebe sayısı 1,8 düzeyinde iken OECD ortalaması 9,1’dir. TÜİK’in 2023 yılı nüfus projeksiyonuna göre ülkemizin nüfusu 84 milyon 247 bin olarak öngörülmektedir. Dolayısıyla, nüfustaki artış ve yaşlanma eğilimi göz önüne alındığında, sağlık kuruluşlarının sayısını artırma ve bu kurumları personel açısından güçlendirme sağlık sektöründe önemli düzeyde yeni istihdam potansiyeli yaratacaktır.

Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan sağlık insan gücü planlaması kapsamındaki çalışmalarının bir bölümüne ait sonuçları içeren “2023 yılı Sağlık İşgücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi Raporunda, sağlık mesleklerine ilişkin 2023 yılı ihtiyaçları belirlenmiş, eğitimdeki mevcut durumdan yola çıkarak arz projeksiyonları yapılmış, arz–ihtiyaç projeksiyonları karşılaştırılarak arz ihtiyaç dengesini sağlayacak okul kontenjanlarına yönelik öneriler geliştirilmiş; rapor kapsamında 13 dalda 2023 yılına yönelik uzman hekim planlamaları da yapılmıştır.

Önümüzdeki 20 yıllık süreç (2037) için her bir sağlık meslek grubu (uzman hekim ana ve yan dalları da kapsayacak şekilde) için arz-ihtiyaç projeksiyon çalışmalarına başlanmış; bu kapsamda; belirlenmiş meslek gruplarına yönelik “Sayısal Planlama Komisyonları” oluşturulmuş; komisyon çalışmaları kapsamında bazı meslek gurupları için “Taslak Sayısal Planlama Raporları” hazırlanmıştır. Ayrıca, “Uzman Ebelik Yönetmeliği” yayımlanmaya hazır hale getirilmiş; Sağlık Bakanlığınca mesleki gelişim kapsamında hizmet içi ve sertifikalı eğitim programları gerçekleştirilmiştir.

Sağlık SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

156

1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun Ek 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Sağlık meslek mensuplarının iş ve görev ayrıntıları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde çalışma şartları, iş ve görev tanımları; sertifikalı eğitime ilişkin usûl ve esaslar Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” hükmü gereğince hazırlanan, 22.05.2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmeliğin Ek-1’inde 35 sağlık meslek mensubunun; Ek-2’de ise sağlık hizmetlerinde çalışan 10 ayrı diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımları belirlenmiştir. Ayrıca aynı Kanun hükümleri çerçevesinde serbest meslek icra edecek sağlık meslek mensuplarının çalışma usul ve esaslarını belirlemek üzere yönetmelik çalışmasına başlanılmıştır.

Bunların yanında, sağlık alanında önlisans mezunlarının lisans tamamlama programları hakkında YÖK ile işbirliği yapılmış; 6559 sayılı Kanunun 69 uncu maddesi uyarınca sağlık alanında önlisans mezunlarına lisans tamamlama programları başlatılmış; belirlenen önlisans alanlarında müracaatlar alınmaya başlamıştır.

Sağlık insan gücünün dengeli dağılımını sağlamak için Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (TKHK), bağlı kurum ve kuruluşlara, sağlık hizmetleri sınıfı için Personel Dağılım Cetveli tanımlanmıştır. 1.2. Sağlık Turizmi

Dünyada ve Türkiye’de özellikle son yıllarda pek çok hasta tedavi, tatil ve ulaşım hizmetini bir arada sunan sağlık paketlerini tercih etmektedirler. Özellikle bazı yabancı ülkelerde tedavi masraflarının yüksek olması ve bekleme zamanlarının uzunluğu, kişileri hem kaliteli tedavi alabilecekleri hem de turistik ziyarette bulunabilecekleri ülkeler aramaya yöneltmektedir. Bu bağlamda, 2015 yılı Ocak-Haziran dönemi kamu hastaneleri değerlendirme sonucu olarak “Tüm Yönleriyle Sağlık Turizmi-Hastaneler” kitabı ile “Tüm Yönleriyle Sağlık Turizmi-Ülkeler” kitabı yayınlanmıştır.

Sağlık turizminde birçok paydaş kurum kuruluşun aynı çalışma ortamında olması ihtiyacı nedeniyle oluşturulan Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu (SATURK) web sitesi açılmıştır. http://saturk.gov.tr linkinde ulaşılabilecek olan söz konusu web sitesi bilgilendirme amacıyla açılmış olup, SATURK çalışmaları hakkında bilgi vermektedir.

Sağlık turizminin gelişmesiyle birlikte illerde yer alan Kalkınma Ajansları projeleri kapsamında; toplamda 180 personele İngilizce, Arapça ve Rusça dillerinde eğitimler verilmektedir. TKHK’ya bağlı 52 sağlık tesisinde ise “Uluslararası Hasta Birimi” açılarak ihtiyaç duyulan yerlerde İngilizce, Arapça, Rusça ve Almanca dillerinde hizmet alımı yöntemiyle tercüman istihdamı sağlanmıştır. Ayrıca, sağlık tesislerinde sağlık turizmi kapsamında iletişim kurulacak kişiler belirlenmiş, Türkiye genelinde çeşitli illerde sağlık turizmi eğitimleri verilmiştir. TKHK, 2013/11 sayılı Genelge kapsamında hasta potansiyellerine göre şehirler 1. seviye (Ankara, Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir); 2. seviye (Erzurum, Kocaeli, Bursa, Afyonkarahisar, Aydın, Trabzon, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Gaziantep, Hatay, Kayseri, Konya, Mersin, Nevşehir, Samsun, Adana, Şanlıurfa ve Van) ve 3. seviye (1 ve 2 seviye illerinin haricinde kalanlar) olarak belirlenmiş; sağlık turizmi kapsamında 1. seviye iller öncelikli değerlendirme kapsamına alınmıştır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

157

Bununla birlikte ülkemize dışarıdan gelen çeşitli ülkelerin yabancı heyetleriyle görüşmeler yapılmış, TKHK koordinasyonuyla Moskova Sağlık Turizm Fuarı ve Bakü Turizm Fuarlarına 4 sağlık tesisinin katılımı sağlanarak stant açılmak suretiyle ilgili kurum ve kuruluşlarla tanıtım ve bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Sağlık turizmi hastalarının ülkemize gelmeden önce bilgi edinmek amacıyla; “Yabancı Hasta Medikal Rapor (İngilizce)”u düzenlenmiştir.

Sağlık Turizmi nitelikli personel yetiştirme çalışmaları Boğaziçi Üniversitesi, Medipol Üniversitesi ve SGGM tarafından devam ettirilmektedir.

1.3. İlaç ve Tıbbi Cihaz Alanlarında Teşvikler

Sağlık istihdamının teşvik edilmesi amacıyla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2015 yılı faaliyetleri aşağıdaki gibi sıralanabilir; 15.06.2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 17 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereğince asgarî yirmi milyon Türk Lirası tutarındaki biyoteknolojik ilaç, onkoloji ilaçları ve kan ürünleri üretimine yönelik yatırımlar için proje onayının Sağlık Bakanlığından alınması gerekmekte idi.

Bilahare, 08.04.2015 tarihli ve 29320 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar’ın 4 üncü maddesi ile asıl Karar’ın 17 nci maddesinin (e) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu ifade, ilgili Resmî Gazete’de kararın 4 üncü maddesinin (n) bendi bahsi geçen OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfına yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar (US-97 kodu: 2423, 30, 32, 33, 353) olarak genişletilmiştir. “ilaç ve ilaç etken maddesi” US-97 kodu 2423 olan ürünler sınıflandırmasındadır. İlaç ve ilaç etken maddesi üretimi ile ilgili tüm yatırımlar Sağlık Bakanlığı Proje Onayı gerekmeksizin desteklenmektedir.

1.4. Aktif İşgücü Programları

Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik aktif işgücü programları kapsamında, İŞKUR tarafından çeşitli programlar düzenlenmiş olup bu kurs ve programlara yüksek katılım sağlanmıştır.

Sağlık Bakanlığı tarafından ise finans, sigortacılık, maliye alanlarında hizmet içi eğitimler gerçekleştirilmiştir. Eğitimlerin sürdürülmesi planlanmaktadır.

Standartları belirlenmiş ve aktif olarak eğitim verilen sertifika programları kapsamında 2015 yılı “I. Altı Aylık Hizmet İçi Eğitim Sonuç Raporları” doğrultusunda: Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından sağlanan Acil Hekimliği Sertifika Programı Uygulama Yönergesi Çerçevesinde yapılan Modül Eğitimler kapsamında; ambulans sürüş teknikleri eğitimleri, ilkyardım eğitimleri, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından sağlanan Çocukla Adli Görüşmeci Sertifikalı Eğitim Programı gereğince sertifikasyon sağlanmıştır ve benzer sertifikasyon eğitimlerine devam edilmektedir.


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

158

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1.5. İş Sağlığı ve Güvenliği

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) alanında yaşanan gelişimin bir parçası olarak, bilindiği üzere 89/391/EEC sayılı AB Çerçeve Direktifi ve ILO 155 ve ILO 161 sayılı Sözleşmelere uyumlu olarak hazırlanmış olan ve tüm çalışanları kapsayan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe girerek İSG ilk kez müstakil bir Kanunla ele alınmış ve ulusal mevzuat çok sayıda AB direktifi ve ILO sözleşmeleri ile uyumlu hale gelmiştir. Bu kapsamda, 6331 sayılı Kanundan kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin kolaylaştırılması amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından farklı konularda (Risk Değerlendirmesi, Acil Durum Planları vb.) 17 adet Uygulama Rehberi çalışmaları başlatılmıştır.

İSG hizmetlerini düzenleyen yönetmelikler kapsamında ÇSGB tarafından İSG hizmetlerini sunmak üzere işyeri hekimi, diğer sağlık personeli, ortak sağlık ve güvenlik birimi ve toplum sağlığı merkezlerinin belgelendirilme ve yetkilendirilme faaliyetleri devam etmektedir.

Bununla birlikte, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 6 ncı maddesi gereğince hazırlanan 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında TKHK ve bağlı sağlık tesislerinde tehlike sınıfına göre risk değerlendirme çalışması yapılmıştır. Yine aynı Kanunun 22 nci maddesi gereğince hazırlanan 18.01.2013 tarih ve 28532 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik kapsamında TKHK ve bağlı sağlık tesislerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurulmuştur. 6331 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi kapsamında TKHK ve bağlı sağlık tesislerinin tehlike sınıfları belirlenmiş; 11 inci maddesi gereğince TKHK ve bağlı sağlık tesislerinde Acil Eylem planları yapılmıştır.

159


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL



1. Sektörde mevcut istihdam imkânları geliştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1 İşgücü arz ve ihtiyaç dengesini sağlamaya yönelik olarak sağlık işgücü yetiştiren eğitim kurumlarının kontenjanları arz ve ihtiyaç çerçevesinde yeniden düzenlenecek ve eğitim kalitesi artırılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, MEB, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı’nın sağlık insan gücü planlaması kapsamındaki çalışmalarının bir bölümüne ait sonuçları içeren “2023 Yılı Sağlık İş Gücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi” raporu yayınlanmıştır. Bu raporda; sağlık mesleklerine ilişkin 2023 yılı ihtiyaçları belirlenmiş, eğitimdeki mevcut durumdan yola çıkarak arz projeksiyonları yapılmış, arz – ihtiyaç projeksiyonları karşılaştırılarak arz ihtiyaç dengesini sağlayacak okul kontenjanlarına yönelik öneriler geliştirilmiştir. Ayrıca, 13 dalda 2023 yılına yönelik uzman hekim planlamaları da yapılmıştır. Önümüzdeki 20 yıllık süreç (2037) için her bir sağlık meslek grubuna (uzman hekim ana ve yan dalları da kapsayacak şekilde) arz-ihtiyaç projeksiyon çalışmalarına başlanmıştır. Bu kapsamda; belirlenmiş meslek gruplarına yönelik Sayısal Planlama Komisyonları oluşturularak komisyon toplantıları gerçekleştirilmiştir.


Tedbir No ve Adı:

1.2 Sağlık turizminin gelişmesi yönünde önlemler alınacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü-Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Teşvikler Ekonomi Bakanlığı tarafından verilmektedir.

160

TKHK tarafından; Kuruma bağlı 10 sağlık tesisi; KATAR QMED Sağlık Fuarı, Bakü AITF Turizm Fuarı, İstanbul CNR EXPO Sağlık Fuarı gibi uluslararası Fuarlara stant açmak suretiyle katılım sağlanmış, tanıtımlar yapılmıştır.


Tedbir No ve Adı: 1.3 İlaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde yapılan yatırımların teşvikine devam edilecek, Ar-Ge çalışmaları desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı - Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, SGK, TÜBİTAK, Ekonomi Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 15.06.2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 17 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereğince asgarî yirmi milyon Türk Lirası tutarındaki biyoteknolojik ilaç, onkoloji ilaçları ve kan ürünleri üretimine yönelik yatırımlar için Proje Onayının Sağlık Bakanlığı’ndan alınması gerekmekte idi.

Bilahare, 08.04.2015 tarihli ve 29320 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar’ın 4 üncü maddesi ile asıl kararın 17 nci maddesinin (e) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu ifade, ilgili Resmî Gazete’de kararın 4 üncü maddesinin (n) bendi bahsi geçen OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfına yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar (US-97 kodu: 2423, 30, 32, 33, 353) olarak genişletilmiştir. “ilaç ve ilaç etken maddesi” US-97 kodu 2423 olan ürünler sınıflandırmasındadır. İlaç ve İlaç etken maddesi üretimi ile ilgili tüm yatırımlar Sağlık Bakanlığı proje onayı gerekmeksizin desteklenmektedir.


Tedbir No ve Adı: 1.4 Sektörde çalışan destek personeli sayısı, arz ve ihtiyaç dengesi sağlanacak şekilde planlanarak artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

161

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2023 Yılı Sağlık İş Gücü Hedefleri ve Sağlık Eğitimi” isimli raporda destek personeline ilişkin ihtiyaç projeksiyonları da yer almaktadır. 2015 yılı ikinci altı ayında ise önümüzdeki 20 yıla ait ihtiyaç belirleme çalışmaları başlatılmıştır.

Sağlık Turizmi nitelikli personel yetiştirme çalışmaları Boğaziçi Üniversitesi, Medipol Üniversitesi ve SGGM tarafından devam etmektedir.


Tedbir No ve Adı:

1.5 Sektörel istihdamın bölgeler arasındaki dağılımı daha dengeli hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, SGK

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı ikinci altı ayında, Sağlık Bakanlığı sağlık insan gücü planlama çalışmaları kapsamında, ilgili sağlık göstergeleri (vaka sayıları, mortalite hızları, insidans, prevalans... vb.) de iş yükü analizlerine dahil edilerek, bölgesel ve sektörel dağılım kriterleri belirleme çalışmaları başlatılmış durumdadır.

3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun Ek-4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına eklenen 6514 Sayılı Kanunun 43 üncü maddesi (Ancak beşinci ve altıncı grup ilçe merkezlerine bağlı yerleşim yerleri ile Bakanlar Kurulunca tespit edilecek il merkezi ve il merkezlerine bağlı yerleşim yerlerinde Devlet Hizmeti Yükümlülüğünü yerine getirenler, tekrar Devlet Hizmeti Yükümlüsü olduklarında istekleri dışında bu yerlere atanamazlar.) ile mecburi hizmet uygulamasının sürdürülebilirliği ve personel motivasyonu artırılmıştır. Uygulama devam etmektedir.

Mecburi hizmetini gerçekleştiren personel eğer isterse bulunduğu yerde uygun pozisyon olmak şartıyla özlük ve maddi bakımdan daha iyi olan 4924 sayılı Kanun gereği sözleşmeli pozisyona geçebilmekte daha sonra bu pozisyondan eski kadrolu pozisyona geçebilmektedir.



İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

162


2 Sektördeki nitelikli işgücü talebi karşılanacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Meslek tanımları yapılacak, standartları yayınlanacak ve standartların gerektirdiği hususlar eğitim müfredatına yansıtılarak mesleki uzmanlaşma sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MYK, MEB, YÖK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un “Ebeler” başlıklı Üçüncü Faslında “(Ek fıkra: 27.3.2015-6639/1 md.) Lisans mezunu ebeler meslekleriyle ilgili lisansüstü eğitim alarak uzmanlaştıktan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edildikten sonra uzman ebe olarak çalışırlar. (Ek fıkra: 27.3.2015-6639/1 md.) Ebeler meslekleri ile ilgili olan özellik arz eden birim ve alanlarda belirlenecek esaslar çerçevesinde yetki belgesi alırlar. Yetki belgesi alınacak eğitim programlarının düzenlenmesi, uygulanması, koordinasyonu, belgelendirme ve tescili, kredilendirme ve yetki belgelerinin iptali gibi hususlar ile uzman ebelerin ve yetki belgesi alanların görev, yetki ve sorumlulukları Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” hükümleri yer almaktadır. Bahse konu hükümler kapsamında “Ebelik Yönetmeliği Taslağı” hazırlanmış olup 2016 yılının ikinci yarısında yönetmeliğin yayınlanması planlanmaktadır.


Tedbir No ve Adı: 2.2 Sağlık çalışanlarının mesleki nitelikleri sürekli iyileştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından sağlık meslek mensuplarının mesleki gelişimlerine katkı sağlayacak hizmet içi eğitimler ve Sertifikalı Eğitim Yönetmeliği’ne göre sağlık meslek mensupları için ihtiyaç duyulan alanlarda sertifikalı eğitimler sürekli olarak devam etmektedir.


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

163

Tedbir No ve Adı: 2.3 İşgücünün niteliğinin sağlık sigortacılığı ve ekonomisi alanında geliştirilmesi desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, İŞKUR, SGK c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bakanlığı tarafından 2016 yılının ilk 6 aylık döneminde sağlık yönetimi, finans ve sigortacılık alanlarına ilişkin merkez ve taşrada görev yapmakta olan 2.047 personele eğitim verilmiştir.


Tedbir No ve Adı: 2.4 Formel eğitim sürecinde ve sonrasında dil becerileri geliştirilecek ve bu yöndeki çalışmalar teşviklerle desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, YÖK, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Hizmet Sunumunu geliştirmek amacı ile TKHK’ya bağlı potansiyel sağlık tesislerinde “Uluslararası Hasta Birimlerinde” görev yapan ilgili 180 personele, Kalkınma Ajansları, bölgesel destekli vb. projeler kapsamında İngilizce, Arapça, Almanca dillerinde yabancı dil eğitimi verilmiştir.


Tedbir No ve Adı: 2.5 Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik aktif işgücü programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Yaşlı ve hasta bakım hizmetlerine yönelik


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

164

aktif işgücü programları kapsamında, İŞKUR tarafından 2016 yılı Mart ayı sonu itibariyle tamamlanmış ve devam eden 78 kursa 1.898 kişi katılmıştır. Aynı dönemde bu mesleklerde 287 işbaşı eğitim programı düzenlenmiş olup 916 kişi katılmıştır. Toplamda 365 kurs ve program açılmış olup 2.814 kişi bu kurs ve programlara katılım sağlamıştır.


Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektör çalışanlarının bilgisayar becerileri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından;

TKHK tarafından; kurumda görev yapan personellere yönelik eğitimler genellikle kişisel olarak verilmektedir.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Politika No ve Adı: 3. Sektörde çalışma süreleri ve şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli düzenlemeler yapılacak, bilinçlendirme çalışmaları yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sağlık Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik”te yapılan değişikler 07.03.2016 tarihli ve 29646 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İSG hizmetlerini düzenleyen yönetmelikler kapsamında ÇSGB tarafından İSG hizmetlerini sunmak üzere işyeri hekimi, diğer sağlık personeli, ortak sağlık ve güvenlik birimi ve toplum

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

165

sağlığı merkezlerinin belgelendirilme ve yetkilendirilme faaliyetleri devam etmektedir.

İlgili yönetmelikler kapsamında ÇSGB tarafından İSG hizmetlerini sunmak üzere 29.150 işyeri hekimi, 2.174 ortak sağlık ve güvenlik birimi ve 83 toplum sağlığı merkezi belgelendirilerek yetkilendirilmiştir.

ÇSGB (İSGGM) ile Sağlık Bakanlığı arasında 2013-2016 yılları için İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında İşbirliği Protokolü imzalanmıştır. İmzalanan protokol kapsamında İSG Hizmetlerinin yürütülmesi konusunda işbirliği, İSG alanında ülkemizde bütün çalışanların hizmete erişiminin sağlanması için her iki Bakanlık kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması çalışmaları devam etmektedir.

6331 sayılı Kanun kapsamında sağlık gözetimi amaçlı mobil sağlık hizmetini verecek gezici araçlar için genelge çıkarılması planlanmaktadır. Bu konuda Sağlık Bakanlığı ile görüşmeler devam etmekte olup genelge taslağına ilişkin İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü görüşü ilgili kuruma gönderilmiştir.

Ayrıca sağlık sektörünü ilgilendiren hâlihazırda İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün yürütücüsü olduğu projelerin (‘Sağlıklı Yaşama Davet Projesi’ vb.) çalışmaları devam etmektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitü Başkanlığı tarafından işyeri hekimlerine yönelik düzenlenen ILO Pnömokonyoz Radyografileri Uluslararası Sınıflandırması Okuyucu Eğitimleri devam etmektedir.


Tedbir No ve Adı:

3.2 Çalışma süreleri düzenlenecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Sağlık Bakanlığı - Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kamuda çalışan sağlık çalışanları açısından genel olarak çalışma süreleri; 30.01.2010 tarihli ve 27478 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5947 sayılı Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanunun yürürlüğe girmesiyle sağlık personelinin haftalık çalışma süresi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 99 uncu maddesi uyarınca haftalık 40 saat olarak uygulanmaktadır.

Ayrıca, 6111 sayılı Kanunun 105 inci maddesi ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 101 inci maddesinde değişiklik yapılmış ve “Günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.” hükmü getirilmiştir.


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

166

Genel olarak Sağlık Bakanlığı yataklı tedavi kurumlarında mesai düzenleri 13.01.1983 ve 17927 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Yataklı tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği” dahilinde düzenlenmektedir.

3153 sayılı Radyoloji, Radyum ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanun’a -5947 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile eklenen- Ek 1 inci maddesinde; “İyonlaştırıcı radyasyonla teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler ile bu iş veya işlemlerde çalışan personelin haftalık çalışma süresi 35 saattir. Bu süre içerisinde, Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirtilen radyasyon dozu limitleri de ayrıca dikkate alınır. Doz limitlerinin aşılmaması için alınması gereken tedbirler ile aşıldığı takdirde izinle geçirilecek süreler ve alınacak diğer tedbirler Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” Hükmü ile tüm radyasyonla çalışanların haftalık çalışma süresi haftalık 35 saat olarak düzenlenmiş ve üst sınır olarak belirlenmiştir. Bu şekilde çalışanlara fazla mesai yaptırılamamaktadır.

05.07.2012 tarih ve 28344 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Hizmetlerinde İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları İle Çalışan Personelin Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik’le düzenleme yapılmış olup söz konusu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Radyasyon kaynağı ile çalışan personel, 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz limitleri ve Kanunun Ek 1 inci maddesinde öngörülen süre dahilinde çalıştırılır. Bu personel normal mesai dışında icap nöbetine çağrılmış ise icap nöbetinde bilfiil çalışılan süre de haftalık çalışma süresine dâhil edilir.” hükmü ile radyasyon ile fazla çalışma yapılamayacağı bir daha zikredilmiş, icap süresi dahilinde bil fiil çalışılan süre ilgililerin çalışma sürelerine dahil edilmesi hükmü getirilmiş ve doz sınırları bu yönetmelikle belirlenmiştir.

Nöbet icap hizmetleri; Sağlık Bakanlığı’na bağlı yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışma düzeni, çalışma saatleri, nöbet usul ve esasları ile türleri Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 41 inci ve 52 nci maddeleri arası hükümleri ile 16.10.2009 tarih ve 27378 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ kapsamında yürütülmektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun Ek-33 üncü maddesinde; (Ek: 23.2.1995 - KHK - 547/10 md.; Değişik: 21.1.2010-5947/10 md.) gereği nöbet ve icap nöbeti tutanlara kanunun müsaade ettiği çerçevede nöbet ve icap ücretleri ödenebilmektedir. İstisna olarak; Nöbet muafiyetine ilişkin, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 11.05.2012 tarihli ve 6430 sayılı genel yazısı ile yataklı sağlık tesislerinde çalışan personelin hangi hal ve şartlarda nöbet ve vardiya hizmetlerinden muaf tutulacağı konusunda düzenleme yapılmıştır.

İlaveten; Mülga Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünce düzenlenen 03.08.2010 tarih ve 31259 (2010/55) sayılı ve Sağlık Personelinin Çalışma Saatleri konulu Genelge, Mülga Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünce düzenlenen 03.09.2010 tarih ve 35889 (2010/65) sayılı ve Sağlık Personelinin Çalışma Saatleri konulu Genelge ile düzenleme yapılmıştır.

Ayrıca; Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna bağlı sağlık tesislerinin özellikli birimlerde hizmetin sürekliliği gerektiğinden anılan birimde çalışan personelin mağduriyetinin de önlenmesi dikkate alınarak, sağlık personelinin mevzuat kapsamında çalışma saatleri 07.01.2014 tarih ve 2613 (2014/1) sayılı Genelge ile yeniden düzenlenmiştir.

f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

167

Tarım Sektörü

169

1. MEVCUT DURUM

Temel ihtiyaç olarak tarım ürünlerinin giderek artan ve çeşitlenen talebinin yeterli ve güvenilir şekilde karşılanabilmesi ülkemiz için hayati konulardan biridir. Dünyada hızlı nüfus artışı, kişi başı gelir artışı ve ticaretin büyümesiyle gerçekleşen kişi başı tüketimin artması, tarım üretiminin de istikrarlı biçimde artmasını gerektirmektedir.

Ülkemizde tarım sektörünün GSYH içerisindeki payı 1980 yılında yüzde 24,4 iken, 1990’da yüzde 16,4, 2000 yılında 12,2, 2010 yılında yüzde 9,4 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörünün GSYH içerisindeki payı, 2015 yılında yüzde 9,1 olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektörünün GSYH’daki payının giderek düşmesi sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesinin göreceli olarak daha hızlı gerçekleşmesinden kaynaklanmaktadır.

Tarım ve ormancılık sektörü ihracatının toplam ihracat içindeki payı 1996 yılında yüzde 9,3, 2000 yılında yüzde 6,0, 2010 yılında ise yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında sektörün ihracat payı 3,8 iken 2015 yılında yüzde 4 olarak gerçekleşmiştir. Sektörün ithalat içindeki payı ise 1996 yılında yüzde 5 iken 2000 yılında yüzde 3,9 ve 2010 yılında yüzde 3,5 olarak gerçekleşmiştir. 2013 yılında 3,06 olan ithalat payı 2014 yılında yaklaşık yarım puan yükselerek 3,54 olmuştur. 2015 yılında ise bu oran yüzde 3,46’dır. 2006 yılından beri pozitif değer görmeyen sektör net ihracatı ise 2013 yılında (-2,06) milyar, 2014 yılında (-2,6) milyar, 2015 yılında (-1,42) milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir.

Tarım sektöründe yaşanan en büyük daralmalar, ekonomik krizin yaşandığı 2001 yılında yüzde (-7,9) ve küresel iklim krizinin yaşandığı 2007 yılında yüzde ise (-6,7) olarak gerçekleşmiştir. Küresel mali krizin yaşandığı 2008 ve 2009 yıllarında tarım sektöründe sırasıyla yüzde 4,3 ve 3,6 oranında büyüme görülmüştür. 2011, 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla yüzde 6,1, 3,1 ve 3,5 büyüyen tarım sektöründe 2014 yılında daralma yaşanmış, büyüme hızı yüzde (-2,1) olarak gerçekleşmiştir. Son olarak, 2015 yılında ise tarım sektöründe yüzde 7,6 büyüme gerçekleşmiştir.

TÜİK verilerine göre, Türkiye’de tarımsal istihdamın toplam istihdam içindeki payı 1950’li yıllardan itibaren önemli miktarda düşüş göstermiş, 1955 yılında yüzde 77,4 olan pay 2000 yılında yüzde 47,8’e düşmüştür. Tarım sektörünün son dönemlerine baktığımızda ise, 2007 yılında yüzde 23,5’e düşen tarımsal istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı 2008 yılı mali krizinin ardından 2009 yılı itibarıyla yüzde 24,7’ye yükselmiştir. 2010 yılı için bu rakam yüzde 25,2, 2011 yılında yüzde 25,5, 2012 yılında yüzde 24,6, 2013 yılında ise yüzde 23,6 olarak gerçekleşmiş ve 2007 yılı seviyesine geri dönmüştür. 2014 yılında yüzde 21,1 ve 2015 yılında ise yüzde 20,6 olarak gerçekleşmiştir. Bu azalışın temel nedenleri arasında; tarım sektöründe makinalaşmaya bağlı olarak işgücü talebinin azalması, sanayi ve hizmetler sektörünün işgücü ihtiyacının artması ile kırsalda hızlı nüfus artışı ve ekilebilir toprakların parçalanmasıyla tarım sektöründe geçim imkânlarının daralması yer almaktadır.

Tarım sektöründeki çözülme bağlamında, kırdan kente göç edenlerin karşılaşmış oldukları işgücü piyasasına uyum sağlama problemlerini ortadan kaldırmaya yönelik mesleki eğitim ve beceri programları düzenlenerek istihdam edilebilirlikleri artırılmakta, sosyal uyum sorununun çözümüne yönelik danışmanlık hizmetleri verilmektedir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) 2013-2017 Stratejik Planında “İstihdamın Artırılması” şeklindeki gelişme ekseniyle, kırsal alanda yaşam standartlarını yükseltmek ve kırsal kalkınmayı sağlamak, tarım ürünlerinin yerinde değerlendirilmesini ve katma değerinin artırılmasını sağlamak hedeflenmektedir.

Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

170

Onuncu Kalkınma Planında ise sektörün yıllık ortalama büyüme hızının yüzde 3,1 olması, toplam istihdam içerisindeki payının yüzde 21,9’a gerilemesi ve GSYH içerisindeki payının ise yüzde 6,8 olması öngörülmektedir. 1.1. Kadın İstihdamı

TÜİK Ocak 2016 verilerine göre ülkemizde istihdam oranı yüzde 45, işsizlik oranı yüzde 11,1, işgücüne katılım oranı ise yüzde 50,7 olarak gerçekleşmiştir. Geçen yılın aynı ayına göre kadın istihdam oranı ise 1 puanlık artışla yüzde 27; kadın işgücüne katılım oranı 1,1 puanlık artışla yüzde 31 düzeyine yükselirken kadın işsizlik oranı 0,1 puanlık azalışla yüzde 13 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Tarımsal istihdamın önemli özelliklerinden biri de kadınların işgücüne katılma oranın yüksek olmasıdır. Türkiye’de istihdam edilen kadınlar içerisinde tarım sektörü payı 2016 Ocak Ayı için yüzde 26 olarak açıklanmıştır. Tarım sektöründe çalışan kadınların, 2013 yılında yüzde 76,8’i, 2014 yılında ise yüzde 80,8’i ücretsiz aile işçisi olarak istihdam edilmiştir. Bu oran 2015 yılı için ise yüzde 80,68 olarak gerçekleşmiştir. Kadınların işgücü katılma oranının yüksek olduğu tarım sektöründe kadın girişimciliği desteklenmelidir.

1.2. Çocuk İşçiliği

Tarımda istihdam edilen çocuklar, çalışan çocukların en geniş kitlesini oluşturmaktadır. TÜİK 2006 verilerine göre, toplam çalışan çocukların yüzde 36,6’sı (çalışan erkek çocukların yüzde 28,6’sı, kız çocukların yüzde 53,3’ü) tarım sektöründe çalışmaktadır. 2012 verilerine göre ise; toplam çalışan çocukların yüzde 44,7’si (çalışan erkek çocukların yüzde 38,4’ü, kız çocukların yüzde 58,4’ü) tarım sektöründe çalışmaktadır. Tarım sektörü içinde de özellikle “aile işleri dışında, ücret karşılığı gezici ve geçici tarım işlerinde çalışma” çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri arasında tanımlanmış ve öncelikle müdahale edilmesi gereken alan olarak belirlenmiştir.

1.3. Kayıt Dışı İstihdam

2015 yılı verilerine bakıldığında herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı yüzde 33,57’dir; bu oran tarım sektörü özelinde incelendiğinde yüzde 81,17 iken tarım dışı sektörlerde yüzde 21,22 olarak gerçekleşmiştir.

Kayıt dışı istihdamın içinde tarım sektörünün payı 2010 yılında yüzde 49,7, 2011 yılında yüzde 50,8, 2013 yılında yüzde 53,4 iken 2014 yılında ise yüzde 49,6’ya düşmüştür. Bu oran 2015 yılı için yüzde 49,8 olarak açıklanmıştır.

Tarımda kayıt dışı istihdama bakıldığında 2010 yılında yüzde 85,4, 2014 yılında yüzde 82,26 ve 2015 yılında ise yüzde 81,17 olduğu görülmektedir. Tarımda kayıt dışı istihdamın içinde kadınların payı ise 2010 yılında yüzde 53,9, 2014 yılında yüzde 53,1 ve 2015 yılında yüzde 53,38’dir. Önemli bir kısmı kayıt dışı olan tarım sektörünün kayıt altına alınması, sektör büyüklüğünün tespiti ve doğru politikalar üretmek için büyük önem arz etmektedir. Bu bakımdan tarım sektöründe kayıtlı istihdamın önemi ve getirileri hakkında toplumsal farkındalığın geliştirilmesine yönelik çalışmalar ve gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmaktadır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

171

1.4. Mevsimlik Tarım İşçiliği

Genellikle işleyecek toprağı bulunmayan, yetersiz toprağa sahip olan ya da çeşitli nedenlerle bu toprakları işleyemeyen aileler, tarımsal işgücü talebi yoğun olan yerlere giderek, gezici veya geçici olarak çalışmaktadırlar. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin zor koşullarda çalıştıkları bilinen bir gerçektir. İşçiler, içinde bulundukları çalışma ve yaşam koşulları ile eğitim düzeyleri ve örgütlenme gibi alanlarda asgari standartları elde edebilecek durumda değildirler.

Mevsimlik gezici tarım işçilerinin sosyal güvenlikleri açısından mevcut durumları iyileştirilmesi amacıyla 2011 yılında, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda bir değişiklik yapılarak günlük prime esas kazanç alt sınırının 20 günlük tutarı üzerinden ödeyecekleri primlerinin 30 günlük sağlık ve emeklilik hizmeti olarak değerlendirilmesi sağlanmış, tarımda iş aracılığı sözleşmesi zorunlu hale getirilmiştir.

TBMM Genel Kurulunun 11.11.2014 tarihli kararıyla 17 üyeden oluşan “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu” kurulmuştur. Komisyon, bilgi edinmek üzere akademisyenler, ilgili kamu kurumları ve özel kuruluşlardan yetkililer ile sivil toplum kuruluşlarından temsilciler davet ederek bu kişilerin görüşlerini almış, Şanlıurfa, Adana ve Ordu illerine ziyaretlerde bulunmuş ve 31.03.2015 tarihinde çalışmalarını tamamlamıştır. Çalışmalar neticesinde hazırlanan komisyon raporunda, mevsimlik tarım işçilerinin ulaşım, barınma, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, İSG, ücret ve çalışma ilişkileri vb. alanlardaki sorunları incelenerek çözüm önerileri sunulmuştur.

Başbakanlıkta, 21.10.2015 tarihinde ilgili kurumların temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantıda konu hakkında Bakanlar Kurulu Yönetmeliği çıkarılmasının uygun olacağı düşüncesi ön plana çıkmıştır. Bu kapsamda çalışmalar ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğünce sürdürülmektedir.

Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

172



1. Tarım sektöründe istihdam şartları iyileştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

1.1 Tarıma yönelik destekler ihtisaslaşmayı ve istihdamı korumayı teşvik edecek biçimde tasarlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarımsal Üretim Kayıt Sistemi kapsamında 2016 yılı kayıtlarının gerçekleştirilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. 2016 yılı sonuna kadar kayıtların tamamlanması hedeflenmektedir.

Avrupa Birliği Destek Stratejisine İlişkin çalışmalar sürdürülmektedir; bu stratejiyle ilişkili Etki Analizi Projesi kabul edilmiş olup yıl sonunda başlaması için çalışmalar sürdürülmektedir.

2016/2891 sayılı 2016 yılında Tarımsal Desteklemeye ilişkin kararnamede Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmetlerinin yaygınlaştırılması için ziraat odası ve üretici örgütlerine istihdam edecekleri en fazla 2 tarım danışmanı için 20.000 TL ödeneceği belirtilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.2 Sektördeki işgücünün kalitesinin artırılması ve verimli üretimin gerçekleşmesi açısından tarım sektöründeki meslekler tanımlanacak ve bu mesleklerde mesleki standartların belirlenmesine yönelik hedefler ortaya konulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, Meslek Kuruluşları, Üniversiteler c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım sektöründeki çalışmalar Türkiye Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) ile 30.10.2012 tarihinde imzalanan Meslek Standardı Hazırlama İşbirliği Protokolü ile başlamış, Kuruluş bu kapsamda Çoban (Seviye 3) taslak meslek standardını hazırlamıştır. Söz konusu meslek standardı 18.04.2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak ulusal meslek standardı niteliği kazanmıştır. Ayrıca, TÜDKİYEB ile 04.03.2016 tarihinde imzalanan Ulusal Yeterlilik Hazırlama İşbirliği Protokolü

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

173

ile Çoban (Seviye 3) mesleğine yönelik yeterlilik hazırlama çalışması başlatılmıştır.

meslek standardı hazırlama işbirliği protokolü kapsamında 10 meslekte, Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği ile imzalanan bir meslekte meslek standardı hazırlama çalışmaları devam etmektedir. (4 taslak meslek standardı MYK Tarım, Avcılık ve Balıkçılık Sektör Komitesince değerlendirme sürecinde, 5 taslak meslek standardı ilgili kurum/kuruluşlardan gelen görüşlerin değerlendirilmesi sürecinde, 2 meslekte ise meslek standardı hazırlama çalışmaları sürmektedir.)

Söz konusu sektörde hali hazırda Türkiye Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği tarafından hazırlanmış ve Resmî Gazete’de yayımlanmış bir ulusal meslek standardı bulunmaktadır. Söz konusu ulusal meslek standardına ilişkin ulusal yeterlilik hazırlama çalışmaları devam etmektedir.

Ocak-Haziran 2016 dönemi için değerlendirme sürecinde olan taslak meslek standartlarının çalışmalarının tamamlanıp, taslaklara ulusal meslek standardı niteliği kazandırılması; çalışması sürdürülen ulusal yeterlilikte çalışmaların tamamlanıp, taslağın ulusal yeterlilik niteliği kazanması planlanmaktadır.

Ayrıca, tarım, avcılık ve balıkçılık alanlarında bundan sonra yapılacak çalışmalara ve bu alanlarda Kurumla işbirliği yapacak kurum ve kuruluşlara yol göstermesi amacıyla söz konusu alanlardaki mesleklerin tespit edilmesine yönelik araştırmalar yapılmıştır. Bu kapsamda MYK Tarım Avcılık ve Balıkçılık Sektör Komitesi üyeleri ile 18.01.2016 tarihinde meslek haritalama çalışması gerçekleştirilmiş olup tarım, avcılık ve balıkçılık alanlarında meslek haritası oluşturulmuştur.

Tarım sektöründe hazırlanmış ulusal yeterlilik bulunmadığından sınav ve belgelendirme süreçleri henüz başlatılmamıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 1.3 Tarım sektöründe kriz yaşanması halinde kısa çalışma ödeneği başvurusu öncelikle değerlendirilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirle ilgili olarak personel bilgilendirilmiştir.


Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

174

Tedbir No ve Adı: 1.4 Tarım sektörü çalışanlarına yönelik olarak girişimcilik ve özellikle kadın girişimciliği desteklenecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, KOSGEB, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında 8 ilde başlayan “Tarımda Kadın Girişimciliğinin Güçlendirilmesi” programı 2016 yılında 18-40 yaş “Genç Girişimci Kadınlar Güçleniyor” olarak 10 ilde devam etmekte olup, 500 kadın çiftçi İŞKUR –KOSGEB işbirliği ile uygulamalı girişimcilik eğitim almaktadır.

“Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin Bulundukları Yerlerdeki Kadın Çiftçilere Verilen Eğitim ve Yayım Çalışmaları” ile 81 ilimizde eğitim verilmektedir. Eğitimlerle kooperatifleşerek proje yürüten kadınlara, girişimci olma yolunda destek olunmakta kendileri ile birlikte ailelerinin de istihdama katılmasına olanak sağlanmaktadır. 2016 yılında kadın çiftçilere yönelik kooperatifçilik eğitimleri devam etmektedir. Bakanlık bünyesinde kurucusu ve ortaklarının çoğunluğu kadınlardan oluşan 54 Tarımsal Kalkınma Kooperatifi bulunmaktadır. Bu kooperatiflerden bugüne kadar 18 kooperatif pozitif ayrımcılık gözetilerek programa alınma yoluyla desteklenmiştir.

Kadın çiftçilerin istihdam edilebilirlikleri, girişimcilik kapasitelerinin artırılması ve bölgesel kalkınmaya katkı sağlanması amacı ile 5 ilde kadın çiftçilere yönelik özel projeler yürütülmektedir.

Kazandırılması Projesi”

Projesi”

Mücadele Projesi”

Bu 5 özel projede toplam 403 kadın çiftçi konuları bazında sertifika programlı çeşitli eğitimler almakta olup, proje çalışmaları devam etmektedir. Projeler sonunda kadın çiftçilerin kooperatifleşerek örgütlenmelerinin sağlanması ve gelir kaynaklarının çeşitlendirilerek girişimciliklerinin desteklenmesi ve istihdam ortamı yaratılması sağlanacaktır.

Bakanlığın 2016 yılında başlattığı Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında “Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi” programı ile 18-40 yaş kadın adaylara pozitif ayrımcılık yapılarak + puan verilecektir.


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

175

Tedbir No ve Adı:

1.5 Tarım sektöründe bilinçli üreticilerin artırılması ve modern üretim yöntemlerinin çiftçiler tarafından benimsenmesi amacıyla İŞKUR tarafından mesleki eğitim programları düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, MEB, Tarımsal Üretici Örgütleri, Üniversiteler, Meslek Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 yılı Mart ayı itibariyle İŞKUR tarafından düzenlenen tarım sektöründeki tamamlanmış ve devam eden kurs ve programlara 4.699 kişi katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı:

1.6 Tarımda istihdam edilenlerin, özellikle kadınların sosyal güvenlik kapsamına girmeleri kolaylaştırılacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: SGK bünyesinde halihazırda tarım sektöründe çalışan özellikle geçici ve mevsimlik tarım işçilerinin sosyal güvenliklerini sağlamak üzere, tıpkı ev hizmetlerinde çalıştırılanların sigortalılık iş ve işlemlerinin kolaylaştırılıp basitleştirildiği sisteme geçilerek 5510 sayılı Kanunun Ek 9 uncu maddesi kapsamına mevsimlik ve geçici tarım işçilerinin de dahil edilmesi yönünde bir çalışma bulunmaktadır. Buna göre özel sektöre ait tarım ve orman işlerinde aynı kişi yanında ay içerisinde 10 günün altında çalışması bulunan tarım işçilerinin asgari ücretin günlük tutarının yüzde 2’si oranındaki iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primini çalıştıranlar ödeyecek ve böylece iş kazası ve meslek hastalığı risklerine karşı tarım sektörü çalışanları korunmuş olacaklardır. Bu şekilde adlarına iş kazası ve meslek hastalığı primi yatan tarım işçileri çalışmalarının bulunduğu ay için 20 gün üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ile genel sağlık sigortası primini ödemek suretiyle hem sağlık hem de emeklilik haklarından yararlanabileceklerdir. 10 günden az çalışanların tescil ve kayıt işlemleri ile primlerinin tahsilatları SMS yöntemi ile cep telefonları aracılığıyla gerçekleştirilebilecek, ay içerisinde 10 gün ve daha fazla süreyle tarım işçisi çalıştıran işverenlerimizin işlemleri de kolaylaştırılıp basit hale getirilecektir. Böylece toplam istihdamdan yaklaşık yüzde 22 pay alan tarım sektöründeki yaklaşık yüzde 81’ler seviyesinde olan kayıt dışılık kayıt altına alınabilecek, sosyal güvenlik şemsiyesi genişletilmiş olacaktır.

Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

176

Mevsimlik tarım işçilerinin kayıt altına alınmalarını kolaylaştırabilmek için çavuş ve elçi denilen aracıların, tarım işçilerini bulma ve çalıştırma işlerinin özel istihdam büroları ya da İŞKUR aracılığı ile gerçekleştirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.

Tarım sektöründe çalışan kadınların sosyal güvenlik kapsamına alınabilmelerini kolaylaştırmak için Ek-9 benzeri bir uygulamanın hayata geçirilmesi düşünülmektedir. Kişilerin iş kazası ve meslek hastalığı primlerinin sms ortamında işverenlerce yatırılabilir olması işverenin sigortalıya karşı yükümlülüklerini önemli ölçüde kolaylaştıracaktır. Söz konusu uygulamalara ilişkin çalışmalar Ek-9 kapsamında devam etmekte olup bu çalışmaların kısa zaman içerisinde sonuçlanması beklenmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı:

1.7 Özel sektör yatırımları teşvik edilecek, kredi imkânları artırılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Ekonomi Bakanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Tarımsal Üretici Örgütleri, Hazine Müsteşarlığı, Tarım Kredi Kooperatifleri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kırsal kalkınma destekleri kapsamında genç çiftçi projelerinin desteklenmesi hakkında tebliğe göre, program kapsamındaki genç çiftçilere büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, arıcılık, kanatlı, ipekböceği yetiştiriciliği, meyvecilik, seracılık ile tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği konularında 30.000 TL hibe desteği verilecektir. Program 3 yıl süre ile uygulanmaya devam etmektedir.

Piyasada çiftçinin rekabet gücünü arttırmak amacıyla tarımsal amaçlı üretici örgütlerine yönelik bir proje uygulanmaktadır. Proje kapsamında geliştirilecek yeni projeler sayesinde sektörde istihdamın arttırılması planlanmaktadır.


Tedbir No ve Adı: 1.8 Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri kurulacak, tarım sanayi entegrasyonu desteklenecek ve geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Hayvansal ve bitkisel üretim konulu Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri ile ilgili iş ve işlemler yürütülmektedir. Bu görev;

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

177

BSTB tarafından yürütülmekte iken 12.04.2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 26/A maddesine, 11.10.2011 tarihli ve 662 sayılı KHK (Madde 12) ile eklenen cümle ile (Organize Sanayi Bölgelerine ilişkin olarak Bakanlığa verilmiş olan yetkiler ve görevler, Tarıma Dayalı İhtisas OSB’leri bakımından GTHB tarafından kullanılır) Bakanlığa devredilmiştir.

Tarıma Dayalı İhtisas OSB’ler ile ilgili iş ve işlemler 4562 sayılı Kanuna 11.10.2011 tarihli ve 662 sayılı KHK (Madde 12) ile eklenen Geçici 10 uncu madde hükümleri doğrultusunda 12.03.2012 tarihinde imzalanan protokol ile Bakanlıkça devir alınmıştır. Protokol ile BSTB’den 11 adet TDİOSB’ye ait dosyalar devir alınmıştır.

Devir alınan 11 adet TDİOSB’nin;

Gaziantep, Kars, Şanlıurfa),

konusundadır.

Devir alınan TDİOSB’lerden 8 adedi Bakanlık yatırım programında yer almaktadır. Bunlardan;

* 6 adedi Besi Sığırcılığı;

* 2 adedi Seracılık konusundadır.

Devir işlemlerinden sonra Bakanlığa 6 adet TDİOSB başvurusu yapılmıştır.

Bakanlığa başvurusu yapılan TDİOSB’lerin;

konusundadır.

TDİOSB’lerin son durumları aşağıdaki gibidir.

Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

178

Bulunduğu İl/İlçe

Proje Alanı (Hektar)

Konu/Kapasite Açıklama

Yatırım Programında Yer Alan TDİOSB’ler

Amasya-Suluova 90 Besi/7.500 baş Altyapı yapım işi tamamlanmış, kesin kabulü yapılmıştır. 2016 yılı Yatırım Programına dahil değil.

Ankara-Çubuk 255 Besi/18.000 baş Alt yapı yapım işi geçici kabul aşamasındadır. 2016 yılı Yatırım Programına dahil değil.

Diyarbakır-Merkez 188 Besi/15.000 baş Altyapı yapım işi tamamlanmış, kesin kabulü yapılmıştır.

Şanlıurfa- Merkez 855 B e s i / 1 0 6 . 4 0 0 baş

Altyapı yapım işi devam etmektedir.

Eskişehir-Beylikova

144 Besi/15.300 baş Altyapı yapım işi devam etmektedir. 2016 yılında bitmesi planlanmaktadır.

Kars-Merkez 147 Besi/11.250 baş İhale aşamasında

Denizli-Sarayköy 72 Sera/ 12 adet İhale aşamasında.

Yalova-Merkez 105 Çiçekçilik Toplulaştırma çalışmaları devam etmektedir. 2016 yılında ihale edilecek.

Toplam 1.856 6 Besi/173.450 baş 1 Çiçekçilik1 Seracılık

Yatırım Programında Yer AlmayanTDİOSB’ler

Elazığ-Merkez 18 Hayv.Ürn/7 adet İşletmeye geçti.

Gaziantep-Merkez 450 Besi/26.250 baş İmar planı aşamasında

Karaman-Merkez 250 Süt/12.500 baş Hukuki süreç (Temyiz aşaması) devam ediyor.

Hatay-Altınözü-Enek

359 Süt/31.050 baş Kamulaştırma işlemleri devam etmektedir.

Malatya-Yazıhan 312 Besi/20.000 baş Yer seçimi kesinleştirme aşamasında

Sivas-Şarkışla 230 Besi/24.600 baş Yer seçimi kesinleştirme aşamasında

A.Karahisar-Bolvadin

300 Besi/9.550 baş Yer seçimi kesinleştirme aşamasında

Ağrı-Diyadin 129 Sera/35 adet Yer seçimi kesinleştirme aşamasında

Samsun-Bafra 120 Sera/63 adet Kuruluş Protokolü onaylandı. Tüzel kişilik kazandı.

Toplam 2.168 4 Besi/80.400 baş2 Süt 43.550 baş2 Sera/98 adet


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

179

Tedbir No ve Adı: 1.9 Tarımsal alandaki gelişmeler ve istihdam olanakları konusunda görüşü alınmak ve bu alanda yapılabilecek faaliyetleri belirlemek üzere Tarım İl Müdürlüklerinin yılda en az bir kez İİMEK toplantılarına katılımı sağlanacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, MEB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 09.02.2016 tarih ve 5308 sayılı Genel Müdürlük talimatı ile İl Müdürlerinden alınan kararların tespiti ve uygulamaya yönelik izleme-değerlendirme sürecinin etkin yönetilmesi noktasında gerekli koordinasyonu başta valiler olmak üzere paydaşlarla birlikte sağlaması talep edilmiştir.

18.02.2016 tarih ve 2837 sayılı Bakanlık talimatı ile Valilerden İİMEK’lerin etkinliğini artırmak için gerekli tedbirleri alması talep edilmiştir.


Tedbir No ve Adı: 1.10 Tarımsal işletmelere İŞKUR hizmetleri tanıtılacak ve bu işletmelerin İŞKUR hizmetlerinden yararlanmaları sağlanacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık alanında faaliyet gösteren 4.016 işletme ziyaret edilmiş, Kurum hizmetleriyle ilgili bilgilendirilmiştir. 2016 yılı Ocak-Nisan döneminde ise bu alandaki 1.515 işletme ziyaret edilmiştir.


Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

180

Politika No ve Adı: 2. Tarım sektöründeki işgücünün eğitim ve vasıf düzeyi yükseltilecek, uyum yeteneği artırılacaktır. Tedbir No ve Adı: 2.1 Sektörde ücretli olarak çalışan işçiler temel mesleki eğitim ve beceri eğitimlerinden geçirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: GTHB - Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: “Tarımsal Nüfus Gençleşiyor Projesi” ile 140 kursta 3.236 çiftçi eğitilmiştir.

“Sürü Yönetimi Elemanı Benim Projesi” ile 69 kursta 1.532 çiftçi eğitilmiştir.

“El sanatları projeleri” kapsamında 15 kursta 206 kursiyer eğitilmiştir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Sektöre yönelik mesleki eğitim programları ve girişimcilik eğitimleri düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK, MEB, KOSGEB, Tarımsal Üretici Örgütleri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016 yılı Mart ayı itibariyle İŞKUR tarafından düzenlenen tarım sektöründeki tamamlanmış ve devam eden kurs ve programlara 4.699 kişi katılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 Tarımdan kopan işgücünün aynı bölgede geçiş yapması öngörülen sektörler ve meslekler belirlenerek bu kişilere yönelik sertifikalı eğitim programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, MEB, Meslek Kuruluşları

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

181

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Söz konusu tedbirin hedef kitlesinin somut olarak belirlenememesi nedeni ile hizmet sunulmasına rağmen, hizmet sunulan kişilerin kayıtları tarımdan kopanlar şeklinde tutulmadığından sayısal olarak sonuçları ölçülememektedir. Bu yönde il müdürlüklerine ayrıca gerekli talimatlar verilerek ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde çalışma yapmaları istenilmiştir.


Tedbir No ve Adı: 2.4 Toplum yararına çalışma programlarında tarım sektöründen kopan işgücüne öncelik verilecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Sosyal Taraflar

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım sektöründen kopan işgücünün belirlenmesi şu anki durumda mümkün olmamaktadır. Tarım sigortalıları genellikle mal sahipleridir, dolayısıyla tarım sigortalılığı sona erenleri ele almak sorunu çözmemektedir ki yaklaşık yüzde 80’i kayıt dışı olan bir sektörde tarım sigortalılığı bir anlam ihtiva etmemektedir. Çiftçi kayıt sistemine kayıt olan ancak üzerine tapulu malı olmayanların ele alınmasında ise tarla kiralama yoluyla işveren olanlar da dahil olacağı için sorun oluşacağı görüşülmüştür. Tarım Bakanlığı ile karşılıklı bir çözüm üretilmesi gerekmektedir.


Tedbir No ve Adı: 2.5 Kırdan kente göçle birlikte işgücü piyasasında yaşanan uyum problemini ortadan kaldırmaya yönelik programlara yer verilerek, göç edenlerin istihdam edilebilirliklerini ve sosyal uyumlarını artırmaya yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, MEB

c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Söz konusu tedbirin hedef kitlesinin somut olarak belirlenememesi nedeni ile hizmet sunulmasına rağmen, hizmet sunulan kişilerin kayıtları kırdan kente göç edenler şeklinde tutulmadığından sayısal olarak sonuçları ölçülememektedir. Bu yönde il müdürlüklerine ayrıca gerekli talimatlar verilerek il müdürlüklerinden ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde çalışma yapmaları istenilmiştir.


Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

182

Politika No ve Adı: 3. Tarım sektöründe kayıtlı istihdamın geliştirilmesi sağlanacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Sektörde yüksek düzeyde seyreden kayıt dışı istihdamı ortadan kaldırmaya yönelik düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Maliye Bakanlığı

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: SGK tarafından yürütülen bir proje kapsamında bölgesel analizler yapılmakta ve bu analizlerden bir tanesi tarım sektörüne yönelik olarak gerçekleştirilmiş olup değerlendirmeler devam etmektedir.

Yine aynı proje kapsamında akademisyenler, ilgili kurum ve kuruluşlar ve toplumun ilgili kesimlerinden oluşan akademik danışma kurulu kurulmuştur. Bu kurul tarım sektöründe kayıt dışılığın nedenleri ve çözüm önerilerine ilişkin bir rapor hazırlayacaktır.

2016 yılında tarımla ilgili çalıştay yapılması planlanmakta olup, çalıştay raporu ve akademik danışma kurulu raporu sonrasında mevzuat değişiklik önerileri getirilecektir.

Gerek bu iki çalışma sonucunda ortaya çıkan çıktılar ve öneriler kapsamında gerekse UİS Tarım Sektörünün 1.6 No.lu Eylem kapsamında yapılacak olan çalışmalar neticesinde ortaya çıkacak mevzuattan çalışması için gerekli düzenlemeler yapılacaktır.


Tedbir No ve Adı: 3.2 Kayıtlı istihdamı geliştirmeye yönelik bilinç artırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, GTHB, Meslek Kuruluşları, Tarımsal Üretici Örgütleri c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tarım sektöründe çalışanlara yönelik 2014

sektörünün yoğun olduğu sekiz ilde bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.

Kurumca yürütülen proje kapsamında tarımsal faaliyetin yoğun olduğu bölgelerdeki 30 ilde, muhtarlara ve imamlara yönelik bilgilendirme seminerleri yapılmış olup ve bilgilendirici materyaller (afiş, broşür) dağıtılmıştır.

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

183

Tarım işçilerine yönelik olarak kamu spotu hazırlanmış olup, TV kanallarında yayınlanmıştır.

Mevsimlik tarım işçilerine (Ek-5 sigortalıları) ilişkin hazırlanmış olan afişlerin dağıtımı yapılmıştır.

e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. Politika No ve Adı: 4. Tarım sektöründe çocuk işçiliği önlenecektir. Tedbir No ve Adı: 4.1 Kırsal alanda çocuk ve gençlere karşılıksız burs ve kredi imkânları sağlanarak veya şartlı nakit transferinden yararlanma şartları kolaylaştırılarak eğitimde kalmaları teşvik edilecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, İçişleri Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB tarafından, ihtiyacı olan öğrenci çocuk ve gençler için düzenlenen parasız yatılılık ve bursluluk sınavları devam etmektedir. Her yıl tespit edilen parasız yatılılık veya bursluluk kontenjanlarının; 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ile 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamına giren öğrencilere yüzde 10’u, ailesinin oturduğu yerleşim biriminde ortaokul veya imam-hatip ortaokulu bulunmayan öğrencilere yüzde 5’i, çalışan, emekli olan veya vefat eden öğretmen çocuklarına yüzde 15’i ve diğer öğrencilere ise yüzde 70’i ayrılmaktadır.

Ortaöğretim kurumlarının pansiyonlarında ise kontenjanın yüzde 80’i parasız yatılı, yüzde 20’si paralı yatılı öğrencilere ayrılmaktadır.


Tedbir No ve Adı: 4.2 Özellikle mevsimlik gezici tarım işçilerinin çocuklarının eğitim sisteminde kalmasını teşvik edici özel düzenlemeler yapılacaktır.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Temel Eğitim Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, İçişleri Bakanlığı

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2016/5 Sayılı ‘Mevsimlik Tarım İşçileri ile Göçer ve Yarı Göçer Ailelerin Çocuklarının Eğitime Erişimi’ konulu Genelge 21.03.2016 tarihinde çıkarılmıştır. Genelge kapsamında “İl/İlçe Mevsimlik Tarım İşçileri ile Göçer ve Yarı

Tarım SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

184

Göçer Ailelerin Çocuklarını Takip Ekipleri” kurulmuş ve 6 aylık dönemler halinde izleme raporları istenmiştir.



5. Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve yaşam şartları iyileştirilecektir.

Tedbir No ve Adı:

5.1 Mevsimlik gezici tarım işçilerine İŞKUR faaliyetlerinden yararlanma imkânı sağlanacaktır.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, KOSGEB, Meslek Kuruluşları

c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevsimlik gezici tarım işçilerinin geçici olarak ikamet ettikleri hedef illere ilişkin veri bulunmamakla birlikte GTHB ile yapılan yazışmalar çerçevesinde en fazla mevsimlik tarım işçisi veren iller olan Adıyaman, Diyarbakır, Mardin, Gaziantep, Şanlıurfa ve Kahramanmaraş illerinde düzenlenen kurs ve programlara 18.546 sayıda kişi katılmıştır.


İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ

Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü

186

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1. MEVCUT DURUM

Dünya ekonomisi çalkantılı ve zor bir yılı geride bırakırken, başta ekonomileri Çin’e yaptıkları ihracata bağımlı gelişmekte olan ekonomiler olmak üzere, küresel ekonominin “Çin kırılganlığı” ve Çin’deki yavaşlamadan olumsuz yönde etkilenmesi yılın sonuna doğru giderek artmış bulunmaktadır. Öte yandan, Ortadoğu’da devam eden çatışma ve krizler ile Rusya odağında artan jeopolitik riskler gerek Türkiye ekonomisini, gerekse Avrupa ve dünya ekonomilerini olumsuz yönde etkilemeye ve uluslararası ticareti aşağı çekmeye devam etmektedir. Bu durum tekstil ve hazır giyim sektörüne de etki etmiştir.

Dünya Bankası, 2016 yılı Ocak ayı “Küresel Ekonomi Raporu”nda Çin ekonomisinin beklenenden daha hızlı yavaşladığı ve bunun gelişmekte olan ekonomilerdeki zayıflıklarla birleşerek Dünya ekonomisini sarsabileceği uyarısında bulunmaktadır. Rapora göre, Çin’in 2016 yılında yüzde 6,7 oranında büyüyeceği öngörülürken, bu oran Haziran ayı raporunda yüzde 7 olarak öngörülmekteydi. Güncel verilere göre, Çin ekonomisi 2015 yılında ise yüzde 6,9 oranında büyümüş bulunmaktadır. Bilindiği gibi Çin ekonomisi, 2014 yılında yüzde 7,3 oranında büyümüştür.

Dünya Bankası raporuna göre Dünya Ekonomisi 2015 yılında yüzde 2,4 oranında büyüme gösterirken, ekonominin 2016 yılında yüzde 2,9 oranında büyümesi beklenmektedir. Rapora göre dünya ekonomisi için riskler 6 ay öncesine göre daha da artmış durumdadır. Düşen petrol ve hammadde fiyatları, azalan uluslararası ticaret ve bazı ülkelerden sermaye çıkışlarının artması da küresel ekonomiyi yavaşlatmaktadır.

Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından açıklanan verilere göre, 2015 yılında Türkiye’den 17 milyar Dolar değerinde hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı yapılmıştır. 2014 yılı ile kıyaslandığında sektörel ihracatta, Dolar bazında yüzde 9,4 oranında azalma meydana gelmiştir. Hazır giyim ve konfeksiyon sektörü, 2015 yılında ilk sırada olan otomotiv endüstrisinin ardından, en fazla ihracat yapan ikinci sektör konumundadır.

2015 yılında, Türkiye’den Ortadoğu ülkeleri, Afrika Ülkeleri ve Amerika ülkelerine yapılan hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında yüzde 4,6 ile yüzde 8,5 arasında değişen oranlarda artış meydana gelmiş, AB ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri, Eski Doğu Bloku ülkeleri, Diğer Avrupa ülkeleri ile Asya ve Okyanusya ülke gruplarına yapılan hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında ise yüzde 3,8 ile yüzde 17,6 arasında düşüş gerçekleşmiştir. Serbest Bölgelere yapılan ihracatta ise azalma 2015 yılında da devam etmiştir. 2014 yılında sektör ihracatında yüzde 74,8 payı olan AB ülkelerinin 2015 yılındaki payı yüzde 72,4’e gerilemiştir. Buna karşın, Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracatın Türkiye toplam hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında payı yüzde 10,8’e, Afrika ülkelerinin payı yüzde 6,1’e ve Amerika ülkelerinin payı yüzde 4,6’ya yükselmiştir. Bu değişimlerin sonucunda AB ülkelerinin hazır giyim ve konfeksiyon sektöründeki payı azalırken, Ortadoğu ve Afrika pazarları ile Amerika ülkeleri ön plana çıkmıştır.

2015 yılında Türkiye’den 28 AB ülkesine 12,4 milyar Dolar değerinde hazır giyim ve konfeksiyon mamulü ihraç edilmiştir. Bu rakam ile 28 AB ülkesinin Türkiye toplam hazır giyim ve konfeksiyon ihracatından aldığı pay, yüzde 72,4 olmuştur. Bu pay 2014 yılındaki paydan (yüzde 74,8) 2,4 puan daha düşüktür. AB ülkelerine ihracat 2015 yılında yüzde 12,4 oranında azalmıştır. Bu düşüş, yüzde 9,4’lük sektörel ihracat düşüşünden daha yüksektir. AB ülkelerine ihracatın sektörel ihracattan daha yüksek oranda azalması AB ülke grubunun Türkiye toplam hazır giyim ve konfeksiyon ihracatındaki payının azalmasına yol açmıştır.

187

Tekstil ve Hazır Giyim SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Almanya ve İngiltere’ye yapılan ihracatta yüzde 18,4 ve yüzde 11,2 oranlarında düşüşler

olmuş, üçüncü büyük Pazar olan İspanya’ya ihracat ise 2014 yılına kıyasla yüzde 2,4 oranında artmıştır. Romanya’ya yüzde 1,5 ve Polonya’ya yüzde 3,1 oranlarında ihracat artışı olmuştur. İlk on ülke arasında İspanya, Romanya ve Polonya ihracat artışı gözlenen ülkelerdir. Öte yandan, Fransa’ya yapılan ihracatta yüzde 21,8’lik düşüş dikkat çekmektedir. İlk on ülke haricinde yapılan ihracatta Slovak Cumhuriyeti’ne yüzde 32,7, Litvanya’ya yüzde 71,5, Letonya’ya yüzde 105,7 ve Portekiz’e yüzde 10,2 oranında artış gözlenmiştir. Diğer AB ülkelerine yapılan ihracatta yüzde 47,6’ya varan düşüş söz konusudur.

Türkiye’den en fazla hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı Almanya, İngiltere, İspanya, Fransa, Hollanda, Irak ve İtalya’ya gerçekleşmiştir. En fazla ihracat yapılan ilk on ülkenin beşinde yüzde 1,5 ile yüzde 11,3 arasında değişen oranlarda artışlar olurken, diğer beş ülkede yüzde 21,8’e varan düşüşler kaydedilmiştir. Bu ülkeler içinde en yüksek oranlı artış yüzde 11,3 ile Irak’a ihracatta söz konusu olurken, en yüksek oranlı düşüş yüzde 21,8 ile Fransa’ya yapılan ihracatta söz konusu olmuştur.

2015 yılında ABD, Kanada, Meksika, Şili, Brezilya, Panama, Kolombiya gibi ülkelerin gruplandırıldığı Amerika ülke grubuna Türkiye’den yapılan hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı, yüzde 4,6 oranında artarak 562,6 milyon Dolardan 588,5 milyon Dolara yükselmiştir. Grubun en fazla ihracat yapılan ülkesi ABD’dir. 2015 yılında ABD’ye yüzde 6,7 artışla 495,2 milyon Dolarlık ihracat yapılmıştır. ABD’nin Türkiye hazır giyim ve konfeksiyon ihracatında payı yüzde 2,92’dir. Grubun ikinci en fazla ihracat yapılan ülkesi Kanada’ya ise 2015 yılında yüzde 10,5 oranında düşüşle 54,8 milyon Dolarlık ihracat yapılmıştır.

Tekstil ve konfeksiyon sektörü, ülkemiz gibi yoğun genç nüfusa sahip ülkelerde önemli bir istihdam kaynağı olma özelliğini halen korumaktadır. Bu sebeple tekstil sektörü işsizliğin kontrolü açısından da kilit bir sektör olarak önemini devam ettirmektedir.

Türkiye’de tekstil ve hazır giyim sektörünün gelişebilmesi yüksek performanslı teknik tekstiller, çok fonksiyonlu ürünler ve Ar-Ge çalışmaları ile rekabet gücünün korunması ile sağlanabilecektir. İnsan gücü altyapısı ve çalışan verimliliği geliştirilmelidir. Üniversite-sanayi işbirliği geliştirilerek yeterli sayıda ve kalitede Ar-Ge personeli ve ara kademe çalışan yetiştirilmelidir. Sektörel koordinasyon, işbirlikleri, ortaklıklar ve bilgi paylaşımı ile sektörel koordinasyon sağlanarak (sektörel koordinasyon kurulu gibi bir yapılanma ile) uzun vadede sektöre yol gösterecek çalışmalar yapılmalıdır. Sektörün KOBİ yapısı verimsizliğe neden olmaktadır. Uluslararası ticaret şartlarının sektörel konsolidasyona zorlayacak olması nedeniyle firma birleşmeleri ve işbirlikleri geliştirilmelidir. Moda-marka ürünlerin üretimine yönelik özgün tasarım, kalite, verimlilik, pazarlama ve dağıtım kanalları oluşturulmalı, markalaşma özendirilmelidir: Hızlı değişen modanın yakın takibi ve modayı etkileyebilme sektöre rekabet gücü kazandıracaktır.

Dünya ticaretinde deneyimi olan tekstil sektörünün, Türkiye ekonomisi açısından imalat sanayi içerisinde yer alan en önemli sektörlerden biri olduğu görülmektedir. Sektörün, dünya ticaretinde gelişen koşullara uyum sağlaması, dünya ticaretindeki yerini koruması ve ekonomik krizin olumsuz etkilerini gidermesi açısından gerekli tedbirlerin alınarak üretimin sürdürülmesi yararlı olacaktır. Türk tekstil ve hazır giyim sanayinin dünyadaki konumu kaliteli ancak yüksek fiyatlı olmayan ürün kategorisindedir. Sanayinin Uzakdoğu’da gerçekleştirilen düşük fiyatlı büyük üretimle rekabet etmesi imkânsızdır. Sanayinin rekabet gücü kaliteli ve farklı ürün üretebilme kabiliyeti ile bağlantılıdır. Sahip olunan deneyimler, bilgi birikimi ve işgücü bu alanda rekabet gücünün yükseltilmesini mümkün kılabilecektir. Bu noktada sanayinin uzun vadeli yatırımlara yönelik olarak kaynak aktarımında bulunması

188

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ ve ürün gelişiminde ham pamuk işleme yöntemlerinden kullanım alan ve amaçlarına uygun olarak işlenen kumaşın değerlendirilmesine kadar farklı alanlarda fırsatlar yakalanması mümkündür. Öte yandan hatalı mamullerin gerek nihai ürün gerek yarı mamul safhasında geliştirilmesi ve düzeltilmesi yönünde de gelişmeler kaydedilebilecektir. Ancak tekstil işleme ve boyama süreçlerini Ar-Ge’ye yönlendirecek kaynak ve vasıflı işgücüne ihtiyaç duymaktadır.

Bu nedenle sektörün Ar-Ge odaklı stratejiler geliştirmesi büyük bir ihtiyaçtır. Sektörün büyük bir kısmı KOBİ tarzı oyunculardan oluşmaktadır. Oyuncular arasında herhangi bir işbirliği mevcut değildir. Mevcut ilişkiler geliştirilmeli, oyuncular arasında güven artırılmalı ve firma birleşmeleri gerçekleştirilmelidir. Üniversite sanayi işbirliği geliştirilmeli, sektör kümelenmeleri içinde tekstil ve hazır giyim üniversiteleri açılmalıdır. Bu bağlamda, sektörün ihtiyaç duyduğu ileri teknoloji, bilgi birikimi, nitelikli işgücü, Ar-Ge, tasarım gibi kurumlar vasıtası ile gerçekleştirilmelidir.

Markalaşma yolu ile daha yüksek katma değer elde edilirken pazarda daha kalıcı olunacaktır. Organik pamuk tarımı geliştirilmelidir. Organik pamuk kullanılarak üretilen ürünlere büyük pazarlarda talep artmaktadır. Dünyanın en büyük organik pamuk üreticisi olmanın ülke ekonomisine olan faydasını artırmak için, Türkiye’nin aynı zamanda dünyanın en büyük organik pamuklu tekstil mamulleri üreticisi olması gerekmektedir. Çünkü büyük katma değer bu üretim zincirindedir. Böylece ülkemizde üretilen tekstil ürünlerinin imajına da çok olumlu bir katkı sağlanmış olacaktır.

Buna ilaveten teknik tekstiller alanında araştırmalar desteklenmeli ve Ar-Ge altyapısı geliştirilmelidir. Teknik tekstiller sektörün önümüzdeki dönemde gelişme göstermesi beklenen bir alanıdır. Bu alanda Ar-Ge çalışmalarına öncelik verilmesi sektöre rekabet gücü kazandıracaktır. Emek yoğun üretim süreçleri önce Anadolu’ya zamanla diğer ülkelere kaydırılmalıdır. Emek maliyetinin düşürülmesi sektöre rekabet gücü kazandıracaktır. Özellikle hazır giyim sektörü kadın işgücü istihdamının yoğun olduğu, nispeten daha vasıfsız işgücünün istihdam edilebildiği bir sektördür. Emek maliyetlerinin düşürülmesi ile öncelikle yurt içinde bu istihdamın korunması sağlanabilecektir. Kümeleme modeline uygun olarak yatırımların fakir illere taşınması sağlanarak bu illerin ekonomik gelişmesine katkı sağlanabilecektir.

189


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL


Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkânları geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Kadın istihdamı desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, KOSGEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 2016 Ocak-Nisan dönemi itibariyle tekstil ve hazır giyim sektöründe tamamlanmış ve devam eden 815 mesleki eğitim kursuna 14.769’ u kadın olmak üzere toplam 17.033 kişi katılmıştır. 2016 Ocak-Nisan dönemi itibariyle tekstil ve hazır giyim sektöründe tamamlanmış ve devam eden 3.887 işbaşı eğitim programına 11.026’sı kadın olmak üzere 19.857 kişi katılmıştır.

Ayrıca, 4447 sayılı Kanunun Geçici 10. maddesi kapsamında düzenlenen kadın istihdamına yönelik teşvik devam ettirilmektedir. 2016 yılı Mart ayı itibariyle edinilen verilere göre; söz konusu teşvikten 113.152 işyeri ve 98.715 kadın sigortalı yararlanmıştır.


Tedbir No ve Adı:

1.2 Genç istihdamı desteklenecektir.


b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Maliye Bakanlığı, SGK, KOSGEB

c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 4447 sayılı Kanunun Geçici 10. maddesi kapsamında düzenlenen genç istihdamına yönelik teşvik devam ettirilmektedir. 2016 yılı Mart ayı itibariyle edinilen verilere göre; söz konusu teşvikten 113.152 işyeri ve toplam 235.881 sigortalı yararlanmıştır.

f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

190

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 1.3. Kadınlara yönelik kısmı süreli çalışma olanakları yaygınlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB-ÇGM b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: İŞKUR, ASPB

c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 6663 sayılı “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun” ile getirilen düzenlemeler neticesinde tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.


2. Sektördeki nitelikli işgücü talebi karşılanacaktır.

Tedbir No ve Adı: 2.1. Meslek standartlarının belirlenmesi sürdürülerek sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Tekstil, hazır giyim, deri sektöründe 61 ulusal meslek standardı, 36 ulusal yeterlilik yürürlüğe girmiştir. Sektörde meslek standardı ve yeterlilik hazırlama ve güncelleme çalışmaları devam etmektedir.

Ocak-Haziran 2016 döneminde sektöre yönelik hazırlanan standartlardan yürürlük tarihleri üzerinden 5 yıl geçenlerin güncelleme çalışmalarına başlanmıştır. Bu kapsamda Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS) tarafından güncellenen 5 ulusal meslek standardı Resmî Gazete’de yayımlanma aşamasındadır. 15 ulusal meslek standardının güncelleme çalışması devam etmektedir.

İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) tarafından hazırlanan 5 taslak meslek standardı, Ege Bölgesi Sanayii Odası (EBSO) tarafından hazırlanan 7 taslak yeterlilik, Türkiye Esnaf ve Sanatkaları Konfederasyonu (TESK) tarafından hazırlanan 3 taslak yeterlilik Tekstil, Hazır Giyim, Deri Sektör Komitesi kararları doğrultusunda düzenlenmiş olup Yönetim Kuruluna sunulacaktır.

Türk Patent Enstitüsü koordinatörlüğünde yürütülen Tasarım Strateji Belgesi ve Eylem Planında (2014-2016) tasarım mesleklerinin tanımlanması amacıyla MYK, Endüstriyel

191


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Tasarımcılar Meslek Kuruluşu (ETMK) ile birlikte sorumlu kuruluş olarak belirlenmiştir. Bu

kapsamda Tasarım alanındaki mesleklerin belirlenmesi amacıyla 14.01.2016 - 15.01.2016 ve 22.03.2016 tarihlerinde 40 ilgili kurum/kuruluş temsilcisinin katılımı ile tasarım meslek haritalama çalıştayı gerçekleştirilerek taslak meslek listesi oluşturulmuştur. Taslak listede yer alan tekstil sektörü ile ilgili mesleklerin (moda tasarımcısı vb.) standartlarının da hazırlanabileceği öngörülmektedir.

Tekstil sektöründe 23 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu sektörde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur;

MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca 01.01.2016 - 03.05.2016 tarihleri arasında, gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 49 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. Bu sektörde bugüne kadar toplam 80 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir.

Belgelendirme İçin Doğrudan Hibe, “Ulusal Mesleki Yeterlilik Sisteminin Geliştirilmesi ve Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanması (UYEP II)” Projesinin hibe bileşeni kapsamında MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi edinmek isteyen adayların sınav ücretleri, MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarına yaptıkları sınav başvurusu sonrasında girdikleri sınavlarda başarılı olmaları halinde, Doğrudan Hibe tarafından karşılanmaktadır. Tekstil sektöründe belgelendirmesi yapılan tüm ulusal yeterliliklerde hibe programı uygulanmakta ve Tekstil Sektöründe belge sınav ve belgelendirme yapmak üzere yetkili tüm kuruluşlar Belgelendirme için Doğrudan Hibe Sözleşmesini imzalamıştır. Proje kapsamında sözleşme imzalayan yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından sınavlar yapılarak başarılı olan bireylere sınav ücretleri iade edilmektedir.


Tedbir No ve Adı: 2.2 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluş: MEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: MEB’e bağlı Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okullarında 53 alan, 205 dalda eğitim öğretim yapılmaktadır. Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okullarında uygulamaya konulan Çerçeve Öğretim Programları, değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda iş piyasasının ihtiyaçları; ulusal ve uluslararası standartlar ile ulusal mesleki yeterlilikler ve ulusal mesleki standartları doğrultusunda MEB, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımı ile güncellenmekte, ihtiyaç duyulan yeni öğretim programları ise geliştirilmektedir. Ayrıca Program Geliştirme Sektör Komitelerince hazırlanan öğretim programları incelenmektedir.

192

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Ayrıca, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce Mesleki Eğitim Kanunu Taslağı’nın mecliste görüşüldüğü ve kanun çıktıktan sonra konunun yeniden değerlendirileceği belirtilmiştir.


Tedbir No ve Adı: 2.3 Çalışanlara eğitim düzenleyen işverenlerin eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir.

a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, Maliye Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Sektör temsilcilerinin talep ettiği eğitim faaliyetleri kurumlarımız (Halk Eğitim Merkezi, Mesleki Eğitim Merkezi, Turizm Eğitim Merkezi ve Olgunlaşma Enstitüsü) tarafından gerçekleştirilmektedir. Ayrıca proje faaliyetleri kapsamında veya kurumlarımız ile protokol yapan firmalara, çalışma koşulları dikkate alınarak mesleki eğitim kursları açılmaktadır.


Tedbir No ve Adı: 2.4 Sektöre yönelik eğitim kurumlarının müfredatları, sektör temsilcisi kurumların katkıları, ayrıca ulusal meslek standartları baz alınarak periyodik olarak güncellenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MYK, YÖK, KOSGEB, Sosyal Taraflar, Meslek Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okul ve Kurumlarında uygulamaya konulan Çerçeve Öğretim Programları ve modüler öğretim materyalleri, değişen ve gelişen teknolojiler doğrultusunda MEB tarafından, sektör ve üniversite temsilcilerinin katılımlarıyla geliştirilmekte ve güncellenmektedir. Bu çalışmalar sonucunda uygulamada olan 62 alan, 226 dal güncellenerek 53 alan, 205 dala düşürülmüş olup 2015-2016 eğitim öğretim yılından itibaren 10. sınıflardan başlamak üzere kademeli olarak uygulamaya konulmuştur.

Ayrıca Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünce “Mesleki Eğitim” konusunda yasal düzenleme çalışmalarının devam ettiği, yasal düzenleme çalışmaları ile birlikte programlarının güncelleme çalışmalarının 5544 sayılı MYK Kanunu ve ilgili yönetmelikler dikkate alınarak sürdürüleceği belirtilmiştir.


193


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL


2.5 Sektörde katma değeri yüksek üretim gerçekleştirilmesine yönelik olarak nitelikli istihdam kapasitesi artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, KOSGEB c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 2016 Ocak - Mart dönemi itibariyle Tekstil ve Hazır Giyim sektöründe tamamlanmış ve devam eden 660 mesleki eğitim kursuna 11.947’ si kadın olmak üzere toplam 13.949 kişi katılmıştır. 2016 Ocak-Mart dönemi itibariyle Tekstil ve Hazır Giyim sektöründe tamamlanmış ve devam eden 2.791 işbaşı eğitim programına 7.957’si kadın olmak üzere 13.987 kişi katılmıştır. Toplamda 2016 Ocak - Mart dönemi itibariyle aktif işgücü hizmetleri kapsamında Tekstil ve Hazır Giyim sektöründe 3.451 kurs ve program düzenlenmiş olup toplam 27.936 kişi katılmıştır.

2016 Mart ayı sonu itibariyle sektöre yönelik olarak mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları artırılarak sürdürülmektedir.


Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektörün işgücü envanteri iller bazında çıkarılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 2016 yılı Piyasası Araştırmasının 8 Nisan - 6 Mayıs tarihleri arasında işyerlerine gidilerek yapılacak olan saha çalışması sürmektedir. Söz konusu çalışmada Tekstil ve hazır giyim sektörüne ait, mevcut çalışan, açık iş, temininde güçlük çekilen meslekler ve 2017 yılına ait net istihdam değişim beklentisi sorulacak, gerek 81 il düzeyi gerek Türkiye geneli raporu 2016 yılı sonu itibariyle kamuoyuyla paylaşılması düşünülmektedir. 2016 yılı birinci dönem açık iş çalışması 15.02.2016 - 26.02.2016 tarihleri arasında tamamlanmış olup raporlama çalışması devam etmektedir.


194

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 3. Kayıt dışı istihdam azaltılacaktır. Tedbir No ve Adı: 3.1 Kayıtlı istihdama yönelik toplumsal farkındalık artırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Sosyal Taraflar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Tekstil sektörüne yönelik olarak, sektörün yoğun olduğu İstanbul ilinde alan araştırması yapılmış olup, araştırma sonucuna ilişkin raporun taslağı oluşturulmaya başlanmıştır. Bu rapora göre tekstil sektöründe kayıtlı istihdamı arttırma yönünde politikalar geliştirilecektir.

Kurum tarafından Ekim ayında gerçekleştirilen Kayıt Dışı İstihdam Çalıştayına işçi işveren ve devlet kanadından temsilciler davet edilmiş ve bu çalıştay programında bizzat tekstil sektörü için de çalışma masası oluşturulmuş ve sektöre yönelik analizler yapılmıştır.

Belirtilen faaliyetlerle birlikte, kayıtlı istihdamın teşviki ve sosyal güvenlik bilincinin arttırılması konularında ülke genelinde bilinçlendirme ve bilgilendirme çalışmaları devam etmektedir.


Tedbir No ve Adı: 3.2 Denetimlerin etkinliği artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü işlemlerinin Sosyal Güvenlik Merkezi olmayan yerlerde de yapılabilmesi için 35 adet mobil sosyal güvenlik aracının alımı gerçekleştirilmiştir.

Sosyal Güvenlik Denetmenlerinin iş ve işlemlerinin tüm süreçlerinin takip edilebileceği bir otomasyon programının çalışmalarına başlanmış olup çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışma sonucunda işyerlerine elektronik ortamda tabletler vasıtasıyla denetim yapılabilecektir.

Belirlenecek sektörlerde prime esas kazanca karine teşkil edecek ücret skalalarının belirlenerek bilgilendirme, rehberlik ve gerekirse denetim sürecinin başlatılması planlanmaktadır.

195


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Sahte sigortalı ve işyeri tespitine dönük takip programı hazırlanması çalışmalarına başlanmış

olup çalışmalar devam etmektedir.

Ayrıca 2016 yılı içerisinde işverenlere rehberlik amaçlı denetim ziyaretleri yapılması planlanmıştır.

Denetimlerde görev alan denetmenlerin sayısının arttırılması amacıyla, 2016 yılı içerisinde 2.610 Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrosu ihdas edilmiş olup, süreç içerisinde gerekli sınavlar yapılarak alımlar gerçekleştirilecektir.


Tedbir No ve Adı: 3.3 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - ÇGM b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Konuyla ilgili hazırlanan taslak yönetmelik Başbakanlığa gönderilmiştir.


Politika No ve Adı: 4. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 4.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan, düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin iş kazası ve meslek hastalığı primi işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: 23.04.2015 tarih ve 29335 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıda yer alan madde eklenerek söz konusu eylem gerçekleştirilmiş bulunmaktadır.

196

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ “Ek Madde 4 – (Ek: 04.04.2015-6645/25 md.) 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınır. Bu maddeye göre teşvikten yararlanan işverenlerden birinci fıkrada belirtilen iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri öderler ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanırlar. Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması hâlinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

3. İzleme ve Değerlendirme Toplantısında söz konusu tedbirin tamamlandığı kararlaştırılmıştır.

f) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı.

Tedbir No ve Adı: 4.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğinin İyileştirilmesi Projesi (İSGİP)” kapsamında öncelikli olarak belirlenen 5 sektörden biri olan Tekstil sektörüne yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. Sektörden 4 işletmeye en az 15èr günlük saha ziyaretleri gerçekleştirilmiş olup 2016 yılı Ağustos ayı içerisinde bu işletmelerde İş Sağlığı ve Güvenliği-Yönetim Sistemi (İSG-YS) kurulumu tamamlanacaktır. Ayrıca yönetim sistemlerinin yaygınlaştırılması için 15èr işletmeye en az 5èr günlük danışmanlık ve çalışma ziyaretleri yapılacaktır. Geliştirilen tüm bu çıktıların ülke geneline yaygınlaştırılmasını sağlamak için (İSG-YS) rehberleri hazırlanacaktır. Ayrıca e-öğrenme portalı, broşür, basın dokümanları ve kamu spotu gibi kaynak ve dokümanların oluşturması planlanmaktadır.


197


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Politika No ve Adı:

5. Kümelenme politikaları planlı bir biçimde hayata geçirilecektir. Tedbir No ve Adı: 5.1 Uygun bölgeler belirlenerek gerekli altyapı yatırımları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: İlgili kurum ve kuruluşlardan tekstil ihtisas organize sanayi bölgesi kurulması yönünde bir talep gelmesi halinde BSTB tarafından değerlendirmeye alınacaktır. Mevcut durumda 1- Diyarbakır Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi tamamlandı) 2- Kilis Polateli Tekstil İhtisas OSB (Yer seçimi aşamasında) 3- Sakarya Karasu Tekstil İhtisas OSB (Uygun Görülmedi) 4- K.Maraş Tekstil İhtisas OSB (İmar Aşamasında) bulunmaktadır.


Tedbir No ve Adı: 5.2. Kümelenme politikaları, firmalara avantaj sağlayacak şekilde düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Bakanlıkça yürütülen Kümelenme Destek Programının ikinci çağrısı 10.07.2015 tarihinde sona ermiştir. Başvuruların değerlendirilmesine devam edilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

198

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 5.3 İhtisas organize sanayi bölgelerine işgücünün ulaşımı ve/veya taşınması avantajlı hale getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: BSTB - Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Ajansları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Bilindiği üzere ihtisas organize sanayi bölgelerinde yer alan firmalara çeşitli muafiyeteler ve teşvikler verilmektedir. Bu kapsamda tekstil sektöründe yer alan firmaların OSB’lerde yer almaları, söz konusu muafiyet ve teşvikler ile kolaylaştırılmıştır. Bakanlar Kurulu Kararı ile Organize Sanayi Bölgelerinde bedelsiz ve kısmen bedelsiz arsa tahsisleri uygulaması 10.04.2015 tarihli ve 29322 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile 12.04.2017’ye kadar uzatılmıştır. 12.04.2017 tarihine kadar tekstil sektöründe yer alan firmalar bedelsiz ya da kısmen bedelsiz olarak OSB’lerde parsel sahibi olarak taşınma maliyetlerini düşürme imkânına sahip olmuşlardır.


Politika No ve Adı: 6. Sektörde sosyal sorumluluk standartlarının yaygınlaştırılmasına çalışılacaktır. Tedbir No ve Adı: 6.1 Kurumsal sosyal sorumluluk konusunda firmalara yönelik bilgilendirme faaliyetleri yürütülecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları, Ekonomi Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Ülkemizde, içerik ve akreditasyon altyapısı ilgili kurum/kuruluşlar tarafından ortaya konulmamış olduğu için mevzuatımızdaki gereklilikleri sağlayamayan tedbir konusu sosyal sorumluluk standartlarına ilişkin, KOSGEB görev alanı içerisinde herhangi bir husus bulunmamaktadır.

Ancak KOSGEB’in mevzuatı gereği yerine getirilemeyeceğini çeşitli defalar belirttiği eylemlerin; KOSGEB tarafından yerine getirilmesi noktasındaki ısrar nedeniyle, KOSGEB Genel Destek Programı, 7 nci maddesi, (f) bendinde yer alan Eğitim Desteği kapsamında oluşturulan ve eğitim içerikleri yenilenen “KOBİ KAMPÜS” e-eğitim portalına “SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı” konusu da eklenerek, Nisan 2016 tarihinde KOBİ’lerin hizmetine sunulmuştur.

199


İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Böylece hem bilgilendirmeye ilişkin 6.1. numaralı tedbir, hem de KOBİ’lerin bu alandaki

faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin 6.2. numaralı tedbir, KOSGEB mevzuatı kapsamında yerine getirilmiştir.

Tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir.


Tedbir No ve Adı: 6.2 Sosyal sorumluluk standartlarına yönelik KOBİ’lere uygulanacak faaliyetler desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: KOSGEB b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Meslek Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları, Ekonomi Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları ve Önerileri: Ülkemizde, içerik ve akreditasyon altyapısı ilgili kurum/kuruluşlar tarafından ortaya konulmamış olduğu için mevzuatımızdaki gereklilikleri sağlayamayan tedbir konusu sosyal sorumluluk standartlarına ilişkin, KOSGEB görev alanı içerisinde herhangi bir husus bulunmamaktadır. Ancak KOSGEB’in mevzuatı gereği yerine getirilemeyeceğini çeşitli defalar belirttiği eylemlerin; KOSGEB tarafından yerine getirilmesi noktasındaki ısrar nedeniyle, KOSGEB Genel Destek Programı, 7 inci maddesi, (f) bendinde yer alan Eğitim Desteği kapsamında oluşturulan ve eğitim içerikleri yenilenen “KOBİ KAMPÜS” e-eğitim portalına “SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı” konusu da eklenerek, Nisan 2016 tarihinde KOBİ’lerin hizmetine sunulmuştur.

Böylece hem bilgilendirmeye ilişkin 6.1. numaralı tedbir, hem de KOBİ’lerin bu alandaki faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin 6.2. numaralı tedbir, KOSGEB mevzuatı kapsamında yerine getirilmiştir.

Tedbirin tamamlandığı değerlendirilmektedir.


Turizm Sektörü

202

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 1. MEVCUT DURUM

Turizm, ekonomi ve uluslararası etkileşim bakımından ulusal ve evrensel çapta önemli bir sektördür. Turizm sektörü, sağladığı döviz girdisi ve istihdamla ulusal ekonomiler açısından kilit değerdedir. Coğrafi özellikleri ve maddi imkânları bakımından yüksek turizm potansiyeline sahip Türkiye dünya çapında bir turizm markasıdır. Ulusal ekonomimize önemli katkısı olan turizm sektörünün gelişmesi gelirleri önemli biçimde artırmaktayken yarattığı istihdamla işsizlik sorununa önemli biçimde çare olmaktadır. O halde, ülkemizde turizm sektöründe istihdamın artırılması ve istihdamla ilgili sorunların çözülmesi ülke ekonomisi ve istihdamı açısından son derece önemlidir. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) verilerine göre, uluslararası turist sayısı (ziyaretçi sayısı) 2015 yılında 2014 yılına göre 50 milyon artış göstererek (yüzde 4,4 artarak) toplamda 1.184 milyon düzeyine ulaşmıştır. Gelen turist sayısı gelişmiş ülkeler ve Avrupa’da yüzde 5, gelişmekte olan ülkelerde yüzde 4, Orta Doğu’da yüzde 3 artmıştır. Yeterli verilere ulaşılamamakla birlikte, Kuzey Afrika’daki olumsuz gelişmelere rağmen Afrika’nın genelinde de gelen turist sayısının yüzde 3 arttığı tahmin edilmektedir. UNWTO’nun tahminlerine göre turizm sektörü 2016 yılında yavaş ama olumlu bir şekilde gelişecek ve 2016 yılında turist sayısı dünya genelinde yüzde 4 artacaktır. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) tarafından 2009-2018 yılları arasında turizm ve seyahat sektörünün yıllık ortalama yüzde 4,4 oranında büyümesi öngörülmekte; küresel milli gelirin yüzde 10,5’ini sektörün oluşturacağı tahmin edilmektedir. UNWTO’nun tahminlerine göre ise 2020 yılında 1 milyar 400 milyon turiste ve 2 trilyon Dolar turizm gelirine ulaşılacaktır. “Türkiye Turizm Stratejisi 2023” belgesine göre, ana hedef 2023 yılında dünyanın en çok turist çeken ve en fazla turizm geliri elde eden ilk 5 ülkesinden biri olmaktır. Türkiye’de iç turizm pazarından 20 milyon kişinin yararlanması hedeflenmektedir. Stratejide belirlenen stratejik çalışmaların tamamlanması durumunda, 2023 yılında 50 milyon turist, 50 milyar Dolar dış turizm geliri ve turist başına yaklaşık 1000 Dolar harcamaya ulaşılması öngörülmektedir.

Bu hedefler turizm sektöründeki mevcut ekonomik büyüklüğün yaklaşık dört katına çıkması anlamına gelmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi aynı zamanda bu sektördeki istihdam oranını da önemli ölçüde artıracaktır. Yeni turizm ve istihdam alanlarının geliştirilmesi, bölgesel gelir farklılıklarının giderilmesine katkı sağlayacaktır.

Tablo: Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin GSYH İçindeki Oranı, 2010-2015

Yıllar Pay (%)2010 2.32011 2.32012 2.42013 2.52014 2.62015 2,6

Kaynak: TÜİK

TÜİK verilerine göre, NACE iktisadi faaliyet kolları içerisinde turizm sektörüne en yakın sektör olan konaklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetlerinin GSYH içindeki oranı incelendiğinde, turizm sektörünün ekonomi içindeki önemi ortaya çıkmaktadır. Hizmetler ana sektörü içerisinde yer alan turizm sektörünün ekonomi içindeki payı 2010 yılından itibaren artmaktadır.

203

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ Tablo: Türkiye Turizm İstatistikleri (Temel Göstergeler), 2011-2015

Yıllar Turizm Geliri (Milyar $)Turist Sayısı

(Milyon)Kişi Başı Ortalama Harcama

($)2011 28.1 36.1 7782012 29.0 36.4 7952013 32.3 39.2 8242014 34.3 41.4 8282015 31,4 41,6 7562016

(1. Çeyrek)4,1 5,1 797

Kaynak: TÜİK

Ülkemize gelen turist sayısı 2015 yılında 2011 yılına göre 5.5 milyon kişi artarak 41.6 milyon kişiye yükselmiştir. Ülkemiz turizm geliri ise 2015 yılında 2011 yılına göre 3.3 milyar Dolar artarak 31.4 milyar Dolar olmuştur. 2015 yılında 2014 yılına göre ülkemize gelen turist sayısı artarken turizm gelirimiz ise 2.9 milyar Dolar azalmıştır. Bu durum, gelen turistin kişi başına ortalama harcamasının düşmesiyle doğrudan orantılıdır. 2015 yılında bir turistin kişi başı ortalama harcaması 2014 yılına göre 41 Dolar azalmıştır.

Ülkemizde istihdama önemli katkılar sunarak işsizlik sorununu azaltan sektörlerin başında turizm gelmektedir. Turizm sektörünün emek-yoğun bir özelliği vardır. Bu nedenle turistik tüketim harcamaları, turizm sektörüne doğrudan, bu sektöre girdi veren sektörlere de dolaylı istihdam imkânları sağlamaktadır. Yine, turizm sektörünün istihdam açısından taşıdığı potansiyel yüksektir. İstihdamın sektörel büyüme esnekliğinin turizm sektöründe yüzde 70’in üzerinde olması bunu açıklamaktadır. Ülkemizde turizm sektörü, özellikle de gençler, kadınlar ve göçmen işçiler için istihdam yaratmaktadır. Turizm sektöründe kadınların, part-time çalışanların, ikinci bir işi olanların ve çok genç ya da çok yaşlı kişilerin çalıştırıldığı yaygın olarak gözlenmektedir. Ev kadınları, öğrenciler ve emekliler gibi işsizlik istatistiklerinde yer almayan kişilerin, mevsimlik olarak yoğun bir biçimde işe alınmaları nedeniyle, turizm sektörünün işsizlik sorununun çözümüne katkısı yeterince açık değildir.

Tablo: Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetlerinde İstihdam, 2004-2015

Yıllarİstihdam Sayısı

(Bin Kişi)Toplam İstihdam Toplam İstihdam Oranı (%)

2011 1.141 24.110 4,72012 1.206 24.821 4,82013 1.308 25.524 5,12014 1.351 25.933 5,22015 1.449 26.621 5,4

Kaynak: TÜİK

TÜİK verilerine göre, NACE iktisadi faaliyet kolları içerisinde turizm sektörüne en yakın sektör olan konaklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetlerinde istihdamın giderek arttığı görülmektedir. Bu sektörde istihdamın toplam istihdam içindeki payı değişiklik göstermesine karşın genel olarak artan bir seyir izlemiştir. Sektördeki istihdamın toplam içindeki payının son beş yıldaki ortalaması yüzde 5,04’tür. Yani, Türkiye’de turizm sektörü son beş yılda tüm istihdamın ortalama yüzde 5,04’ünü karşılamaktadır. 2011 yılından itibaren toplam istihdam içindeki payını artıran turizm sektörü 2014 yılında tüm istihdamın yüzde 5,2’sini oluşturmaktadır. 2015 yılında ise bu oran yüzde 5,4 olup bir önceki döneme göre 0,2 puan artış göstermiştir.

204

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tablo: Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetlerinde Kayıt Dışı İstihdam, 2011-2015

Yıllar Oran (%)2011 40,32012 34,92013 31,22014 24,82015 24,5

Kaynak: TÜİK

Turizm sektörünün önemli özelliklerinden birisi de kayıt dışılığın yüksek olmasıdır. Sektörde yaşanan kayıt dışı istihdam çalışanların kötü şartlarda yaşamasına neden olurken gelir açısından büyük sorun oluşturmaktadır. Sektörün esnek niteliğe sahip olması, sezon yoğun çalışma, yabancı kaçak işçilik gibi etkenler kayıt dışı istihdamı artırmaktadır. Buna karşın, son yıllarda turizm sektöründe kayıtlı istihdamın arttığı görülmektedir. Bu durum ülke ve sektör çapında işsizlik ve diğer istihdam sorunları açısından son derece olumlu bir durumdur. TÜİK verilerine göre, sektörde kayıt dışılık oranının sürekli düştüğü ve 2013 yılında yüzde 24,8 olan oranın 2015 yılında 6,7 puanlık düşüşle yüzde 24,5’e ulaştığı görülmektedir.

Ülkemizde turizm sektörüne yönelik istihdamı koruyucu ve artırıcı çeşitli programlar uygulanmaya başlanması ve özellikle yabancı çalışma izinleri ile ilgili kolaylıklar sağlanması amacıyla Nisan 2016’da ÇSGB ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında protokoller imzalanmıştır.

İşbirliği Protokolleri beş ana başlığı içermektedir:

Antalya ve Muğla illerinde pilot olarak uygulanacak program ile tatil ve diğer kısa süreli otel vb. konaklama faaliyetlerini yürüten işyerlerinde 2015 yılında çalışmış olan ve aynı yıl en az 3 ay iş akdi askıda olan kişilerden, aynı işyerinde 31.05.2016 tarihine kadar işe başlayarak 9 ay çalıştırılan (fiili çalışma ve denkleştirme dahil) kişilerin takip eden 3 ay süresince asgari ücreti ve sigorta primleri İŞKUR tarafından karşılanacaktır.

Destek verilen süre içinde, işverenler tarafından çalışanlara yönelik mesleki eğitim veya yabancı dil eğitimi gibi kişisel gelişimlerini sağlayıcı eğitimler verilerek nitelikleri artırılacaktır.

44 bin 753 kişinin faydalanacağının planlandığı program için yaklaşık 260 milyon TL kaynak ayrılmıştır.

Ülkemize gelen turistlere havalimanları, müze ve ören yerlerinde istihdam edilecek kişiler aracılığı ile yönlendirme yapılacaktır. Program ile turistlerin ülkemizle ilgili olumlu duygular edinmeleri ve turizm sektörüne nitelikli işgücü kazandırılması amaçlanan program kapsamında istihdam edilecek 1.200 kişiye aynı zamanda kendilerini geliştirecekleri eğitimler de verilecektir. Program için yaklaşık 14.5 milyon TL kaynak ayrılmıştır.

205

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

Turizm sektöründe yabancılara çalışma izni verilmesi süreçleri ve ölçütleri gözden geçirilerek 2016 yılının sonuna kadar uygulanmak üzere çeşitli kolaylıklar sağlanmaya başlanmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan (B) belgeli veya belgesiz tüm turizm işletmeleri ile bunların bünyelerinde izinli faaliyet gösteren işletmeler (SPA, güzellik merkezi, spor merkezi vb.), turizm seyahat acenteleri, belgeli tatil köyleri, turizm-animasyon organizasyon firmaları ve müstakil eğlence yerlerinde; çalışacak yabancılar için ödenecek minimum ücret tutarı brüt asgari ücretin 3 katından bir asgari ücret düzeyine düşürülerek işverenlerin yabancı şahıslara ödeyecekleri ücretler ile SGK’ya ödemekte oldukları prim miktarları üçte bir oranında indirilmekte, uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde istihdam edilecek yabancılar için aranan en az 10 Türk vatandaşı çalıştırılması durumunda her bir yabancı için ayrı ayrı beş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı istihdamı şartı aranmamaktadır.

05.05.2016 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiş olan İş Kanunu İle Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 3 üncü maddesi ile 4857 sayılı İş Kanunun 63 üncü maddesinin ikinci fıkrasına yapılan eklemeye göre, turizm sektöründe yoğun çalışma yapılan yaz ayları ile çalışılmayan kış ayları arasında denkleştirme yapılarak sektör çalışanlarının yıl boyunca çalışması ve bu şekilde daimi işçi olmalarını sağlamak amacıyla bu sektördeki denkleştirme süresi dört aya kadar çıkarılmış ve toplu iş sözleşmesi ile de altı aya kadar artırılabileceği düzenlenmiştir.

İşsizlikle mücadele kapsamında uygulanan mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları ile turizm işletmelerinde ihtiyaç duyulan nitelikli işgücünün işverenlerle birlikte yetiştirilmesi desteklenmektedir.

206

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI

Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkânları geliştirilecek ve çalışanların istihdam şartları iyileştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 1.1 Haftalık çalışma süresi fazla mesai ve denkleştirme yapılması hallerinde 55 saatle sınırlandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbire ilişkin olarak Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından bugüne kadar toplam 3 toplantı gerçekleştirilmiş olup, 13.04.2016 tarihinde ilgili taraflarla yapılan son toplantıda taraflarca nihai olarak tedbir maddesinin özellikle bu dönemde uygulanabilir olmadığı, ülkemizde yaşanan konjonktürel gelişmeler sebebiyle turizm sektörünün desteklenmesi gerektiği, söz konusu tedbirin sektördeki işçi-işveren uyumunu bozabileceği ve dolayısıyla eylem planından çıkarılması gerektiği yönünde görüş bildirilmiştir.

Tedbir maddesinin ayrıca 04.04.2015 tarihinde 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesine ek cümle olarak getirilen “…Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.” düzenlemesi ile uyumlu olmadığı, bu düzenleme ile tedbir maddesinin sektörde çalışma süresinin esnekliği konusuyla çeliştiği değerlendirilmektedir.


Tedbir No ve Adı: 1.2 Çalışanların işyerine giriş ve çıkış saatlerini belirlemek üzere turizm işletme belgesine sahip işyerlerine kart sistemi zorunluluğu getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü

b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, ÇSGB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın görev alanının turizm sektöründe hizmet kalitesini artırmak olduğu, nitelikli işgücü üzerine herhangi bir şekilde çalışma yapılamayacağı ve kart sistemi zorunluluğunun sadece talep üzerine verilen turizm işletme belgesine sahip işyerlerine getirilmesinin ayrımcılık olduğu, bu belgeye sahip olmayan turistik işyerlerinin kapsam dışında kalmasının uygun olmadığı, özetle bu tedbirin gerçekleşme potansiyelinin olmadığı değerlendirilmektedir.


207

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL


1.3 Denkleştirme süresi dört ay olarak düzenlenecek, bu süre toplu iş sözleşmeleriyle altı aya kadar artırılabilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 20.05.2016 tarih ve 29717 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İş Kanunu İle Türkiye İş Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 3 üncü maddesi ile İş Kanunun 63 üncü maddesinin ikinci fıkrasına “Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir. ”cümlesi eklenmiştir. Dolayısıyla tedbir maddesinin tamamlandığı değerlendirilmektedir.

e) Tamamlanma Durumu: Tamamlanmıştır.

Tedbir No ve Adı: 1.4 Turizmin yoğun olduğu illerde çocuk bakım hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, MEB c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerinde, gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerince açılması planlanan özel kreş ve gündüz bakımevleri ile özel çocuk kulüplerine ait açılış, işleyiş ve denetim işlemleri 30.04.2015 tarihli ve 29342 sayılı Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ve Özel Çocuk Kulüpleri Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir. Söz konusu mevzuat kapsamında açılan bu kuruluşlara bütçeden ayrılmış bir kaynak verilmemekte, kuruluş ve işleyişlerine ilişkin tüm masraflar, teftiş ve donanım giderleri Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ve Özel Çocuk Kulüpleri kurucuları tarafından karşılanmaktadır.

Söz konusu tedbir niteliği itibariyle sektörde kadın istihdamının artırılmasını amaçladığı ve mevzuat kapsamında tedbiri gerçekleştirebilmek için herhangi bir uygulama bulunmadığı için sorumlu kurum olarak Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne yer verilmesinin uygun olmadığı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

208

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Politika No ve Adı: 2. Sektördeki işgücü niteliği geliştirilecektir. Tedbir No ve Adı: 2.1 Tüm konaklama tesislerinin “Tek Belge Sistemi” altında birleştirilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın görev alanının turizm sektöründe hizmet kalitesini artırmak olduğu, nitelikli işgücü üzerine herhangi bir şekilde çalışma yapılamayacağı ve kart sistemi zorunluluğunun sadece talep üzerine verilen turizm işletme belgesine sahip işyerlerine getirilmesinin ayrımcılık olduğu, bu belgeye sahip olmayan turistik işyerlerinin kapsam dışında kalmasının uygun olmadığı, özetle bu tedbirin gerçekleşme potansiyelinin olmadığı değerlendirilmektedir e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.2 Turizm sektöründe meslek standardı belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe bugüne kadar toplam 33 UMS Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve 12 UMS güncellenmiştir. Sektör kuruluşları tarafından yeni meslek standartlarının hazırlanmasına yönelik bir talep MYK’ya iletilmemiş olup, mevcut meslek standartları sektörün ihtiyacını büyük oranda karşılamaktadır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.3 Mesleki yeterlilik, ölçme ve değerlendirme süreci hızla tamamlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, MEB, YÖK

209

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ c) Süre: 2016

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe 14 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu sektörde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları şu şekilde sıralanabilir:

MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca 01.01.2016 - 03.05.2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 123 kişiye Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. Turizm sektöründe bugüne kadar 338 kişiye Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir.

Belgelendirme İçin Doğrudan Hibe, “Ulusal Mesleki Yeterlilik Sisteminin Geliştirilmesi ve Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanması (UYEP II)” Projesinin hibe bileşeni kapsamında Mesleki Yeterlilik Belgesi edinmek isteyen adayların sınav ücretleri, MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarına yaptıkları sınav başvurusu sonrasında girdikleri sınavlarda başarılı olmaları halinde, Doğrudan Hibe tarafından karşılanmaktadır. Turizm sektöründe belgelendirmesi yapılan tüm ulusal yeterliliklerde hibe programı uygulanmakta olup, turizm sektöründe sınav ve belgelendirme yapmak üzere yetkili tüm kuruluşlar “Belgelendirme için Doğrudan Hibe Sözleşmesi” ni imzalamıştır. Proje kapsamında sözleşme imzalayan yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından sınavlar yapılarak başarılı olan bireylere sınav ücretleri iade edilmektedir.

“Turizm Sektöründe İşverenlerin ve Çalışanların Uyum Yeteneklerinin Arttırılması Projesi” (TUYUP) ile turizm sektöründe eğitimin kalitesini ve çevre duyarlılığını güçlendirmek hedeflenmektedir. Turizm İşletme Belgeli tesislerin ön büro, servis, kat hizmetleri ve mutfak çalışanlarının mesleki, teknik ve yabancı dil becerilerinin ihtiyaçlar ve AB standartları çerçevesinde geliştirilmesini amaçlayan TUYUP, proje dahilindeki eğitimlere katılan ve Mesleki Yeterlilik Sınavı’na başvuran yaklaşık 1.000 çalışanın sınav ücretlerini karşılamayı kapsamaktadır. TUYUP kapsamında yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları ile sözleşme imzalanmıştır. Proje kapsamında belgelendirme süreçleri başlamıştır.


Tedbir No ve Adı: 2.4 Sektörde işçi ve işveren talepleri ile işgücü envanterinden elde edilen veriler dikkate alınarak eğitim programları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, İŞKUR, Sosyal Taraflar

210

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB’in British Council ile yaptığı işbirliği protokolü doğrultusunda mesleki yabancı dil derslerinde modüllerin yanı sıra okutulmak üzere materyaller hazırlanmıştır. Bu kapsamda yiyecek içecek hizmetleri, konaklama ve seyahat hizmetleri ile eğlence hizmetleri alanlarında hazırlanan mesleki İngilizce eğitim materyalleri Talim ve Terbiye Kurulu’nun inceleme ve onayından sonra uygulanmaya başlanmıştır.

Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında uygulanmakta olan öğretim programları, sektör ihtiyaç analizinden yola çıkılarak MEB’de görevli uzman ve alan öğretmenleri, sektör temsilcileri, üniversiteden alan uzmanları ve meslek elemanları ile işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Öğretim programlarını hazırlama çalışmaları kapsamında yapılan sektör araştırması sonucunda sektörde faaliyet gösteren meslekler saptanmış ve saptanan bu meslekler seviye gruplarına ayrılmıştır. Mesleklere ilişkin olarak saptanan bu yeterlikler, öğretim programları ve modüllerin temel dayanağını ve içeriğini oluşturmuştur.

Öğretim programlarının ve modüllerin hazırlanmasında, iş yaşamının işgücüne dönük gereksinimlerinin tüm yönleriyle dikkate alınması amacıyla sektörel kuruluşlarla karşılıklı görüş alışverişi ve işbirliği gerçekleştirilmiştir.

Program geliştirme sürecinin her aşamasında, Türkiye ve dünya ölçeğinde faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının temsilcileri, yerli/yabancı uzmanlar ve üniversiteler ile işbirliği yapılmıştır. Sözü edilen kurum ve kuruluşların eğitim sorumluları ve meslek elemanlarıyla iletişim kurulmuş, bu kişilerin program çalışmalarına doğrudan katkıları sağlanmıştır. Sektör taraması ve mesleki yeterliklerin belirlenmesi sonucunda Türkiye genelinde sektörün mevcut ihtiyaçları ve işgücünden beklentileri tespit edilmiş, bu ihtiyaç ve beklentiler program çalışmalarının dayanağını oluşturmuştur. Öğretim programı, ilgili alan altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası düzeyde meslek elemanlarından beklenen yeterliklere ve standartlara uygun olarak hazırlanmıştır.

Tüm mesleki ve teknik ortaöğretim okullarının tamamı 2014/8 sayılı Bakanlık Genelgesi ile Anadolu türüne dönüştürülerek yabancı dil haftalık ders saatleri artırılmıştır. Turizm sektörüne yönelik eleman yetiştirilen öğretim programlarında diğer öğretim programlarında farklı olarak ayrıca mesleki yabancı dil derslerine yer verilerek yabancı dil yeterliliklerinin artırılması amaçlanmaktadır.

Turizm sektörüne nitelikli meslek elemanlarının yetiştirilmesine yönelik olarak öğretim programların Ulusal Meslek Standartları ve Ulusal Yeterlilikler doğrultusunda güncellenerek incelenmesi ve uygulanması için Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın onayına sunulmuştur.


Tedbir No ve Adı: 2.5 Meslek liseleri bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı

211

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ c) Süre: Sürekli

d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Eğlence Hizmetleri alanı 8 mesleki ve teknik ortaöğretim okulunda 95 öğrenci ile, Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri alanı 98 mesleki ve teknik ortaöğretim okulunda 7.748 öğrenci ile, Konaklama ve Seyahat Hizmetleri alanı 180 mesleki ve teknik ortaöğretim okulunda 10.421 öğrenci ile, Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı 561 mesleki ve teknik ortaöğretim okulunda ise 52.251 öğrenci ile eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurul Kararları doğrultusunda Valiliklerce okul bünyesinde Eğlence Hizmetleri, Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri, Konaklama ve Seyahat Hizmetleri ile Yiyecek İçecek Hizmetleri alanları ve dallarının 01.01.2016 - 04.05.2016 tarihleri arasında açılması/kapatılması teklifleri Genel Müdürlükçe değerlendirilerek Makam Onayı ile 2016-2017 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan alan sayıları şöyle sıralanabilir:

1. Eğlence Hizmetleri alanı;

Alan açılması/kapatılması ile ilgili her hangi bir teklif bulunmamaktadır.

2. Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri alanı;

a. 1 okulda alan açılmıştır.

b. 1 okulda alan kapatılmıştır.

3. Konaklama ve Seyahat Hizmetleri alanı;



c. 4 farklı okulda 5 dal açılmıştır.

d. 3 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 3 dal kapatılmıştır.

4. Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı;



c. 14 farklı okulda 15 dal açılmıştır.

d. 2 farklı okulda 3 dal kapatılmıştır.


212

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 2.6 Sektöre yönelik işgücü yetiştirme kursları açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirin uygulanması amacıyla ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin hayata geçirilmesi yönünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır.

Bunun yanı sıra tedbir kapsamında Nisan ayı içerisinde ÇSGB ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında işsizlikle mücadelede uygulanan mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları yoluyla turizm işletmelerinin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü işverenlerle birlikte yetiştirilmesini desteklemek amacıyla işbirliği protokolü imzalanmıştır.

İŞKUR verilerine göre; 2016 yılı Mart ayı sonu itibariyle tamamlanmış ve devam eden mesleki eğitim kurslarına 702 kişi, işbaşı eğitim programlarına ise 8.616 kişi olmak üzere toplam 9.318 kişi katılmıştır.

e)Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Tedbir No ve Adı: 2.7 Sezonluk işçilerin sezon sonunda sektöre yönelik eğitim programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: GTHB, Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbirin uygulanması amacıyla ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin hayata geçirilmesi yönünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır.

Bunun yanı sıra tedbir kapsamında Nisan ayı içerisinde ÇSGB ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında işsizlikle mücadelede uygulanan mesleki eğitim kursları ve işbaşı eğitim programları yoluyla turizm işletmelerinin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünün işverenlerle birlikte yetiştirilmesini desteklemek amacıyla işbirliği protokolü imzalanmıştır.

Bu kapsamda sezon sonunda bu kişiler sektörde kalarak eğitim alabileceklerdir.


213

Tedbir No ve Adı: 2.8 Meslek yüksekokulları ve fakülteler bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı sonunda yükseköğretimde turizmle ilgili 87 ön lisans ve 125 lisans programı bulunmakta iken, Mayıs 2016’da ise Meslek Yüksekokullarında 3 farklı türde toplamda 91 adet turizm ile ilgili ön lisans programı bulunmaktadır. Fakültelerde ise turizmle ilgili 11 farklı türde toplamda 131 lisans programı mevcuttur. Yükseköğretimde var olan genişlemeyle birlikte bölüm sayısının önümüzdeki dönemde artacağı öngörülmektedir.


Politika No ve Adı: 3. Kayıt dışı istihdam ve yabancı kaçak işçilik engellenecektir. Tedbir No ve Adı: 3.1 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan “Kayıt dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı”nında yer alan “Ücret, Prim, İkramiye ve bu nitelikteki her turlu istihkakın bankalar aracılığıyla ödenmesine dair yönetmelik kapsamının, kayıt dışılığın önlenmesinde pilot olarak seçilecek sektörlerde genişletilmesi sağlanacaktır.” eylemiyle de uyumludur. Bu kapsamda, 21.06.2016 tarihli ve 29718 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Türkiye genelinde işverenlerin çalıştırdıkları işçi sayısının en az beş olması halinde, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanunî kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemeleri hüküm altına alınmıştır. Yönetmelik kapsamı genişletilmiştir.


Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

214

İKİN

Cİ B

ÖLÜ

MSE

KT

ÖR

ST

RA

TEJ

İLER

İ Tedbir No ve Adı: 3.2 Emsal işçi ücretlerine yönelik çalışmalar yapılarak, kayıt dışı ücret ödenmesi engellenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 6326 sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu’nun Turist Rehberi Ücretleri başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında “Taban ücret tarifesi, birlikler ile Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin görüşleri alınarak Bakanlık tarafından net ücret üzerinden belirlenir ve her yıl 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usül Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranından az olmamak kaydıyla arttırılarak en geç Aralık ayında, izleyen takvim yılının başından itibaren yürürlüğe girmek üzere Bakanlık tarafından ilan edilir.” denilmektedir. Bu hüküm çerçevesinde turist rehberlerine ilişkin taban ücretler, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Belirlenen bu ücret tarifesi SGK tarafından bildirilmiş olup, Kurumca turist rehberleri olarak çalışan sigortalıların bu tutarın altında çalışmalarının engellenmesi için gerekli çalışmalar yapılmaktadır.

Ayrıca Turist Rehberleri Birliği (TUREB) ile işbirliği içerisinde kayıt dışı istihdamın ve eksik bildirimin önlenmesi için İzmir, İstanbul, Ankara, Nevşehir ve Antalya illerinde bilgilendirme toplantıları yapılmıştır.

Bununla birlikte, Ekim 2015’te düzenlenen “Kayıt Dışı İstihdam Çalıştayı”nda yer alan gruplardan biri de turizm sektörü olup, bu grupta sektördeki işçi/işveren ve kamu kurum temsilcileriyle ortak çalışma yapılmıştır.

Turizm sektörünün yoğun olduğu Antalya ve Muğla illerinde yapılan bölgesel analizler tamamlanmış olup, değerlendirmeler devam etmektedir.


Tedbir No ve Adı: 3.3 Denetimlerin etkinliği yabacı kaçak işçi çalıştırılması önlenecek biçimde artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, SGK c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında “Belediye Ruhsatlı Oteller ve Benzeri Kısa Süreli Konaklama İşyerleri” programlı teftişi düzenlenmiştir. Söz konusu programlı teftişin öncelikli risk gruplarından birisi de izinsiz yabancı uyruklu çalışanlar olarak belirlenmiş olup, programlı teftiş 2015 yılının sonunda Genel Değerlendirme Raporunun

215

yazımı ile tamamlanmıştır. Programlı teftiş sonucunda; çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran 18 işverene 209.525 TL, çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan 22 yabancıya 18.370 TL, çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan 1 yabancıya ise 3.350 TL idari para cezası uygulanması talep edilmiştir.

Diğer taraftan, 4817 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bu Kanun kapsamına giren yabancıların ve işverenlerin bu Kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri Bakanlık iş müfettişleri ve SGK müfettişleri tarafından denetlenir.” hükmü gereğince 2015 yılında yürütülen tüm teftişlerde (programlı ve incelemelerden oluşan program dışı teftişler) 180 işyerinde yabancı uyruklu işçi çalıştırıldığı, çalıştırılan işçilerin 591’inin kadın, 853’ünün erkek olduğu tespit edilmiş olup, çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran 78 işyeri için 2.323.517 TL, çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan 107 yabancıya 213.414 TL, çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan 19 yabancıya ise 62.729 TL idari para cezası uygulanması talep edilmiştir. 01.01.2016 – 02.05.2016 tarihleri arasında yürütülen tüm teftişlerde ise 138 işyerinde yabancı uyruklu işçi çalıştırıldığı, çalıştırılan işçilerin 294’ünün kadın, 1.039’unun erkek olduğu tespit edilmiş olup, çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran 54 işyeri için 2.490.757 TL, çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan 75 yabancıya 64.330 TL, çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan 13 yabancıya ise 45.968 TL idari para cezası uygulanması talep edilmiştir.

Bilindiği üzere, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 20 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Genel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk kuvvetlerinin kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların bu Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri halinde, durum Bakanlığa bildirilir.” hükmü gereği, genel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk kuvvetleri mevzuatları uyarınca işyerlerinde yapacakları denetim, inceleme ve kontroller sırasında 4817 sayılı Kanundan doğan yükümlülüğün yerine getirilmediğini tespit ederlerse durumu ÇSGB’ye bildirmekle yükümlüdür.

Bu nedenle söz konusu tedbir maddesine sorumlu veya işbirliği yapılacak kurumlar/kuruluşlar arasına genel ve özel bütçeli idarelerin Teftiş/Denetim Başkanlıkları ile İçişleri Bakanlığı’nın eklenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor.

Turizm SektörüİK

İNCİ

BÖ

LÜM

SEK

TÖ

R S

TR

AT

EJİL

ERİ

216

Ek

KOORDİNASYON KURULU

YÜRÜTME KURULU

GENEL KOORDİNATÖR Nurcan ÖNDER (Genel Müdür)

İDARİ KOORDİNATÖR

KOORDİNATÖRLER

Meryem Elif TEKİN (Çalışma Uzmanı)

Yeşim ERGÜN (Çalışma Uzmanı)Tuba ÖCAL (Çalışma Uzmanı)

Eğitim – İstihdam İlişkisinin GüçlendirilmesiYeşim ERGÜN (Çalışma Uzmanı)Hande GÜNERİ(Çalışma Uzmanı)Turan TÜRK(Çalışma Uzmanı)

İşgücü Piyasasında Güvence ve Esnekliğin Sağlan-ması

Meryem Elif TEKİN (Çalışma Uzmanı)


Ceren Seda ERDEM (Çalışma Uzmanı)

Ceylan ÇİFÇİ (Çalışma Uzmanı)Tuba ÖCAL (Çalışma Uzmanı)

İstihdam – Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi

Elif BOR (Çalışma Uzmanı)

TEMEL POLİTİKA EKSENLERİ

SEKTÖR STRATEJİLERİ

Bilişim SektörüCeylan ÇİFÇİ (Çalışma Uzmanı)Tuba ÖCAL (Çalışma Uzmanı)

Finans SektörüCeren Seda ERDEM (Çalışma Uzmanı)

İnşaat SektörüHande GÜNERİ (Çalışma Uzmanı)Turan TÜRK(Çalışma Uzmanı)

Sağlık SektörüHande GÜNERİ (Çalışma Uzmanı)Turan TÜRK(Çalışma Uzmanı)

Tarım SektörüElif BOR (Çalışma Uzmanı)

Tekstil ve Hazır Giyim SektörüCeren Seda ERDEM (Çalışma Uzmanı)

Turizm SektörüCeylan ÇİFÇİ (Çalışma Uzmanı)Tuba ÖCAL (Çalışma Uzmanı)

Ek

Notlar

NO

TLA

R

NO

TLA

R

Notlar

NO

TLA

R

NO

TLA

R

Notlar

NO

TLA

R

ULUSAL İSTİHDAM STRATEJİSİ · ağırlıklı üretim biçimlerinin hâkim olduğu bilgi toplumunda yaşam boyu eğitim anlayışı ... 2015-2017 yıllarını kapsayan Orta Vadeli

Documents