TRUYẼn ĐOC - tailieudientu.lrc.tnu.edu.vntailieudientu.lrc.tnu.edu.vn/Upload/Collection/brief/Brief_60843...Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp

.0000073361 ,<UAN LAM (Chủ biên)NGÕ VŨ HẢI HẰNG - BÙI TUYẾT HƯƠNG

(Sưu tầm vò biên soạn)

TRUYẼn ĐOC

UNGUYÊNHOC LÌẼƯ

NHÃ XUÂT BÁNTHÔNG TIN VẢ TRUYỂN THÔNG

P U B L I S H E R

GS ĐINH XUÂN LÂM (Chủ biên)NGÓ VŨ HẢI HẰNG - BÙI TUYẾT HƯƠNG

(Sưu tầm vờ biên soạn)

I TRUVỆn ĐỌC

kịCH suVIẾT NAM

TẬP 6

NHÀ XUẤT BẢN THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG

L Ờ I N Ú I o Ầ u

Đê giúp các em học sinh ở các bậc học phồ thông và sinh viên các trường đại học, cao đẳng cũng như các bạn đọc

xa gần muốn tìm hiểu lịch sứ Việt Nam một cách dề dàng, dễ nhớ, chúng tôi biên soạn bộ sách Truyện đọc Lịch sử Việt Nam. Các truyện đọc trong bộ sách được sưu tầm và biên soạn dựa trên nhiều nguồn tư liệu khác nhau như truyền thuyết, giai thoại, dã sử và chính sử. Bộ sách sẽ đem đến cho các em học sinh, sinh viên và bạn đọc nhiều điều thú vị bất ngờ và bổ ích. Nội dung các truyện đọc không chi cung cấp cho bạn đọc những kiến thức về lịch sừ Việt Nam, mà còn cung cấp những câu chuyện có tính nhân văn và tính giáo dục về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sứ, các thành tựu kinh tế, văn hoá tiêu biểu của dân tộc theo dòng thời gian cùa lịch sử Việt Nam từ thời nguyên thuỷ của lịch sứ dân tộc cho đến ngày nay.

Bộ sách gồm 9 tập:

Tập 1 mở đầu bộ sách, ra mắt bạn đọc với những truyện về giai đoạn lịch sừ nước ta từ thời nguyên thuỷ đến năm 179 TCN - đánh dấu bằng sự kiện Triệu Đà chiếm được Âu Lạc và đặt ách thống trị cùa phong kiến phương Bấc trên đất nước ta.

Tập 2 bao gồm những truvên về giai đoan 1 ich sỉr từ năm I7Q TCN đến năm 938 SCN - đánh dấu bằng sự kiện Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, chấm dứt ách đô hộ hơn 1000 năm cùa phong kiến phương Bắc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chù lâu dài của dân tộc.

Tập 3 bao gồm những truyện về các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý.

Tập 4 gồm những truyện về triều đại Trần, Hồ.

Tập 5 giới thiệu các truyện thuộc triều Lê sơ (1428 - 1527).

Tập 6 là các truyện về triều Lê Trung hưng, từ cuối thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII.

Tập 7 giới thiệu các truyện về triều đại nhà Nguyễn thời độc lập tự chủ.

Tập 8 viết về các truyện từ khi thực dân Pháp xâm chiếm nước ta cuối thế kỳ XIX đến Cách mạng tháng Tám thành công.

Tập 9 ỉà các truyện về giai đoạn lịch sử từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay.

Ở đầu mỗi tập truyện đọc, chúng tôi đều giới thiệu một cách khái quát nội dung lịch sử của giai đoạn mà các truyện đọc sẽ phản ánh để bạn đọc tiện theo dõi.

Các tác giả cố gắng biên soạn theo nguyên tắc ngan gọn, rõ ràng và dễ hiểu; chồ nào có thuật ngữ khó hoặc có địa danh cổ, chúng tôi đều có chú thích và giải nghĩa ở cuối trang.

Nhân tập 6 của bộ sách ra đời, chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với các soạn giả của các tài liệu được sưu tầm, chọn dẫn và các tác giả có tranh, ảnh được minh hoạ trong sách.

M ặc dù đã lất cố gang, song cuốn sách chẳc chăn khó tránh khỏi thiếu sót. Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc xa gần để cuốn sách được tốt hơn trong những lần tái bản sau.

Nhóm tác giả

KHÁI QUÁT LỊCH sử VIỆT NAM TỪ CUỐI THÊ KỶ XVI ĐẾN THÊ KỶ XVIII

C uối thể kỳ XVI - XVIII là thời kỳ lịch sứ tương đối đặc biệt trong tiến trình phát triển cùa lịch sử Việt Nam thời cô trung đại. Mốc khởi đầu cùa giai đoạn lịch sử này là sự kiện triều Mạc bị đánh đuối khói kinh thành Thăng Long năm 1592 và két thúc bang sự sụp đo của triều đại Tãv Sơn, trước khi vua Gia Long lập ra triều Nguyễn năm 1802.

Được sự giúp đờ của Nguyền Kim, Trịnh Kiêm, vua Lẻ Trang Tông đã hoàn thành công cuộc trung hưng nhà Lê, châm dứt cục diện Nam - Bắc triều. Năm 1599, con Trịnh Kiểm là Trịnh Tùng tự lập làm Đô nguyên soái, Tông quốc chinh, Thượng phụ Bình An vương. Vua Lê Thế Tông phái cho Trịnh Tùng mở phủ Chúa, đặt quan thuộc. Từ đấy, mọi quyền hành đểu do phù Chúa quyêt đoán, hình thành một thể chế hai đầu (lưỡng đầu chế): Cung Vua - Phù Chúa cùng điều hành chính sự xứ Đàng Ngoài. Trong khi đó, người con thứ hai của Nguyền Kim là Nguyễn Hoàng, được sự giúp đờ của chị gái Ngọc Bào và đặc biệt là lời tiên tri của Trạng Trình Nguyên Binh Khiêm, đã vào trấn giữ vùng đắt Thuận - Quảng, bắt đâu cho sự nghiệp Nam tiến mở rộng bờ cõi đất đai của non sông Đại Việt. Sau này, sử sách gọi vùng đất do các chúa Nguvền khai phá là xứ F)nnp Trnrtv

Đất nước bị chia cắt làm hai miền với hai ché độ chính trị khác nhau đã dần tới cuộc nội chiến “huynh đệ tương tàn ” giữa họ Trịnh và họ Nguyền. Trong suốt gần 50 năm “nổi da nấu th ịt” (1627 -

1672), biết bao nhiêu xương máu của con dân Đại Việt đã đô xuổng, đẩy nhân dán roi vào cảnh khốn cùng, phiêu tán; làng mạc tiêu điểu, xơ xác.

Trước sự mục ruỗng cùa chế độ chính trị, sự tham tàn bạo ngược cùa bộ mảy quan lại, nhản dân mà chù yếu là người nông dân đã vùng dậy đẩu tranh đòi quyền được song. Một loạt những cuộc khởi nghĩa nông dân no ra, nhắt là ở Đàng Ngoài đã khiến chính quyền trung ương càng rơi vào khủng hoảng trầm trọng. Đó là căn nguyền quan trọng đê phong trào nông dân Tây Sơn vùng dậy đảnh đuôi chúa Nguyên ở Đàng Trong; tiến ra Bắc hà tiêu diệt họ Trịnh, lật đô chính quyến nhà Lề, xóa bỏ ranh giới phân chia Đàng Trong - Đàng Ngoài. Không những thế, vị anh hùng "ảo vài cờ đào ” Nguyễn Huệ - Quang Trung còn lập nên những chiến tích oai hùng khi đánh tan sự xâm lấn của quân Xiêm, quán Mãn Thanh, bảo vệ nền độc lập dân tộc.

Giai đoạn này cũng chứng kiến sự chuvên biến quan trọng của nền kinh tế đất nước. Nội thương, ngoại thương đều phát triển mạnh mẽ. Trong nước, hệ thong chợ phát triên, giao lưu buôn bản kinh tế giữa các vùng được mở rộng, tạo điều kiện hình thành các đô thị vang bóng một thời. Các thương nhân châu Âu vào buôn bán, không chi khiến bức tranh kinh tế thêm khởi sắc, mà theo đó Thiên Chúa giảo được du nhập vào nước ta. Cũng từ quá trình đó, chữ Quốc ngừ được định hình, rồi hoàn thiện và phát triển, để sau này trở thành ngôn ngữ chính thức cùa dân tộc Việt Nam.

Tình hình tư tường văn hỏa cuối thế kỷ XVI - XVIII cũng có sự biến động. Tư tướng Nho giáo đã từng độc tôn một thời, nay bước vào giai đoạn suy vi. Phật giáo, Đạo giáo và các tín ngưỡng dãn gian có điều kiện phục hồi, làm cho đời song tinh thần của người dân phong phú hom. Nghệ thuật giai đoạn này đã chứng minh điều

đó. Đặc biệt, văn hóa giai đoạn này đạt được những thành tựu đáng tự hào, từ sử học, y học đen khoa học - kỹ thuật, đặc biệt văn học thê kỷ XVIII đã bước lên một đỉnh cao mới, đóng góp một phản hết sức quan trọng vào lịch sử văn học Việt Nam thời cô trung đại.

Năm ì 802, sau bao nhiêu năm năm gai nêm mật, Nguyên Ánh đã đánh bại được nhà Tâv Sơn, lên làm vua lập ra nhà Nguvên, hoàn thành sự nghiệp Nam tiến và mở cõi của Nguyên Hoàng vào đến tận Nam Bộ ngày nay.

N ữ TIẾN SĨ ĐẦU TIÊN CỦA NƯỚC TA

Nguyễn Thị Duệ quê làng Kiệt Đặc (nay thuộc xã Văn An, thị xã Chí Linh, tinh Hải Dương). Thuở nhỏ nổi tiếng xinh đẹp, thông minh hơn người. Người xưa kể rằng bà có chí ham học từ nhỏ nên xin bố mẹ cho phép được cải trang thành nam nhi để đi học.

Khi quân nhà Mạc thua trận, kéo lên Cao Bằng thì bà cũng theo cha lên đó để học tập. Nhà Mạc mở khoa thi, khi đó bà 20 tuổi, cũng giả nam đi thi và đồ Tiến sĩ. Khi vào triệu kiến, vua Mạc Kính Cung (1593 - 1625) phát hiện bà là gái giả trai. Nhà vua hỏi nguyên do, rồi thử tài đối đáp thì thấy bà ăn nói trôi chảy nên tuyển vào cung để dạy dồ các phi tần. Khi quân Mạc bị tan rã, bà rời khỏi Cao Bằng đi tu ở một ngôi chùa nhỏ. Lính nhà Trịnh dò được tông tích liền đến bắt bà đưa về Thăng Long. Cà vua Lê lẫn chúa Trịnh đều trọng dụng bà, giao cho bà quản lý, coi sóc việc dạy dỗ các phi tần và vương từ trong cung và phong bà làm Lễ Phi.

Bà giáo Nguyễn Thị Duệ nổi tiếng là người có kiến thức uyên bác, bà được coi là người thầy cùa giới nho sinh. Trong các kỳ thi quan trọng, bà được giao việc xem xét lại các bài văn của những người đồ đạt.

Khoa thi năm Tân Mùi (1631), sau khi chọn được các sĩ tử văn hay chữ tốt, các quan giám khảo trình kết quả lên vua. Vua đọc các

8