Kurumlarında Kurumlarında Tüberkülozdan Tüberkülozdan Korunma Korunma Dr. Haluk C Dr. Haluk C . . Çalışır Çalışır İstanbul Süreyyapaşa Göğüs ve Kalp İstanbul Süreyyapaşa Göğüs ve Kalp Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hastanesi
Sağlık Kurumlarında Tüberkülozdan Korunma. Dr. Haluk C . Çalışır İstanbul Süreyyapaşa Göğüs ve Kalp Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Sağlık kuruluşunda tüberkülozdan korunma. Negatif basınçlı havalandırma. İzolasyon. Bize bir şey olmaz!. HEPA filtre. N95 Maske. Laminar Akım. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Sağlık Kurumlarında Sağlık Kurumlarında Tüberkülozdan Tüberkülozdan
KorunmaKorunma
Dr. Haluk CDr. Haluk C.. Çalışır Çalışırİstanbul Süreyyapaşa Göğüs ve Kalp Damar İstanbul Süreyyapaşa Göğüs ve Kalp Damar
Cerrahisi Eğitim ve Araştırma HastanesiCerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
İzolasyon
Negatif basınçlı havalandırma
HEPA filtre
Laminar Akım$$$$ Çok pahalı $$$$
Bize bir şey olmaz!...
Bize bir şey olmaz!...
Sağlık kuruluşunda Sağlık kuruluşunda tüberkülozdan korunmatüberkülozdan korunma
N95 MaskeN95 Maske
Tüberküloz ve SağlıkçılarTüberküloz ve Sağlıkçılar
Yüksek RiskYüksek Risk– AIDSAIDS 170.0170.0– HIVHIV 113.0113.0– TransplantasyonTransplantasyon 20-7420-74– SilikozisSilikozis 3030– KBYKBY 10.0-25.310.0-25.3– Baş boyun KanserBaş boyun Kanser 16.016.0– Yakın zamandaki inf.(<2yıl) Yakın zamandaki inf.(<2yıl) 15.015.0– Abnormal AC FilmiAbnormal AC Filmi 6.0-196.0-19
*Menzies D and Pourier L.:Diagnosis of tuberculosis infection and disease. In: Canadian Tuberculosis Standarts.Ed:Long R. 5th Ed. 2000
Kimler risk altında?*Kimler risk altında?* Düşük sosyoekonomik düzeyDüşük sosyoekonomik düzey Kalabalık yaşam koşullarıKalabalık yaşam koşulları Hapishanelerde, akıl hastaneleri ve Hapishanelerde, akıl hastaneleri ve
bakım evlerinde bulunanlarbakım evlerinde bulunanlar EvsizlerEvsizler Alkolikler, ilaç bağımlılarıAlkolikler, ilaç bağımlıları Kronik böbrek Kronik böbrek
yetmezliği,diabet,gastrektomiyetmezliği,diabet,gastrektomi İmmünosüpresif durumlar(örn. HİV)İmmünosüpresif durumlar(örn. HİV) Sağlık çalışanlarıSağlık çalışanları **Stead WW, Dutt AK. Epidemiology and host factors. In : Stead WW, Dutt AK. Epidemiology and host factors. In :
Schlossberg D. Tuberculosis. New York: Springer Verlag, 1994; Schlossberg D. Tuberculosis. New York: Springer Verlag, 1994; 1-12.1-12.
Ünsal M Ünsal M (AGHH)(AGHH) 332,2 332,2 (1991)(1991)
ÇalışırÇalışır HC (AGHH) HC (AGHH)385,1 385,1 (1985-1998) (1985-1998)
Aral B (Kayseri)Aral B (Kayseri) 423423 19941994
Atatürk GHGCM çalışanlarında 1985-1998 Atatürk GHGCM çalışanlarında 1985-1998 yılları arasında tahmini tüberküloz peryot yılları arasında tahmini tüberküloz peryot
prevalansı (n/100 000)prevalansı (n/100 000)
KadınKadın ErkekErkek
HemşireHemşire 344344 --
DoktorDoktor 182182 125125
HizmetliHizmetli 240240 8989
Genel İdareGenel İdare 189189 193193
Çalışır HC., Saka D, Bakan N, Öğretensoy M. Toplum ve Hekim. 1999,14:6, 435-40
Atatürk GHGCM’de ve Türkiye’de yıllara Atatürk GHGCM’de ve Türkiye’de yıllara göre tüberküloz insidansı n/100 000 (1985-göre tüberküloz insidansı n/100 000 (1985-
*Çalışır HC,Yurdakul AS, Öğretensoy M. Tüberküloz kontrolünde hasta ve doktor gecikmesi. Tüberküloz ve Toraks.2001
1.İdari önlemler1.İdari önlemler
2.Mühendislik önlemleri2.Mühendislik önlemleri
3.Kişisel koruyucular3.Kişisel koruyucular
Sağlık Kurumlarında Sağlık Kurumlarında Tüberkülozdan KorunmaTüberkülozdan Korunma
Fiziksel İzolasyon
Kimyasal İzolasyon
Enfeksiyon kontrolünde temel Enfeksiyon kontrolünde temel felsefefelsefe
(İdari Önlemler)(İdari Önlemler)
Enfeksiyöz hastayı Enfeksiyöz hastayı
erkenerken
bulup,doğru tedavi rejiminibulup,doğru tedavi rejimini
erkenerken başlamak başlamak
İdari önlemlerİdari önlemler
Sağlık personelinin enfeksiyöz hasta ile Sağlık personelinin enfeksiyöz hasta ile temasını azaltılmalı.temasını azaltılmalı.
Enfeksiyon kontrolünde Enfeksiyon kontrolünde temel felsefetemel felsefe
2-3 haftadan uzun öksürüğü olanlara 2-3 haftadan uzun öksürüğü olanlara 24 saat içinde 3 balgam bakısı24 saat içinde 3 balgam bakısı
ARB (+) olanlara hemen tedavi ARB (+) olanlara hemen tedavi Hasta eğitimiHasta eğitimi Ayaktan tedavi (hastane tedavisi Ayaktan tedavi (hastane tedavisi
Yayma (+) bir hasta ile dar bir Yayma (+) bir hasta ile dar bir mekanda yaşamamekanda yaşama
Ortam havalandırmasının yeterli Ortam havalandırmasının yeterli olmamasıolmaması
Solunan havanın yeniden sirküle Solunan havanın yeniden sirküle etmesietmesi
Hastanede İdari önlemlerHastanede İdari önlemler
Yüksek riskli alanların belirlenmesiYüksek riskli alanların belirlenmesi– Poliklinikler, servis ve koğuşlar, röntgen lb, Poliklinikler, servis ve koğuşlar, röntgen lb,
acil servis, bronkoskopi, spirometri, otopsiacil servis, bronkoskopi, spirometri, otopsi Erken tanıErken tanı Ayaktan tedaviyi teşvikAyaktan tedaviyi teşvik Hastanede tb için özel klinikler, ayrı binaHastanede tb için özel klinikler, ayrı bina Taburculuğu hızlandırmakTaburculuğu hızlandırmak MDRTB kliniğiMDRTB kliniği Hastaların izolasyonuHastaların izolasyonuGuidelines for The Prevention of Tuberculosis in Health Care Facilities in Resource-Limited Settings.WHO/TB/99.269
Özel alanlar (Röntgen)Özel alanlar (Röntgen)
Röntgen laboratuarının en iyi Röntgen laboratuarının en iyi havalanan odaya yapılmasıhavalanan odaya yapılması
Hastalara cerrahi maskeHastalara cerrahi maske Enfeksiyöz hastalara öğleden sonra Enfeksiyöz hastalara öğleden sonra
film çekilmesifilm çekilmesi
Özel alanlarÖzel alanlar
Balgam çıkarma yerleriBalgam çıkarma yerleri Cerrahi ve otopsi salonlarıCerrahi ve otopsi salonları Yoğun bakım üniteleriYoğun bakım üniteleri
Hastanede idari önlemlerHastanede idari önlemlerHastaların izolasyonuHastaların izolasyonu
Hastaların odalarından Hastaların odalarından çıkmaması teşvik edilmesiçıkmaması teşvik edilmesi
Hasta odalarının dışında Hasta odalarının dışında muayene ve işlem yapılmasımuayene ve işlem yapılması
Vizitlerin mümkünse açık Vizitlerin mümkünse açık havada yapılmasıhavada yapılması
İki haftadan uzun süre İki haftadan uzun süre gözetim altında tedavi gören gözetim altında tedavi gören ve klinik iyileşme gösteren ve klinik iyileşme gösteren hastaların taburcu edilmesihastaların taburcu edilmesi
Kontrolden sorumlu bir görevliKontrolden sorumlu bir görevli Riskin belirlenmesiRiskin belirlenmesi Erken tanı, tedaviErken tanı, tedavi Çevresel kontrol(mühendislik)Çevresel kontrol(mühendislik) Kişisel koruyucularKişisel koruyucular Öksürük uyarıcı girişimler için önlemÖksürük uyarıcı girişimler için önlem Personel eğitimiPersonel eğitimi Tarama, erken tanıTarama, erken tanı Yeniden değerlendirmeYeniden değerlendirme
Birinci basamakta Birinci basamakta İdari önlemlerİdari önlemler
Riskli alanların belirlenmesiRiskli alanların belirlenmesi– Poliklinik odası, laboratuar, ilaç dağıtım yeri, bekleme salonuPoliklinik odası, laboratuar, ilaç dağıtım yeri, bekleme salonu
Ünitenin kendisinde ve bölümlerde yılda görülen enfeksiyöz TB Ünitenin kendisinde ve bölümlerde yılda görülen enfeksiyöz TB hasta sayısıhasta sayısı
Hastaların ilgili bölümlerde bekleme süreleriHastaların ilgili bölümlerde bekleme süreleri İşlemler (balgam çıkarma) İşlemler (balgam çıkarma)
Enfeksiyon kontrol planıEnfeksiyon kontrol planı Sağlık personelinin eğitimiSağlık personelinin eğitimi Erken tanıErken tanı Hasta eğitimiHasta eğitimi Balgam toplama (açık hava)Balgam toplama (açık hava) TriyajTriyaj Laboratuarda bulaşın önlenmesiLaboratuarda bulaşın önlenmesi Enfeksiyon kontrol önlemleriEnfeksiyon kontrol önlemleri
İşyeri Riskleri* İşyeri Riskleri*
Düşük risk Düşük risk 6 hasta/yıl dan az6 hasta/yıl dan az
Orta riskOrta risk 6 hasta/yıl dan fazla6 hasta/yıl dan fazla
Yüksek riskYüksek risk 6 hasta/yıldan fazla ve 6 hasta/yıldan fazla ve enfeksiyon ve hastalık gözlenen enfeksiyon ve hastalık gözlenen
işyerleri.işyerleri.
*CDC/NIOSH
BaşvuruTB’ den
kuşkulanmaBalgam isteme
Balgam muayenesi
Balgam sonucu
TedaviTedavi BaşlamaBaşlama
Gereksiz gecikmeler hastalığın Gereksiz gecikmeler hastalığın yayılmasına neden oluryayılmasına neden olur
Çevresel kontrol ve Çevresel kontrol ve mühendislik Önlemlerimühendislik Önlemleri
En basit yolu, doğal ventilasyonu En basit yolu, doğal ventilasyonu artırmaktır.artırmaktır.– Kapıları pencereleri açmak, tavana Kapıları pencereleri açmak, tavana
vantilatörvantilatör Biraz daha kompleks yolu ise, Biraz daha kompleks yolu ise,
– Uygun mimari yapı. Uygun mimari yapı. (antre, v.b..)(antre, v.b..)
Çevresel kontrol ve Çevresel kontrol ve mühendislik Önlemlerimühendislik Önlemleri
UV Tavan irradiasyonUV Tavan irradiasyon– Yüksekliği 2.40 m. den alçak olan yerlerde Yüksekliği 2.40 m. den alçak olan yerlerde
yapılmamalıyapılmamalı– 2,10 m. ye takılır.2,10 m. ye takılır.– Etkinliği moniterize edilmelidir.Etkinliği moniterize edilmelidir.– Duvarlar ve tavanın yansıtmaması için uygun Duvarlar ve tavanın yansıtmaması için uygun
Ultraviyole kullanımıUltraviyole kullanımı– Odanın üst kısmının irradiasyonuOdanın üst kısmının irradiasyonu– Yerden 2/3 üst kısma 18 mYerden 2/3 üst kısma 18 m2 2 ye 30 wattye 30 watt
Guidelines for The Prevention of Tuberculosis in Health Care Facilities in Resource-Limited Settings.WHO/TB/99.269
Laboratuar GüvenliğiLaboratuar Güvenliği
Yayma muayenesi*Yayma muayenesi*– Yayma muayenesi ile bulaş Yayma muayenesi ile bulaş
gösterilmemişgösterilmemiş– Yayma muayenesi açık bir tezgah Yayma muayenesi açık bir tezgah
üzerinde güvenle yapılabilirüzerinde güvenle yapılabilir– Yayma muayenesi sırasında çevresel Yayma muayenesi sırasında çevresel
veya kişisel koruyucu kullanımına gerek veya kişisel koruyucu kullanımına gerek yoktur.yoktur.
* İşlem sırasında santrifüj yapılmıyorsa
Guidelines for The Prevention of Tuberculosis in Health Care Facilities in Resource-Limited Settings.WHO/TB/99.269
Laboratuar güvenliğiLaboratuar güvenliği
Basil Basil suspansiyonu hazırlanan suspansiyonu hazırlanan koşullar, aerosolkoşullar, aerosol oluşturma oluşturma potansiyelleri nedeniyle, oldukça potansiyelleri nedeniyle, oldukça risklidir.risklidir.
Santrifüj, kültür, direnç testleriSantrifüj, kültür, direnç testleri Bu işlemlerin yapıldığı yerde Bu işlemlerin yapıldığı yerde
ventilasyon artırılmalı.ventilasyon artırılmalı. Bu işlemleri yapan laboratuarların sayısıBu işlemleri yapan laboratuarların sayısı Sadece güvenlik kabinleri olan Sadece güvenlik kabinleri olan
laboratuarlarlaboratuarlar
Güvenlik KabinleriGüvenlik Kabinleri
Klas I kabinler: Sağlık çalışanını ve Klas I kabinler: Sağlık çalışanını ve çevreyi enfekte aerosollerden korur, çevreyi enfekte aerosollerden korur, materyalin kontaminasyonunu materyalin kontaminasyonunu önlemezönlemez
Klas II kabinler: Sağlık çalışanı, çevre Klas II kabinler: Sağlık çalışanı, çevre ve materyali korur.(pahalıdır)ve materyali korur.(pahalıdır)
Hastaneler, çalışanlar için işyeridir ve Hastaneler, çalışanlar için işyeridir ve çeşitli mesleki riskler sözkonusudur.çeşitli mesleki riskler sözkonusudur.
Tüberküloz bu risklerden birisidir.Tüberküloz bu risklerden birisidir. Tüberkülozlu bir sağlık çalışanı aynı Tüberkülozlu bir sağlık çalışanı aynı
zamanda hastalar içinde risk oluşturur.zamanda hastalar içinde risk oluşturur. Gerçek anlamda işyeri hekimliği Gerçek anlamda işyeri hekimliği
uygulaması yapılmalıdır.uygulaması yapılmalıdır.
ÖnerilerÖneriler
Her çalışanın kişisel sağlık kayıtları tutulmalıdır.Her çalışanın kişisel sağlık kayıtları tutulmalıdır. İşe girişte ve sonrasında periyodik olarak İşe girişte ve sonrasında periyodik olarak
tüberküloz yönünden taranmalıdır.tüberküloz yönünden taranmalıdır. Hastane mimarisi ve alt yapısı planlanırken, Hastane mimarisi ve alt yapısı planlanırken,
mesleki riskler gözetilmelidir.mesleki riskler gözetilmelidir. Hastane içinde yüksek riskli yerler belirlenip ek Hastane içinde yüksek riskli yerler belirlenip ek
önlemler alınmalıdır.önlemler alınmalıdır. Tüberküloz meslek hastalığı olarak tazmin Tüberküloz meslek hastalığı olarak tazmin
edilmelidir.edilmelidir.
Pratik ÖnerilerPratik Öneriler
2 haftadan fazla öksürük2 haftadan fazla öksürük Bağışıklığı baskılayıcı durumlarBağışıklığı baskılayıcı durumlar Hastaya erken tanıHastaya erken tanı İzolasyon (etik ilkeler)İzolasyon (etik ilkeler) Erken tedaviErken tedavi Kuşkulu durumlarda muayene Kuşkulu durumlarda muayene
odasının penceresinin açık tutulması?odasının penceresinin açık tutulması? Hasta odalarının havalandırılması?Hasta odalarının havalandırılması?