“Riscki”riscki.khleuven.be/shared/content/bijlagen/PP_presentatie_lectoren... · ervaringskennis Oorzaak-gevolg Persoonlijkheids-structuur Beïnvloed door Tijdsdimentie Perceptie

Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen

“Riscki”

“Risicocompetentie bij jonge kinderen”

Presentatie PWO project

Lectoren BAKO

10-03-2014

1


Medewerkers :

Departement lerarenopleiding, KHLeuven:Projectleider: Els BertrandsProjectmedewerkers: Leene Leyssen,

Lieve Smets

Departement economisch hoger onderwijs, KHLeuven: Projectmedewerker: Anja Vanderspikken

Met medewerking van :

Laboratorium voor Experimentele Psychologie, KULeuven en Thomas More hogeschool Antwerpen

Peter De GraefAnn Lavrysen

Vlaams instituut voor gezondheidspromotie en ziektepreventieOlaf Moens

Els Bertrands, Lieve Smets, Leene Leyssen 3

Probleemstelling

Ongevallenpreventie bij kinderen van 3 tot 8 jaar

Overbescherming

Inkrimping van speel- en experimenteer ruimte

Of : werk maken van risicocompetentie


ProjectdoelenGeïntegreerd pakket voor scholen en leerkrachtenwaarin risicocompetentie als pedagogisch doel wordt vooropgesteld,

1. Nagaan hoe risicocompetentie zich in het gedrag van kinderen van 3-8 jaar manifesteert.

2. Onderzoeken of risicocompetentie van kinderen kan toenemendoor opzetten van gerichte activiteiten in diverse contexten en door sensibilisering en versterken van pedagogische en didactisch competenties van leerkrachten en scholen.

Ondersteund door een transparant veiligheidsbeleid en zich juridisch, maatschappelijk en deontologisch gedragen weten.

1. Leerkrachten en directies helpen om de aansprakelijkheidsaspecten verbonden aan hun school en of onderwijsopdracht te doorgronden

2. Via het aanbieden van een transparant evaluatieinstrumentscholen ondersteunen in hun zorg voor een degelijke schoolverzekering (zowel ongevallen- als aansprakelijkheidsverzekering) 4


Inhoud project

1. Onderzoeks- en ontwikkelwerk gericht op de klascontext en de kinderen

• Onderzoeksgebaseerde ontwikkeling van activiteiten, onderbouwde ondersteuning op vlak van didactische aanpak en begeleiding. (KHLeuven DLO)

• Explorerend onderzoek met een experimenteel opzet naar het effect van een sterk aanbod op de risicocompetentie van kinderen.(KHLeuven DLO / KULeuven)

2. Onderzoeks- en ontwikkelingswerk gericht op de schoolcontext

• Beleidsvoerende aanpak van scholen (KHLeuven / Vigez)

• Verzekerings- en aansprakelijkheidsluik (KHLeuven ECHO)

5


Opbouw presentatie

1. Definitie

2. Ontwikkelwerk voor kind en leerkrachten

3. Onderzoek naar toename van risicocompetentie

4. De voorstelling van de website met verwijzing naar het aansprakelijkheids en verzekeringsluik

6


1. definitie

7


De competentie om op een

-verantwoorde manier

-een risico te nemen of niet te nemen

Risicocompetentie ?


Risicocompetentie

De competentie om de mogelijkheden van een riskante situatie te zien en

•er grensverleggend aan deel te nemen,

•ze te laten transformeren naar een meer aanvaardbare situatie (met inbegrip van stopzetten van deelname)

•of helemaal niet deel te nemen

steunend op

•een reële inschatting van eigen ervaringen en capaciteiten

•en een reële risico-inschatting van de situatie



Generieke definitie : toepasbaar op meerdere vormen van risico nemen

In dit project focussen we op :

1.Fysieke risico’s

2.Aanvaardbare risico’s

• Aanvaardbaar lichamelijk kwetsuur versus het vooruitzicht op het plezier van de participatie.

• Aanvaardbare risico’s geven winst en worden door het kind zelf als risico gezien

11


Groeimodel risico-competentie

Sociale kennisMotorische vaardigheid

Zelfconceptervaringskennis Oorzaak-gevolg

Persoonlijkheids-structuur

Beïnvloed door

Tijdsdimentie

Perceptie weging beslissingRisiconemend

gedrag

reflectie

Aanvaardinggeen gedrag

cultuur

ASE

omgeving

materiaal

organisati

e

mens


13

• Risico hoort bij de natuurlijkespelontwikkeling van een kind

• De meeste kinderen zijnrisicocompetent

Hoog

risicocomp

ANGST ROEKELOOS


I. Het ontwikkelwerk

Verhogen van risicocompetentie

1.Avontuurlijk spel ontwerpen

2.Didactische aanpak : begeleiden

14


1. Avontuurlijk spel ontwerpen

• 6 categorieën

• uitdagend spel waarbij een risico op fysieke verwonding mogelijk is.

• De kinderen ‘zien’ het risico

(EB Sandseter)

15


Hoogte en snelheid

16


Werktuigen en natuurelementen

17


Stoeispel en verdwijnen/verloren lopen

18


Ontwerpen van uitdagende situaties(Hellen Tovey)

• Laat kinderen geven zelf betekenis geven

• Losse elementen die toestaan om eigen speldecor op te bouwen

• Materiaal met open einde

• Kinderen kunnen hun eigen taak kiezen en deze nastreven

• Kinderen kunnen exploreren, experimenteren en problemen oplossen

19


Voorbeelden

- Appeltjes plukken

- Koeienvlaai

- Ballonnenvangers

- Parachute

- Laat je bollen…

- Verstopspelen

- Stoeispelen

- Bouwspeelplaats

- Fietsspeelplaats

FICHES OP DE WEBSITE!!!

20


2. Didactische aanpak

Oog voor beleving van riskant gedrag en gepast begeleiden.

21


Oog voor beleving van riskant gedrag (EB Sandseter)

Meer plezier dan angst -------------------------- Meer angst dan plezier

Kinderen zijn op de activiteit Kinderen zijn op het doel

georiënteerd georiënteerd

OPDRIJVEN RISICO VERMINDEREN RISICO

22

Riskant spel

prettige

emoties-

opwinding

Prettige – niet-

prettige emoties

Opwinding-angst

Onprettige

emoties -angst


Begeleiden

4 manieren om met risicogedrag om te gaan• Beperken van het risico

• In het oog houden zonder in te grijpen

• Afstand nemen en het laten gebeuren

• Initiatief nemen, bijdragen in het risico

Advies : laat risicovolle situaties toe in veilige omstandigheden!!!

Niet pushen!!!

http://riscki.khleuven.be/shared/content/bijlagen/BEGELEIDING_AVONTUURLIJKE_ACTIVITEITEN.pdf

23


Houding van volwassenen is belangrijk- Positieve houding tav risico

- Nadenken over verschil in acceptatie bij jongens en meisjes

- Taal leren om er over te praten

- Aangeven dat kinderen zelf de veiligheid in de hand hebben

- Specifieke vaardigheden aanleren

- Positief verschillende oplossingen /innovatieve aanpak van situaties ondersteunen.

- Soms een stevige NEE : grens en uitleg

24


II. onderzoek

25


onderzoeksvragen

1. Meten de ontwikkelde risicoperceptietest (gebaseerd op de beproefde principes van de veranderingsdetectietest), de ingevulde vragenlijst door leerkrachten en ouders (vertaald uit het onderzoek riskid (Vetter, e.a., 2008) en het ontwikkelde observatieinstrument bij kinderen van 3 tot 8 jaar een verandering in risicocompetentie na een intensief aanbod van avontuurlijke activiteiten ?

2. Is er een samenhang tussen de resultaten bekomen op de risicoperceptietest, de ingevulde vragenlijst en het observatieinstrument ?

26


27


onderzoeksgroep

28


JANUARI:

Risico-perceptie-test 1: KUL

Vragenlijsten aan ouders + lkr

Criteriumsituatie 1: filmopnames

RISCKI-aanbod op school (jan-mei)

14 weken (zonder vakanties)

JUNI:

Risico-perceptie-test 2: KUL

Vragenlijsten aan ouders + lkr

Criteriumsituatie 2: filmopnames


Experimentele groep(intensief uitdagend aanbod)

H.H.H

Controlegroep (geen intensief uitdagend

aanbod)

H.H.H

2de kl.klas: juf Riet en juf Sarah

1ste lj: meester Mark

+ turnjuf: juf Sarah + juf Ilse

2de kl.klas: juf Rozemie

1ste lj: juf Mich

Toetsdeelname:

-januari

-juni

Toetsdeelname:

-januari

-juni


Enkele voorbeelden

31



1. risicoperceptietest

- Veranderingsparadigma :

“ Wat je belangrijk vindt speelt mee in het herkennen van verschillen” (individueel referentiekader)

- Wisselparadigma

“Snelle afwisseling in 2 foto’s doet beroep op onmiddellijke herkenning”

- Het verschil in reactietijd waarop de verandering wordt vastgesteld en de mate waarin correct wordt geantwoord zijn een maat voor risicoperceptie

33


Basisfoto wordt afgewisseld met hetzij :

basisfoto

Neutrale verandering risicoverandering

Basisfoto met andere foto afgewisseld met wit scherm worden zeer kort getoond. Het kind tikt op de spatiebalk als het een verschil ziet


Figure 1: Gemiddelde reactietijd (estimated marginal means backtransformed) per conditie (stimulussoort*groep*testmoment)



resultaat

• De 4 jarigen uit de experimentele groep gaan het sterkst vooruit qua antwoordtijd. Bij 6 jarigen niet significant aanwezig, wel trend.

• Percentage correcte antwoorden verbetert significant bij kinderen uit de experimentele groep in beide leeftijdsgroepen

• Test moet nog geoptimaliseerd worden i.f.v. 6 jarigen : blijkt te weinig discriminerend.

• Perspectief : je kan risicoperceptie al bij heel jonge kinderen meten : interessant ivm verkeersopvoeding, inschatting van speeltuigen …

Berekend met GLM (General Linear Model) Herhaalde meting design (techniek variantie analyse)

37


2. Bonner vragenlijst

23 vragen gegroepeerd rond volgende factoren:

1. zelfwerkzaamheid (zelfsturing) en sociale competentie

2. Potentiële ongevallen betrokkenheid en bedreiging

3. Conflictoriëntering en afleidbaarheid

4. zelfwaardegevoel en zelfbeeld

5. sensomotorische gemotiveerdheid

Bevraagd bij leerkrachten en (ouders)

38


resultaat

Factoren stemmen ten dele overeen:• Sociale competentie

• Zelfwaardegevoel

• Weinig conflictgevoelig

• Concentratie (nieuw)

• Motorische competentie (nieuw)

Pre-post analyse via variantieanalyse

39


resultaat

Leerkrachten rapporteren bij de posttest

•Een hoger zelfwaardegevoel, het meest uitgesproken in de experimentele groepen en in het bijzonder bij 6 jarigen

•Een daling van de conflictgevoeligheid vooral bij de exp. Groep 6 jarigen

Perspectief :

•Een verruimd aanbod zorgt voor een meer positieve bril van de leerkracht op zijn leerlingen?

•Uittesten items vragenlijst op grotere groep

40


3. observatielijst

Inpasbaar in het procesgericht kindvolgsysteem (Laevers 2001)

•Welbevinden

•Betrokkenheid

•Sociale competentie

•Zelfsturing

•Motoriek

•Risicocompetentie toegevoegd

41


RC ver onder het

gemiddelde niveau

van leeftijdsgenoten

RC ver boven het

gemiddelde niveau

van leeftijdsgenoten

Zwak vermijdend

gedrag

- Meteen zin om deel te nemen

- Zoekt op verschillende manieren

uitdaging

- Verlegt zijn grenzen en praat erover

- Opwindingsverhogende strategieën

- Past gedrag aan bij gevaar voor

zichzelf en voor anderen

- Geeft niet op, maar blijft proberen

- Wil zoveel mogelijk zonder hulp

- Verschillende emoties: spanning -

ontlading

Zwak

ongecontroleerd

gedrag


observatieindicatoren

• Komt vrij vlot uit eigen initiatief tot actie in een nieuwe situatie:

• Wil de activiteit alleen doen, vraagt enkel hulp indien echt nodig

• Toont tekenen van afwisseling tussen spanning / concentratie versus ontlading (Vertoont emoties (plezier, ambivalent, onpleziering..) tijdens zijn spelervaringen (itt tot geen emoties)

• Vertoont opwindingsverhogende strategieën om de spelspanning te laten toenemen.


• Vertoont opwindingsverlagende strategieën wanneer het risico te groot wordt of gevaar dreigt.

• Ziet gevaar (van zichzelf of van anderen) en past gedrag aan

• Streeft naar een juist en veilig gebruik van materialen

• Praat over het spel waarbij het gesprek gericht is op het zoeken van uitdaging/ het nemen van risico.




• Scoring van 5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit elke groep (vlngs risicoperceptietest)

• Vast protocol waarbij +/- 20 min video gescreend werd

47


Resultaat

Geen vastgesteld effect pre – post

•5 sterkste en 5 zwakste kinderen uit de pre-test risicoperceptie:

• significante positieve correlaties pretest /observatie

Perspectief

•Meer observaties nodig

•Nieuw onderzoeksperspectief met oog op expressieve uitingen. Interessant voor opvoeders om gedrag te herkennen

48


4. Samenhang

49


Aansprakelijkheid en ongevallenverzekering

50


Onderzoeksgebaseerde opheldering over :

1.Wie is aansprakelijk

2.Schoolpolis : waar moet je op letten

Reeks bevattelijke documentenPresentaties aansprakelijkheid en verzekering | Riscki

51


Meer info: http://riscki.khleuven.be

DANK U

52

“Riscki”riscki.khleuven.be/shared/content/bijlagen/PP_presentatie_lectoren... · ervaringskennis Oorzaak-gevolg Persoonlijkheids-structuur Beïnvloed door Tijdsdimentie Perceptie

Documents