This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
AuDr, kYptn ny dwisaf hY ik kyNdrny ijhVf 2,366 kroV rupey Byijaf, AuhjI[aYs[tI[ dy ihwsy vjoN sUby df bkfieafpYsf sI aqy ajy vI sUby df 4,400 kroVrupey kyNdr srkfr kol bkfieaf ipafhY.
iesy dOrfn akflI sMsd mYNbr qykyNdrI PUz pRosYisMg ieMzstrIË mMqrIhrismrq kOr bfdl kyNdr srkfr nyPMzF dy aMkVy dyx dy nfl-nfl kYptnsrkfr ƒ vI apIl idwqI ik sUbf afPqrfhq PMz qihq kyNdr koloN ley 6 hËfrkroV rupey qoN ielfvf hornF skImF qihqhfsl kIqy 5 hËfr kroV rupey dfiesqymfl koivz-19 krky ruËgfr guafcuwky lokF dI ivwqI shfieqf krn aqysUby aMdr ishq ZFcy dI mËbUqI leI Krckry.
PMzF dy ies JgVy ivc ihwsydfr bxdyhoey pMjfb dy ivwq mMqrI mnpRIq isMGbfdl df dfavf hY ik sUby ƒ kyNdr nynYÈnl hYlQ imÈn dy PMzF ‘coN isrP 71kroV rupey Byjy hn. ijhVy 832 kroV dIgwl hrismrq krdy hn, Auh kyNdr vwlpMjfb df bkfieaf KVHf sI. ieh pMjfb dfhwk sI. ivwq mMqrI ny ikhf ik hrismrqbfdl 1100 aqy 1200 kroV bfry jo afKdyhn, ieh pMjfb dI 3 sflF qoN kyNdr vwlrukI jI[aYs[tI[ dI bkfieaf rkm sI.
sfbkf ivwq mMqrI primMdr isMGZINzsf ny ikhf hY ik kyNdr vloN pMjfb ƒkronf vfiers nfl nijwTx leI PMzF dy
nF Auqy hrismrq bfdl aqy kYptn dyibafn pUrI scfeI qoN dUr hn. ienHF dovFƒ cfhIdf hY ik aslI siQqI lokF ƒdwsx qF jo lokF ‘c huMdI byloVI bihsbMd ho sky. isafsI iDrF dy ies rOlyivc srkfr dI mdd dI afs lfeI bYTylokF dIaF afsF tuwtIaF jfp rhIaF hn.
sB qoN vwzf Jtkf nIly kfrzF rfhINsrkfr qoN mdd lYx vfly grIb lokF ƒlwgf hY. pRDfn mMqrI grIb kilafxXojnf qihq nIly kfrz holzrF ƒ iqMnmhIny df muPq rfÈn idwqf jfxf hY. pMjfb‘c kyNdrI anfj dI kIVI cfl vMz ÈurU hogeI hY. srkfr ny aXog afK ky bhuqykfrz kwty hn, jo hux kyNdrI anfj qoNivrvy ho gey hn.
kYptn srkfr ny julfeI 2019 ivcaftf-dfl skIm dy sfry kfrz nvyN isirAuNbxfAux dI muihMm ÈurU kIqI sI. kFgrsdy ivDfiekF aqy hlkf ieMcfrjF ny iesvgdI gMgf ‘c dfa lf ilaf hY. bhuqygrIb pirvfr nvyN isirAuN Pfrm Br kynhIN dy sky, jdoN ik kFgrs ny XojnfbwDqrIky nfl kFgrs pRqI Jukfa rwKx vflypirvfrF dy Pfrm Bry hn. gwTjoV srkfrvyly aXog nIly kfrz bxy ho skdy hnpr ies nvIN pVqfl dOrfn bhuqy Xog vIrgVy hyT af gey hn.
vyrivaF anusfr Kurfk qy splfeIivBfg pMjfb qrPoN jo aprYl qoN sqMbr2020 qwk dI nvIN vMz kIqI geI hY, Aus
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (2)
Indianapolis, Indiana ivc bxfE afpxy supinaF df Gr
asIN GrF aqy ibjns leI hr qrHF dy lonkrdy hF, mnjLUrI (Approval) Ausy idn
nvyN nkor GrF dI kImq $200,000 qoN sLurU huMdI hY1500 vrg gj qoN 5000 vrg gj dy Gr4-6 bYz rUm, 3-4 bfQ rUmbwicaF dI pVHfeI leI bVy vDIaf skUl, kflj aqy XUnIvristIaFbhuq hI Gwt pRfprtI tYks aqy GrF dI ieMsLorYNs ssqI
One of the Fastest Growing City in America and Best School System...One of the Fastest Growing City in America and Best School System...One of the Fastest Growing City in America and Best School System...One of the Fastest Growing City in America and Best School System...One of the Fastest Growing City in America and Best School System...
WWWWWe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type of Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commercial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan. Same da Same da Same da Same da Same day loan ay loan ay loan ay loan ay loan apprpprpprpprpprooooovvvvval...al...al...al...al...
kronf dI dvfeI leI ajy AuzIkxf pvygfnvIN idwlI: jykr mnuwK Auqy kIqy
AunHF ikhf ik ieMstIicAUtny pihlF aOksPorz XUnIvristIdy ivigafnIaF nfl iml kymlyrIaf dI dvfeI dy pRojYkt AuqykMm kIqf sI aqy afiKaf jf skdfhY ik Auh ibhqrIn ivigafnIaFivcoN iek hn. pUnfvflf ny afs jqfeI ikpRIKx sPl rihx ̀ qy kronf vfiers dIvYksIn sqMbr-akqUbr qwk bfËfr ̀ c
af jfvygI. AunHF ikhf ik Bfrq ivc pRIKxagly do-iqMn hPiqaF ̀ c ÈurU ho jfx dI
sMBfvnf hY. kMpnI kronf dI vYksIn dfpytYNt nhIN krvfeygI qy dunIaF Br `ckoeI vI ies ƒ iqafr krky vyc skygf.
nvIN idwlI: dyÈ ivc lOkzfAUnKqm hox qoN kuJ hPiqaF bfad koivz-19 mfmilaF dI rPqfr Gwt ho skdI hYjF kuJ hPiqaF dy aMdr ies nfl sbMDkysF ivc kmI af skdI hY pr julfeI dyaKIr jf agsq ivc Bfrq ivc ies dfdUjf dOr sfhmxy af skdf hY.
ivigafnIaF df kihxf hY ik mOnsUndOrfn vfiers dy mfmilaF dI igxqI vDskdI hY. AunHF ikhf ik vfiers dy kysFdf isKr Auqy puwjxf ies gwl ‘qy inrBrkrygf ik Bfrq smfijk dUrI ƒ ikvyNbrkrfr rwKdf hY qy pfbMdIaF ivc iZwldyx bfad vfiers PYlx dI rPqfr ikMnIrihMdI hY.
iÈv nfdr XUnIvristI dy gixqivBfg dy pRoPYsr simq BwtfcfrIaf nyikhf, ”spÈt qOr ‘qy idK irhf hY ik
mOnsUn dOrfn kronf vfiersdf Kqrf hor vDx df KdÈf
nvyN mfmly Gwt gey hn qy hOlI hOlI grfPhyTF af irhf hY.”AunHF ikhf ik ies dybfvjUd kronf vfiers mfmilaF ivcvfDf nËr af skdf hY qy ies ƒ dUjfgyV mMinaf jfvygf. ieh gyV julfeI dyaKIr jF agsq ivc mOnsUn dOrfn nËraf skdf hY. bMglOr ivc BfrqI ivigafnsMsQfn (afeI[afeI[aYsI[) dy pRoPYsrrfjyÈ suMdrsyn ny vI ies gwl nflsihmqI pRgtfeI hY.
qfpmfn dy vfDy nfl rukygf kronfvfiÈMgtn: trMp pRÈfsn dy iek ishq aiDkfrI ny dfavf kIqf hY ik sUrj dI
pyeIicMg: cIn ny kronf vfiers mhfmfrI nfl nijwTx leI ivÈv ishqsMsQf (zbilAU[aYc[E[) dI mdd vfsqy iqMn kroV zflr dI vfDU grFt dyx dfaYlfn kIqf hY. amrIkI rfÈtrpqI zonlz trMp ny ivÈv ishq sMsQf dI kronflfg nfl shI ZMg nfl nf nijwTy jfx kfrn aflocnf kridaF sMsQf ƒ idwqI jFdImdd ‘qy rok lf idwqI sI. pyeIicMg ny amrIkf dy ies kdm ƒ gMBIrqf nfllYNidaF aflmI ishq sMsQf dI mdd df aYlfn kIqf hY. ieh aYlfn cInI ivdyÈmMqrfly dy qrjmfn gyNg ÈuaFg vloN kIqf igaf. ivÈv dI dUjI sB qoN vwzIafriQkqf vfly cIn vloN zbilAU[aYc[E[ ƒ do kroV zflr dI mdd qoN vwKry qOrAuqy ieh grFt idwqI jfvygI.
jnyvf: ivÈv ishq sMsQf (zbilAU[aYc[ E[) ny aflmI BfeIvflF dy gruwpnfl iml ky koivz-19 leI loVINdIaFnvIaF qknflojIaF ivksq krn dfPYslf ilaf hY. AuDr, sMXukq rfÈtr dyskwqr jnrl aMtonIE gutyryË ny koivz-19 mhfmfrI drimafn bhu-prqIvfd(mltIlYtrilËm) ‘qy Ëor idwqf hY.
zbilAU[aYc[E[ dy zfierYktrjnrl tYzros aDfnOm gYibRss aqy horaflmI afgUaF ny vIzIE kfnPrMs rfhINhoeI bYTk dOrfn koivz-19 dy tfkry leIrl ky kMm krn dI vcnbwDqf pRgtfeI.AunHF dvfeIaF, ielfj aqy hor sfmfn dI
brfbr vMz ‘qy Ëor idwqf. PrFs dyrfÈtrpqI iemYnUal mYkrON aqy jrmncFslr aYNjlf mrkl ny vI nvIN sFJ ƒhmfieq idwqI. sMXukq rfÈtr dy skwqrjnrl aMtonIE gutyryË ny ikhf ik vfiersdIaF dvfeIaF aqy ielfj df pUrI dunIaFƒ aiDkfr imlxf cfhIdf hY aqy iehisrP iek mulk jF iKwqy qwk sImq nhINhoxf cfhIdf hY. kOmFqrI bhu-prqIvfdidvs mOky gutyryË ny ikhf ik vfiersiksy vI srhwd ƒ nhIN jfxdf hY aqy iehaflmI cuxOqI hY. AunHF ikhf ik iekpirvfr vjoN pUrI dunIaF ƒ rl ky kronfiKlfP ztxf cfhIdf hY. AunHF ikhf ik
jfnF bcfAux dy nfl nfl afriQk qysmfijk inGfr vl vI iDafn dyx dI
loV hY.sMXukq rfÈtr dy skwqr jnrl
aMtonIE gutyryË ny XUrpIan XUnIan dyafgUaF nfl Èfml huMidaF sfry dyÈF dynyqfvF df kronf mhfmfrI dy mukfbly leIiewkjut hox df swdf idwqf. Auh PrFs dypRDfn mMqrI iemYnUal mYkroN, ivÈv ishqsMsQf d y m uKI t Yzr os aDfn omgYbrIafss, XUrpIan kimÈn dy pRDfnAurUslf von izr lyXyn aqy ibwl qy milMzfgyts PfAUNzyÈn dI sFJI myËbfnI vflysmfgm ‘c bol rhy sn. XU[aYn[ muKI nyikhf ik kronf dy mukfbly leI kOmI nyqfvFdf inwjI sYktr, mnuwKqf sbMDI sMgTnFaqy hor sihXogIaF nfl iekjut hoxfËrUrI hY.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (3)
Top Producer at the office in 2011-2013-2014*****A Broker who can work with you
WWWWWant to Buy/Sellant to Buy/Sellant to Buy/Sellant to Buy/Sellant to Buy/SellHomes, THs, Condos!Homes, THs, Condos!Homes, THs, Condos!Homes, THs, Condos!Homes, THs, Condos!
Madan Khatri
BHHS American HeritageBHHS American HeritageBHHS American HeritageBHHS American HeritageBHHS American Heritage1010 Rohwing Road, Elk Grove Village, IL
www.PropertyZoo.comCALL TO BUY / SELL HOME TODAY!
Residential Loans (Purchase, Refinance & Cash Out Refinance). Self Employedand H1 Visa Jumbo loans Commercial Property With Business or Business Only.
Business Equity Line of Credit. Multi Unit Investment Property.
*afpxI styt qoN lrinMg primt lY ky afE qy Ausy stytdf zrfeIivMg lfieMsYNs lE
*3-4 hPiqaF ivc pRoPYsLnl trwk zrfievr bxo
Michigan Truck Driving School6405 Middlebelt Road, Romulus, MI 48174
Raj Jamarai Cell:734-644-1010 Office:734-747-4298
KusLKbrI! KusLKbrI!!KusLKbrI!!!
hux 48 stytF ivcmnjLursLudf
Ph: 248-982-2036
Please contact us to File Individual, Partnership,Corporation and Modified Tax Returns, Consultation fortax matters. Notary Public Services & response to IRSTax matters services.
ies nfl kMpnIaF ƒ 1,122[1 kroVzflr df mflIaf nuksfn hovygf qy nflhI 29,32,900 lokF dI roËI-rotI Kqmho jfvygI. eyÈIaf-pRÈFq Kyqr leI jfrIkIqI geI irport ‘c Bfrq ivc vwD qoNvwD nOkrIaF jfx dI BivwKbfxI kIqI geIhY, jdik mflIaf Gfty dy mfmly ‘c jfpfnqy afstrylIaf qoN bfad Bfrq qIjy nMbrAuqy rhygf. eyarlfeInË dI kmfeI ‘cjfpfn ivc 2200 kroV zflr aqyafstrylIaf ‘c 1400 kroV zflr qoNvwD dI igrfvt hox dI sMBfvnf jqfeIgeI hY. eyÈIaf-pRÈFq Kyqr leIey[afeI[tI[ey[ dy Aup pRDfn konfrzkilPorz ny ikhf ik ipClI irport qoN
amrIkf `c byruËgfrI dr sB qoN vwDinAU Xfrk: amrIkf ivc jfrI qfËf aMkiVaF muqfbk byruËgfrI dr
1930 dI mhfmMdI mgroN sB qoN vwD ho geI hY qy kronf vfiers kfrn hr Cy ivcoNiek amrIkI kfmy ƒ nOkrI qoN kwZ idwqf igaf hY. zUMGy huMdy afriQk sMkt dfmukfblf krn leI amrIkI sMsd ny 500 arb zflr dy pYkyj ƒ mnËUrI idwqIhY.
srkfr muqfbk ipCly hPqy 44 lwK qoN vwD lokF ny byruËgfrI Bwqy leIarËIaF idwqIaF hn. ies dy nfl hI ipCly pMj hPiqaF ivc krIb 2[ 2[6 kroVlok byruËgfr hoey hn. amrIkf leI mfVI Kbr ieh vI hY ik aijhy sbUq vIimly hn ik inAU Xfrk sUby ivc 27 lwK lokF ƒ kronf hY.
sMXukq rfÈtr: sMXukq rfÈtrKurfk rfhq eyjMsI ny icqfvnI idwqI hYik dunIaF ivc ‘BuwKmrI` PYlx df KqrfhY. AunHF ikhf ik jy mulkF ny koivz-19kfrn PMzF dI Gft aqy vpfr dy aiVwikaFƒ dUr nf kIqf qF kuJ mhIinaF `c hIkeI akfl df sfhmxf krnf pY skdfhY. ivÈv PUz pRogrfm dy kfrjkfrIinrdyÈk zyivz bIslya ny slfmqI pRIÈddy iejlfs dOrfn ieh icqfvnI idMidaFikhf ik ajy BfvyN akfl nhIN hn pr jymulkF ny huxy hI kdm nf AuTfey qF kuJmhIinaF dy aMdr hI keI akfl pYxgy.
dunIaF ‘c akfl pYx dfKqrf: sMXukq rfÈtr
bfad hux hflfq hor ivgV gey hn aqyjy srkfrF mdd nhIN krdIaF qF bhuqsfrIaF eyarlfeInF bMd ho skdIaF hn.
AuDr, afr[bI[afeI[ dy sfbkfgvrnr zI[ suwbfrfE ny ikhf ik kronfvfiers dy mwdynËr kIqy gey lOkzfAUnkfrn lwKF BfrqIaF dI iËMdgI hfÈIey Auqyjf skdI hY. AunHF nfl hI ikhf ik koivz-
19 df sMkt iek vfr Kqm hox qoN bfadBfrq dy arQcfry vloN dunIaF dy keIarQcfiraF nfloN qyËI nfl AuBrn dIafs hY. AunHF ikhf, ‘bhuq sfry mfihrFdf mMnxf sI ik ies sfl Bfrq dI ivkfsdr bhuq Gwt rhygI. sfƒ ieh gwl Xfd
rwKxI cfhIdI hY ik kronf sMkt qoN domhIny pihlF vI sfzI ivkfs dr bhuqsusq sI. ieh swc hY ik Bfrq dI siQqIies smyN keI mulkF mukfbly ibhqr hYpr sfzf mulk bhuq grIb hY aqy jykrieh sMkt lMmf smF rihMdf hY qF sMBv hYik lwKF lokF dI iËMdgI hfÈIey Auqy clIjfvy.` suwbfrfE ny ikhf, ‘ijvyN ik mfihrkih rhy hn ik Bfrq dI afriQkqf bhuqinGfr ̀ c jf ky isKr vl jfvygI qF Bfrqkol bhuq sfry mulkF mukfbly hflfqsuDfrn df cMgf mOkf hY.`
aKbfrF qoN vfiers nhIN PYldf: hfeI kortmuMbeI: bMby hfeI kort dI aOrMgfbfd
bYNc ny mhfrfÈtr srkfr vloN aKbfrFvMzx nfl kronf PYlx dy zr bfry idwqyibafn Auqy ieqrfË Ëfihr kridaF ikhfhY ik Auh ishq mfihrF dI rfey ley ibnFaijhy qwQhIx ibafn nf dyvy.
sUbf srkfr ny GrF ‘c aKbfrFsuwtx Auqy pfbMdI lgf idwqI sI ijs dfjsits pI[bI[ vrfly ny Kud hI noitsilaf. AuNj srkfr ny bfad ‘c hukmF
ivc soD kridaF aKbfrF vMzx Auqy lfeIpfbMdI ƒ htf ilaf. jsits vrfly nyikhf ik lOkzfAUn hox krky aKbfrF dIaihmIaq vD geI hY ikAuNik lok hrqfËf aqy mukMml jfxkfrI hfsl krnfcfhuMdy hn jo aKbfrF qoN imldI hY.adflqI imwqr siqafjIq borf ny dwisafik mdrfs hfeI kort ny cynweI ‘c aKbfrFƒ GrF ivc vMzx Auqy pfbMdI dI ptIÈnKfrj kr idwqI sI.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (4)
zyrf muKI dI pYrol arËI muV Kfrj‘irhfeI nfl ivgV
skdI iPrkU sdBfvnf’
cMzIgVH: jylH pRÈfsn ny zyrfisrsf dy muKI gurmIq rfm rhIm isMGvwloN iqMn hPiqaF dI pYrol leI pfeIarËI Kfrj kr idwqI hY. aKOqI sfD nyarËI ivc afpxI mF nsIb kOr (85) dInfsfË ishq df hvflf idMidaF iqmfrdfrIkrn leI pYrol mMgI sI.
nsIb kOr idl dy rog qoN pIVq hY.rfm rhIm zyry dIaF do sfDvIaF dfijnsI ÈoÈx krn dy doÈ ivc rohqk dIsunfrIaf jylH ivc vIh sfl kYd dI sËfkwt irhf hY. jylH pRÈfsn ny arËI rwdkrn ipwCy surwiKaf kfrnF df hvflf idwqfhY. jylH aiDkfrIaF ny ikhf ik zyrf muKIƒ irhfa krn qy mgroN afqm smrpxmOky sUby ivc amn qy kfƒn dI siQqIivgV skdI hY.
dws deIey ik ies qoNpihlF goibMd isMG lONgovfl dy afdyÈ ‘qysRI gurU rfmdfs lMgr Gr dy mYnyjrmnijMdr isMG aqy vDIk mYnyjr gurfisMG df ieQoN qbfdlf kr idwqf igaf sI.ienHF ivcoN iek ƒ hirafxf dy kurUkÈyqrdy gurduafry ivc aqy dUjy ƒ AuWqr pRdyÈdy hfpuV ivc qbdIl kIqf igaf hY. ienHFdovF smyq ÈRomxI kmytI mYNbr bI[aYsisaflkf vwloN lMgr rsdF Byt krn mgroN
puils aiDkfrI ƒ isropfAu aqy gurUrfmdfs dI qsvIr afid dy ky snmfnqkIqf igaf sI, ijs df pMjfb mnuwKIaiDkfr sMgTn aqy hvfrf kmytI ny iehkih ky ivroD kIqf sI ik ies muawqlpuils aiDkfrI iKlfP bihbl klF kFzdy doÈ lwgy hn qy Aus iKlfP kys vI cwlirhf hY, ies leI iswK sMsQf vwloN Aus
sdr, aMimRqsr ivc kys drj kIqf igafhY. zI[jI[pI[ ny dwisaf ik muwZlI jFcanusfr ihlfl aihmd ƒ irafË aihmdnYkU vfsI bIjbhyVf, jo ik kÈmIr dyihËbul mujfhdIn df muKI hY, ny afpxytrwk (jyky 03 aYP-2261) Auqy pYsf lYxleI Byijaf sI. Aus ƒ pYsf sONpx vflfaxpCfqf ivakqI sPYd rMg dI aYkitvfAuqy afieaf sI. AunHF dwisaf ik trwkivc Aus dy nfl afey ivakqI dI pCfxreIs aihmd vfsI bIjbhyVf iËlHfanMqnfg vjoN hoeI hY.
pMjfb puils ny ihËb aiqvfdI PiVaf
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (5)
Join our team, we are hiring real estate agents.s
For All Your CommercialReal Estate Needs
*Gas Station *Commercial*Liquor Store *Hotel/Motel
*Miscellaneous Store
Business BrokerWe Build Your
Dreams
julfeI dy aMq qwk GrFqoN krnf pY skdf hY kMm
gurUgRfm: hirafxf dy vDIk muwKskwqr qy guVgfEN dy mYtropOlItn ivkfsaQfirtI dy sI[eI[E[ ny ikhf ik mltInYÈnl kMpnIaF (aYm[aYn[sI[), bI[pI[E[qy afeI[tI[ dIaF syvfvF dyx vflykrmcfrIaF ƒ julfeI dy aMq qwk GrFqoN kMm krnf pY skdf hY.
vIaYs ku Mz y n y d w isaf ikzI[aYl[aYP[ smyq keI aYstyt pRojYktFƒ afpxf kMm krn dI pRvfngI idwqI jfcuwkI hY qy AunHF ƒ smfijk dUrI kfiemrwK ky kMm krn dy inXmF df pflx XkInIbxfAuxf pvygf. sRI kuMzU ny dwisaf, ‘ijvyNik ieh slfh jfrI ho cuwkI hY ik mulfËmFƒ julfeI dy aMq qwk afpxy GrF qoN hIkMm krnf pvygf, ies leI ieQoN dy dPqrFƒ afpxy mulfËmF leI ies sbMDIbMdobsq krnf cfhIdf hY.` iËkrXog hYik kOmI rfjDfnI Kyqr (aYn[sI[afr[)dI Ëd ̀ c afAuNdy gurUgRfm ̀ c ienPoiss,gYnpYkt, gUgl qy mfeIkrosfPt vrgIaFqknIkI kMpnIaF dy dPqr hn.
dI nfmvr lyiKkf PyNg PyNg (64) ny afAuxvflI ikqfb ‘vuhfn zfierI` jrIey cIn dydfaivaF dI pol Kol idwqI hY. lyiKkf nyies ikqfb ̀ c Kulfsf kIqf hY ik dunIaFBr `c kronf vfiers mhFmfrI PYlfAuxleI vuhfn Èihr nhIN sgoN cIn dI srkfriËMmyvfr hY. vuhfn zfierI `c lyiKkf nykronf P Ylx dI p UrI khfxI dfislislyvfr Kulfsf kIqf hY ik ikvyN
vuhfn `c 23 jnvrI qoN 8 aprYl qwksKq qflfbMdI dOrfn hspqflF ̀ c jgHfnf hox Auqy mrIËF ƒ Bjf idwqf igaf aqyhspqflF ̀ c mfskF qy AupkrxF dI kmIqy iek-dUjy qoN kronf PYlx dI gwl ƒ
iesy dOrfn sfbkf ivwq mMqrI pI icdMbrmny suJfa idwqf ik prvfsI mËdUr ijhVysUby dy mUl vfsI hn, Auh hI AunHF ƒ dUjysUibaF qoN ilafAux dy rfh lwBx.
kFgrs dy muwK qrjmfn rxdIpsurjyvflf ny ikhf ik srkfr dI pihlIivwqI kfrj Xojnf Tuws ho geI hY. jYrfmrmyÈ ny ikhf ik kronf dy iek lwK tYstkrn dI loV hY. pfrtI qrjmfn mnIÈiqvfVI ny ikhf ik kFgrs ƒ iekwiTaF
iml ky lOkzfAUn qoN pYdf hoey msilaFnfl nijwTx leI suJfa dyxy cfhIdy hn.kFgrs ny ieh vI ikhf ik muÈklF dfhwl vfrqf aqy ivcfr-vtFdry nfl lwiBafjf skdf hY. AuDr, kFgrs jnrl skwqripRXMkf gFDI vfzrf ny afgrf dy myarvwloN ilKy gey pwqr df hvflf idMidaFikhf ik kronf dy kys lgfqfr vD rhyhn aqy Èihr ƒ bcfAux leI sKq PYslylYxy pYxgy.
dy ishq ivBfg nfl iBaflI kridaFlokF ƒ hspqfl qwk phuMcfAux leI muPqsyvf dI pyÈkÈ kIqI hY. koivz-19 qoNibnF iksy vI mYzIkl aYmrjYNsI leI lok102 nMbr Auqy zfiel kr ky ieh syvf lYskdy hn.
kMpnI vwloN hor sUbf srkfrF nflaijhI BfeIvflI kIqI jf rhI hY. kMpnIny ‘Elf aYmrjYNsI` nfm dI nvIN shUlqÈurU kIqI hY ijs qihq aMimRqsr,luiDafxf, jlMDr, pitaflf aqy muhflI
smyq 15 ÈihrF `c lokF ƒ hspqflphuMcfAux df kMm kIqf jf irhf hY. ibafn`c ikhf igaf hY ik ishq mMqrfly dItIm mrIË ƒ kYb muhweIaf krvfeygI jomuPq ̀ c Aus ƒ hspqfl phuMcfeygI.
Elf ny ikhf ik AunHF dIaF kYbF ivcishq mMqrfly dy idÈf-inrdyÈF muqfbksfP-sPfeI dy puKqf pRbMD kIqy gey hnaqy AunHF ̀ c mfsk aqy sYnytfeIËr ijhfloVINdf surwiKaf sfËo-sfmfn AuplbD hY.AunHF dfavf kIqf ik zrfeIvrF ƒ vI AucycyqOr Auqy isKlfeI idwqI geI hY.
SERSERSERSERSERVINGVINGVINGVINGVING
For the best deal call:Jesse Singh (e-PRO, SFR , CIAS)Broker/RealtorCell: 847-606-3664Cell: 847-606-3664Cell: 847-606-3664Cell: 847-606-3664Cell: 847-606-3664Email: [email protected] Site: jsingh.illinoisproperty.com
Residential or Commercial
Buying: Have access to more than 60 websites to find your dream homeor future investment!New constructions homes-Get 60% cash back.
Affordable Listing Commission.Affordable Listing Commission.Affordable Listing Commission.Affordable Listing Commission.Affordable Listing Commission.Selling: Your listing will be posted to 60 websites and 80 interconnected
websites as well as on social media. Have opportunities to market through Pro-photo, Video Open Houses and many more options!
12 years experience (Full time service)Sold: #780 Homes and #82 Commercials.
Buy thrBuy thrBuy thrBuy thrBuy thru us Get Best Seru us Get Best Seru us Get Best Seru us Get Best Seru us Get Best Servicevicevicevicevice+ + + + + TTTTThousands ofhousands ofhousands ofhousands ofhousands of Dollar Dollar Dollar Dollar Dollars cash bacs cash bacs cash bacs cash bacs cash back.k.k.k.k.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (6)
Established in 200021st Year in Publication
Published every Saturdayby A B Publication Inc.
20451 N Plum Grove Rd.Palatine, IL 60074-2018Ph:847-359-0746Fax:847-705-9388Email:[email protected]
www.punjabtimesusa.com
Editor:Amolak Singh Jammu
Astt. Editors:Jaspreet KaurKuljeet Singh
PhotographerKamaljit Singh VirdiPh. 847-502-2703
Our ColumnistsGurbakhsh Singh Bhandal
Baljit BasiAshok Bhaura
Tarlochan Singh DupalpurMajor Kular
CorrspondentsDetroit, MI
Rajinder Syan734-261-0936
New YorkIqbal S. Jabowalia
917-375-6395
Postmaster: Please sendaddress changes to Punjab Times,20451 N. Plum Grove Rd., Palatine,IL 60074
articles published in the columnsof Punjab Times are that oftheir writers, and it is notimplied that Punjab Timesendorses them.
Sameway Punjab Timesdoes not necessarily endorsesthe claims made in theadvertisements published inPunjab Times.All disputes subject toChicago jurisdiction.
Lowest Fares With Excellent ServiceEtihad, Air India,KLM, Lufthansa,Delta, Qatar Airlines.
United AirlinesBritish Airways
Domestic faresavailable
qKq sRI hËUr sfihb nFdyV ivKy PsyiswK ÈrDflUaF dI Gr vfpsI
aMimRqsr: kronf mhfmfrI kfrnipCly iek mhIny qoN qKq sRI hËUr sfihbnFdyV ivKy Psy iswK ÈrDflUaF dI GrvfpsI ÈurU ho geI hY. kyNdr srkfr dIpRvfngI mgroN ienHF ÈrDflUaF ƒ ds bwsFrfhIN pMjfb ilaFdf igaf hY. XfqrUaF dIrvfngI qoN pihlF qKq sRI hËUr sfihbdy jQydfr bfbf kulvMq isMG ny ardfskIqI aqy XfqrUaF ƒ isropfAu vI idwqy.
qKq sRI hËUr sfihb ivKy ipCly iekmhIny qoN koeI 3 hËfr XfqrI Psy hoeysn. ieh AuQy vwK-vwK gurduafiraF dIaF
modI ny pMcfieqF ƒ idwqf kronf df gurmMqrsrpMc pwlvI Tfkur ny kIqI modI nfl gwlbfq
nvIN idwlI: pRDfn mMqrI nirMdrmodI ny ipMzF dIaF pMcfieqF dy srpMcFaqy pRDfnF ƒ ikhf ik koivz-19mhfmfrI ny mulk ƒ afqminrBr hoxdf sbk isKfieaf hY. AunHF ipMzF ‘c
s m f i j kdUrI leI ‘dogË dI dUrI‘dy mMqr dIvI ÈlfGfkIqI.
pMcfieqIrfj idvsmOky pRDfn
mMqrI ny ‘eI-gRfm portl` df AudGftnvI kIqf aqy mfilkfnf Xojnf (svfimqvXojnf) dI ÈurUafq vI kIqI. vIzIEkfnPrMisMg rfhIN afpxy sMboDn `c sRImodI ny ikhf,’’kronf ny sfƒ sfiraF ƒsB qoN vwzf sbk isKfieaf hY ik asINafqminrBr hoeIey. hux ËrUrI hY ik ipMzvI afpxIaF m uZlIaF l oVF leIafqminrBr hox. kronf vfiersmhfmfrI krky nvIaF cuxOqIaF dfsfhmxf krnf ipaf ijnHF bfry kdysoicaf vI nhIN sI jF ijnHF df kdy sfhmxfnhIN kIqf sI pr ies dy nfl lokF ƒnvIaF cIËF vI iswKx ƒ imlIaF hn.``AunHF ikhf ik ipMzF, iËilHaF aqy rfjF dynfl-nfl dyÈ dIaF loVF leI svY-inrBrhoxf cfhIdf hY jo bhuq ËrUrI ho igaf hY.
pTfnkot: pTfnkot dy nIm phfVI Dfr blfk dy pwCVy ipMz hfVf dI srpMcpwlvI Tfkur (21) nfl pRDfn mMqrI nirMdr modI ny pMcfieqI rfj idvs mOky vIzIEkfnPrMs rfhIN gwlbfq kIqI. pwlvI Tfkur ny pRDfn mMqrI ƒ ipMz ivc lOkzfAUn dIkIqI jf rhI pflxf bfry ivsQfrpUrbk jfxkfrI idwqI. Aus ny dwisaf ik ipMz dydovyN pRvyÈ duafrF ‘qy nfky lgfey gey hn ijQy nOjvfnF aqy pMc mYNbrF vwloN pihrfidwqf jFdf hY. Auh Kud vI nfikaF ‘qy idn ivc do cwkr ËrUr lgfAuNdI hY. sfry ipMzvfsIaF ƒ sfbx nfl vfr-vfr hwQ Dox leI smJfieaf igaf hY. soÈl izstYNsbxf ky rwKx aqy mfsk pihnx leI vI jfgrUk kIqf igaf hY.
srfvF ̀ c Tihry hoey hn. dyÈ ̀ c lOkzfAUnlfgU hox kfrn afvfjfeI dy sfry sfDnbMd ho jfx kfrn ienHF kol vfps prqxleI koeI sfDn nhIN sI. bhuqy XfqrIpMjfb, hirafxf aqy idwlI afid QfvF qoNhn. XfqrUaF vwloN ipCly lMmy smyN qoNGr vfpsI leI duhfeI idwqI jf rhI sI.
keI XfqrI KyqIbfVI dy ikwqy nfljuVy hoey hn aqy ies vyly PslF dI vfZIÈurU hox kfrn Auh qurq afpxy GrF ƒprqxf cfhu Md y hn. ky NdrI mMqrIhrismrq kOr bfdl, muwK mMqrI kYptn
amirMdr isMG, akfl qKq dy jQydfraqy ÈRomxI kmytI ny vI srkfrF ƒ ZukvINkfrvfeI vfsqy afiKaf sI. ienHF XfqrIaF`c keI apfhj aqy bËurg vI Èfml hn.ienHF ƒ ipCly iek mhIny qoN gurduafrfborz vloN muPq irhfieÈ aqy lMgr dIsyvf muhweIaf kIqI geI hY.
ÈRomxI akflI dl ny sRI hËUr sfihbivKy Psy 300 ÈrDflUaF dI pMjfb vfpsIdf svfgq kIqf hY, ijnHF ƒ pMjfb ByjxleI pfrtI dI muMbeI iekfeI vwloN dsbwsF df pRbMD kIqf igaf sI. akflI afgUblivMdr isMG BUMdV ny ikhf ik sfbkfmuwK mMqrI pRkfÈ isMG bfdl, akflI dlpRDfn suKbIr isMG bfdl qy kyNdrI mMqrIhrismrq kOr bfdl vwloN kIqy XqnFsdkf hI ienHF ÈrDflUaF dI pMjfb vfpsIsMBv hoeI hY. sRI BUMdV ny aPsosjqfieaf ik pMjfb srkfr ny ies muwdy`qy afpxy pYr ipwCy iKwc ley sn.
AunHF koivz-19 qo N bcx leIsmfijk dUrI vrqx leI sfDfrn ÈbdFivc ‘do gË dI dUrI bhuq hY ËrUrI` dyidwqy mMqr dI qfrIP kIqI ijs rfhIN lok
idl df dOrf pYx nfl bws dy zrfeIvr dI mOqpitaflf: qKq sRI hËUr sfihb nFdyV ivKy lOkzfAUn krky Psy pMjfb dy
ÈrDflUaF ƒ lYx leI geIaF pI[afr[tI[sI[ dIaF 32 bwsF ivcoN iek bws dyzrfeIvr dI rsqy ‘c hI idl df dOrf pYx kfrn mOq ho geI. mnjIq isMG puwqrblvIr isMG nF df ieh 40 sflf zrfeIvr iËlHf brnflf dy bzbr ipMz df rihxvflf sI. ieh Gtnf mwD pRdyÈ ‘c ieMdOr kol siQq rqlfm Èihr ivc vfprI.keI iklomItr bws clfAux mgroN mnjIq isMG bws ‘c hI afrfm kr irhf sI.ies dOrfn CfqI ‘c qklIP hox kfrn Auh izwg igaf. Aus ƒ rqlfm dy hspqfliljfieaf igaf qF zfktrF ny Aus ƒ imRqk krfr dy idwqf.
pMjfb dy 152 ividafrQI kotf qoN prqybiTMzf: rfjsQfn dI iswiKaf ngrI kotf ivc Psy hoey pMjfb dy 153
ividafrQI vfps pMjfb prqy hn. biTMzf iËlHy dy hirafxf nfl lwgdy zUmvflIbfrzr Auqy pRÈfsn ny ividafrQIaF ƒ muwZly mYzIkl cYkawp qoN bfad ienHF dyiËilHaF leI rvfnf kIqf. ienHF ivc brnflf df iek, luiDafxf dy 25, huiÈafrpurdy 2, qrnqfrn df iek, sRI aMimRqsr sfihb dy 9, gurdfspur dy 13, pTfnkotdy 16, PrIdkot dy 2, iProËpur dy 6, sRI mukqsr sfihb dy 2, PfiËlkf dy 14,mogf df 1, jlMDr dy 10, kpUrQlf dy 4 ividafrQI Èfml hn.
kI koivz-19 df pqflf skdy ny kuwqy?imltn kInË (XUky): kI kuwqy
sMsQf ny ies pRojYkt Auqy ajy ipClymhIny hI kMm ÈurU kIqf hY. kyNdrI ieMglYNzdy imltn kInË ivcly isKlfeI rUm ivckuwiqaF ƒ vfiers dy nmUny suMGx qy kuJimlx dI sUrq ivc ies df ieÈfrf krnleI iqafr kIqf jFdf hY.
Wanted a beautiful, educatedand cultured girl for a Lubana Sikhboy, 29 yrs, 5’-10", B.Tech.(Mech), MBA (Finance) workingas land analyst in a MNC inGurgaon, handsome salary, Fatherretired PCS officer, motheradvocate, sister elder andmarried. Cast no bar. Simplemarriage. Interested may contact,Ph: +91-98144-02444
MatrimonialsMatrimonialsMatrimonialsMatrimonialsMatrimonialslVkI dI loV hY
Moderate Babbar-Koshalfamily seeks US citizen or greencard holder girl for their non veg,manglik son, 31 yrs, 5’-8", B. A.,Business man, living in Jalandhar(PB); father business man, Onebrother settled in USA & twosisters locally married. Call, Ph:718-709-1908 17-20
Wanted a suitable match inUSA/CANADA for Jatt SikhGrewal Canadian citizen girl, 34,5’9", slim & fair. Conventeducated, was Nurse in India &will do refresher course for RNlicense. Innocent divorcee. Ph. 1-587-438-1662, 91-9915881881, 775-813-0586 8-11
lVkI dI loV hY
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (8)
lOkzfAUn ny Bfrq ƒ mhfmfrI dI igRPq qoN bcfieaf: mfihrkronf dy Kqry bfry gMBIr hoey BfrqI: srvyKx
nvIN idwlI: kronf mhfmfrI dy vDdy Kqry ƒ lY ky BfrqI lokF ‘c gMBIrqfiËafdf vDI hY. afeI[ey[aYn[aYs[ /sI-votr dy srvyKx ‘c ieh gwl sfhmxyafeI hY. 38[4 PIsdI lokF ny ikhf ik Auh ies kronf vfiers dy Kqry ƒ byhwdgMBIrqf nfl lYNdy hn, jdoN ik 16 PIsdI lokF ny ikhf ik Auh ies ƒ isrP gMBIrmMndy hn. ies dy clidaF 23[4 PIsdI lokF ny iËafdfqr afqm sMquÈtI ËfihrkIqI hY jo ies gwl nfl sihmq hn ik ies vfiers qoN Kqrf hY. isrP 14[5PIsdI lokF ny ikhf ik Auh ies ibafn nfl isrP sihmq hn. ies srvyKx ‘c16 mfrc qoN lY ky 23 aprYl qwk df smF ilaf igaf hY.
Bfrq srkfr df qIjI styj nf hox bfry dfavfnvIN idwlI: kyNdrI ishq mMqrI hrÈ vrDn ny ikhf ik dyÈ kronf vfiers
iKlfP cwl rhI lVfeI ivc kfPI hwd qwk sPl irhf hY qy mhfmfrI dI qIjI styjivc jfx qoN bc igaf hY. AunHF ikhf, ‘’koivz-19 dy tYstF dI igxqI ivc vfDfkIqf igaf hY. asIN sfry ies mhfmfrI dI qIjI styj ivc phuMcx sbMDI icMqq sFpr asIN dyÈ ƒ qIjI styj ivc phuMcx qoN bcfAux ivc kfmXfb hoey hF.`` AunHFikhf, “sfry hOtspOt Auqy srkfr dI iqwKI nËr hY qy keI QfvF qoN tYsitMg ikwtFivc KfmIaF dIaF irportF af rhIaF hn. Krfb tYsitMg ikwtF ƒ AunHF dyÈF ivcvfps Byijaf jfvygf ijQoN ieh mMgvfeIaF geIaF hn.”
nvIN idwlI: vwzI igxqI mfihrieh mMndy hn ik dunIaF Br ivc vwzylokqMqr dyÈ Bfrq vwloN kronf mhfmfrIiKlfP smyN isr cuwikaf lOkzfAUn dfPYslf bhuq kfrgr iswD hoieaf hY.mfihrF df mMnxf hY ik amrIkf aqy hornFXUrpI dyÈF dy mukfbly ies mhfmfrI ivruwDBfrq dI siQqI bhuq mËbUq hY. AunHF dfmMnxf hY ik keI dyÈF ny ies mhfmfrIivruwD lOkzfAUn df PYslf bhuq pwCV kyilaf ijs df nqIjf ieh hoieaf ik iesmhfmfrI ny AunHF dyÈF ‘c afpxI pkVmËbUq bxf leI. jdoN ik ies dy AultBfrq ny nf hI isrP lOkzfAUn df PYslfshI smyN Auqy ilaf blik ieQoN dy pRÈfsnny ies mhfmfrI ƒ iek cuxOqI dy qOrAuqy ilaf aqy zt ies df sfhmxf kIqf.
Bfrq ivc kronf df pihlf kys 30jnvrI ƒ afieaf sI aqy 54 idnF bfad25 mfrc ƒ pfËyitv kysF dI igxqI 519ho geI aqy mOqF dI igxqI 11 sI. iesmgroN dyÈ ‘c lOkzfAUn dI GoÈxf kIqIgeI aqy mhfmfrI ivruwD jMg ivwZ idwqIgeI. amrIkf aqy hor keI XUrpI dyÈFivc ies mhfmfrI ny bhuq qbfhI mcfeIhY. iqMn hPqy dI qflfbMdI mgroN pRDfnmMqrI ny 19 idnF dI Xfin 3 meI qwk horlOkzfAUn dI GoÈxf kr idwqI. ies vylyAunHF kronf dI mfr qoN bcy hoey kuJ KyqrF
ivc kuJ irafieqF dI GoÈxf vI kIqI.mfihrF df mMnxf hY ik ajy vI dyÈ
ƒ cyqMn rihx dI loV hY. sr gMgf rfmhspqfl dy zf[ arivMd kumfr ny ikhfik mhfmfrI dOrfn kIqI qflfbMdI ny Bfrq‘c rfm bfx vrgf kMm kIqf hY. Poritshspqfl PrIdfbfd dy zf[ rvI ÈMkr nyikhf ik srkfr vwloN smyN isr cuwky kdmFdI ÈlfGf krnI bxdI hY ijs kfrn dyÈies vwzI cuxOqI df sfhmxf krn dysmrwQ irhf hY. iesy qrH F m YkshYWlQkyar dy aYsosIeyt zfierYktr zf[romyl itwko qy hornF keI mfihrF nysrkfr dy ies mhfmfrI dOrfn shI smyNAuqy cuwky kdmF dI ÈlfGf kIqI hY.
AuDr, ishq mMqrfly ny dfavf kIqf
ik Auh dyÈ ivc koivz-19 dy sMcfr qyPYlfa ƒ rokx ivc kfPI hwd qwk sPlirhf hY. mMqrfly ny ikhf ik koivz-19kysF dI igxqI duwgxI hox df smF pihlFnfloN vD igaf hY. vfiers dI lfg qoNAuBrn vfly mrIËF dI igxqI vD ky 20PIsd qoN vwD ho geI hY.
dyÈ ivc koivz-19 hflfq bfryjfxkfrI dyx leI rwKI inXmq pRYWskfnPrMs ƒ sMboDn kridaF AuWc qfkqIsmUh doiem dy cyarmYn sI[ky[imÈrf nyikhf ik 23 mfrc qwk dyÈ Br ivc15000 dy krIb tYst kIqy gey sn qyhux 22 aprYl qwk ieh igxqI pMj lwKƒ twp cuwkI hY, jo ik ipCly ’30 idnFivc 33 guxf‘ bxdI hY. imÈrf ny ikhf,
‘pr asIN ies qwQ qoN BlIBFq jfxU hF ikieh igxqI vI QoVHI hY. sfƒ dyÈ ivclgfqfr tYsitMg dy kMm ƒ vDfAuxfhovygf. koivz-19 kysF ivc jykr 16 guxfvfDf hoieaf hY qF asIN tYsitMg df kMm24 guxf vDf idwqf hY.‘ AunHF ikhf, ‘ipClyiek mhIny dy lOkzfAUn dOrfn asIN
afpxf sfrf smF BivwK dIaF iqafrIaFleI Kpfieaf hY qF ik vfiers awgy nfPYly.‘ imÈrf ny ikhf ik aijhy hspqflijQy kronf pIVq mrIËF df hI ielfjhovygf, dI igxqI 3[5 guxf aqyafeIsolyÈn bYWzF dI igxqI 3[6 guxf vDIhY.
pMjfb ivc ies vyly hr qrHF dy 547gudfm hn ijnHF dI anfj BMzfrn smrwQf234[24 lwK mItirk tn dI hY. pMjfb dygudfmF ivc ipCly sflF df 102 lwKaYm[tI cOl aqy 75 lwK aYm[tI kxkpeI hY. aYqkIN kxk dI nvIN Psl 135lwK mItirk tn afAux df anumfn hY.BfvyN cOl imwlF ivc kxk BMzfr kIqI jfxI
hY pr KflI ho rhy gudfm pMjfb leI TuMmxfËrUr bxngy. afAuNdy jIrI dI sIËn ivcvI aOK nhIN kwtxI pvygI. ipCly vrHypMjfb ivcoN anfj dI 238[88 lwKmItirk tn kuwl KrId hoeI sI.
pMjfb ivc sfl 2012-13 ivc85[58 lwK mItirk tn jIrI dI KrIdhoeI sI jdoN ik sfl 2019-20 ivc108[76 lwK jIrI KrId kIqI geI sI.ievyN hI pMjfb ‘coN sfl 2015-16 ivc103[44 lwK mItirk tn kxk dI KrIdkIqI geI sI jo ik lMGy sIËn ivwc vD ky129[12 lwK aYm[tI[ dI ho geI hY.dwsxXog hY ik dUsry sUibaF ivc kxkdI pYdfvfr vDx mgroN pMjfb dI kxkdI vuwkq Gwt geI sI. kyNdr srkfr nypMjfb ƒ purfxf bfrdfnf (iek vfrvriqaf) vrqx dI pRvfngI dy idwqI hY.
qflfbMdI mgroN bfrdfny dy sMkt dymwdynËr pMjfb srkfr ny kyNdr qoN iehpRvfngI mMgI sI. dwsxXog hY ik pMjfbivc iek lwK gwT bfrdfnf dyrI nflpuwjygf. ies leI purfxf bfrdfnf vriqafjfvygf.
KyqI ivBfg pMjfb dy skwqr kfhnisMG pMnU afKdy hn ik anfj qyËI nflmUv hox krky rfj dy gudfmF ivc nvINPsl leI jgHf bx jfvygI aqy roËfnfanfj dUsry sUibaF ivc jfx lwgf hY jdoNik ipCly virHaF ivc mUvmYNt Gwt hoeIhY. AunHF ikhf ik kronf krky mulk ‘qybxy sMkt dOrfn pMjfb df aMndfqf hIkMm afieaf hY. nvIN Psl vI iswDI dUsrysUibaF leI loz hox lwgI hY ijs nflkeI Krcy vI bcxgy.
pMjfb srkfr ny kxk dI KrId bfry koeI spÈt nIqI nf bxfeIcMzIgVH: pMjfb ivc kxk dI KrId
sbMDI sUbf srkfr dy Auc aiDkfrIaFdrimafn spwÈt nIqI Auqy sihmqI nhINbx rhI. sUby dIaF mMzIaF ivc kxk dIqyËI nfl afmd sdkf awDI dy krIb kxkivkx leI puwj cuwkI hY pr srkfr vwloNKrId sbMDI ivAuNqbMdI Auqy ivcfrF jfrIhn. mfihrF anusfr srkfr vwloN muwZ qoNhI Tos nIqI nf bxfAux kfrn ijQy iksfnFdIaF muÈklF vDIaF hn, AuQy hI sfAuxIdIaF PslF dI ibjfeI ivc vI dyrI sMBvhY. kxk dI KrId sbMDI 15 aprYl qoNpihlF hI spwÈt nIqI bxnI cfhIdI sI.
sUqrF anusfr KyqIbfVI aqy Kurfkqy splfeI ivBfg dy aiDkfrIaFdrimafn kxk dI KrId dy mfmlyivcfrn leI Auc aiDkfrIaF drimafnvIzIE kfnPrMisMg rfhIN huMdI crcf hfldI GVI nIqI dy duafly hI GuMm rhI hY.vIzIE kfnPrMisMg dOrfn mOjUd Kurfkqy isvl splfeI ivBfg nfl sbMDqaiDkfrIaF ny dwisaf ik srkfr dy iek
kyNdr kxk dI KrId leI Cot dyvy: cMdUmfjrfcMzIgVH: ÈRomxI akflI dl dy jrnl skwqr pRo[ pRym isMG cMdUmfjrf ny
bymOsmI bfrÈ krky kxk dy hoey bdrMg aqy mfjU dfixaF dI smwisaf ƒ hwlkrn leI krn leI kyNdrI Kfd aqy Kurfk mMqrI rfm ivlfs pfsvfn ƒ pwqrilK ky iksfnF ƒ af rhI smwisaf df hwl krn dI apIl kIqI. cMdUmfjrf nydwisaf ik Bfrq srkfr aqy KrId eyjMsIaF dy inXm qihq pihlF hI kxk dyCy PIsdI qwk mfjU dfxy dI KrId kIqI jf skdI hY pr mOsm dI KrfbI krkyies sfl dfxy dy mfjU rihx dI smrwQf 15 qoN 20 PIsdI hY. cMdUmfjrf ny ikhfik kyNdr srkfr KrId eyjMsIaF ƒ idÈf inrdyÈ jfrI krky mfjU kxk vycxivc af rhI smwisaf ƒ hwl kry.kxk KrIdx ivc srkfr PylH: rfjyvfl
cMzIgVH: BfrqI iksfn XUnIan dy pRDfn blbIr isMG rfjyvfl ny doÈlfieaf ik srkfr kxk dI KrId krn ivc PylH sfbq ho rhI hY. AunHF ikhf ikpMjfb ivc mOsm Krfb hox nfl iksfnF df iPkr vD igaf hY. AunHF ikhf iksrkfr ny 10 idnF dI KrId ivcoN pihly do idnF dy pYsy jfrI kIqy hn. AunHFsrkfr ƒ icqfvnI idwqI ik jykr mINh nfl Psl Krfb hoeI qF iksfn sVkF ‘qyafAux leI mjbUr hovygf.
sInIar aiDkfrI ny ies gwl Auqy Ëoridwqf ik kronf vfiers dy PYlfa ƒ rokxleI iek idn ieko ipMz dy iksfnF ƒmMzI ivc kxk vycx dI iejfËq idwqI
jfvy qy jF ipMz-ipMz jf ky kxk dI KrIddy pRbMD kIqy jfx qF jo ipMzF dy lokF dfiek qoN dUjy ipMz dy lokF nfl qflmyl nfhovy qy vfiers dy PYlfa dy KdiÈaF qoN
bicaf jf sky. ies aiDkfrI ny ieh vIdlIl idwqI ik mu wK mMqrI kYptnamirMdr isMG ny vI kxk dI KrIdsbMDI iesy qrHF dI nIqI apxfAux dyhukm idwqy hoey hn.
AuDr, pRbMDF dI ingrfnI kr rhyaiDkfrI ny ies sInIar aiDkfrI dIaFdlIlF ƒ rwd kridaF ikhf ik jy ipMz-ipMz jf ky kxk dI KrId krn jF iekidn ivc ieko ipMz dy iksfnF ƒ kxk
ilafAux dI iejfËq dyx dI nIqI apxfeIjFdI hY qF KrId leI keI mhIinaF dfsmF lwg jfvygf. ies nfl nrmy dI ibjfeIhI lyt nhIN hovygI sgoN Jony dI lvfeIAuqy vI ies df asr pvygf. mhwqvpUrnqwQ ieh hY ik sUby ivc kxk dI KrId15 aprYl qoN ÈurU hoeI sI qy ipCly sfldy mukfbly ies vfrI kxk dI afmd vIqyËI nfl hoeI hY pr srkfr ajy qwkKrId nIqI Auqy ivcfr kr rhI hY.
dI KrId bfry apxfeI nIqI iksfnF leIvwzf sMkt KVHf krdI jfp rhI hY. vfZIdOrfn sMkt ivc Psy pMjfb dy iksfnFsfhmxy hux aglI Psl Kfs qOr AuqyJony dI lvfeI df sMkt mUMh awzI KVHf hY.
pMjfb srkfr ny ajy qwk Jony dIlvfeI sbMDI qrIk df aYlfn nhIN kIqf.ies qrIk dy muqfbk hI iksfn Jony dIpnIrI bIjdy hn. pMjfb ivc DrqI hyTlypfxI dy lgfqfr hyTF cly jfx krky2009 ivc bxfey kfƒn muqfbk pMjfbsrkfr ny Jony dI lvfeI dI qrIk inÈicqkrnI huMdI hY. srkfr ies muwdy AuqyiksfnF nfl rfie krn dI QF aPsrIigafn Auqy iËafdf inrBr idKfeI dy rhIhY.
pMjfb srkfr vwloN kxk dI KrId
kxk dy Gwt JfV ny iPkrF ‘c pfey iksfncMzIgVH: ies vfr hfVI dy sIËn ivc sUby dy iksfnF ƒ vfr-vfr Krfb
mOsm df iÈkfr hoxf ipaf hY qy srdIaF ivc kfPI iËafdf mINh pYx krky keIiËilHaF ivc kxk df pRqI eykV JfV do kuieMtl qoN lY ky pMj kuieMtl qwk Gwtinkl irhf hY. JfV Gwt inklx krky iksfnF dy Krcy vI pUry nhIN hoxy. ieskrky bhuqy iksfnF ƒ krËy dI icMqf sqfAux lwgI hY. iËkrXog hY ik Cy iËilHaFpitaflf, muhflI, ropV, PiqhgVH sfihb, aMimRqsr, qrn qfrn JfV Gwt inklxaqy pMj iËilHaF iProËpur, PfiËlkf mogf, mukqsr aqy biTMzf ivc ipCly sfldy brfbr aqy kuJ vwD JfV inkl irhf hY. sUby dy keI ihwisaF ivc mINh pYxkrky kxk dI vfZI df kMm ruk igaf hY.
akflI dl vwloN kxk ‘qy bons dyx dI mMgcMzIgVH: ÈRomxI akflI dl ny kyNdr srkfr ƒ kxk dy Gwto-Gwt smrQn
muwl Auqy iksfnF ƒ bons dyx dI apIl kIqI hY aqy sUby ƒ ByjI KfD smwgrI ivchoey Gutfly dI jFc leI iek kyNdrI tIm Byjx leI afiKaf hY. vIzIE kfnPrMisMgrfhIN kor kmytI dI iek mIitMg dI pRDfngI akflI dl dy pRDfn suKbIr isMGbfdl ny kIqI ijs ivc akflI dl dy srpRsq aqy sfbkf muwK mMqrI pRkfÈ isMGbfdl smyq sfry kmytI mYNbrF ny ihwsf ilaf. kmytI ny kyNdr srkfr ƒ afiKafik Krfb mOsm kfrn sMkt dI GVI ivc iksfnF dI mdd leI Auh aYP[sI[afeI[ƒ nmI aqy bdrMg hoey dfxy bfry inXmF leI iZwl dyx leI inrdyÈ dyvy.
bfry apxfeI nIqI anusfr kxk hIlgBg 30 jUn qwk ivkx dI sMBfvnf hY.kriPAU dy hor awgy vDx dy afsfr hnikAuNik kYptn amirMdr isMG dI srkfrny mONtyk isMG afhlUvflIaf dI agvfeIhyT iek hor tfsk Pors bxf ky Aus ƒ
julfeI qwk irport dyx leI ikhf hY. ieskmytI ny lOkzfAUn ivcoN inklx leIsuJfa dyxy hn. aijhy mfhOl dOrfn pMjfbivc Jony dI lvfeI dOrfn vwzI BUimkfinBfAux vfly prvfsI mËdUrF df afAuxfsMBv nhIN hY. AuNj vI Auh kronf vfierskfrn sihmy hoey hn. ies vfr sQfnkipMzF dy mËdUrF Auqy hI tyk hY.
Jony dI lvfeI dy ryt sbMDI vI huxqoN hI ivvfd ÈurU ho cuwkf hY. ipCly sfl35 sO rupey pRqI eykV qoN vD ky aYqkINlvfeI df ryt pRqI eykV swq hËfr rupey
hox dI crcf hY. iksfn aqy KyqI kfmykimÈn dy cyarmYn ajY vIr jfKV nykyNdr srkfr qoN pihlF hI ieh mMg kIqIhY ik Kfs hflfq dy mwdynËr Jony dIlvfeI vI mgnrygf dy aDIn ilaFdI jfvy.ies nfl 263 rupey idhfVI mgnrygfivcoN aqy kuJ hor imhnqfnf iksfnF vwloNidwqf jf skdf hY. ies nfl BivwK ivcdyÈ df anfj BMzfr Biraf rhygf. mËdUrƒ vwD idhfVI iml skygI aqy iksfn dIvI bwcq hovygI.
aijhy mOky jy pMjfb srkfr ipClysfl vFg 15 jUn qoN hI Jony dI lvfeI dfPYslf lYNdI hY qF lybr dy sMkt krkyJony dI lvfeI pCV jfx dy afsfr hn.pMjfb ivc sfl 2019-20 dOrfn 30 lwKhYktyar rkby ivc Jony dI lvfeI hoeIsI. ies ivcoN 5 lwK hYktyar bfsmqIhyT sI. Kfs hflfq ivc ies vfr jy iekjUn qoN hI Jony dI lvfeI dI iejfËq huMdIhY qF ipMz dI lybr ƒ vI lMmy sIËn dOrfnmËdUrI vwD iml skygI aqy iksfnF ivcaÌrf qÌrI df mfhOl nhIN bxygf.
kqfrF, ivwidaf dy nF hyT bfËfrU pVHfeIdIaF dukfnF, aKOqI afDuink skUl,kflj, DVfDV vpfrk lfBF leI KolHIaFXUnIvristIaF, afvfjfeI dI GVmws dynËfry, skUl dI QF nrkF dIaF JlkFbfKUbI pyÈ kr rhy hn| iewQoN dI gMdIËihrIlI hvf, pRdUiÈq pfxI, byhIaFbusIaF, Gfqk bnfAutI Kfx vflIaFvsqF, Kfx vfilaF ivcoN koeI ivrlf hIqMdrusq rih skdf hY| srIrk, mfniskqy smfjk rogF dI Brmfr dy isr ‘qyisafsI dfa pyc Kyz ky hkUmqF clfeIaF/AultfeIaF jFdIaF hn| iewQy vsdy kFhMsF dI zfr ivc rlx leI kfhly hoxkrky afpxy aflHxy qy kF-kF nUM Buwlx‘c vI Blf lwB rhy ny| sdIaF qoN cwlIaFaf rhIaF ishqmMd rvfieqF, AusfrUkdrF-kImqF, kudrq df siqkfr, srbwqdf Blf, sihj, sbr, sMqoK vflf rfhAuh iqafg cuwky ny| aKOqI siBak,ivkisq, awgy vDy dyÈF dI iGnfAuxI nkl
ny AunHF nUM nf Gr dy Cwizaf hY, nf Gftdy. asl ivc awj dy dOr dy mnuwK nysfnUM kudrq qoN bymuwK kr inj vwl joVndI jo koqfhI kIqI hY, asIN sB Aus Buwldf hI KimafËf Bugq rhy hF|
ibmfrIaF, mhfmfrIaF ijvyN kronfdf kihr vfpr irhf hY, kudrq dy ivruwDBugqx df hI nqIjf hY| ieh idRÈ iensfnsdIaF qoN dyKdf, Cwldf af irhf hY, AuQyienHF koloN iehny koeI sbk nhIN iswiKaf|ijMnf icr asIN afpxIaF glqIaF qoN iswKky isafxy nhIN bxdy, aijhy iBafnk Bfxyvrqdy hI rihxgy|
jy kronf vflI kuwl sMsfr dI awDIvwsoN ny iswDy qOr ‘qy bfkI rihMdI nUM afpxymfrU asr kfrn lpyt ivc lYxf hovy qFkeI aijhy qwQ spÈt ho jFdy hn, joawgy vDx, qrwkI krn, siBak bxndI Brf mfrU dOV ivc iensfn ny muwZoN hIBulf idwqy| snaqkfrI, ÈihrIkrn,vpfrk ivwidaf, bfËfrU qMdrusqI,munfPyKorI nUM muwK rwKidaF kIqI KojkfrI,BrfmfrU jMgF-XuwDF leI asly, bMbF,imËfielF dy aMbfr, kurfhy pfAux vflysMcfr sfDn, ËmInI smuMdrI hvfeIafvfjfeI dI GVmws, nslF, jfqF, DrmF,bolIaF ‘c vMz pfAux dIaF kucflF, smfjpirvfr qy afm mnuwK nUM hyc smJx vflfmnorMjn sfihq qy PlsPf, ilMgk ivroD,lok-rfj, mnuwKI hwkF, smfj syvf dy nFvFdI durvrqoN, sB qoN vwD jIvn dy afDfr
KyqI dI axdyKI qy ibnf hl ihlfieaFmfieaf iekwTI krn dy DMidaF dI hwlfÈyrIijhy iviÈaF dI mnmrËI dI ivafiKafsfnUM lY bYTI hY|
jIB df svfd idmfg dI vrjxf BuwlsfzI KfD-Kurfk ‘qy hfvI ho igaf hY|ieh KfAU-hMZfAU BogvfdI siBafcfr,kudrq ny KfD Kurfk leI axigxqpdfrQF dI isrjxf BUgoilk hflqFanusfr kIqI hY| grm, KuÈk, TMZy, sIqaqy iswlHy qr mOsmF anusfr hI bnfspqIhuMdI hY| jIv-jMqUaF dIaF KuwzF, Gurny,kuMdrF, aflHxy, irhfieÈgfhF hmyÈf ruwqF,hvfvF aqy jl-Ql dI BUgoilk anukUlqfanusfr hI huMdIaF hn| ibrK bUitaF dyafkfr, Pl-Puwl, pwq-suwq qy vDxivgsx, puMgrn dy smyN nUM vI kudrq hIinrDfrq krdI hY| kYnyzf ivc jMz, vx,krIr, ipwpl, bohV dy ruwK nhIN huMdy aqypMjfb ivc mYpl nhIN Aug skdf| gwlpRfxI jgq dI krnI hovy qF kfdr dIisrjxf dI qsbIr hor spÈt ho jFdIhY| sMGxI jwq, Pr vfly pMCI brPIly dyÈFivc hI huMdy hn aqy pqlI cmVI vflyngOrI bld jF bIkfnyrI AUT jF hfQI,gYNzy grm dyÈF dI hI Èfn huMdy hn|qfimlnfzU, kyrl, sRIlMkf dy vsnIk nMgypYrIN jF cwplF hI pfAuNdy hn aqy nfrvy,svIzn, rUs vfly Bfry bUt qy grm jurfbFqoN ibnF GroN inkl hI nhIN skdy|
mnuwKI smfj hËfrF lwKF sflF ivc
kudrq dy vrqfiraF aqy afpxy anuBvFqjribaF qoN iswKdf/isKfAuNdf sfzy simaFivc phuMicaf hY| jdoN sfzy vwz-vzyrypsUaF dy pwDr ‘qy hI jIa rhy sn qFAunHF dI mnoibrqI vI zMgrF ijhI hI sI|lVn, iBVn, Kohx, iKMJx, imwDx,lqfVn, jIB df Jws pUrf krn, ilMgkloVF dI pUrqI leI KUnI JVpF, kmËorF,mfiVaF qy buwiZaF TyiraF qy mfdf ijsmvflIaF ‘qy roab pfAux qy DONs jmfAuxdIaF iGnfAuxIaF krqUqF hwdoN vwD geIaFqF smfj ny moVf kwitaf| ienHF psU-ibrqIaF nUM kfbU krn leI ivafh dIiprq hoNd ‘c afeI| kuJ iPkrmMd bMidaFaqy kudrqI iËMmyvfrI inBfAux vflIaFaOrqF ny psUaF dy ies bymuhfry afphudryvwg nUM kfbU ‘c rwKx leI keI iksm dykfiedy kfnUMn sQfpq kr ky siBafqfvF,siBafcfr qy slIkydfr kdrF-kImqF dfmuwZ bMinHaf| pirvfr bxy, Gr Ausry,BfeIcfrk sbMD qy sfk srIky hoNd ̀ c afey|
hOlI-hOlI smyN dy bdlx nflmfqfvF vloN isrijaf BfeIcfrf Pyr mrdFdI igRPq ivc af igaf, ikAuNik aMÈ-vMÈvDfAux dI dfq kudrq ny aOrq jfq nUMhI bKÈI hY| iehdy kfrn srIrk pwKoNieh mrdF nfl mukfblf nf krn krkyAuhdI DONs, Dwky, hvs, hAumY dI iÈkfrhuMdI rhI| rfijaF, mhfrfijaF, bfdÈfhF-ÈihnÈfhF dy dOr ivc aOrqF nfl jo
kudrq nfl iKlvfV aqy kronf df kihr
zf[ inrml isMGpMjfbI swQ lFbVf, jlMDr
(bfkI agly sPy `qy)
cfr-pMj mhIny pihlF crcf ivc afey kronf vfiers ny mnuwK jfqI dy socx leI svflF dIJVI lf idwqI hY. ies msly dy hwl leI qFG rwKx vfly lok, mnuwKI ivkfs aqy ies aMdr lgfqfrafey ivgfVF dI inÈfndyhI kr rhy hn. vwK-vwK pwKF qoN bhuq sfry msly irVky jf rhy hn. iessmuwcy irVkx ivc iek gwl sFJI hY ik mnuwK ny kudrq nfl jo iKlvfV kIqf hY jF hux vI kr irhfhY, ies bfry gMBIrqf nfl socx-ivcfrn df vylf hY. pMjfbI swQ lFbVf (jlMDr) dy krqf-Drqfzf[ inrml isMG ny afpxy ies lyK ivc ienHF msilaF bfry KuwlH ky ivcfr-crcf kIqI hY aqykronf ijhy sMktF qoN KihVf CuzfAux bfry slfhF sFJIaF kIqIaF hn. -sMpfdk
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (11)
hoieaf, Auh drdnfk GtnfvF pVH-suxky hI idl dihl jFdf hY| DrmF-mËHbFvfly, mnuwKI hwkF dy muwdeI, PlsPIdfrÈinkqf dy hIly vsIly krn vfly vIsUJvfn smfj AusfrI nf krvf sky|isafsqdfn, sfihqkfr, ivigafnI vImsilaF nUM sulJfAux dI QF AulJfAuxivc hI msrUP rhy|
ies mOky asIN sfry sMsfr dy idRsL‘qy vI Jfq mfrIey qF sMkt dy smyN sB qoNlfpRvfh iksm df ivhfr amrIkf dy
rfsLtrpqI zonlz trMp df idKfeI idMdfhY. Aus ny pihlF ieh kih ky snsnIPYlf idwqI sI ik lwK, do lwK mOqF hoxipwCoN vI jy asIN kMtrol kr leIey qFieh srkfr dI kfmXfbI hovygI. kihxqoN Bfv ik sLurU ivc hI Aus ny lokF nMUlwK, do lwK mOqF hox bfry iqafr rihxleI AudoN kih idwqf sI, jdoN ajy AusdysL ivc kuwl mOqF dI igxqI pMj hjLfrnhIN sI hoeI qy iehI kfrn hY ik jdoNmOqF dI igxqI awDy lwK qoN vI twp geIqF AuQy rOlf nhIN ipaf ik rfsLtrpqI ny
mOqF bfry agyqf hI iewk gol imQidwqf sI, ijwQoN qwk socx dI bhuqIloV nhIN sI rihMdI. awDf lwK mOqFhox vfly idn vI Auh vHfeIt hfAUsdI pRYWs kfnPrMs ivc sYnytfeIjLrdy tIky lfAux dI gwl kihMdf qymjLfk krdf ipaf sI. sMsfr BrdIaF kuwl mOqF dy cOQy ihwsy qoN vwDijhVy iekwly dysL ivc hI hoeIaFhox, Aus dy rfsLtrpqI nMU qF rfqFnMU nINd nhIN afAuxI cfhIdI, prtrMp nMU mjLfk suwJdy hn!
dunIaF Br dy l okF n M UqrylIaF ilaf dyx aqy lfsLF dyZyr lf dyx vflI ieho ijhI ibmfrIsMsfr dy lokF isr pihlI vfr peI
hY. ies nfl iswJx leI sMjIdgI dI loVhY. sMsfr dI pMcfieq XU[ aYn[ E[ ieskMm ivc koeI nroeI ishq dyx ivckfmXfb nhIN hoeI. Aus ivc vI kmIaFhn. axidwsdy dusLmx vfiers nfl horhI ies invyklI jMg ivc isrV qysMjIdgI-dohF dI loV hY.
kyrlf dI ishq mMqrI bIbI ky[ ky[ sLYljf
AuVIsf dy muwK mMqrI nvIn ptnfiek
kudrq nfl iKlvfV aqy kronf df kihr(ipCly sPy dI bfkI)
aidiqafnfQ ny afpxf iek vIzIEtvIt kIqf ijs dy duafly pujfrIaF,aiDkfrIaF aqy pwqrkfrF ny Jurmtpfieaf hoieaf sI. AunHF ivcoN kuJ ny qFmfsk vI nhIN sI pihny hoey, draslieh iekwT smfijk Pfslf bxf ky rwKxdI srkfr dI slfh df Gor AulMGx sI.sfzy lyK ivc iek hvflf glqI nflaidiqafnfQ nfl joiVaf igaf. Auh ÈbdaXuwiDaf dy iek hor pujfrI ny khy sn.
asIN qurMq sfP-sfP Aus glqI dI soDpRkfiÈq kr idwqI.
afpxI irport ivc aidiqafnfQ dfiËkr asIN ies kr ky kIqf sI, ikAuNikqblIgI jmfq nfl PYlI ibmfrI dfieslfmI hAUaf KVHf krn vflI sQfpqIaqy ies dy JMzfbrdfrF vloN dur AupXogkIqf jf irhf sI aqy ies dy bhfnymuslmfnF ivruD duÈmxI BVkfeI jf rhIsI. asIN qF afpxy pfTkF ƒ ieho cyqykrf rhy sI ik iksy vI Drm dI axjfxjF svY-sMquÈt pYrokfrF Aupr ajfrydfrInhIN hY. mYN smJdf hF, ieh Auh asljurm hY jo Bfrq aqy Auqr pRdyÈ ivc rfjkr rhy ihMdU mUlvfdIaF dI soc anusfrasIN kIqf hY.
qblIgI jmfq dy mYNbrF dI BMzI krnaqy msijdF aqy mdrisaF ƒ inÈfnfbxfAux dI jo muihMm mIzIaf dy iek ihwsyny qurMq ivwZ idwqI, Auh sQfpqI leI bhuqsuKd hY. jfalI vIzIE dI mdd nfl iesny iekdm ËihrIlI soÈl mIzIaf muihMmdf rUp Dfr ilaf ijs ƒ hYÈtYgkronfjhfdvrgy hYÈtYg qihq vfierl kIqf igaf.
ijvyN AumId sI, afnlfeIn nPrqhkIkI dunIaf ivc jf PYlI. Auqr pRdyÈaqy Bfrq dy hor ihwisaF qoN keI grohFvloN muslmfnF Aupr hmly krn aqyryVHIaF-PVHIaF lfAux vfly muslmfnF dfbfeIkft krn dIaF irportF afeIaF hn.ies nPrq dy pRBfv hyT do hspqflF vloNmusilm mfvF df kiQq qOr 'qy ielfj krnqoN ienkfr krn 'qy do bwicaF dI mOq hogeI. iek kYNsr hspqfl ny aYlfn kridwqf ik ieh musilm mrIËF ƒ AudoN qkdfKl nhIN krygf, jd qk Auh sbUq pyÈnhIN krdy ik AunHF df kronf vfiers dftYst nYgyitv hY.
ies iksy vI mfmly ny Bfrq srkfrjF rfj dy krqf-DrqfvF ƒ kfƒn df rfjidRVqf nfl lfgU krn leI nhIN JMjoiVaf.ies dI bjfey, lOkzfAUn dOrfn hI myry
Aupr lwgy doÈF df jvfb dyx leI swdxKfqr aXuwiDaf qoN pulsIey 435 mIl dUrnvIN idwlI myry Gr Byj idwqy gey.
AunHF ny myry pyÈ hox dI qfrIklOkzfAUn drimafn cuxI sI, Auh BlIBFqjfxdy sn ik rfjF dIaF srhwdF lMG kyhrigË hfËr nhIN hoieaf jfxf. Auh iehvI jfxdy sn ik lOkzfAUn kfrn mYNadflqF ivc vI phuMc nhIN skFgf, ijskfrn jvfb nf dyx bdly Auh myrIigRPqfrI ƒ sMBv bxf skxgy.
cMgy BfgF ƒ, ies DmkfAU kfry ƒ lYky isvl susfietI vloN mcfeI hfl-duhfeInfl puils ipwCy htx leI mjbUr ho geI.mohlq dy smyN qoN 36 GMty pihlF mYƒ sUicqkIqf igaf ik mYN afpxf ibafn eImylrfhIN drj krvf skdf hF, jo mYN krf idwqfhY. gyNd hux Auqr pRdyÈ srkfr dy pflyivc hY; lyikn Bfjpf dI aflocnf pRqIasihxÈIlqf ƒ dyKidaF mYƒ ieh afsnhIN ik Auh aiDkfrI jnqk ishqaYmrjYNsI dy kfrn hI ipwCy ht gey.
pUry Bfrq ivc mhfmfrI aqylOkzfAUn qfnfÈfh lflsfvF dy mnmfnIaFkrn leI mOkf bx ky bhuVy hn. kronfvfiers dy Kqry kfrn suprIm kort vwloNaQfrtIË ƒ jylHF ƒ KflI krn leI ËorpfAux dy bfvjUd mnuwKI hwkF dy kfrkungOqm nvlwKf aqy afnMd qylquMbVy, jomYnyjmYNt dy pRoPYsr qy isrkwZ buwDIjIvIhn, ƒ inhfieq QoQy sbUqF dy afDfr 'qydihÈqvfd ivroDI kfly kfƒn qihq ipClyhPqy hI ihrfsq ivc ilaf igaf hY.
duwK ies gwl df hY ik suprIm kortny nf qF AunHF dy mfmly ivc aqy nf hIhwkF nfl sMbMDq bhuq sfry hor mfmilaFivc dKlaMdfËI kIqI hY. 24 mfrc ƒ modIny cfr GMty dI mohlq dy ky jo lOkzfAUnaYlfn kIqf, Aus nfl kulI, guwlI aqyjuwlI qoN ivrvy kIqy lwKF byvws prvfsImËdUr pYdl hI afpxy jwdI ipMzF ƒ cflypfAux leI mjbUr ho gey.
suprIm kort ivc lok ihwq mfmlfdfier krky qMgIaF dy JMby ikrqIaF dImdd krn dI mMg kIqI geI. adflq nydbU rUp 'c Bfrq srkfr df dfavf JwtsvIkfr kr ilaf ik prvfsI ikrqIaFdI ihjrq qF mIzIaf dIaF 'JUTIaF KbrF'kfrn hoeI hY. soÈl mIzIaf Aupr ijnHFirportF aqy itwpxIaF ivc srkfr dI mfVIkfrguËfrI drsfeI huMdI hY, AunHF dy afDfr'qy puils pwqrkfrF, ieQoN qk ik afmnfgirkF ƒ inÈfnf bxf rhI hY. gujrfqrfj ivc puils ny iek siqkfrq vkIl ƒnPrq PYlfAux dy doÈ 'c Dr ilaf ijs nyqnËIaf tvIt kIqf sI. ieh iËafdfqrmfmly adflq ivc Tuws ho jFdy hn, lyiknpuils jfxdI hY ik adflqI aml afpxyafp ivc sËf hY.
kOmI lOkzfAUn TIk Auh smF hY, jdlokqMqr ivc pwqrkfrF ny ies gwloNinÈicMq ho ky afpxIaF klmF clfAuxIaFaqy irportF iqafr krnIaF huMdIaF hnik awDI rfq ƒ AunHF dy bUhy puils nhINKVkfeygI. isrP PrË inBf ky hI asINieh XkInI bxf skdy hF ik nf isrPafm nfgirk aflmI mhfmfrI ivcoN shI-slfmq bc jfx sgoN AunHF df lokqMqr vIbicaf rhy.
Bfrq ivc quawsb aqyjbr dI mhfmfrI
isDfrQ vrDrfjnanuvfd: bUtf isMG
amrIkf ivc rfÈtrpqI dI cox BfvyN nvMbr dy pihly hPqy hoxI hY,pr hfl hI ivc jo cox srvyKx sfhmxy afey hn, AunHF ivc bfËIpltdI nËr af rhI hY. ies ivc muwK pwK kronf vfiers df hY. srvyKxivc ieh qwQ muwK rUp ivc AuBiraf hY ik kronf vfiers nfl mukfblfkIqy jfx dy pwK qoN amrIkf dy lok mOjUdf rfÈtrpqI zonlz trMp qoNbhuqy KuÈ nhIN hn. ies mfmly ivc zYmokrYitk AumIdvfr joa ibzn dyhwk ivc votF krIb 6 PIsdI vDIaF hn. 44 PIsdI lokF ny AunHF dy hwkivc votF pfeIaF jdoN ik zonlz trMp nMU 38 vot imly hn. isafsI mfihrdwsdy hn ik kronf dy mfmly ‘qy zonlz trMp dI iZwl nMU amrIkIaF nypUrI iÈwdq nfl mihsUs kIqf hY aqy ies msly ‘qy AunHF dy vfr-vfrbdldy ibafnF ny lokF df moh-BMg kIqf hY. rfÈtrpqI trMp ny kronfmrIËF dy ielfj leI ijs qrHF altrf-vfielt ikrnF iesqymfl krndI gwl kIqI sI, Aus df vI lokF ny burf mnfieaf hY. trMp dy hmfieqIajy vI BfvyN Gwt nhIN hn, pr trMp vloN vfr-vfr ibafn bdlx kfrnies df asr lokipRaqf Auqy pYxf ÈurU ho igaf hY. kuJ mfihrF ny qF ieQoNqk kih idwqf hY ik jo kMm mhFdoÈ nhIN kr sikaf, Auh kronf vfierskr skdf hY aqy zonlz trMp dy hyToN kursI iKsk vI skdI hY. Xfd rhy,amrIkf ivc kronf mrIËF dI igxqI iek imlIan (ds lwK) qoN vI pfrclI geI hY aqy mOqF dI igxqI 60 hËfr nMU jf ZuwkI hY. ies vkq kronfdI sB qoN vDyry mfr amrIkf ivc hI pY rhI hY. smuwcf sMsfr ies vrqfryaqy ies dy nfl hI rfÈtrpqI dI cox dy mfmly nMU idlcspI nfl vfcirhf hY, ikAuNik ies ny sMsfr dI isafsq dI idÈf qYa krn ivc vwzIBUimkf inBfAuxI hY.
jfhr hY ik kronf df isafsq Auqy iswDf asr pY irhf hY, pr Bfrqivc aflm inrflf hY. pRDfn mMqrI nirMdr modI ies msly ‘qy dyÈ dIsmuwcI jnqf nMU keI vfr sMboDn kr cuky hn, pr ajy qk iek vI vfrAunHF iksy Kfs pYkyj df iËkr qk nhIN kIqf hY aqy nf hI lokF nMU Auhiemdfd hI phuMcfeI jf rhI hY, ijs qrHF dI mdd dI aijhy aOKy vyilaFivc AumId kIqI jFdI hY. Auh GVI-muVI jnqf qoN sihXog mMg rhy hn,hflFik lok afpxy-afp hI aijhf kr vI rhy hn. AuNj vI, lokF kolies qoN ibnf cfrf vI koeI nhIN hY. mulk df ishq ZFcf ieMnf nkfrf hYik sB zr rhy hn ik jy Bfrq dI hflq amrIkf ijhI ho geI qF bxygfkI? Bfrq qF afpxy kfimaF nMU vI afpo-afpxy GrF qk phuMcfAux dfpRbMD nhIN kr sikaf hY. kronf iKlfP jMg ijwqx leI hux qk iqMn-cfrnukiqaF vl iDafn kyNidRq kIqf jf irhf hY. iek qF ieh ik kronf rokUvYksIn (tIkf) iqafr kIqf jfvy. dUjf, srIr dI ibmfrIaF nfl lVndI qfkq vDfeI jfvy. qIjf, vwzy pwDr ‘qy tYsitMg kIqI jfvy, ijs qrHFdwKxI korIaf aqy cIn ivc kIqf igaf. cOQf, lOkzfAUn Bfv qflfbMdIhor vDfeI jfvy. ienHF ivcoN Bfrq kol lY-dy ky isrP cOQf bdl hI bcdfhY aqy pRDfn mMqrI iesy ‘qy lgfqfr Ëor dy rhy hn, hflFik qflfbMdIkfrn mulk dI afrQkqf dI hflq hor mfVI ho rhI hY.
pMjfb dI hflq vI koeI ies qoN ibhqr nhIN. srkfrI hspqflF dfhfl mfVf hY aqy pRfeIvyt hspqflF dy sMcflk srkfr dIaF hdfieqFdf pflx nhIN kr rhy. nqIjy vjoN mrIË Kwjl-Kuafr ho rhy hn. ieh qwQvI sfhmxy af rhy hn ik kronf qoN ielfvf hor ibmfrIaF vfly hux sgoNvwD Kwjl ho rhy hn. mulk ivc ikqy-ikqy lokF aMdr roh aqy ros vDxdIaF KbrF af rhIaF hn, pr pMjfb ies msly ‘qy ÈFq hY. amrIkfivc qF lokF ny afpxy nyqf dI cox bfry afpxI rfey pRgtfAuxI sLurU kridwqI hY, pr Bfrq jF pMjfb ivc aijhf kuJ sfhmxy nhIN af irhf. muwKmMqrI kYptn amirMdr isMG ipCly iqMn sfl qoN ibnf koeI kMm kIiqaFsUby aMdr rfjBfg clf rhy hn. asl ivc, sUby aMdr mËbUq ivroDI iDrdI axhoNd df lfhf muwK mMqrI nMU iml irhf hY. kronf sMkt dOrfn puilsny cMm dIaF clfeIaF, pr ienHF nMU puwCx vflf koeI nhIN. ishq kfimaFkol pUrf sfËo-smfn nhIN aqy ienHF ivcoN bhuqy Tyky Auqy mfmUlI qnKfhFAuqy kMm kr rhy hn. hux jdoN Auh mMqrIaF nMU afpxIaF Gwt qnKfhF aqyloVINdf sfËo-smfn nf imlx df AulFBf idMdy hn qF AunHF nMU ‘kfrn dwsonoits’ jfrI kIqy jf rhy hn. ieAuN kronf sMkt dy asr amrIkf, Bfrqaqy pMjfb ivc vwK-vwK hn. amrIkf ivc lok afpxy nyqf dI kfrguËfrIbfry soc rhy hn aqy Aus muqfbk afpxI rfey pRgtf rhy hn, pr Bfrqaqy pMjfb ivc aijhI koeI knsoa nhIN iml rhI. jmhUrIaq psMdFleI ieh awj df sB qoN vwzf svfl hY.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (13)
pwqrkfrF ivruD prcy: asl inÈfnf pwqrkfrIkÈmIr GftI ivc do idnF aMdr iqMn
pwqrkfrF Aupr sMgIn ielËfmF qihq kysdrj krn df vrqfrf BfrqI styt ivcswcI pwqrkfrI ƒ drpyÈ KqiraF df mUMhboldf sbUq hY. ies qoN iqwKf ivaMg horkI ho skdf hY ik ijhVf styt 'dunIaF dIsB qoN vwzI jmhUrIaq` hox dy dfavfkrdf hY, Aus ivc soÈl mIzIaf postF ƒgYrkfƒnI kfrvfeIaF mMinaf jf irhf hY.kÈmIr ivc soÈl mIzIaf dI 'durvrqoN`ƒ lY ky 13 prcy drj kIqy jf cuwky hn.
idwlI drbfr aqy ies dy hukmF ƒsiq-bcn kih ky mMn rhy sQfnksrkfrI-qMqr leI pwqrkfrI aqy sfeIbrkRfeIm iewko iswky dy do pfsy hn. iksy vIinAUË irport ƒ sfeIbr kRfeIm krfridwqf jf skdf hY. puils ƒ idwqI bylgfmKuwlH df aflm ieh hY ik sfeIbr kRfeIm
Qfxy dy aiDkfrI XU[ey[pI[ey[ dy prcy drjkr rhy hn, ijnHF df ieh aiDkfr-KyqrhI nhIN. gYrkfƒnI kfrvfeIaF rokU kfƒn(XU[ey[pI[ey[) dy kysF ivc pwqrkfrF ƒPsfAuxf drsfAuNdf hY ik ieh smUhpwqrkfrF leI iswDf sMdyÈ hY. styt dImnÈf iemfndfrI nfl pRoPYÈnl izAUtIinBf rhy pwqrkfrF ƒ sQfpqI dy qoqybxfAux aqy smuwcy pwqrkfr BfeIcfry ƒdihÈqËdf kr ky hflfq dI pyÈkfrI swqfdI iewCf anusfr krvfAux dI hY.
Poto jrnilst mswrq Ëhrf (26)dy iKlfP XU[ey[pI[ey[ aqy afeI[pI[sI[ dIDfrf-505 qihq aYP[afeI[afr[ drjkIqI geI hY. Aus ƒ 18 aprYl ƒ sfeIbrpuils styÈn sRIngr ny pyÈ hox leI ikhf.kÈmIr pRYWs klwb dI dKlaMdfËI kfrnAus ƒ Qfxy pyÈ hox qoN afrËI Cot imlgeI. bfad ivc pqf lwigaf ik Aus AuprXU[ey[pI[ey[ qihq mfmlf drj kIqf igafhY. ihMsf qoN pIVq aOrqF aqy bwicaF dysMqfp ƒ kYmrfbMd krn vflI ies hoxhfrPotogRfPr vloN iKwcIaF qsvIrF vfiÈMgtn
kr rhI hY jo dyÈ ivroDI kfrvfeIaF dIqfrIP krn aqy dyÈ dy iKlfP asihmqIpYdf krn qoN ielfvf kfƒn ƒ lfgU krnvflIaF eyjMsIaF df aks ivgfVdIaFhn.` qwQ ieh hY ik Aus dIaF iËafdfqrqsvIrF pihlF hI ipRMt mIzIaf ivc CpcuwkIaF hn. afiKrkfr AunHF ivc aYsf kIhY ik mfmUlI qsvIrF vI dunIaF dImhFÈkqI bxn dy supny lYx vfly stytdI awK df roV bx geIaF aqy XU[ey[pI[ey[dI Dfrf 13 lgfAuxI pY geI? Xfd rhy,ies kfƒn qihq kiQq gYrkfƒnIkfrvfeIaF ivc Èfml hox jF ihwsf lYxdy jurm `c 7 sfl dI kYd dI ivvsQf hYaqy ieh iksy ibnF iksy sbUq qoN iksyivakqI ƒ Cy mhIny qk puwCigwC leIihrfsq ivc rwKx dI iejfËq idMdf hY.
drasl, Aus dIaF qsvIrF kÈmIr
ivc styt dy jbr df dsqfvyË hn. imsflvjoN, AuhnHF pirvfrF dIaF qsvIrF ijnHFdy jIa puils/POj dI golIbfrI dOrfn mfrygey. 6 aprYl ƒ pfeI qsvIr ivc afpxyGr dy sfhmxy KVHI aOrq nËr af rhIhY, ies dI kYpÈn sI: 'kvI mfDo blhfmI,ijs dIaF ilKIaF nËmF slfmqI dsiqaFdI golIbfrI dOrfn qbfh ho cuwky Aus dyGr ivc hI guMm ho geIaF, kihMdI hY -pihlF ieh Gr myry leI bs iek mkfn
sI hux ieh jgHf myry leI afsqfn (qIrQ)hY.` 18 aprYl ƒ pfeI qsvIr ivc kwpVydf iek tukVf, kuJ dsqfvyË aqy kuJ notnËr af rhy hn. Ëhrf ny ies ƒ kYpÈnidwqI: 'afirPf jfn aKbfr dIaF kfqrFaqy afpxy ÈOhr abdul kfidr ÈyK dylhU nfl ilwbVy notF ƒ sMBfldI hoeI. Ausƒ BfrqI POj ny dihÈqgrd hox dy Èwk`c golI mfrI sI. mYN ies duwK ivcoN inklnhIN skI hF.`
ies aYP[afeI[afr[ nfl mwcIhfhfkfr ajy mwTI nhIN peI sI ik aglyidn 19 aprYl ƒ puils ny sInIarjrnilst pIrËfdf afiÈk ƒ qlb krilaf. Auh mulk dy mÈhUr aKbfr 'idihMdU' leI kMm krdy hn. Aus Aupr Ausyidn CpI irport ivc qwQF ƒ Êlq pyÈkrn df ielËfm lgfieaf igaf. Aus ny
afpxf pwK pyÈ kr idwqf pr mfmlf ieQyhI Kqm hox vflf nhIN sI, styt df ierfdfkuJ hor sI. Ausy idn Aus ƒ Èfm ƒ dwKxIkÈmIr dy anMqnfg iËlHy ivc puilsaPsr sfhmxy pyÈ hox leI ikhf igafjo cflI iklomItr dUr hY. Auh bVI muÈiklnfl awDI rfq ƒ Gr prq sikaf. iesdOrfn Aus df pirvfr Aus dI surwiKaf ƒlY ky ikMnf KOP ivcoN guËiraf hovygf, iesdf aMdfËf AuQoN dy hflfq anusfr sihjy hI
lgfieaf jf skdf hY.iesy qrHF iek hor mÈhUr pwqrkfr
aqy lyKk gOhr iglfnI, ijnHF ny kÈmIrdy hflfq bfry aihm ikqfb 'ryj aYNz rIËn'(kRoD aqy kfrn) ilKI hY, iKlfP vI prcfdrj kr ilaf igaf. AuhI Gisaf ipitafielËfm: puils ƒ BrosyXog sUqrF qoNsUcnf imlI hY ik gOhr iglfnI soÈlmIzIaf Aupr postF pf irhf hY aqy ienHFpostF ËrIey Auh gYrkfƒnI kfrvfeIaFivc lwigaf hoieaf hY. Auh 'JUTIaF KbrF`bxfAuNdf hY jo Bfrq dI eykqf, aKMzqf qysurwiKaf leI Kqrf hn.
gOhr iglfnI dI soc jwg Ëfhr hY,Auh rfjkI ihMsf df hI nhIN sgoN KfVkUgruwpF dI ihMsf df vI brfbr aflock hY.puils dI pRYWs irlIË qoN asl mnÈf bfryÈwk dI koeI guMjfieÈ nhIN rih jFdI, ijs
ivc ikhf igaf ik Aus vloN jo Kbr CpvfeIgeI, 'Aus dy qwQF dI qsdIk iËlHfaQfrtIË qoN nhIN krvfeI`. mfmlf isrPieMnf ku sI ik Aus ny bfrfmUlf ivc KfVkUaFdIaF lfÈF ƒ kbrF ivcoN bfhr kwZx bfryKbr idwqI sI jo iek KfVkU dy pirvfrmYNbr dy hvfly nfl sI. pirvfr mYNbrF ƒieh BulyKf pY igaf ik AunHF ƒ jo kriPAUpfs jfrI kIqf igaf hY, Auh dPnfeI lfȃ bfhr kwZx dI pRÈfsink mnËUrI hY.
adflqF vI pRYWs aqy ivcfr pRgtfvydI afËfdI Aupr hmilaF ƒ gMBIrqf nfllYx nhIN iqafr nhIN. jd gOhr iglfnIvloN vkIl ËrIey jMmU kÈmIr hfeIkortqwk phuMc kIqI geI qF Auc adflq nypwqrkfr ƒ igRPqfrI qoN aMiqRm rfhq dyxqoN ienkfr kr idwqf. bs jMmU kÈmIr XU[tI[srkfr ƒ noits jfrI kr idwqf igaf aqymfmly dI aglI suxvfeI 20 meI `qy pfidwqI. ilhfËf, adflqI pRxflI vI swqfDfrIiDr dy eyjMzy ƒ sihl bxf rhI hY.
hux ies mfmly dI qulnf modI aqyafr[aYs[aYs[ dy hwQToky arnb gosvfmIdy mfmly nfl kro ijs Aupr GwtigxqImusilm iPrky dy iKlfP afpxy tI[vI[cYnl Aupr ihMsf aqy nPrq BVkfAux,mIzIaf Èoa dy nF hyT idn-rfq ËihrIlIaFitwpxIaF krn dy 100 qoN Aupr mfmlydrj ho cuwky hn. hfl hI ivc iek mfxhfnImfmly ivc suprIm kort ny Aus ƒigRPqfrI qoN iqMn hPqy dI surwiKaf dy idwqIgeI. adflq ny Aus dI shUlq leI Ausdf kys nfgpur qoN muMbeI iÈPt kr dyx dIiejfËq vI dy idwqI. kyNdrI sUcnf aqypRsfrn mMqrI pRkfÈ jfvVykr ny arnbivruD drj mfmilaF ƒ gYrjmhUrI dwsky qurMq inKyDI kIqI, ieh dlIl dy kypwqrkfrF dI afËfdI Aupr hmly nhIN hoxycfhIdy, AunHF ƒ afpxf nukqf-nËr pyÈkrn dI afËfdI hoxI cfhIdI hY; jdikiesy dOrfn bfkI pwqrkfrF iKlfP drjsMgIn kys Aus ƒ pRYWs dI afËfdI Auprhmlf nhIN lwgdy. ieh sQfpqI ƒ nfpsMdivcfrF dI sMGI Guwtx leI styt dI qfkqdI duÈt vrqoN hY.
drbfr sfihb leI sYnytfeIËr mÈIn BytaMimRqsr: jgq suwK ieMzstrI
luiDafxf aqy akfl cYnl XUky vwloN sFJyqOr Auqy sRI drbfr sfihb dy cOigrdy ƒsYnytfeIË krn leI iek sYnytfeIËrmÈIn Byt kIqI geI.
sRI akfl qKq dy jQydfr igafnIhrpRIq isMG ny XUky invfsI amrIkisMG kUnr dy ies AuWdm dI ÈlfGfkridaF ikhf ik ieh mÈIn vrqmfnsmyN dI ËrUrq hY. AunHF sMgq ƒ afiKafik ies vyly afpxy afly-duafly ƒ vIsfP-suQrf rwKxf vI sfiraF df PrË
hY.ies mOky ÈRomxI kmytI dy sInIarmIq pRDfn rfijMdr isMG mihqf ny
sYnytfeIËr mÈIn Byt krn vfly jgqsuwK ieMzstrI qy akfl cYnl XUky dfÈRomxI kmytI dy pRDfn vwloN DMnvfdkridaF ikhf ik ies mÈIn nfl sRIdrbfr sfihb nfl sbMDq srfvF, dPqrFqy joVf GrF ƒ inrMqr sYnytfeIË kIqfjfvygf. ies dy nfl hI sRI drbfr sfihbdy afly-duafly vI dvfeI df iCVkfakIqf jfvygf. ÈRomxI kmytI dy muwK skwqrzf[ rUp isMG ny vI ÈrDflUaF dy XqndI ÈlfGf kIqI hY aqy AunHF ƒ ÈRomxIkmytI vwloN isropfAu Byt kIqy.
‘styt afP sfAUQ aYNz sYNtrleyÈIaf‘ dy kfrjkfrI sihXogI skwqreyils jI vloN pfey tvIt ‘c ikhf igafik nfsf vloN leIaF geIaF ieh qsvIrFBfrq dy 20 sfl dy sB qoN Gwt pRdUÈx ƒdrsfAuNdIaF hn.
afeI[ afeI[ tI[ vloNssqI kronf ikwt iqafr
nvIN idwlI: afeI[afeI[tI[ idwlIdyÈ dI pihlI aijhf sMsQf bx geI hYijs ny kronf vfiers dI jFc leI ssqIafr[tI[-pI[sI[afr[ ikwt bxfeI hY. iehjld hI bfËfr ‘c AuplbD hovygI.
afeI[afeI[tI[ idwlI kusumf skUlafP bfieElojIkl sfieMsË dy KojfkfrIaFny kronf dI jFc leI ieh ikwt iqafrkIqI hY. ieh sO PIsdI shI nqIjy idMdIhY qy ies dI kImq krIb 300 rupeyhovygI.
mYN do ku sfl pihlF gurU nfnkdyv jI dy jIvn kfl bfry ivsiqRqjfxkfrI ihwq luiDafxy dI iek buwkÈfp nUM Pon krky gurU nfnk ricq bfxIqy jIvn kfl bfry kuJ ikqfbF bfrys uJfE mM igaf. Aun H F n y p MjfbI
XUnIvristI, pitaflf vwloN gurU sfihbdy 400 sflf pRkfsL purb vyly pRkfiÈq‘gurU nfnk bfxI pRkfÈ’ dy do KMzF aqyBfeI vIr isMG ricq ‘sRI gurU nfnkcmqkfr’ dy do BfgF dI isPfrÈ kIqI.mYN AunHF df suJfE mMn ilaf qy ikqfbFafrzr kr idwqIaF.
bhuq hYrfnI aqy aPsos hoieaf ik‘pMjfbI’ nfm vflI aqy ‘pMjfbI’ BfÈf dIkÈtozIan aKvfAux vflI XUnIvristIpwDr dI sMsQf ny ies aihm pusqk nUMvI afm pusqkF vFg hI Cfipaf. tfeIpsYitMg aqy CpfeI iblkul hI afm skUlIikqfbF ijhI. zf[ qfrn isMG vwloN kIqytIky ivc vI XUnIvristI pwDr vflI koeIivlwKxqf nËr nhIN afeI. BfeI vIr isMGvwloN ricq pusqkF ivc pusqkF dy nfmdy anurUp hI ‘cmqkfrI’ nukqy nUM kyNdrivc rwiKaf igaf hY aqy gurU nfnk nUMgYbI ÈkqIaF nfl lYs ihMdU dyviqaF dysmfnMqr pRkfisLq kIqf igaf hY.
myry ivcfr anusfr jy gurU nfnkpfs gYbI ÈkqIaF sn qF iPr AunHF nUMhËfrF mIl lMmIaF dyÈ-dyÈFqr dIaFXfqrfvF krky smfjk/Dfrimk ainaFivruwD avfË AuTfAux qy iPr AunHF dystIk jvfb leI sMvfd rcfAux dI kI
loV sI? asIN iswK, sMsfr ivc mOjUdsmfjk nfbrfbrI qy Dfrimk dl-dlivcoN mnuwKqf nUM bfhr kwZx aqy jwgqfrn dI idRÈtI qy smrwQf rwKx vflyafpxy smrwQ gurU sfihb nUM ikAuNkrfmfqI bxfAux ‘qy quly hoey hF? jdoN
sMpfdk jI,pMjfb tfeImË dy 11 aprYl 2020
dy aMk ivc zf[ ajIq isMG kotkpUrf dfiewk lyK ‘pRym Bgq jyh jfnI’ CipafsI. lyKk ny krfmfqI ZMg nfl Kflsy dysfjnf idn vflI khfxI ilKI hY, jdoN ikgurU pfiqÈfh krfmfqF idKfAux dy pwKivc nhIN sn. lyKk ny gurbfxI ivcoN ilKIquk nUM Èbd-joVF vloN byiDafnI nfliliKaf hY. lyKk ny iliKaf hY, “KflsfÈbd gurU gRMQ sfihb ivc Bgq kbIr dyslokF ivc drj hY, khu kbIr jn BeIKflsy pRym Bgq jyh jfnI]” (pMnf 655)
gurbfxI dI shI quk ies qrHF hY,pirE kflu sBY jg AUpr mfih ilKy BRmigafnI] khu kbIr jn Bey Kflsy pRym
‘pRym Bgq’ aqy ‘pRym Bgiq’ df arQ
sMpfdk dI zfkik gurU sfihb ny krfmfq dI qulnf kihrnfl kIqI hY. Èfied gurU nfnk sfihb nydUr idRÈtI nfl BFp ilaf sI ik Aus dypYrokfr vI ikqy pRcilq dyvI-dyviqaFqoN BRimq nf ho jfx aqy aijhI siQqI nUMspÈt krn leI hI Èfied AunHF ny afpxymuKfribMd qoN Aucfiraf, “qUM krqf krxfmY nfhI jf hAu krI n hoeI][[[bilhfrIkudriq visaf] qyrf aMq n jfeIliKaf]”
Buwl dI soDpMjfb tfeImjL dy 25
aprYl dy aMk ivc ‘kfivjgq’ pMny Auqy CpI kivqf‘puafDI dI bynqI’ dy lyKkcrn puafDI hn. glqI nfllyKk df nF Tfkr isMGbsfqI ilK ho igaf sI.
Bgiq ijh jfnI]ô]ó]arQ ivcfr: ienHF qukF ivc Bgq
kbIr jI vloN vrqy Èbd ‘Kflsf’ dfarQ ‘KMzy dI pfhul lYx vfly’ nhIN, sgoN‘mOq dy zr qoN afËfd hox vfly’ hY. pRo[sfihb isMG ies qrHF arQ krdy hn,“sfry jgq Auqy kfl df sihm ipafhoieaf hY, BrmI igafnI vI Ausy hI lyKyivc ilKy gey hn (Auh BI mOq dy sihmivc hI hn). hy kbIr! (afK) ijnHF mnuwKFny pRymf-BgqI krnI smJ leI hY, Auh(mOq dy sihm qoN) afËfd ho gey hn.”
lyKk ny ‘Bgiq’ aqy ‘Bgq’ ÈbdnUM iewko ijhf hI smJ ky vriqaf jfpdfhY, ikAuNik pfTI bolx ivc glqI kridaF‘Bgiq’ Èbd nUM ‘Bgq’ hI boldy hn.
kyNdrI kYbint ny afrzInYNs ƒpRvfngI dy idwqI sI ijs Auqy rfÈtrpqIny mohr lgf idwqI hY. afrzInYNs muqfbkzfktrF, nrsF aqy hor ishq krmIaFnfl ihMsf dI sUrq ‘c iqMn mhIny qoN pMjsfl dI kYd hovygI aqy 50 hËfr qoN 2lwK rupey df jurmfnf kIqf jfvygf. gMBIrrUp ‘c jKmI krn Auqy Cy mhIny qoN swqsfl qwk dI sËf ho skdI hY jdik ieklwK rupey qoN pMj lwK rupey qwk dfjurmfnf hovygf.
hmlfvr ƒ muafvËf vI adf krnf
cynweI: qfimlnfzU srkfr nyikhf hY hY jo vI kronf kfrn mrnvfly ƒ dPnfAux jF sskfr krn ‘caiVwkf pfeygf qF Auh iqMn sfl kYddf hwkdfr hovygf. srkfr ny iessbMDI afrzInYNs jfrI kIqf hY. lokFvwloN kronf pIVqF dIaF aMiqm rsmF‘c aiVwkf pfey jfx dIaF KbrFsfhmxy afAux qoN bfad ieh kdmcuwikaf igaf hY. hux jo vI kronfkfrn mrn vfly dIaF aMiqm rsmF‘c aiVwkf pfvygf, Aus iKlfPqfimlnfzU lok ishq aYkt, 1939dI Dfrf 74 qihq kfrvfeI kIqIjfvygI.
pvygf aqy sMpqI dy nuksfn Auqy bfËfrkImq qoN duwgxf muafvËf dyxf pvygf.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (17)
sfrf Bfrq bfhroN inkl ky GrINmuiVaf hY. pihlF Gr sn, pr mnuwK GrGwt rihMdf sI. sVkF Auqy aqy pYsykmfAux dIaF QFvF Auqy vwD rihMdf sI.hux ÈihrI lok vI Gr af ky bYTy hn.pirvfr iekwTy ho ky bYTy hn. sflF bfad
ienHF cfrF pwDrF qoN Aupr mnuwK dIafqimk hoNd hY. ies pwDr ‘qy mnuwKafpxI srIrk hoNd nUM pfr kr jFdf hY.ieh hoNd Aus dI cyqnf (afqmf) nfl juVIhuMdI hY. mnuwKI cyqnf (afqmf) iksy vIGyry ivc sImq nhIN huMdI, sgoN asImhuMdI hY. ies pwDr dI hoNd nUM bRihmMzI,XUnIvrsl jF kOsimk hoNd vI ikhf jfskdf hY. bfkI cfry pwDrF ivc vKryvyNhuMdy hn. mnuwK iksy smfj jF siBafcfrdf aMg ho skdf hY. ieh vKryvyN jF ivroDkudrqI qOr ‘qy ivkisq hoey huMdy hn.ies leI ienHF nUM kudrqI ivroD jF lokFivcly ivroD jF dosqfnf ivroD ikhf jfskdf hY. lok-doKI rfjnIqI lokF ivclyBfv dosqfnf ivroDF nUM duÈmxI vfly ivroDivc bdlx dy Xqn krdI hY, pr afqimk(cyqnf dy) pwDr ‘qy koeI vKryvF nhINkIqf jf skdf. ies leI ies avsQfivc koeI ivroD nhIN huMdI. ies avsQf
ivc ‘mfns kI jfq sbY eykY pihcfnbo’,‘jo hm sihrI so mIq hmfrf’ df jËbfpYdf huMdf hY.
gurmiq ivc ies nUM sihj avsQfikhf igaf hY. ijQy koeI vKryvF, ivroDjF tkrfa nhIN hY. sihj ivcoN anMdAupjdf hY. ijQy suwK df ivroDI duwK hY,AuQy anMd df koeI ivroDI nhIN hY. ieQymnuwK dI hoNd kudrq nfl pUrn qOr ‘qyieksurqf vflI huMdI hY. mnuwK afpxI hoNdnUM kudrq nfloN inKyV ky nhIN, sgoN kudrqdy aMg vjoN vyKdf hY. Aus nUM smJ afAuNdIhY ik Auh smuwcI kudrq jF srbq df hIiek aMg hY aqy srbq dy Bly dy nfl hIAus df Blf vI juiVaf hoieaf hY. ies nUMmnuwKI ivkfs df sB qoN Auprlf pwDrikhf jf skdf hY.
pUrn qOr ‘qy jfigRq mnuwK nUM gurUnfnk sfihb ‘gurmuK’ aqy gurU goibMdisMG jI ‘Kflsf’ kihMdy hn. mfrks nyiesy pwDr dy mnuwK nUM kimAUinst ikhfhY. ies pwDr ‘qy phuMcx leI afqimkienklfb dI loV hY. Kflsy dy rUp ivcnvyN mnuwK dI isrjxf vfsqy afqimkienklfb df iËkr kIqf igaf hY. mfrksny vI afpxI iPlfsPI ivc afqimkienklfb df iËkr kIqf hY, pr iehsMklp mfrksvfdIaF vloN aml ivcnhIN ilaFdf jf sikaf. mfrks dfkimAUinst mnuwK vI asl ̀ c pUrn rUpivc jfigRq hox ̀ qy hI afDfirq hY. mfrksdf kQn hY, “injI jfiedfd qy pYsy dyglby aDIn kudrq bfry bixaf idRÈtIkoxasl ivc kudrq pRqI nPrq aqy amlivc kudrq pRqI jhflq pYdf krdf hY.”
eyNglË ny iliKaf hY, “pihlI vfrhux hI aslI mnuwKI afËfdI dI gwl kIqIjf skdI hY. kudrq dy jfxy hoey nymFnfl ieksur ho ky iËMdgI ijAuxf hI aslImnuwKI afËfdI hY.”
Auh mnuwK, jo kudrq nfl pUrI qrHFieksurqf nfl jIvn jIa rhy hn, Auhsfry afpxI smrQf anusfr kMm krdyhn aqy afpxIaF loVF anusfr AujrqlYNdy hn. ies nUM aMgryËI ivc mfrks ny‘Prom eIc akfrizMg tU ihË eybiltIaYNz eIc akfrizMg tU ihË nIzË’ ikhfhY. pUrn qOr ̀ qy jfigRq mnuwK hI afpxIaFqrk sMgq loVF dI pCfx kr skdf hY.
rUs df ienklfb isafsI ienklfbsI, ijs ny ajy hor Aucy pwDr vwl vDxfsI, pr sfmrfjI dyÈF ny rUsI ienklfbnUM Kqm krn leI pUUrI qrHF rUs nUM Gyrilaf. aijhy hflfq ivc rUsI ienklfbdIaF pRfpqIaF bcfAux leI lYinn nUM
vkqI qOr ‘qy ipCy htxf ipaf aqy AusnUM afrQkqf Auqy Ëor dyxf ipaf; prstfiln ny lYinn dI vkqI nIqI nUM iekqrHF nfl sQfeI nIqI bxfAux df XqnkIqf, BfvyN ies ipCy vI keI mjbUrIaFqy hflfq ho skdy hn, ijvyN sfmrfjI dyÈFdy rUsI ienklfb nUM puwTf gyVf dyx dyXqn qy stfiln df gYr rUsI (jfrjIan)hoxf; Bfv lYinn vFg rUsI mfniskqf nUMsmJx dy smrQ nf hoxf vI ho skdf hY.
aMq ivc sfmrfjI dyÈ rUs ivclyienklfb nUM puwTf gyVf dyx ivc sPl hogey. cIn ivc mfE Ëy quMg ny rUs dy qjrbyqoN sbk iswK ky cIn ivc isafsI qoNsiBafcfrk ienklfb vl vDx df XqnkIqf, pr pwCmI srmfeydfrI ny cIn ivclyienklfb nUM vI awgy lY ky jfx ivcrukfvtF KVHIaF kr idwqIaF. ijvyN rUsivc ienklfb nUM puwTf gyVf idwqf igaf,Ausy qrHF sfmrfjI dyÈ cIn nUM Gyr kyAus dy ienklfb nUM vI puwTf gyVf dyxvfsqy inrMqr XqnÈIl hn.
pwCmI srmfeydfrI ny nf isrP rUs,cIn qy hornF dyÈF ivcly isafsIienklfbF nUM puwTf gyVf dyx df Xqn kIqfhY, sgoN afpxy dyÈF ivc vI mnuwKI hoNd nUMAuprly pwDr qk lY ky jfx dI QF Qwlysuwitaf hY. mnuwK dI hoNd ivcoN afqimk(cyqnf) qwq nUM pUrI qrHF Kqm krky AusnUM isrP pdfrQ (afrQkqf) qk sImqkr idwqf hY. pwCmI srmfeydfrI dyKpqkfrI siBafcfr n y d Uj y sBsiBafcfrF nUM inglxf ÈurU kIqf hoieafhY. pwCmI srmfeydfr dyÈF ivc mnuwK dIsiBafcfrk hoNd pUrI qrHF Kqm ho cukIhY. mnuwK dI hoNd nUM isrP KpqkfrI hoNdqk sImq kr idwqf igaf hY. sfmrfjIKpqkfrI siBafcfr ny dUjy dyÈF ‘qy vIhmlf krky AunHF dI ivlwKx siBafcfrkhoNd nUM Kqm krn df Xqn ÈurU kIqfhoieaf hY.
pwCmI srmfeydfrI ny Audfrvfd dyrUp ivc aiq drjy dy injvfd nUM Auksfky mnuwK nUM amlI qOr ‘qy smfj aqypirvfr nfloN qoV idwqf hY. dUjy ÈbdF ivcmnuwK dI hoNd nUM sB qoN muZly pwDr arQfqinjI hoNd qk sImq kr idwqf hY. iehmnuwKI ivkfs nUM idwqf igaf puwTf gyVf hY.iesy krky ajokf mnuwK Gor ieklfpy dfiÈkfr hY. ieklfpy qy injvfd df iÈkfrmnuwK Blf kronf vfiers ijhI iBafnkqy rhwsmeI ibmfrI nfl lVn df hOslfikvyN kr skdf hY? iesy krky sMsfr Brdf mnuwK ies ibmfrI qoN loVoN vwD zirafhoieaf hY.
gurbcn isMGPon: 91-98156-98451
kronf mhfmfrI qoN dunIaF ijs qrHFpRBfivq hoeI hY, ies bfry iksy nysoicaf hI nhIN hoxf, pr jy ies qoN kuJsbk ley jfx qF lfhyvMd hoxgy. iesdOrfn vfqfvrx bhuq hwd qwk pRdUsLxmukq hoieaf hY. mnuwK dy lflcI suBfany kudrq nfl hwdoN vwD iKlvfV kIqfhY, ijs df Kimafjf vI iksy hor rUpivc Bugqxf pY skdf hY. KYr! iPlhflkuJ AunHF gwlF df ijLkr krFgy, jo iesmhfmfrI nfl lVidaF sfnUM kuJ iesLfrfkrdIaF hn.
pihlI gwl, Drm sQfnF ‘c huxhfjrI bhuq GtI hY qy Ausy anupfq ivccVHfvf vI Gitaf hY. kI hux rwb nUMkoeI Prk ipaf hY? hF, pujfrI vrg nUMjrUr icMqf hoxI hY, ijnHF dI rojI rotIdf afsrf ieh Drm sQfn hn. hux
dunIaF dI icMqf vwD! rwb df vfsqf, jfnaY qF jhfn hY!” lMmIaF nsIhqF dyislisly ivcoN tok ky mYnUM kihxf pYNdf hYik Kbr bfry pqf ËrUr kr ilaf kropihlF ik swcI vI aY. ieh kihx ‘qy AuhnfrfË ho ky Pon kwt idMdy hn qy aglyidn nvIN Kbr suxfAux qwk nfrfËgIbrkrfr rihMdI hY!
ies vfr do dosqF vloN iewko KbrdI kilipMg vtsaYp ‘qy imlI. svyr dfvylf, cYk krdy sfr nfl eI Pon, “dyKINikqy Brfvf[[[!” Kbr kI hY; inAU Xfrk‘c ÈmÈfn GftF ‘c dfh-sskfr krnvfly mulfËmF nUM sOx df vI smF nhINiml irhf. iewk mfeIkl jons nF dfmulfËm kMm krdf krdf Qwk ky sON igafqy dUjy mulfËmF ny Aus nUM Auh bMdf smJilaf, ijs dI kronf kfrn mOq ho cukIsI qy vfrI Ausy df dfh-sskfr krn dIsI. AunINdy dy JMby mulfËmF ny Aus nUM cuwkky BwTI ‘c rwK idwqf. ies qoN pihlF ikAunHF nUM glqI df aihsfs huMdf, Aus dfijAuNdy jIa Bog pY cukf sI. mYN vI pRyÈfnho AuiTaf qy Bfvuk vI! myrI hmsPr dIaFawKF vI Br afeIaF. ieMny nUM ieMglYNz qoNbwicaF dI mfsI df Pon af igaf qy KbrAus kol vI phuMc geI! Auh vI pRyÈfn hoAuTI, pr ies Kbr df pMj-ds imMt ‘cBog pY igaf, ikAuNik dohF BYxF dI gwlbfqdy cwlidaF mYN ieMtrnYt ‘qy jf ky cYkkr ilaf sI ik ieh swcI Kbr nhIN, sgoNkorI aPvfh hY.
aYpr, myry dosq glq nhIN sn,AunHF dI iPkrmMdI glq nhIN sI. AunHFkol ivhl eI nhIN hY ik Kbr nU MBrosyXogqf dy pihlU qoN vI ivcfrn. AuhBuwl gey hn ik Kbr nUM tuxkf ky dyKxfbyhwd ËrUrI hY, ikAuNik KwpqvfdI dOrdOrfn Kbr qF kI, koeI ÈYa vI, iewQoNqwk ik irÈqy vI BrosyXog nhIN rhy.
Kbr pihlI nËry pRyÈfn krn vflIhY qy jd aKbfr ny CfpI hovy qF iPr iewkafm pfTk leI glq vI ikvyN ho skdIaY! Ëmfnf soÈl mIzIey df aY qy iPkrmMdIjfhr krn leI ik dyKo Xfro, afh kIhox lwg ipaf, mwlo-mwlI Èyar vflf btnnwipaf jFdY. awgoN grup bxy hoey aY qyiewk bMdf dws dws grupF df mYNbr huMdY qyKbr vrolf bx jFdI aY. pqf krn dI,ikMqU krn dI Ëihmq koeI nhIN AuTfAuNdf.kIhdy kol eynf smF! pr gwl awgy qoN
bFdrf ‘c jo kihr mËdUrF `qyZfihaf igaf hY, Aus ipwCy Blf kI kfrnsI? Auh vI godI mIzIaf dI pUrIivENqbMdI nfl vfpiraf. pihlF ‘ey[ bI[
pI[ mrfTI’ ieh Kbr idMdf hY ik iesqrIk nUM bFdrf qoN lMmI dUrI vflIaFgwzIaF cwlxgIaF. prvfsI mËdUrF leIkMm krn vflI aYn[ jI[ E[ ies Kbr‘qy Brosf krky mËdUrF nUM bFdrf styÈnafAux leI kihMdI hY qy nqIjf quhfzysfhmxy hY. dUjy pfsy iesy kMpnI df nYÈnlcYnl, ey[ bI[ pI[ inAUË Kbr bulyitn nUMhor snsnIKyË bxf ky pyÈ kridaF dfavfkrdf hY ik mËdUrF nUM bFdrf styÈn ‘qyiekwTf krn dI sfijÈ nfl lgdI msijd‘c GVI geI sI. iewk hI inAUË cYnlsUby ‘c hor bolI boldf hY qy dyÈ-pwDr‘qy hor bolI boldf hY.
iËkrXog hY ik mhfrfÈtr srkfr
ny JUTI Kbr pRsfirq krn dy doÈ hyT ey[bI[ pI[ mrfTI ivruD prcf vI drj kIqfhY. iesy qrHF XU[ pI[ puils ËI inAUËdIaF kronf vfiers nUM musilm BfeIcfrynfl joV ky pRsfirq kIqIaF geIaF CyKbrF df KMzn kr cukI hY. ies dy bfvjUdkUV psfry df islislf jfrI hY.BrosyXogqf ikwDr cly geI? ieh iewkpRyÈfn krn vflf svfl hY.
lokF nUM ieh nhIN dwisaf df irhf ikKqrnfk ibmfrI dy psfry nUM rokx leIsrIrk dUrI cfhIdI hY, nf ik mnF ivcdUrI! smfjk dUrI (soÈl izstYnisMg)lPË dI vrqoN hI glq hY. mIzIaf dfËor qF ies gwl ‘qy lwgf hoieaf hY ikhr ibmfrI, hr smwisaf leI musilmBfeIcfrf hI doÈI hY. jd kMnF ‘c hr pfisENaijhIaF avfËF eI pYx qF vrglfvy dIsMBfvnf qoN kOx nFh kr skdY!
asIN jd pRfiemrI skUl ‘c pVHdysF qF iewk boD kQf sfzy pfTkRm df ihwsfhuMdI sI. pUrI qF Xfd nhIN, sMKyp ‘c AuhkQf ieMj sI ik iewk afjVI afpxy awlHVpuwq nUM Èihr lylf vyc ky sOdf lYx ByjdfhY. rsqy ‘c Twg Aus mgr lwg jFdy hn.Auh vfro-vfrI Aus koloN lMGdy lyly nUMkuwqf kih ky puwCdy hn ik Auh ieh kuwqfikAuN cuwkI iPr irhYN? Auh awlHV TwgFdIaF gwlF ‘c af ky afpxy lyly nUM kuwqfsmJ bYTdf hY qy Aus nUM Cwz idMdf hY aqyTwg lylf lY ky rPUcwkr ho jFdy hn! ieskhfxI df qwqsfr ieh sI ik lok kIkihMdy hn, Aus ‘qy XkIn krn qoN pihlFTMzy idmfg nfl vfr-vfr soco qy KudPYslf kro ik TIk kI aY qy glq kI!
ieh koeI CotI-motI iËMmyvfrI nhINhY, Kfs kr AudoN, jdoN dyÈ dI suprImkort ny hwQ KVy kr idwqy hox! kronfvfiers dy psfry leI musilm BfeIcfrynUM doÈI Tihrfey jfx vflIaF KbrF ‘qyrok lfAux leI jmIaq Aulfmf-ie-ihMdny suprIm kort df kuMzf jf KVkfieaY,ijs vwloN pyÈ hoey AuGy vkIl eyjfË mkbUlny ikhf ik ipRMt, ielYktRfink qy soÈlmIzIaf dy iewk ihwsy vwloN kronf dy psfrynUM qblIgI jmfq dI injfmudIn mrkËnfl joiVaf jf irhf hY qy ies nUM ‘kronfijhfd’ qy ‘kronf aiqvfd’ df nF idwqf jfirhf hY aqy purfxy vIzIE ies mrkËnfl joV ky idKfey jf rhy hn.
mkbUl ny ikhf ik aijhf krnfsMivDfn dI Dfrf 21 dI AulMGxf hY.aijhIaF JUTIaF KbrF ‘qy rok lfAux
leI hdfieq jfrI krn ‘c dyrI musilmBfeIcfry ivruD mMdBfvnf, duÈmxI qynPrq nUM bVfvf dyvygI. dyÈ dy pRmuK jwjjsits aYs[ ey[ bobVy dI agvfeI vflybYNc ny koeI POrI hdfieq jfrI krn qoNnFh kridaF ikhf hY ik asIN mIzIaf ‘qykoeI rok nhIN lf skdy. hux dyÈ dI srv-Auc adflq ies bfry kI PYslf lYNdI hYqy kdoN lYNdI hY? ieh qF ikhf nhIN jfskdf, pr ieh gwl pwkI hY ik mIzIafAus vyly qwk kfPI nuksfn kr cukfhovygf.
idhfVI nUM 8 GMty smF bwD krn leIpuramn mujfhrfkfrI 4 meI nUM puils
dy brbrqf BrpUr qÈwdd ivruwD Gfh mMzI(Hay Market) iÈkfgo ivc iekwqr hoey.ies ivÈfl iekwT nUM iKMzfAux leI hfkmF
ny iewk bMb suwitaf, ijsnfl iewk puils sfrjYNtmfiraf igaf. ies Gtnf nUMbhfnf bxf ky lfgy bYTI POjdI tukVI ny golIaF dI bOCfVkr idwqI qy 4 hor mËdUrÈhId ho gey.
srkfr n y jvfbIkfrvfeI ivc 8mujfhrfkfrI mËdUr afgUaFivruwD kort ivc mukwdmfkr idwqf.
mËdUr ivroDI srkfrFBfvyN ksUrvfr huMdIaF hn,pr afpxf pwK ivkfAumIzIe y nfl kfn U Mn d yrfiKaF nUM KrId ky afpxyafp n U M b yksUr is wDkrdIaF hn. Dwkf krdIaFhn. BfvyN bMb Dmfky nflsbMDq koeI vI afgUksUrvfr iswD nhIN hoieaf,iPr vI 7 mËdUr afgUaF-albrt pfrsnË, agsqspfeIjL, mfeIkl sLfab,lUeIs ilMg, azOlP iPÈr,sYmUal PIlzn qy jfrjaYNgl nUM mOq dI sËf aqyawTvyN afgU afskr nIv nUM15 sfl dI kYd suxfeI geI.hYrfn krn vflI gwl iehsI ik mukwdmy dOrfn iehsfbq vI ho igaf sI ikPFsI dI sËfXfPqf ivcoN doafgU hI mujfhry ivc Èfimlsn.
hF mYN mËdUr hF!ijhny cIn dI dIvfr qoN lY kylfl iklHy ijhy qwk Ausfry!ijhny Kud dI muhwbq dy gly Guwtqfj mihl dI qfamIr kr,ÈfhjhF mumqfË dy ipafr nUMlfsfnI pCfx idwqI.
hF mYN mËdUr hF!myry ikMny hI rMg qy rUp nypr ijs nUM afKdy ny qkdIr,
mfeIkl sLfab dIaF sËfvF nUM Aumr kYdivc bdilaf igaf. lUeIs ikMg df jylHivc idhFq ho igaf aqy bfkI cfr nUM 11nvMbr 1887 nUM PFsI dy qKqy ‘qy cVHf kyÈhId kr idwqf igaf. PFsI dy qKqy vwlvDidaF agsq spfeIjL dy afKrI Èbdsn, “iewk smF afvygf, jdoN sfzI cuwpsfzy ÈbdF nfloN vwD bolygI.” ieh mËdUrFdy sFJy kfrj leI blIdfn dyx dIrvfieq dI ÈurUafq sI.
ijnHF iqMn afgUaF nUM Aumr kYd hoeIsI, AunHF nUM 1893 ivc irhf kr idwqfigaf. ielInfey dy gvrnr jOhn pItraltgYlz nUM ieh mMnxf ipaf sI ikmËdUr afgUaF dy Ëurm sfbq nhIN hoey,
kort vloN kIqy PYsly qy sËfvF pwKpfqIsn.
aflmI ikrqI lihr ny iÈkfgo kysnUM ‘hya mfrikt kys’ df nF idwqf. 1889ivc pYirs ivKy ‘ieMtrnYsLnl vrikMgmYnË aYsosIeyÈn’ dI mIitMg ivc PYslfkIqf igaf ik 1890 qoN hr sfl pihlImeI df idn mËdUr jmfq dy ‘kOmFqrIiewkmuTqf idvs’ vjoN mnfieaf jfvygfqy ÈhIdF nUM ÈrDFjlI pyÈ kIqI jfvygI.
ijnHF ny sfry sMsfr dI ikrqI jmfqnUM 8 GMty dI idhfVI df smF hox dI ijwqpRfpq krky idwqI, asIN AunHF nUM sLrDf dyPuwl Byt kridaF sMsfr dy sfry ikrqIvrg nUM meI idvs dIaF vDfeIaF idMdyhF.
kronf vfiers ny ies smyN sfrIdunIaF nUM afpxI lpyt ivc ilaf hoieafhY. iewk qrHF nfl pUry sMsfr dI afrQkqfdf cwkf jfm ho ky rih igaf hY. Bfrqivc jdoN ies vfiers ny dsqk idwqI qF
Bfrq dI arQ ivvsQf mMdI dI kgfr ‘qyKVHI sI. bfËfr aMdr kronf vfiers dIkoeI dvfeI AuplbD nf hox kfrn bfkIdyÈF vFg Bfrq nUM vI mjbUrI vwslOkzfAUn df PYslf krnf ipaf hY, ijsdy cwlidaF dyÈ aMdr afrQk srgrmIaFpUrI qrHF Twp ho geIaF hn. ies dymwdynËr byruËgfrI dy iewk dm vDx dfKdÈf pYdf ho igaf hY.
pRÈFq ÈRIvfsqv ny Auprokq sMsQf dy sI[eI[ E[ mhyÈ ivafs nfl ivsiqRq gwlbfqkrn ipCoN dwisaf hY ik siQqI bhuq gMBIrhY. qflfbMdI dy pihly pMdrvfVy dy srvyKxdOrfn sfhmxy afieaf ik mËdUrI dIihwsydfrI dr (lybr pfrtIispyÈn ryt)42 PIsdI qoN vI hyT af geI sI, jo hux36 PIsdI dy pwDr `qy af geI hY.
mËdUrI ihwsydfrI dr ivc igrfvtafAux dy PlsrUp byruËgfrI dr ivcbyqhfÈf vfDf hoieaf hY. byruËgfrI 23PIsdI dy pwDr ‘qy phuMc jfx kfrnruËgfr dy mOky bhuq Gwt ho gey hn.nOkrI dI mMg krn vfilaF dI igxqIivc 6-7 PIsdI dI igrfvt afeI hY, jobhuq hI icMqf df ivÈf hY. mjLdUrI ihwsydfrIdr ivc igrfvt df arQ hY ik lokF ivcnOkrI imlx dI afs Gwt huMdI jf rhIhY. ies nUM sfihqk bolI ivc ‘spinaFdf mr jfxf’ vI ikhf jf skdf hY. nOkrIdI mMg krn smyN jdoN ruËgfr nhINimldf, Aus nUM byruËgfrI dr ikhf jFdfhY. qflfbMdI qoN pihlF 43 PIsdI mËdUrIihwsydfrI dr smyN 6-7 PIsdI lokF nUMruËgfr nhIN imldf sI. hux ieh dr izwgky 36 PIsdI ‘qy af cukI hY, ijs dy
cwlidaF 23 PIsdI lokF nUM ruËgfr nhINiml irhf.
spÈt hY ik vwzI pwDr ‘qy lokF kolnOkrIaF nhIN hn. afm qOr ‘qy ÈihrIielfikaF ivc byruËgfrI dr vwD huMdIhY, pr ijs qrHF nfl ÈihrI ielfikaF dynfl nfl pyNzU ielfikaF ivc byruËgfrIdr vDI hY, Aus qoN siQqI dI gMBIrqf df
aMdfjLf lfieaf jf skdf hY. ÈihrIielfikaF ivc mjLdUrI ihwsydfrI dr 40-41 PIsdI qoN izwg ky 32 PIsdI ‘qy afgeI hY, jdoN ik byruËgfrI dr 31 PIsdI‘qy phuMc geI hY. iesy qrHF pyNzU ielfikaFivc mjLdUrI ihwsydfrI dr ivc bhuq
mËdUrF dy supinaF nUM vI mfr irhf hY kronf vfiers!igrfvt not kIqI geI hY. nqIjy vjoNbyruËgfrI dr 6 PIsdI qoN vwD ky 20PIsdI ‘qy phuMc geI hY. ies hflq dybxn dy vwzy kfrnF ivcoN qflfbMdI dfaYlfn acfnk krnf mMinaf jf irhf hY.
igxqI hY, jo GrF qoN 150-200 iklomItrdUr af ky vwzy ÈihrF ivc nOkrI krdIhY. ieh lok hr hPqy afpxy Gr clyjFdy hn. lwKF lok aijhy hn, jo bhuqdUr kMm kfj krn krky sfl-iCmfhI hIGrF nUM jFdy hn. ieh sfry lok qflfbMdI
kfrn afpo afpxy kMm krn dIaF QFvF‘qy Ps gey hn. lOkzfAUn dy cwlidaFAunHF leI Gr phuMcxf ajy sMBv nhIN hY.ieh AunHF leI bhuq vwzf mfnisk sdmfhY. Gr prqx dI iewCf (Home sick)AunHF nUM srIrk aqy mfnisk pwKoN duKIkr rhI hY. afpxy hI dyÈ aMdr Auh kYdIbx ky idn kwtx leI mjbUr hn. ies dynfl hI Gwt Aujrq vfly mjLdUrF nUM rupeypYsy dI idwkq vI pRyÈfn kr rhI hY. AunHFdI bwcq Kqm ho rhI hY, ijs nfl siQqIhor Krfb hox df KdÈf hY.
srvyKx dOrfn pqf lwgf hY ik GrFqoN bfhr Psy mËdUrF dI pihlI iewCf iehhY ik jdoN vI AunHF nUM mOkf imlygf, Auhafpxy GrF nUM jfxgy. Auh ies smyN nOkrIbfry nhIN soc rhy. ies mfhOl ivc afAuxvflf smF srkfrF leI bhuq cxOqI Birafhovygf. KyqIbfVI aqy AudXog Kyqr vfsqyvI iewk vfr GrF nUM cly gey mËdUrF nUMvfps ilafAuxf sOKf nhIN hovygf. ijsqrHF kronf vfiers dyÈ aMdr pYr psfrirhf hY, Aus dy mwdynjLr ajy srkfrFkol qflfbMdI df hor koeI bdl nhIN hY.Auprokq sMsQf dI mMnIey qF krIb 12kroV lokF dy ruËgfr ‘qy asr pvygf.
hrijMdr isMG gulpurmYlbOrn (afstRylIaf)
Pon: +0061411218801
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (20)
kflm ‘afK qsvIrF boldIaF’ ny pfTkF dy idlFaMdr bYTy Èfier nMU KUb hlUixaf hY. qsvIr dyK kyquhfzy mn ivc jo vlvly AuTdy hn, Auh kivqf dIaFdo qoN cfr sqrF `c sfnUM qsvIr dy isrlyK dy qOr `qyByjo. pfTkF dI shUlq leI, imsfl vjoN Poto nfl kfivtotf vI idwqf igaf hY. ies vfr kYpsLn Byjx leIafKrI qfrIK 9 meI 2020 hY. -sMpfdk
afK qsvIrF boldIaF
kYpsLn mukfblf-426
kYpsLn mukfblf-428
aMdr vVy kronf qoN zry sfry,iPkr ipaf ey bhuq ruËgfr df jI.
loVvMdF nUM Byj‘qI kxk jldI,DMnvfd ‘pMjfb srkfr’ df jI!
rl-iml ky kfrj krnysFJIvflqf df ieh hY icMnH.bysLumfr kVfhIaF loVINdIaFkMm mukfAuxf idn dy idn.trflIaF ‘qy kVfhIaF dIsLurU ho geI lwd-ldfeI,dUjI jgHf phuMc sMgq nyhwQ vtfAuNdf rl ky BfeI. -drsLnpfl dosFJ
jdoN 1932 ivc AuhdI mulfkfq vIhFvirHaF dI husInf sfskIaf nfl hoeIsI. ieh sfskIaf rYmbrFt dy afrtzIlr dI irÈqy ivcoN BYx lgdI sI, aMqFdI sohxI qy amIr ijhny ivrsy ivcbhuq vwzI jfiedfd pfeI hoeI sI.rYmbrFt df ieÈk sfskIaf dI portrytbxfAux qoN ÈurU hoieaf sI ijhny 5 jUn1633 ivc mMgxI df irÈqf aKiqafrkr ilaf, qy hor vrHy ipwCoN ivafh df.rYmbrFt ny afpxI bIvI ƒ keI vfr qykeI qrHF kYnvs Auqy icwqiraf sI.
rYmbrFt dI GrogI iËMdgI ivciek hfdsf lgfqfr vfprdf igaf, AuhdyGr ijhVf vI bwcf pYdf huMdf sI, kuJhPiqaF df ho ky mr jFdf sI. cOQf bwcfpuwqr hoieaf, ijhdy leI Auh Audfs idloNkwPn dI iqafrI krdy pey sn ik bwcfbc igaf pr mF hmyÈf leI mMjI Auqy pYgeI. ieh bwcf 22 sqMbr 1641 ƒhoieaf sI, qy aglf vrHy, 5 jUn 1642ƒ sfskIaf ny vsIhq ilKI ik jyrYmbrFt Auhdy mrn ipwCoN hor ivafhnf kry qF myrI sfrI jfiedfd df Auhvfirs hovygf, nhIN qF isrP bwcf vfirshovygf.
ies vsIaq qoN 9 idn bfadsfskIaf mr geI sI. sfskIaf dyijAuNdy jIa rYmbrFt ny Auhdy anykFicwqr bxfey sn pr jo AuhdI mOq qoNbfad 1643 ivc bxfieaf ikhf jFdfhY, Auh icwqrkfr df byimsfl icwqr hY.sfskIaf dI mOq qoN bfad rYmbrFt dylYNzskyp vI AuhdI klf df ieiqhfskmoV hn.
ies qoN bfad rYmbrFt dI iËMdgIivc qUPfnI hfdsf vfpr igaf. bwcy dIdyK Bfl leI Auhny ijhVI aOrq ƒ GrdI rKvflI idwqI sI, Aus dI idlcspIklfkfr ivc nhIN sI, AuhdI dOlq ivc
sI; qy jdoN rYmbrFt ny AuhdI nIaq jfxleI, Auhƒ bhuq sfrf pYsf dy ky GroNcly jfx leI afiKaf pr Auh pYsy dy mohivc kUly iensfnI irÈqy ƒ kichrI dybUhy qwk lY geI ik rYmbrFt ny Auhdynfl ivafh df iekrfr kIqf hoieaf sI.kichrI dy PYsly anusfr, rYmbrFt ƒvrHy dI do so iswky (pYnÈn ijhI) AuhaOrq dy nF krnI peI.
sI, qy rYmbrFt dy Gr dI sMBfl leIrwKI geI sI pr ieh Auh kuVI sI ijhdyidl dI swcfeI qy sfdgI dI rYmbrFtƒ icrF dI qlb sI.
rYmbrFt dy ieiqhfskfr ilKdyhn ik Auhny sfskIaf ƒ ipafr ËrUrkIqf sI pr Aus ipafr ivc sfskIafdy Aucy Grfxy dI iewËq qy amIrI dIirafieq vI Èfiml sI pr hYnzirkXkol iensfnI KUbIaF qoN ielfvf hor kuJnhIN sI.
pr ieh aOrq jdoN rYmbrFt dyicwqrF ivc keI qrHF nfl icwqrI geIqF Auhdy leI smfijk vylf aOKf hoigaf. AuhdI afbrU Auqy iesLfry hoxlwgy ik Auh aijhy mrd nfl iËMdgIijAu rhI hY jo kfƒnn Auhdf KfvMd nhIN.
ieh vylf hYnzirkX dI mfniskjuraq df vylf sI ijhny pfdrIaFsfhmxy rYmbrFt nfl iksy vI gYrkfƒnI sbMD qoN ienkfr kr idwqf. qFvI Auhƒ kuJ jurmfnf Brnf ipaf joAuhny KuÈI nfl Br idwqf pr iesjurmfny ‘qy pCqfvy df rUh nfl koeIsbMD nhIN sI. Auh rYmbrFt nfl AusyqrHF afpxI vPf pfldI rhI, ijvyN pihlFpfldI sI. ies duKdfeI hfdsy dy iqMnFmhIinaF ipwCoN Auhny rYmbrFt dI DIjMmI sI ijhdf nF AunHF dohF nykfrnIlIaf rwiKaf sI.
ieh nF kfrnIlIaf rYmbrFt nyafpxIaF pihlIaF AunHF dohF DIaF dfvI rwiKaf sI jo AuhdI bIvI sfskIafqoN jMmIaF sn, qy isrP kuJ kuJ hPqyijAU NdIaF rhIaF sn. ieh qIjIkfrnIlIaf ijAUNdI rhI. hYnzirkXijvyN ies bwcI dI pUrI mF bxI, AusyqrHF rYmbrFt dy puwqr tfeIts dI mFvI bxI rhI.
ieh hYnzirkX dI afpxI AucIÈKsIaq sI ik rYmbrFt dI iespRyimkf-pqnI dy sfhmxy swcmuwc dfkfƒn Cotf ho igaf sI.
rYmbrFt df 1659 ivc bxfieafafpxf svY-icwqr.
aMimRqf pRIqm
rYmbrFt df 1934 ivc sfskIafdf bxfieaf icwqr.
klfpirkrmfklf
rMgF ivc GulI muhwbqrMgF ivc GulI muhwbq
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (21)
supnf afAuNdf hY. afpxy ipafrypMjfb qoN amrIkf nUM jfx dI kfhl hY.Bfrq dy eyarport ‘qy iemIgrysLnaPsr pfsport vwl dyKdf hY. iPr myryvMnIN dyK ky puwCdf hY, “ivdysL nUM jf irhfeyN? kI lY ky jf irhf eyN?”
mYN afly-duafly dyKdf kihMdf hF ikkuJ vI gYr-kfnUMnI nhIN. isrP loV dIaFvsqF hI lY ky jf irhf hF, jo iljf skdfhF. Auh bhuq hI sMjIdgI nfl myry vMnINdyKdf kihMdf hY, “qUM bhuq kuJ lY ky jfirhf eyN imwqr ipafry. sLfied qYnUM pqfnf hovy jF ikafs nf hovy. bhuq kuJ qyrynfl jf irhf ey. ies df isrP kuJ kulokF nUM hI aihsfs ey, jo sucyq ny, icMqkny qy iPkrmMd ny. ies iPkrmMdI kfrnhI AunHF dI cyqnf, AunHF nUM bhuq kuryddIey.”
aPsr kihMdf ey, “qUM jf irhf eyN.afpxy nfl afpxI idwK, idwB-idRsLtI aqysmuwc nUM lY ky jf irhf ey. qyrI dsqfrvI bfhr jf rhI ey, dfhVI vI, dirafidlIaqy drdvMqf vI qyry nfl hI ivrfsqIrUp ivc bfhr nUM qur peI ey. jd qUM afpxypihrfvy, sUrq aqy roab-dfab ivcoNpMjfb, pMjfbI aqy pMjfbIaq dI pCfxnvIN DrqI ̀ qy isrjyNgf qF pMjfb nUM bhuqihrK hovygf, ikAuNik iksy hor dysL dfhfsl, pMjfb leI qF vwzf Gftf hovygfhI.”
“qUM jf irhf eyN qF afpxy nflpMjfbIaq rMgI siBafcfrk idwK vI lYky jf irhf eyN. pMjfb dI DrqI nUM nkfirafqy durkfiraf jf irhf ey. jd pMjfbI hIies dI axdyKI krn lwg pYxgy jF iesdI Aucmqf `qy pRsLn Aug pYx qF isrPkuJ hI iPkrmMd lok huMdy, ijnHF nUMpMjfbIaq nfl moh huMdf. Auh moh vI qUMafpxy nfl qF lY ky jf irhf eyN.”
“qUM bfhr jf irhf eyN qF qUM afpxynfl afpxf bcpnf vI lukf ky iljf irhfeyN. purfxIaF sFJF, XfrIaF aqy dosqIaFdI mihkIlI Xfd nUM afpxy sIny ivc Cupfky qF lY jf irhf eyN! ies qoN qUM ikvyN muwkrskdYN? qyry nfl hI jf irhf ey Auh ipMz,Aus dI imwtI dI mihk, glIaF ivc iPrndf cfa aqy BwTI `qy dfxy BMnfAux dfsLOk. purfxy skUl dIaF kMDF ̀ qy AukrIaFiebfrqF, ijnHF ny qYnUM supny idqy sn. lYky jf irhf eyN purfxf Gr, hvylI, KUh,motrF aqy AunHF dIaF inafmqF ivcoN pUMgrky pRvfn cVHI Aus soc nUM, jo ipMz, pirvfraqy pRikrqI df hfsl sI.”
“qUM jf irhf eyN qF afpxy nfl Auhsfrf igafn vI lY ky jf irhf eyN, jo qUMafpxy bjurgF, aiDafpkF, vzyiraF aqycMgy bMidaF dI sMgq ivcoN iswiKaf sI.igafn, ijs ny qYnUM iensfnIaq dy rfhqoiraf sI. qyrf jfxf isrP bryn-zrynhI nhIN hY, ieh qF nOjvfnI dI lfcfrI,byjLfrI, byrujLgfrI qoN byvws ho ky ivdysLvwl nUM vhIrF Gwqx df nfm hY. qUM qF 40sfl qIk afpxy dysL aqy lokF leI kMmkrnf sI. ies dI BlfeI aqy cMigafeInUM cfr cMn lfAuxy sn. mfqBUmI leI spUqhoxf sfbq krnf sI. qyry jfx smyN, qyrybfp-dfdy dI jLmIn, bjurgI Gr aqy Kyq-bMinaF `qy KVIaF tfhlIaF, qUq, aMbFaqy ipwplF dI ivkrI vI qyrI cyqnf ivcbYTI hY, jo qUM afpxy nfl lY ky jf irhfeyN.”
“qUM jFdy smyN afpxy nfl mF dy crKydI hUk aqy sMdUk ivc peIaF drIaF dIaFGwugIaF aqy qoiqaF nUM mn-jUh ivc Drky lY jf irhf eyN. qyrI soc ivc Ety dIaFicVIaF vI cuwp ny. qyry nYxF ivc Cih kybYTI hY, cuwly ̀ qy qOVI ivc irwJdI mFh dIdfl, qvy ̀ qy pfeI rotI aqy afly-duaflyivc GulI pirvfrk mihk. ieh sB kuJqF nfl hI lY ky jf irhf eyN aqy qUM kihnfeyN ik kuJ vI nhIN lY ky jf irhf ey?”
“myry dosq qUM qF afpxy nfl AunHF
zf[ gurbKsL isMG BMzfl afpxI invyklI sLYlI ivc jIvn dIaF prqF Proldy ijLMdgIdy nfd dI qlfsL ivc rihMdy hn. AunHF dI vfrqk ivc kfiv rMg ieMnf BfrU huMdf hY ik keIvfr qF BulyKf pYNdf hY ik ieh vfrqk hY jF kivqf! ipCly lyK ivc AunHF qfiraF nflgwlF kridaF pRyiraf sI, “qfiraF vwl dyKo. AunHF nUM inhfro. AunHF dy dIidaF ivc Jfko.iPr pqf lwgygf ik qfry quhfnUM hI dyKx leI hr rfq nUM aMbr-ivhVy ivc dsqkidMdy.[[[qfiraF nfl gwlF kIiqaF hI mnuwK svY-icMqn krn dI socygf.” hQly lyK ivczf[ BMzfl ny prvfs leI prvfjL ivcoN AupjI pIV aqy afpxI imwtI qy irsLiqaF dImihk qoN dUr jfx df Jorf avcyqn ivc bYTy supny rfhIN ibafn kIqf hY, “prdys jfxvfilaf! qYnUM qF sLfied cyqf nf hovy, pr qUM jfx vyly afpxy mfipaF qoN dUr jfx df drd,BYx-BrfvF qoN ivCVn dI pIVf, sMgIaF-sfQIaF dy sfQ nUM mfxn qoN ivrvy hox dI cIsaqy mfxy hoey cOigrdy dI Gft vI afpxy nfl hI lY ky jf irhf eyN. ies ny qYnUM dyr-svyrqy gfhy-bgfhy sqfAuNdy rihxf.” Auh kihMdy hn, “jfx vfilaf! bhuq kuJ hY qyrI arD-cyqnf ivc, jo qUM jfxy-axjfxy nfl hI lY jf irhf eyN. bhuq mhIn, zUMGIaF aqy aQfhhuMdIaF ny ies dIaF prqF, ikAuNik socF dIaF GuMmxGyrIaF kdoN bMdy ivcoN mnPI huMdIaFny? mn ivcoN kdoN imtdI hY, iqVky supinaF dI tIs?[[[qUM dws, BfvyN nf dws, bhuq kuJqyry mn ivc mcldf qUPfn bx ky nfl jfx leI kfhlf ey.” –sMpfdk
zf[ gurbKsL isMG BMzflPon: 216-556-2080
sLbd joqsupnf, jo swc hI qF hY
qlKIaF nUM afpxI mn-cyqnf ivc Dr kyiljf irhf eyN, ijs krky qYnUM ies isstmnfl nPrq hoeI sI. ies nfks rfjsI,smfjk aqy pirvfrk isstm ny bhuqlokF nUM afpxy nfloN qoiVaf ey aqy qUMAunHF ivcoN iek eyN. qyrI rUh ivc ipMzyhMZfeIaF qMgIaF dIaF lfsLF dI csk,BuwKy rihx dI pIVf aqy afpxy pYrF nUMKudkusLI qoN vrjx dI ihMmq aqy ies dIkrUr Xfd nUM sIny ivc sdf leI vsfAuxleI qUM ies nUM vI iljf irhf eyN.”
“qUM jf irhf eyN qF afpxI purfxIaFikqfbF aqy kfpIaF ivc rwKy hoey morpMK,zfierI dy moVy hoey vrikaF aqy lfeIaFinsLfnIaF dy icwqrpt rUpI Xfd ivc bhuqkuJ Cupf ky iljf irhfeyN.”
“qUM jf irhf eyN qFafpxy nfl Auh igafn-boD aqy awKr-joq nUMafpxy msqk ivc Dr kynfl hI iljf irhf eyN.afpxIaF kIrqIaF dIAuzfx nUM nvyN aMbrF dynFvyN krn dI cfhnf vIqyry mn ̀ c bYTI hoeI hY.”
“qyry jfx vyly bhuqkuJ hI qyry mn ivc hY,jo nf-cfhuMidaF vI qyrynfl hI jfvygf. bhuq kuJhY qyry idl dy zUMGy KUhivc, ijs dI hfQ koeIivrlf hI lY skdf aqyieh sB kuJ qyry nfl hIAuzfx Brn leI kfhlfhY. bhuq kuJ hY qyrImsqk-kYnvs ̀ qy Aukryjfx leI kfhlf, ijs dIaF ryKfvF nyqYnUM qkdIr qy qdbIr dyxI ey. ieh vI qFnfl hI jf irhf ey nf.”
“jfx vfilaf! bhuq kuJ hY qyrIarD-cyqnf ivc, jo qUM jfxy-axjfxy nflhI lY jf irhf eyN. bhuq mhIn, zUMGIaFaqy aQfh huMdIaF ny ies dIaF prqF.bhuq kuJ huMdf avcyqn ivc bYTf, jo quhfzysupinaF ivc afAuNdf. quhfnUM bIqy nflnfl joVdf. sLfied qYnUM pqf hI hoxf ikbMdf ikDry vI clf jfvy, Aus nUM supnyisrP Aus dy ipMz, skUl, KyqF, purfxysfQIaF, bcpnI GtnfvF dy hI afAuNdy,ikAuNik ieh Aus dy avcyqn df axmuwlfihwsf huMdy. so Auh sB kuJ qF lY ky hI jfirhf eyN.”
“prdys jfx vfilaf! qYnUM qF sLfiedcyqf nf hovy, pr qUM jfx vyly afpxymfipaF qoN dUr jfx df drd, BYx-BrfvFqoN ivCVn dI pIVf, sMgIaF-sfQIaF dy
sfQ nUM mfxn qoN ivrvy hox dI cIs aqymfxy hoey cOigrdy dI Gft vI afpxy nflhI lY ky jf irhf eyN. ies ny qYnUM dyr-svyr qy gfhy-bgfhy sqfAuNdy rihxf aqyqyry mn ivc vfps prqx df iKaflAupjfAuNdy rihxf ey.”
“imwqr Xfd rwKxf, jd koeI bfhrnUM pYr puwtdf ey qF Auh bhuq kuJ idsdfaqy axidsdf vI afpxy nfl leI iPrdfey. ies ny sdf Aus dy nfl hI rihxfhuMdf, BfvyN Auh smJy jF nf-smJy. iesqoN vI qUM ikvyN axjfx ho skdYN?”
“imwqrf qUM bhuq kuJ qF lY ky jfirhf, pr jLrf ieh vI dwsIN ik afpxybjurgF, mfipaF nUM ibrD afsLrmF ivc
rulx leI ikAuN Cwz ky jf irhf eyN? kOxbxygf AunHF dI zMgorI, ijnHF dy afpxyprdysIN AuzfrI mfrn leI kfhly ny? iksny AunHF nUM ibmfrI dI hflq ivc pfxI dIGuwt ipafAuxI ey? iks ny Brnf ey hUMgrdf hUMgfrf? kOx lvygf AunHF dI sfr?kOx AunHF dI AuzIk nUM afs dy pr lfvygf?kOx suMny Gr ivc rOxk bx ky ies nUMcihkx df vrdfn dyvygf? kOx roNdy KyqFnUM plosygf, jo bjurgI Coh qoN ivrvy horoxhfky ho jfxgy? iks ny buwJy cuwlHy ivcawg bflxI aqy Gr nUM Gr bxfAuxf?bhuq kuJ Cwz ky jf irhf eyN. ies nUM vIafpxy nfl hI lY jFdf qF cMgf hoxf sI.”
kdy sfeIkl svfrImytI mMijLlF dI vfthux jhfj ivc bYiTaF vIbx jfeIey afht.pfk sFJF dI duhfeIkIhdy kol pfvF,qF hI ‘kwlf bih kyhrPF nUM duwKVf suxfvF.qy keI idn ies supny ny sOx hI
nhIN idqf. sLfied sB nfl aksr aijhfhI vfprdf hovy! kI quhfzy nfl vI kdyaijhf vfpiraf ey? dwsxf jrUr.
“dosq sLfied qUM jfxdf hI nhIN ik iek horbhuq jrUrI aqy aihm vsq qUM afpxy nfl kdy nhINiljf skyNgf. Auh hY, gurUaF pIrF dI Coh mfxn vflIimwtI dI mihk, AunHF nfl vrosfey asQfn, akIdqIivrfsq. qUM nhIN lY ky jf skdf jilaF vflf bfg,Bgq isMG dI smfD, aMimRqsr ivc suLsoLiBq golzntYNpl aqy Kflsf isrjx vflI BUmI anMdpur sfihbafid. qUM qF afpxy bjurgF dIaF insLfnIaF, smfDjF isivaF nUM ikMj lY ky jfvyNgf?”
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (22)
awj iksy vI iswK ivdvfn nUM puwCoik gurU nfnk dyv jI dy smyN ivc ‘sfr’df kI arQ huMdf sI? Auh khygf, pMjfbIivc sfr qF hmyÈf qoN hI Kbr-sfr aqysMKyp-sfr dy arQF ivc afAuNdf irhfhY. keI Xfd kr ky kihxgy ik ies dfarQ lohf vI huMdf hY; pr jy puwCo ik gurUsfihb dy smyN pVHy-ilKy, Bfv sfihqkhlikaF ivc ‘mMny’ df kI arQ huMdf sI?qF sB iek sur kihxgy, ‘mMnxf.’ iekvI igafnI ies lIh qoN prHy ht ky nhINdwsygf qy nf hI koeI hor arQ socx dIkoisLsL krygf. aYsf ikAuN?
ieh ies leI ik Auh sfry mfniskqOr ‘qy rUVHInukUl hoey pey hn. AunHF nUMpMj sO sflF qoN iehI smJfieaf igaf hYik gurU dI gwl ‘qy XkIn krnf huMdf hY,Bfv ies nUM mMnx ivc koeI ikMqU-pRMqUnhIN krIdf. AunHF ny ieh vI suixafhoieaf hY ik sB lok afpo-afpxy DrmFdIaF rIqIaF nUM pwkf mMndy hn, iPr iswKikAuN ipwCy rihx! ies leI ijwQy vI mMny,
mMnY, mMn afid koeI Èbd iliKaf imldfhY, Auh Aus df arQ ibnf awK cuwky‘mMnxf’ hI krdy hn; pr ieh gurU nfnkdI iswKI nhIN hY. jy gurU sfihb aijhIsmJ dy mflk huMdy qF pFDy dI gwl mMnky jnyAU pf lYNdy. Aus vyly AuhI AunHF dIDfrimk rIqI sI. AunHF nUM pFDy ny vIsmJfieaf sI qy AunHF dy mfqf-ipqf nyvI jrUr jor lfieaf hoxf hY ik ieh qFAunHF nUM pfAuxf hI pYxf hY, pr AunHF nyprMprf qoN ht ky soicaf qy jnyAU nfpfieaf. ies nfl AunHF ny iswKI isDFq dInINh rwKI. iPr iswKI isDFq anusfr mMnxfshI hY jF nf mMnxf?
sfry ivdvfn kihxgy ik bRfhmx dIgwl nUM nf mMnxf qy gurU sfihb dI gwl nUMmMnxf hI iswKI isDFq anusfr shI hY;pr mMnxf qF iPlfsPI df iek muwl-inrpyK (value neutral) Èbd (term) hY,ijs dy arQ DrmF anusfr nhIN bdldy.afKrkfr keI lok ihMdUvfd nUM vI qF iswKFvFg hI mMndy hn. iPr iswKI ivc af kyies dy arQ pwKpfqI ikvyN bx gey? BfvkuJ iek gwlF mMno qy kuJ nf mMno, ikvyNho gey? kI gurU sfihb ny iswKI sQfpqkridaF ies ivc koeI vwKry arQ qFnhIN sn idwqy?
sfry ivdvfn kihxgy, jI hF gurUsfihb ny ies ivc krm-kFz mMnx dIQF bfxI nUM mMnx dy arQ pf idwqy sn. jypuwCo ik bfxI kI kihMdI hY qF ivdvfnkihxgy, ieh Bfxf mMnx nUM kihMdI hY;pr Bfxf qF hr koeI isRsLtI dy bxn vylyqoN hI mMndf af irhf hY. Bfxy qoN bfhr qFkoeI hY hI nhIN. cfry pfsy kudrq dyinXmF df kriPAU lwgf hoieaf hY, ijsivc Bfxy dIaF KuwlHF (allowances)anusfr hI ivciraf jf skdf hY. iehBfxy dIaF bMidÈF hI qF hn ik koeI jIvDrqI qoN Auqy AuT nhIN skdf, hvf qoNibnf rih nhIN skdf, vwD grmI-srdIbrdfÈq nhIN kr skdf, pwQr-imwtI KfnhIN skdf qy Pfky rih ky jI nhIN skdf.ibwlI cUhy nUM mfry, Èyr imrg nUM mfry qyvfiers mnwuK nUM mfry-sB Bfxf hI qFhY. sB iÈkfrF nUM kuJ Bwj dOV ipCoN afqmsmrpx krnf hI qF pYNdf hY. jy Bfxy qoNkoeI afkI ho hI nhIN skdf, arQfq BfxynUM lokF dy bfgI hox df koeI Kqrf hInhIN, qF gurU sfihb ny pihlF qoN mMnIjfx vflI ies gwl nUM mMnx Auqy ieMnfvwzf jor ikAuN idwqf ik aTwqI ivcoN cfrpAuVIaF iesy dy lyKy lf idwqIaF?
qYa hY ik ivdvfn ies pRÈn df AuqrvI soc ky nhIN dyxgy. Auh iPr vI iehIkihxgy ik gwl Kqry dI nhIN sI, sgoN
Bfxf iKVy mwQy mMnx dI sI. jy iewdF sIqF ies df Bfv hoieaf ik cUhf ibwlI awgy,imrg Èyr awgy qy mnwuK kronf vfiersawgy KuÈI nfl Kurfk bx ky izwg pYx qyhws hws afKx, “afE jI, KfE!” ajIbsoc hY ajoky iswK ivdvfnF dI ik iswKaKvfAuNdy hn, pr swcfeI dy nyVy nhINlgdy! gurU nfnk ny ikhf ik prm-siqdI pCfx kudrq dy inXmF qoN imldI hY,ies leI ienHF inXmF nUM lwBo.
gurU sfihb dy ies afsy anusfrieMglYNz qoN cfrls zfrivn (CharlesDarwin) ny bVI imhnq krky ‘hoNd leIsMGrÈ’ (struggle for existence) dfpRfikRiqk Bfxy df inXm lwiBaf. BfvyN Ausny gurU sfihb nUM piVHaf, suixaf nhIN sIqF vI AunHF dI syD muqfibk kMm kIqf;pr ajok y is wK ivdvfn Bfxy dIaiDafqmvfdI ivafiKaf kr ky gurUsfihb dy iswKI isDFq nUM ies inXm ivruDBugqfAuNdy hn! kI iehI pCfx kIqI hY,AunHF ny gurU nfnk dI iswKI dI?
KYr! motf iswtf ieh ik by-buinafdgwlF krn ivc ienHF df koeI sfnI nhIN,pr ienHF df ksUr vI nhIN. ksUr hY qFKotI bRfhmxvfdI mwq df, ijs anusfrAuh iswKI nUM iswK Drm mMndy hn qy iesnfqy ies dI ‘bol ivgfV’ vflI Bfv AultI-iswDI ivafiKaf krdy hn. ajoky iswKivdvfnF nUM iswKI `qy pUrf Auqrn leIbRfhmxvfd dI lfg CwzxI pvygI, idmfgdf Gyrf cOVf krnf pvygf qy afpxI socnUM suqMqr kr ky gurU sfihb dy imafrqIk ivkisq krnf pvygf. smyN dy hfxdy hox leI AunHF nUM jor lf ky afpxfbOiDk apgRyz (upgrade) krnf pvygf.pr ikvyN?
sMn 1927 ivc rUsI mnoivigafnIievfn pfvlov (Ivan Pavlov) ny afpxIKoj pusqk ‘Conditioned Responses’ivc ieh isDFq idwqf ik mnwuK smyq sBjIv-jMqU Auqyjnf (stimulus) anusfrcldy hn. Bfv AunHF nUM ijho ijhI coBlfeI jfvy, Auh iblkul Auho ijhf hIivhfr krngy. Aus anusfr jy kuwqy dIpUC `qy pYr itk jfvy qF Auh pYr rwKxvfly nUM qurMq Jpt ky vwZygf. jy mnwuK dIbFh ivc sUeI KuwB jfvy, Auh qRBk ky bFhnUM POrn ipwCy iKcygf. pfvlov ny afpxyisDFq df nF s-r (S-R) Bfv sitmUls-irspFs (Stimulus-Response) rwiKaf.aiDafqmvfdI pRikRqI df hox krky iehisDFq kyvl do sfl hI cwilaf.
1929 ivc amrIkf dy rfbrt aYs[vrzvrQ (Robert S. Wordworth) nyies isDFq nUM psU ibrqI df dwisaf qyikhf ik ieh mnuwK ijhy buDImfn jIvF ‘qylfgU nhIN huMdf. Aus anusfr psUaF qyhor jfnvrF ivc idmfg ivkisq nf hoxkfrn buwDI nhIN huMdI, ies leI Auh ibnfawgf ipwCf dyKy POrn jvfbI hrkq kridMdy hn, Bfv hr kuwqy ny pUC npIVnvfly nUM kwtxf hI hY, BfvyN Auh Aus dfmflk hI ikAuN nf hovy; pr mnwuK iewdFnhIN krdy, ikAuNik AunHF kol iek pRPuilqidmfg huMdf hY. Auh koeI Auqr dyx qoNpihlF iek soc pRikRaf ivcoN lMGdy hn,ijs ivc AunHF df idmfg jF mn ihwsflYNdf hY. Auh afpxI smJ qoN kMm lYNidaFcldy hn, ies leI AunHF df Auqr(response) isafxp BrpUr, Bfv soicafsmiJaf huMdf hY.
idmfg dI soc ikRaf hY, jo Aus dy jvfbIPYsilaF nUM sUJ-bUJ pRdfn krdI hY.mnoivigafnI awj vI ies isDFq nUM shImMndy hn, pr gurU sfihb ny mMny dIaFcfr pAuVIaF ilK ky vrzvrQ qoN cfr sOsfl pihlF hI ies ‘E’ Bfv mnwuKI mndI mhwqqf dws idwqI sI. ipCoN gurU aMgddyv ny mfns nUM dyvqy bxfAux dI gwlilK ky iPr iesy gwl nUM duhrfieaf sIik igafn df ieh rsqf mnwuK nUM mnuwKqfqoN vI AucyrI bOiDk ÈRyxI vl lY jfx vflfhY; pr ajoky iswK ivdvfn afpxI kuqfhIkfrn ies nUM hfly vI jfnvrF dy PfrmUlyvflf s-r hI smJI bYTy hn. ies leIgurbfxI dy rsqy clx leI AunHF nUM s-rqoN s-E-r qIk afpxf bOiDk apgryzkrnf pvygf, Bfv qrk-pRDfn socapnfAuxI pvygI. ies gwl dI Auicqqfdf sbUq ajoky iswK ivdvfnF dI ‘mMny’Èbd vflI jpujI dI 12vIN pAuVI dIivafiKaf hY, jo hyT idwqI geI hY,
mMny kI giq khI n jfie]jy ko khY ipCY pCuqfie]kfgid klm n ilKxhfru]mMny kf bih krin vIcfru]aYsf nfmu inrMjnu hoie]jy ko mMin jfxY min koie]ñò]ajoky iswK ivdvfn, pujfrI qy
pRcfrk sB ies pAuVI dI bRfhmxvfdIarQfq aiDafqmvfdI ivafiKaf krdyhn. imsfl vjoN igafnI sMq isMG mskInilKdy hn ik gurU sfihb ny ‘suinaY’ dIaFcfr pAuVIaF ilKx ipCoN mMny dIaF cfrpAuVIaF ilK ky ieh dwisaf hY, “suxnfAuhI sPl hY, jo mMn ilaf jfvy. jo mMinafnhIN igaf, Auh hvf ivc Auz jFdf hY.”Auh dwsdy hn ik ‘mMny’ dIaF cfrpAuVIaF ivcoN pihlI ivc ‘n’ awKr Auqyiek lFv lf ky ‘mMny’ iliKaf hY, ijs dfBfv mMnxvflf hY. bfkI dIaF iqMnpAuVIaF ivc Èbd ‘mMnY’ iliKaf hY, ijsdf arQ mMnx vfly dI mMnx ipCoN dI hflqhY. igafnI mskIn ilKdy hn, “ijs nyprmfqmf df nfm mMn ilaf, Aus dI gqIibafn nhIN kIqI jf skdI. Aus dI mihmfvrxn qoN prHy hY[[[jy koeI mMnx vfly dImihmf krn lwgy[[[Aus ny pCqfAuxf hYik mYN qF kuJ vI nhIN kih sikaf[[[koeIilKfrI nhIN, nf hI koeI aYsI klm hY qynf hI jgq dy ivc ieMnf kfgË hY ik mMnlYx vfly dI mihmf ibafn kIqIjfvy[[[ilKfrI bYT ky afps ivc ivcfrkrn qy mMn lYx vfly dI mihmfilKx[[[ies qrHF dI smrwQf ilKfrI kolnhIN hY[[[prmfqmf df nF aYsf kflK rihqhY ik ijs dy mn ny pRBU nUM mMn ilaf,Aus qoN ibnf ies mihmf nUM hor koeI nhINjfx skdf.” ieh isrP igafnI mskInny hI nhIN ikhf, sgoN ijMny iswK ivdvfnFny jpujI df AulQf kIqf hY, AunHF sB nysLbdF dy Pyr-bdl nfl iehI ikhf hY.
igafnI mskIn dI ivafiKaf dIvwzI qrutI ieh hY ik Auh ‘mMny’ df arQmMnx vflf qy ‘mMnY’ df arQ Aus dI‘mMnx ipCoN dI hflq` krdy hn. ‘mMny’Èbd qoN hI pRqIq huMdf hY ik ieh koeIivakqI nhIN, sgoN iek sMklp hY qy‘mMnY’ ies df ikRafvfck rUp hY; pr iehiswK pRcfrk ies nUM ivakqIvfdI rUp dyky mMnx Bfv XkIn pYdf krn leI vrqdfhY, jdoN ik gurU sfihb ny ies nUM iekivDIafqmk Dfrnf vjoN vrq ky igafndf rfh dwsx leI vriqaf hY. gurU sfihbieh nhIN kih skdy ik ÈrDflUE! myrIgwl suxo qy ies nUM mMno. ies nUM mMnxnfl quhfzI vDIaf gq hovygI. ajoky sfDFsMqF qoN ibnf, ijnHF dI bolI sMq isMG
mskIn boldy hn, koeI smJdfr ivakqIiewdF nhIN kih skdf.
gurU sfihb qF ivdvqf ivc gurUaFdy vI gurU sn, jo mMnx dI nhIN sgoNsmJx dI gwl krdy sn. AunHF ny afppFDy dI jnyAU vflI gwl nhIN sI mMnI,hirduafr dy bRfhmxF dI sUrj nUM pfxIvflI gwl nhIN sI mMnI, mOlvIaF dI mwkyivc awlHf-vfs vflI gwl nhIN sI mMnI qynfQ jogIaF dI jog-iswDI dI gwl nhIN sImMnI. ies leI Auh qrk ivvyk qoN ibnfBrosy dy blbUqy afpxI gwl mMnfAux leIikvyN kih skdy sn? igafnI mskIn nygurU sfihb nUM Cotf kr ky smiJaf hY,Bfv AunHF nUM jgq-gurU dy ruqby qoN Gtfky iek sMprdfiek pujfrI dy cOKty ivcrwK ky vyiKaf hY. ieh AunHF ny shI nhINkIqf.
keI ivdvfn kihxgy ik AuprokqivafiKafkfr gurU sfihb dI gwl nhINkr irhf, sgoN prmfqmf nUM mMnx dI gwlkr irhf hY; pr Auh prmfqmf dI gwl vIqF hI kr skdf hY, jy gurU sfihb nypAuVI ivc ikqy prmfqmf df ijLkr kIqfhovy. Auh ies sLbd nUM afpxy koloN hIjoV ky gwl kr irhf hY, ies leI AuhhAumY doÈ df vI BfgI hY. jy sB ivcfrCwz ky Auprokq ivafiKaf nUM afm smJdy pwDr ‘qy vI ivcfiraf jfvy qF vI iehiksy pfisEN kfrafmd nhIN hY. Prj kro,gurU sfihb kihMdy sn ik BfeI rwb nUMmMno, Aus dy mMnx nfl PlF PlF lfBpRfpq hoxgy. mMn leIey ik iswKF ny AunHFdI gwl mMn leI, mflf PV leI, iDafnsmfDI lf leI, keI bfxIaF df pfT krilaf, mwQf rgV ilaf qy iehI ikRafinwqnymI nfl, Bfv sflF bwDI krdy rhy.keI qF ieh kMm bVy isrV nfl kr hIrhy hn; qF AunHF ny aijhI ikhVI pRfpqIkr leI, ijs dI mihmf krn leI koeIilKfrI nf imly qy kfgË klm df BMzfrvI QoVf rih jfvy? AunHF ny qF isrP bfxIdy ÈbdF nUM vfr vfr jipaf hY, nf ikkoeI igafn hfsl kIqf hY. ‘DMn hY, DMnhY’ krn qoN ibnf AunHF ny kudrq df ikhVfinXm lwiBaf, jo prm-siq dI koeIvizafeI drsf ky Aus bfry smJ vDfAuNdfhovy? smfDI ivc bYT ky jy AunHF koeIatkl pwcU lfieaf vI hovygf qF Auh vIglq hY, ikAuNik gurU nfnk anusfrklpnf krnf ies kMm leI jfieË ivDInhIN hY.
gurU sfihb dy kihx ivruD jf kyiPr vI jy koeI khy ik mMnx nfl Ausivc koeI nf-vrxn Xog gwl pYdf hoeI hYqF Auh afpxI pRfpqI jwg jfhr kry. AuhdUijaF nUM nfm jpx dI mihmf nf dwsy,sgoN afpxy nfm jfp dI pRfpqI dwsy. aijhylok ieh kih ky pwlf nf JfVn ik bVf‘anMd afieaf’, ‘rUh KuÈ ho geI’, ‘avfkrih igaf’, ‘ibafn qoN prHy df anuBvhoieaf hY’, afid afid. jy iehI pRfpqI hYqF ies dI pRsLMsf koeI krygf qF kIkrygf? aijhI pRfpqI leI qF kfgË,klm qy ilKfrI dI loV hI nhIN.
gRMQ sfihb kosL ivc mMny dy arQ mnnkIqy hn. gurU sfihb ny ies sMklp nUM‘suixaY’ qoN bfad pyÈ kr ky ikhf hY iksuxI hoeI gwl nUM mn ivc ivcfro, smJoqy mulMkx kro. Aus dy swc dI pVqflleI, jy loV pvy qF pRIKx vI kro. gwlijMnI TIk inkly, Aus nUM Aunf hI shImMno. ‘mMnY’ df arQ hY, ies ivDI dI vrqoNnfl, Bfv mnn krn nfl.
mMny dy ienHF arQF nfl ies pAuVIdI ivafiKaf ies qrHF bxdI hY, “mnivc soc ivcfr rfhIN ivsLlysLx krnfieMnI zUMGy mhwqv vflI gwl hY ik ies dfpUrf mulMkx krnf muÈikl hY. jy koeIies dI mihmf kry vI qF Aus nUM asPlho ky ipwCoN pCqfAuxf pvygf, Bfv AuhafpxIaF qrutIaF `qy JUrygf. jy bYT kymMnn dy guxF nUM ivcfrn lgo qF ies dIpRsLMsf df vrxn ilKx leI nf koeIlyKk lwBygf qy nf hI kfgË qy klm pUrypYxgy. isRÈtI df kfrk prm-siq, ijsnUM aidwK hox krky inrMjx kihMdy hn,Auh vI iesy ivDI nfl smJ afAux vflIhoNd hY. arQfq Auh vI bfhr dI dyKI-suxI nUM mn ivc ivcfrn nfl pYdf hoeyigafn nfl hI pwly pY skdI hY.”
mMny dIaF chuMaF pAuVIaF ivc iswD-BfÈf dy ÈbdF dI bhuqfq hY, ies leIieh pAuVIaF gurU sfihb dI iswDF nflhoeI iksy gostI df pRqIkrmI ihwsf hn.ienHF pAuVIaF ivc mMny arQfq mnn Èbddf afAuxf ieh iswD krdf hY ik ieh iekgUVHf dfrÈink sMklp hY, ijs nUM ivdvfnafpxI gwlbfq ivc afm vrqdy sn. AunHFdI ies vrqoN anusfr swcI-muwcI ies dImihmf apr-aMpfr hY. bOiDk mulMkxivcfrF dI qih ivc jf ky AunHF nUM shIarQ pRdfn krdf hY, AunHF nUM qrk-bwDkrdf hY qy zUMGy igafn dI pYV bMndf hY.aijhy ivcfr dUijaF nUM smJfey jf skdyhn qy ienHF dy PfrmUly bxfey jf skdyhn, ijnHF rfhIN aMqr BfÈfeI imafrsQfpq kIqy jf skdy hn. gwl kI, iesrfhIN igafn dy pfrly idshwidaF qIkJfikaf jf skdf hY, ijs qoN awgy prm-siq df invfs hY.
ies leI mMny kI gq swcI-muwcI nhINkhI jf skdI. ivigafn dI qmfm AunqIiesy rfhIN hoeI hY qy ies dI gq kihxleI smuwcy ivigafn df vrxn krnfpvygf. inAUtn ny syb dy DrqI ‘qy izgxdf mnn (mMny) kr ky hI ipRQvI dI iKwcdf isDFq idwqf. gYlylIE ny keI sflF dyaxQwk aiDaYn-ivcfr ipCoN sUrj-mMzldf isDFq idwqf. drjnF ivigafnIaF nypRXogF qy anuBv-sMkln rfhIN axUaF qypRmfxUMaF ijhy aiq-sUKm kxF qIk phuMckIqI qy AunHF Auqy mnwuKI kMtrol sMBvkIqf. dunIaF dy sB ikRafÈIl idmfg ieskdy nf pUrf hox vfly kfrj ivc lwgy hoeyhn. ieh kMm swcI muwcI AunHF dy idmfgF,kfgËF qy klmF ‘qy BfrI pY cukf hY. awgyvDx leI hux mnwuK nUM kMipAUtr, mnsUeIbOiDkqf qy robotfeI mÈInF dI mdd lYxIpY rhI hY. mnn dy ienHF iswitaF dI pRsLMsfkr ky jy koeI afpxy afp nUM shI qymukMml smJy qF Auh pCqfvygf jrUr, jyhfly qIk pCqfieaf nhIN qF.
pCqfAuxgy qF ajoky ivdvfn, pujfrIqy pRcfrk vI jrUr, ikAuNik Auh bhuqlMmy smyN qoN XkIn krn (mMnx) nUM gur-iswKI qy mfnisk soc-ivcfr (mMny) nUMmnmuKqf dwsdy af rhy hn. AuhpCqfAuxgy ik AunHF ny s-E-r ̀ coN mnwuKImn df pRqIk ‘E’ htf ky psU-ibrqI dys-r dI mihmf kIqI hY. Auh pCqfAuxgyik aijhf krky AunHF ny gurU sfihb dysMdyÈ dI bwjr AulMGxf kIqI hY.
zf[ goibMdr isMG smrfEPon: 408-634-2310
gurbfxI igafnmMny kI giq khI n jfie
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (23)
29 aprYl 1986 dy ieiqhfskaYlfnnfmy dIaF axigxq prqF hn,axigxq ivafiKafvF qy axigxqpirBfÈfvF hn, ijnHF nUM Kflsf pMQ dydfinÈvrF ny ajy zUMGy iDafn ivc dyKxdI pihlkdmI nhIN kIqI. ikAuN nhIN kIqIgeI? ies aihm svfl dy kfrn lwBxdf vI ieho idn hY, ikAuNik Gwto Gwt iehoidn hY, jdoN sfl ivc iewk vfrI qusINafpxI ËmIr dy snmuwK huMdy ho. isrPAunHF hI plF ivc qusIN Auh pYNzf PiVafhuMdf hY, ijs bfry sulqfn bfhU sB ËmIr-ProÈF nUM Xfd krfAuNdf hY,
Esy rfh vwl jfeIey bfhUijs dI Klkq zrdI hU.ies nukqy qy kdy iPr ivcfr krFgy.cMgy BfgF
nUM ienHF sqrF dflyKk Aus dOr dyv wz y ih ws y dfcÈmdId gvfhhY. m Y N 29aprYl dI Gtnf
nUM ieiqhfs dy nËrIey qoN vyKdf hF.ieiqhfs isrP bIqy dIaF GtnfvF dI hIivafiKaf nhIN krdf, sgoN ieh vrqmfnaqy BivwK leI vI rOÈnI idMdf hY. myryiKafl ivc Kfilsqfn bfry ieiqhfskaYlfnnfmf asl ivc pRcMz cyqnf dI nvINpRBfq sI; pr ies qoN pihlF 13 aprYl1978 nUM vI Xfd krnf bxdf hY, jdoNqyrF isMGF dIaF ÈhfdqF ny sfnUM aqIq,BivwK qy vrqmfn nUM nvyN nËrIey qoN vyKxdf sunihrI mOkf bKiÈaf. ieiqhfskfrkih skdy hn ik ieh idn ivcfrDfrkinKyVy dI iewk nvIN svyr sI Xfin iehidn Kflsf pMQ dy mn mMdr ivc icrF qoNBuwlI ivsrI hiQafrbMd jMg ÈurU krn dfaMimRq vylf sI.
jy Aus dOr nUM bfj awK nfl vyiKafjfvy qF asIN kih skdy hF ik 13 aprYl1986 dI ivsfKI ny 29 aprYl 1986 dyieiqhfsk aYlfnnfmy leI rfh pwDrf kridwqf.
29 aprYl dy aYlfnnfmy nUM smJxleI sfnUM rqf ipwCy vwl jfxf pvygf arQfqcfr lihrF df sMKyp mulMkx krnf pYxfhY, ijnHF df ieiqhfs ivc afpxf afpxfhI sQfn hY. ieh iswK lihrF hn-akflIlihr, gdr pfrtI lihr, bwbr akflIlihr aqy kUkf lihr. vIhvIN sdI ivcbwbr akflI lihr dy XoiDaF ny vIhiQafrbMd jMg ÈurU kIqI sI aqy ieslihr dy keI anmol hIiraF ny jYkfiraFdI gUMj ivc PFsI dy rwisaF nUM cuMimafsI. ies qoN pihlF gdr pfrtI lihr dyiswK sUrbIr vI jYkfry gujfAuNdy hI PFsI‘qy cVHy sn; pr ienHF kurbfnIaF dy ipwCyiswKF dI afpxI afËfdI qy afpxI pRBUswqfkfiem krn df pYgfm DuMdlf sI jF iehsfzI isafsI bdiksmqI hI sI ik sfzIafËfdI df sMdyÈ ienHF kurbfnIaF ivc
Èfiml nhIN sI. ieh byimsfl kurbfnIaFbRfhmxvfdI hkUmq vwloN ihMdusqfn dIjMg-ey-afËfdI leI vrq leIaF geIaF.kUkf lihr dy nfiek bfbf rfm isMG dIagvfeI ivc cwlI hiQafrbMd jwdojihdivc vI Kflsy dI pRBUswqf kfiem krn dIrIJ iksy hwd qwk Dfrimk qOr ‘qy qFbhuq pRbl sI, pr Aus dy isafsI rUpivc aspwÈtqf dI DuMd CfeI hoeI sI.bfbf rfm isMG nUM siqgurU dI pdvI dyxdy gYr-isDFqk ruJfn nfl ieh lihrKflsy dy inrml srUp qoN dUr clI geIaqy hOlI hOlI alwg Qlg ho ky ibprnkI rIq df hI iewk ihwsf bx geI.
jy asIN akflI dl dy isafsIswiBafcfr dI gwl krIey qF ibnf Èwkies pfrtI dy aMdr iewk ihwsf iswKI dyinrml srUp nUM qro qfËf rwKxf cfhuMdfsI. ies kol ieiqhfsk cyqnf sI,Dfrimk prpwkqf sI aqy iksy hwd qwkisafsI gMBIrqf vI. ies pfrtI nygurduafiraF dI afËfdI leI kurbfnIaFvI kIqIaF, pr hux hflq ieh hY ik iesny afpxI pCfx nUM hAumY gRsI iksy ‘vwzIpCfx’ dy aDIn kr idwqf hY. ieh pfrtIKflsf cyqnf nUM bfl pVfa ivc hI rwKxfcfhuMdI hY. Aus dI cyqnf dI prvfË bhuqCotI hY, Aus ny awDy sfzy aqy awDymulfhËydfrF dy bxy rihx dI nIqI df coKfaiBafs kr ilaf hY. dyÈ dI vMz qoN pihlFieh pfrtI kdy kdy iswK styt dy hwkivc afvfË bulMd krdI rhI hY, pr huxies pfrtI dy isafsI eyjMzy ivc afËfdIdI rIJ, afËfdI dy supny pUrI qrHFgYrhfËr hI nhIN, sgoN pfrtI dI lIzriÈpafËfdI df KuwlH ky ivroD vI krdI hY.
juJfrU lihr nUM ikvyN smiJaf jfvy?ies lihr df srbpwKI aiDaYn krnleI ikhVy ZMg qrIky aqy ikhVI phuMcapnfeI jfvy? ienHF gMBIr svflF ‘qy inwTky ivcfr ajy qwk vI nhIN hoeI aqy nf hIkfblIaq vfly irsrc skflr ajy inqrky sfhmxy afey hn. ies lihr df QfhpfAux leI keI pwKF nUM iDafn ivc rwKxfpvygf. imsfl vjoN jdoN asIN ieiqhfskpwK qoN, smfj ivigafn, Dfrimk qyswiBafcfrk pwK qoN aqy dfrÈink qyisafsI pwK qoN ies lihr df mulMkxkrFgy qF hI asIN ies lihr nfl pUrfpUrf iensfP kr skFgy; hflFik ies qwQqoN vI ienkfr nhIN kIqf jf skdf ik iehsfry pwK iewk dUjy nfl qfxy-pyty vFgEq-poq vI hn aqy lihr df smuwc jFsmuwcf incoV vI sfzy sfhmxy AuBr kyafAuxf cfhIdf hY. iewk aijhI lihr,ijs ny krIb zyZ dhfkf iswK mfniskqfivc afpxf Gr vsf ilaf hovy, pr Auslihr df afpxf drd, Aus dI afpxIpIV, Aus dI kurbfnI, iqafg, isdk,Aus dIaF ijwqF, Aus dIaF hfrF, Aus dIaFpRfpqIaF aqy Aus dIaF kmËorIaF nUM jyÈbdF ivc nf Auqfiraf igaf qF afAuxvflIaF pIVHIaF sfnUM iks nËr nfldyKxgIaF? afAux vflf kwlH jwj bx kyies dOr dy isafsI qy Dfrimk ivdvfnFaqy sfihq nfl juVy gMBIr lyKkF qy kvIaFnUM XkInn ktihry ivc KVHf krygf. iesleI suihrd qy inrpwK ivdvfnF aqy pVHyilKy qy sulJy nOjvfnF nUM ies cuxOqI nUMgMBIrqf nfl lYxf cfhIdf hY.
XUnIvristIaF ivc kMm krdyirsrc skflr vI juJfrU lihr bfry Kojkr rhy hn, pr AunHF dI Koj iek sImf
qoN awgy nhIN jf skdI. Aus Koj qoN inrpwKiswty vI sfhmxy nhIN afAuNdy, ikAuNiksrkfrI aqy nIm srkfrI iksm dy bMDnqy rukfvtF kfrn juJfrU lihr df aksrnFh pwKI idRÈtIkox qoN hI mulMkx kIqfjFdf hY. ies qoN ielfvf irsrc skflraqy AunHF dI Koj dI agvfeI kr rhygfeIzF dI lihr pRqI agfAUN bxI soc,Dfrnf jF iGRxf vI Koj nUM pRBfivq krdIhY.
ivcfrF df iewk vwzf qy blvfn pRvfh ËrUrsI. ieh gwl vwKrI hY ik ivcfrF dy iesislisly ivc kwcI iksm dy ivcfr vInfl nfl cwldy rhy, pr AucI pwDr dyivvyk ivcfr vI ies lihr df anmolihwsf hn aqy ieho lihr dI muwK Dfrf hY.ies idÈf ivc juJfrU lihr vwloN pyÈ kIqykuJ dsqfvyË kOmFqrI pwDr ‘qy rwKy jfskdy hn. vYidaf kql kFz dy hIro suwKf-ijMdf dI rfÈtrpqI dy nF ilKI afKrIicwTI dwsdI hY ik juJfrU lihr dy kuwJihwisaF ivc ieiqhfs, Drm, drÈn aqyienklfb dI aiq sUKm qy ivvyk smJmOjUd sI. ievyN hI KfVkUaF ny pMjfbI lfgUkrn bfry jo lMmy ibafn jfrI kIqy, AusqoN pqf lwgdf hY ik AunHF dIaF sPF ivcvwK vwK iviÈaF dy mfhr mOjUd sn.vfqfvrx bfry AunHF dy jfrI ibafnF nUM jynIJ lf ky GoiKaf jfvy qF pqf lwgygf ikdunIaF ivc cwl rhy nvyN isafsI ruJfnqy nvyN sMsfr dIaF loVF aqy Aus ivciswK kOm dy rol bfry juJfrUaF nUM knsoaFiml rhIaF sn.
juJfrU lihr dOrfn iewk aijhf dOrvI afieaf, jdoN juJfrU cfry pfsy Cf cukysn, AudoN AunHF ny aKbfrF leI PurmfnjfrI kIqy ik juJfrU ienklfbIaF leIiknHF ÈbdF dI vrqoN kIqI jfvy. hflfqiewQoN qwk puwj gey sn ik nf isrP aKbfrFny juJfrU lihr df Ëfbqf lfgU kIqf, sgoNryzIE aqy dUrdrÈn vI AunHF dy PurmfnFdI pflxf krn lwgy.
so awj loV ies gwl dI hY ik 29aprYl 1986 nUM jdoN Kfilsqfn bfryieiqhfsk aYlfnnfmf jfrI kIqf qF juJfrUlihr vloN Aus aYlfnnfmy nUM lfgU krnleI kIqIaF kurbfnIaF df shI mulMkxkIqf jfvy. iswK hwkF dI ies aYlfnnfmymuqfbk ikwQoN qwk shI qrjmfnI kIqIgeI aqy ikwQy ikwQy juJfrU iQVkdy rhy?
AunHF vwloN pMQ dy sMkt dIaF vwK vwK prqFdf kIqf gihr gMBIr aqy bhu prqIivÈlyÈx aslIaq dy ikMnf ku nyVy sI?kOmFqrI isafsq bfry AunHF dI smJ aqyAus smJ dI rOÈnI ivc kI lihr dypRogrfm ivc rxnIqk qbdIlIaF hoskIaF jF nhIN? AunHF dI kihxI qy krnIivc ikMnf pfVf sI aqy ieh pfVf imlxivc koeI Xqn hoey jF nhIN? lihr ivcsrgrm vwK vwK juJfrU gruwpF ivc mqBydFnUM imtfAux leI Auh ikMnf ku sMjIdf sn?gurbfxI aqy iswK ieiqhfs dy Auh ikMnfku nyVy sn aqy ikMnf ku dUr? aYkÈnF dIcox krn ivc ikwQy ikwQy ËfqI rMijÈF snaqy ikwQy ikwQy iBafnk rxnIqkglqIaF? KfVkUaF dIaF rxnIqIaF ivc
KfVkUaF dI BrqI krn lwigaF koeIqrIky aqy ÈrqF sn? ieKlfk qoN izwgyKfVkUaF nUM ikwQy ikwQy sËfvF idwqIaFgeIaF aqy ikQy ikQy sËf dyx lwigaFlfprvfhI jF iZwl mwT vrqI geI? kIBrf mfrU jMg nUM rokx leI koeI Xqnhoey? akflI isafsq pRqI AunHF dI phuMc,vqIrf aqy jfxkfrI df pwDr ikho ijhfsI? isafsI mMc sQfipq krn leI kIqyXqnF ivc kI koeI kmI sI?
pUrn pRBUswqf sMpMn Kfilsqfn dysMGrÈ nU M byruËgfrF, aprfDIaF,guMmrfhkun qy mwqhIxF vwloN pYdf kIqIaPrfqPrI aqy kfnUMn qy ivvsQf leIKVHI kIqI smwisaf krfr dyx leI Bfrqsrkfr, ihMdUqvI jmfqF aqy pMQ duÈmxqfkqF vwloN isrqoV Xqn kIqy jf rhyhn. srkfrI inrdyÈF anusfr hoeIakfdimk Koj dy nF hyT vI ies lihr nUMrwj ky BMzx dI koiÈÈ hoeI hY.
asIN ieh vI cyqy krfAuxf cfhuMdy hFik iewk aijhI soc vI AuBr ky sfhmxyafeI hY, jo pUrn pRBUswqf sMpMn KfilsqfndI sQfpnf dy pMQk inÈfny nUM dunIaF dykuJ kOmI rfjF (Nation State) vwloN lokF‘qy Zfhy ËulmF dIaF imsflF dy ky glqsfbq krn leI KMB PVkf rhI hY, jdik iswK rfj dI rUp ryKf dy gMBIr sMkyqgurU gRMQ sfihb ivc bfkfiedf imldy hn.ies ivÈy ‘qy asIN iksy hor smyN ivcfrkrFgy. dsmyÈ ipqf jI ny qF ‘rfj krygfKflsf’ df sMklp Kflsy dy mn mMdrivc Aukiraf hoieaf hY. hr iswK dohINvyly ardfs ivc ies df bulMd avfËnfl alfp krdf hY. akfl qKq, pMjqKq, ikly, iswK sMgq, pMj ipafry,Kflsf, akfl purK kI POj, vfsIanMdpur sfihb aqy siqgurF vwlo NmuglIaf slqnq qy bfeIDfr dy rfijaFnfl kIqy sMDIaF, smJOqy afid sfrI gurU
isrjxf pUrn pRBUswqf sMpMn Kflsf rfjdy Auh pRqIk hI qF hn, jo rfjnIqIÈfsqr anusfr rfj dy ËrUrI qwq mMnygey hn.
18vIN sdI dy isMGF df qF nf nfarfhI ‘rfj kry jF lV mryN’ irhf hY. bfbfbMdf isMG bhfdr aqy mhfrfjf rxjIqisMG dy Kflsf rfj gurmiq anusfrIpUrn pRBUswqf sMpMn Kflsf rfj sI, joasl arQF ivc lokF df lokrfj mMinafigaf hY. ies dIaF mohrF qy iswky iksyrfjy jF ivakqI ivÈyÈ dy nF `qy nhIN,sgoN gurU nfnk, gurU goibMd isMG dy nF`qy hI jfrI kIqy gey sn aqy srbwq dyBly df gurmiq isDFq lfgU kIqf igafsI.
iksy Ëflm bfdÈfh df ËulmI rfjnf qF kOmI rfj (Nation State) hI huMdfhY, nf dunIaF dy lokF ‘qy kihr vrHfAuxvfly aijhy iksy rfj nUM kOmI rfj krfrdy ky Aus duafrf lokF qy iensfnI hwkFdy ivruwD kIqIaF Ëflmfnf kfrvfeIaFdIaF imsflF nfl ‘pUrn pRBUswqf sMpMnKfilsqfn’ df sMklp rwd kIqf jf skdfhY aqy nf hI Kfilsqfn leI ‘isr DrqlI’ sMGrÈ krn vfly juJfrUaF,mrjIviVaF qy ÈhIdF nUM byruËgfr,aprfDI, gumrfhkun aqy mwq hIxgrdfinaf jf skdf hY.
Kfilsqfn dI sQfpnf leI cwlIjuJfrU lihr dI ieh vI iewk ivlwKxqf hYik ies ny ilKqI rUp ivc eynI vwzI igxqIivc dsqfvyË idwqy hn, ijMny ik pMjfbivc 20vIN sdI ivc smyN smyN cwlIaF bhuqsfrIaF lihrF ivcoN koeI vI lihr nhINsI dy skI. ieho hI iewko iewk lihr hY,ijs ny ilKqI rUp ivc afpxy nIqI pwqrbfkfiedf jfrI kIqy, ivroDI qfkqF dy hribafn df qurMq isDFqk, ieiqhfsk, TIkqy ZuwkvF jvfb idwqf. pYdf hoey hr msly‘qy afpxf pwK rwiKaf. afpxIaFkfrvfeIaF qy kMmF dI iËMmyvfrI leI.
juJfrU lihr nUM pRxfm, ijs ny iesaYlfnnfmy nUM lfgU krn leI ÈhfdqFidqIaF, PFsI dy rwsy cuMmy, Gr-Gftbrbfd kIqy. jylHF ivc bMd AunHF XoiDaFnUM pRxfm, jo Kfilsqfn dy inÈfny dI pUrqIleI lMmIaF kYdF kt rhy hn.
AunHF qmfm jQybMdIaF, ivakqIaF,sMsQfvF aqy ivdyÈF ivc afpxy afpxyZMg nfl Kfilsqfn leI jUJ rhy BrfvFaqy BYxF nUM pRxfm, ijnHF dy ierfdy, isdkaqy idRVqf azol aqy atwl hY.
pRcMz jËibaF dI nvIN svyr, nvIN bhfrKfilsqfn df aYlfnnfmf
krmjIq isMG cMzIgVHPon: 91-99150-91063
Kfilsqfn dI sQfpnf leI cwlI juJfrU lihr dIieh vI iewk ivlwKxqf hY ik ies ny ilKqI rUp ivceynI vwzI igxqI ivc dsqfvyË idwqy hn, ijMny ik pMjfbivc 20vIN sdI ivc smyN smyN cwlIaF bhuq sfrIaFlihrF ivcoN koeI vI lihr nhIN sI dy skI. ieho hI iewkoiewk lihr hY, ijs ny ilKqI rUp ivc afpxy nIqI pwqrbfkfiedf jfrI kIqy, ivroDI qfkqF dy hr ibafn dfqurMq isDFqk, ieiqhfsk, TIk qy ZuwkvF jvfb idwqf.pYdf hoey hr msly ‘qy afpxf pwK rwiKaf. afpxIaFkfrvfeIaF qy kMmF dI iËMmyvfrI leI.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (24)
(lVI joVn leI ipClf aMk dyKo)sfzf agly idn df p R ogrfm
gurduafrf krqfrpur sfihb dI Xfqrfkrn df sI| svyry jdoN iqafrI kr rhysF qF slmfn nUM Aus dy vwzy mfmy bsLIraihmd iswDU df Pon afieaf ik Auh‘srdfrF’ nUM imlx afAuxf cfhuMdf hY|hrjIq igwl ny hF kr idwqI aqy nfl hIdwisaf ik krqfrpur sfihb jfxf hY, iesleI bhuqf smF nhIN dy skxf| bsLIraihmd AuWcf-lMbf iswDU jwt puils ivcoNsyvf mukq, icwtf pTfxI slvfr-kmIjLpihnI afpxy 13 sfl dy bVy sunwKy poqynUM motr sfeIkl dy ipwCy ibTf ky af igaf|pfiksqfn dy bhuqy bjuLrg icwtf jF krImrMg df pTfxI sUt pfAuNdy hn aqy isr`qy vI icwtI pwg vlytdy (vlytdy ies leIikhf, ikAuNik Auh iswKF dI qrHF iqwKIaFnokdfr jF pitaflf-sLfhI pwgF nhINbMnHdy) jF topI lYNdy hn|
igwl pirvfr dy bwcy ijMnI dyr iqafrho rhy sn, asIN bsLIr aihmd nfl cfhdf kwp pIqf, PotoaF iKcfeIaF aqy gwlFkIqIaF| Aus ny dwisaf ik Auh do-iqMnvfr cVHdy pMjfb ho ky afieaf hY aqyAus nUM srdfr bhuq cMgy lwgdy hn| Ausdf jIa krdf hY ik dohF mulkF ivc jfx-afAux dI KuwlH hoxI cfhIdI hY| Aus nysrdfrF vFg pwg bMnHx dI jfc iswKx dIKfihsL jfhr kIqI| hrjIq isMG ny dwisafik asIN krqfrpur sfihb jfxf hY, ieskrky smyN dI Gft hY, iPr iksy idn shI|bfhr ey[ aYs[ afeI[ jLPr awbfs puilspfrtI nfl sfnU AuzIk irhf sI, ijs dyijLMmy sfzI surwiKaf dI ijLMmyvfrI pMjfbpuils muKI dy hukmF qihq lwgI hoeI sI|
asIN nfl hI pYNdy rYstorYNt qoN nfsLqfvI krnf sI| ieMny nUM slmfn df mfsI dfpuwq, jo Aus dI bIvI df BfeI vI hY, vwkfrigwl afpxI BYx sLmf (slmfn dI bIvI),mfmy jnfb qfilb iswDU dIaF DIaF aqyafpxI mfmI imisjL qfilb iswDU nUM lY kyafpxI gwzI ivc sfzy nfl krqfrpur jfxleI phuMc igaf| sfzI gwzI ivc sB dybYT skx leI sItF kfPI sn, ies leIvwkfr nUM afpxI gwzI AuQoN hI moV dyxleI kih ky sfry iewko gwzI ivc bYT gey|pihlF nfsLqf kIqf aqy iPr krqfrpursfihb dI Xfqrf leI qur pey|
krqfrpur sfihb dy drsLnF dI qFGAus idn qoN hI mn ivc jLor PV geI sI,jdoN qoN lFGf KuwlHx df PYslf hoieaf sI|hux qwk mYN AuQy AusfrI df kMm sLurU hoxqoN lY ky lFGy dt AudGftn hox qwk aqyipwCoN vwK vwK XfqrIaF vwloN pfeIaF keIvIzIE dyK cukI sF. mn krdf sI ik Auzky AuQy phuMc jfvF aqy Aus pivwqr DrqInUM nmo krF, ijwQy bYT ky gurU bfby ny sfnUMijLMdgI ijAux leI amlI rfh idKfieaf|
pfiksqfn dIaF sVkF ‘qy sPrkrnf bhuq cMgf lwg irhf sI, ikAuNiksVkF bfkmfl bxIaF hoeIaF hn; ikDrykoeI ihckolf nhIN, puils vwloN QF QFnfikaF ‘qy rok ky koeI puwC-igwC nhINkIqI jFdI aqy nf hI sfzy pMjfb vFggwzIaF dy vwjdy hfrnF dI pF-pF, pIN-pINkrdI kMn-pfVvIN avfjL hI isr duKxlfAuNdI hY| krqfrpur sfihb pwCmI pMjfbdy nfrovfl ijly ivc lfhOr qoN koeI 139iklomItr dUr hY| dunI cMd, jo Aus vylyielfky df gvrnr sI, ny gurU nfnk dyvjI nUM krIb 100 eykV jLmIn alft kIqIsI, ijwQy AunHF ny rfvI diraf dy kMZy nvFngr krqfrpur vsfieaf| cfro idsLfvFivc cfr AudfsIaF krn ipCoN 1521eIsvI ivc gurU nfnk dyv pirvfr smyqiewQy vws gey aqy afpxy mUl isDFq‘ikrq krn, vMz Ckx aqy nfm jpx’
nUM amlI jfmf pihnfieaf|gurU nfnk sfihb ny ihMdU Drm dy
Dury vrx-afsLrm Drm dy isDFq nUM mUloNnkfridaF, ijwQy ieh sQfpq kIqf ikAus iewk rwb dI joiq qoN pRkfisLq hoxkrky sfry mnuwK brfbr hn, koeI AuWcfjF nIvF nhIN hY; AuQy hI krqfrpur vsybkrky AunHF ny afm lokfeI nUM ieh gwl vI
smJfeI ik rUhfnI anuBv dI pRfpqIijLMdgI dy afKrI virHaF ivc vfxpRsq qysMinafs Dfr ky jMglF ivc jf ky BgqIkrn nfl nhIN huMdI aqy nf hI ieh ivhlybYT ky dUijaF dI kmfeI ‘qy pl ky kmfeIjFdI hY| rUhfnIaq-aiDafqmkqf dy rfhpey mnuwK nUM afpxI hoNd dI soJI prmfqmfdy nfm nfl juV ky, Aus ijhy gux afpxyaMdr pYdf krn, hwQI N swcI-sw ucIiemfndfrI dI ikrq kmfeI krn aqyAus nUM loVvMdF nfl vMz ky Ckx df rsqfaKiqafr krn ivc huMdI hY| ikrq krn,vMz ky Ckx aqy nfm jpx leI Aumr dyiksy Kfs pVfa dI loV nhIN huMdI| iehsdIvI krm hY, jIvn-jfc hY, ijs nUMsfrI Aumr iswKdy rihxf aqy aKIrlydm qwk inBfAuNdy rihxf hY| ies leIGr-pirvfr iqafgx dI loV nhIN hY;duinafvI ijLMdgI bsr kridaF, duinafvIPrjL inBfAuNidaF hI ies nUM aml ivcilafAuxf hY|
krqfrpur qoN hI gurU nfnk dyvacl btfly isLvrfqrI dy myly ‘qy iswDFnfl pRsLn-Auqr krn vI gey sn| iswDFnUM sLbd dI ivcfr rfhIN smJfieaf ikpihlF gRihsQ jIvn df iqafg krnf,iPr AunHF hI gRihsQIaF dy Gr mMgxjfxf, ieh ikwQoN dI isafxp hY? gurU jIdwsdy hn ik swcy nfm qoN ibnf koeI irD-iswD, koeI krfmfq nhIN hY; swcf nfm hIsB kuJ hY| isLvrfqrI dy myly ipCoN gurUnfnk sfihb mulqfn vI gey, ijwQy mulqfndy pIr nfl ivcfr vtFdrf kIqf sI| BfeIgurdfs ny afpxI pihlI vfr dI 39vINpAuVI qoN lY ky 44vIN pAuVI qwk iswDFnfl pRsLn-Auqr krn aqy mulqfn jfxdf ijLkr kIqf hY|
asIN lfhOroN qurn leI vI pwCV geyaqy rsqf vI lMbf sI| ies leI asINiqMn ku vjy jf ky gwzI pfrk kIqI| aMdrjfx leI kfPI BIV sI| aYqvfr hox krkybhuq igxqI lok phuMcy hoey sn| asINafpxy pfsport idKfey aqy sfzy nfl afeysfzy pfiksqfnI myjLbfnF ny afpxysLnfKqI kfrz idKfey, AuNglF dy insLfnidMidaF smF lwg igaf| ies vyly qwkBfrqI XfqrI krIb Bfrq vfly pfsy nUMrvfnf ho cuky sn| krqfrpur sfihb dfsfrf kMplYks ijMnf vIzIEjL ivc dyKx
nUM suMdr lwgdf hY, AuQy aMdr drsLnkridaF Aus qoN vI ikDry vwD sohxf lgdfhY| pfiksqfn srkfr jF ieAuN kih lEik POj dI AusfrI kMpnI ny kmfl dI ihMmqnfl iewk sfl dy smyN ivc eynI suMdrAusfrI kIqI hY| eyzf vwzf kMplYks, aflyduafly bxy irhfiesLI kmry-sB kuJkmfl hY|
sB qoN pihlF asIN drbfr sfihbjf ky gurU dy nqmsqk hox leI kqfrivc KVHy hoey| ieQy pfiksqfnI sLrDflUaFdI kfPI BIV sI| mwQf tyikaf, pRsLfdilaf qy iPr AuprlI mMijLl ‘qy phuMc kycfr-cuPyry dy drsLn kIqy| ies AuprMqnfl hI gurU nfnk sfihb df KUh vIdyiKaf, ijwQoN gurU mhfrfj afpxy KyqF nUMpfxI idMdy sn| AuQy hux vI pRbMD iesqrHF nfl kIqf hoieaf hY ik bfkfiedfitMzF dI mflH AuvyN vgdI hY| iPr Auspfsy gey, ijwQy pRvysL kridaF iswK Drmdf icMnH ikrpfn bxfeI hoeI hY| sfnUMgfhy-vgfhy rok ky lok Poto iKcfAux leIgujLfirsL vI krdy sn aqy keI vfrIjfxkfrI lYx dI vI koisLsL krdy| ivdysLqoN gey hox kfrn sfnUM aMdr izAUtI dyrhy isMG ny dwisaf ik asIN jy iewCf hovyqF AuQy rfq vI Tihr skdy hF| pfiksqfnIjF Bfrq qoN jfx vfly XfqrIaF nUM Tihrn
dI afigaf nhIN hY|ieQoN asIN XfqrIaF leI bxy Kfs
bfjLfr ivc afey| asIN kuJ KrIdxf nhINsI, ikAuNik KrIdo-ProKq qF lfhOroN krndf ierfdf sI; vYsy vI dukfndfr dukfnFbMd krn dy afhr ivc sn| ieQy bYT kyasIN bhuq hI suafd cfh nfl bhuq hIsuafd pkOVy Cky| ijMnI ku mYnUM ieQy jgqgurU bfby nfnk dy ies sQfn ‘qy phuMc kyqswlI hoeI, Aus bfry eynf hI kih skdIhF ik pfiksqfsnI sdr jnfb iemrfnKfn dy sLbdF ivc afpxy (iswKF dy) mwky‘nnkfxf sfihb’ ijwQy gurU nfnk pYdfhoey aqy ‘mdIny’ ijwQy gurU sfihb joqIjoiq smfey-dohF mukwds QFvF dy drsLnho gey sn| ies leI pfiksqfn srkfrdf pihl krn leI aqy Bfrq srkfr dfies suJfa nUM mMn lYx leI DMnvfd krnfbxdf hY| vfihgurU awgy ardfs hY ikkrqfrpur lFGf dohF mulkF ivc amn-amfn kfiem kry qF ik dovyN pfsy vwsdyafvfm nUM Kfs krky pMjfbIaF nUM, suwKdf sfh afvy aqy dovyN mulk jMg df rfhCwz ky amn vfly pfsy qurn, ijs nfldohF mulkF df ivkfs hovy; qbfhI hornhIN cfhIdI|
gwzI ivc bYTidaF nUM sLfm Auqr peIsI| ies qoN awgy asIN mhfn sUPI, pMjfbIdy isrmOr kvI hfsLm sLfh dI drgfh ‘qyipMz qrpfl jfxf sI| hfsLm sLfh df jnm1735 eIsvI ivc mdIny ivKy hoieaf sI,ijwQoN Aus dy purKy pMjfb af gey sn aqyijlf aMimRqsr dI qihsIl ajnflf dyipMz jgdyv klF nUM AunHF ny afpxIirhfiesLgfh bxf ilaf sI| hfisLm sLfhny afpxI KfndfnI rvfieq dI pflxfkridaF ihkmq aqy pIrI-murIdI kIqI,pr nfl hI, ikhf jFdf hY ik rojLI pwKoNqrKfxf ikwqy ̀ qy vI hwQ ajLmfieaf| jdoNmhfrfjf rxjIq isMG ny srpRsqI idwqIqF qrKfxf kMm Cwz idwqf| hfisLm sLfhdI kivqf afpxy aMdfjL ivc bhuq ivlwKxhY| Auh afpxy smyN df Auqm kvI hoieafhY| sUPI mwq Aus dy puriKaF dI rvfieqsI| Auh, Aus dy vfld aqy Aus dy dfdfny pIrI-murIdI dI prMprf inBfeI| Ausny swsI-punMU, sohxI-mhINvfl sLIrIN-Pirafd dIaF pRym khfxIaF dI ikwsf-kfiv rfhIN rcnf kIqI| sfihqkfrF
iPir bfbf afieaf krqfrpuir[[[ pfiksqfn Xfqrf
zf[ gurnfm kOr, kYnyzf
anusfr ieh rcnfvF Auc-kotI dIaF hn,mihj pRym-khfxIaF nhIN hn| asl ivcsUPI mwq afpxy afp ivc iewk rhwsvfdIprMprf hY, jo rwbI pRym dy anuBv nUM pRxfeIhoeI hY|
hfisLm sLfh 1843 eIsvI ivc ‘mwqykI qrpfl’ ipMz ivc POq hoieaf sI, johux pfiksqfn dy nfrovfl ijly ivc pYNdfhY aqy POqgI ipCoN ieQy hI Aus nUM dPnfidqf igaf sI| ieQy hr sfl 21 jyT nUMAurs mnfieaf jFdf hY| hrjIq isMGigwl df ipMz vI jgdyv klF hY, ijwQyhfisLm sLfh dy vfldfien dIaF kbrF mOjUdhn aqy AunHF dI jwdI hvylI vI ieQy sI|Bjn isMG igwl dI agvfeI ivc hrjIqisMG ny awgy lwg ky afpxy ipMz hfisLmsLfh XfdgfrI trwst bxfieaf aqyhfisLm sLfh pbilk skUl sQfpq kIqfhY| jgdyv klF seIXd hfisLm sLfh dIkrmBUmI irhf hY, ies df ijLkr hfisLmsLfh ny afpxIaF rcnfvF ivc kIqf hY|
hrjIq isMG igwl dy mn dI zUMGIrIJ sI ik Auh hfisLm sLfh dI drgfh dyvI jLrUr drsLn krn| sfnUM koeI smwisafnhIN sI, ikAuNik sfzy nfl pMjfb puilsdI gwzI sI, BfvyN srdIaF dy idn Cotyhox krky sfnUM kfPI hnyrf ho igaf sI|krqfrpur sfihb qoN vfpsI dy rsqy ivchI qF nfrovfl dy lfgy ieh ipMz ‘mwqy kIqrpfl’ pYNdf sI| jdoN asIN AuQy phuMcyaqy hrjIq isMG ny jgdyv klF bfrydwisaf qF Aus drgfh dI dyK-Bfl krnvflf pirvfr bhuq hI KusL hoieaf| ieQydrgfh aMdr iesqrIaF dy jfx ̀ qy koeIrok-tok nhIN sI| AunHF ny sfzf bhuqsiqkfr kIqf aqy jgdyv klF, hfisLmsLfh dI krmBUmI, qoN hox krky afpxyKfs iksm dy bxy qfjL dI sLkl dy isropfAu(mYnUM nhIN pqf sUPI prMprf ivc iessnmfn icMnH nUM kI kihMdy hn) nfl hrjIqisMG df snmfn kIqf| AunHF ny rfq dyKfxy vfsqy bhuq iesrfr kIqf, pr asINdwisaf ik sfnUM lfhOr phuMcx ivc bhuqdyr ho jfvygI| drgfh dy ivhVy ivc ipMzdy sfry bfisMLdy-kI afdmI, kI aOrqF,smyq bwicaF dy, imMtF ivc hI iekwTy hogey| bIbIaF ny sfnUM Guwt Guwt ky gly lfky ipafr idqf| sfzy nfl PotoaFiKcfeIaF, keI lVikaF ny vIzIEbxfeIaF| pMjfb df ieh sFJf siBafcfrpMjfbIaF dI bdiksmqI krky vMizafigaf hY| sfzy nfl geI puils dI tImijMnf sihXog dy rhI sI, lgdf nhIN sIik puils hY|
vfpsI ‘qy pRqIk, joqI aqy ismr nyafpxy dosq nfl rfq dy Kfxy df pRogrfmbxfieaf hoieaf sI, ies leI Auh Ausnfl ho gey| asIN smyq slmfn dy mfmydIaF DIaF, mfmI, vwkfr igwl aqy sLmfdy, sB ny iekwiTaF rfq df Kfxf KfDf|iPr AunHF sB nUM AunHF dy itkfixaF ‘qyCwz ky asIN vfps afpxy itkfxy ‘qy afgey| sfnUM ieAuN lwgx lwg ipaf sI, ijvyNasIN icr qoN iewk-dUjy nUM jfxdy hoeIeyaqy ieh sfrf aihsfs AunHF dy KlUssdkf sI|
(cldf)
gurduafrf krqfrpur sfihb (pfiksqfn)
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (25)
bfpU bfhroN af igaf sI qy mF JwtAuT ky dOVI qy pfxI lY afeI. bfpU nypfxI qF lY ilaf, pr mF vl dyiKaf qknf. mF aMdr jf kMm DMdy lwg geI. awjpqf nhIN pihlI vfr mYnUM ikAuN lwigafik myrI mF dy aMdr kuJ hY. kI mF nUM vIkoeI vlF vflf bMdf idKfeI idMdf hY jF mFiksy vlF vfly nUM jfxdI hY? ieh iks qoNzrdI hY?
hux mYN vwzI ho rhI sF. skUl vIjFdI sF qy keI gwlF mYN smJx vI lwgpeI sF, pr Auh vlF vfly bMdy? iek idnmYN vwzy vIr nUM mF nfl jLrf qwqf bolidaFsux ilaf. Auh puwqr, ijs dIaF suwKFmMgdI mF QwkdI nhIN sI. Aus idn mFsfrf idn hor Audfs rhI. mF nUM mYN pihlFvI ikhVf kdI hwsidaF dyiKaf sI. BYx-Brf koeI rwb ny idwqf hI nhIN sI. ivafh
ipCoN mF-bfp vI qur gey sn; AuQy, ijQoNkdI koeI prq ky nhIN afieaf. mF dfsfrf jhfn ieho Gr hI sI, nf kdI Auhikqy geI sI qy nf Aus kdI ikqy jfxfsI. mYQoN vwzy do vIr sn qy inwkI mYN.
pqf nhIN mYN mF bfry ikAuN kuJ bhuqfhI socx lwg peI sF. iek idn mF kolguaFZx af bYTI. iek Auh hI qy sI, jokdI kdfeIN mF kol af jFdI sI, pr mFqF kdI Auhdy Gr vI nhIN sI geI. pqfnhIN ikAuN? pr Auh sI bVI cMgI, mF nUMvI Auhdy afAux ‘qy KuÈI ijhI imldI.Auh afAuNdI AudoN hI, jd bfpU qy vwzfvIr Gr nf huMdy. vwzf vIr pVHn nhINsI jFdf, bs bfpU nfl hI rihMdf qybfpU dI hI suxdf. mYQoN vwzf qy mYN hIpVHny pey sF.
iek idn bfpU qy vIr ikqy vFZygey hoey sn, Cotf glI ‘c Kyzdf ipafsI qy Auh guaFZx mF kol af bYTI.dovyN bVIaF hI imwTIaF qy ipafrIaFijhIaF. mF vI AuhnUM bIbI afKbulfAuNdI qy mF dI rIsy mYN vI AuhnUMvwzI bIbI afKdI. awj pqf nhIN ikAuNAunHF dIaF gwlF suxn nUM myrf idlipaf krdf sI. bUhy dy nfl hI zwTImMjI ‘qy Auh dovyN bih geIaF qy mYNaMdrly pfsy Klo geI, ijvyN awj mYNpqf nhIN kI jfxnf qy kI suxnf cfh rhIsF? rwb jfxy, KOry AunHF nUM vI Bul igafsI ik mYN Gr hF, pr awj mYN kuJ jfxnfsI, Auh dovyN mFvF-DIaF sn jF BYxF-BYxF? ieh qF nhIN pqf, pr AunHF df hrduwK, hr gm sFJf sI.
vwzI bIbI ijAuN hI mMjy ‘qy bYTI, mFvI Auhdy kol ho afKx lwgI, “bIbI cMgfhoieaf qUM af geI eyN. awj svyr dI mFbVI Xfd peI afAuNdI ey qy idl vI mUMhnUM ipaf afAuNdf ey.”
bIbI bolI, “mYN qyrI lfzo dy ipAu qyvIr nUM bfhr inkldy vyK ilaf sI qF hIqy dOVI afeI hF. kI gwl ey, Audfs ikAuNeyN?”
mF awKF pUMJdI afKx lwgI, “bIbI!
afpxI mF nUM vI mYN sdf roNidaF hI qwikafsI. myrI mF dI qy myrI iksmq rwb nyKOry iewko kfnI nfl ilKI sI, Auh vI jhfnoNaYvyN hI roNdI qur geI qy mYN vI ro-Do kyidn kwtI jf rhI hF, pr myrI lfzo huxvwzI ho rhI ey, hr gwl `qy svfl krdIey. iek idn ikqy mYN afK bYTI ik bMidaFivc vI bQyry vl huMdy ny. AudoN dI hI myrymgr peI rihMdI ey ik mF Auh vlF vflybMdy ikvyN dy huMdy ny? mYnUM vI dws. bIbI!lfzo nUM mYN kI dwsF?”
iPr sfh Guwt ky suMn ijhI ho ky Klo geI.mF dIaF awKF `coN pfxI vg quiraf sI qymF hAuky Br Br rox lwgI. myrf vI idltuwtx ijhf lwgf, ijvyN mYN huxy hI KlIKloqI izwg pvFgI. myrI mF dI mF mrcukI sI, myrI mF hOlI hOlI mr rhI sI qymF dy mgroN myrI vfrI sI-DuK DuK kymrn dI!
lMmf sfh lY ky mF bolI, “bIbI!myrI lfzo nUM qF koeI cMgf Gr imlygfnf? bws ieho Jorf hI idn rfq mYnUM KfeIjFdf ey. myrI lfzo bVI BolI ey, jy AuhnUMvI ikqy mfVf twbr iml igaf qF myrIlfzo df kI bxygf? bIbI! myrI mF nUM vImyrf hI iPkr Kf igaf sI, Auh vI cfhuMdIsI ik mYnUM koeI cMgf Gr pirvfr iml
jfvy, pr lyKF dIaF ilKIaF nUM kOx imtfvy,qyry sfhmxy hI ey sB kuJ. hux lfzo nyjy iksy idn iPr puwC ilaf ‘mF vlF vflybMdy ikho ijhy huMdy ny?’ mYN ikhVy mUMhnfl dwsFgI ik DIey! Auh bMdy jMglF AujfVFivc nhIN, GrF ivc hI rihMdy ny qy sfzyafpxy hI huMdy ny. sfnUM koh koh ky mfrdyny, sfnUM dgf idMdy ny, sfzy ̀ qy jLulm krdyny, sfzf KUn pINdy ny qy hr pl sfzy `qyËulm kr ky vI sfzy afpxy bxy rihMdyny. dyKx nUM bVy cMgy, bVy imwTy; aMdroNhor qy bfhroN hor huMdy ny.
awj mYN pihlI vfrI vyiKaf sI ikvwzI bIbI dIaF awKF ‘coN vI lgfqfr awQrUizgdy pey sn qy mF Auhdy awQrU afpxydupwty nfl pUMJdI peI sI. vwzI bIbI lMmfsfh lY ky bolI, “lfzo dI mF! Auh zfZfrwb vI bVf cMgf eI, afh vyK lY KF nf
koeI myrf qy nf hI koeI qyrf, iPr vIrwb ny sfzI sFJ bxfeI hoeI ey. ijhdylV mYN lwgI hoeI sF, Auh ikhVy mulkjf vwisaf ey? pqf hI nhIN, qy muVkdI bhuiVaf vI nhIN. AuhdIaF AuzIkFkrdI df qy lokF dy BFzy mFj gujLfrfkrdI df isr icwtf ho igaf eI. huxqy hwz-pYr vI rih gey ny, pr mYN vIkeI vfr socdI rihnI aF, qyrI lfzohux isafxI ho cwlI ey, jy ikqy AuhnUMipAu dIaF krqUqF df pqf lwg igafqF pqf nhIN kI qUPfn afvygf? afhhI iPkr ey ik jvfn ho rhI DI KOrykI kr bYTy!”
mF ny bIbI dy mUMh ‘qy hwQ rwiKafqy bolI, “hfie bIbI! ijs idn lfzo
nUM pqf lwg igaf ik Auhdy ipAu ny myrykI kI hfl kr rwKy ny qF mYN ijAuNdI hImr jfvFgI. lfzo afpxy ipAu nUM bhuqipafr krdI ey. lfzo nUM kI pqY ik AuhdfipAu ikvyN df hY qy nfly mYN vI nhIN kdIlfzo nUM dwsxf ik qyrf ipAu vI vlF vflfbMdf hY! nhIN qF myrI lfzo dI iËMdgI vInrk bx jfvygI ik myrf ipAu vI vlFvflf bMdf ey.”
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (26)
pfiksqfn myl df afKrI asvfr
gulËfr isMG sMDU
KuÈvMq isMG df nF sMsfr dy kihMdy-khfAuNdy lyKkF aqy pwqrkfrF ivc afAuNdfhY. Aus ny vkflq dI pVHfeI kIqI, pr sPl nf ho sikaf. ipCoN vkflq dOrfnilKx dy aiBafs nMU aijhf rfh imilaf ik Auh lyKk vjoN pRvfn ciVHaf. pMjfbIglp jgq ivc afpxI invyklI pCfx bxfAux vfly ilKfrI gulËfr isMG sMDU nyAus dI iËMdgI aqy rcnfvF nfl juVIaF XfdF afpxy ies lyK ivc smytIaF hn,jo asIN pfTkF dI nËr kr rhy hF. -sMpfdk
‘pfiksqfn myl’ aMgryËI nfvl‘tryn tU pfiksqfn’ df pMjfbI anuvfdhY. myrf kIqf hoieaf. ies df mUl lyKkKuÈvMq isMG sI. srgoDf (pfiksqfn)ijly dy ryiqaF ivc pYNdy inwky ijhy ipMzhzflI df jMmpl. AudoN ies ipMz dI vsoNisrP hËfr-bfrF sO sI. igxvyN ihMdU-iswK pirvfrF ƒ Cwz ky sfry muslmfn hIsn. blocI kwd kfT dy mflk.
ipMz qoN qIhpYNqI mIl dI dUrI‘qy iKAuVf nF dfphfV sI. Kfxvfly nmk dfKjfnf. hzflI dybhuqy lok AUTrwKdy sn. Auh
ies Kyqr df nmk qy KjUrF AUTF ‘qy lwdky lfhOr/aMimRqsr qwk lY ky jFdy. iehIEAunHF df DMdf sI. KuÈvMq isMG dy dfdy-pVdfdy vI iehI kMm krdy sn.
KuÈvMq isMG dy jnm smyN Aus dydfdf sujfn isMG ny nvIN idwlI ivc iemfrqIkMm df Tykf lYxf ÈurU kr idwqf sI. doPrvrI 1915 ƒ Aus dy jnm smyN AuhdovyN hzflI qoN bhuq dUr idwlI sn. keImhIny qwk Aus ƒ vyKx vI nhIN afey.kuJ ies kfrn vI ik Auh afpxy ipqf dfdUjf lVkf sI. ipqf df nF soBf isMG sI.Auh idwlI qoN afieaf vI qF KuÈvMq dI mFqy Aus qoN vwzy Brf ƒ idwlI iljfx vfsqy.
KuÈvMq ƒ Aus dI dfdI ny pfilaf qyipMz dI DrmÈflf ivc BfeI hrI isMGkoloN pVHfieaf. dfdI inwky bflk ƒ KudDrmÈflf Cwz ky afAuNdI qy Kud hI lY kyafAuNdI. Auh jFdy-afAuNdy smyN rfq dIbcI hoeI rotI vI cuwk lYNdI. ies rotI dytukVy kr ky dfdI-poqf rsqy dy kuwiqaFƒ pfAuNdy jFdy. dfdI ƒ Auzxy pMCIaF nflvI ipafr sI. AunHF vfsqy Gr dI Cwq ̀ qydfxy iKlfrnf vI dfdI-poqy df inwq nymsI.
kwcI imwtI dy GrF ivc jnmy qyryiqaF ivc Kyzy KuÈvMq isMG ny ieMglYNzjf ky vkIlI ivwidaf pRfpq kIqI aqy dyÈ
vMz qoN pihlF iewk dhfkf lfhOr dI kcihrIivc vkflq vI kIqI, pr Aus df mnvkIl nfloN lyKk bxn df sI. dyÈ vMz qoNipwCoN Aus ny Bfrq srkfr leI afkfÈvfxIqy Xojnf kimÈn dy rsfly ivc vI kMmkIqf aqy iPr gYr-srkfrI ‘ielstRyitzvIklI’, ‘nYÈnl hYrlz’, ‘ihMdosqfntfeImË’ qy ‘inAU idwlI’ ivc smfcfrpwqrF qy rsfilaF df sMpfdk irhf.
ies dy nfl hI Aus ny pMj nfvl,vfrqk dIaF awT pusqkF qy anykFkhfxIaF aMgryËI ivc ilKIaF, ijnHF ivcoN
do nfvl ‘pfiksqfn myl’ qy ‘rMnf ivcDMnf’ nF hyT pMjfbI BfÈf ivc vI Cpy.ies qoN pihlF Aus dI sB qoN pihlIkhfxIaF dI pusqk vI pMjfbI ivcanuvfd ho ky ‘nF ivc kI ipaf ey’ nfmhyT CpI. hux qF Aus dI svY-jIvnI ‘mOjmylf’ vI pMjfbI ivc Cp cukI hY. Aus dIies rcnfkfrI ny Aus dI guwzI afkfÈqwk cVHfeI, pr ijs rcnf leI Aus ƒsB qoN vwD Xfd kIqf jfvygf, Auh doijldF ivc CpI ‘ihstrI afP id iswKs’hY. ieh vI pMjfbI ivc ‘iswK ihstrI’ nFQwly CpI hoeI imldI hY.
lyKk qy mnuwK vjoN KuÈvMq isMG byhwdmkbUl hsqI sI. Bfrq dI Èfied hI koeIaKbfr qy rsflf hovy, ijs ny Aus dy
KusLvMq isMG dIaF ienHF pRfpqIaFsdkf Aus ƒ Bfrq srkfr ny pdm BUÈnhI nhIN, pdm ivBUÈn df snmfn vI idwqfaqy ikMgË kflj lMzn ny afpxy iesividafrQI ƒ Aus dy sujfn isMG pfrkvfly invfs asQfn ‘qy af ky PYloiÈpidwqI. AurdU BfÈf nfl Aus df ieMnf mohsI ik Auh hr mihiPl ivc AurdU dy bhuqZukvyN iÈar suxfAuNdf sI. Aus ny ielfmfiekbfl qy imrËf gfilb dI ÈfierI hInhIN, rfijMdr isMG bydI df nfvl ‘iekcfdr awDorfxI’ vI aMgryËI ivc AulQfkr ky Cpvfieaf. BfvyN Aus ny pMjfbI
ivc kuJ vI nhIN iliKaf, pr Aus ƒ iesBfÈf dI eynI smJ sI ik Aus ny jpujIsfihb qoN lY ky aMimRqf pRIqm dy nfvl‘ipMjr’ df aMgryËI ivc anuvfd kIqfaqy Aus leI pRkfÈk vI lwBy. ieho kfrnhY ik Aus dy jIvn dy aMqly simaF ivcnvIN idwlI dI isrmOr sMsQf pMjfbI sfihqsBf ny Aus df Gr jf ky snmfn kIqf,ijs dI rkm qF BfvyN pMjfh hËfr hI sI,pr Aus ny ieh rkm bVy mfx nfl pRfpqaqy afpxy mnBfAuNdy prbqI itkfxyksOlI ivc bUty lfAux leI ‘KuÈvMq isMGPfAUNzyÈn afP ieMzIaf’ ƒ sONp idwqI.
Aus dy suBfa dI ÈrDfhIxqf aqyKcrI msKrI bhuq mÈhUr hY. ies dynmUny vjoN mYN do hI gwlF ilKdf hF. jdoNAus ny iswKF bfry lqIPy ilKxy qy CfpxyÈurU kIqy qF ÈRomxI kmytI dy iksy ÈrDf-BfvI mYNbr ny bVI sinmr bynqI kIqI ikAuh ieh kMm nf kry. KuÈvMq isMG ny AusdI arËoeI df hvflf dy ky iewk lfeIn dfAuqr iliKaf ‘go tU hYWl’, Bfv ZwTy KUhivc pY. jdoN iPlmI aiBnyqrI nrigs nyAus dy ksOlI vfly Gr rihx dI mMgpfeI qF Aus ny Auqr idwqf ik Auh jIasdky rih skdI hY, bÈrqy Auh ies gwldf guwsf nf kry, jy KuÈvMq afpxy jfxkfrFƒ ieh dwsy ik nrigs vI Aus dy ibsqryivc sON cukI hY.
KuÈvMq mËfk AuzfAuNidaF awgf-ipwCfnhIN sI dyKdf. Aus ny afpxy dyÈ vfsIaFƒ afpxI iKwlI afp AuzfAux dI jfcisKfeI. husIn aOrqF dI sMgq qy AurdUdy KUbsUrq iÈarF df ieh mwdfh aOrqFdf prdf htf ky AunHF dy ijsmF ƒ vyKxdf afdI sI. afpxI svY-jIvnI ivc AuhhzflI ipMz dIaF lMmIaF-lMJIaF musilmaOrqF ƒ afpxy isrF Auqy do-do GVy cuwkIjFdIaF idKfAuNdf hY qF ieh dwsxf nhINBuwldf ik AunHF GiVaF ivcoN AuCl kyijhVf pfxI AunHF dy ijsmF Auqy pYNdf sI,Auh AunHF ƒ ikMnf mnmohxf bxfAuNdf sI.
Aus ƒ nyiVEN jfxn vfly jfxdy hnik Auh afpxI zfierI ivc iewk post-kfrz sFB ky rwKdf sI, ijs dy pqy vflyKfny ivc isrP cfr Èbd sn: KuÈvMqisMG, bfstrz, ieMzIaf. qy ieh kfrzsihjy hI Aus dy sujfn isMG pfrk vflyGr phuMc igaf sI. Aus ny ieh kfrzmYƒ vI idKfieaf sI, pr mYN Aus ƒ iehkihx df hOslf nhIN kr sikaf ik iesdy ilKx vflf Auh Kud hI ho skdf sI.
ies qoN pihlF ik mYN quhfƒ iewkvfrI iPr KuÈvMq isMG dI jnm BUmI hzflI(pfiksqfn) lY jfvF, mYN dwsxf cfhFgfik Aus dI mOq dI Kbr sux ky qqkflIpRDfn mMqrI mnmohn isMG qy kFgrspRDfn sonIaf gFDI Aus dy Gr phuMc gey
sn. ÈrDFjlI sMdyÈ Byjx vfilaF ivcrfÈtrpqI pRxb muKrjI hI nhIN, Bfjpfnyqf aYl[ ky[ azvfnI vI sI. azvfnI dyÈbd not krn vfly hn, “iËMdgI ivcAus ƒ KuÈvMq isMG ijhf hor koeI vInhIN imilaf.”
iewk AurdU aKbfr ny AurdU adIbmujqbf husYn dy qIh sfl pihlF dy ilKyiewk lyK dy hvfly nfl ieh lyK CfipafsI, “aMgryËI kf mfieafnfË adIb,ihMdusqfn dI gMgf-Xmunf qihËIb dfaflmbrdfr, AurdU kf pujfrI, iekbflkf afiÈk, Êfilb kf murId, aklIaqoNaOr Kfs kr muslmfnoN kf KYr-Kvfh,ikrdfr aOr guPqfr kf gfËI” Èbdvrqx ipwCoN mujqbf husYn vwloN ieh vIiliKaf KuwlH ky Cfipaf, “mYN apnI iËMdgImyN sYNkVy adIboN, dfinÈvroN, PnkfroN syiml cukf hUM, mgr KuÈvMq isMG kI isPqiXh hY ik vuh sB sy muKqilP hY. Ausky ilKny kf aslUb muKqilP, socny kfaMdfË muKqilP, iËMdgI ko dyKny, smJnyaOr prKny kf nËrIaf muKqilP aOrÈKsIaq kf XhI anoKfpn KuÈvMq isMGko KuÈvMq isMG bnfqf hY.”
mYN KuÈvMq isMG dy sMprk ivc pUryCy dhfky irhf hF. 1956 ivc Aus dy‘Xojnf’ df sMpfdk bxn qoN lY ky 2013ivc myry hwQoN pMjfbI sfihq sBf nvIN idwlIdf snmfn lYx qwk. Aus dy dyKx-prKx,pVHn-ilKx qy sdf suwcy mn df koeI jvfbnhIN sI. jdoN mYN 1958 ivc Aus dy nfvl
KuÈvMq isMG dy jwdI ipMz hzflI ivc Aus df Gr.
jVHF dIaF gwlF-bfqFmyrI aksr ies gwloN aflocnf
kIqI jFdI hY ik mYN pfiksqfn-pwKI hF,pr mYN mihsUs krdf hF ik pfiksqfnnfl cMgy quaflukfq dI iewCf jqf ky mYNBfrq df Blf hI kr irhf hF.
KuÈvMq isMG df nfvl ‘tryn tU pfiksqfn’ aqy ies dy pMjfbanuvfd ‘pfiksqfn myl’ dy muKVy.
Cwz ky idwlI afAuxf ipaf ijwQy myry dfdfqy ipqf jI df TykydfrI df kMm cMgf cwlirhf sI. ies ipCoN mYN iqMn vfr hzflIigaf-do vfr dyÈ dy btvfry qoN pihlFaqy iewk vfr btvfry qoN bhuq bfad. hrvfr jwdI Gr qy jwdI ipMz dyK ky myry hMJUvih qurdy sn. myrI dfdI dIaF XfdF myrIaFawKF sfhmxy qYrn lwgdIaF sn. ikvyNAuh mYƒ dulfrdI sI. ikvyN Auh mYƒ lY kyguaFZIaF dy GrF ivc jFdI sI. ikvyN AuhdIAuNgl PV ky mYN DrmÈflf jFdf sI. ikvyNAuh mYƒ pVHfeI leI gRMQI hvfly kr kyafAuNdI sI. AuhdIaF pkfeIaF rotIaF,
Aus vwloN kIqI sPfeI,[[[Aus dI avfË-sB kuJ myry leI qro-qfËf ho jFdf sI.
mYN jdoN vI ipMz igaf, AuQoN dyvsnIkF ny bVy inwG nfl myrf suafgqkIqf. jdoN afKrI vfr hzflI igaf qFrohqk qoN AujV ky gey iqMn pirvfrsfzy jwdI Gr ivc vsy imly. Auh mYƒiml ky inhfieq KuÈ hoey. kuJ sflpihlF (pfiksqfn dy pfrsI sMsdmYNbr) mInU BMzfrf ny mYƒ sfzy jwdIGr df iewk Poto Byijaf. Aus ivc sfzyGr dy bfhr lwgy borz ‘qy ieh ilKqAukrI hoeI sI, “ies hvylI ivc AuGynfvlkfr, ieiqhfskfr qy ihMd-pfikdosqI dy muwdeI KuÈvMq isMG df jnmhoieaf.”
-KuÈvMq isMG
(bfkI agly sPy ‘qy)
AuGy ilKfrI KuÈvMq isMG dIafpxI pqnI kMvl nfl jvfnI dy
idnF dI qsvIr.
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (27)
‘tryn tU pfiksqfn’ df nvXug pRkfÈndI pfikt lVI leI sMKyp anuvfd kIqfqF myrf anuvfd pVH ky Aus ikhf ik mYNAus ƒ nfvl ivcoN Aukf hI kwZ idwqf hY.Aus df ieÈfrf nfvl dy iewk pfqr iekbflisMG vwl sI, jo nfvl dI hr Gtnf ƒiPlfsPr dI awK nfl vyKdf sI. iehsuxdy sfr myry pYrF QwilEN DrqI inklgeI. mYƒ Gfbiraf qwk Auh qurMq boilaf,“pr qyrf anu vfd/vyrvf pVHn qoN ipwCoNmYƒ XkIn ho igaf hY ik nfvl ƒ iekbfldy PlsPy dI loV hI nhIN sI.”
mYN afpxI gwl PkIr swXd aYjfËUdIndy hvfly nfl smfpq krdf hF. AuhKuÈvMq isMG ƒ mhfrfjf rxjIq isMG nflkMm krn vfly afpxy vzyiraF bfry ilKIpusqk dyx igaf sI. KuÈvMq isMG dImMg Auqy Aus ny ies pusqk Auqy Bytf dyjo Èbd ilKy, AunHF dI imqI 4 mfrc 2014hY. KuÈvMq isMG dy akfl clfxy smyN iehpusqk Aus dy isrhfxy peI sI.
aYjfËUdIn anusfr pusqk pRvfnkrdy smyN Aus ny ikhf sI, “mYN hux 99sfl df ho igaf hF.” jdoN ies dy Auqrivc aYjfËUdIn ny ‘myrI Aumr vI quhfƒlwgy’ ikhf qF KuÈvMq dI itwpxI vI iewklfeIn dI sI, “pr mYN cfhuMdf hF ik qusINvI Eny vrHy jIE, ijMny mYN jIivaf hF.”
Aus mIitMg ivc jo Kfs gwl Aus nyafpxy pfiksqfn qoN afey pRfhuxy ƒ khI,Auh ieh sI ik Aus df hzflI dyKx ƒ
jIa krdf hY. pRfhuxy ny qurn lwigaFAus df hwQ cuMimaf. PkIr ƒ pqf sI ikieh Aus dI afKrI imlxI hY. qurdy smyNAus ƒ 21 agsq 1978 df Auh idn cyqyafieaf, jdoN Auh dovyN pihlI vfr imlysn.
PkIr aYjfËUdIn ny KuÈvMq dy clfxydI Kbr suxdy sfr pirvfr ƒ ikhf ikAuh Aus dIaF asQIaF df kuJ Bfg AuhdyleI bcf ky rwKx. Auh ienHF ƒ Aus dyjnm sQfn hzflI iljfxf cfhygf. ieMjhI hoieaf. pirvfr ny KuÈvMq isMG dIaFkuJ asQIaF Aus dy sujfn isMG pfrkvfly Gr dy ivhVy ivcly ruwK Qwly dwb
pr ieh ivDI Aus ƒ jcdI nhIN sI. iesrfhIN aMimRqsr qoN lfhOr df 25 mIl dfsPr do gwzIaF ivc krnf pYxf sI. eyDrvflI gwzI ny eyDr rih jfxf sI qy AuDrvflI ny Aus ƒ srhwd pfr qoN cuwkxf sI.Auh ies ƒ smJOqf swiqafnfs dwsdf hY.
Aus ny ieh sImf pYdl pfr kIqI,ijwQy gVvy ivclIaF asQIaF qoN Aus ƒKuÈvMq isMG df inwGf sfQ imilaf. AuNjvI asQIaF vfsqy koeI vIËf jF hordsqfvyË lYx dI loV nhIN sI. ieh Kfsmihmfn jdoN 22 aprYl 2014 ƒ hzflIphuMicaf qF ipMz vfilaF ny muMizaF dyskUl vfly hfl kmry dI cOVI kMD ivc
sMgmrmr dI PwtI lfAux vfsqy QF bxfrwKI sI. skUl dy mfstr ny aYjfËUdIn ƒdwisaf ik ieh hfl kmrf 1920 vflfhI sI, ijwQoN KuÈvMq isMG afpxy bcpnivc pVHdf idwlI igaf sI.
mfstr ny ieh vI dwisaf ik jdoN1980 ivc KuÈvMq isMG pUry swT sfldys prdys dI hvf Pwkx ipwCoN hzflIafieaf qF ies skUl dI Cwq dy invyN hoeyÈqIrF ƒ vyK ky iPws ipaf sI.
aYjfËUdIn ny vyiKaf ik 2014 ivcies ipMz dI vsoN 50 hËfr qoN vwD ho cukIsI qy ipMz dy lokF dI BIV df koeI aMq hInhIN sI, jo ies ipMz dy jnmy KuÈvMq isMGdI Xfd vflI PwtI lwgdI vyKx afey sn.ies Auqy iliKaf sI,
“hzflI dy puwqr srdfr KuÈvMq isMGdI Xfd ivc, jo kOmFqrI pwDr df lyKkqy iswK skflr sI. Auh ies BUmI ƒ sdfienHF ÈbdF nfl cyqy krdf sI, myrIaFjVHF eyQy hn, ijnHF ƒ mYN AudryvyN dy hMJUaFnfl isMjdf afieaf hF.”
jdoN rfj imsqrI ny sIimMt ivcKuÈvMq isMG dIaF asQIaF dI rfK imlfky ies PwtI ƒ afpxy hwQF dIaF AuNglIaFnfl sfP kr ky ies kfrj dy pUry hox dfieÈfrf kIqf qF PkIr aYjfËUdIn ny KuÈvMqisMG dy jpujI sfihb vfly anuvfd ivcoNpihlI pfAuVI dIaF ieh qukF pVHIaF,
Drm, Drm gRMQ aqy kQfkfrDrm dI awj dunIaF ivc BUimkf
vD geI hY. lok asurwiKaf dI Bfvnfkfrn Drm vl Juk rhy hn. DfrimkBfvnf pRbl hox kfrn ies dy pRgtfvyvI vwD Ëordfr ZMg nfl hox lwgy hn.Gwt igxqIaF ivc sihm hY aqy AuhvI iesy sihm qy asurwiKaf kfrnDrm ‘qy hI vwD inrBr huMdIaF jfrhIaF hn.
mYN nfsiqk hF. mYN kdy vI bhuqfDfrimk nhIN irhf. bcpn ivc vI nhIN.jdoN mYN vIhivaF ivc sF qF myrI (huxpfiksqfnI dosq) mnËUr kfidr nflDrm bfry aksr hI bihs huMdI rihMdIsI. mYN Aus ƒ puwiCaf krdf sF ik qrkƒ mMnx vflf bMdf, jwnq dIaF hUrF,PirÈiqaF, punr jnm aqy ÈnI dypRBfvF ijhIaF gwlF ‘qy ikvyN ivÈvfskr skdf hY? Aus kol ies svfl dfjvfb nhIN sI huMdf, pr Auh ‘awlHf ËrUrhY’ dI rt lfAux qoN iJjkdf nhIN sI.
mYN afpxI iËMdgI dOrfn vwK vwK
pfiksqfn myl[[[(ipCly sPy dI bfkI)
idwqIaF aqy kuJ Aus dy ksOlI vfly Grdy ruwK Qwly.
Aus dy akfl clfxy qoN iewk mhInfipwCoN PkIr swXd aYjfËUdIn idwlI qoNlfhOr jfx leI gwzI ciVHaf qF Aus kolasQIaF vfly gVvy dy nfl nfl KuÈvMqisMG dI svY-jIvnI aqy jpujI sfihb qyrihrfs df aMgryËI anuvfd vI sI, joKuÈvMq isMG df kIqf hoieaf sI. Auhjfxdf sI ik ieh pusqkF Cy GMty dy lMmysPr ivc Aus d y pVHn d y k MmafAuxgIaF. Auh afpxy ies sPr dfvrxn bVI Bfvnf nfl krdf hY. AuhsmJOqf aYkspRYWs rfhIN vI jf skdf sI,
DrmF dy pfvn gRMQ pVHy hn. mYƒ iehoaihsfs hY ik bhuqy gRMQF ivc bhuq kuJaijhf hY, ijs ƒ Auc kotI df sfihq
mMinaf jf skdf hY. mY N Drm gRMQ1960ivaF ivc pVHny ÈurU kIqy, jdoN mYNpihlF amrIkf dI ipRMstn XUnIvristI,iPr svfrdmor kflj aqy iPr hvfeIXUnIvristI ivc mËhbF dy qulnfqmkaiDaYn df pRoPYsr sF. iesy kfrn mYƒ
kurfn ÈrIP dIaF afieqF, Bgvd gIqfdy slok, bfeIbl dIaF afieqF aqygRMQ sfihb dy Èbd Xfd hn. mYƒ iswKgurUaF dI bfxI pVHn qy smJx ivcsB qoN Gwt kiTnfeI hoeI, ikAuNik iehAus pMjfbI ivc hY, jo awj dy Xuwg ivcvI bolI jFdI hY. mYN arbI jF sMsikRqnhIN pVH skdf, ies leI mYƒ aMgryËIqrjmy Aupr inrBr krnf ipaf.qrjmf, ÈbdF aMdrly sMgIq ƒ nhINPV skdf. iesy leI ies ƒ pVH ky vIqswlI nhIN huMdI.
afpF aksr ieh dfavf krn dfXqn qy sMBv koisLsL krdy hF ik asINkdy JUT nhIN boldy, pr ieh gwl kihxnUM vwD qy krn nUM Gwt ikRafsLIl lgdIhY. ieh ikvyN sMBv hY ik kdy iksy ny JUTnf boilaf hovy? JUT ikAuN boilaf? iesdI qF koeI sfrQkqf ho skdI hY, prieh kihx df dfavf krnf ik kdy JUTboilaf hI nhIN, afpxy afp ‘c hI JUTbolx df pRqwKpRmfx dyxf hY. kIJUT bolx df koeIkfrn dws skdy hoik iks mjLbUrIqihq quhfnUM JUTbolxf ipaf? bMdydI ieh iPqrq hYik Auh hr Xqn
krdf rihMdf hY ik Auh dUijaF nUM afpxycMgy qy vDIaf hox df pRBfv dy sky. iehinrI imRg iqRsLnf vflI siQqI hY. ijMnfvwD qusIN ieh Xqn krogy Aunf hI afpxIsLKsIaq df pRBfv GtfEgy. ikAuN nhINafm lihjLy ivc kih idMdy ik hF iesqrHF hoieaf hY, qy gwl muwk geI.
asIN gwl qF mukfAuxI hI nhIN cfhuMdy,sgoN ies nUM lmkfeI hI rwKxf cfhuMdy hF.bMdy dy aKOqI ivkisq hox df iehI qFbfkI jIv jMqUaF, psU-pMCIaF qy afmkudrqI jIvn jIa rhy BfeIcfry nfloN PrkhY. ies nUM bMdf jfq dI pRgqI jF durgqIkih lE. JUT asIN boldy hF, sfnUM pqfhI nhIN lwgdf ik JUT bol ho irhf hY qykeI vfrI jdoN pqf lwgdf hY qF Aus nUMCupfAux leI aglf hor JUT bol jFdy hF;ieh socdy hI nhIN ik pihlf boilaf JUT
qF Cupf nhIN sky, hux dUjf jo bol rhyhF, pihly nUM swc drsfAux leI, Aus dfkI ielfj krogy? aijhf vqIrf sfzyrojLfnf jIvn df suBfa bx igaf hY.kihMdy hn, koeI cMgf kMm krn leI iksydy suJfE dI loV nhIN huMdI, pr jy JUT nUMhI asIN cMgf kMm smJ, apnf ilaf hYqF iPr iksy qoN koeI slfh msLvrf lYxdf qF koeI mMqv hI nhIN rih igaf.
QoVHy injI muPfd leI asIN JUT bollYx nUM Aukf mfVf nhIN smJdy. isafsIqy smfjk vrqfry ‘c qF ieh afm gwlbx ky rih geI hY, sgoN Dfrimk dfiery‘c vI sLYqfn rUpI JUT df dYNq bVIhuisLafrI nfl afpxf dKl idMdf hY, qyieMj iksy Kyqr ‘c sfnUM bKsLx dI ikrpfnhIN krdf. ijLMdgI dI hr rPqfr nflieh brfbr cldf hY. ieh sfzy jIvn dfaihm aMg bx ky rih igaf hY. inafxyJUT bolx qF asIN AunHF nUM rokdy hF; sfnUMcyqf Buwl jFdf hY ik asIN JUT boldy hIvwzy hoey qy awj AunHF nUM JUT nf bolx dInsIhq krdy Qwkdy nhIN.
ieh kyhI idafnqdfrI dI imsflasIN sQfpq krn jf rhy hF? ieh afpxyafp ‘c iek pKMzI vqIrf hY. ijLMdgI dymksd huMdy hn, iksy vwzI mMdBfgI GtnfnUM tflx leI boilaf JUT AusfrU Xogdfnpf skdf hY. iksy dI jfn bcfAux leIboilaf JUT swc nfloN vDIaf kMm krygf;pr jy isrP JUT, JUT bolx dI bxI afdqkfrn hI boilaf hY qF Aus df kI mksd?
kr kfr ‘c bYTx lwgf qF awDKV Aumrdf bMdf kihMdf, BfjI mYnUM rotI Kfx leIdo zflr dy idAu. suqy suBfa hI mYN mUMhoNqVwk dy ky juafb kwZ mfiraf ik myrykol qF btUaf hI hY nhIN, qYnMU mYN ikwQoN dozflr dy idaF! Auh juafb sux qurdfbixaf. aKbfrF cuwk ky mYN Gr nMU qF afigaf, pr Gry af ky myrf muPq dIaFcuwkIaF aKbfrF dy Qwby vwl mUMh krn nUMjIa nf kry, pVHn dI gwl qF pry rihgeI. Aus nUM idwqf juafb myry aMdr roVyvFg rVky. do zflr bdly mYN ikwzf JUTbol igaf. myrI afqmf mYnUM lfhnqF pfvyik qyry iemfn dI kImq isrP do zflr?hF, jy mYN ieAuN kih idMdf ik mYN nhIN idMdfbeI, qMU ikhVI svyry svyry rotI KfxI hY;qyrf qF rfq df nsLf tuwtf hoAU, qUM qF dfrUleI pYsy mMgdYN. mn dI aslI gwl kihxdI qF myrI ihMmq nf peI, pr korf JUTmfr idwqf ik myry kol qF btUaf hI hYnhIN. afpxI afqmf nUM sfP suQrf rwKxleI ikAuN nf cwup krky do zflr dy idwqy?jdoN ik do-cfr zflr dI Bfn kfr ‘choxf afm gwl hY. socF dy Auqrf-cVfasfrf idn bycYn krdy rhy.
lyKk bVf jjLbfqI qy sUKm suBfadf huMdY, ilK ky afpxI Bfvnf sFJI krlYNdf hY. khfxI, kivqf qy lyK ies sUKmsuBfa dI hI Aupj huMdy hn. mYnUM iehiKafl afvy ik jy Aus ny do do zflriekwTy krky afpxy nsLy dI lq hI pUrIkrnI hovy qF hor dunIaF ikhVf nhINkrdI? mYN qF Aus nUM ieAuN juafb dy idwqfijvyN myry pYsy nf dyx nfl Aus ny nsLf
krnoN ht jfxf hY. jy jLbrdsqI mYQoN myrfbtUaf hI Koh lYNdf qF myry kol ikhVIBMgIaF vflI qop sI, jo mYN clf dyxI sI.kdy socF, Aus ny mYnUM iswDf ikAuN nf ikhfik BfeI myrf nsLf tuwitaY, mYnUM do zflrdyh. JUT qF Aus ny vI boilaf, Jwt pwtmYN vI JUTf juafb kwZ mfiraf. bMdf jdoNglqI krdY, Aus nUM shI iswD krn leImn ‘c keI dlIlF GVdY; afiKr koeI nfkoeI jugq jugfV bxf mn nUM Zfrs dy hIlYNdf ik mYN jo kIqf, TIk kIqf.
keI vfrI sfzI ieh iPqrq hI bxIhuMdI hY ik JUT bolidaF pqf hI nhIN lwgdfik asIN JUT bol rhy hF. isafsqdfnF dIiewk Kfs jmfq qF JUT boly ibnf sfh vInhIN lY skdI. JUT dy pulMidaF nfl hIAunHF dI isafsI ijLMdgI juVI hoeI huMdIhY. dyKo coxF smyN ikvyN nvyN qoN nvyN lfrylfey jFdy hn, coxF ijwqx ipCoN ikvyN AunHFhI kIqy vfidaF dIaF DwjIaF AuzfeIaFjFdIaF hn. JUT dy pulMdy KVy kr nvIaFlVfeIaF ivwZIaF jFdIaF hn qy ieMj iehKudgrj isafsqdfn lokF df Gfx krnoNnhIN iJjkdy. dyKo ikvyN ierfk ‘qy hmlfkrky JUTf bhfnf ieh GiVaf igaf ikierfk dy pRDfn swdfm husYn kol mfrUrsfiexk hiQafr hn. smyq amrIkf,ieMglYNz qy hor nfto mulkF ny keI sflJUT nUM swc bxf bxf ky ierfkI lokF nUMmfiraf, kuwitaf qy luwitaf. afiKr koeIrsfiexk hiQafr nf lwBy qy mMnxf ipafik ieh hmlf krnf glqI sI.
myry aMdr aijhIaF vfprIaFGtnfvF bfry ivcfr ik mYN do zflr leI
JUT bol ky pRysLfn ho irhF, kI ieh vwzymulkF dy isafsI nyqfvF nMU lwKF lokF dfGfx krvf ky aqy JUT dy pulMidaF dyafDfr ‘qy mulkI jMgF sLurU kr krf kyrfq nMU nINd iks qrHF afAuNdI hY? ienHFlIzrF dI jLmIr ikwQy hY?
afm kMm krky jIvn bsr krnvflf jy tYks adf nf kry qF iks qrHFtYks mihkmf Aus dI iKcfeI krdY. dUjypfsy vwzIaF vwzIaF kmfeIaF krn vflyqy bhukOmI kfrporysLnF ikvyN cor morIaFrfhIN tYks dyxoN bc inkldy hn. kI iehsfrf JUT df pulMdf nhIN? jy nhIN qF iPrieh kI hY? kI ieh myry iKaflI plfAuhI hn jF mYN jjLbfqI ho do zflr dy JUTleI socI jf irhF? bMdf guMJlF qy AulJxF‘c Pisaf ipaf, iesy krky ies dI ijLMdgI‘c itkfE nhIN afAuNdf; iesy krky iehBtkx ‘c ipaf rihMdf. iewk guMJl nUMhwl krn dI koisLsL krdf dUjI ‘c AulJjFdf. ieMj ies dy mn ‘c siQrqf qy tkfEnhIN bxdy. bMdf afpxy afp nUM shI iswDkrn dy Xqn krdf hI KPf hoieaf rihMdfhY.
inrml ibrqI bwcy bhuq hI swcy qyspsLt huMdy hn, jo AunHF dy mn ‘c huMdf,Auh Jwt hI pRgt kr idMdy hn, pr isafxyho ky AunHF dI ibrqI sfzy vl vyK ky ivgVjFdI hY, jF sihj suBf asIN hI ivgfVidMdy hF. bwicaF dI AuWqm ibrqI qy inrClsuBfa qoN asIN ikAuN syD nhIN lYNdy? iehivcfr af af myry aMdr kurbl kurblho rhI hY. jy ikqy ieAuN asIN mn nUM idRVqfnfl pRyr ky nym Dfr, swc nUM snmuwK jIvnsyD bxfeIey qF Aupr ijLkr kIqIaFGtnfvF kfrn hoey byihsfby kqlyafm,afrQk nuksfn qy mn dIaF peIaFpuafeIaF AulJxF qoN bc skdy hF. ieMjdo zflr kI, kroVF zflrF leI vI asINJUT bolxoN mukq ho jfvFgy.
jd mYN JUT boilaf
klvMq isMG shoqfPon: 604-589-5919
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (28)
mF df Kq DI dy nfm
jMg bhfdur goielPon: +91-98551-23499
cYkoslovfkIaf dI imlfzf horfkovfaijhI jFbfË vIrFgxf sI, ijs ny afpxydyÈ dI afËfdI, mnuwKI hwkF dI rfKI aqylokqMqr dI sQfpnf leI afpxI jfnkurbfn kr idwqI. Aus ny 20vIN sdI dy doqfnfÈfhF-ihtlr qy stfiln dy ËulmhwsidaF-hwsidaF Jwly. ihtlr dy hwQoNqF A us dI jfn bc geI, prcYk oslovfkIaf dI stfiln p wKIkimAUinst hkUmq ny Aus ƒ 27 jUn1950 ƒ PFsI dy qKqy ‘qy ltkf idwqf.
Aus smyN dy amrIkf dy rfÈtrpqIrUËvYlt, ieMglYNz dy pRDfn mMqrI cricl,mhfn ivigafnI albrt afeInstfeIn,mMny-pRmMny lyKkF-jfn pfl sfrqr,jfrj brnfrz Èfa, albyar kfmU qyaFdry jId ny stfiln kol rihm dI apIlkIqI, pr koeI asr nf hoieaf.
imlfzf df jnm 1901 ivc ikRsmsvfly idn cYkoslovfkIaf dy Èihr prfgivc XhUdI pirvfr ivc hoieaf. Aus dfipqf pYnislF bxfAux vflI kMpnI dfmYnyjr sI. Auh bcpn ivc hI afpxIAumr qoN ikqy vwD isafxI qy smJdfrkuVI sI. pihly ivÈv XuwD dI smfpqIsmyN ajy Auh skUl ivc hI pVH rhI sIik Aus ny rYzkrfs dI vflMtIar vjoNXuwD-pIVq sYinkF aqy pirvfrF dI BlfeIleI idn-rfq kMm kIqf.
imlfzf ny 1926 ivc cfrlsXUnIvristI ivcoN kfƒn dy ivÈy ivczfktryt dI izgrI hfsl kIqI. Ausy sflAuh prfg imAuNspl kONsl ivc bflkilafx ivBfg dI muKI bx geI. aglyvrHy hI Aus dI ÈfdI bohUslfv horfkovfnfl ho geI, jo inzr pwqrkfr aqysMvydnÈIl kvI sI. Auh iek dUjy dy pUrksn-do ijMd qy iek jfn! AunHF dI ieko-iek sMqfn jfnf df jnm 1933 ivchoieaf.
dUjy ivÈv XuwD dy muZly dOr ivc hIjrmn dIaF nfËI POjF ny cYkoslovfkIafƒ afpxy kbËy ivc kr ilaf. dyÈ ivcBYa df vfqfvrx sI. ies dy bfvjUdimlfzf aqy Aus df pqI, nfËI hkUmq dfivroD krn vfilaF ivc muwK rUp ivcÈfiml sn.
imlfzf 1945 ivc nYÈnl soÈilstpfrtI dI m Y Nbr bx geI aqycYkoslovfkIaf ivc jdoN lokqMqr bhflhoieaf qF Auh dyÈ dI pfrlImYNt mYNbrcuxI geI. Aus ƒ nYÈnl ivmYn kONsl dIpRDfn inXukq kIqf igaf, pr PrvrI
1948 ivc kimAUinst pfrtI nycYkoslovfkIaf dI lokqMqrI srkfr dfqKqf plt idwqf aqy ivroDIaF ƒ ihrfsqivc lYxf ÈurU kr idwqf. imlfzf ƒ 27sqMbr 1949 ƒ igRPqfr kr ilaf igaf,pr Aus df pqI puils dy hwQ nf afieaf.Aus dI guMmÈudgI awj vI rhws bxI hoeIhY. AunHF dI ieklOqI DI jfnf ƒ Aus dImfsI vyrf ny pfilaf. vyrf imlfzf qoNkrIb 12 sfl CotI sI. imlfzf ‘qy dyÈ-DRoh df doÈ lfieaf igaf. jylH ivc imlfzfƒ qrHF-qrHF dy qsIhy idwqy gey. Aus dfmnobl qoVn aqy Aus df ‘bRyn vfÈ‘ krnleI Aus ‘qy byÈumfr Ëulm Zfhy gey. Ausƒ keI-keI GMty brPIly pfxI ivc KVHyrwiKaf igaf. BYBIq krn leI itkI rfqivc iBafnk cIkF dI irkfrz kIqI avfËsuxfeI jFdI rhI.
afKr imlfzf dy mukwdmy dI suxvfeI8 jUn 1950 ƒ ÈurU hoeI, jo iek hPqfcwlI. ieh mukwdmf mihË ‘Èoa trfiel`sI (ieh kfPkf dy nfvl ‘trfiel` qoN vIikqy vwD iBafnk sI. ies ƒ sMjog hIikhf jf skdf hY ik ‘trfiel` df lyKkvI prfg Èihr df hI vfsI sI).kimAUinst hkUmq dy kfrkunF rfhINiqafr kIqI ‘sikRpt` imlfzf dy hwQ ivcsONp idwqI geI. jnqf ivc dihÈq pYdfkrn leI mukwdmy dI irkfrizMg hr roËryzIE qoN nÈr kIqI jFdI. imlfzf nflAus dy kuJ hor sfQIaF `qy vI mukwdmfclfieaf jf irhf sI. imlfzf ny srkfrIsikRpt prF rwK idwqI aqy bVy bybfkZMg nfl afpxf pwK ijAUrI sfhmxy pyÈkIqf. Aus ny afpxI kuMT avfË ivc ikhf,
“jy muZly mnuwKI hwkF leI lVnfaprfD hY, jy afËfdI dI mMg krnfaprfD hY, jy sB leI inaF qy brfbrIdI mMg krnf aprfD hY qF mYN aijhyaprfD vfr-vfr krdI rhFgI. jy mYƒirhf vI kr idwqf jFdf hY qF vI mYN afpxIlVfeI jfrI rwKFgI.”
mukwdmf qF dunIaF sfhmxy isrPiek ivKfvf sI. PYslf qF pihlF hIiliKaf jf cukf sI, isrP Aus ƒ suxfAuxfbfkI sI. Aus ƒ aqy Aus dy hor sfQIaFƒ mOq dI sËf suxfeI geI. ieh KbrjdoN aKbfrF ivc CpI qF dunIaF Br dy
isafsI afgUaF aqy buwDIjIvIaF nycYkoslovfkIaf dy rfsLtrpqI klymyNtgotfvlf aqy stfiln kol rihm dIapIl kIqI, pr qfnfÈfhF ‘qy koeI asrnf hoieaf. afKrkfr imlfzf ƒ prykFkjylH dy ivhVy ivc 27 jUn 1950 ƒ svyry5[38 vjy PFsI ‘qy ltkf idwqf igaf.Ëulm dI hwd ho geI, jdoN Aus dI imRqkdyh vI Aus dy vfirsF ƒ nf sONpI geI.
PFsI lwgx qoN pihlF imlfzf nyafpxI sws, pqI aqy DI dy nfm Kq ilKy.ienHF KqF ƒ vI kimAUinst hkUmq nyËbq kr ilaf sI. cYkoslovfkIaf ivcjdoN 1989 ivc qfnfÈfhI hkUmq df aMqhoieaf qF ieh Kq jylH dy irkfrz ivcoNpRfpq hoey. imlfzf ƒ 1990 ivc hI
cYkoslovfkIaf ivKy afpxy dyÈ dI ‘mhfnvIrFgxf` hox df mfx-snmfn hfslhoieaf.
ieh iek mM inaf-pRm M inafmnoivigafnk qwQ hY ik PFsI qoN pihlFvwzy-vwzy bhfdr XoDy vI afpxf mfnisksMquln gvf bihMdy hn, pr imlfzf nyijs ÈFq, sMquilq qfrikk aqy TrHMmynfl ieh Kq ilKy sn, Auh Aus dybyimsfl hOsly qy nYiqk ÈkqI dy pRqIkhn. imlfzf df afpxI DI jfnf dy nfmiliKaf Kq pfTkF dy rU-b-rU hY, ijsKq df hrP-hrP iËMdgI ivc Auqfrnvflf hY:
aOrq bxf idwqf. qyry ipqf ny jrmn dIjylH ivc qyry leI kivqf ilKI sI,
prmfqmf ny qYƒvrdfn dy rUp ivc sfƒ Byt kIqf hYikAuNik Auh sfnUM byhwd ipafr krdf
hY.qyry imknfqIsI ipqf dy byaMq ipafr
ipCoN myrI qkdIr ny mYƒ jo sB qoN vwzIsOgfq bKÈI hY, Auh qUM hYN pr myrI iksmqny myrI iËMdgI df qfxf-bfxf kuJ iesqrHF buixaf ik mYN qYƒ Auh kuJ nhIN dyskI, jo dyxf cfhMudI sF. ies df kfrnieh iblkul nhIN ik myry ipafr ivc koeIkmI sI. mYN qYƒ EnI hI iÈwdq nfl iparkrdI hF, ijMnI iÈwdq nfl ies dunIaFdI hr mF afpxI DI nfl krdI hY. mYNafpxf ieh PrË smJdI sF ik mYN qyryleI kuJ cMgf krF qy ieh XkInI bxfvFik qyrI iËMdgI hr ilhfË nfl ibhqraqy sohxI hovy, pr ieh Aus sUrq ivchI sMBv ho skdf sI, jy qyry ijhy sB
bwicaF ƒ sohxI iËMdgI nsIb hovy. iesAudyÈ dI pRfpqI leI mYN ruwJI rhI qy sfƒiek dUjy qoN dUr rihxf ipaf. ies ƒiksmq df hyr-Pyr hI ikhf jf skdf hYik asIN Pyr judf ho rhy hF qy ies vfrmYN kdy vfips nhIN afvFgI. ieh pVH kynf Audfs hovIN qy nf BY-BIq.
myrI bwcI! cMgf hovygf jy qUM iehgwl ibnf iksy hor dyrI qoN iswK lvyN ikiËMdgI bhuq hI kTor qy kiTn hY. iehiksy nfl vI lfz nhIN lzfAuNdI. jy iehiek vfr ipafr nfl ipwT QfpVdI hY qFds vfr QpyVy vI mfrdI hY. ies hflqnfl ijMnI jldI ho sky, smJOqf kr lvIN.iËMdgI dIaF aOkVF ‘qy ijwq hfsl krnleI ËrUrI hY ik qyrf hOslf bulMd hovy qyqyrI nËr hmyÈf qyry tIcy ‘qy itkI hovy.ajy bhuq kuJ aijhf hY, jo qyrI soc qoNprHF hY. AunHF sB gwlF df Kulfsf krnleI myry kol smF hI nhIN bicaf. myrykol qyry svflF df jvfb dyx dI mohlqvI nhIN hY.
ho skdf hY ik qUM vwzI ho ky hYrfnInfl ieh socyN ik qyrI mF, ijs leI qUMrwb df sB qoN vwzf vrdfn sI, Aus nyafpxI iËMdgI dI ivAuNqbMdI ieMny anoKyZMg nfl ikAuN kIqI? socidaF-socidaFqUM Kud hI iksy iswty ‘qy awpV jfvyNgI.Èfied qyrf iswtf myry ivÈlyÈxF qoN ibhqrhovygf. myrI jfcy jdoN qUM sfry qwQ jfxlvyNgI qF qUM sfry hflfq df shI pRsMgivc mulMkx krn dy Xog ho jfvyNgI.
isrP ikqfbF qoN hI nhIN, lokF qoN vIiswKo-sB iksm dy lokF qoN, BfvyN AuhikMny hI afm qy Kfs hox. dunIaF ‘c awKFKolH ky ivcro. isrP afpxy Pfiedy-nuksfn bfry hI nf soco, sgoN hor lokF dIBlfeI aqy AunHF dIaF afsF-AumIdF bfryvI ivcfr kro. iksy vI gwl ƒ lY ky iehnf kihxf ik myrf ies gwl nfl kI vfsqf!nhIN, hr cIË nfl quhfzf vfsqf hY, hr
cIË ivc quhfzI idlcspI hoxI cfhIdIhY, qy hr gwl bfry qYƒ socxf-ivcfrnfcfhIdf hY qy Aus ‘qy zUMGf icMqn krnfcfhIdf hY. koeI vI mnuwK iekwilaF nhINjIa skdf. iekwT ivc rih ky KuÈI hfslhuMdI hY qy dUijaF pRqI afpxI iËMmyvfrIdf aihsfs vI huMdf hY. sfzI iËMmyvfrIafpxy bfry nhIN, lokF leI hY. afpxyinjI ihqF ƒ lokfeI dy ihqF ‘qy vfr dyxfhI qyrI iËMdgI df mksd hoxf cfhIdf hY.
mYN ieh nhIN cfhuMdI ik qUM lokF dIBIV df ihwsf bx ky afpxy inwj ƒ hIgvf bYTyN. mYN kihxf ieh cfhuMdI hF ikqyry leI ieh BlI-BFq jfxnf ËrUrI hYik qUM sB lokF ‘coN iek iekfeI hYN qy qyrfPrË bxdf hY ik qUM afpxy ijhy lokF dIBlfeI leI afpxf sB kuJ vfr dyvyN. jyqUM aijhf krn ivc sPl ho skyN qF mYNsmJFgI ik qUM jnihq leI afpxI iËMdgIlyKy lfeI hY.
iek sMklp ‘qy mYQoN vI vwD pihrfdyvIN, iËMdgI ivc hr cIË ƒ skfrfqmkidRÈtI nfl vyKxf, nFh pwKI soc qoN ijMnfbc skyN, bcIN; pr ijwQy ikqy vI burfeIvyKyN, Aus df bhfdrI nfl mukfblf krIN.hr hflq ivc skfrfqmk soc rwKx vflyafdmI kol ivvyk-buDI hoxI lfËmI hYqF jo Auh Kry qy Koty sony df Byq Jwt jfxsky. myrI ipafrI bytI! ieh Byd krnfkdy-kdy bhuq muÈikl ho jFdf hY,ikAuNik nklI cmk awKF ƒ ies kdrcuMiDaf idMdI hY ik afdmI afpxy hwQ ‘cPVI aslI sony dI zlI ƒ prF suwt kynklI cmk-dmk vflI cIË dy loB qoNbc nhIN skdf.
afpxI iËMdgI dIaF kdrF-kImqFdI qwkVI ƒ smqol rwKx leI isrPafpxy-afp ƒ cMgI qrHF jfx lYxf hIkfPI nhIN, Aus vfsqy ieh vI ËrUrI hY ikkdy-kdfeIN afpxy cirwqr df kTorqf nfljfieËf vI ilaf jfvy. afpxy ierd-igrddy sMsfr bfry ijMnf vI jfx sko, jfxndI koiÈÈ kro. sMKyp ivc mYN kihxf cfhFgIik ‘jfxU hoxf, igafnvfn hoxf hY.`
afpxy kMn kdy vI bMd nhIN krny.hornF dy ivcfr suxn qoN kdy nFh nhINkrnI, BfvyN Auh qYƒ pRyÈfn krn vfly hIikAuN nf hox. sB gwlF dI prK kro, AunHF‘qy gMBIrqf nfl soco. afpxI aflocnfsB qoN vwD kro. jdoN vI qYƒ shI qwQ pqflwgx qF AunHF ƒ svIkfr krn ivc kdyÈrimMdgI mihsUs nhIN krnI, byÈk qUMkuJ smF pihlF hI qfkq nfl Aus dyAult koeI qwQ pyÈ kIqf hovy. afpxI khIgwl ƒ swc mMnxf aqy Aus ƒ mMnvfAuxdI iËd TIk nhIN. jdoN qYƒ iksy gwl dIswcfeI df pqf lwg jfvy qF iPr qYƒ AusleI lVn-mrn leI iqafr rihxfcfhIdf hY. vfltyar ny ikhf hY, ‘mOq burInhIN hY, ijAuNdy jIa ikÈq-dr-ikÈqmrnf burI gwl hY, srfp hY.‘ myrIey DIey!ieh hflq Aus smyN pYdf huMdI hY, jdoNkoeI afdmI iËMdgI dIaF hkIkqF qoN tuwtky ijAux lwgdf hY.
qkdIr ijs QF dI quhfzy leI coxkrdI hY, AuQy hI afpxIaF jVHF jmf lvo.qkdIr Kud hI iËMdgI ivc afpxy rfh dIqlfÈ krdI hY. afpxI pUrI ËfqI afËfdInfl ieh cox kro qF jo iPr koeI vI quhfƒafpxy cuxy hoey rsqy qoN Btkf nf sky.ieQoN qwk ik quhfzy mF-bfp dIaF XfdF vIies ivc ivGn nf pf skx. bs, kdy vIAus rfh ‘qy nf qurnf, jo glq aqybyeImfn hovy aqy nYiqk kdrF kImqF dyiKlfP hovy.
mYN keI vfr afpxy ivcfr bdly,
cYkoslovfkIaf dI imlfzf horfkovf (25 dsMbr 1901-27 jUn 1950) nMU kimAUinst srkfr df qKqf pltfAuxdI sfiËÈ ivc Èfiml hox dy doÈ ivc PFsI ‘qy ltkfidwqf igaf sI. afpxI mOq qoN aYn pihlF Aus ny afpxIDI jfnf aqy pqI bohUslfv horfkovf nMU Kq ilKy. ienHFKqF dI iebfrq dwsdI hY ik Aus df iËMdgI pRqI nËrIafiks qrHF df sI. jMg bhfdur goiel ny afpxy ies lyKivc 16 virHaF dI jfnf nMU ilKy Kq bfry ivsQfr sihqcrcf kIqI hY. -sMpfdk
afpxy kMn kdy vI bMd nhIN krny. hornF dy ivcfrsuxn qoN kdy nFh nhIN krnI, BfvyN Auh qYƒ pRyÈfn krnvfly hI ikAuN nf hox. sB gwlF dI prK kro, AunHF ‘qygMBIrqf nfl soco. afpxI aflocnf sB qoN vwD kro. jdoNvI qYƒ shI qwQ pqf lwgx qF AunHF ƒ svIkfr krn ivckdy ÈrimMdgI mihsUs nhIN krnI, byÈk qUM kuJ smFpihlF hI qfkq nfl Aus dy Ault koeI qwQ pyÈ kIqf hovy.afpxI khI gwl ƒ swc mMnxf aqy Aus ƒ mMnvfAux dI iËdTIk nhIN. jdoN qYƒ iksy gwl dI swcfeI df pqf lwg jfvyqF iPr qYƒ Aus leI lVn-mrn leI iqafr rihxfcfhIdf hY. vfltyar ny ikhf hY, ‘mOq burI nhIN hY, ijAuNdyjIa ikÈq-dr-ikÈq mrnf burI gwl hY, srfp hY.‘myrIey DIey! ieh hflq Aus smyN pYdf huMdI hY, jdoN koeIafdmI iËMdgI dIaF hkIkqF qoN tuwt ky ijAux lwgdf hY. (bfkI agly sPy ‘qy)
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (29)
afpxIaF mfnqfvF ƒ punr-pirBfÈq vIkIqf, pr mYN kdy vI iËMdgI dy muZly nYiqkisDFqF df pwlf nhIN Cwizaf. Aus qoN ibnfmYN afpxI hoNd dI klpnf hI nhIN sF krskdI. ieho myrI aMqr-afqmf dI afËfdIhY. mYN shI sI jF glq, ies df PYslf mYNqyry ‘qy CwzdI hF.
qyry leI pyipk aqy vrsUkf ijsqrHF vI kurbfnI kr rhIaF hn, afpxyipafr qyry qoN vfr rhIaF hn, Aus leIhmyÈf qUM AunHF pRqI vPfdfr rhIN. AunHFnfl rl-iml ky KuÈIaF dI buinafd ƒhor puKqf krnf. AunHF dI syvf leI hmyÈfiqafr rihxf. aijhf krky Èfied qyryaMdr vI AunHF vfly sunihrI gux af skx.
ilpfijrf jylH ivc mYN afstrIafdI mhfrfxI mfiraf QYrysf (1717-1780) dy afpxI DI dy nfm ilKy Kq pVHysn. mYN pVH ky bhuq pRBfivq hoeI ikmhfrfxI ny mF dI iËMmyvfrI inBfAuNidaFafpxI DI df Kq rfhIN mfrg-drÈn kIqf.ieh pusqk mYN mUl jrmn BfÈf ‘c pVHIsI. mYƒ ies pusqk dy sMpfdk df nfmXfd nhIN. jy kdy ieh pusqk qyry hwQlwgy qF Xfd krnf ik qyrI mF ny vI AusdI qrË ‘qy qYƒ Kq ilKx leI soicafsI. myry kol smF huMdf qF mYN ËrUr afpxyanuBv qyry nfl sFJy krdI qy qYƒ kuJslfh-mÈvrf vI idMdI, pr aPsos! mYN‘ierfdy‘ qoN agFh nhIN vD skI.
DIey! afpxy dfdf-dfdI df iKaflrwKIN. bjurgF ƒ hmdrdI dI bhuq loVhuMdI hY. AunHF nfl vwD qoN vwD smF ibqfeIN.AunHF qoN qUM afpxy mF-bfp dIaF khfxIaFsuxIN qF jo AunHF ƒ afpxI ismrqI ivcdrj kr ky afpxy bwicaF ƒ vI suxfskyN. ies qrHF asIN qyrIaF aqy qyrIsMqfn dIaF XfdF ivc sdf ijAuNdy rhFgy.
iek gwl sMgIq bfry! qyry dfdy nyqYƒ ipafno Byt kIqf sI. Èukrfny vjoNqYƒ hr roË ipafno vjfAux df irafËkrnf cfhIdf hY qF jo qUM ies ivc inpuMnqfhfsl kr skyN. pyipk jdoN vI vfielnvjfAuNdI sI qF Aus dI iewCf huMdI sI ikkfÈ! koeI ipafno nfl Aus nfl juglbMdIkry. hux qUM Aus nfl juglbMdI krIN,Aus ƒ cMgf lwgygf. jdoN qusIN iekwTy ipafnovjf rhy hovo qF myry leI pfrQf-6 dIieh Dun vjfAuxf,
jo soipn (afstrIaf df sMgIqkfr,1756-1791) ny gfieaf sI, ‘qyrI iKVkIhyTF awj dI rfq.` aijhI Dun kwZyNgI qFmYN vI qYƒ sux rhI hovFgI.
myrI bwcI! afpxy dosqF dI cox soc-smJ ky krIN. hor gwl qoN ielfvf iksyafdmI dI pCfx Aus dI sMgq qoN vI kIqIjf skdI hY. mYN hux qwk vI qyry Ausipafry ijhy Kq ƒ nhIN Buwl skI, ijs ƒqUM myry isrhfxy nfl tMigaf sI. ieh Ausidn dI gwl hY, ijs idn mYN qYƒ Gr dIdihlIË ‘qy kuJ muMzy-kuVIaF nfl KyzdydyiKaf sI. qUM mYƒ smJfAux dI koiÈÈkIqI sI ik ‘tolI‘ bxf ky rwKxf ikAuNËrUrI hY. DIey! ‘tolI‘ bxfAux ivc koeIhrj nhIN, jy ieh tolI Bly, isafxy,sUJvfn aqy cirqrvfn dosqF dI hovy.quhfzy aMdr hmyÈf iek dUjy qoN kuJ ibhqrkrn dI iewCf-ÈkqI hoxI cfhIdI hY.
imlfzf ny jdoN afpxI DI jfnf ƒieh Kq iliKaf sI qF Aus vyly Aus dIAumr 16 sfl dI sI. Aus ny zfktr bxky afpxI mF df supnf pUrf kIqf. Auh1968 ivc amrIkf clI geI qy AuQy hIvws geI. jdoN Aus qoN ieh puwiCaf igafik Auh afpxI mF ƒ iks qrHF Xfd krdIhY qF Aus ny ikhf, “Auh ivlwKx aOrqsI. Aus dy idl ivc byimsfl hOslf aqymnuwKqf leI asIm ipafr Biraf hoieafsI. Auh byhwd pRiqBfÈflI aqy rOÈn-idmfg dI mflk sI.”
imlfzf horfkovf dI DI jfnf jo awj kwlH amrIkf ivc rihMdI hYaqy (swjy) adfkfrf awXfilq iËAUrr ijs ny imlfzf bfry bxfeI
iPlm ‘imlfzf’ (2017) ivc muwK ikrdfr inBfieaf.
afdmpur nyVly ipMz como dy jfeyqy pOxI sdI qoN idwlI invfsI pRIqmisMG bYNs dy akfl clfxy ny mYnUM1956 dy krol bfg dI Xfd idvf idwqIhY. AudoN sRI gurU qyg bhfdr Kflsf
kflj dI iblizMg vI krol bfg hIhMudI sI. ies kflj ivc pRIqm isMGiPËIkl aYjUkyÈn df aiDafpk sI qypiDafxy (afdmpur) vflf Bjn isMGkYimstrI df. kflj kol hostl leIkoeI QF nhIN sI. AunHF ny nyVy hI afnMdprbq dIaF bYTkF, jo awT sfl pihlFpfiksqfn q o N A ujV ky afe yÈrnfrQIaF leI AusfrIaF geIaF sn,aiDafpkF qy ividafrQIaF dy rihxleI ikrfey ‘qy lY leIaF sn. srIirk
ivigafn vflf pRIqm isMG Aus df vfrznsI. Aus dI afpxI irhfieÈ vI ienHF bYTkFivc hI sI, Bjn isMG dI vI. Bjn isMGmyrf msyr BfeI sI. Aus ny mYnUM vI kmrfidvf idwqf. pRIqm isMG dI nv-ivafhIvhutI mnjIq kOr Kflsf kflj dIividafrQx sI. Auh dovyN myry qy BjnisMG dy imwqr bx gey.
AunHIN idnIN pfiksqfn qoN afey bhuqsfry pMjfbI ÈrnfrQI ies ielfky ivc hIaf ky vwsy sn. AunHF ivc sfihqkfr vIÈfml sn-ajIq kOr, d y iv MdrsiqafrQI, vxjfrf bydI, pRIqm isMGsPIr, aMimRqf pRIqm qy eIÈvr icwqrkfr.ienHF ivc hirBjn isMG, amr isMG kbrpwut, cqr isMG bIr, qfrf isMG kfml,rxDIr isMG joÈ, amrIk isMG, dyivMdrsiqafrQI, jsvMq isMG nykI, vxjfrfbydI, ibÈn isMG AupfÈk, hËfrf isMGgurdfspurI afid vI Èfml kr leIey qF
1942 ivc sQfpq hoeI pMjfbIsfihq sBf nUM sMqflI dI vMz qoN ipwCoN cfrcMn lfAux vfly vI iehIE sn. ieh sfryptyl ngr, afnMd prbq, rohqk roz,aOirjl roz, moqIaf Kfn qy rihgVpurfivc rihMdy sn. rUsI sUcnf ivBfg vflfdrÈn isMG qy amrIkI sUcnf ivBfgvflf hrbMs isMG nUr vI ieQy hI sn,cnf mfrikt qy rfijMdrf pfrk ivc.hirBjn qy amrIk isMG qF pRIqm isMGdy kulIg hI sn. ienHF sBnf nUM joVI rwKxvfly pRIqm isMG qy Aus dI pqnI sn.pRIqm isMG 97 sfl dI Aumr Bog kyigaf, jd ik mnjIq kOr Aus qoN swqmhIny pihlF. jy hor puwCdy ho qF KyzF,
kronf vfiers ny vwsoN nUM iesqrHF GrF ivc bMd kIqf hY ik ndIaFdy kMZy nhIN jf skdy, gMgf Xmnf dykMZy vI nhIN. nqIjy vjoN ienHF df pfxIsfP ho igaf hY. ieMnf iËafdf ik pIqfjf skdf hY. kudrq dI Kyz hY!
aMiqkf: tI[ aYn[ rfËsfDUEN kf hogf sMgmab ky jb BI Gft pr,hY Kbr sB aYÈ-E-ieÈrqtYNt hI myN pfeyNgy.Xogf afsx aOr pRfxfXfmhI ky Ëor pr,Bgqno ky svfmIeyk idn AuV jfeyNgy.
inwk-suwk
Punjab Times Vol 21, Issue 18; May 2, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 18, 2 meI 2020 (30)
kriPAU ‘c imlI iZwl smyN mYN kuJ jrUrI smfnlYx bfËfr igaf. dvfeIaF dIaF dukfnF awgy lwgIaFlfeInF dyK ky jI Gfbiraf. QF QF KVHy puils vflyzMzy Aulfr Aulfr AunHF nUM zrfAux, DmkfAux.kirafny dIaF dukfnF jmHF eI bMd. sbËI dIaFdukfnF vI bMd. gwl kI, sB kuJ ies qrHF bMd, ijvyNkfl pY igaf hovy.
kfl Èbd iËhn ivc afAuNdy hI mYnUM swqvIN dIpMjfbI dI pfTk pusqk ivcoN pVHI hoeI ivDfqf isMG
ietlI, lMzn, rUs aqy amrIkf vIlVdy pey ny sKq lVfeI kronf dI.
aMdrIN vV ky vwkq lMGf bMidaf Auie!idMdI hY avfË suxfeI kronf dI.
hr bMdf hY rwb nUM arj gujfr irhf
dunIaF ‘coN kr idE sPfeI kronf dI.
iek idn koeI msIhf sB nUM dwsygflwB leI hY asIN dvfeI kronf dI.
duÈmn Auqy iml ky kfbU pfvFgyijqFgy ‘surjIq’ lVfeI kronf dI.
(2)ieh iks dI gMdI soc qoNbixaf kronf kihr hY.pOxF dy ivc vI Ëihr hY,sfhF dy ivc vI Ëihr hY.
DrqI hY DfhF mfr rhIasmfn awQrU kyrdf,sfgr vI hAuky Br irhfroNdI peI hr lihr hY.
hr Gr df bUhf bMd hYglIaF peIaF suMnsfn ny,hr mulk hI BYa BIq hYkMbdf ipaf hr Èihr hY.
bwicaF dy Jutmt qYrdyijs ivc sI CflF mfr ky,ikAuN sihmI sihmI qur rhImyry ipMz vflI nihr hY.
rfqF dI nINdr AujVIidn vI bVy Audfs ny,ÈfmF vI guMm suMm ho geIaFpeI qVpdI hr pihr hY.awj sfË vI KfmoÈ nycuwp cfp bYTf irdm hY,gIqF ny DOxF sutIaFgËlF dI AuKVI bihr hY.
bws ieko hI gwl Xfd hYaf igaf kronf af igaf,hY KOP hr QF mOq df
zr ky vkq igaf Tihr hY.
isRÈtI bcf lY mflkf‘surjIq’ ̀ vfjF mfrdI,dunIafF nUM KfeI jFvdIieh pIV awTo pihr hY. -bIbI surjIq kOr sYkrfmYNto Pon: 916-687-3536
nvIN iËMdgI nUM buxnf iswK lY,imwtI vFgUM Kurnf iswK lY.ipCly dOr nUM Buwlxf iswK lY,awj dy dOr ‘c Gulxf iswK lY.qwkVI ‘qy hux qulnf iswK lY,buzfpy vFgUM rulxf iswK lY.
-prdIp---
srfpies vfr jd bhfr afeIqF Aus dI JolI ‘c Puwl nhIN sn,mYN puwiCaf qF kihx lwgI,kdy jf ky sfgrF dygMDly pfxIaF nUM puwCopfxIaF ‘c mrdy pRfxIaF nUM puwCo!
smuMdrF ‘qy qYrdIplfsitk dI Psl nUM puwCo,Aus nUM rMg-ibrMgIaF mwCIaF jfxcfeIN cfeIN cug ky mrdymgrF qy sfrsF dI nsl nUM puwCo!
kdy jfAu smuMdr kMZyaqy ryq ‘qy sVdyAunHF jIvF dy ipMjrF nUM puwCoipMjrF dy Zyr ‘qy roNdyAunHF dy sfQIaF dIaF hfvF nUM puwCovfqfvrx ‘c vgdIaFsrfpIaF hvfvF nUM puwCoqy iPr mYnUM puwCo ikmYN PuwlF qoN swKxI ikAuN hfiËr hoeI hF!-surjIq kOr kYnyzf eImyl: [email protected]
Auh kdy dyvkI bos, brUaf qy vI[ ÈFqfrfm dy ihwsy vI afieaf sI pr AuhnF vFgiblm rfey vI Auhƒ pcfAux aqy afpxIinwgr inrmfxqf ƒ kfiem rKx ivcasmrQ hI rhy. afpxy afly-duafly vwzy-vwzy adfkfrF, syTF qy izstRIibAUtrF dIiBx-iBx ƒ Auh vI nhIN sn rok sky.nqIjy vjoN afpxf XQfrQvfdI qy agFh-
vDU ËmIr nfl Auh vI smJOqy krn lwgpey. ieqnf hI nhIN, afpxy sfQIaF dIÈlfGf df ihwsf vI afpxy pyty hI pfAuxlwg pey. nqIjy vjoN swcy ihq-icMqk,guxvfn sfQI sfQ Cwz gey. AuhnF dI QFmUrKF qy cfplUsF ny lY leI. qknIk dfplVf roË broË Bfrf huMdf igaf, klf dIafqmf KurdI clI geI. bdyÈF ivc jo QFibml rfey ny bxfeI sI, Auh siqafjIqrya ny mwl leI. Pyr vpfrk sUJ-bUJ qFAuhnF kol hY hI nhIN sI, afKr klfkfrsn. Krcy qy azMbr vDdy gey! aYsygorKDMdy ivc Psdy gey, ijs ivcoN inklxdf rfh iksy ƒ Gt vD hI lwBdf hY. aKIr,suK-ÈFqI, ishq, sB ny jvfb dy idqfaqy pcvMjf sfl dI CotI Aumr ivc hIakfl clfxf kr gey. iPlm ieMzstrIleI ieh bhuq vwzf duKFq sI. AuhnF dyjfx nfl iek Klfa ijhf pYdf ho igaf sIijs ƒ ajy qk pUiraf nhIN jf sikaf.AuhnF ijhy alokfr iPlmsfË roË-roËpYdf nhIN huMdy.
Èuhrq mYƒ vI ‘do ibGf ËmIn’ nyKUb idvfeI. bysuD dunIaF ƒ acncyq cyqfaf igaf ik mYN ÈFqI inkyqn ivcaiDafpk qy lMzn ivc bI[ bI[ sI[ dfanONsr rih cuwkf sF. hux qk PËIqI dyzr mfiraF mYN kdy iehnF gwlF df iËkrnhIN sI kIqf. AuhI aKOq ik ‘ijhdy pwlydfxy, Auhdy kmly vI isafxy’.
keI aklF dy koTy mYƒ ienklfbIKMB vI lfAux lwg pey. lKpqI bfp dfbytf, ijhdf idl grIbF qy isrP grIbFleI hI DVkdf hY. Auh pYsy dy lflc vjoNnhIN, iPlmI dunIaF ƒ ienklfbI moV dyxleI mYdfn ivc Auqiraf hY. Auh isrPAuhnF iPlmF ivc kMm krdf hY, joimhnqkÈ avfm dI afvfË, swc, hwk qyiensfP dI vMgfr hox. qy luqP dI gwlieh ik jo qsvIr myrI aKbfrF ny iKcxIÈurU kIqI, mYN aicMqy Ausy Aupr afpxy afpƒ Zflx vI ÈurU kr idqf.
pr pYsy dy pwKoN mYN ‘hm log’ vFg ‘doibGf ËmIn’ mgroN vI TMn-TMn gopfl hIirhf. lgBg Cy mhIny byruËgfrI rhI. jdoNkdy kMm dI Bfl ivc stUzIAuaF dy gyVy
mfrdf, lokF dIaF nËrF mYƒ ivMnHdIaFpRqIq huMdIaF. jylH ‘coN ilaFdI pycÈ dIsugfq kfrn ishq pihlF hI mfÈfawlfsI jo Gr ivhly bih-bih ky hor vI inwGrgeI. hwQF pYrF dIaF AuNglF ivc aYgËImy(KfrÈ) df pUrn AudGftn ho igaf. iehsoc ky vI zobU pYNdy ik ikqy myry nF nfllwgf ‘kimAUinst’ ivÈyÈx hI qF nhIN
inrmfqfvF ƒ BYBIq kr irhf. aMq Kudf-Kudf krky iek kFtrYkt nsIb ho eI igaf.Aus iPlm df nF sI ‘bfËUbMd’. rfmfnMdsfgr ny inrdyÈk kIqf sI. myrf rol qFnfiek df sI pr kfry Klnfiek vrgy.iek aYsf ÈrfbI-kbfbI DnI jo iek kMjrIdy husn df gulfm ho ky afpxI suXogsuÈIl pqnI ƒ qsIhy dyNdf hY.
---iek idn sYWt Auqy acncyq ibml
qÈrIP lY afey, ijvyN kdy ‘hm log’ dysYWt Auqy afey sn. bnotI nÈy ivc igwTBr mUMh lmkf ky mYN kMjrI df nfc vyKirhf sF. ibml ƒ vyK ky mYƒ Èrm ijhImihsUs hox lwg peI.
AuhnF myry kMn kol af ky ikhf, “doibGf ËmIn’ mgroN ieho ijhIaF iPlmF ivckMm krn lg pey E?”
mYN sux ky TTMbr igaf. koeI jvfbnf bx sikaf mYQoN. pr aMdry aMdr myrfmn kuiVwqx nfl Br igaf. dUsry dIalocnf krnf ikqnf sOKf huMdf hY! hrkoeI dUsry qoN hI afdrÈ iensfn qy kurbfnIdf mujwsmf bxn dI AumYd krdf hY.muÈklF nfl myrf dfxf-pfxI Pyr quirafsI. Aus vyly myrI nËr ivc ‘bfËUbMd’ dIkImq ‘do ibGf ËmIn’ nfloN sO guxF vDIk
sI. Aus dy shfry myry bwicaF df pyt pldfsI. kI ibml ƒ ieho ijhf ivaMg krnfvfjb sI, jd afp AuhnF myrI bfq nhINsI puwCI?
kI pqf, ivaMg nf kIqf hovy. kI pqf,myry vFg ibml vI afpxy afp ƒ lokFdIaF nËrF nfl vyKx lg pey hox. ijvyNienklfbI iPlm nhIN bxfeI sgoN swcmuwc
ienklfb kIqf hovy. QoVHf icr pihlF iekhor bMgflI inrdyÈk hymyn gupqf ny ‘afnMdmwT’ bxfeI sI. aMgryË dy Ëmfny ivc hymyngupqf afp ipsqOlbfË ienklfbI rih cuwkysn. ‘1942’ aqy ‘BUlI nfeIN’ vrgIaFmfarky dIaF iPlmF bMgflI Ëbfn ivcbxfAux mgroN Auh bMbeI afey sn. ‘afnMdmwT’ bMikm cMdr cYtrjI dy nfvl AuprafDfrq sI. Auh vI ienklfbI qihrIkbfry iliKaf hoieaf nfvl hY. hymyn gupqfny Aus iPlm dI ÈUitMg ƒ vI ienklfbImhfXwg bxf idwqf sI. adfkfrI dI jfn ƒKqry ivc pf ky Èft lYNidaF AuhnF ƒ ieMjmihsUs huMdf sI, afpxy dyÈ-bildfnI bIqyƒ Pyr jIAUN rhy hox. AuGy adfkfrF AuqyqF Aus joÈ df pRBfv nhIN sI pYNdf, prpYsy dI mjbUrI Coty adfkfrF qyaYkstrfvF ƒ ËrUr AuhnF df afigafkfrIbxf dyNdf sI. Auh AuhnF qoN afpxy hukmAuqy mr imtx dI AuvyN hI afs krdy sn,ijvyN nYpolIan afpxy ispfhIaF qoN krdfsI. iqMn-cfr aYkstrf qF swcmuwc mrimty sn. ‘do ibGf ËmIn’ ivc kMm krnmgroN mYN vI qF nhIN sF ikqy, ibml dIaFnËrF ivc, iksy mhf-Xwg leI vkP hoigaf? dyÈ AuhnF ƒ XQfrQvfdI klf dfieÈt-dyv imwQ cukf sI. Pyr, mYƒ AuhnFdy crnF qoN dUr jfx df kI hwk?
aKfx anusfr, Èbd df Pwt muÈklnfl mOldf hY; XkInn ibml ny Auh Èbdsihj Bfv nfl khy sn pr Pyr vI mYNAuhnF ƒ mfP nf kr sikaf. myrI mnodÈfhI kuJ aYsI sI. ieMzIan pIplË QIeytraqy kimAUinst pfrtI nfloN tuwt ky jIvnbymuhfr sI. AuqoN puils dIaF quwKxIaF,ijnHF ivc mYƒ muKibr bxfAux dI koiÈÈvI Èfml sI. qy sfQIaF dy tokF mfrn dyaiDkfr dI durvrqoN ny byËfr kIqf hoieafsI. iPlmF dy GtIaf mfhOl dI qlKIvwKrI.
ibml rfey dy afAux qoN pihlF anvrhusYn iPlm lfeIn dy aqI duKfvyN ikwsysuxf irhf sI. AuhnF ivcoN iek mYƒ ajyqIk Xfd hY. mInf kumfrI ny iek AuGyiPlm inrmfqf-inrdyÈk dI iPlm‘sfeIn’ kIqI. ÈUitMg dy pihly idn hI lMc
vyly tybl hyTF sfihb ny mInf kumfrI dypYr Auqy pYr Dr idwqf (ieho ijhIaF koiÈÈFinrmfqf-inrdyÈk afpxf hwk smJdy hn.ieMzstrI ivc afm mÈhUr hY ik iksy nfiksy dIaF tMgF hyToN lMGy ibnF Gt vD hIkoeI nvIN kuVI nfiekf bxn dI afs krskdI hY. keI qF lfiraF Auqy ieqbfrkrky hI afpxf afp brbfd kr bihMdIaFhn). mInf kumfrI koeI CotI motI hsqInhIN sI. Auhny apmfinq mihsUs kIqf,qy alwg lY jf ky ÈrIPF vFg pyÈ afAuxdI drKfsq kIqI. bdlf lYx leI inrmfqfny iek aYsf sIn ilKfieaf ijs ivc nfieknfiekf ƒ kws ky cpyV mfrdf hY. iekwqIrItyk ley Aus dy. qy nfiek vI koeI mfmUlIadfkfr nhIN sI. pihly nMbr df iPlmIklfkfr. ihMdusqfn dIaF lwKF kuVIaF Ausdy nF ƒ pUjdIaF, qy Poto sfhmxy rK kyhAukf BrdIaF sn. nfiek ƒ cMgI qrHFpqf sI ik cpyVF ikAuN mrvfeIaF jf rhIaFsn. Pyr vI, mrd df puwqr mfrdf hI igaf.iekwqI cpyVF. mInf kumfrI ny AuP nhINkIqI. ‘Èft’ mukf ky myk-ap-rUm ivcgeI, qy roeI. iek gwl hor Xfd afAuNdIhY. Aus vyly mYƒ gdrI bfbf gurmuK isMGbhuq Xfd afey sn. jylH ‘coN Aumr-kYdkwt ky irhf hox mgroN Auh bMbeIkimAUinst pfrtI dy dPqr af ky Tihrysn. iek kfmryz mYƒ AuhnF dy drÈnkrfAux lY igaf sI. myry vl AuhnF GUrky vyiKaf sI, qy ikhf sI, “Eey blrfj,qUM pMjfbI! pMjfb ikAuN nhIN jFdf? eyQy kIkr irhf eyN?”
mYN AuhnF dI gwl ƒ hws ky guafCizaf sI. bMbeI-ÈfKf df jnrl skwqrhox krky mYN bdobdI kul-ihMd ieptf dflIzr bixaf iPrdf sF. pr AuhI svflmyry mn ivc bfr-bfr AuWiTaf. pMjfb jfky Pyr ikAuN vfps af igaf mYN ieskulihxI ngrI ivc? ikAuN nf nwT jfvF?afpxy lok, afpxI bolI, afpxf aMn-pfxI. pr AuQy jf ky krFgf kI? AuQy qFeyQoN nfloN vI bury hfl sn. myrf Brf BIÈm(sfhnI) QF-QF Dwky Kf irhf sI. rfjbMs,rfijMdr isMG bydI, sfihr luiDafxvI qyikqny hor sfQI ruËgfr dI Bfl ivc bMbeInwTy afAuNdy sn. myrf qF Pyr vI iksy nfiksy mfqrf ivc nhuM aiVaf hoieaf sI.mfrdI rhy dunIaF tokF. pihlf kMmafriQk qOr ‘qy suqMqr hoxf hY. Aus ibnFcfrf nhIN. qy Aus leI afpxy kMm ivcmuhfrq hfsl krnI peygI. hor imhnqkrnI peygI. iPlmF ivc jIa lgdf hYBfvyN nhIN, mfhOl BfvyN ikho ijhf hY, mYNkfmXfb ho ky ivKfAuxf hY. pMjfb ƒ Xfdkrnf Bjfklpxy qoN Cuwt hor kuJ nhIN.
---kih nhIN skdf ik mn dy qrk-
ivqrk ikqny ku swcy sn, ikAuNik AusipCoN hflfq bhuq CyqI KuÈ-gvfr hoxy ÈurUho gey sn. kimAUinst pfrtI ny afpxInihrU-ivroDI pfilsI bdl idwqI sI. myryijhF dy mUMh qoN vrg-vYrI qy gdfr hox dfdfg pUMiJaf igaf. lgBg Ausy vyly iekosfhy cfr-pMj hor iPlmF dy kFtrYkt imlgey - ‘aOlfd’, ‘tksfl’, ‘afkfÈ’,‘rfhI’. km-sy-km agly cfr-pMj sfljIvn sOKf-suKflf sI. mYN afpxy ZMg jIaskdf sF. jy cfhF qF agFh-vDU qihnIknfl Pyr irÈqf joV skdf sF. iPlmF dyGtIaf mfhOl ƒ cMgyrf bxfAux leI jUJskdf sF.
pr ieqnI bhfdrI myry aMdr ikQy?kfmXfbI mgroN myrI iksmq ivc vI ËmIrnfl smJOqf krnf hI iliKaf hoieaf sI.ibml ny ivaMg kIqf vkq qoN pihlF, prkIqf TIk hI.