-
Namba 2098 Novemba 20 - 26, 2014 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol
PNG Stret! K1 tasol
INSAIT:
2014 Praid bilongol meri-PNGAwod wina - P11
Ol ‘bus atis’soimkala na stail longMaining SeftiWik - P15
MP1
4114
36_2
a
2015 Baset- P2, 4, 5 na 6
K16bn dinau basetnK2.3 bilien dinaunK897 saplamentri basetnK12.3
bilien winmani bilong 2014
ntotal gren K13.97nDinau GDP kam daun long 4.4%nIkonomi gro
strong I go moa longpes 2...
Laipstail
Basetlokap...
Nesenel Plening Minista, Charles Abel i tokaut long plen bilong
2014 saplimentri baset na 2015 baset long baset lokap – Tunde
dispela wik.Poto: Stanley Nondol
-
P2 Wantok Novemba 20 - 26, 2014 nius
16 biliendinaubasetI kam long pes 1...
Stanley Nondol i raitim
GAVMAN i tokaut long K16.2 bilien mani plenbilong 2015 na K897
saplimentri baset bilong2014. Tasol dispela em dinau baset long
K2.3bilien na i namba tri yia bilong dinau basetaninit long O’Neill
gavman.Winmani gavman i mekim long 2014 em K12.3
bilien. Total winmani na gren bilong gavman emK13.927
bilien.Dinau baset long K2.3 bilien nakiism 2015 baset bilong
kantri i go long K16.2bilien.Minista bilong Tresari, Patrick
Pruaitch i tok
long 2015 gavman bai kisim dinau insait longkantri, na ovasis
wantaim winmani bilong LNG nabai yusim long dispela K2.3 bilien
long baset.K2.3 bilien dinau baset em wankain long 2014
we gavman i mekim dinau baset long K2.3 bilien.Tasol 2015 baset
bilong kantri i go antap K16.2bilien, em i K1.056 bilien moa long
2014 na i staplong 4.4 GDP. Long 2014 bin 5.9 pesen.Long K879
milien 2014 saplimentri baset,
Mista Pruaitch i tok gavman i putim K250 milienantap long 2015
Pasifik Gems na sampela i gool long arapela komitmen bilong gavman
long2014.Taim Mista Pruaitch i tokaut long 2015 mani
plen, em i tok olsem ikonomi bilong kantri baigro long 15.5
pesen long 2015. Gavman bai gohet wantaim dinau baset long 2016, na
long 2017bai lukim balens baset na seplas baset (gavmanbai mekim
moa winmani na abrusim mak) long2018.Praim Minista Peter O’Neill i
tok moa long
K9.2135 bilien bai go stret long ol sevis olsemhelt, edukesen,
loa na oda na egrikalsa wantaimSME o liklik bisnis na stretim ol
arapela gavmansevis long givim sevis stret long ol pipel. NaK6.9855
bilien bai go long kepitol invesmen-emlong stretim ol infrastraksa
bilong groim bisnislong pulim moa winmani bilong kantri.Ol bikpela
eria bilong 2015 baset em: Eduke-
sen K1.9 bilien, Helt, K1.8 bilien, Loa na OdaK1.6 bilien
provins na distrik K3.7 bilien na In-frastraksa K2.298 bilien.Mista
O’Neill i tok akaun bilong gavman nau i
lukim planti mani i wok long kam insait naokonomi bilong kantri
i gro strong na winim olarapela kantri long wol.Mista O’Neill i tok
winmani bilong takis bai go
antap long K11.2 bilien long 2015 na projek grenlong ol dinau
bai kam daun long K200milien wenau stap long K1.5 bilien.Praim
Minista P’Neill i tok planti pipel bai kisim
sevis bilong 2015 mani plen, gavman i mekimmoa mani bilong
kantri i wok strong longkamapim progit baset long 2018.Wankain taim
long palamen, Oposisen lida,
Belden Namah wantaim pastaim minista bilongTresari Don Polye i
tok gavman i no ken ridim2015 baset long palamen bikos baset i no
kamapgut.Mista Polye long poin ov oda i askim spika long
stopim Minista bilong Tresari long tokaut longbaset bikos ol
baset buk i no redi. Tasol spikaTheo Zurenuoc i larim Mista
Pruaitch long go hettoktok long 2015 baset.Mista Namah i tok gavman
i wok long brukim
planti lo bilong kantri. Dispela em i haus bilong olpipel na
baset em i bilong kantri i kam aninit longlo na gavman i no pinisim
baset gut. Em i askimsapos gavman i ken surukim baset i go long
bi-hain taim.Bihain long en, long 5 kilok apinun ol wokman
long palamen i go raun na i givim ol baset buklong ol memba
bilong palamen na lusim long hapwe ol bius ripota bai kisim
Frieda Sila Kana i raitim
LO na Oda em i wanpela bi-long ol bikpela rot bilong Ne-senel
Strateji bilongSastenebel Divelopmenaninit long bikpela plen,
longVisen 2050, na Alotau Akodbilong O’Neill-Dion gavman,olsem na
long yia 2015baset, O’Neill-Dion gavman iapim baset bilong Lo na
Odai go antap moa winim bilongdispela yia 2014 na i kisimK1.6
bilien. Total bilong mani em
K1,578,434 bilien i winim bi-long 2014 we em i binK1,181,369
bilien. Dispelamani bilong Lo na Oda ikaramapim tu K66 milien i
kamlong ol dona gren long helpimlo na oda long kantri. Bikpela
hap bilong dispela mani i golong Dipatmen bilong Polis,K367.2
milien na Difens Foskisim K261.2 milien. Gavman imakim K15.2 milien
long kisimol nupela rikrut (480) bilongDifens, na 750 nupela
Polisrikrut na 200 nupela CIS rikrutlong 2015.
Sampela bikpela invesmen ikam insait long lo sekta
olsemPNG-Australia Lo na JastisPatnasip wantaim K55.7 mi-lien,
Waigani Kot Haus opiskisim K180 milien wantaimnarapela K127 milien
i kamlong Sevis Impruvmen Pro-gram mani long gavman. Gavman bai
givim tu K30 mi-
lien long Polis, Difens na Ko-reksenel Sevis, em i antap moalong
K28 milien ol i givim pinislong 2014, long redim sekyuritisevis
bilong lukautim 2015Pasifik Gems. Sampela narapela as bilong
baset i go antap em long lo najastis sekta bai kisim moa
jas,mekim moa kot raun i go longol provins na distrik na longbaim
alawens bilong ol viles
kot, pastaim 7-pela opisa longwan wan kot tasol nau bai i
goantap long 11 long mani makbilong K14.4 milien. Bikpela tingting
bilong gav-
man em i olsem sapos ikonomii go antap bai i gat moa inves-men i
kam long ausait, na dis-pela i min olsem ol investa imas gat bilip
long kamapimbisnis insait long kantri we i gatgutpela lo na oda. Ol
dona patna tu bai i gat
bilip long putim moa mani longhelpim divelopmen sapos i
gatgutpela lo na oda i stap. Sampela wok we ol kot i no
bin wokim na we ol viles kot ino kisim pe bai ol i baim
nauwantaim dispela bikpela moabaset bilong 2015.
Lo na Oda Sekta kisim K1.6 bilien long 2015
Oposisen askim O’Neill long risainYakam Kelo i raitim
OPOSISEN i tok strong longPraim Minista bilong Papua Ni-ugini
Peter O’Neill mas risainlong opis bilong em na klinimgut nem bilong
em long dispelaLidasip Traibunel Kot pastaim.Lida bilong Oposisen
BeldenNamah i mekim dispela toktoklong Tunde dispela wik taimgavman
i wok long redim 2015nesenel baset bilong kantrilong palamen
haus.Mista Namah i tok insait long
olgeta Wesminista Sistem bi-long politiks, ol lida husat gatnem
long sanap long kot saverisain long opis o lusim opis nastap ausait
pastaim long kot bi-long ol na stretim gut ol rekotna nem bilong
ol. Olsem na
mipela i no klia wanem as truna Mista O’Neill i no laik
lusimopis na mekim olsem pas-taim?.Mista Namah i tok dispela
kot bilong Lidasip Traibunel weMista O’Neill bai sanap long enem
bikpela kot tru bikos long 3bilien dola lon o dinau gavmanbin kisim
long baim 10.1 pesen(%) sea insait long Oil Searchkampani.Em i tok
palamen i no bin
toktok long mekim dispelasamting olsem na ol i no kliadispela
disisen kamap long wena Praim Minista i go het naoraitim dispela
dinau longkamap. Olsem na em maslusim sia bilong Praim Ministana
mekim klia long LidasipTraibunel kot, Mista Namah itok.
Wankain taim tu pati lida bi-long THE Pati (Triumph Her-itage
Empowerment) DonPolye i tokaut olsem em wan-taim pati bilong em ol
i joinimOposisen nau. Mista Polye ikam wantaim tupela patimemba
bilong em na narapelafoapela bai joinim ol sampelataim bihain.Mista
Polye i bin man husat i
go pas long kirapim ol dispelatoktok bilong 3 bilien doladinau
ya em sanap strongolsem Praim Minista i mekimbikpela asua long
oraitim dis-pela dinau long kamap. MistaPolye i bin Minista bilong
Tre-seri we em bai go pas longsainim kain dinau olsem. TasolMista
O’Neill bin rausim em naem yet holim dispela posisen
bilong Treseri na oraitim dinauya long go het.Mista Polye i tok
dispela
dinau mani bai yumi ol pipel bi-long Papua Niugini bai pilimpen
bilong em long bihainolsem na em wok long toktokyet long stretim
dispela samt-ing long kot.Ombudsmen Komisin i
sekim olgeta rekot na ripot bi-long dispela dinau na lukimolsem
i gat as bilong kamapimLidasip Traibunel kot olsem naol givim ol
pepa na ripot golong opis bilong Pablik Pros-ekyuta long stretim na
askimSif Jastis long kamapim dis-pela kot.Sif Jastis i no tokaut
long
wanem taim bai kot bilong Li-dasip Traibunel i kamap.
NCDC givim kontrak bilong bas stop sain long Media PartnersTISA
Sevings na Lon Sosaiti wantaimNCDC i kirapim wanpela komyunit
seviswok long putim tupela Bas stop na piksabilong rot ol PMV bas
bai bihainim, long SirJohn Guise Draiv long Waigani, NCD longJun
dispela yia. Gavan Parkop i amamas long dispela
kain tingting bilong ol praivet na pablik pat-nasip wok long
putim dispela kain pabliknotis na tu long helpim ol bas na ol
pasin-dia. Em laikim ol narapela kampani naogenaisesen tu long kam
insait long dis-pela kain program. Tisa Sevings na Lon Sosaiti i
laik sapo-
tim dispela projek na i larim ol long yusimdisain bilong en na
bihain bai em i givimdispela Bas Stop sain i go long NCDC bi-hain
long tupela yia. I gat sans long ol narapela ogenaisesen
long baim konstraksen na kirapim sam-pela Bas Stop na sain
bilong Rot bilongPMV bas, na long bekim dispela baiNCDC i ken givim
tok orait long ol i kenadvetaisim ol yet long dispela ol pablikples
inap tupela yia. NCDC i givim kontrak long Media Part-
ners Ltd long ranim dispela projek longmenesim 200 bas stop
insai t long Ne-senel Kepital Distrik long helpim ol pablikna ol
ogenaisesen long siti.
Gavana Parkop sainim kontrak wantaim Media Partners Ltd.
-
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P3nius
Foapela kauboi bilongkarim plak long sere-moni bilong opimPNG
Gems long Lae, isanap wantaim hosbilong ol, Greg. PotoIsaac
Liri.
Praim Ministabai sanap longTraibunel Kot
Yakam Kelo i raitim
PRAIM Minista bilongPapua Niugini, PeterO’Neill bai sanap
longKot bilong Lidasip Trai-bunel long toktok bilongK3 bilien mani
gavmanbin kisim olsem dinau naputim i go long baim seawantaim Oil
Search kam-pani long dispela yia.Ombudsmen Komisin
bin sekim dispela eksenolsem i mas go long kotlong sekim sapos
gavmani bihainim stret lo long kisimdispela dinau mani longbaim
10.1 pesen (%) seawantaim Oil Search Kam-pani.Opis bilong Pablik
Pros-
ekyuta i kisim ol ripot pepai kam long OmbudsmenKomisin long
kamapim dis-pela kot. Dispela kot nau istap long han bilong Sif
JasJastis Sir Salamo Injia longmakim ol jas na mejistretbilong
harim dispela kot bi-long Lidasip Traibunel.Praim Minista Peter
O’Neill i tokaut long laswiken olsem em welkamlong Kot bikos em
bai givimsans long ol ken tokautstret na mekim klia long ol-geta
wok na ol samtingGavman bin bihainim longkamap wantaim dispeladinau
mani wantaim benkbilong Saina.Narapela bikpela samt-
ing tu em Mista O’Neill i tokem i no inap risain o lusimopis
bilong em long sanaplong dispela Traibunel Kot. Dispela em bikos
nogat
kot i painim em i asua yetlong wanpela samting naolsem em i no
inap risain ostep daun nating long opisinap kot i tok stret olsemem
i brukim lo.Mista O’Neill i givim wan-
pela piksa go bek tu longtaim bilong olpela PraimMinista na nau
rijinolmemba bilong Is SepikGren Sief Sir Michael So-mare we em no
bin risainlong opis taim kot bilong Li-dasip Traibunel bin sasimem
long 2011. Dispela kotem long Sir Michael So-mare i no givim rekot
bilong
ol distrik mani em bin kisimkam hariap long Rejistraopis bilong
kendidets na olpolitikel pati.Olsem na Mista O’Niell i
tok em bihainim wankainsamting we em no inap ri-sain o step daun
natinginap dispela kot i tokautstret long dispela.Mista O’Neill i
tok tu
olsem planti kantri long woli wok long putim tingting nastrong
long kirapim kantribilong ol wantaim ol bisnisekonomi, ol bikpela
sevisolsem edukesen na helt naplanti gutpela samting.Tasol long PNG
em mipelai no laikim ol dispela kaingutpela senis na divelop-men,
mipela laik bagara-pim man na pilai detipolitiks tasol long
bagara-pim gavman na gutpela ronbilong kantri.Opis bilong Pablik
Pros-
ekyuta bai go pas long dis-pela kot bilong LidasipTraibunel long
askim olkwesten long ol wok napasin Mista O’Niell i mekimlong
kamapim dispela USB3 bilion dinau long SwissBenk. Dispela dinau
mani i go
long baim 10.1% sea insaitlong Oil Search kampani.Praim Minista
i tok PNG
mas gat sea insait long olbikpela ovasis mainingkampani we i wok
longkisim ol gol, kopa, oil, gesna ol risos bilong yu. Yumi no ken
sanap na
lukluk tasol long ol mainingkampani i kisim ol samtinglong graun
bilong yumi nago na yumi yet i no gat sealong ol dispela maining
namineral bisnis.
Praim Minista , Peter O’Neill.
OL PNGKAUBOI...
-
P4 Wantok Novemba 20 - 26, 2014 basetnius
Stanley Nondol i raitim
DISPELA 2015 baset bilongkantri i stap long mak bilongK16.2
bilien. Em i K1 bilien o 7.2pesen moa long 2014 baset.Gavman bai
traim long katimdaun long dinau na yusim manigut long 2015, tasol
dinau gav-man i lukluk long kamapim emK2.27 bilien long 2015.Gavman
i lukluk long yusim mani
gut long oraitim GDP bilong bilongdinau na kamapim balens
basetlong 2017.Ol bikpela eria gavman i lukluk
long yusim 2015 dinau baset nakamapim balens baset long
2017em;-Gavman lukluk long wokim
faundensen wantaim 2015 basetlong long givim sans long ol
pipel
long kisim sevis stret na wokim bis-nis long strongim
ikonomi.-Wokim bikpela projek na stretim
gut rot bilong givim wok kontrakolsem disain, skoping, na
karimaut ol wok projek aninit long lo bi-long kantri.-Sapotim ol
SEM o liklik bisnis,
polisi bilong helt, edukesen, infra-straksa, egrikalsa sekta-
Sapotim na strongim wok bi-
long jastis sekta, Bikpela lukluk bilong gavman
long yusim 2015 baset longstrongim wok aninit long MidiumTem
Divelopmen Plen em hia:-Yusim ol graun i stap nating
long wokim planti haus bilong olpipel bilong PNG.-Stretim ol rot
insait long kantri
long mekim isi long ol pipel longples i ken go kam long maket
nataun.-Stretim haia edukesen na
teknikel edukesen.-Givim klia wara , pawa saplai na
komyunikesen sevis.-Givim gutpela yunivesel eduke-
sen long praimeri na sekenderiskul na gutpela praimeri helt
kea.
2015 dinau bai sanap long K2.27 bilien
PROVINS SEKTA BILONG 2015BASET LONG MILLION KINA
Ekspendisa rekot i no stap longbaset ripot, Namah i tok
Yakam Kelo i raitim
OPOSISEN bai no gat bekim bi-long 2015 baset long neks wikTunde
bikos ol i no kisim yet fulbaset ripot bilong gavman, Opo-sisen
lida Belden Namah i tok.Mista Namah i tok ol bai mekim
baset ripot bilong ol olsem wanemsapos gavman i no gat ful
2015baset ripot long ol i ken lukim naskelim na autim tingting
bilong olantap. Dispela em namba wan taim tru
insait long Papua Niugini we dis-pela gavman i tokaut long
nesenelbaset we i no gat ful ripot long en.Volum 1 na volum 2 ripot
em toklong ol eria o hap we mani i kamlong en long kantri. Tasol
volum 3ripot i no stap na dispela embikpela samting tru long soim
olmani i kam long kantri bai go we nalong wanem kain wok na
projektru.Dispela i soim olsem gavman bi-
long Peter O’Neill i no fit long ranimkantri bikos ol soim asua
bilong olpinis long kamap hap baset ripottasol, olsem ol i laik
giamanim olpipel bilong Papua Niugini, MistaNamah i tok.Nau yet
mipela i no kisim volum
3 ripot bilong baset tasol Spika bi-long Palamen Theo Zurenuoc
itokaut olsem dispela hap basetripot bai kam long han bilong
olmemba long aste (Tunde). Inapnau em no gat yet olsem na mipelai
no inap mekim bekim bilong Opo-
sisen long dispela baset, MistaNamah i tok.Memba bilong Bulolo
na Deputi
Oposisen lida, Sam Basil i tokaut tuolsem olgeta taim ol laik go
long olgavman opis olsem Vulupindi(Fainens opis), ol bosman bilong
oli save haitim pes long ol. Ol i no laiktoktok wantaim mipela
bikos ol prêtlong lusim wok bilong ol. Olsem naem i hat long mipela
i kisim ol basetpepa bilong redim baset ripot bi-long Oposisen long
bekim basetripot long neks wik Tunde, MistaBasil i tok.Olsem na
Mista Basil i tok olgeta
memba i mas yusim gutpela na kliatingting bilong ol olsem
dispela emi wanpela giaman baset stret na oli no ken sapotim na
votim.Sapos ol memba bilong Palamen
i no votim na kamapim dispela2015 baset long neks wik,
dispelabai soim klia olsem ol pipel i no gatbilip moa long dispela
gavman bi-long Peter O’Neill.Memba bilong Rabaul, Dokta
Allan Marat i tok nau yet em i nokisim dispela namba tri hap
ripot bi-long baset ekspendisa olsem naem save olsem gavman i
laikpaulim na trikim ol pipel bilongPapua Niugini long dispela
baset.Dokta Marat i tok em i save
olsem Baset Komiti i no bin oraitimgavman long tokaut yet long
2015baset bikos planti samting i no stretyet na i no redi yet.Tasol
gavman igo het pinis na tokaut long dispelahap baset ripot.
PROVINCES AMOUNT IN MILIION OF KINAFLY RIVER PROVINCAL
GOVERNMENT 121,046.8GULF PROVINCE 93,263.3CENTRAL 179,154.4NATIONAL
CAPITAL DISTRICT 62,334.3MILNE BAY 160,045.0ORO 85,411.3SOUTHERN
HIGHLANDS 225,405.6ENGA 172,518.2WESTERN HIGHLANDS 189,163.9SIMBU
200,502.6EASTERN HIGHLANDS 260,544.6MOROBE 334,799.1EAST SEPIK
225,584.9SANDAUN 171,530.2MANUS 68,698.5NEW IRELAND 127,605.5EAST
NEW BRITAIN 169,479.5WEST NEW BRITAIN 108,877.4ATONOMOUS
BOUGIANVILLE GOVT 299,358.2HELA 96,652.6JIWAKA 94,762.2MADANG
242,753.8
GREN TOTAL 3,689,491.8Minista bilong Nesenel Plening na
Monitoring, Charles Abel wantaim Tre-seri Minista James Marabe i
stap long FM 100 TokBek So aste moning.Poto: Frieda Sila Kana
Ol oposisen lida, Belden Namah, Don Polye na Allan Marat i mekim
sam-pela toktok long lukluk 2014 Baset. Poto: Yakam Kelo
-
Administration K2.5.36.1bn
Debt Servicing K1,130.0bn
Economic SectorK730m
Education K1.909.9 bn
Law and Order K2.732.9bn
Health K1.578.4bn
Provinces K3.670.5 bn
Social Sector K139.5m
TOTEL K16.2bn
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P5basetnius
PNG ikonomi i gro bikpelaStanley Nondol i raitim
-2015 ikonomi bai gro long15.5%-Inflesen o prais bilong
olsamting bai kam daun long5.5 pesenNESENEL ikonomi bai grolong
15.5 pesen long 2015na 2015 em 14 yia bilongikonomik gro bilong
PapuaNiugini. Na prais bilong olsamting bai kam daun.Praim Minista
long taim bi-
long 2015 baset long dispelawik Tunde i tok, ikonomi i gro,prais
bilong kaikai bai kamdaun long 5.5 pesen long2015 na Gavman i
tokaut olsem
ikonomi bilong kantri i grostrong yet na bai gro maolong ol yia
i kam na bai apimwinmani bilong kantri.Praim Minista Peter
O’Neill
i tok long wol evrej long 3.3pesen ,PNG ikonomi gro long8.4
pesen long 2014 na bai
sanap long 15.5 pesen long2015.Gavman i tokaut olsem
2015 baset bai i sot long K2.3bilien bikos gavman baimekim
planti invesmen longnesenel infrastraksa tasolbikpela winmani bai
stat longkam insait long neks yia nalong 2018 kantri bai
lukimbikpela winmani.Praim Minista O’Neill i tok
dispela em bai kamap long
plen bilong gavman long in-vestim bikpela milien kinalong
infrastraksa olsem rot,sip bris, ples balus, ol skulhaus bilong ol
tisa, nesingkoles na tisa koles.Em i tok gavman bai yusim
mani long ol pipel long kisimsevis long ol planti yia i
kambihain.Mista O’Neill i tok gavman i
gat plen long mekim dinaubaset long 2016 na balensbaset long
2017 na saplasbaset long 2018.Mista O’Neill i tok gavman
bai menesim gut dinau basetlong 2015, na 2016 na baimenesim gut
bikpela winmanilong 2017 na 2018.Mista O’Neill i tok veliu bi-
long kina i pundaun long 8.3pesen long 2014 bikos plantimani i
go aut long kantri naUS dola bin strong agensimol mani bilong
liklik kantriolsem PNG.
Gavman, Benk bilong PNGna ol komesel benk i bin wokstrong long
sanap stronglong dispela taim agensimbikpela karensi olsem US
naAusralia.Em i tok gutpela nius em ol
ekspota bin mekim gutpelawinmani long intanesenelprais long wol
maket taim ol isalim ol prodak bilong ol.Em i tok prais bilong
ol
samting bai kam daun long5.5 pesen na bai kam daunlong 5 pesen
long 2016 i golong 2019.Mista O’Neill i tok ol wok
long nan maining sekta i bingro long 3 pesen long pinisbilong
Jun 2014 maski wokkonstraksen bilong LNG ipinis.Em i tok ol pipel
bilong
PNG bai kisim sevis long olwinmani bilong kantri longbaset
gavman bai plenimlong ol yia i kam.
Dispela em 2015K16.2bn mani plen
bilong kantri
K1.9bn bilong 2015 edukesen -Fri edukesen kisim K650m
Stanley Nondol i raitim
GUTPELA nius long ol papa-mama, gavman long 2015mani plen bilong
kantri i givimK650 milien long sapotim friedukesen polisi bilong
O’Neillgavman.Long 2015 mani plen gavman
i putim K1.9 bilien long sapotimedukesen sekta. Fri edukesenbai
go het long neks yi. Gavmani putim K650 milien na i tok sam-pela
mani bilong fri edukesen bi-long 2014 i stap yet long trasakaun
long ol skul bai yusim.Tresera Patrick Pruiatch, i tok
Dipatmen bilong Edukesen baikisim K1.140 bilien long
sapotimedukesen program bilong gav-man.Mista Pruaitch i tok gavman
i
luksave long bihain bilong kantri
na gavman bai sapotim friedukesen long elementri skul igo long
gret 12, na tu ol yuni-vesiti na vokesenel trening
longkantri.Minista Pruaitch i tok gavman i
givim moa mani long 2015 basetbikos enrolmen o namba bilongskul
sumatin long ol elementri,praimeri na haiskul i go antapbikos long
fri edukesen.Mista Pruaitch i tok gavman tu
i givim moa mani sapot long gav-man i kisim moa tisa long
skulimol pikinini bikos namba bilong olsumatin i wok long go antap
bi-haini long fri edukesen i kamap.Dispela K650 milien fri
eduke-
sen mani bai go long 18,232 skullong 2015 na 11, 093
Elementriskul, 6453 Praimeri Skul, 410Haiskul, 228 Vokesenel Skul ,
8Nesenel Haiskul 30 Pemited
Skul na 8 Spesel Edukesen skul.Long K1.9 bilien, K70 milien
bai go long Karikulum Divelop-men Meterel bilong teks buk naol
risos buk bilong ol tisa.K12.2 milien bilong Nesenel
Eksam bilong ol gret 8, 10, na 12bilong 2015 na K11.7milien
bi-long baim ol ikwipmen bilong olsekenderi skul insait long
kantri.Gavman i givim K62.5 milien
long stretim ol infrastraksa bilong7-pela yunivesiti bilong
kantri,K40 milien bilong 13 TeknikelKoles, K40 milien bilong
8-pelaTisa Koles na K40 miien i go 8-pela Nesing Koles.Mista
Pruaitch i tok gavman i
go het na bai givim dinau manilong ol teseri sumatin long
2015long husat sumatin i no stap longskolasip bilong gavman i
kenkisim dinau bilong baim skul.
Infrastraksa kisim K2.2bilien long 2015 basetStanley Nondol
i raitim
GAVMAN i givim moalong K2.298 bilienlong sanapim ol rotna bris o
infrastaksalong kantri na ol rotna bris i kisim moalong K1
bilien.Aninit long K2.2
bilien bai K238.9 milieni go long ol nesenelhaiwe. Bai K150
milieni go long HailansHaiwe na ol Siti rot (Mosbi na Lae)
KK293milien.Planti bilong ol infra-
straksa projek em Di-patmen bilong Woksbai menesim long manimak
bilong K1.94 bilienlong 2015.Maritaim Trenspot in-
vesmen K50.8 milienwe Lae Pot Divelop-men bai kisim K23.6milien
na MaritaimWataweis Sefti Projekbai kisim K27.2 milien.Tresera
Mista Pru-
aitch i tok gavman i luk-luk long stretim olgetatranspot sekta
longwara, graun na skailong strongom wok bi-long divelopim
ikonomik bilong kantri.Mista Pruaitch i tok
gavman i givim K151milien long Air transpotinfrastraksa. Sivil
Aviesen Divel-
opmen Progrem baikisim K121 milien naPot Mosbi Intenesenelples
balus K30 milien.Mista Pruaitch i tok
K2.2 bilien bilong infra-straksa em long stretimolgeta transpot
sekta,Komyunikesen, pawa,wara na ol arapela kiinfrasatraksa
sevislong kantri long helpimikonomi bilong kantri
na helpim sin-daun bilong olpipel.Em i tok gav-
man bai stretimrot, bris, na olbikpela plesbalus na ol brislong
kantri bikosbikpela manigivim i putimpinis long baset.Mista
Pruaitch
i tok gavman iputim K225 mi-lien long PNGtaun program.Pot Mosbi
na
Lae pawa pro-gram bai kisimK118 milien, PotMosbi sewerejK50.6
milien naNesenel Trens-misin Netwok baikisim K10 milien.
Provinsel Sekta kisim K3.7 bilien long 2015Frieda Sila Kana
i raitim
PROVINSAL sektabilong 2015 baset ilukim fanding i goantap long
K3.7bilien wantaim moarisos i go long olDistrik Edukesen
In-frastraksa Programlong mani mak bi-long K267 milien naDistrik
Helt Infra-straksa Programlong mak bilongK178 milien. Nesenel
Plening
na Monitaring Dipat-men bai lukautimpastaim ol mani bi-long
wokim moaedukesen na helt in-frastraksa na bai ol iputim K3 milien
long
edukesen o K2 mi-lien long helt infra-straksa long wanwan
distrik insaitlong kantri. Minista bilong tre-
sari, Patrick Pru-aitch i bin tok longtaim bilong givimaut baset
longTunde olsem dis-pela hap mani bi-long helt nainfrastraksa em i
bi-long dispela woktasol na bai i noinap long ol distrik iyusim
long mekimnarapela wok olsemedministresen. Em ibilong kirapim
moaklasrum, haus tisa,helt klinik haus,haus sik haus na olbikpela
wok olsem.
Mani i go long olprovins em ikaramapim dispelaK1,492 milien
bilongwan wan yi we gav-man i bin makim in-sait long K5 milienlong
wan wan distrikbai kisim bilongprovinsal Sevis Im-pruvmen
Program,K10 milien long wanwan distrik aninitlong Distrik
SevisImpruvmen na K0.5milien long wan wanLokal Level Gav-man. Taim
gavman i
rausim ol mani longol sekta alokesen,em i mekim olprovins na ol
distriki gat moa sans longyusim mani long
long wokim ol lokaldivelopmen praioritibilong ol. Bihaintaim
long ol nara-pela yia ol provinsna distrik bai i noinap long kisim
kainbikpela mani olsemi kam long nesenelbaset long wokim olbikpela
projek. Baset bilong wok
long ol provins bai igo antap moa, bi-long helpim olprovinsal
edukesenlong putim moa tisana helt wok man-meri long wok na tulong
putim moamani long apim pebilong ol olpela heltna edukesen
pabliksevan long yia 2014na 2015.
Distrik bai kisim K5m moa antap long K10m DSIPStanley Nondol i
raitim
GAVMAN long 2015 baset i tokautolsem wanwan distrik bai kisimK5
milien moa anatap long K10milien DSIP. Tasol em bai go stretlong
helt na edukesen program.Tresera bilong kantri, Patrick Pru-
aitch i tok baset bilong DSIP long2015 i stap long K890 milien
naK110 milien long PSIP na wanwanLLG bai kisim K100, 000. Long
dis-pela wanwan distrik bai kisim K10milien na provins bai ksiim K5
mi-lien.Antap long en wanwan distrik bai
kisim K5 milien tasol gavman i taitimdispela mani i go stret
long helt naedukesen progrem tasol.O’Neill gavman i tok mani
bilong
pipel i bai go stret long ol pipel longdistrik na provins long
givim sevislong planti manmeri na opim bisnislong ol bai sapotim ol
yet.Em i tripela yia bilong O’Neill gav-
man long givim K10 milien long
wanwan yia long wanwan distrik naK5 milien long wanwan
provins.Long 2012, 2013 na 2014 baset,
gavman i putim K10m i stret longwanwan distrik DSIP trast
akaunt.Em K30 milien olgeta.Gavman i givim K2.67 bilien long
DSIP insait long tripela yia.Mista Pruaitch i tok gavman
long
namba wan taim i kamap wantaimDSIP polisi na givim bikpela
manilong distrik long wok divelopmen baikamap long ples.Em i tok
planti divelopmen i
kamap pinis long ol distrik naprovins bikos gavman i putim
manistret long distrik, provins na LLG.Baset bilong LLG long 2015
baset
i kam daun long K100,000. Long2014 baset gavman i bin givim
K.5milien o K500,000 long wanwanLLG.Minista Pruaitch I tok Total
mani
bilong DSIP i stap yet long DSIP trasakaun em K38.248
milien.
-
P6 Wantok Novemba 20 - 26, 2014 basetnius
Yakam Kelo i raitim
OPOSISEN bai blokim 2015baset bilong O’Neill Dion gav-man long
neks wik Tunde bikosbaset ya i no soim ol eria o hapmani bai go
long en long kari-maut ol wok.Oposisen lida Belden Namah,
lida bilong THE pati Don Polye,Pangu Pati lida Sam Basil namemba
bilong Rabaul KokopoDokta Allan Marat i sanap wantaimna tokaut
olsem gavman i kamapimwanpela giaman baset tru longPapua Niugini.Ol
Oposisen memba i tok taim
Treseri Minista Patrick Pruaitch ibin tokaut long 2015 baset
longTunde dispela wik, wanpela hapbuk we i soim ol ekspendisa o
olwok, na eria bai mani go long enem gavman i no soim. Dispela
bukem ol tok em Volum 3 buk we gav-man i no putim aut.Dispela em
bikpela samting tru
insait long baset bikos yumi massave long ol wok na eria we
hamasmani bai go long en long karimautol wok, ol lida i tok.Olsem
na ol Oposisen memba i
tok dispela em wanpela giamanbaset o trik pasin gavman i
laikmekim antap long baset we emwanpela bikpela samting longranim
kantri long olgeta wok na di-velopmen bilong em.Oposisen i tok
maski ol no gat
namba, ol bai askim olgeta membabilong palamen long yusim
gutpelatingting na save bilong ol long luk-save long dispela hevi
na no kensapotim baset yet inap olgeta pepana rekot bilong baset i
stret.Pati Pati lida Sam Basil i tok
planti memba bilong palamen i gatmani olsem K3 milien i stap
yetlong kisim insait long Distrik Sapot
Impruvmen Program (DSIP) bilongol. Olsem na ol save olsem
Praim
Minista Peter O’Neill bai givim autol dispela mani long ol memba
longwanbel na sapotim baset long nekswik Tunde. Olsem na ol askim
olmemba long yusim stret gutpelatingting bilong ol na blokim
basetbikos dispela baset i no gutpela
baset na bai bagarapim ol pipel bi-long yumi long neks
yia.Oposisen lida Belden Namah i
tok Praim Minista Peter O’Neill i gatplanti kain kain kot i
sanap egensimem na tingting bilong em i no stretmoa olsem na em
inap mekimbikpela asua olsem long kantri longtaim bilong baset.
Olsem na emmas risain bikos em no fit moa long
stap olsem Praim Minista bilongkantri.Dokta Allan Marat i tok
sapos
gavman i go het na pasim 2015baset wantaim namba em gat,maski
dispela ekspendisa ripot(volum 3) i no redi yet, ol bai
kisimdispela go long Suprim Kot longskelim dispela disisen na eksen
bi-long gavman bikos baset em olsemwanpela lo bilong kantri we i
savekamap long ranim kantri olgeta yia.Dokta Marat i tok dispela
baset
em giaman baset na gavman wan-taim Tresera i save olsem ol
mekimasua pinis tasol ol go het na puti-maut long palamen long
aste.Mista Polye i tok tu olsem gav-
man bin kisim 5-pela wik malololong sindaun gut na stretim
dispelabaset tasol bilong wanem na olmekim dispela bikpela asua
longbaset bilong kantri.Gavman inap long surukim pala-
men go long Fonde tude na larim olopisa na saveman i redim gut
basetorait ol ken kamapim tude. No gatman i pusim ol long hariapim
basetbilong kantri.Oposisen i gat tasol 7-pela
memba na ol bai putim tingting nastrong bilong ol antap long
gutpelatingting na save bilong olgetamemba long skelim gut
dispelabaset olsem em i no stret na traimblokim taim palamen i vot
long nekswik Tunde.
Oposisen bai blokim 2015 baset
Ol oposesen, Belden Namah na Don Polye.
WANPELA ripot bilong Famili Plen-ing 2020 (FP2020) i bin
kamaplong London, Inglan i bin autimnamba tu ripot bilong wok i go
yeten wantaim wan wan stori bilong olwok mak i kamap pinis long
2012London Samit o bung bilong FamiliPlening. Ripot i soim ol wok i
kamap yet,
long het tok bilong helpim 120 mi-lien meri na ol yangpela gel
moa in-sait long 69 kantri. Wanpela bilong ol em Papua Ni-
ugini, we i gat ples bilong ol mamana ol yangpela meri i ken
kisim
famili plening toksave, sevis nasaplai bilong ol marasin samting
igo inap yia 2020.Long yia 2013, ripot i soim olsem
namba bilong ol mama na ol yang-pela gel husat i kisim famili
pleninglong stopim o spesim pikinini em igo antap long 8.4 milien.
Dispela sevis bilong mekim famili
plening i go long ol meri i pasim ollong kisim bel nating i
daunim maki go long 77 milien, i winim 75 mi-lien bilong 2012 we
125,000 mamai dai long taim bilong karim, i godaun moa long mak
bilong 120,000
i dai long 2012. Na 24 milien irausim pikinini long bel ausait
longhaus sik, i winim 23 milien bilong2012.“Tingting bilong kisim
bel i mas
kamap long laik bilong meri, na emi no ken kamap nating,” Dokta
Ba-batunde Osotimehin, EksekyutivDairekta bilong UNFPA,
YunaitedNesens Populesen Fan, and naKo-Siaman bilong FP2020’s
Refer-ens Grup, i tok. “Mipela i amamas long helpim bi-
long FP2020 long moa mama na olyangpela gel i kisim toksave
long
namba wan human rait bilong ol.Famili plening em i wanpela
gut-pela invesmen yumi ken mekimlong strongim ol meri long
wok,helpim ol long kamap wankain makolsem ol man, kamapim
divelop-men i stap longpela taim na kirapimgutpela sindaun yumi
laikim longbihain taim,” Dokta Osotimehin itok.Miting bilong Famili
Plening long
2012 i strongim ol wok i kamappinis long planti yia i go pinis
longbringim gutpela pasin bilongspesim pikinini o stopim pikinini
na
helpim ol meri long karim pikininilong taim ol i laikin, na i no
longkamap nating. Ol bikpela tingting bilong ol gav-
man bilong ol liklik kantri na ol donakomyuniti i wok long karim
kaikaiwantaim FP2020. Em i soim olsemsevis i wok long go long ol
yang-pela gel na boi moa. FP2020 i gat strongpela tingting
yet long wol i mas kamap long makbilong 120 milien mama na ol
yang-pela gel i mas gat sans long kisimsave long pasim bel, kisim
sevis nasaplai long mak bilong yia 2020.
Ol meri long ol tarangu kantri i gat rot bilong pasim bel
Gutpela lidasip i kamapim gutpela wokFrieda Sila Kana i
raitim
PAPUA Niugini nau i lukim plantikain, kain infrastraksa wok i
kamaplong ol rot, haus sik haus, skul hausna planti moa divelopmen
wok ikamap bihainim ol plen bilong gav-man bikos PNG i gat gutpela
li-dasip i stap.“Kantri bilong yumi i kisim blesing
bilong God, tasol ol baset bilongyumi i mas kamap gutpela
basetwe i no ken putim hevi long ol tum-buna lain bilong yumi long
bihainwantaim planti dinau mani longbekim.” Dispela em i toktok
bilong Minista
bilong Nesenel Plening na Monitar-ing, na Memba bilong
Alotau,Charles Abel, taim em i bekim tokbilong wanpela man i ring
long Tokbek so long FM100 we i bin kamapaste long Pot Mosbi. Mista
Abel wantaim Minista bi-
long Fainens, James Marape i bingo long FM100 tok bek so
long
tokaut moa long 2015 baset na2014 saplimenteri baset. Mista Abel
i tok, Praim Minista
O’Neil em i gat gutpela pasin bilonglidasip wantaim klia
tingting bilonghelpim ol liklik manmeri bilong
Papua Niugini, olsem na mipela olleftenen olsem raithan man
bilongem i bihainim tasol tingting bilongem long mekim gutpela wok
divel-opmen wantaim mani em i blesingbilong God long kantri bilong
yumi.
Gavman i putim moa mani i goinsait long infrastraksa o wok
bilongkamapim gutpela rot bilong ol pipeli ken painim helpim na
kirapim wokbilong ikonomi, painim rot bilongedukesen na helt long
strong bilongol yet.“Mi save harim long olgeta distrik
mi go long en olsem gutpela wok ikamap, na ol pipel i gat ol
samtingi stap bilong salim bilong kisimmani, tasol ol i no gat
gutpela rot nagutpela infrastraksa,” Mista Abel itok. “I gat planti
gutpela stori wankain
olsem long distrik bilong mi wesampela mama long bus stret
longCape Vogel i bin kamap nambawan taim long Alotau na salim
olsamting bilong ol long taim turis sipi kam sua. Bilong wanem ol i
binkalap long sip bilong gavman longbris bilong solwara we DSIP
mani ikamapim na ol i ran long rot wegavman i stretim aninit long
infra-straksa program. Namba wan taim
ol dispela meri i kisim K100 longwan wan nekles ol i salim na ol
ikisim K15,000, baim samting longtaun na i go bek long wankain rot
oli kam long en,” Mista Abel i tok.Long wankain taim, Minista
bi-
long Fainens na Memba bilongTari-Pori, James Marape i
stretimtingting bilong sampela lain olsem,gavman i no mekim gutpela
pasinlong i no givim wankain mak manilong oposisen. Mista Marape i
tok, gavman i
givim K9 milien long wan wanmemba bilong oposisen long 2014baset
alokesen na K5 milien longwan wan memba wankain olsem olnarapela
memba. “Mipela i luksave long ol dinau
olsem UBS lon na mipela i painimnupela mani bilong mipela yet
longOil Search long lukautim dispelalon. Planti dinau mipela i
kisim embilong bipo ol gavman tasol naumipela i redim baset bilong
bekimisi, isi,” Mista Abel I tok.
Charles Abel, Minista bilong Nesenel Plening na Monitaring.
-
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P7nius
Maprik LLG Putimaut 5 yia plen MOA long ol Lokal Level Gav-man
(LLGs) i wok long lukimsampela gutpela senis ikamap long K500,000
devel-opmen mani ol i kisim i kamlong Sevis Impruvmen
Pro-gram(LLGSIP) i go stret longwan wan LLG long kantri. PLanti
lain LLG i tok ol i ama-
mas long pasin we O’Neill-DionGavman i mekim long dispelakain
mani i go stret LLG na i nobungim wantaim K10 milen bi-long Distrik
Sevis impruvmenProgram (DSIP) we OpenMemba na Provinsel Sevis
Im-pruvemen Program na (PSIP)K5 milen fanding we provinselgavman i
lukautim. Dispela mani i wanpela hap
bilong K1.5 bilen bilong divelop-men gren i go long
sab-nesenelgavman sekta em ol provins,distrik, na LLG insait long
2014aninit long gavman bilongO’Neill-Dion Gavman. Dispelaem wanpela
kain nupela wok ino save kamap bipo stat longtaim bilong
indipendens yet ikam. Tasol ol dispela mani em i no
bilong wanpela memba o ed-ministresen long yusim nating. Igat lo
bilong en i tok olsem ol imas bihainim fainensol gaidlain
o instraksen (FI) i kam long Di-patmen bilong Fainens we isave
lukautim Fainens Menes-men (Management) Ekt (FMA) ikam wantaim 30
(%) pesen imas go stret long wok bilong in-frastraksa, 20 pesen
bilongedukesen, 20 pesen bilong helt,10 pesen long ikonomik
naegrikalsa, 10 pesen tu long lo naoda wok na las 10 pesen
bilongedministresen na ol kos i savekamap olgeta taim. Ol LLG i wok
long save nau
long bihainim dispela nupelasistem bilong yusim mani na bi-hain
givim ripot bilong wok bi-long dispela mani o akwital. Nauem i
namba wan taim bai ol imekim bilong yia 2013-2014akuital i go long
Dipatmen bi-long Implementesen na RurelDivelopmen (DIRD), em i
moni-toring ejen bilong Stet. Dispela invesmen em i gut-
pela tru long kamapim gutpelastrong na save long
infrastraksabilong dispela kantri longkamapim gen wanem sampelaol
pastaim long indipendenstaim Australia gavman i no binwokim taim ol
i stap na bosimkantri. Sapos yumi lukluk longkantri India, piksa em
i olsem,pastaim, kolonaisa bilong ol,
Briten, em i putim olgeta bikpelainfrastraksa pinis long
strongimnesen bihain na ol i givim in-dipendens na ol i go. Bumbita
Muhian LLG Presi-
den, Philip Koni, bilong Maprikdistrik long Is Sepik, i tok,
“Mihangre long bringim sevis i golong ol 19,000 pipel insait long17
wod bilong LLG bilong miwantaim dispela kain mani longhan. Mi laik
tok tenkyu tru longO’Neill-Dion Gavman long dis-pela
fanding.”“Wantaim helpim bilong LLG
Menesa na ol pablik sevan longhia, mi bin inap long putim
manilong kamapim ol rot, skul na etpos insait long LLG, i winim
ol-geta taim long bipo. Tasol milaikim dispela mani mak i masgo
antap moa bikos K500,000 ino inap,” Mista Koni i tok longnius
konprens las wik. Em bin stap wantaim ol nara-
pela LLG presiden bilongMaprik: Ian Samuel (MaprikWora LLG na is
Sepik DeputiGavana), Robert Sedian (Al-biges Mamblep LLG),
CarlSangi (Yamil Tamaui LLG), naPaul Dingu, Maprik taun nambawan
meiya na presiden bilongnupela Maprik Eben LLG longPot Mosbi las
wik taim ol i
kamap long givim ol 5 yia LLGdivelopmen plen bilong ol i golong
DIRD Seketeri, Paul Sai’i.Taun Meya bilong Maprik i
askim Seketeri Sai’I long “givimluksave” olsem Maprik i no
binkisim K500,000 LLGSIP grenmani bilong 2014 na tu em i nobin
kisim wanpela narapela grenmani i kam long nesenel gav-man long
kirapim wok, long taimem i bin kirap olsem eben LLGlong
2012.Seketeri Sai’i i autim wari bi-
long em na i tok, “Mi toksavelong dispela i go long
MinistaCharles Abel.” Em i tok amamas long Maprik
MP, John Simon long lukluk i gopas na kirapim ol LLG
presidenbilong em long mekim ol 5 yiaplen bilong ol. for the
foresightin getting his LLG presidents inorder and to.Tasol, Mista
Sai’I i tok ol plen
tasol i no inap na em i tok, “Mibai olsem Thomas, i no gat
bilipinap mi lukim samting long ai bi-long mi we mi ken holim na
tuem i mas stat sanap tru olsemetpos i sanap, skul i sanap, longmi
save mani i go i stret longwok bilong en.
Sensosip Opis kisim IFMS TreningAKAUN seksen bilong SensosipOpis
nau i wok long kisim tren-ing long yusim IntegretedFainensol
Menesmen Sistem(IFMS).IFMS em i wanpela projek bi-
long Dipatmen bilong Fainenswe i bin stat long 31 Oktoba nabai
pinis long tomora. Long taim Nesenel Ekskyue-
tiv Kaunsil (NEC) i bin givim tokorait bilong fainensol
atonomilong namba tu kwota, SensosipOpis i givim dispela tok orait
i golong Dipatmen bilong Fainenslong lukautim akaun sistem
long2015. “Dispela trening em i bilong
kamapim gutpela save na pasinbilong wok long ol opisa longwokim
ol kes flo, ol waren naKes Fan Setifiket (CFC) we isave givim tok
orait long yusimmani,” Misis Dellah Toanare-Soagili, Senia
Fainensel Trena itok. Tupela opisa bilong Praim
Minista Dipatmen tu i bin kisimdispela Baset Eksekiusen tren-ing
na ol i tok olsem dispela ten-ing em i bikpela samting longwok
bilong ol opisa i go pas longwok bilong baset. Long wankain taim,
Dipatmen
bilong Fainens i tok SensosipOpis bai yusim dispela akaunsistem
(IFMS) na bai kisim plesbilong olpela sistem, PGAS.
Olsem na ol akaun opisa ikisim trening wantaim IFMS timlong
lainim ol topik olsem, We
bilong IFMS, We bilong go insaitlong ol hap bilong sistem,
CFCMenesmen, Baset Mentenens,
Baim samting sistem, AP, Jen-eral Lesa na Risit.
Akaun opisa Mis Nancy Frank i stap long trening.
Hela Kristenlida bung
long senisimasples
OL Kristen lida bilong Hela provins insait longNesenel Kepital
Distrik i bin kamap na bungwantaim long las wik long painim rot
bilongstopim trabel long wanpisin pait insait long Helaprovins.Las
wik ol niuspepa i bin tokaut olsem 20 o
moa pipel i dai pinis long dispela pait i kamapnamel long tupela
lain wanpisin, Linabini naPaibali insait long Tari distrik bilong
Helaprovins. Gavman bilong Hela i bin wanbel long putim
K2 milen long kisim 100 moa polis na soldialong helpim long
stopim dispela pait we ibagarapim sindaun bilong ol pipel, na
stopimbisnis na skul long go het. Long dispela as, sampela Kristen
lida, ol
pasto bilong Hela insait long NCD i bung namekim singaut long
olgeta Kristen bilong Helawantaim ol pastor husat i go pas long ol
pipelolsem ol i mas bung na tok sori long ol rong bi-long ol lida
na ol pipel bilong Hela. Biahin baiol i ken askim God long lusim
rong bilong ol naem bai mekim gut long graun bilong ol. Em ol
ibihainim tok bilong God i stap long 2 Stori 7:14– 18. Pastor
Daniel Hewali, i kodineta bilong prea
bilong Bodi bilong Krais grup long Pot Mosbi itok givim moa mani
em i wanpela hap ansa bi-long dispela hevi. Bikpela ansa em i stap
longprea na bihainim pasin bilong God. Bilongwanem, em spirit no
gut i wok long stiaim olman long go pait, na stap baksait long ol
dis-pela pait na trabel olsem Efesis 6:12 i tok.Sampela ol lidaman
bilong sios insait long siti
i wanbel tru long dispela tingting na ol i kamaplong namba wan
bung prea taim long las wikFonde. Long dispela wik bai ol i toktok
moa long
wanem kain rot ol bai muvim dispela wok bilongprea na bringim
senis long Hela long kamap.Ol i tok prea em i faundesen o as
bilong
provins bai stap gut na amamas long blesingGod i givim ol.
Pastor Daniel i tok, olsem long buk song 133
sapta, tok i stap olsem, taim ol brata i stapwanbel, God bai
salim blesing i kam antap longol. Ol pikinini bilong Hela i mas
stap wanbellong tripela distrik na luksave igo long Engaprovins
tu.“I gat blesing taim yuniti i stap. PNG bai kisim
blesing taim sios olsem bodi bilong Krais i kambung wantaim.
Mipela singaut long 4-pela bratalong Hela long kam na bung wantaim
na toksori na God bai harim prea bilong ol,” PastorDaniel i tok.
John Emena, wanpela strongpela Kristen bi-
long Asembli ov God Sios na i save mekim wokolsem wanpela pablik
sevan wantaim NesenelHausing Kopresen i tok olsem, “Papa Godblesim
Hela wantaim bikpela risos (LNG), naem blesim tu PNG. Ol pipel i
mas istap gut nano ken pait. Ol i mas tok tenkyu long God, naistap
isi. Em bai kamap long prea, olsem na miaskim ol pikinini bilong
Hela, ol bilip man meriistap long hap long Hela na narapela
provinslong tanim bel na pre, wankain olsem mipelawokim long Mosbi,
na pait bai stop na bel isi baikamap long Hela provins.”Pastor
Daniel wantaim ol narapela lida bilong
Hela bung sios long Pot Mosbi i laikim ol sioslida bilong Hela
husat i stap long Hela yetolsem ol i mas bung wantaim na kamapim
taimbilong tanim bel na prea long daunim dispelahevi nau i stap
long ples. Na provinsel gavmani mas sapotim long givim ol risos.
Long Mosbi bai ol i save pre long olgeta
Fonde apinun.
-
niusP8 Wantok Novemba 20 - 26, 2014
UOG i wok bung wantaim TVWANYUNIVESITI Bilong Goroka(UOG) i wok
bung wantaimnupela televisen stesin,Digicel Play TVWAN. Ol ibin
lonsim wanpela filmkompetisen long Sarerebilong ol sekenderi
nateseri sumatin long PapuaNiugini.‘Get Konekted’em i kom-
petisen bilong ol sumatinkrismas bilong ol i namellong 18 na 25.
Sapos yu laikjoinim dispela kompetisen,yu ken kisim entri fom na
toksave pepa long ol Digicelstua i stap klostu long yu. Husat
sumatin i gat laik i
ken raitim wanpela skripstoribod bilong TV edvetais-men long 30
i go 60 sekenbilong ol Papua Niugini i kenkonekt wantaim Digicel
Pleina TVWAN Sanel. UOG Vais Sensela, Dokta
Gairo Onagi i tok ‘GetKonekted’ kompetisen em ibikpela piksa
bilong gavmanna praivet sekta i bungim ol-geta komyuniti. Em i tok
dis-pela kompetisen em i bilongol sumatin husat i gat laiklong skul
o wok wantaimpiksa na TV prodaksen longbihain taim.Man i go pas
long Digicel
Play Maketing, Jack Bourke,i tok ‘Get Konekted’ kompe-tisen bai
kisim ol sumatin igat laik long kamapim edve-taismen i tokaut long
olPapua Niugini – wanem hapol i save stap – ol i kenkonekt wantaim
na nupelaTVWAN sanel.Em i tok moa olsem
TVWAN bai soim spots, laipstail, program bilong olsumatin,
komedi, nius karentafes na ol dokumentri. Ol baiwokim 20 pesen
lokal kon-ten.Mista Bourke i tok 6-pela
sumatin husat i givim 6-pela
naispela storibod bai kisimnupela Smat Fon, tupelaWoksop bilong
wokim piksalong Yunivesiti bilongGoroka, balus tiket bilong nakam
na rum bilong slip longseven-stori domitori longUOG olsem prais
bilong ol.Digicel bai i soim edvetais-
men bilong husait i win longkomesel bilong TVWAN. Ol6-pela wina
bai go long dis-pela Woksop, long 16 i goinap 19 Janueri
MistaBourke i tok.CEO bilong Digicel i givim
K75, 000 longVais Senselabilong UOG.
Nevi sip bilong Amerikai kam raun long PNGWANPELA Nevi Sip
bilongAmerika ol i kolim SafeGuard i kam stap tupela delong Pot
Mosbi na bai golong Rabaul. Long Rabaul bai ol i traim
painimaut ol man i dai na luslong Wol Woa 2 (WW2) na tupainimaut
ol ples we woa ibin kamap.Ol i kam bilong painimaut
2000 soldia bilong Amerikahusat i lus we ol i no bin gobek long
kantri bilong ol taimwoa i pinis.Amerika salim dispela tim
i go painimaut ol dispela sol-dia bilong em long ol eria weWW2 i
bin kamap.
Dispela tim bai mekimwanpela risets ol kolim(JPAC) long Rabaul
eria longhelpim ol i kisim ripot bilongol ples we pait i bin
kamap.Bai ol i putim ol dispela
long stadi bilong ol long bi-hain taim long helpim ol, natu ol
Difens bilong kantri bi-long ol. Wanpela askim ol i putim
olsem sapos wanpela man ipainim sampela samting bi-long WW2 na
eria we balus ibruk na stap long en, ol i ken
tok save i kam long JosesVeleke long namba03211455 2190 o
mobail72009414.Divelopmen Yut senta bi-
long Hohola NCD i gat sanslong bungim ol dispela tim
we ol i lainim planti nupelasamting we em bai helpimkantri
bilong taim yumibungim hevi long solwara.Na tu ol i gat bikpela
sans
long kisim ol ikwipmen longputim na go sevim narapela
man i bungim hevi taim emran long wara. Ol i skulim ol tu long
op-
eretim sip long helpim manlong tupela de ol i bin staplong
Mosbi.
Ol sumatin bilong Hohola Yut Divelopmen Senta i raun i go antap
long sip taim em Ikam sua long Mosbi. Poto: US Embasi Midia
Jun Veli Praimeriskul kisim helpimlong Australia polis
Joylyne Karato i raitim
OL polisman bilong Australia (AFP) husat i wok bung wan-taim ol
PNG polis i givim aut 50 nupela soka bal longJun Veli Praimeri skul
insait long Nesenel Kapitel Distriklong dispela wik Tunde.Dispela
em i stat bilong dispela prisentesen projek we
bihain, ol bai lukluk long ol skul insait long ol setelmen
longMosbi, na tu, insait long Lae siti.Asisten Komisina bilong
Australia Polis, Allan Scot i tok,
as tingting bilong dispela projek em long lainim ol pikininilong
pilai spots na bai lus tingting long pasin bilong dringbia na simuk
taim ol i go bikpela.Dispela ol soka bal i kam olsem presen bilong
wanpela
liklik boi bilong Australia, em Mac Millar husat i gat 10-pela
krismas.Em i bin statim dispela projek wantaim kantri
Afganistan
na long narapela kantri we pait i save kirap long em.As ting
ting bilong dispela yanpela mangi long statim dis-
pela projek em long kamapim bel isi pasin insait long
olkomyuniti ol i stap long em.Sif Superintenden Dominic Kakas, i
tok ol i gat bikpela
amamas long ol Australlia polis na liklik boi we pasin bi-long
luksave long ol sumatin bilong Papua Niugini i stap.Het tisa bilong
skul, Misis Yamo i kisim maus long bot bi-
long skul, ol tisa, sumatin na ol papa mama na tok tenkyulong ol
AFP long makim skul bilong em long statim prisen-tesen projek
bilong ol.
Ol sumatin bilong Jun Veli Praimeri skul tok tenkyu longMac
Millar donetim 50 nupela soka bal.
10- pela refuji bai kamapim nupela sindaun long PNGMINISTA
bilong Foren Afeas naImigresen, Rimbink Pato, i tokautlong wanpela
miting wantaim Min-ista bilong Foren Afeas bilongAustralia olsem em
i tingting longsenisim laip bilong 10-pela refuji in-sait long
PNG.Em i tok em i mekim disisen long
10-pela lain long larim ol i fri long12 -pela mun inap em i
luksave gutna kamapim ol olsem Papua Nigu-ini sitisen, na ol bai i
no inap go beklong kantri bilong ol.
Minista Pato i tok moa long em iken larim ol dispela lain i wok
longPNG we ol i ken helpim wantaimol save ol i gat long en. Dispela
baisoim olsem kanri bilong yumi baikisim bikpela helpim long ol
dispelalain.Bipo long ol i ken kamap sitisen
bilong PNG, ol bai kisim skul longtok Inglis, Tok Pisin na tu ol
bailainim ol pasin na we bilong dis-pela kantri, na stadi gut long
laipstail bilong yumi.
Tenpela man em Minista Pato imakim pinis long kamap ol
sitisenbilong PNG. Ol dispela man i kamlong ples Pakistan,
Afganistan naMiyenma. Dispela ol man bai wok long
PNG long sait bilong wok akaun-ten, ejinia, wokim ol bilas
olsemnekles na ring, na tu helpim yumilong sait bilong wokim
kilok.Minista Pato i tokaut kilia long ol
Wes Papuan husat ol i pret longbirua long ples bilong ol, na
kam
stap lond dispela kantri inap long 8-pela kirismas olsem ol i
ken stap friosem em i mekim long ol 10- pelaman. Em i tok dispela
em i wanpela
gutpela plen yumi bai kisim bikpelahelpim long dispela lain
husat i pretlong birua long ples bilong ol na ikam stap long
dispela kantri. Em i tok tu olsem ol i ken ama-
mas long PNG gavman long luk-save na lukautim ol. MINISTA bilong
Foren Afeas na Imi-
gresen, Rimbink Pato.
-
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P9heltnius
Nupela Ripot bilong sik ebola
Joylyne Karato i raitim
EBOLA taspos i trenim ol neslong las wik Fonde husat bai gopas
long sekim helt bilong olman i gat sain bilong sik ebola ikam long
Papua Niugini.
Epidiomolojis na Dokta Boris,man husat i go pas long dispelawok
i tok ples balus bai mekimbikpela wok long painim aut longtaim ol
man i stap long narapelakantri na i laik kam long PNG.PNG Difens
Fos i wok bung
wantaim dispela taspos tim longluksave long ol man husat i
gatdispela sik na bihain salim ol i golong tripela eria olsem
Goldie,Pot Mosbi Jeneral Haus sik we olbai kisim marasin na
stap.Dokta Boris i tokim ol niuslain
tu long ol risets em i mekim longAfrika we em i go stap tupela
wik.Em i tokaut long ol sain ol i binpainim aut, na we bilong
daunimdispela sik.Em i tok osem i n gat klia sain
bilong dispela sik, tasol ol i kenluksave taim wanpela i traut
natu pekpek wara, baksait i pen nahet i pen. Ol i save osem
dispeala em i
sain bilong sik ebola. Wanpela gutpela sait bilong
dispela sik ol i bin painim autolsem, taim yu go long haus sikna
kisim marasin, em bai pinis ol-geta. Na yu bai i no moa gat
dis-pela sik long bodi bilong yu.Em i lukim ol lain long kantri
Liberia long Afrika we dispela sikI bin stat long em.
Wankain osem Papua Niuginiwe ol setelmen i pulap long manna tu,
em yumi gat wankaingraun na laip stail.Papua Niugini na ol
Pasifik
kantri i no bin kisim dispela sikyet, tasol ol i ken redim ol
yetpastaim sampela samting i kenkamap.Dispela as ol i saspek
pinis
olsem Amerika na Spain bai gatdispela sik klostu taim bikos
ol-geta man na meri long Afrikahusat i gat dispela sik i go
kisimmarasin long ol hap ya.
Dokta Boris i tok tenkyu longhelpim bilong midia tim long
wokwantaim ebola taspos long kisimol awenes long dispela sik i
goaut long ol ples longwe.
Globol konvensen longstrongim helti kaikai
PAS i go long MargaretChan na Jose`Graziano Da Silavaolsem tok i
go pas longnamba tu intenesenelkonprens long nutrisen(ICN2).Long
dispela wik, helt
minista bilong olgetarijon long wol i bunglong Rome insait
longbikpela Namba tu Inte-nesenel Konprens longNutrisen (ICN2), na
ol ibung wantaim Wol HeltOgenaisesen (WHO) naFud na Egrikalsa
Oge-naisesen (FAO). Wan-pela Politikol Autkampepa bilong ICN2
itokaut long wanpela ’10yia plen bilong nutrisen’wantaim mak bilong
pin-isim malnutrisen o sikbun nating olgeta. Stat long 1980 i
kam,
wanpela sik bilong bodi igro bikpela tumas o pattumas i kamap
bikpelatumas na Taip 2 daibitissik i go antap tru na igivim moa
hevi longNon Komunikebel Disis.Gavanens bilong fudprodaksen na
dis-tribusen i no mas i stapolsem samting long saitbilong ikonomik
tasol. Long kamapim we bi-
long gutpela balenskaikai na kamapim gut-pela helti populesen,
imas gat sampela polisilong kaikai helti kaikai.Dispela em gavman
imas kisim wok longkamapim ol lo longwanem kain kaikai i staplong
maket. Kain olsem,ol maketing lain i no kenedvetaisim ol kaikai
nogutpela long ol pikinini i
lukim na long kontrolimwanem kain samting igo wantaim ol kaikai
ol isalim.Long kamapim dis-
pela taget long pinisimmalnutrisen olgeta, sin-gaut i go long ol
membakantri long sapotim wan-pela triti long kamapimhelti, na
gutpela sas-tenebel fud sistem. Em iken kamap wankainolsem Fremwok
Kon-vensen bilong TobakoKontrol we i soim gut-pela sain pinis. Ol i
draftim pinis wan-
pela Globol Kon-vensen long Banisimna Promotim HeltiDaiet o
kaikai na i gat322 wan wan manmerina ol ogenaisesen isainim nem
long sapo-tim dispela konvensen.
Redi long EBOLA No gut yu ting olsem ol astronot o ol pailot
bilong roket i sanap stap. No gat em ol lain bilong Fil Epidemoloji
Trening Program long PNG, ol i redi long pait wantai nupela kain
sik
EBOLA. Ol dispela spesol tas fos bai i stap long fran lain
bilong wok bilong daunim EBOLA long PNG. Ol i soim ol long putim
pesenel protektiv ikwipmen taim ol i laik lukim wanpela man
o meri husat i soim sain bilong dispela sik. Nesenel Dipatmen
bilong Helt wantaim Yunivesiti bilong Papua Niugini na Hunter-New
England Helt Distrik (Australia) i bung na holimdispela trening
long Bluff Inn Motel, ausait tasol long Pot Mosbi.
Piksa na stori: Steven Busin bilong WHO
-
merinius Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P11
Gavana Jeneral i luksave long hatwok bilong ol meri
GREN Sif na Gavana Jen-eral bilong PapuaNiguini,Sir Michael
Ogio, iamamas na tok tenkyu long6- pela meri nating husat igo pas
long helpim nagivim sevis I go long olman na meri insait longwan
wan komyuniti bilongdispela kantri.
Em i tok strong bilong dis-pela ol meri yet i daunim olhevi we
ol i no kisim manihelpim long gavman o wan-pela memba bilong ol
long
stretim kain hevi na sindauninsait long komyuniti.
Ol yet i yusim wanem samt-ing ol i gat long em long lukimol nid
na hevi bilong pipelnsait long komyuniti.
Em I tok dispela ol meri igat bikpela lewa long ol pipelbilong
ol we nogat wanpelameri nating long narapelakantri bai inap mekim
longem.
Wok ol i mekim em baikamap osem wanpela drimanbilong ol meri
bilong ol Papua
Niugini long bihain taim.Gavana Jenerel i tok yumi
mas lainim ol samting we 6-pela meri i wokim na kisimpiksa
bilong ol na go mekimlong wanem hap yumi kamlong en long stretim
laip nasindaun bilong ol komyunitiwe ibungim hevi na stap.
Em i salensim ol narapelameri long kamap osem ol dis-pela 6-pela
husat i go pas nalukim na stretim ol hevi wan-taim mani na save
bilong olyet.
Em i strongim ol dispelawina long wanpela toktokolsem, “yupela i
no ken pretmaski yupla i liklik grup. Yu-pela sanap strong long
wokwe yupela I mekim nau. Yu-pela inap long senisim dis-pela
wol.”
Sir Michael i tenkyu longCity Pharmacy long luksavelong ol kain
meri husat gatgutpela ting ting long kantrilong givim prais long
ol, naem i amamas long selebretwantaim ol.
CPL Praid ov PNG Awod. Gavana Jeneral, Gren Sif, Sir Michael
Ogio na Ledi Esmie Ogio i sindaun long fran na kisim poto wantaimol
6-pela wina bilong ol awod na ol jas bilong ol long Stet Fangsen
Rum las wik.
LUSIM rong bilong narapela em i wanpela samtingbilong pait we
yumi gat long yumi ken yusim gut longlukim blesing o yusim long
bagarapim blesing.
Em i bikpela samting long yumi lusim rong bilong olnarapela
husat i mekim rong long yumi bikos em ibagarapim laip bilong yumi
na bilong ol narapela tu.Birua bilong yumi i save yusim ol pasin na
toktok bi-long yumi olsem ol spia long bagarapim yumi na olnarapela
husat i stap klostu long yumi.
Satan i save olsem sapos em i ken bagarapimyumi wantaim pasin na
toktok, em bai gat bekim bekpasin i stap. Wanem kain bekim i kam
long yumi emi save soim olsem yumi putim karamap bilong klospait na
kamap olsem Jisas o nogat. Sapos wokabautbilong yumi i bihainim Tok
bilong God, pasin bilongyumi long taim narapela lain i bagarapim
yumi em bainarakain long wanem samting birua i laikim yumi
longmekim.
“Sapos ol i mekim pasin nogut long yupela, oraityupela i no ken
bekim pasin nogut long ol. Nogat.Oltaim yupela i mas tingting long
mekim pasin i gut-pela long ai bilong olgeta man. Yupela yet i no
kentingting long kros na pait. Oltaim yupela i mas painimrot bilong
i stap wanbel wantaim olgeta man. Ol prentru bilong mi, yupela yet
i no ken bekim rong ol imekim long yupela.
“Yupela i mas larim God i belhat long ol…buk bi-long God i gat
tok olsem, ‘Bekim rong, em i wok bi-long mi. Mi yet bai mi bekim
rong bilong ol na mekimsave long ol. Tasol sapos birua bilong yu em
i hangre,orait yu mas givim kaikai long em. Sapos em i dailong
wara, orait yu mas givim wara long em. Saposyu mekim olsem, bai yu
mekim em i sem tru long olpasin nogut bilong em. Yu no ken larim
pasin nogut iwinim yu. Nogat Yu mas mekim gutpela pasin na baiyu
daunim pasin nogut.” Rom 12:17-21.
“…Sapos yupela i lusim rong bilong ol arapelamanmeri, orait Papa
bilong yupela long heven em bailusim rong bilong yupela tu. Tasol
sapos yupela i nolusim rong bilong ol arapela manmeri, orait Papa
bi-long yupela em tu bai i no lusim ol rong bilong yu-pela.” Matyu
6:14-15. “Sapos ol man i mekim nogutlong yupela, orait yupela i mas
prea long ol. Yes yu-pela i mas prea long em i mekim gut long ol.
Yupelai no ken prea long em i bagarapim ol.” Rom 12:14
Bikpela God i laikim yumi long soim ol prut bilongholi spirit na
pasin bilong laikim narapela wankainolsem yumi laikim God.
“Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmerii mas mekim
long yupela, ol dispela pasin tasol yu-pela i mas mekim long ol.
Dispela em i as tok bilonglo, na em i as bilong tok bilong ol
profet. “ Matyu 7:12.
“…., yupela olgeta i mas i stap wanbel na sori longolgeta man.
Yupela i mas laikim tru ol arapela man-meri bilong God na marimari
long ol, na lusim pasinbilong bikhet. Sapos ol man i mekim nogut
long yu-pela, orait yupela i no ken bekim. Sapos ol i tok nogutlong
yupela, orait yupela i no ken bekim tok nogut bi-long ol. …Yupela i
mas beten long God i ken mekimgut long ol. God i bin singautim
yupela long mekimolsem, bai yupela yet i ken kisim blesing bilong
en.Yumi save, ‘Sapos man i laik bai laip bilong en ikamap gutpela,
na em i laik lukim gutpela taim, oraitem i no ken mekim ol tok
giaman.” 1 Pita 3:8-10.
Yu na mi bai tanim bel long strongpela bel na lusimrong olsem
bai Papa long heven i ken lusim rong bi-long yumi na larim gutpela
taim i kam long yumi.
Ol Papua Niugini i mas kirap na soim ol prut bilongspirit!!!
Glori bilong God nau i kam antap pinis long nesenbilong yumi
olsem wanpela holi graun we Jisas Kraisi baim bek wantaim blut
bilong em yet!!!
Pinis. Toksave: Ol mama i gat wari, tingting planti, bel
hevi yu mas ringim mi na bai mi helpim yu. Raitimpas long
dispela adres na fon namba. BarbaraLunge, ROGIM, P.O. Box 3063.
Boroko. NCD.PNG, o ring long 70995378 o salim email
long:[email protected]
Pasin bilong lusim rong bai opim dua bilong blesing
Yut, Meri naFamiliPastor
Barbara Lunge
2014 Praid bilong ol meri – PNG Awod WinaSIKSPELA meri moa i
winimprais long 2014 CPL Praid bi-long PNG na ol i kisim luk-save
long las wik insait longStet Fansen Rum bilong hausPalamen.
Gren Sif, Sir Michael Ogio,Gavana Jeneral bilong PapuaNiugini
wantaim Ledi Esmie ibin stap olsem spesel geslong dispela awod
nait.
Sikspela meri husat i kisimawod em; Monica Pauluslong pasin
bilong Breveri naKaris o long soim strong bi-long em long helpim ol
merihusat i kisim bagarap longtoktok bilong ol pablik longpasin
bilong sanguma. MisMonica bilong Simbu provinsem i wanpela volantia
HumanRait wokmeri long Hailansrijon inap long 10-pela yia.
Narapela meri em JanetPawena Yaki husat i bin kisimawod bilong
Kea na Kompa-son kategori. Dispela meri emi strong tru long winim
4-pelakain sik kensa long laip bilongem na tu em i gat sik
atraitis,tasol em i strong longkamapim namba wan StomaAsosiesen
bilong PNG. Em ilukim hevi bilong ol narapelatu husat i gat sik
Stoma olsemna em i kirapim PNG StomaAsosiesen long yia 2010.
Long kategori bilongKomyuniti Spirit, Stella Waki i
kisim dispela awod. Insaitlong komyuniti bilong em long8-Mail
long Nesenel KepitalDistrik, Mis Waki i soim gut-pela pasin long
bungim olmeri long 8-Mail na kirapimwanpela meri bung ol i
kolim‘Mogose Wimen’s Asosiesen’we ol i ranim wantaim ol wokbilong
kamapim mani o inkamjeneresen. Ol meri memba bi-long dispela
asosiesen i savekatim gras na klinim ples au-sait long Nesenel
Laibreri naAkaivs long kisim mani bilongasosiesen. Em i save
soimpasin bilong laikim olgeta lainlong komyuniti bilong em,olsem
na haus bilong em isave pulap long kain kainman, meri na pikinini
olgetataim.
Jennifer Yunirame bilongOro Provins em i winim awodbilong
Edukesen Rol Model osoim gutpela piksa bilongmeri insait long
edukesen.
Wok tisa em i laip taim wokbilong Mis Rame. Maskiwanem kain hevi
i kambungim em, em i stap yetolsem tisa stat long taim em igreduet
long 1985 na ol imakim wanpela man bilongem husat i wanpela
soldialong ami na bihain i kamapgavana bilong Sandaunprovins.
Planti krismas bihain man
bilong em i save bagarapimem long bodi, tinging na manisait.
Long mun Mei 2004,Jennifer i helpim provinsel ed-ministresen long
painim autwok paul bilong man bilongem long yusim ol mani
bilongpablik. Dispela i mekim manbilong em i belhat na taim emi go
long Pot Mosbi long lukimem, em i kisim gan na sutimem.
Mis Jennifer i no dai bikosol dokta i sevim laip bilong
emwantaim wanpela 10 aua op-eresen we em i kisim 72 stitsna i bin
stap long haus sikinap 2-pela yia olgeta. Em ikisim ritrens long
dispela astasol. Em i gat gutpela we bi-long skulim ol sumatin,
TisaSevis Komisen i singautimem bek long 2010. Bihainlong dispela
hevi we klostu ikisim laip bilong em, Jenniferi wok wok tisa yet
long plantiskul i stap long we long taun.
Ruthy Victoria Watlen bi-long Nu Ailan provins i kisimawod long
lukautim Envairon-men. Nem bilong Ruthy baigo insait long histori o
tum-buna stori bilong Papua Niug-ini olsem em i namba wanmeri long
kisim Wod Kaunsilaposisen long Nu Ailan. Em ikisim luksave long
Gavana bi-long Nu Ailan, Sir Julius Chanlong pasin bilong em long
go
pas long lukautim en-vairomen. Em i kamapim olprogram olsem;
Biutifikesenprogram long strongim wokbilong turis long provins,
Wesmenesmen program long tro-moi ol pipia long seif ples, naem i
bin kamapim wanpela lobilong Litering na RabisDamping nau ol i
bihainimlong Nu Ailan wantaim helpimbilong 6-pela Kavieng EbenLokal
Level Gavman WodKaunsila na ol loya.
Laspela kategori em bilongYanpela Papua Niugini merina dispela
em i go long MisBronwyn Kili bilong PotMosbi.
Mis Kili em kamap longwanpela midia famili na em istap olsem
Presiden bilongYut Adolesen Helt Kalb (YAH)long Jubilee Sekenderi
Skul.Em i soim pasin bilong strong-pela tingting long mekim
gut-pela wok na tingim olnarapela yangpela olsem emyet, na long
helpim ol wan-taim pasin na toktok bilongem.
Em i save toktok long Tok-stret Redio program wantaimYWCA na em
i save raitimgutpela stori. Papa na mamabilong em i save wok
jenelis.Papa bilong en let Peter Kilina mama bilong en i senianius
ripota, Maureen Girawa.
-
siosniusP12 Wantok Novemba 20 - 26, 2014
Pop Francis askim strong ol G20 long tingim ol taranguOl 20
kantri i gat bikpela na strongpelaikonomi long wol ol i kolim ol
long G20, ikisim askim long tingim na mekim samtinglong helpim ol
tarangu na ol yangpela pipellong wol planti i no gat wok.Strongpela
askim bilong em i go long
Praim Minista bilong Australia, Tony Abbott,husat i wanpela
Katolik tu, insait long wan-pela pas em i salim i go long em long
las wik.Ol G20 kantri i bin holim bung bilong ol
long Brisben, Australia long wiken.Ol G20 kantri em Argentina,
Australia,
Brazil, Canada, Saina, Yuropien Yunien(EU), France, Gemani,
India, Indonesia, Italy,Japan, Mexico, Rusia, Saudi Arabia,
SautAfrika, Sauth Korea,Turkey, Yunaitet King-dom na Yunaitet
Stets.Pop Francis i amamas olsem man Aus-
tralia i kamap olsem presiden bilong dispelabikpela G20 group
bung we i gutpela sans
long olgeta bikpela na strongpela mani kantrilong luksave long
ol bikpela kontribusen bi-long Oseania o Pasifik long menesim
ol“world affairs o ol bikpela samting long olkantri long dispela
graun.Long pas bilong em, Pop Francis i bin
askim strong ol G20 lida long tingim wok ol igat long kamapim
fea na trensperen (o noken haitim tasol soim long ples klia)
ikonomikstraksa we bai stopim wol “recession” o ibungim hevi long
mani, tred na bisnis i godaun.“Mi askim ol G20 lida bilong ol
kantri na ol
gavman long noken lusim tingting olsemplanti laip bai bagarap
baksait long ol dispelabikpela politikel na teknikel toktok.“Em bai
no gutpela sapos ol i sainim tasol
ol bikpela agrimen samting, tasol ol toktok naagrimen i no karim
kaikai,” Pop Francis i tok.Pop Francis i tok strong olsem i gat
nid
long banisim pipel long mekim no gut longsait bilong fainensel
sistem na moa yet, longsamting i bin kamap long 2008 na wol i
binbungim hevi na go daun long mani, tred nabisnis.Em i tok dispela
i narapela bikpela asua
long bagarapim ol rait bilong man.“Tingting long kisim bikpela
profit o win-
mani em i as bilong olgeta wok ikonomi omani we i rausim ol wan
wan man na bai nogat wanbel pasin na jastis.“Wok long tingim ol
tarangu na ol lain no
gat man i tingim i mas wanpela bikpela samt-ing insait long ol
politikel disisen, maski longnesenel o intanesenel level,” Pop
Francis itok.Taim em i luksave olsem sampela politiks
hevi i stap namel long ol G20 kantri tasol dis-pela i no
bagarapim toktok na wok bung bi-long ol, em i singaut long ol long
wok natoktok strong moa wantaim.
Long pas bilong em long Praim MinistaTony Abbott, Pop i bin
autim wari long sol-wara i wok long kam antap na na kamapimbagarap,
planti pipel i no gat wok i wok longgo bikpela na moa yet, namel
long ol yang-pela pipel.Em i tok planti man i no gat wok inap
kamapim ol kriminel pasin na tu, pasin bilongkisim ol man long
kamap ol teroris.Olsem nae m i singaut long ol G20 kantri
long wok bung wantaim na go pas, aninitlong Yunaitet Nesens
sistem, long stopimwok teroris.Long pas bilong em, Pope Francis i
tok i
gat nid long ol G20 lida long edresim klaimetsenis.“Bagarap i go
het yet long naturel en-
vairomen, no gat control long yusim ol samt-ing long envairomen
na dispela bai gatkikbek long ikonomi bilong wol,” Pop Francisi
tok.
Tupela moa India santu bilong Katolik Sios INDIA bai gat tupela
nupelasantu long dispela wikSande.Dispela i bihain long het-
man bilong Katolik Sios longwol, Pop Francis i tokautlong Bleset
Chavara Kuri-akose Elias (ChavaraAchan) na Bleset
Euphrasia(Evuprasiamma) bilong Indiaolsem ol bai kamap santu
bi-long Katolik Sios long dis-pela Sande, Novemba 23,2014. Ol
Katolik pipel na sios bi-
long India na moa yet, ol dis-pela bilong sauten stetbilong
Kelara i amamas moayet olsem tupela pikinini bi-long ol bai kamap
ol santu.Santu Sister Alphonsa i
namba wan meri India longkamap santu long yia 2008.Em i namba tu
lain bilongIndia long kamap santu bi-hain long Santu GonsolaGarcia
huat i bin kamapsantu bilong Katolik Sioslong yia 1862.Maski
Kristieniti i bin
kamap long India bipo bipoyet long taim bilong Aposelsantu
Thomas wei mekimIndia i olpela olsem Kristien-iti i bin stat,
liklik mak tasololsem 2.1 pesen long pop-ulesen bilong India i
Kristen.Mama i bin karim Kuri-
akose Elias Chavara longFebueri 10, 1805. Papa-mama bilong em
(Iko Kuri-akose Chavara na MariamThoppil em ol strongpela Ka-tolik.
Em bin stat skul long ples
Kalari taim em i gat 5-pelakrismas na skul long ol tok-ples na
saiens aninit longwanpela Hindi tisa.Em bin gat bikpela laik
long kamap pater na perispris bilong Sen Joseph i binskulim em.
Taim em i gat 18krismas, em bin go skulseminari na long 1829, embin
kamap pater.
Pater KUriakose EliasChavara wantaim narapela
tupela pater i bin statim wan-pela kongrikesen bilong ol
man ol i kolim longCarmelites of Mary Immacu-late (CMI) long yia
1831. Tude kongrikesen i gat
moa long 3,000 memba naol i wok long ol wan wanministry long 20
kantri longwol.Pater Kuriakose i bin
karim bikpela pen, i sok na ibin dai long yia 1871. PopJohn Paul
2 i bin mekim emi Bleset long Febueri 8, 1986na long dispela Sande,
embai kamap santu. Mama i bin karim Bleset
Sister Euphrasia (Evuprasi-amma) bilong Sekret Hat bi-long Jisas
(C.M.C) longKerala, saut India long yia1877. Namba wan long ol
pikinini i papa bilong bikpelahap graun na ol i gat
plantisamting, em i bin kisimSakramen bilong Baptismona ol i givim
em nem Rose. Taim em i gat 98-pela kris-
mas, em i bin lukim visen bi-long Mama Maria na mekimpromis long
no ken marit,tasol mekim wok bilongBikpela inap em i dai.Taim em i
gat 10-;pela
krismas, em bin go longboding skul we ol Carmelitekomyuniti i
bin lukautim. Papa bilong em i bin
egensim laik bilong em longkamap wanpela Sister naem i lkaik
stretim marit bi-long em, tasol meri ya i nolaik.Em i wok long sik
planti na
ol Sister i laik tokim em longlusim konven, tasol sik bi-long em
i pinis bihain em ilukim visen bilong MamaMaria.Em i wok i go na
kamap
Mada Supiria inap em i dailong yia 1952. Pop Benedict i bin
san-
tuim em long yia 2006 nalong dispela Sande, em baikamap
santu.
Hararat MemorialSios bai opim
nupela haus lotuJames G. Kila i raitim
WANPELA Kristen komyuniti bilong Hararat peris bilongEvanjelikel
Luteran Sios bilong PNG (ELC-PNG) longrurel o longwe ples long
Teptel seket long MadangProvins nau yet i wokim fan reising long
opim nupelahaus lotu bilong ol.Ol i plen long holim dispela bikpela
Kristen seremonilong neks mun Disemba 21.Peris siaman bilong
Hararat Memorial Sios, Wereo
Kuapengko wantaim kongresesen Siaman, Sorika Mer-ian i tok
dispela seremoni long opim nupela haus lotubai lukim tu memorial
sevis long luksave long nambawan misinari bilong Luteran Sios i bin
long Nalum pleslong Teptep long yia 1886.Mista Kuapengko wantaim
Mista Merian i askim ol
Kristen brata susa insait long PNG long helpim rurelkomyuniti
bilong ol wantaim fainensel sapot long lukimdispela bikpela
seremoni i kamap gut.ELC-PNG Madang distrik seketeri, Gideon Kubong
i
sapotim tupela lain bilong Teptep long wanpela pasolsem Teptep
Seket bilong ELC-PNG i save long enolsem wanpela longwe ples tru we
i no divelop long saitlong ikonomi na sosel divelopmen. Olsem na ol
Kristenbrata susa i mas sapotim ol lain brata bilong ol.Long taim
bilong opim nupela haus, bai gat wanpela
baibel stadi tu i kamap long Teptep.Yut lida i makim ELC-Madang
distrik edministresen na
opis bilong Evanjelisim dipatmen, Bunny Meran i olsampela yut
grup bilong Rabaul, Lae na Madang taunwantaim sampela Kristen brata
susa bai go long dispelabaibel stadi.Mista Meran i tok ples bilong
ol i stap longwe tru
namel long boda bilong Madang na Morobe provins longmaunten
bilong Finistia rens na dispela em i namba wantaim bilong kain sios
bung olsem i kamap.Em i tok wanem helpim lain i givim bai helpim
long
strongim wok bilong God insait long dispela seket bilongol.
Husat i laik helpim i ken putim mani long BSP akauntnamba
1009142504 o ol i ken ringim em long 70791852.
TUPELA NUPELA SANTU: Santu Kuriakose Elias Chavara naSantu
Euphrasia Elavathingal Evuprasiamma.
-
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P13komentri
Published at Able Building
Complex, Sec 58 Lot 02,
Waigani Drive.
Websait: www.wantokniuspepa.comPe bilong wanpela yia, 52
niuspepa
KOMENTRI
EditorVeronica Hatutasi
Bikpela mani bilong baset imas gat bikpela hanmak tu
Gavman i bihainim promis bi-long en na tokaut long 2015baset we
mak bilong mani gav-man i tokaut long en i moa longK16bilien.
Dispela baset i winimmak bilong 2014 na em i bikpelabaset tru long
histori bilongPNG.Praim Minista yet na Minista bi-
long Tresari tu i tokim kantri olsemgavman i spendim gut mani na
iwas gut long mani bilong ol pipel.Ol i tok baset bilong 2015
baihelpim gen ol pipel we bikpelamani moa bai i go gen long
lukau-tim sindaun bilong pipel. Ol pipelbai amamas long harim
olsemmoa mani bai i go long edukesen,helt na lo na oda. PNG i nidim
moa praimeri na
haiskul, ol kwaliti tisa na moa bukna ol arapela samting
bilonghelpim wok bilong ol tisa longskulim gut ol pikinini bilong
yumi.Kantri i nidim moa dokta na nes nakwaliti sevis long ol haus
sik nahelt senta na ol etpos. I mas gatmoa kwaliti polisman na meri
longmekim wok bilong lukautim lo naoda. Ol i mas gat gutpela
treningna ikwipmen long mekim wok bi-long ol. Tude i no gat inap
polisman na
meri long Mosbi na Lae na wan-pela as bilong hevi em bikos i
nogat haus slip bilong ol polis. Oraitnau em i taim bilong stretim
dis-pela hevi na sanapim moa haus
slip bilong ol polis na bai i gat inappolis long lukautim lo na
oda longol bikpela taun na siti long kantri.Populesen bilong kantri
i wok longgro hariap tru na yumi sot tru longol polis, gutpela helt
sevis na moahaiskul na ol gutpela kwaliti tisa na
dokta na ol nes.Gavman i givim bikpela mani tru
i go long ol dispela gavman dipat-men long mekim wok bilong
givimsevis i go long ol pipel. Orait i masgat sampela senis i kamap
wepipel i ken lukim na pilim olsem
dispela mani plen bilong gavman ikarim kaikai. Planti taim yumi
harim naispela
bikpela mak bilong mani i go longkamapim gutpela senis tasol i
nogat wanpela hanmak i stap longsoim olsem dispela mani i
kamapim wok tru.Palamen i sindaun long dispela
wik long toktok long 2015 baset bi-long kantri. Na i gutpela tu
longlukim olsem namba bilong olmemba long oposisen i sanap naulong
7 we bipo i bin gat tupelamemba tasol. I gat moa memba long
opisisen
nau, olsem na ol pipel i laik lukimol dispela memba bilong
oposiseni opim maus na paitim toktok long2015 baset na ol arapela
bikpelasamting insait long palamen. Ol pipel i les long lukim
wanpela
wansait palamen tasol i kam inapnau. I gat planti hevi i stap we
i no gat
dibet i kamap long palamen bikosmoa memba i stap wantaim gav-man
na ol i pasim maus na tokyesa tasol. Baset bilong kantri em i
bikpela
samting na yumi hop olsem gav-man bai givim sans long
oposisenlong paitim toktok na autim tingtingbilong ol long dispela
mani plen bi-long gavman. Baset bilong 2014 i bin moa long
K15bilien na dispela baset bilong2015 em i moa long K16bilien.
Dispela i bikpela mani tru na ol
memba bilong oposisen na ol ara-pela memba tu i mas opim mausna
autim tingting bilong ol long en,bikos kain bikpela mak bilong
maniolsem i mas gat bikpela hanmaktu.
Welkam long ol wantok asailam sika
GAVMAN i orait pinis longkisim ol ovasis lain longManus asalum
senta longstap hia long Papua Niugini.Gavman bilong O’Neill imekim
dispela disisen taimMinista bilong Foren Afea naTred Rimbik Pato
bin tokautlong PNG ken kisim 10-pelaasalam lain long stap hialong
PNG.Dispela nau i opim dua
olsem olgeta wok na toktoknamel long PNG na Australialong sekim
gut olgeta rekotna stori bilong ol dispela ron-awe lain na sapos ol
i gat tru-pela ripot olsem ol i ronawelong birua na ol no gat
haplong stap orait ol ken stap hialong PNG o Australia.Long las wik
em PNG
givim luksave long 10-pelalain pinis long Manus asalumsenta
olsem ol ken stap hialong PNG na olgeta wik ol bai
sekim ol arapela na givim oldispela orait long stap hialong
kantri bilong yumi.Em bikpela tingting bilong
Australia gavman long salimol kam hia long PNG longyumi ken
holim na lukautim olna kisim ol stap hia.
Long dispela as Australiagavman bin givim planti manitru long
kirapim ol wok nasevis long Manus provins natu helpim ol bikpela
haus sikbilong PNG wantaim mani.PNG em liklik kantri long
sais bilong populesen weyumi gat olsem 7 milien man-meri tasol
olsem na plantibikpela spes i stap long yumiken kisim ol turangu
lain
olsem kam stap wantaimyumi na soim ol Kristen pasinbilong yumi
olsem yumi emKristen kantri.Wanpela bikpela tingting
tasol we inap kamapim hevilong bihain taim em dispel10-pela lain
bai stap long welong wanem hap graun?PNG em olgeta graun i gatpapa
blong em na nogut olpapagraun bai i no inaporaitim ol dispela lain
longsindaun wokim haus antaplong graun bilong ol.Sapos ol bai stap
long taun
olsem Lae o Mosbi orait gav-man bai painim blok o hap bi-long ol
ken wokim haus nastap long en.
Ating Australia gavman yetbai putim mani bilong lukau-tim ol
long kaikai, bilas,painim wok na ol kain samt-ing we ol mas gat
mani longmekim o PNG gavman bailukluk long dispela?. Yumi save
olsem as tingt-
ing bilong ol dispela asalumlain em ol bin laik go longAustralia
olsem na ol kalaphait long bot na go daun longAustralia taim ol
Australiasekyuriti holim ol na putim ollong kemp bilong ol
ronawelain. Bihain ol salim sampelakam long PNG na sampelago long
Guam.PNG em gutpela kantri
bikos yumi save long mekimpren wantaim ol arapela lainhariap.
Yumi save isi longtoktok wantaim ol nupela lainna mekim ol pilim
gut longstap bilong ol. Tasol longlukautim na sapotim ol
longlongpela taim i kam bihainem narapela samting.Moabeta olgeta
mas lusim
ol Islamik lotu bilong ol najoinim ol Kristen lotu bilongyumi
hia long PNG bikos lotuna kantri bilong ol i no lukau-tim ol gut
olsem na ol ronawebrukim bikpela solwara nakam olsem.
Jada 014
BASET 2015...
Planti moabai kam!!!
-
Novemba 20 - 26, 2014 Wantok P15 laipstail
Ol ‘bus atis’ soim kala nastail long Maining Seifti wikJames G.
Kila i raitim
PAPUA Niugini i gat plantibiknem atis na tu olkatunis i stap
husat i gatstail na wei bilong ol longdroim na penim ol piksa we
isoim kain kain pasin na laip-stail bilong ol manmeri na storitu.I
gat ol biknem atis olsem leit
Mathias Kawage, Akis, LarrySantana na ol arapela moa istap.Na
long sait long katunis o lain
long droim piksa long niuspepana megesin em ol stail lain
olsempapa blong ‘Gras Ruts’ yet emBob Brown, Biliso Osake nalapun
bilong Wantok Niuspepana mangi Rigo yet, Wilson Jada.Long planti
ples long PNG,
kain kain ol nupela atis i wok longkamap na kamapim ol kain
kainol droing na piksa tasol ol i savehait i stap.Long dispela yia
PNG Sif In-
spekta ov Mains i bin kamapimNesenel Maining Sefti Wik,
nadispela taim em long olgetamaining kampani insait longkantri long
luksave long bikpelasamting insait long eria bilongseifti.Long Ramu
NiCo (MCC) long
Madang provins, divelopa ikamapim planti ol samting oivents long
luksave long gutpelabilong seifti insait long
mainingindastri.Dispela droing kompetisen
Ramu NiCo i kamapim long tu-pela operesin sait bilong en
longKurumbukari Main long Usino-Bundi na Basamuk Rifaineri
longRaikos distrik i soim tru olsem igat sampela ol ‘bus-atis’ i
hait istap.Tru tumas planti ol bos bilong
ol boi na tu ol supavaisa i guriastret long lukim olsem ol
wokmanbilong ol i gat gutpela save naskil long droim ol naispela
piksastret na tu yusim kala long olpiksa bilong ol long wokim
piksai kamap nais tru.Planti wok redi i kamap long
soim ol kalsa bilong seifti i binkamap long ol operesen eria
bi-long Ramu NiCo long Kurum-bukari (KBK) Main, BasamukRifaineri na
Madang Bes.Nesenel Maining Sefti wik em
wanpela progrem bilong Sif In-spekta ov Mains Sekretariat bilong
Mineral
Risoses Atoriti (MRA) na i savekamap olgeta yia. Olgeta main-ing
projek insait long PNG i saveluksave na kamapim ol programlong
luksave na strongim sefti in-sait long wok-ples na long gut-pela
bilong ol wokman na meri.Long Ramu NiCo Projek i
lukim ol wokman i redim ol pro-gram long droim ol piksa longsoim
maining bilong seifti long
wokples na tu wanem samtinglong mekim, na tu i soim ol wokbilong
seifti long maining wok.Het tok bilong 2014 NMSW em
“Improve Understanding for SafePractice” Long Tok Pisin em imin
olsem “Kamapim GutpelaSave long ol Seifti Wok na Pasin”Siaman na
Dairekta bilong
Ramu NiCo (MCC), Zhao Shimini bin lonsim NMSW bilong RamuNiCo.
Em i givim strongpela tok-tok olsem olgeta wokman meristat long
menesmen i go daunlong ol wok lain i mas holimstrong kalsa o pasin
bilong seiftiRamu NiCo KBK Main Jeneral
Menesa, Graeme Skelton i tokbikpela samting long NMSW emolsem em
i givim naispela sanslong olgeta wokman i luksave gutmoa long
mining bilong seifti nawanem rot ol i mas bihainim longdaunim ol
hevi we i ken kamaplong taim bilong birua. Moa longen tu em i givim
sans long olwokman i lainim ol nuppela savelong helpim ol long
strongim wokbilong seifti insait long kampani.Mista Skelton i tok
wanpela ek-
tiviti em long ‘Lidas Seif PraktisImpruvmen Wok’. Long
dispelaeria em i laik lukim ol tim lida naol supavaisa i wok bung
wantaimlong painimaut ol sampela eriawe i ken kamapim birua,
namekim ripot long en na tu tok-save wanem samting i kenkamap long
bisnis taim hevi ikamap, na painim rot long stre-tim na wanem ol
samting longkontrolim na daunim hevi longsait long seifti.“Dispela
em gutpela eksampel
bilong wok em olgeta lida i masdivelopim na karimaut olgetataim,
long painimaut na luksavelong wanem ol birua i ken kamaplong wok
ples olgeta taim, na i nolong seifti wik tasol,” Mista Skel-ton i
tok.KBK Sefti Opisa, Wally Hera i
tok olsem ol wok lain long KBKmain i soim intres long sait
longsoim ol ektiviti bilong NMSW taimol i droim ol seifti posta,
redim olkwesten na ansa na tu mekim olseifti dril we ol lain bilong
ERT(Imenjensi Rispons Tim) i putimkamap.Mista Hera i tok bikpela
samt-
ing em olsem planti wokman iredi long lainim samting na savegut
moa long seifti long wanemol eria bilong wok bilong ol wan-taim
Kampani.Mausman bilong ol BSK Ri-
faineri wok lain, Yang Junliu i tokseifti em wanpela bikpela
samt-ing we i mas pas oltaim longtingting na wokabaut bilong wanwan
man o meri long wok plesna ol arapela samting em imekim.
Man droim piksa long soim seifti Tommy Murua wantaim piksa blong
em.
Piksa soim stori bilong seifti kalsa.
Ol droing ya em ol lokalwokman yet wokim.
-
FONDE NOVEMBA 20, 2014
4:30 AM G AUSTRALIAN NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER 1099-45:30 AM
G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY09:00 am G CLASSROOM
BROADCASTS3:30 PM G KIDS KONA
HI 5 S12 EP#37/39NEW MACDONALD’S EP#50/52SLEEPOVER CLUB S1
EP#10/26SHAK S5 EP#33/33
5:30 PM G PACIFIC WAY EP#166:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7:00 PM G
RAIT MUSIK EP#2328:00 PMG RESOURCE PNG Ep#378:30 PM G SOKA XTRA
EP#31
8:40 PMG HOT SPOT Ep#339:10 PM PG ELITE MUSIC ZONE #319:40 PM G
NEWS REPLAY………followed by the Australia Network
FRAIDE NOVEMBA 21, 2014
4:00 AM G AUSTRALIA NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER 1099-55:30 AM G
EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY09:00 am G CLASSROOM
BROADCASTS3:30PM G KIDS KONA
HI 5 S12 EP#38/39NEW MACDONALD’S EP#51/52
SLEEPOVER CLUB S1 EP#11/26SHAK S6 EP#1/40
5:30 PM G SKIPPY – Puppets5:55 PM G CRIME STOPPERS6:00 PM G EMTV
NATIONAL NEWS7:00 PM G IN MORESBY TONIGHT – 7:30 PM PG ALERT
THREATENED SPECIES 8:30 PM MA FRIDAY NIGHT MOVIE 10:00PM G EMTV
NEWS REPLAY
………followed by the Australia Network
SARERE NOVEMBA 22, 2014
4:30 AM G AUSTRALIA NETWORK6:00 AM G EMTV NEWS REPLAY7:00 AM G
IN HIS STEPS EP#33
7:30 AM G AUSTRALIA NETWORK8:30 AM G SKILLICIOUS S2 EP#7/79:00
AM G DANI’S HOUSE S2 EP#2/129:30 AM G ULTIMATE GUINNESS WORLD
RECORDS – EP#31/5210:00 AM G PACIFIC WAY EP#16 – Rpt.10:30 AM G
SKIPPY– Puppets - Rpt.11:00 AM G AUSTRALIA NETWORK5:30 PM G OLSEM
WANEM EP#396:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS6:30 PM G SECRET MILLIONAIRE
USA –7:30 PM G RAIT MUSIK repeat8:30 PM MA MOVIE – RISKY
BUSINESS10:00 PM G EMTV NEWS REPLAY………followed by the Australia
Network
SANDE NOVEMBA 23, 2014
3:30 AM G AUSTRALIA NETWORK
6:30 AM G EMTV NEWS REPLAY
7:00 AM G HILLSONG
7:30 AM G AUSTRALIA NETWORK
9:00 AM G BUSINESS PNG YR.3 EP#38 rpt.
9:30 AM G AMAZING SPIES Ep #4
10:00 AM G OLSEM WANEM EP#39– RPT
10:30 AM G RESOURCE PNG EP#37 – Rpt
11:00 AM G ITALIAN KHANNA Ep #2
11:30 AM G ITALIAN KHANNA Ep #3
12:00 PMG AUSTRALIA NETWORK
5:30 PM G LOVE PATROL S6 Ep #02
6:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS
6:30 PM G VOCAL FUSION S1 – Ep#11
7:30 PM G TOK PIKSA - EP#2014/44
De - Mande – Fraide6am – 10am – Sankamap show – Host:
Kas.T6:00am – Major Nius Bulletin6:15am – Komiuniti Notis Bod6:25am
– Taim Bifo – wanpela singsing b’long bifo. 6:30am – Nius Hetlains
6:45am – Bonde gritins7:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius
Senta7:05am – YU TOK – komiuniti awenes program7:15am – WAN 4 DA
ROAD – Hit Prediction
– niupela singsing 7:30am – Tok Pilai – stori b’long putim smail
long nus pes.8:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta8:05am
– YU TOK – komiuniti awenes program8:15am – “Papa Heni Fuka
Show”.9:00am – Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta9:15am – Luksave
long Komiuniti (Redio Pilai) Fraidei
Tasol9:30am – Final aua cruz10am – 3pm – Monin Trek na Belo
Pack
– Host: Mummy DASH10:00am - Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius
Senta10:05am – YU TOK – komiuniti awenes program10:15am – Kona
b’long yu. 10:45am – YUMI PAINIM WOK Segment11:00am – Nius – YUMIFM
Nius Senta11:05am – YU TOK – komiuniti awenes program11:10am –
Lukautim yu yet - Helt toktok 11:30am – Nius Hetlains b’long Belo
Taim
- Laik b’long yu – Niupela singsing previu12:00pm – Major Nius
Bulletin – YUMIFM Nius Senta12:05pm – YU TOK – komiuniti awenes
program12:10pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na dedikesen 12:15pm
– Komiuniti Notis Bod 12:20pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na
dedikesen 1:00pm – Nius – YUMIFM Nius Senta1:05pm – YU TOK –
komiuniti awenes program1:10pm – BELO Pack - Belo taim rekwes na
dedikasen
2:00pm – Major Nius Bulletin �