This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
9/27/2012
1
ORAL DENTAL ACİLLER
Dr. DERYA YILMAZ
08.05.12
AÜTF
Acil Tıp AD
PLAN
• Anatomi
• Orafasiyal ağrı nedenleri
• Oral kavitenin yumuşak doku hastalıkları
• Orafasiyal travma
3
ORAL DENTAL ANATOMİ
• 32 diş mevcut– 8 kesici
– 4 kanin
8 premolar– 8 premolar
– 12 molar diş
4
• Normal periodontium:– Gingival komponent
• Junctional epitel
• Gingiva dokusu
Gi i l fib• Gingival fiber
– Periodontal komponent• Periodontal ligament
• Alveolar kemik
• Kök kısmın sementumu
5
Normal periodontium
6
9/27/2012
2
Dişeti dokusu keratinizedüz epitelden oluşur.
Serbest kenar 2-3 mm’likdişeti oyuğunu oluşturur.
Yapışan bölümü alveolerkemiğe sıkıca yapışır veağız içine devam eder. Bubölümde doku nonkeratinize hale gelir.
Periodontal ligament alveoler kemikten diş köküne uzanır ve semente yapışır.
Gingivit gibi durumlarda bu yapı bozulur ve dişin yerinden oynamasına ve kaybına neden olabilir.
7
ORAFASİAL AĞRI
• Diş ağrısı karşımıza– Baş
– Sinüs
– Göz
– Çene
– Boyun ağrısıyla gelebilir
8
9
ORAFASİAL AĞRI
• Dişe bağlı patolojiler– Diş çıkmasına bağlı– Diş çürükleri ve pulpa patolojileri– Periradiküler ağrı– Fasial selülit– Alveoler osteitis– Dişin aşırı duyarlılığı– İşlem sonrası ağrı
Risk faktörleri– Bozuk ağız hijyeni– Aşırı emosyonel stres– Yetersiz beslenme– Yetersiz uyku– Genetik özellikler– 21 yaş altı– Sigara- alkol kullanımı– Sıtma, kızamık parazitler gibi enfeksiyonlar
36
9/27/2012
7
Akut nekrotizan ülseratif gingivit( ANUG )
Tedavi– Altta yatan nedenin saptanması
– Klorheksidinli gargara 2x1
P f l d b it– Profesyonel debritman
– Metronidazol 500 mg tid
– Destek tedavi• Vitaminler, sıvı, protein.
– 24 saatte düzelme beklenir
37
FASİAL NEVRALJİLER
• En sık kranial nevralji trigeminal nevralji
• Diğer nevraljiler– postherpetik
– glossofaringeal
vagal– vagal
– superior laringeal nevraljiler
38
FASİAL NEVRALJİLER
TRİGEMİNAL NEVRALJİ• En sık maxiller dalı
• 30 -60 yaş bayan• Tek taraflı keskin paroksismal elektrik çarpması gibi kısa• Tek taraflı, keskin, paroksismal, elektrik çarpması gibi kısa
süreli karakterde
• Tetik noktasına fiziksel stimülasyonla başlar
• tic douloureux
• Patogenezi net değil
• Tanı klinikle konur
39
FASİAL NEVRALJİLER
TRİGEMİNAL NEVRALJİ• Organik patolojiler düşünülmeli
Aftöz ülserasyon non keratinize epitelde (özellikle labil ve yanak mukozasında) eritemli makül şeklinde başlar ve ortası fibrilopürülan skarla ülserleşir
2-3 mm’ den birkaç cm’ye kadar10-14 günde kendiliğinden düzelmeMajor aftların iyileşmesi 6 haftaya kadar sürebilir
48
9/27/2012
9
Minör aft
tedaviTopikal %0,01 deksametazon gargara, fluocinonid %0,05 jelİntralezyoner veya sistemik steroid
49
Herpes simplex
• Oral kavitede HSV- 1 en sık • Herpetik gingivostomatit:
• Lezyon oluşmadan 3• Lezyon oluşmadan 3 gün içinde ateş + LAP
• 1-2 günde veziküler lezyon
• 1 – 2 haftada iyileşme
• Çocukta sık
50
•Herpetik gingivostomatite petik gingivostomatit
•Tedavi sıklıkla oral hidrasyonun sağlanması amacıyla ağrı kontrolüdür•Ciddi vakalarda asiklovir 75mg/kg/gün ( maks. 2 gr/gün); 5 eşit dozda 7 günlük tedavi
51
• Sekonden enfeksiyon dudakta sık
• 5. sinirin gasserion ganglionunda
• 1 -2 günde vezikül
• 6 – 10 günde iyileşir
Tedavi•Palyatif
•İleri vakada asiklovir 5x400 mg/gün PO 5 gün
veya 1 gün valasiklovir 2x2 gr/gün
52
Varisella zoster
• Primer enfeksiyon su çiçeği.(chickenpox)
• Önce orafarinkste vezikül olabilir
• Oral lezyonda hidrasyon önemli
• Trigeminal sinir dalları boyunca tutulum
53
• 1-4 günlük etkilenen sinir alanında keskin ağrıyla ( dişte ve başta olabilir )
• Tek taraflı vezikül
• 7 – 10 günde iyileşir• Oftalmik dal tutulumunda acil konsültasyon• Tedavi palyatif • Asiklovir 800 mg 5x1 7-10 gün verilebilir.
54
9/27/2012
10
Herpanjina
• Koksaki-A (1,6,8,10,22 tipleri )
• Yaz ve sonbaharda sık.• 24-48 saat prodromal
dönem– Ani yüksek ateş– Baş ağrısıBaş ağrısı– Boğaz ağrısı– Halsizlik
• 1-2 mm veziküller– Hızlı rütür– Çok sayıda– Ağrılı
55
Herpanjina
• Yumuşak damak, tonsil, posterior farenks sık etkilenir
• Bukkal mukoza, dil, gingiva etkilenmez
h tik i i t tit’– herpetik gingivostomatit’den ayrılır
• 7-10 günde iyileşir
56
El-Ayak-Ağız Hastalığı
• Koxaki tip A16 en sık; A4, A5, A9 A10
• Dil, gingiva, yumuşak damak, bukkal mukozada veziküller oluşur.
V iküll i d k h l l• Veziküller çevresinde kırmızı hale olan ülserlere dönüşür.
• Parmakların lateral ve dorsal yüzlerinde de lezyonlar çıkar.
57
El-Ayak-Ağız Hastalığı
•Ateş kısa sürelidir.• Hastalık 5-8 gün sürer.• Destek tedavi önerilir
58
Fibroma
Genellikle lokal iritasyon ve travmaya sekonder fibröz doku proliferasyonu.
Tedavi konservatif
59
Epulis fissuratum
Enflamatuar hiperplazi, proteze bağlı olarak oluşan fibröz hiperplazi veya protez hiperplazisi olarak da isimlendirilir.
Tedavi cerrahi
60
9/27/2012
11
Piyojenik granüloma
– Lokal travma veya iritasyona bağlı benign granülasyon doku proliferasyonudur– Gingivada olur– Gebelik döneminde sık– Postpartum 2-3. ayda gerilemezse cerrahi eksizyon 61
•Sekonder şankrda oral ve cilt lezyon birlikteliği sıktır
–Multipl oval gri kenarlı hafifçe kabarık ülser veya erozyonlar
lezyon sekonder sfiliz
76
–Sekonder sifiliz77
Dilin lezyonları
• Demir eksikliği anemisi, ciddi avitaminozlar filiform papillada silinme
• Lingual tiroid• Benin migratuvar glossit (coğrafik dil )• Benin migratuvar glossit (coğrafik dil )• Eritroplaki• Lökoplaki• Çilek dili• Saçlı dil
78
9/27/2012
14
Anemi, vitamin eksikliği
• Filiform papillalarda silinme
• Bir çok sistemik hastalığa eşlik ederğ ş
79
Lingual tiroid
• Nadir
• Ektopik tiroit dokusu
• Tedavi cerrahi
80
Coğrafik dil
%1-3 prevalans, kadınlarda 2 kat sıkFiliform papillada atrofi; demarkasyon hattı belirgin eritemlerYiyeceklere karşı hassasiyetMenstrüel siklus ve stresGenellikle tedavi gereksiz kendiliğinden geçerOral yakınmaları olan hastalara topikal steroid ( fluocinonide jel)
81
Çilek dili
• Parlak düzgün dil üzerinde hipertrofik fungiform papilla
• Kawasaki• TedaviTedavi
• Aspirin (başlangıçta yüksek doz daha sonra azaltılır)
• IV Ig
• Streptekokus pyogenes• antibiyotik
82
Saçlı dil
• Filiform papillaların uzaması ve bunların muhtemelen bakteriler veya tütün kullanımı nedeni ile renkli hal alması sonucu oluşur.
• Asemptomatik olabilecekleri gibi, ağız içinde ve boğazda i it d l bili liritasyona neden olabilirler.
• Tanı : klinik• Tedavi
– Ağız-diş hijyenine dikkat etmek– Antibiyotik kullanıyorsa kesmek– Mantar saptanması halinde
antimikotik– Günde 2 kez bikarbonatlı veya
oksijenli suyla dilin fırçalanması
83
Lökoplaki
• Plak tarzında beyaz lezyonlar
• Etyoloji : – Tütün, tekrarlayan travma, kronik
güneş maruziyeti
• %17-25 displazi
• En sık bukkal mukozada
84
9/27/2012
15
Lökoplaki
• Ağız tabanında, dilde, vermilyon sınırında daha çok malignite riski
85
Eritroplaki
• Malignite riski daha fazla
• Biyopsi sonucuna göre takip veya eksizyon
• 10-14 günde geçmeyen löko-eritroplazilerde biyopsi ihtiyac
• Dental cerrahi konsültasyonu yoksa koronal• Dental cerrahi konsültasyonu yoksa koronal segmentin aşırı mobil olduğu durumlarda aspirasyon riskine karşı diş çekimi gerekebilir
• Diş kökünün 1/3’ ünden azını içeriyorsa kanal terapisi ve sonrasında restorasyon gerekebilir
108
9/27/2012
19
Dentoalveolar travma
Konküzyon, Luksasyon, Avülsiyon• Hassasiyet, malpozisyon, mobilizasyon iyi
Konküzyon :• Sadece destek dokunun hasarına bağlı klinik hassasiyet
vardır
Subluksasyon:• Klinik veya radyografik diş kökünde ayrılma
gözlenmeksizin dişte mobilizasyon vardır
• Splintleme gerekmez
• Pulpal nekroz riski vardır
• Her iki durumda da NSAİİ, yumuşak diyet, diş hekimine yönlendirilme
110
Dentoalveolar travma
• Diş luksasyonları 3 ayrılır
•Ekstruzif
•İntruzifİntruzif
•Lateral
111 112
Dentoalveolar travma
Ekstruzif Luksasyon:• Parsiyel avulsiyon• Alveolar kemikten ayrılma mevcut• Repozisyon ve splintleme gerekli• Lokal anestezi ile hafif bası ile diş yerleştirilir• Lokal anestezi ile hafif bası ile diş yerleştirilir• AS’te noneugenol çinko oksit periodontal kaplayıcı ile
splintleme• Oklüzal yüzeylere aşırı materyel koyulmamalı• 24 saatte diş hekimi veya maksillofasyal cerrah
tarafından değerlendirilmeli• Tel sabitleme, yapışkan destekli bant, fotoaktif composit
113 114
9/27/2012
20
115
Dentoalveolar travma
Lateral luksasyon:• Dişin kökünden yanlamasına ayrılmasıdır• Alveolar fraktür veya fissür ile birliktelik• Repozisyon zor• Baş ve işaret parmakla manipülasyon• Apeksin, yerinden labial ayrılmışsa direkt aksiyal
basınçla repozisyon sağlanabilir• Stabilizasyon en az 4 hafta gerekli• AS’ te oro-maksillofasiyal cerrah veya diş hekimi
tarafından değerlendirilmelidir • Minimal alveolar fraktür varsa AS hekimi tarafından
periodontiumu kapsayan geçici splintleme yapılabilir
116
117
Dentoalveolar travma
İntruzif luksasyon:• En ciddi yaralanmadır
• Alveolar soket ve periodontal ligaman yaralanması vardır
• Perodontal ligaman yaralanmasına bağlı diş kökü g y ğ şrezorpsiyonu sıktır
• Önerilen tedavi dişin kendiliğinden çıkması veya 3 hafta içinde çıkmıyorsa çekilmesi
• Diş hekimi tarafından değerlendirilmeli
118
119
Dentoalveolar travma
Avülsiyonlar :
• Sıklığı %16 ‘sı
• En kısa zamanda reimplantasyon gerekir (2-3 saat)
• Avulsiye diş steril SF veya musluk suyu ile• Avulsiye diş steril SF veya musluk suyu ile yıkanır
• Taç kısmından tutularak reimplante edilebilir
• AS de uygun olmayan reimplantasyon bile başarı olasılığını arttırır.
120
9/27/2012
21
Dentoalveolar travma
Avülsiyonlar :• Acil reimplantasyon uygun değilse (çocuk veya bilinci
kapalı hasta gibi), avulsiye diş izotonik sıvılarda transport edilmeli– Hank’s dengeli solüsyon (pH dengeli hücre kültür solusyonu)
– steril salin – süt (osmolaritesi, barındırdığı kalsiyum ve magnezyum iyonu )
– tükürük
• Peridontal ligamantin canlılığı reimplantasyon için önemli• Diş apeksinin kuru kalma süresi reimplantasyon
başarısıyla ters orantılıdır• Avulsiye diş görünmüyorsa radyografiler …aspirasyon
121
Dentoalveolar travma
Avülsiyonlar :
• Dental yuva temizlenir
• Lokal anestezi kullanılır
• Kemik fraktürü varmı bakılır
• Fraktür varsa redükte edilir
• Diş yerleştirilir ve gazlı bez diş stabilizasyonu sağlanana kadar ısırtılır
122
Dentoalveolar travma
Avülsiyonlar :• Her hastaya doksisiklin 2x100 mg/gün• <12 yaŞ çocuklarda penisilin VK 25-50 mg/kg/gün q.i.d• Tetanoz proflaksisi• 2 hafta yumusak diyety y• Klorheksidin %0,1 gargara 2x1
123
Dentoalveolar travma
Avülsiyonlar :
• Geçici dişler reimplante edilmez– Alttan gelen dişe zarar verebilir