oklu zeka kuram 1 Y - Doç.Dr. Ahmet TEKBIYIK · ÇOKLU ZEKA KURAMININ OKULLARDA UYGULANMASI Çoklu zeka kuramının okullarda ö ğğretmenler tarafından uygulanması çocukların

GARDNER, zekayı

•• Problem çözme kapasitesi,Problem çözme kapasitesi,

•• Problemlerin çözümü için farklı çözüm yolları üretebilme Problemlerin çözümü için farklı çözüm yolları üretebilme kapasitesikapasitesi

•• YaYaşşadıadığğı topluma deı topluma değğerli kültürel ürünler katma gücü olarak erli kültürel ürünler katma gücü olarak tanımlamaktadırtanımlamaktadır. . . . . . . .

Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı; Çoklu Zeka Kuramı;

zekanın tek bir boyutta olmadızekanın tek bir boyutta olmadığğını, aksine her bireyin ını, aksine her bireyin farklı derecelerde, çefarklı derecelerde, çeşşitli zekalara sahip olduitli zekalara sahip olduğğunu öne unu öne farklı derecelerde, çefarklı derecelerde, çeşşitli zekalara sahip olduitli zekalara sahip olduğğunu öne unu öne sürer. sürer.

Bu kuramın temel ilkelerini yaratıcı biçimde kullanıp, her Bu kuramın temel ilkelerini yaratıcı biçimde kullanıp, her ööğğrencinin bireysel farklılıklarına derencinin bireysel farklılıklarına değğer veren ve bunları er veren ve bunları güçlendiren programlar hazırlayabilmeleri için olanak güçlendiren programlar hazırlayabilmeleri için olanak sasağğlar.lar.

Gardner’aGardner’a göre;göre;

“.......bütün çocuklar bu zekâ türlerine çe“.......bütün çocuklar bu zekâ türlerine çeşşitli itli düzeylerde sahip olarak dodüzeylerde sahip olarak do arlar, bu zekâ türlerinden arlar, bu zekâ türlerinden düzeylerde sahip olarak dodüzeylerde sahip olarak doğğarlar, bu zekâ türlerinden arlar, bu zekâ türlerinden bazılarına daha çok ebazılarına daha çok eğğilimleri olabilir.”ilimleri olabilir.”

Zekâ türleri çeZekâ türleri çeşşitli yöntemlerle geliitli yöntemlerle gelişştirilebilir.tirilebilir.

Zekanın Zekanın geligelişşiminde destekleyici ve iminde destekleyici ve engelleyici engelleyici çevresel çevresel etkenler etkenler ::

11--Kaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaKaynaklara ulaşşım ım ım ım ım ım ım ım şşansıansıansıansıansıansıansıansı :::::::: Aile çok fakirse çocuk Aile çok fakirse çocuk keman, piyano gibi müzikal zekayı gelikeman, piyano gibi müzikal zekayı gelişştirebilecek tirebilecek enstrümanlara ulaenstrümanlara ulaşşamadıamadığğından bu zekanın güçlenmesi, ından bu zekanın güçlenmesi, keman, piyano gibi müzikal zekayı gelikeman, piyano gibi müzikal zekayı gelişştirebilecek tirebilecek enstrümanlara ulaenstrümanlara ulaşşamadıamadığğından bu zekanın güçlenmesi, ından bu zekanın güçlenmesi, geligelişşmesi zorlamesi zorlaşşabilir. abilir.

22222222--------Tarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörlerTarihsel, kültürel faktörler :::::::: Okulda matematik ve Okulda matematik ve fen’e dayalı programlar önemseniyorsa, öfen’e dayalı programlar önemseniyorsa, öğğrencinin rencinin mantık, matematik zekası gelimantık, matematik zekası gelişşebilirebilir..

33333333-------- CoCoCoCoCoCoCoCoğğrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörlerrafi faktörler :::::::: Köyde yetiKöyde yetişşmimişş bir çocuk bir çocuk apartmanda büyümüapartmanda büyümüşş bir çocubir çocuğğa oranla bedensel a oranla bedensel zekasını daha çok gelizekasını daha çok gelişştirebilir.tirebilir.

44--Ailesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörlerAilesel faktörler :::::::: Ressam olmak isteyen bir çocuğun ailesi avukat olmasını istiyorsa çocuğun dil zekası ailesi avukat olmasını istiyorsa çocuğun dil zekası desteklenecektir.

55--Durumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörlerDurumsal faktörler :::::::: Kalabalık bir ailede büyümüş ve kalabalık bir ailede yaşayan bireyler doğalarında sosyallik olmadıkça kendilerini geliştirmek için daha az zamana sahip olurlar.

ZEKA ZEKA ZEKA ZEKA ZEKA ZEKA ZEKA ZEKA ALANLARIALANLARIALANLARIALANLARIALANLARIALANLARIALANLARIALANLARI

Sözel Sözel Sözel Sözel –––– Dilsel zekâ Dilsel zekâ Dilsel zekâ Dilsel zekâ Mantıksal Mantıksal Mantıksal Mantıksal –––– Matematiksel Matematiksel Matematiksel Matematiksel Mantıksal Mantıksal Mantıksal Mantıksal –––– Matematiksel Matematiksel Matematiksel Matematiksel zekâ zekâ zekâ zekâ Görsel Görsel Görsel Görsel –––– Uzamsal zekâ Uzamsal zekâ Uzamsal zekâ Uzamsal zekâ Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal –––– Ritmik zekâ Ritmik zekâ Ritmik zekâ Ritmik zekâ Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel –––– KinestetikKinestetikKinestetikKinestetik zekâ zekâ zekâ zekâ KiKiKiKişilerarası ilerarası ilerarası ilerarası ---- Sosyal zekâ Sosyal zekâ Sosyal zekâ Sosyal zekâ İçsel çsel çsel çsel ---- ÖzedönükÖzedönükÖzedönükÖzedönük zekâ zekâ zekâ zekâ DoDoDoDoğacı acı acı acı ---- DoDoDoDoğa zekâsı a zekâsı a zekâsı a zekâsı

SÖZELSÖZEL--DĐLSEL DĐLSEL ZEKAZEKA

Soyut Soyut ve simgesel düve simgesel düşşünme ile, kavram oluünme ile, kavram oluşşturma, turma, dilbilgisi, dilbilgisi, şşiir, hikaye yazma anlatma ve mizah gibi iir, hikaye yazma anlatma ve mizah gibi dilbilgisi, dilbilgisi, şşiir, hikaye yazma anlatma ve mizah gibi iir, hikaye yazma anlatma ve mizah gibi karmakarmaşşık olguları içeren dilsel yetenektir.ık olguları içeren dilsel yetenektir.

* Bir dilin temel i* Bir dilin temel işşlemlerini kullanabilme yetenelemlerini kullanabilme yeteneğğii

* Okuma, yazma, dinleme ve konu* Okuma, yazma, dinleme ve konuşşma ile iletima ile iletişşim im sasağğlamalama

* Önceki bilgiyi anlama * Önceki bilgiyi anlama ve ve yeni bilgiye bayeni bilgiye bağğlama lama

SÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN KİŞİİŞİLER LER LER LER LER LER LER LER

1.Bir okuma metninin düzenini ve sözcüklerin anlamını çabuk 1.Bir okuma metninin düzenini ve sözcüklerin anlamını çabuk kavrar.kavrar.kavrar.kavrar.

2. Bilgiyi ba2. Bilgiyi başşkasına açıklayabilme ve verilen talimatı anlayabilme kasına açıklayabilme ve verilen talimatı anlayabilme gücüne sahiptir.gücüne sahiptir.

3. Mizaha dayalı anlatım gücü vardır kelimelerle oynamayı 3. Mizaha dayalı anlatım gücü vardır kelimelerle oynamayı severler.severler.

4. Yazılı ya da sözlü olarak etkili hitabet,ikna ve güdüleme 4. Yazılı ya da sözlü olarak etkili hitabet,ikna ve güdüleme yeteneyeteneğğine sahiptirlerine sahiptirler

5. Ö5. Öğğrendikleri bilgileri kolay hatırlarlar.rendikleri bilgileri kolay hatırlarlar.

MANTIKSALMANTIKSAL--MATEMATĐKSEL MATEMATĐKSEL ZEKAZEKABilimsel düBilimsel düşşünme, objektif gözlem yapma, elde edilen ünme, objektif gözlem yapma, elde edilen verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma ve hipotez verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma ve hipotez verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma ve hipotez verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma ve hipotez kurma yetenekleri baskın özelliklerdir.kurma yetenekleri baskın özelliklerdir.

sayılar, birbiri ile ilisayılar, birbiri ile ilişşkili kavramlar, dükili kavramlar, düşşünceler arasındaki ünceler arasındaki karmakarmaşşık iliık ilişşkileri anlama yetenekileri anlama yeteneğğidiridir

Bu zekanın özündeki yeterlikler

1. Soyut yapıları tanıma: Çevredeki örüntüleri ayırt 1. Soyut yapıları tanıma: Çevredeki örüntüleri ayırt etme gücü.etme gücü.etme gücü.etme gücü.

2. Tümevarım yoluyla akıl yürütme: Parçalardan 2. Tümevarım yoluyla akıl yürütme: Parçalardan bütüne gitme süreci bütüne gitme süreci

3. Tümdengelim yoluyla akıl yürütme: Bütünden 3. Tümdengelim yoluyla akıl yürütme: Bütünden parçalara gitmeparçalara gitme

4. Ba4. Bağğlantı ve ililantı ve ilişşkileri ayırt etmekileri ayırt etme

5. Karma5. Karmaşşık hesaplamalar yapmaık hesaplamalar yapma

6. Bilimsel yöntemi kullanma6. Bilimsel yöntemi kullanma

GÖRSELGÖRSEL--UZAMSAL UZAMSAL ZEKAZEKA

Görme Görme duyusu ve buna baduyusu ve buna bağğlı olarak lı olarak şşekiller tasarlama ve ekiller tasarlama ve Görme Görme duyusu ve buna baduyusu ve buna bağğlı olarak lı olarak şşekiller tasarlama ve ekiller tasarlama ve zihinde resimler yaratma yetenezihinde resimler yaratma yeteneğğidir.idir.

Bireyin objektif olarak gözlemleme ya da görsel ve uzaysal Bireyin objektif olarak gözlemleme ya da görsel ve uzaysal fikirleri grafiksel olarak sergileme kabiliyetlerini içerir. Bu fikirleri grafiksel olarak sergileme kabiliyetlerini içerir. Bu zekaya sahip olan insanlar, renge, çizgiye, zekaya sahip olan insanlar, renge, çizgiye, şşekle, biçime, uzaya ekle, biçime, uzaya ve bu olgular arasındaki ilive bu olgular arasındaki ilişşkilere karkilere karşşı aı aşşırı duyarlıdırlar. ırı duyarlıdırlar.

GÖRSELGÖRSELGÖRSELGÖRSELGÖRSELGÖRSELGÖRSELGÖRSEL-------- UZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKAUZAMSAL ZEKA

””Bir resim bin sözcük deBir resim bin sözcük değğerindedir.”erindedir.” sözünden anlasözünden anlaşşılacaılacağğı ı gibi,bu zeka pek çok yol ile beynin kullandıgibi,bu zeka pek çok yol ile beynin kullandı ı ilk dildir.ı ilk dildir.

””Bir resim bin sözcük deBir resim bin sözcük değğerindedir.”erindedir.” sözünden anlasözünden anlaşşılacaılacağğı ı gibi,bu zeka pek çok yol ile beynin kullandıgibi,bu zeka pek çok yol ile beynin kullandığğı ilk dildir.ı ilk dildir.

Görsel/uzamsal zekanın dili,renkler,Görsel/uzamsal zekanın dili,renkler,

şşekiller,desenler,dokular,imajlar,ekiller,desenler,dokular,imajlar,

resimler ve diresimler ve diğğer görsel sembollerdir.er görsel sembollerdir.

1. 1. İİmgelem / hayal gücü:Bireyin zihinsel hayal gücü mgelem / hayal gücü:Bireyin zihinsel hayal gücü

2. Zihinde 2. Zihinde canlandırma:Olayların,kicanlandırma:Olayların,ki ilerin ilerin ekilleri akılda resimlemeekilleri akılda resimleme

Bu zekanın özündeki yeterlikler

2. Zihinde 2. Zihinde canlandırma:Olayların,kicanlandırma:Olayların,kişşilerin ilerin şşekilleri akılda resimlemeekilleri akılda resimleme

3. Mekan duygusu / Uzayda yer/yol bulma,3. Mekan duygusu / Uzayda yer/yol bulma,

4. Grafikle gösterme: görsel resimler yaratma4. Grafikle gösterme: görsel resimler yaratma

5. Uzaydaki nesneler arasındaki 5. Uzaydaki nesneler arasındaki iliilişşkileri kileri tanıma tanıma

6. Çe6. Çeşşitli açılardan objeler arasındaki benzerlik itli açılardan objeler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tanımave farklılıkları tanıma

Bu Bu Bu Bu Bu Bu Bu Bu zekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir özekası kuvvetli olan bir öğğrencirencirencirencirencirencirencirenci

1.Haritaları, çizelgeleri ve diyagramları daha kolay okur.1.Haritaları, çizelgeleri ve diyagramları daha kolay okur.

2.Ya2.Yaşşına göre yüksek düzeyde figürleri ve resimleri çizerına göre yüksek düzeyde figürleri ve resimleri çizer2.Ya2.Yaşşına göre yüksek düzeyde figürleri ve resimleri çizerına göre yüksek düzeyde figürleri ve resimleri çizer

3.Filmleri, slaytları ve di3.Filmleri, slaytları ve diğğer görsel sunuları izlemeyi tercih eder.er görsel sunuları izlemeyi tercih eder.

4.Renklere kar4.Renklere karşşı çok duyarlıdır.ı çok duyarlıdır.

5.Resimli yayınlardan daha çok ho5.Resimli yayınlardan daha çok hoşşlanır.lanır.

6.Elinde bulunan materyallere bir 6.Elinde bulunan materyallere bir şşeyler çizer.eyler çizer.

7.Daha önce gitti7.Daha önce gittiğği yerleri kolay hatırlar.i yerleri kolay hatırlar.

8.Ya8.Yaşşına göre ilginç üç boyutlu yapılar ve modeller oluına göre ilginç üç boyutlu yapılar ve modeller oluşştururturur

9.Varlıkların görsel imgelerini çok iyi çizer.9.Varlıkların görsel imgelerini çok iyi çizer.

MÜZĐKALMÜZĐKAL--RĐTMĐK ZEKARĐTMĐK ZEKA

TonalTonal ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma; çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma; çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine karkarşşı duyarlı olma yeteneı duyarlı olma yeteneğğidir.idir.TonalTonal ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma; çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma; çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine karkarşşı duyarlı olma yeteneı duyarlı olma yeteneğğidir.idir.

Çevredeki seslerden anlam çıkarmaÇevredeki seslerden anlam çıkarma

Ses tonundan duygu durumunu kestirme,Ses tonundan duygu durumunu kestirme,

Arabanın motor sesinden problemin ne olduArabanın motor sesinden problemin ne olduğğunu anlama bu zeka türüne girer. unu anlama bu zeka türüne girer.

Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal Müzikal zekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterliklerzekanın özündeki yeterlikler

1. Müzi1. Müziğğin ve ritmin yapısına dein ve ritmin yapısına değğer vermeer verme

2. Müzikle ilgili 2. Müzikle ilgili şşemalar oluemalar oluşşturmaturma2. Müzikle ilgili 2. Müzikle ilgili şşemalar oluemalar oluşşturmaturma

3. Seslere kar3. Seslere karşşı duyarlı olamaı duyarlı olama

4. Melodi, ritim ve sesleri taklit etme, tanıma ve 4. Melodi, ritim ve sesleri taklit etme, tanıma ve yaratmayaratma

5. Ton ve ritimlerin de5. Ton ve ritimlerin değğiişşik özellikleriniik özelliklerini

kullanmakullanma

BEDENSELBEDENSEL--DUYUDEVĐNĐMSEL ZEKADUYUDEVĐNĐMSEL ZEKA

Vücudunu Vücudunu kullanarak (dans ve vücut dili), oyun oynayarak kullanarak (dans ve vücut dili), oyun oynayarak ya da yeni bir ürün yaratarak duygularını ifade etme ya da yeni bir ürün yaratarak duygularını ifade etme ya da yeni bir ürün yaratarak duygularını ifade etme ya da yeni bir ürün yaratarak duygularını ifade etme yeteneyeteneğğidir.idir.

Bu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası gelişşmimimimimimimimişş bireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireyler

aktör, sporcu, balerin ve dansçı olabilir. aktör, sporcu, balerin ve dansçı olabilir. aktör, sporcu, balerin ve dansçı olabilir. aktör, sporcu, balerin ve dansçı olabilir.

Bu zeka türü, Bu zeka türü,

.vücut hareketlerini kontrol etmeyi ve yorumlamayı,.vücut hareketlerini kontrol etmeyi ve yorumlamayı,

.fiziksel nesneleri kontrol etmeyi ve yorumlamayı,.fiziksel nesneleri kontrol etmeyi ve yorumlamayı,

.vücut ile zihin arasında bir uyum olu.vücut ile zihin arasında bir uyum oluşşturmayı saturmayı sağğlar.lar.

Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel Bedensel zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki zekânın özündeki yeterlikleryeterlikleryeterlikleryeterlikleryeterlikleryeterlikleryeterlikleryeterlikler

1.Önceden planlanmı1.Önceden planlanmışş vücut hareketlerinivücut hareketlerini

kontrol etme, kontrol etme, kontrol etme, kontrol etme,

2.Bedenin farkında olma,2.Bedenin farkında olma,

3.Zihin ve beden arasında güçlü bir ba3.Zihin ve beden arasında güçlü bir bağğ kurma,kurma,

4.4.PandomimPandomim yeteneyeteneğğini kullanma,ini kullanma,

5.Bedeni tümüyle iyi kullanma5.Bedeni tümüyle iyi kullanma

KKKKKKKKİŞİİŞİLERARASILERARASILERARASILERARASILERARASILERARASILERARASILERARASI--------SOSYAL ZEKASOSYAL ZEKA

DiDiğğer insanlarla sözlü ve sözsüz iletier insanlarla sözlü ve sözsüz iletişşim kurma, grup içinde iim kurma, grup içinde işşbirlibirliğği içerisinde i içerisinde çalıçalışşma yetenekleridir.ma yetenekleridir.çalıçalışşma yetenekleridir.ma yetenekleridir.

Bireylerle iletiBireylerle iletişşim kurma, onları anlama, ruh durumlarını ve yeteneklerini im kurma, onları anlama, ruh durumlarını ve yeteneklerini tanıma önemlidir.tanıma önemlidir.

Bu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası gelişşmimimimimimimimişş bireyler,bireyler,bireyler,bireyler,bireyler,bireyler,bireyler,bireyler,

Çevredeki bireylerle iletiÇevredeki bireylerle iletişşim kurma,onları anlama, im kurma,onları anlama, bu kibu kişşilerin duygusal durumlarını ve yeteneklerini ilerin duygusal durumlarını ve yeteneklerini tanıma gibi davranıtanıma gibi davranışşlara ilara işşaret eder.aret eder.

Politikacılar,dini liderler, öPolitikacılar,dini liderler, öğğretmenler, psikologlar retmenler, psikologlar bu yetileri ustalıkla kullanırlar.bu yetileri ustalıkla kullanırlar.

Bu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterlikler

1.1. İİnsanlarla sözlü ya da sözsüz iletinsanlarla sözlü ya da sözsüz iletişşim kurma,im kurma,

2.2. Bir bireyin ruhsal durumunu, duygularını okuma,Bir bireyin ruhsal durumunu, duygularını okuma,

3.3. Grupla iGrupla işşbirlibirliğği içinde çalıi içinde çalışşma,ma,3.3. Grupla iGrupla işşbirlibirliğği içinde çalıi içinde çalışşma,ma,

4.4. KarKarşşıdaki kiıdaki kişşinin bakıinin bakışş açısıyla dinleme,açısıyla dinleme,

5.5. Empati kurma,Empati kurma,

6.6. Sinerji kazanma ve yaratmaSinerji kazanma ve yaratma

Bu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası geliBu zekası gelişşmimimimimimimimişş bireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireylerbireyler

Sözel ve bedensel dili etkili bir biçimde kullanırlar. Farklı Sözel ve bedensel dili etkili bir biçimde kullanırlar. Farklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiklerinde ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiklerinde kolaylıkla uyum sakolaylıkla uyum sağğlayabilirler. layabilirler. İİnsanları organize etme nsanları organize etme yetenekleri vardır. Liderlik vasıflarını tayetenekleri vardır. Liderlik vasıflarını taşşırlar. ırlar.

ĐÇSELĐÇSEL-- ÖZEDÖNÜK ÖZEDÖNÜK ZEKAZEKA

İİnsanın kendi duygularını, duygusal tepkilerinin nsanın kendi duygularını, duygusal tepkilerinin derecesini, kendi biliderecesini, kendi bilişş bilgisi sürecini tanıma, kendi öz bilgisi sürecini tanıma, kendi öz derecesini, kendi biliderecesini, kendi bilişş bilgisi sürecini tanıma, kendi öz bilgisi sürecini tanıma, kendi öz benlibenliğğini anlama ve baini anlama ve başşkalarına ifade etme yetenekalarına ifade etme yeteneğğidir.idir.

ÖZEDÖNÜK ÖZEDÖNÜK ZEKAZEKA

KiKişşinin kendiyle ilgili bilgisi olması ya da yainin kendiyle ilgili bilgisi olması ya da yaşşamı ve öamı ve öğğrenmesi renmesi KiKişşinin kendiyle ilgili bilgisi olması ya da yainin kendiyle ilgili bilgisi olması ya da yaşşamı ve öamı ve öğğrenmesi renmesi ile ilgili sorumluluk almasına iile ilgili sorumluluk almasına işşaret eden zekadır.aret eden zekadır.

ÖzedönükÖzedönük zekası güçlü olan birey,kendi cozekası güçlü olan birey,kendi coşşkularının sınırlarını kularının sınırlarını anlayabilen,kendi davranıanlayabilen,kendi davranışşlarını yönetirken bunlara larını yönetirken bunlara dayanabilen kidayanabilen kişşidir. Böyle bir kiidir. Böyle bir kişşi zamanında düi zamanında düşşünmeyi, ünmeyi, yanıtlamayı ve kendini deyanıtlamayı ve kendini değğerlendirmeyi baerlendirmeyi başşarabilir.arabilir.

Bu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özelliklerBu zekanın özündeki özellikler

1.Konsantrasyon:Sadece bir konuya ya da 1.Konsantrasyon:Sadece bir konuya ya da etkinlietkinliğğe odaklae odaklaşşma, ma,

2.Dü2.Düşşünsellik(mindfulness):insanı kendisini ünsellik(mindfulness):insanı kendisini düdüşşünmeye ve yaünmeye ve yaşşantıdaki her ayrıntıya deantıdaki her ayrıntıya değğer er vermeye yöneltme,vermeye yöneltme,vermeye yöneltme,vermeye yöneltme,

3.Üstbili3.Üstbilişş-- bilibilişş ötesi: verilen kararları analiz ötesi: verilen kararları analiz ederek deederek değğerlendirme, erlendirme,

4.De4.Değğiişşik duyguların farkında olma,ik duyguların farkında olma,

5.”Öz”ü tanıma ve de5.”Öz”ü tanıma ve değğer verme,er verme,

6.Yüksek düzeyli dü6.Yüksek düzeyli düşşünme becerileri ve akıl ünme becerileri ve akıl yürütme.yürütme.

DODODODODODODODOĞĞA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASIA ZEKASI

GardnerGardner geligelişştirditirdiğği çoklu zeka kuramına sonradan i çoklu zeka kuramına sonradan (1996’da) do(1996’da) doğğa zekasını da eklemia zekasını da eklemişştir.tir.(1996’da) do(1996’da) doğğa zekasını da eklemia zekasını da eklemişştir.tir.

DoDoğğa zekası; bölgesel ya da küresel çevre dea zekası; bölgesel ya da küresel çevre değğiişşikliklerini ikliklerini açıklama, ev hayvanları,doaçıklama, ev hayvanları,doğğa hayatı,bahçe ve park a hayatı,bahçe ve park ilgisi, teleskop ya da mikroskop kullanarak doilgisi, teleskop ya da mikroskop kullanarak doğğayı ayı çekme davranıçekme davranışşlarını kapsar.larını kapsar.

DOĞA ZEKASIDOĞA ZEKASI

DoDoğğal çevreyi anlama, tanıma al çevreyi anlama, tanıma

Bitki ve hayvanların türlerini fark etmeBitki ve hayvanların türlerini fark etme

Botanik ve zooloji, organik kimya, böcek Botanik ve zooloji, organik kimya, böcek bilimi,fotobilimi,fotoğğrafçılık, vb.rafçılık, vb.

Bu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterliklerBu zekanın özündeki yeterlikler

1.Do1.Doğğa ile bütünlea ile bütünleşşme: Dome: Doğğal ortamı ev olarak al ortamı ev olarak hissetme, hissetme,

2.Do2.Doğğal bitki örtüsüne duyarlılık,al bitki örtüsüne duyarlılık,

3.Canlılar ile etkile3.Canlılar ile etkileşşim kurma, korumaim kurma, koruma

4.Do4.Doğğanın tepkilerine karanın tepkilerine karşşı duyarlılık ve ı duyarlılık ve

farkındalıkfarkındalık

5.Do5.Doğğadaki bitki ve hayvanları tanıma ve sınıflamaadaki bitki ve hayvanları tanıma ve sınıflama

6.Bitki yeti6.Bitki yetişştirmetirme

ZEKA ÇEŞİTLERİ

Genel Özellikleri Ö ğrenme Yolları İlgi Duydukları Meslekler

Sözel Zeka Dilini etkili olarak kullanabilir.

Söyleyerek, dinleyerek, okuyarak ve görerek ö ğrenir.

Yazar, Şair, Öğretmen, Gazeteci, Politikacı, Avukat, Komedyen.

Mantık –Matematiksel Zeka

Sayılarla çalı şmayı sever. Neden-sonuç ili şkisi kurarak yorumlamayı sever.

Sınıflayarak, sıralayarak ve soyutlayaraköğrenirler.

Bilim İnsanı, Mühendis, Matematikçi, Ekonomist , Muhasebeci, Bilgisayar Programcısı, Yargıç.

Görsel (Uzamsal) Zeka

Haritaları, çizelgeleri, filmleri kolay okurlar, anlarlar.

Görselle ştirme (resim, film, sunu-slayt - vb..) ve hayal kurarak

Ressam, Foto ğrafçı, Mühendis, Mimar, Gezgin.Zeka kolay okurlar, anlarlar. slayt - vb..) ve hayal kurarak

öğrenirler.Mühendis, Mimar, Gezgin.

Müziksel (Ritmik) Zeka

Melodileri, sesleri ve ritimleri severler.

Müzik e şliğinde, ritim ve melodiyle ö ğrenirler.

Şarkıcı, Besteci, Müzik Öğretmeni, Tiyatrocu.

Bedensel (Kinestetik) Zeka

Vücudunu ve ellerini ustalıkla kullanarak anlatmayı severler.

Dokunarak, yaparak ve hareket ederek ö ğrenirler.

Atlet, Dansçı, Aktör, Balerin, Balet, Pandomimci, Cerrah.

Kişiler Arası (Sosyal) Zeka

Çevresiyle ili şki kurmayı, işbirli ği yapmayı ve empatiyi sever.

Paylaşarak, çevresindeki-lerle işbirli ği yaparak ve kar şılaştırarak öğrenirler

Öğretmen, Psikolojik danışman, Psikolog,, Politikacı, Doktor, İşadamı.

Kişisel ( İçsel) Zeka Kendi duygu ve dü şüncele-rinin, yeterliklerinin farkına varabilmedir.

Kendi ba şlarına, kendi hızında, kişisel becerilerini kullanarak öğrenirler. Kendi ba şlarına çalışmayı, ba şarmayı severler.

Sanatçı, Din Adamı, Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikoterapist

Doğa Zekası Doğal kaynaklara ve çevreye ilgisi yüksektir. Bitki ve hayvanları tanır ve ilgilenir.

Araştırarak, gözlem yaparak, çevreyi, olayları gözlemleyip inceleyerek ö ğrenirler.

Ziraat Mühendisi, Arkeolog, Meteorolog, Biyolog, Zoolog, Çevre Bilimci.

ÇOKLU ZEKA KURAMININ ÇOKLU ZEKA KURAMININ OKULLARDA UYGULANMASIOKULLARDA UYGULANMASI

Çoklu zeka kuramının okullarda öÇoklu zeka kuramının okullarda öğğretmenler tarafından retmenler tarafından uygulanması çocukların üstün olan yönlerini ortaya uygulanması çocukların üstün olan yönlerini ortaya çıkaracak ve bu yönlerini geliçıkaracak ve bu yönlerini gelişştirip kuvvetlendirmelerini tirip kuvvetlendirmelerini sasağğlayacaktır. layacaktır.

Ayrıca sınıfta kendilerine saAyrıca sınıfta kendilerine sağğlanan ortamlarla dilanan ortamlarla diğğer zeka er zeka türleri de gelitürleri de gelişşecektir.ecektir.