Newsletter Pidthong vol.1

จากความสำเรจของมลนธปดทองหลงพระ สบสานแนว

พระราชดำร และสถาบนสงเสรมและพฒนากจกรรมปดทองหลงพระ

สบสานแนวพระราชดำร ในการดำเนนโครงการตนแบบบรณาการ

การแกไขปญหาและพฒนาพนท “จงหวดนาน” ตามแนวพระราชดำร

และโครงการบรหารจดการนำอยางยงยน อางเกบนำหวยคลาย

อนเนองมาจากพระราชดำร อ.หนองววซอ จ.อดรธาน ทปรากฏผล

เปนรปธรรม คอ ชาวบานในพนทเขาใจ รปญหาและความตองการ

ของตนในทกมต และลงมอแกไขปญหาดวยตนเอง จนในทสดสามารถ

ลดคาใชจาย เพมรายได และชำระหนสนได

คณะกรรมการสถาบนฯ จงอนมตใหมการดำเนนงานในพนทขยายผลอก 18 หมบาน ใน 10 จงหวด คอ ตราด สงหบร เพชรบร เชยงราย

พษณโลก ยะลา ประจวบครขนธ เลย เชยงใหม นาน ตามขอเสนอของกระทรวงมหาดไทย วฒอาสาธนาคารสมองของสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ และสถาบนพฒนาองคกรชมชน รวมทงมการแตงตงคณะอนกรรมการขน 2 คณะ คอ คณะอนกรรมการบรณาการปดทอง

หลงพระ สบสานแนวพระราชดำร และคณะอนกรรมการทางธรกจเพอสงคม (CSR) เพอใหการดำเนนงานขยายผลพนทปดทองหลงพระ

มประสทธภาพและสมฤทธผล เกดประโยชนสขตอประชาชน

ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล ประธานสถาบนฯ ในฐานะประธานคณะอนกรรมการบรณาการปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร ชแจง

ในทประชมคณะอนกรรมการฯ นดแรก เมอวนท 26 พฤษภาคม 2554 ถงความกาวหนาในการดำเนนงานของสถาบนฯ รวมทงประเมน

ความพรอมของพนทขยายผลทง 10 จงหวด พบวา 4 จงหวด ทมความพรอมทงหนวยราชการและชาวบาน คอ เพชรบร พษณโลก ยะลา นาน

และจงหวดทชาวบานพรอมแลว คอ ประจวบครขนธ เลย เชยงใหม และตราด

นายการณย ศภกจวเลขการ ผอำนวยการสถาบนฯ รายงานวา จากการหารอรวมกบมลนธแมฟาหลวง ไดขอสรปวา มลนธแมฟาหลวง

จะดำเนนการในพนท 7 หมบาน ใน 5 จงหวด คอ บานทาตะเภา ต.หนองเสมด อ.เมอง จ.ตราด บานโปงลกและบานบางกลอย

ปดทองหลงพระฯเดนหนา จบมอภาครฐ-เอกชนขยายผลตอเนอง 10 จงหวด

เมอวนท 1 พฤษภาคม 2554 ศ.นพ.เกษม วฒนชย องคมนตร ประธานมลนธปดทอง

หลงพระ สบสานแนวพระราชดำร ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล ประธานสถาบนสงเสรมและ

พฒนากจกรรมปดทองหลงพระฯ ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา

ศ.ดร.กนก วงษตระหงาน ทปรกษานายกรฐมนตร พรอมคณะของมลนธแมฟาหลวงใน

พระบรมราชปถมภ สำนกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย มลนธสยามกมมาจล

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สำนกงบประมาณ กรมกจการพลเรอนทหารบก คณะอธการบด

จากมหาวทยาลย 10 แหง เชน วทยาลยชมชน สถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย

สถาบนคลงสมอง สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.)

ระดมสมองระดบหวกะทของชาต พฒนาทองถนแบบ “ปดทองฯ”

ส า ร ะ . . . เ พ อ ก า ร พ ฒ น า ช น บ ท ต า ม แ น ว พ ร ะ ร า ช ด ำ ร

อานตอหนา 16

อานตอหนา 16

1Vol.

2

เปนเวลา 66 ปมาแลว ทคนไทยทงแผนดน ตระหนกไดดวย

หวใจวา พระปฐมบรมราชโองการน คอ สจจะวาจาอนเทยงแท

ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงรกษาอยางมนคงตลอดมา

ปรากฏเปนรปธรรมดวยพระราชกรณยกจและโครงการอนเนอง

มาจากพระราชดำรเกอบ 4,000 โครงการ ทเกดจากการทมเทพระวรกาย

พระสตปญญา พระอจฉรยภาพกอปรดวยพระวจารณญาณ และ

นำพระราชหฤทยเปยมดวยพระมหากรณาธคณ เพอใหทกภมภาคของ

ประเทศไทยรมเยนเปนสข ประชาชนทกคนภายใตพระบารม ดำรงชวต

ไดอยางมนคงผาสก ดวยการพฒนาทยงยนและสมดล

ความสำเรจของการพฒนาทยงยนตามแนวพระราชดำรนน

เกดจากหลกและวธการทรงงาน ซงทรงยดมนปฏบตตลอดมา คอ

แกไขปญหาเฉพาะหนา ทราษฎรกำลงตองการการแกไขอยาง

เรงดวนกอน การพฒนาอยางเปนขนตอนตามลำดบความจำเปน

เพอใหมรากฐานทมนคงกอนดำเนนการเพอความเจรญกาวหนาใน

ลำดบตอไป เนนการพฒนาทมงสรางความเขมแขงใหแกชมชน

ใหพงตนเองได การพฒนาใหสอดคลองกบ “ภมสงคม” ในทองถน

นน ๆ ใชหลกการแกไขปญหาดวยธรรมชาต เรยบงาย และประหยด

ประยกตใชสงทมอยในภมภาคนนมาแกไขปญหา โดยไมตองลงทน

สงหรอใชเทคโนโลยทยงยาก สรางเสรม “ตวอยางของความสำเรจ”

ใหราษฎรรเหนตวอยางของความสำเรจ สามารถนำไปปฏบตไดเอง

แลวกระจายไปสทองถนตาง ๆ ทวประเทศ พฒนาและอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ควบคกบการฟนฟทรพยากรธรรมชาต

ทเสอมโทรม เพอเปนรากฐานของการพฒนาประเทศในระยะยาว

และทำนบำรงปรบปรงสภาพทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ไมวาจะเปน

ปาไม ทดน แหลงนำ ใหอยในสภาพทมผลตอการเพมประสทธภาพ

การผลตมากทสด

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพสจนใหคนไทยไดประจกษ

แลววา การพฒนาตามแนวทางสายกลางอยางมความสมดล และ

การพฒนาอยางมขนตอน มความพอด พอประมาณ มเหตมผล และ

มภมคมกนยามวกฤต โดยผสมผสานความรดานตาง ๆ รวมทงการมสต

มคณธรรม ซอสตยสจรต และมความเพยรไมยอทอตอปญหาและ

การเปลยนแปลงทเกดขน ตามแนวทางพระราชดำร ดงททรงปฏบต

มาตลอด 66 ป คอ แนวทางทเหมาะสมทสดในการพฒนาประเทศไทย

พระราชปณธานอนเขมแขงและแบบอยางของการทรงงาน

นเอง คอ ธงชยในการทำงานของมลนธปดทองหลงพระ สบสาน

แนวพระราชดำร และสถาบนสงเสรมและพฒนากจกรรมปดทอง

หลงพระฯ เพอพฒนาประเทศใหดำเนนไปบนเสนทางอน

ประเสรฐน

ครองธรรม ครองแผนดน ครองใจไทยทงชาต

“เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม”

เจาของ : มลนธปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร สำนกงานปลดสำนกนายกรฐมนตร ทำเนยบรฐบาล เลขท 1 ถนนนครปฐม แขวงจตรลดา เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300 : สถาบนสงเสรมและพฒนากจกรรมปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร อาคารสยามทาวเวอร ชน 26 เลขท 989 ถนนพระราม 1 แขวงปทมวน เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 โทรศพท 0-2611-5000 โทรสาร 0-2658-1413 Website : http://www.pidthong.org ทปรกษา : หมอมราชวงศดศนดดา ดศกล นายการณย ศภกจวเลขการ นายพพฒน เลศกตตสข บรรณาธการ : นายธนยนนท ธนนทปพฒน ผชวยบรรณาธการ : นายสชาต ถนอม ผจดทำ : บรษท แอรบอรน พรนต จำกด 1519/21 ซอยลาดพราว 41/1 ถนนลาดพราว แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพมหานคร 10310 โทรศพท 0-2939-9700 โทรสาร 0-2512-2208 E-mail : [email protected]

3

ขาว

มหกรรมแลกเปลยนเรยนร “ปดทองหลงพระฯ” สบสานพระราชดำรพฒนาชมชน

ปดทองหลงพระฯ ระดมนกพฒนาและครภมปญญา 400 คน

จากทกภาค รวมมหกรรมแลกเปลยนเรยนร เพอขยายผล

การพฒนาชนบทตามแนวพระราชดำรใหกระจายไปยงชมชน

ทวประเทศ

นายการณย ศภกจวเลขการ ผอำนวยการสถาบนปดทองหลงพระฯ

กลาววา มหกรรมการเรยนรซงจดขนเปนครงแรกน มวตถประสงคเพอ

สรางความเขาใจทถกตองเกยวกบการพฒนาตามแนวพระราชดำรใน

การพงตนเอง และเพอใหผทรวมปดทองฯ อยแลวกบผทจะนำไปขยายผล

มาพดคย แลกเปลยนประสบการณกน เพอเพมความเขาใจและเปน

กำลงใจในการรวมกนขยายผลตอไป

มหกรรมแลกเปลยนเรยนรเพอขยายผลปดทองฯ ประกอบดวย

นทรรศการความร ไดแก นทรรศการแบบจำลองเสมอนจรงพนทตนแบบ

ปดทองหลงพระฯ นทรรศการพนทขยายผลจงหวดนาน 12 อำเภอ

ในรปแบบกระบวนการเขาใจและเขาถงเพอนำไปสการพฒนา นทรรศการ

รปธรรมความสำเรจในพนทของกลมฮกเมองนาน และนทรรศการ

ศนยเรยนรบรการวชาการเครอขายจฬาลงกรณมหาวทยาลย จงหวดนาน

เวทแลกเปลยนเรยนรการพฒนาตามแนวพระราชดำร ซงประกอบ

ดวย เวทการสรางแรงบนดาลใจ โดย ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล เลขาธการ

มลนธปดทองหลงพระฯ กลาวสรางแรงบนดาลใจในการพฒนาแบบ

ปดทองหลงพระ การเสวนา “เขาใจ เขาถง แลวจงพฒนา” เพอถายทอด

แลกเปลยนความร กระบวนการเขาใจและเขาถงชมชน วธการเกบขอมล

และวเคราะหขอมล การสรางความเชอมนและสรางแรงจงใจ ปจจย

ความสำเรจ ปญหาและการคลคลายปญหาในระหวางการพฒนา

พนทตนแบบ เปนตน โดยวทยากร ซงประกอบดวยอาสาสมคร

ปดทองหลงพระ ผแทนชาวบานในพนทตนแบบปดทองหลงพระฯ

ผแทนพนทขยายผลปดทองหลงพระฯ จากจงหวดตาง ๆ

นอกจากน ยงมฐานการเรยนร เรองนำ ดน เกษตร ปา ซง

เปนการถายทอดองคความรจากผปฏบตงานจรงและครภมปญญา

ทองถนทงในและนอกพนท เพอตอยอดในพนทเดมและพนทขยายผล

ปดทองหลงพระฯ ใหชมชนนำความรทไดรบไปปรบใชในพนทของ

ตนเองได การเสวนากลมยอย “พนทตนแบบจะตอยอดและพนท

ขยายผลจะทำอยางไร” เพอสรางเขาใจทถกตองเกยวกบการพฒนา

ตามแนวพระราชดำรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสามารถ

นำไปประยกตใชในพนทตาง ๆ ได และเวทเสวนา “ทำอยางไรใหจงหวด

นานเปนพนทปดทองฯทงหมด” โดยพระครพทกษนนทคณ นายเสนย

จตตเกษม ผวาราชการจงหวดนาน นพ.บญยงค วงศรกมตร ประธาน

คณะทำงานปดทองหลงพระนาน ตวแทนจากองคกรปกครองสวน

ทองถน หอการคา และสภาเดกและเยาวชนในจงหวดนาน

มหกรรมแลกเปลยนเรยนรเพอการขยายผลปดทองหลงพระฯ

เปนกจกรรมหนงในงานอนรกษมรดกไทย มรดกนาน จดขนระหวาง

วนท 2-5 เมษายน 2554 มผเขารวมงาน 555 คน ซงประกอบดวย

คณะสงฆ หวหนาสวนราชการ ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ชาวบานในหมบานตนแบบและหมบาน

ขยายผลปดทองหลงพระจงหวดนาน หนวยงานสวนกลางและจาก

พนทขยายผลปดทองหลงพระอก 10 จงหวด คอ อดรธาน พษณโลก

เชยงราย เชยงใหม ตราด สงหบร เพชรบร ประจวบครขนธ เลย

ยะลา หนวยงานภาคสบสานแนวพระราชดำรจากมลนธแมฟาหลวง

ในพระบรมราชปถมภ โครงการฟารมตวอยางในสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ ศนยศกษาการพฒนาภพานและหวยฮองไคร

อนเนองมาจากพระราชดำร

4

ขาว

ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล เลขาธการมลนธปดทองหลงพระ

สบสานแนวพระราชดำร และประธานกรรมการบรหาร SIFE

(Student in Free Enterprise) ประเทศไทย นำ นายอลวน รอหส

ประธาน และนายซลเวสเตอร จอหน รองประธาน SIFE Worldwide

เขาเยยมคารวะนายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร ณ หองสฟา

ทำเนยบรฐบาล ในโอกาสทนายรอหสและนายจอหน เดนทางมา

องคกรการศกษาระดบโลกรวมปดทองฯสนบสนนนสตนกศกษาลงพนทพฒนาชนบท

ประเทศไทย เพอรบทราบการปฏบตงานของ SIFE ประเทศไทย

พรอมทงแลกเปลยนวสยทศนการพฒนาเยาวชนใหสามารถนำ

องคความรและประสบการณทมอยไปพฒนาชนบทตอไป

SIFE เปนองคกรระดบโลกไมแสวงหากำไร กอตงขนในป 2518

เพอสนบสนนทมนกศกษากวา 1,500 ทม จาก 40 มหาวทยาลย

ทวโลก ไดถายทอดความร แนวคดเศรษฐกจ และทกษะในการ

ประกอบธรกจใหกบชมชน และเปนกระบวนการเตรยมความพรอม

นสตนกศกษาใหเขาสโลกการทำงาน เปนผนำทมศกยภาพ มความ

รบผดชอบ และความสามารถในการชวยเหลอสงคม ชมชนและ

ประเทศชาต

สำหรบ SIFE ประเทศไทย ดำเนนการมาเปนปท 7 แลว ซงใน

ปการศกษา 2552-2553 ทผานมา มนสต นกศกษากวา 500 คน

จากมหาวทยาลย 21 แหงทวประเทศ เขารวม SIFE ประเทศไทย

โดยนำความรมาสรางโอกาสทางธรกจและทำประโยชนใหชาวบาน

12,000 คน ใน 56 ชมชนเปาหมาย 21 จงหวดทวประเทศ ปจจบน

มสถาบนการศกษาเขารวมโครงการ 36 แหง และในปนมลนธ

ปดทองหลงพระฯ ไดใหการสนบสนน SIFE ประเทศไทย เพอสานตอ

การเขารวมศกษาดงานพนทตนแบบปดทองหลงพระฯ จงหวดนาน

และโครงการพฒนาดอยตง (พนททรงงาน) จงหวดเชยงราย

โรงสขาว อกหนงความสำเรจของบานนำปาก ชาวบานบานนำปาก ต.ตาลชม อ.ทาวงผา จ.นาน รวมตวกน

จดตงกองทนโรงสขาวไดสำเรจ โดยสมาชก 68 คน ลงขนกน

คนละ 100 บาท เปนเงนทนเรมตนดำเนนการ และมการบรหารงาน

โดยชมชน

หลงจากทชาวบานในสามหมบาน คอ บานนำปาก หวยธนและ

หวยมวง ซงเปนพนทตนแบบปดทองหลงพระฯ จ.นาน สามารถปลก

ขาวไดผลผลตเกนเปาหมาย คอ มากกวา 50 ถงตอไร ทงยงลงแรง

ชวยกนกอสรางอาคารโรงสชมชนจนเสรจเรยบรอย ปดทองหลงพระฯ

กไดมอบเครองสขาวใหกบกองทนโรงสขาวตามทเคยสญญาไว

กองทนโรงสขาวบานนำปาก เดนเครองทดลองสขาว เมอวนท

20 กมภาพนธ 2554 กอนจะเรมใหบรการสขาวใหกบเกษตรกร

5

ขาว

ตนแบบแกนำเสยครวเรอนชมชนบางนำผง

ดวยถงดกไขมนชยพฒนา

นายการณย ศภกจวเลขการ ผอำนวยการสถาบนสงเสรม

และพฒนากจกรรมปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร

และนายธนกร รชดานนท ผจดการสำนกงานโครงการปดทอง

หลงพระฯ จงหวดนาน รวมถวายเงน 31,850 บาท แดพระมหา

ทวศกด อตตปญโญ รองเจาอาวาสวดภมนทร เพอบรณะ

พระประธาน และพระอโบสถ ทไดรบผลกระทบจากแผนดนไหว

เมอเดอนมนาคม

เงนทงหมดไดมาจากการขายเสอและถงผาปดทองฯ ในงาน

“อนรกษ มรดกไทย มรดกนาน และงานแลกเปลยนเรยนรเพอ

การขยายผลปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร” ระหวาง

วนท 2-5 เมษายน 2554 บรเวณหนาวดภมนทร โดยไมมการหก

คาใชจายใด ๆ

ปดทองหลงพระฯ รวมใจชาวนานสรางกศลยงใหญบรณะวดภมนทร

สามหมบานดงกลาวในวนถดมา ในราคากระสอบละ 20 บาท และ

สามารถสรางรายไดจากการสขาวครงแรก 500 บาท แตทสำคญ

ทสด คอ กองทนโรงสขาวทบานนำปากน จะชวยลดรายจายใน

การทตองขนขาวออกไปสภายนอกชมชน ในราคาทสงกวานลงได

อยางมาก

“บางนำผง” ในอำเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ คอ

ชมชนตวอยางในการอนรกษสงแวดลอม ทมการดำเนนงานตาม

แนวทางพระราชดำรมากมาย เชน โครงการดแลรกษาสงแวดลอม

และปาชมชน โครงการสวนปาเฉลมพระเกยรตและสวนปาชมชม

โครงการหมบานรมเยนเปนสขและดแลรกษาสงแวดลอม โครงการ

หมบานปลอดขยะ มการบำบดนำเสย การทำนำหมกจลนทรย

และเตาเผาถาน รวมทงวางระบบถงดกไขมน ซงเปนภมปญญา

ของชาวบานทรวมกนผลตเครองดกไขมนขนมาใชเอง มศนย

ถายทอดเทคโนโลยการเกษตร ใหชาวชมชนบางนำผงเขามาเรยน

รแลวนำไปปรบใชในครวเรอนของตนเอง รวมทงการรวมกลม

เยาวชนอนรกษสงแวดลอม

เพอตอยอดใหพนทตำบลบางนำผง เปนพนทตนแบบใน

การถายทอดองคความรดานการบำบดนำเสยและขยะตามแนว

พระราชดำรเผยแพรแกชมชนอนตอไป มลนธปดทองหลงพระฯ

โครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบยฯ และ

องคการบรหารสวนตำบลบางนำผง จงรวมมอกนทดสอบถงดก

ไขมนชยพฒนา ซงโครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอม

แหลมผกเบยฯ ออกแบบและผลตโดยใชหลกการทรงงาน “ประหยด

เรยบงาย ไดประโยชนสงสด”

ทงน ผลจากการทดลองตดตงถงดกไขมนตนแบบใหแกอาสา

สมครในพนท อบต.บางนำผง 30 ครว เรอน เปนเวลา 1 เดอน จะ

เปนขอมลในการพฒนาถงดกไขมนใหมประสทธภาพมากขน

สามารถรองรบปรมาณนำเสยไดอยางเหมาะสม และจะเปนตน

แบบการบำบดนำเสยในชมชนใหแกองคการปกครองสวนทองถน

ทวประเทศ โดยตงเปาจะตดตงถงดกไขมนในครวเรอนใหได

1 ลานจดทวประเทศ

6

รายงาน

กาวเลกๆ ทยงใหญของปดทองฯ ท “หนองววซอ”

ยอน กลบไปเมอ 4 เดอน กอนปดทองฯ เขามาในตำบลกดหมากไฟ

อำเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน ราษฎรหม 3 บานโคกลาม 120

ครวเรอน 793 คน และราษฎรหม 11 บานแสงอราม 106 ครวเรอน 579 คน มรายได

รวมกน 17,336,235 บาท กวาครงเปนรายไดจากการทำเกษตร ขณะทมรายจายสงกวา

รายไดอยท 18,275,495 บาท มหนสนรวมกนท 17,434,540 บาท ในจำนวนน รอยละ 61

เปนหน ธ.ก.ส. รองลงมาเปนหนกองทนหมบานเงนลาน เฉลยตอครวเรอนแลว จะมหนสน

อยท 88,951 บาท

ชาวบานทน ทำนาไดผลผลตเฉลยแลวเพยง 34-45 ถงตอไรเทานน ถงแมจะม

อางเกบนำหวยคลายอนเนองมาจากพระราชดำร อางเกบนำหวยกานเหลอง และอางเกบนำ

หวยรในพนท แตกไมสามารถใชนำจากอางฯ ทง 3 แหงเพอประโยชนในการเกษตรไดเตมท

เนองจากอางเกบนำหวยคลายฯ ไมมระบบคลองสงนำและทอสงนำเขาแปลงนา แตจะปลอย

ใหนำไหลลนผานดาดคอนกรตลงสลำนำธรรมชาตเอง อกทงลำนำยงอยตำกวาแปลงนา

ของชาวบานอกดวย ทผานมาชาวบานจงตองขดคลองขนาดเลก แลวทำฝายกนยกระดบนำ

ใหสงขนไหลเขานาของตวเอง หรอใชวธสบนำขนมา

ปญหาน ทำใหมนำใชในหนาแลงไดในพนทเพยง 200 ไรเทานน กระบวนการเขาใจ-

เขาถงพนทของปดทองฯ จงไดขอสรปวา ความตองการของชาวบานมากกวาครงหนง

คอ การพฒนาแหลงนำ

7

รายงาน

แนวคดการทำโครงการปดทองฯในพนทหนองววซอ คอ การ

พฒนาทบรณาการเชอมโยงระหวาง 10 หนวยงาน โดยม สถาบน

สงเสรมและพฒนากจกรรมปดทองหลงพระฯ ประสานการบรณาการ

องคความรของมลนธแมฟาหลวงในพระบรมราชประถมภ ดานการ

บรหารจดการระบบนำและกระบวนการเขาถง เขาใจและพฒนา

และองคความรดานการเกษตรและปศสตวของโครงการฟารมตวอยาง

ในสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ โดยมจงหวดอดรธาน

สนบสนนงบประมาณในกจกรรมพฒนาพนท กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ สนบสนนเกษตรตำบลประจำในพนท และเตรยมพนธพช

สตว และปลาในการขยายผล กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม สนบสนนพนธกลาไมสำหรบปลกปาเสรม กรมชลประทาน

รวมพฒนาระบบนำและสนบสนนเครองมอ เครอซเมนตไทย (Thai

Cement Group : SCG) ใหสนบสนนสวนลดคาวสดและอปกรณ

องคการบรหารสวนตำบลกดหมากไฟ สนบสนนคานำมนเชอเพลง

เปดอเหลยง และปลาในบอ

แปลงตวอยางของนายบญมาก สงหคำปอง บนพนท 20 ไร

มการปลกขาวโพดคกบฟกทองในหลมเดยวกน ใหฟกทองเลอยพน

ตนขาวโพด ไมตองปกไมหลกให และเพยง 45 วนกสามารถเกบ

ยอดออนฟกทองมากนหรอขายได และยงชวยใหอาหารมาเลยงผล

ไดเตมท

ปลกฟกหอม และทยอยปลกผกบงจนทก 7 วน เพอใหเกบขาย

ไดทกวนทงสปดาห หลงจากปลกแลว 18 วน ในราคา กก.ละ 10 บาท

ทำใหนายบญมากขายผกได เฉลยวนละ 200-300 บาท โดยใช

เมลดพนธ 2 กก. ปลกผกบงได 100 กก.

ปลกตะไครและกลวยรมขอบบอและคนนา และปลกแคบาง

ประปราย ปลกถวลสง เปนพชกอนนาเพอปรบปรงดนไปดวยในตว

เลยงหมจนหว ซงกนงาย อยงาย ลกดก (15 ตว/ครอก) โดยตองทำ

คอกเอง และมเงอนไขตองสงคนลกหมทมอาย 45 วนใหโครงการ

องคการบรหารสวนจงหวดอดรธาน สนบสนนเครองจกร

ปดทองฯ เรมดำเนนงานดวยการพฒนาระบบนำ โดยเสรม

ตอมอ ยกระดบนำท Spill way เพอเพมประสทธภาพการเกบกกนำ

ในอางฯ หวยคลาย อก 30,000 ลบ.ม. และสงนำผานระบบทอ

ขนาด 6 นว ระยะทาง 1,520 เมตร เขาสแปลงนาใหชาวบานมนำใช

ตลอดทงป และซอมแซมฝายเดมทชำรด 3 ฝายใหแขงแรงพอ

กกเกบนำได พฒนาอางเกบนำหวยกานเหลอง ไมใหรวซม ปรบปรง

ลำหวยเข และวางทอง ยาว 920 เมตร

สวนการพฒนาดานการเกษตร ทำโดยคดเลอกพนทเกษตร

2 แปลง ของนายบญมาก สงหคำปองและนายสบรร สอดศร

มาพฒนาเปนฟารมตวอยาง โดยทำการปรบปรงดนใหมธาตอาหาร

ปลกพชกอนนา เชน โสน ปอเทอง พรก เพอเพมปยใหดน ปรบสภาพ

ความเปนกรดของดน และใชปยหมกจากมลหม คางคาว วว จากนน

จงทำนาและปลกพชหลงนา

ทำการเกษตรผสมผสาน ดวยการปลกพช 3 ระดบ คอ พชชนสง

ชนกลางและพชกนหว ซงทกชนกนไดขายได รวมทงเลยงหมจนหว

รอยละ 20 ของจำนวนลกหมทคลอดออกมาแตละครอก และ

เลยงเปดบาบาล ซงมขอดคอ ทนโรค กนงาย โตเรว

สวนแปลงเกษตรของนายสบรร สอดศร พนท 6 ไร มการขดบอ

บนทดนของตวเอง เพราะคดแลววาจะไดประโยชนมากกวา

ใชทดนทำนา ซงจะไดขาวแค 10 ถง ถงละ 40 บาท การขดบอทำให

มนำรดผกและเลยงปลาไปพรอมกน จะสรางรายไดไดถง 2,000 บาท

ใชขววผสมฟางใสบอนำใหนำใสขน ใสผกตบชวาในบอ เพอชวย

บำบดนำเสย มแพลงตอนจากรากใหปลากน แลวยงสบและหมก

ทำเปนอาหารใหหมทเลยงไวไดดวย

ผลจากการทำฟารมตวอยางชมชนของ 2 แปลง วนท 18

มนาคม 2554 เรมมผลผลตไวบรโภคและเหลอแบงขายได โดยม

รถมารบไปจำหนายทตลาดอำเภอหนองววซอและในจงหวด และใน

เวลาไมถง 2 เดอน ปรากฏวาจากรายได 1,000 บาทของเกษตรกร

เพยงรายเดยวในเดอนกมภาพนธ ถงเดอนมนาคม เกษตรกร 7 ราย

มรายไดรวมกน 2,809 บาท และทะยานขนเปน 16,703 บาทใน

เดอนเมษายน จากฟารมของเกษตรกร 30 ราย

นายบญมาก สงหคำปอง

สนบสนนงบประมาณ

ในกจกรรมพฒนาพนท

สนบสนนเครองจกรกลทางการเกษตร

สนบสนนนำมนเชอเพลงเครองจกร

องคความรกระบวนการสรางความเขาใจ เขาถงและการพฒนาระบบนำ

เลอกพนท

CSR : ใหสวนลดคาวสด อปกรณ เขารวมในการพฒนาระบบนำ และสนบสนนเครองมอ

เตรยมการสนบสนนพนธกลาไมเพอปลกปาเสรม

สนบสนนเกษตรตำบลประจำในพนท และเตรยมพนธพช สตว และปลา ในการขยายผล

สนบสนนงานดานปศสตว

องคความรการพฒนาระบบเกษตรฟารมตวอยางฯ ชมชน

8

รายงาน

ความสำเรจของแปลงเกษตรทดลองทง 2 แปลง ทำใหมชาวบาน

บานโคกลามและบานแสงอราม ลงมอทำแปลงเกษตรตามโครงการฯ

ตามมาอกมาก จนคาดหมายวาถงปลายป 2554 จะมฟารมตวอยางฯ

ชมชนถวาย 80 พระชนมพรรษา สมเดจพระนางเจาฯ พระบรม

ราชนนาถ จำนวน 8,000 แปลงเกดขนในพนทอดรธาน

บญมากเอง กพอใจในผลงานของตนเองไมนอย “เพยงแค

21 วน กเรมเกบผลผลตขายได โดยมคนมารบซอถงท ไมนาเชอวา

เมอกอนทผนน นำกไมคอยม ปลกอะไรกไมคอยไดผล วนนจะ

เปลยนแปลงไปไดถงขนาดน”

สบรร สอดศร เจาของแปลงทดลองอกแปลงหนง กบอกวา

หลงทำแปลงทดลองตามคำแนะนำของปดทองฯ แลว ไดผลเกนเปา

เพราะสามารถเกบผลผลต เชน ผกบง ยอดฟกทอง ขายไดแลว

เกอบพนบาท จากทกอนหนานไมเคยมรายไดมากอน การเขามา

ของปดทองฯ สำหรบเขาแลว จงดยงกวาถกลอตเตอรรางวลท 1

เสยอก

วนน ชวตของชาวบานในสองหมบานน จงเรมมรอยยมสดใสอก

ครง เชน นายสมย มะแพง ชายชราชาวโคกลาม ผเหนความเปนไป

ของหมบานนมาตลอด 83 ป บอกวา การทปดทองฯ เขามา ทำให

ความฝน อยากมนำทำเกษตรไดตลอดปเปนจรง การทมนำถง

แปลงนาและการทำเกษตรแบบใหม ทำใหเพยงไมกเดอน กขายผลผลต

ไดกวา 5,000 บาทแลว

สวนผใหญบานแสงอราม นายเศวต จนทรหอม กบอกวาตลอด

ชวต ยงไมเคยเจอโครงการไหนตงใจพฒนาอยางปดทองฯ เลย ทง

ลงมอทำรวมกบชาวบานและใหความรแบบไมหวงวชา ชาวบานจง

เชอมน กระตอรอรนทจะรวมมอ “ตงแตรวมกนถางปากง ขด-วางทอ

สงนำ ชาวบานกรวมกนทำหมด ไมตองจางสกบาท ถงวนน เรมเหน

ผลแลว มนำใช ผลผลตจากแปลงเกษตร เรมสรางรายไดให และ

กำลงจะมการจดตงกองทนตาง ๆ ทชาวบานจะรวมกนดแลแลว”

กวาจะสรางความเชอมนศรทธาไดนน ผใหญเศวตบอกวา

ชาวบานจบตามองปดทองฯ อยนาน จนเหนความมงมนตงใจจรง

ยงเมอไดเหนตวแทนทไปดงานปดทองฯ ทนาน กลบมาแลวม

พฤตกรรมเปลยนไปเปนคนละคน จนทกคนแปลกใจ เพราะจากคน

ทเฉยชากลายเปนกระตอรอรนทจะทำมาหากนในเวลาเพยงไมกวน

คมสน เอกชย ผวาราชการจงหวดอดรธาน

นายสมย มะแพง นายเศวต จนทรหอม

รสกอยางไรทชาวบานลกขนมารวมใจกนพฒนา บานเกดของตน

“ไมไดเหนความรวมมอรวมใจของชาวบานอยางนมานานแลว

การจะปลกใจชาวบานใหทำเชนนได ตองมาจากการสรางความเชอมน

ศรทธาใหเกดขนไดเทานน การทปดทองฯ สามารถมดใจชาวบานได

กเพราะปดทองฯ มการดำเนนงานทเขมแขง มบคลากรทเชยวชาญ

และทำงานแกปญหาไดตรงจดทเปนความตองการของชาวบานอยาง

แทจรง รวมทงมการนำองคความรจากแนวพระราชดำรของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวมาปรบใชไดอยางเหมาะสม”

คดวา ทปดทองฯ เลอกอดรธานเปนจงหวดขยายผล จงหวดแรก จะมผลดอยางไรกบชาวบาน

“เปนโอกาสดของชาวบาน ทจะไดรบการพฒนาและแกไขปญหา

ขาดแคลนนำ ใหมนำเพยงพอทำเกษตรไดตลอดป ในจงหวดอดรธาน

ยงมแหลงนำอกมาก ทยงไมสามารถใชประโยชนไดเตมศกยภาพ

เนองจากไมมระบบสงนำเขาไปในพนทการเกษตร หรอไมกเปนแหลงนำ

ขนาดเลกเกนไป กกเกบนำไดนอยไมพอใชไดทวทงพนท หรอบางทก

ไมมการบำรงรกษา ทำใหเสยหายไปในทสด

9

รายงาน

การทปดทองฯ เขามาพฒนา โดยใหชาวบานเปนผลงมอปฏบต

เปนแนวทางทด นอกจากจะทำใหชาวบานมนำใชทวถงแลว ยงเปน

การปลกฝงใหชาวบานเกดความรกและหวงแหนไปในตว ทสำคญ

คอ ตลอดเวลาทผานมา ชาวบานมความพรอมในการพฒนาอยแลว

เพยงแตขาดการสนบสนนเทานน”

องคความรของปดทองฯ กอเกดประโยชนอะไรบาง “องคความรมากมายทปดทองฯ มาถายทอดใหกบชาวบานนน

ลวนแตเปนความรทเหมาะสมกบพนทและกบคน โดยเฉพาะการ

สงเสรมเรองการเกษตรแบบครบวงจร ตามแนวทางของฟารมตวอยาง

ในสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จะสรางความยงยนใหกบ

ชาวบานไดดกวาการปลกพชเชงเดยว เพราะไมเพยงแตจะเปนแหลง

อาหารเพอการบรโภคในครวเรอนทดแทนการซอเทานน ทเหลอยง

ขายเปนรายไดเสรมไดตลอดป นอกจากน ยงมเรองปย ทปดทองฯ

สงเสรมใหผลตปยชวภาพขนเอง เพอลดรายจาย โดยใชวตถดบจาก

เศษอาหาร มลสตว ผลผลตทเนาเสยตาง ๆ ทหาไดจากครวเรอน

นนเอง และในอนาคตอาจพฒนาไปสเกษตรอนทรยตอไป ผลดจะตก

นายอนทร มะแทน นายคำภ หมกล

นายอนทร มะแทน 1 ใน 5 ตวแทนบานโคกลามทไปดงาน

ปดทองฯ จงหวดนาน ยำความสำเรจของการไปดงานวา ทำให

มความรมากมาย ทชอบทสด คอ การทปดทองฯ ใชองคความร

พฒนาจงหวดนานทเคยแหงแลงใหมนำใช เลยงปลาได เพาะปลก

ได “เลยคดวา ถาเอามาใชกบบานเราได จะวเศษแคไหน เพราะ

บานเรากพรอม ดนกด มแหลงนำอยแลว เพยงแตขาดความร

จงทำเกษตรกนไปตามมตามเกด ขาวกไดแค 40 ถงตอไร ถานำ

ความรมาใช และไมขเกยจ จะไดผลผลตแคไหน ตอไปคงมเงน

ใชหนแลว”

ขณะทนายคำภ หมกล บานแสงอราม บอกวา แมจะรเพยงวา

ปดทองฯ เปนโครงการทเขามาชวยชาวบานใหมนำทำเกษตรได

ทงป และสงเสรมการเกษตรแบบใหม แตแคน กทำใหเขามความ

หวงขนมาแลว และอยากเขารวมโครงการ เพราะอยางนอยกได

ลงมอพฒนาบานเกดตนเอง เชนเดยวกบนายเลยม เหลยมจตรส

จากบานโคกลาม ทใหความรวมมอกบปดทองฯ ตงแตแรกททมงาน

เขามาแนะนำ เพราะเหนถงความตงใจจรง เมอปดทองฯ บอกให

มาชวยกนขดวางทอสงนำ กรบมาทนท เพราะอยากมนำ มผลผลต

ทดขน

“ทผานมา พวกเรากชวยตวเองนะ เชน ชวยกนออกเงนทำฝาย

แตสดทายกพง เพราะขาดความร แลวกไมมนำใชเหมอนเดม

ผลผลตกไมดเพราะไมมนำ แตกตองทำ เพราะไมรจะทำอะไร

ปทแลวกกเงน ธ.ก.ส. มา 3 หมนบาท เพอทำนา แตกไดผลผลตนอย

กหวงวาปดทองฯ จะชวยสรางชวตใหมใหอกครง”

เมอพฒนาระบบสงนำจากอางเกบนำหวยคลายฯ เขาพนท

การเกษตรไดสำเรจ จะทำใหชาวบานในพนทรบนำ 1,651 ไร ม

รายไดเพมขนจากเดม 3,920,000 บาท เปน 13,868,400 บาท

หรอเพมมากขนถง 9,651,200 บาท เนองจากมนำใชในชวงฝน

ทงชวง ทำใหไดปรมาณขาวเพมขนจาก 350 กก./ไร เปน 600 กก./ไร

(คดราคาขาวเปลอก ท กก.ละ 13.70 บาท) ทงน ยงไมรวมรายได

จากพชกอนและหลงนาดวย

จากนอกไมนาน ชาวอดรธาน คงไดสมหวงกบชวตใหมท

ไมไดตองการอะไรมากไปกวาการยนหยดอยไดดวยตวเอง บน

เสนทางแหงความมพอกนพอใชอยางยงยน

อยกบเกษตรกรและผบรโภคทจะปลอดภยจากสารพษ และลดตนทน

ไดอยางเหนผล

ปดทองฯ ยงชวยชาวบานใหไมตองอพยพไปทำงานตางถนอก

ตอไป เพราะในวนน ชาวบานจะมนำใช สามารถทำเกษตรเลยงชพได

ยงยน ซงจงหวดกพรอมเตมททจะใหการสนบสนนการดำเนนงาน

ของปดทองฯ และผมสงการแลว ใหหนวยงานปกครองสวนทองถน

ทเกยวของ อำนวยความสะดวกทกดานใหกบปดทองฯ เพอใหการ

ทำงานเดนหนาไดอยางรวดเรว”

แนวทางของจงหวด จากนไป จะเปนอยางไร “จงหวดจะใหการสงเสรมองคความร และสนบสนนดานการตลาด

ใหกบชาวบานควบคกนไปดวย และเมอปดทองฯ ดำเนนเสรจ กจะ

พฒนาพนทตนแบบ ใหเปนศนยการเรยนร นอกจากน จงหวดยง

จะขยายผลการดำเนนการใหครบทกอำเภอ อยางนอยอำเภอละ

1 แหง โดยหลกสำคญ คอ พนทใดจะเขารวมปดทองฯ จะตองเกดขน

จากความตองการของชาวบานเอง หรอพดงาย ๆ วา ตองเปนการ

“ระเบดจากขางใน” นนเอง

10

บทความ

บานยอด ชมชนเกาแกกวา 200 ป ทมลำนำยอดอนเกด

จากเทอกเขาทโอบลอม เปนสายนำหลกหลอเลยงสรรพชวตทงผคน

พช และสตว

แตพนทบานยอด แมจะมนำมาก แตกลบไมสามารถนำมาใช

ในการเกษตรได เพราะการพงทลายของดนในหลายพนท เนองจาก

พนทมความลาดชนสง เปนทโลง ไมมตนไม ในชวงฤดฝน นำใน

แมนำจะไหลหลากอยางรวดเรว จนฝายกนนำทชาวบานสรางขน

พงทลาย อกทงแมนำยงตนเขน ถาไมขดลอก นำกจะเขามาทวม

ไรนาในหนาฝน แตถาขดลอก กจะทำใหสตวนำไมมทอยอาศย

นำในลำหวยกกนไมได เพราะความกลวสารเคมทอาจเจอปนมา

การทำเกษตรทสภาพแวดลอมไมเอออำนวย ขาวจงใหผลผลต

ตอไรตำมาก ผคนขาดอาชพ ไมมรายไดทมนคง ทำใหชาวบานยอด

“ทนหนาฝนนำจะเยอะ แต

ถาหนาแลงไมมนำเลย ปดทองฯ

ตอทอเอานำลงมาให มโครงการ

บอพวง คนทมเนอทประมาณ 10-

20 ไร กไปขดบอพวง แลวกระจาย

กนสราง เพอชวยเรองทำเกษตร

ทดนของผมกมบอพวงอย 2 บอ ท

สละทใหทำบอพวง เพราะเราไดประโยชน คอ ไดเลยงปลานล ปลายสก ปลาไน

มอยพนกวาตว ทำนาดวย ทำสวนมะนาว ปลกขาวโพด ปลกถว

ปดทองฯ เขามา ถอวาทำใหมชวตใหม เดยวนในนำมปลาในนามขาว

ยกนวใหเลย เพราะไมคดวาจะทำใหบนเขามปลาไดแบบน มความรสกเหมอน

กบวาความสขมนกลบมาอกครง มนำใช มปลากน ทำนาได อยางนาของผม

ปทแลว เอาพนธขาวของปดทองฯไปปลก ไดขาว 45 กระสอบ เฉลยแลว 60 ถง

ตอไร เพราะพนธขาวด นำด ปลกขาวแลวปลกถวเหลองตอ เลยงหม เลยงปลา

ตงแตปดทองฯ มา ผมไดทำงานทงวน”

ตวอยางของการพฒนาดวยพลงชมชน บานยอด

“โครงการฯ เอาหมมา

ใหเลยง เปนหมพนธเหมย

ซาน ตอนแรกเอามาเลยง

2 ตว ไดลกจากแมหมตว

แรก 17 ตว แมหมตวทสอง

คลอดลกมา 11 ตว หม

ครอกแรกขายไปแลว 6 ตว

เมอปทแลว ไดเงนมา 12,000 บาท ขายไปตอนอาย

4-5 เดอนไดตวละ 1,500-1,600 บาท สดทายขายได

ตวละ 2,100 บาท และกำลงจะขายอก 4 ตว เกบไว

ทำพนธหนงตว หมพนเมองทเคยเลยงขายไดราคา

ถกกวาหมเหมยซาน ถาอาย 4-5 เดอนเทากน

หมเหมยซานขายได 1,500 บาท แตหมพนเมองจะ

ขายไดแค 600-700 บาท”

ตวอยางชมชนตวอยาง

ชมชน

11

บทความ

มรายจายสงกวารายได ตามมาดวยหนสนทงในและนอกระบบ

ประชากร 423 คนของบานยอด ในป 2552 จงมหนสนรวมกนถง

10 ลานบาท

ในวนทปดทองหลงพระฯ เขามาในพนท เพอพฒนาบานยอด

เปนหมบานตนแบบ จากการทชาวบานยอดมจตอาสา มความ

สามคค และเปนชมชนเขมแขง ทำใหชาวบานยอดรวมตวกน สราง

พลงแหงการพฒนาไดอยางรวดเรว อาสาสมครพฒนาบานยอด

มการจดตงขนทนท

ดงนน ในเวลาเพยงไมกเดอน ฝายเพอการเกษตร 8 ฝาย ฝาย

อนรกษ 150 ฝาย บอพวงสนเขา 23 บอ จงมการปรบปรงซอมแซม

และขดขนมาใหม รวมทงระบบทอสงนำ ความยาวกวา 20 กโลเมตร ตามมาดวยการลงแรงระดมชวยกนขดนาขนบนได การปลกขาว ขาว

โพด การปลกพชหลงนา เชน ถวเหลอง ถวลสง กระเทยม การปลก

พชผกสวนครว กลวยเหลองนวล ไผเปาะ แหยง ตาว คอกหมถกสราง

ขนสำหรบการเลยงหมเหมยซาน มการเลยงปลา เลยงไก การตง

กองทนปย กองทนยาและอาหารสตว กองทนเมลดพนธพช กองทน

เตาเผาเศรษฐกจ กองทนแปรรปผลตภณฑพนท โรงเพาะชำกลาไม

ฯลฯ ทกกจกรรมทปดทองหลงพระฯ ใหการสนบสนนสงเสรม เกดขน

ทงหมดในบานยอดในชวงเวลาเพยงปเศษ ๆ

พลงทเขมแขงของชมชน ทำใหวนน ชาวบานยอดมรายได

เพมขนถง 3 เทาตว จากรายไดตอครวเรอน ปละ 41,092 บาท

กลายเปน 118,147 บาท มเงนออมเพมขนถง 9 เทาตว เปน

ครวเรอนละ 41,229 บาท/ป จากเดม 4,736 บาท

“ปดทองฯ เขามา ทำใหชาวบานรวม

แรงรวมใจกนพฒนาตวเอง มการประชม

มการตงกฎกนขนมา เชน หากจะทำงาน

ทไหนสกแหง ทกคนตองไปทำดวยกน

ปดทองฯ ทำใหชาวบานเหนประโยชน

ของการพฒนาพนท เพาะปลกของตน

และไดคดวาพนทนน เปนประโยชนของ

ตวเอง หากไมลงมอเอง กไมมใครมาทำให

ปดทองฯ ไมไดเปลยนแควถชวตชาวบานทดขน แตยงชวย

ใหเราเปลยนตวเอง คอ มความอดทนในการทำงาน มจตใจ

ในการเปนนกพฒนาทเขมแขง มใจทอยากชวยเหลอชาวบานให

พนจากหนสน วงวนแบบเดม ๆ ใหเขาเหนความสำคญของอาชพ

ของตวเอง”

“ประทบใจปดทองฯ ตรงททกอยาง

ทให คอ ทำใหตวเอง ครอบครว และ

พนองนาน มชวตความเปนอยทดขน

องคความรทกอยาง ตอนนชาวบาน ชมชน

ไดรบกนหมดแลว จากแตกอนทไมรอะไร

สกอยาง พอมองคความร ทกคนกสามารถ

อยไดและทำไดหมด โดยไมตองพงสวน

ราชการ ไมตองคอยงบประมาณ ทกอยางเรามอยแลวในพนท

ธรรมชาตมให ตอไปเรากอยได อยากใหทกอำเภอมรอยยมเหมอน

บานยอดทงหมด ถาคนนานทกคนมรอยยม มความเปนอย มชวต

ทดขนเหมอนคนบานยอด ถาคนทงประเทศมรอยยม คดวา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระบรมราชนนาถ

ทานจะทรงพอพระทย”

12

บทความ

“ศรคำ มงคละ” หญงแกรงแหงบานนำปาก ผไมเคยยอทอ

ตอโชคชะตา แมวาจะโดนภยพบตกระหนำซำเตมครงแลวครงเลา

แตเธอกยนหยดลกขนสทกครง อยางทระนงองอาจ ดวยพลงใจและ

แรงศรทธาเปยมลน

เหตอทกภยและดนโคลนถลมรนแรง ซงเกดขนทบานนำปาก

และบานหวยธน อำเภอทาวงผา จงหวดนาน เมอป 2551 นอกจาก

จะมผ เสยชวตถง 3 คนแลว ยงทำใหบานเรอน เรอกสวนไรนา

เสยหายเกอบหมด สตวเลยงลมตายจำนวนมาก ททำกนของ

ปาศรคำ กไดรบผลกระทบจากเหตการณนน จนเธอแทบลมทงยน

และหลงจากอทกภยครงนนแลว ปาศรคำไมสามารถทำการเกษตร

ไดอกเลย ตองเขามาขายแรงงานในกรงเทพฯ ประทงชพไปวน ๆ

จนเมอปดทองหลงพระฯ เขามาในบานนำปาก เมอป 2552

ปาศรคำกเหนโอกาสทจะไดตงหลกใหมอกครง จงอาสาเขารวม

พลกฟนผนดนนำปากอกครง

แตเมอปาศรคำ ปลกขาวปดทองฯ จนงอกงาม ใกลจะเกบเกยวได

กมาเกดเหตการณนำปาไหลหลากเขาพนทบานนำปากอกครง ผนนา

ทง 5 ไรครง ทปาศรคำหวงวาจะไดเกบเกยวเพอแบงเบาภาระหนสน

ทมอยกหายไปกบตา

“ชวงทนาลม กไมไดหวงใหปดทองฯ ตองมาชวยเราทกอยาง

เพราะตองอยทตวเราดวย ถาเราเขมแขงและยนหยดไดดวยตวเอง

ไมออนแอ ปญหาทกอยางกแกได ถาอยากฟนกตองตอสและเขมแขง

แมจะเสยใจทนาลม เสยหายไปเกอบหมด แตกรอยวาเอาคนมาไมได

เรากตองสตอ คณชาย (ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล เลขาธการมลนธ

ปดทองหลงพระฯ) ถามวาจะทำยงไงตอ จะถอยหรอจะส ตอนนน

กตอบคณชายไปวาจะส ถอยไมได ถาถอยแลวจะกนอะไร คณชาย

กบอกวา ถาสกจะสนบสนนทกอยาง ขาดเหลออะไรกใหไปบอก

เจาหนาท”

ดวยใจทสไมถอย จากวนทนาลมเกอบหมด มาถงวนน ปาศรคำ

ทำทกอยาง ทไดรบการสนบสนนจากปดทองฯ ทงปลกขาว ขาวโพด

กะหลำ ผกกาดเขยวปล พรก มะเขอ ไผตง ไผเหลองนวล หวาย

เลยงหมเหมยซาน 30 กวาตว เลยงไก 300 กวาตว เลยงปลา ทงยง

นำองคความรทไดจากปดทองฯ มาทำระบบสงนำจากอางปดทองฯ

เขามาในพนทไรของตวเอง และทำระบบหวฉดนำหรอสปรงเกอรใน

แปลงผก ซงทงหมดน ปาศรคำลงทนดวยเงนสามหมนบาท ซอทอนำ

ขนาดเสนผาศนยกลาง 2 นว ความยาว 400 เมตรมาทำเอง

เมอมนำด ดนด เมลดพนธด มองคความรทงการทำเกษตร

และเลยงสตว รวมกบความขยน อดทน ทกวนน ททำกนของปาศรคำ

จงไมมทวางแมแตตารางนวเดยว ปาศรคำเองกเรยกไดวาแทบ

ไมเหลอเวลาใหวาง กระนนปาศรคำกมความสข

“ดใจ ปดทองฯใหความร ใหแนวทางทำมาหากน ชวยเหลอ

หลาย ๆ ดาน ทำใหเรามความหวง ในอนาคต ถงปดทองฯ จะออก

จากบานนำปากไป กคดวาจะสามารถอยได และยงยนดวย”

นคอเรองราวของ “ศรคำ มงคละ” ผนำเอาองคความร และการ

สนบสนนของปดทองฯ มาใชใหเกดประโยชนสงสด ทงยงเตมเปยม

ดวยพลงกายพลงใจ ไมยอทอตออปสรรคใด ๆ จนยนหยดดวยตวเอง

ไดในทกวนน

ศรคำ มงคละ หญงแกรงผพลกผนดนนำปาก

13

บทความ

จรรตน หวนถนอม

ทมคณสมบตพเศษ คอ ปลกไดในดนเคม และใหแรธาตกบดนสง

โดยใชเมลดโสนแอฟรกน 5 กโลกรมตอพนท 1 ไร รากโสนทชอนไช

ไปในดน จะชวยเพมธาตไนโตรเจนใหดน ปลกทงไว 60 วน จงไถกลบ

ใหตนโสนยอยสลาย จนดนคอย ๆ ลดความเคมลง

เมอแกปญหาดนเปรยวและดนเคม จนไดดนทมแรธาต และ

ความเปนกรดดางเหมาะกบการเพาะปลกแลว กลงมอปลกขาวได

ทนท แลวใชนำหมกออแกนกส ยเรย ฉดพนลงในนาขาว เพอเพม

ผลผลต ในอตราสวน 5 ลตรตอ 1 ไร หลงจากหวานเมลดพนธขาว

ได 1 เดอน

นำหมกออแกนนกส ยเรย ของลงจ มตนทนการผลตเพยง 8 บาท

เปนคากากนำตาล 1 กโลกรม นำมาผสมกบปสสาวะ 10 ลตร

หมกทงไว 20 วน จงใชได และหลงจากเกบเกยวขาวแลว กทำ

จากผนดนทเคยถกปญหากระหนำซำเตม จนเพาะปลก

ไมไดผลสมบรณมานบสบป มาวนน ดนผนนนกลบอดมสมบรณ

ใหผลผลตมากขนถง 3 เทา ดวยความรอนฉกาจฉกรรจของ “ลงจ”

หรอ นายจรรตน หวนถนอม หมอดนอาสาแหงบานทาตะเภา

ต.หนองเสมด อ.เมองตราด

ลงจ เลาวา แตเดม พนท 20 ไรของลงจเอง และพนทใกลเคยง

อกนบรอยไร มปญหาดนทงเปรยว ทงเคมพรอม ๆ กน โดยมคาความ

เปนกรดดางอยท 3-3.5 ซงจดไดวาอยในขนรนแรงเลยทเดยว

ลงจใชความรจากการเปนหมอดนอาสา เรมแกทปญหาดนเปรยว

กอน โดยใชปนมารล 2 ตนครง ใสในพนทนา 1 ไร ทงไว 15 วน ให

ปนมารลทำปฏกรยากบดน จนกระทงความเปรยวของดนลดลง

จากนนจงแกความเคม ดวยการปลกโสนแอฟรกน ซงเปนพชตระกลถว

การไถกลบตอซงขาว แลวปลกถวเหลอง เปนพชหลงนา แลวปลก

โสนแอฟรกน เพอเพมแรธาตในดน เปนวงจรเชนนเรอยไป

ลงจ บอกวา วธการนทำใหแกเพมผลผลตขาวจาก 20 ถงตอไร

เปน 50 ถงไดภายในเวลาเพยง 2 ป และมนใจวา เมอบำรงดนดวย

วธนตอไปเรอย ๆ อก 3 ป จะเพมผลผลตเปน 100 ถงตอไรได

ลงจแกยงเพมมลคาใหกบขาวของแก โดยการสขายเปนขาวกลอง

ซงไดราคาสงกวาการขายเปนขาวเปลอก ถงเกวยนละ 8,000 บาท

เลยทเดยว

องคความรในการปรบปรงคณภาพดนของลงจ ในวนน จะประสาน

รวมอยในองคความรของปดทองหลงพระฯ เพอถายทอดใหกบเกษตรกร

อกมากมายตอไป

คพฒนาคพฒนาเรยนรเรยนรหมอดน ผทำนาดวยปญญา

14

บทความ

ในจงหวดนานม “สำนกงานเครอขายการเรยนรเพอภมภาค

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย จงหวดนาน” และ

ในจงหวดนานม “ปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชดำร”

เมอจฬาลงกรณมหาวทยาลย มโครงการ “วทยาเพอพนถน”

ทำการวจยดานความหลากหลายทางชวภาพของภาคเหนอตอนบน

ในแถบลมนำนาน

เมอปดทองหลงพระฯ มวตถประสงคทจะรวบรวมและจดเกบ

ความร ตลอดจนผลของการนำไปปรบใชถายทอดสชมชน เพอพฒนา

ศกยภาพและชวตความเปนอยของประชาชน

ในพนทจงหวดนาน เชน ตนและใบขาวโพดทเคยตองเผาทง และ

ใชผลไมใกลเสย ไมวาจะเปนลำไย มะมวง มาใชแทนกากนำตาล

เพอลดตนทนการหมกอาหารสตว ทำใหการผลตอาหารหมกมตนทน

เพยงคาจลนทรย ถงละ 50 บาท และจากนไป ปดทองฯ กจะใช

จฬาฯ เปนฐานเพอสอนใหชาวบานสามารถทำไดตอไป

“อาหารสตวทใชผลไมแทนกากนำตาลในการหมก จะชวยเรง

เนอใหกบวว และเกดผลดกบววดวย อยางววในญปนทใหกนเบยร

กเพราะเบยรมความหวาน”

นอกจากน จฬาฯ ยงมโครงการทไดกราบบงคมทลถวายรายงาน

เมอจฬาฯ มารวมปดทองฯ

เมอจฬาลงกรณมหาวทยาลย จบมอปดทองหลงพระฯ เปนภาค

รวมใจ ประโยชนของชาวบานกจะเกดขนตามมา

นายธตรตน วศาลเวทย ผอำนวยการสำนกงานเครอขาย

การเรยนรเพอภมภาคแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย จงหวดนาน

เลาถงความรวมมอระหวางจฬาลงกรณมหาวทยาลยกบปดทอง

หลงพระฯ วา

“จฬาฯ มการพดคยกบปดทองฯ เมอประมาณ 4-5 เดอนกอน

ตอนนกไดแนวทางแลววา จฬาฯ พรอมจะรบหนาทเปนหนวยจดการ

ความร (KM Unit) ใหกบปดทองหลงพระฯ นคอจดเรมตนของ

การเปนเครอขายกบปดทองหลงพระฯ และสงทจะทำรวมกนตอไป

คอ ปดทองฯ จะนำงานวจยของจฬาฯ หลายโครงการขยายผลส

ชาวบาน โดยจฬาฯ สนบสนนอาจารยและเทคนค เชน การทำกระดาษ

จากตนขาวโพด ซงเปนวตถดบทมมากในจงหวดนาน และการทำพช

อาหารสตวหมก สำหรบสตวเลยง เชน หม วว และแพะ เปนตน”

อาจารยธตรตน เลาวา การทำพชอาหารสตวหมก เปนงานวจย

ทปดทองหลงพระฯ สนใจมาก จฬาฯ จงทำการทดลองโดยใชวตถดบ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร คอ การทำหอง

ทดลองนำเชอสกร หองทดลองอาหารปลอดภย และหองทดลอง

เพอรอฟนโคแดง ซงเปนโคพนธพนเมองของจงหวดนาน ซงทรง

พระกรณาฯ ใหขยายผลในจงหวดนานแลว และยงรบสงใหทำเรอง

แพะนมและแพะเนอ รวมทงยงมการวจย การเลยงกบภเขา สายพนธ

ทเหมาะสมกบจงหวดนานดวยอาหารธรรมชาต โดยใชปลวกทม

โปรตนสง และแมลงอน ๆ การเลยงผงทใชพชดอกในพนทปาอนรกษ

เปนแหลงนำหวานและเกสร การเลยงแมลงเพอใชในการควบคมศตร

พชแบบชววธ การพฒนาคณภาพเนอสกรดวยวธเกษตรธรรมชาต

การแปรรปนำนมแพะเปนไอศกรม โยเกรต เนย ฯลฯ รวมแลว 17

โครงการ

อาจารยธตรตน ยำวา องคความรและงานวจยทงหมดของ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มเปาหมายเพอใหประโยชนของชมชน

ทงสน เพราะหลกของจฬาฯ คอ ไมทำธรกจ และไมเขาสระดบ

อตสาหกรรม และจากนไป ปดทองหลงพระฯ กจะเปนผเชอมโยง

องคความรตาง ๆ ของจฬาฯ ไปสชาวบานเพอการพฒนาทยงยนตอไป

ภาคภาครวมใจรวมใจ

15

สารคด

“นเปนภาพของการเกยวพาราสระหวางหญงชายในสมยกอน

ทจะสบบหรขโยแลวพนควนใสกนเปนการบอกรก และผชายสวนใหญ

ในสมยนน ตองสกตงแตพงลงมาเตมตนขา ทางภาคกลางเรยกการสก

แบบนวา สกลาวพงดำ ดวยความเชอวา รอยสกเปนการแสดงถง

ยศถาบรรดาศกด ผชายคนใดไมสก จะหาภรรยาไมได สวนผหญง

ตองทอผาเปน ไมเชนนนกจะไมมสาม”

เสยงแจว ๆ ทบอกเลาเรองราวในภาพจตรกรรมฝาผนง วด

ภมนทร คอ เดกนกเรยนชนมธยมกลมหนง ทใชเวลาในวนหยด

และชวงปดภาคเรยน มาบอกเลาเรองราวเกยวกบแผนดนบานเกด

ของตนดวยความภาคภมใจ ในฐานะ “มคคเทศกนอย” ทไมม

คาตอบแทนใด ๆ ให

เมอมผมาเยยมเยอน “นาน” ดนแดนแหงประวตศาสตร อน

ยาวนานกวา 800 ป ทงดงามโดดเดนดวยเอกลกษณทงศลปกรรม

และสถาปตยกรรม กจะไดพบกบเดก ๆ กลมหนงทเปยมดวยรอยยม

สดใส มชวตชวาและกระตอรอรน ทจะใหการตอนรบดวยเรองราว

แหงประวตศาสตรและตำนานเกาแกทเลาขานสบทอดกนมาชานาน

วฒนชย สงวนสม นพคณ ศรจะ กตตกาญจน ชชนะ และสธดา

“นาน”

มคคเทศกนอย

ชอมณ คอ มคคเทศกนอยหญงชายสคน ททำหนาททวดภมนทร

ในวนนน ในขณะทเพอน ๆ กระจายอยทปชนยสถานสำคญแหงอน ๆ

และจะมการสลบสบเปลยนสถานท หมนเวยนกนไปเรอย ๆ

“พวกเรามาเปนมคคเทศกนอย กเพราะสนใจประวตศาสตร

อยากรความเปนมา ชอบความสวยงามของสถานท และสงตาง ๆ

ของเมองนาน และอยากถายทอดใหคนทอนทมาเยยมไดรดวย”

กวาจะไดเปนมคคเทศกนอยเตมตว พวกเขาตองผานการเรยนร

หลกสตรทองถนของเครอขายฮกเมองนาน ทงประวตศาสตร ความ

เปนมาของบานเกดเมองนอน สถานทสำคญ ตลอดจนขนบธรรมเนยม

ประเพณ วฒนธรรม ความเชอและตำนานเกาแกทเลาขานสบตอกนมา

“ยงไดเรยนร พวกเรากยงรกบานของเรายงขน ยงอยากรกษา

ความเปนนานไวเปนความภาคภมใจตลอดไป”

บรรดามคคเทศกนอย ซงมาจากหลากหลายโรงเรยน บางคน

เปนมคคเทศกนอย ตงแตเรยนชนประถม สวนใหญจะทำหนาทกน

มาแลวคนละ 3-4 ป จนกวาจะเขามหาวทยาลย กจะถายโอนภารกจ

นใหกบรนนองตอไป จากรนสรน เพอสานตอความรกในบานเกด

ใหยงยนมนคงตลอดไป

ความภาคภมใจในสายเลอด

16

ขาว

ปดทองหลงพระฯเดนหนา

ระดมสมองระดบหวกะทของชาต พฒนาทองถนแบบ “ปดทองฯ” มหาวทยาลยเชยงใหม มหดล ขอนแกน ธรรมศาสตร ตวแทนองคกร

ภาครฐและเอกชน รวม 90 คน ลงพนทบานโคกลาม และบาน

แสงอราม ต.กดหมากไฟ อ.หนองววซอ จ.อดรธาน ซงเปนพนท

ขยายผลปดทองหลงพระฯ เพอศกษาแนวทางเชอมโยงมหาวทยาลยกบ

ชมชน และวางระบบการทำงานรวมกน

ศ.น.พ.เกษม วฒนชย กลาววา ในปจจบน มตนทนความร

มากมาย จากโครงการอนเนองมาจากพระราชดำร โครงการพฒนา

สวนพระองค โครงการพฒนาดอยตงฯ มลนธสงเสรมศลปาชพ

และโครงการฟารมตวอยางในสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

โครงการในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร รอให

สถาบนการศกษานำไปประยกต เปนหลกสตรสำหรบนกศกษา

และประชาชนทวไป หรอเปนหวของานวจย และเปนทางเลอกใน

การแกไขปญหาความยากจน การลดความเสยงทางเศรษฐกจและ

สงคม วกฤตอาหาร วกฤตพลงงาน วกฤตประชากรลนโลก ภาวะโลกรอน

ไดอกดวย

ดร.สเมธ ตนตเวชกล กลาววา องคความรของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวนน มาจากปญหาททรงพบในแตละพนท ซงทรงเรยกวา

“หองเรยนทางธรรมชาต” แลวทรงหาวธการแกไขทไดผลและเหมาะสม

กบพนทนน จงอยากใหสถาบนการศกษาใชแนวทางนในการพฒนา

ทองถน หรอนำแนวพระราชดำรบรรจเปนหลกสตร เพอผลตบคลากรท

มคณภาพพรอมออกมาพฒนาบานเมองตอไป หรอจดเปนคายอาสา

พฒนาทองถน โดยขอรบการงบประมาณสนบสนนจากภาคเอกชน

ม.ร.ว.ดศนดดา ดศกล กลาววา การมาครงน คาดหมายวา ระดบ

มนสมองของวงการศกษาจะชวยกนระดมความคดวา จะจดระบบการ

ทำงานรวมกนระหวางอดมศกษากบชมชน หรอพนทอยางไร ใหเกด

ประโยชนกบทกฝาย และเกดความเขมแขงของบานเมองในระยะยาว

อนเปนการเชอมโยงกบโครงการ 1 จงหวด 1 มหาวทยาลย และ

ขบวนการสรางสรรควชาการสายรบใชสงคมไดเปนอยางด

นายสมพล เกยรตไพบลย ประธานกรรมการตลาดหลกทรพยแหง

ประเทศไทย กลาววา ตลาดหลกทรพยฯ มนโยบายสนบสนน

การพฒนาทองถนสความยงยนตลอดมา และยนดสนบสนนสถาบน

การศกษาทมองคความรหรอโครงการพฒนาสงคมเสมอ

ขณะทนายพงษศกด องกสทธ อธการบดมหาวทยาลยเชยงใหม

กลาววา สงทไดคอองคความรนำไปตอยอดการพฒนาทองถน และ

ประยกตเปนหลกสตรการเรยนในคณะตาง ๆ เพอสรางบณฑตทม

คณภาพและรบผดชอบตอสงคม และมหาวทยาลยยนดจะรวมกบ

ปดทองฯ ตอไป เชนเดยวกบ รศ.ดร.อนชาต พวงสำล รองอธการบด

มหาวทยาลยมหดล กกลาววา การเชอมโยงองคความรระหวางสถาบน

การศกษาและปดทองหลงพระฯ เปนแนวทางหนงทจะสงเสรมใหมหดล

เปนมหาวทยาลย ทสรางความเขมแขงใหแกชมชนตอไป

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นายระพพนธ สรวฒน

หวหนาผตรวจราชการสำนกนายกรฐมนตร รวมทง ม.ล.จรพนธ ทววงศ

รองเลขาธการสำนกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ

อนเนองมาจากพระราชดำร นายลลต ถนอมสงห ผชวยเลขาธการ

มลนธชยพฒนา นายพพฒน เลศกตตสข ทปรกษาสถาบนฯ และ

นายการณย ศภกจวเลขการ ผอำนวยการสถาบนฯ

นายพระนาย สวรรณรฐ รองปลดกระทรวงมหาดไทย กลาวถง

การขบเคลอนงานปดทองฯ ในสวนของกระทรวงมหาดไทยวา จะ

กำหนดหวขอ “การทำงานแบบปดทองฯ” ลงเปนเรองหลกในการตรวจ

ราชการของกระทรวง และแตงตงคณะขบเคลอนงานระดบกระทรวง

เพอใหมการประสานงานในลกษณะเครอขายสงการในจงหวด อำเภอ

ตำบล หมบาน โดยมตนเองเปนประธาน คณะทำงานประกอบดวย

ผอ.สำนกนโยบายและแผน สำนกงานปลดกระทรวง และรองอธบดกรม

การพฒนาชมชน กรมการปกครอง กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กรมการปกครอง กรมโยธาธการ

และผงเมอง และจะมการจดประชมวดโอ คอนเฟอเรนซ กบผวาราชการ

จงหวด และหนวยงานภารกจทง 10 จงหวดขยายผล เพอทำความ

เขาใจหลกการและกระบวนการทำงานปดทองในวนท 9 ม.ย. 2554 น

ต.หวยแมเพรยง อ.แกงกระจาน จ.เพชรบร บานเจรญผล และ

บานหนองพระ ต.หนองพระ อ.วงทอง จ.พษณโลก บานปยะมตร

อ.เบตง จ.ยะลา และบานปาง ต.หนองบว อ.ไชยปราการ จ.เชยงใหม

ขณะน การดำเนนการในพนทขยายผลอยระหวางการสรางความ

เขาใจ และลงพนทเกบขอมลเชงลก ทงขอมลภมสงคม กายภาพ

เศรษฐกจ และสงคม เพอใหทราบปญหาและความตองการของชมชน

ภายในเดอนกรกฎาคมน จากนนจะจดทำแผนพฒนาชนบทเชงพนท

ตามแนวพระราชดำรตอไป

ม.ร.ว.ดศนดดา ยงไดแจงตอทประชมถงเปาหมายการดำเนนงาน

ในจงหวดอดรธานวา จะขยายฟารมตวอยางชมชน ซงนำองคความร

จากฟารมตวอยางในสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ มาใชให

เกดขน 8,000 แปลง ภายในตนป 2555 เพอนอมเกลาฯ ถวายเนองใน

โอกาสเฉลมพระชนมพรรษาครบ 80 พรรษา จากนนจะขยายเปน

80,000 แปลงใหไดภายใน 2 ป

ทงน คณะอนกรรมการบรณาการปดทองหลงพระ สบสานแนว

พระราชดำร ประกอบดวยผแทนจาก 4 กระทรวงหลก คอ นายพระนาย

สวรรณรฐ รองปลดกระทรวงมหาดไทย นายศภชย บานพบทอง

รองปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ นายสรพล ปตตาน รองปลด