Libri-i-M

1

Teknologjia e Informacionit dhe Komunikimit 9

Prmbajtja Hyrje .............................................................................................................2 Linja 1: Rimarrje dhe Thellim Njohurish 1.1 Butoni Microsoft Office .................................................................................................6 1.2 Ribbons ...........................................................................................................................10 1.3 Puna me tekstin .............................................................................................................12 1.4 Tabs and Ribbons pr futjen e figurs dhe objekteve t tjer .............................15 1.5 Ribbons/ Tabs/Tools t tjer .......................................................................................18

Linja 2: Funksionet e software-it t prezantimeve 2.1 Dritarja e Prezantimit n Microsoft PowerPoint ....................................................29 2.2 Krijimi i Prezantimit t par n PowerPoint ...........................................................30 2.3 Personalizimi n PowerPoint ......................................................................................37 2.4 Prmbajtja e slide-it ......................................................................................................39 2.5 Formatting Text ..............................................................................................................41 2.6 Shkrimi i Prmbajtjes s slide-it ................................................................................44 2.7 Grafikt ...........................................................................................................................46 2.8 Tabelat .............................................................................................................................50 2.9 Charts ...............................................................................................................................52 2.10 Effekte me Slide-t (Slide Effects) .............................................................................56 2.11 Printimi .........................................................................................................................60 Linja 3: Interneti dhe posta elektronike 3.1 Zhvillimi i Internetit. Interneti n funksion t teknologjis s komunikimit dhe informimit. Mnyrat e lidhjes n Internet. ......................................................67 3.2 Internet Explorer, elementet kryesor t paraqitjes, konfigurimi .......................71 3.3 Instrumentet krkimit, motort kryesor t krkimit. Lundrimi n Internet ...73 3.4 Shrbimet n Internet, bashkbisedimi(chat, multimedia, posta elektronike 75 3.5 Kuptimi dhe prdorimi i posts elektronike (email) ............................................77 3.6 Krijimi i nj adrese email ............................................................................................78 3.7 Elementet kryesore t faqes s email. Plotsimi dhe drgimi i nj email

Menaxhimi dhe administrimi i mesazheve email ..................................................80

2

Hyrje Programi Informatika pr klasn e nnt mbyll ciklin e programit t plot t informatiks pr klasat 7, 8 dhe 9. Nxnsit q do t mbarojn kt cikl shkollor do t marrin njohuri pr kt lnd t mjaftueshme dhe t domosdoshme pr t qn t aft t prdorin dhe shfrytzojn kompjuterin pr nevojat e tyre jetsore edhe nse nuk do t jen n gjndje t vazhdojn arsimin e mesm. Gjithashtu njohurit e fituara do ti krijojn nxnsit mundsin t thelloj m tej, n mnyr t pavarur njohurit dhe aftsit, n kt fush. Cikli i plot trajton kto linja t prcaktuara n standarde si: - Baza t kompjuterit (Hardware, Software, Sistemi operativ). - Aplikimet kryesore (Funksionet kryesore t programeve, Funksionet e Word Processing, Funksionet e Spreadsheet, Funksionet e aplikimeve pr prezantime) - Aplikimet online (Interneti, posta elektronike) N kt cikl parashikohet dhe nj numr orsh pr do klas, pr t aftsuar nxnsit t prdorin mir dhe shpejt tastjern nprmjet programeve Typing. N klasat e ndrmjetme t ciklit (klasat 8 dhe 9), sht menduar t futet linja Rimarje dhe thellim njohurish q ndihmon msuesin dhe nxnsin t bjn nj lidhje sa m organike t lnds duke rifreskuar dhe thelluar njohurit e fituara. N kt nivel arsimi sht menduar q linjat t trajtohen n nivel teorik e praktik sa m t thjesht e t kuptueshm pr moshn. T jepen njohurit elementare pr njohjen dhe prdorimin e kompjuterit, duke synuar kryesisht n ann praktike. Udhzime metodologjike Realizimi cilsor i programit krkon respektimin e parimeve themelore didaktike, przgjedhjen nga msuesi t metodave dhe formave m t prshtatshme t puns n orn e msimit. Msuesi duhet t prcaktoj me kujdes pragun ndrmjet materialit teorik dhe veprimtarive praktike. Krkes e rndsishme pr realizimin e programit sht roli parsor q duhet t ket praktika laboratorike. N kushtet e ekzistencs s laboratorit kjo sht e realizueshme dhe duhet t mbizotroj orn e msimit. N kushte t pamjaftueshmris s bazs materiale, msuesi duhet t kujdeset q do nxns t ket mundsin t ushtrohet n nj kompjuter. Lnda jep avantazh si pr organizimin e puns n grupe dhe pr shpalosjen e cilsive individuale t nxnsve. Kto avantazhe msuesi duhet ti ket n qendr t vemendjes n organizimin e ors s msimit. Informatika sht nj shkenc e aplikuar dhe si e till rekomandohet q n msim dhe studim t prdoret metoda e t msuarit aktiv. T msuarit aktiv sot pranohet gjersisht si forma m cilsore e msimit, si n msimdhnie dhe n msimnxnie.

3

Msues efektiv jan ata q i stimulojn nxnsit t msojn, n rastin ton t msojn konceptet e shkencs s kompjuterave. Autoritete n kt fush e prcaktojn kshtu kt metod: Mbi t gjitha nxnsit kan nevoj ti bjn vet veprimet, ti japin zgjidhje vet detyrave q u vihen, t sjellin shembuj t rinj, t provojn aftsit e fituara dhe t bjn testimet pr njohurit q ata kan ose pr ato q duhet t fitojn. -Silberman. Nj model specifik i t msuarit aktiv i bazuar n msimdhnie paraqitet skematikisht m posht. Ky model prbhet nga katr faza.

Fig 1. Modeli i msimdhnies i bazuar n t msuarin aktiv. Ky model prbhet nga katr faza:

1) N fazn e par, Stimuli, msuesi ndrton dhe paraqet temn me shpjegime t vlefshme q do t shrbej si nj objekt pune pr nxnsin. Stimuli duhet t ndrtohet me kujdes sepse ai prbn thelbin e modelit t plot. Stimuli duhet t prmirsoj dhe zhvilloj t msuarit me kuptim dhe duhet t jet i ndrtuar n mnyr t till q t ngrej nj varg pyetjesh, dilemash, qndrimesh dhe prceptimesh. Stimuli duhet t jet realisht kompleks dhe n prshtatje me nxnsin. Nj stimul i menduar mir i bn nxnsit q, gjat puns, t ekspozohen ndaj aspekteve t ndryshme shkencore dhe pedagogjike.

Aktiviteti msimor

Diskutimi

Stimuli

Prmbledhja

4

Gjat t tre fazave pasuese kto ide dhe mendime diskutohen, pasurohen dhe organizohen.

2) N fazn e dyt, Aktiviteti, nxnsit punojn me stimulin q u sht

paraqitur. Msuesi qarkullon nga njeri grup te tjetri, dgjon mendimet e tyre, sht i ndjeshm ndaj asaj q ata thon dhe i inkurajon ata t thellojn mendimet e tyre. Kjo faz mund t jet e gjat dhe t zr pjesn m t madhe t msimit. Kjo varet nga Stimuli i zgjedhur dhe nga objektivat msimore q jan vn.

3) N fazn e tret, Diskutimi, produktet, temat dhe mendimet q kan dal

gjat fazs Aktiviteti, paraqiten para gjith klass dhe diskutohen. Msuesi v n dukje idet kryesore t paraqitura nga nxnsit dhe thekson parimet prej nga rrjedhin kto ide. Nxnsit nxiten t shprehin opinionet e tyre n lidhje me idet e ndryshme t paraqitura.

4) N fazn e katrt, Prmbledhja, msuesi bn nj prmbledhje dhe v n

dukje konceptet qndrore, idet kryesore dhe shtje t tjera q u ngritn dhe u diskutuan gjat tre fazave t para. Prmbledhja mund t bhet n forma t ndryshme, si tabelore duke listuar lidhjet ndrmjet shtjes kryesore dhe shtjeve t tjera q kan dal. Duhet t jet e shkurtr n koh.

Pr fazn e par, hartimin e stimulit, n ndihm t msuesit jan shtjet e listuara n fillim t do paragrafi, ushtrimet dhe pyetjet q shoqrojn do paragraf. Msuesi mund ta paraqes temn, duke hartuar nj stimul t thjesht ose kompleks, n mnyra t ndryshme. Kjo varet shum nga niveli i pajisjes s laboratorit dhe niveli i nxnsit q do ti vihet detyra pr ta punuar n fazn e dyt.

5

Objektiva

Programi synon: T thelloj njohurit mbi prpunimin e tekstit dhe t t dhnave. T aftsohet m tej n prgatitjen e dokumenteve t ndryshme. T njihet me kuptimin mbi prezantimet dhe programet pr prgatitjen e mir t tyre. T aftsohet n prgatitjet e prezantimeve t thjeshta. T njihet me historin e zhvillimit t Internetit dhe vlerat e tij n zhvillimin e sotm

shoqror. T aftsohet t prdor Internetin dhe ta vr at n shrbim t vetes dhe t shoqris. T aftsohet n krijimin e adresave email dhe ti prdor ato.

6

Linja 1 Rimarrje dhe thellim njohurish

Objektiva

N kt linj synohet q nxnsi: T rifreskoj dhe thelloj njohurit e mara mbi prpunimin e tekstit dhe

programin aplikativ Microsoft Word. T rifreskoj dhe thelloj njohurit e marra mbi grumbullimin dhe

prpunimin e t dhnave dhe programin aplikativ Microsoft Excel. T aftsohet n zbatime praktike t prpunimit t tekstit dhe t t dhnave.

Po e fillojm me rifreskimin e njohurive t fituara dhe njkohsisht parashtrimin e disa prej veorive t reja t disa aplikimeve t pakets Microsoft Office, dy prej t cilave MS Office Word dhe MS Office Excel tashm njihen nga nxnsi. Do t kalojm npr Microsoft Office Button, Quick Access Toolbar, Ribbons, Tabs dhe Groups, pr tu familjarizuar me kto veori t prbashkta pr programet e pakets Office 2007 . Rifreskimi i njohurive t fituara n klasn e shtat dhe t tet do t bhet mbi nj baz t re, domethn duke shfrytzuar at q sht e veant dhe e njjt n t gjith programet q prmban paketa Office 2007 n krahasim me versionet e mparshme t ksaj pakete, prandaj ktu prfshihet dhe programi PowerPoint, me t cilin do t merremi plotsisht n linjn e dyt t ktij teksti. N kt mnyr vendoset nj lidhje e mir ndrmjet kurrikulave t ktyre klasave dhe versioneve n zhvillim t MS Office duke vn n dukje ndryshimet. Pr t hapur nj aplikim klikoni dy her shpejt mbi ikonn e aplikimit (Word, PowerPoint, Excel etj.) n desktopin e Windows-it. Ose klikoni mbi butonin Start, n cepin majtas-posht t ekranit, pastaj klikoni mbi All Programs, vendoseni kursorin mbi Microsoft Office dhe zgjidhni aplikimin q doni. Kur themi q duhet t klikoni me an t nj butoni t mouse-it, kjo do t thot t klikoni me butonin e majt prndryshe do t thuhet se duhet t klikoni me butonin e djatht. Pr arsye se n kompjuter zakonisht keni t instaluar variantin anglisht t Office, terminologjia do jet n anglisht, ashtu si do shfaqet n ekran gjat puns n kompjuter. do komand do t jet e shkruar n origjinal, por do t jet e shpjeguar plotsisht. Nj fjalorth i vogl shpjegues anglisht-shqip shoqron materialin n fund t librit. 1.1 Butoni Microsoft Office

shtjet q do t trajtohen: Ribbon ose Tab Grupet

7

Butoni Microsoft Office Quick Access Toolbar

Do t prdorim Microsoft Office 2007 pr ilustrime fillestare pr ushtrime me Ribbon, Tab dhe Group. Gjja e par q do t shihni kur hapni nj aplikim t Office 2007 sht se ju nuk shikoni m menun File n Menu Bar. Shigjeta n figur shnon tek Microsoft Office Button i cili zvendson File.

Ndrsa e lvizni kursorin mbi Microsoft Office Button nj preview image (figura n t majt) do t shfaqet.

Kur klikoni mbi Microsoft Office Button ai do t marr ngjyrn portokall dhe nj menu e ngjashme me File do t shfaqet. Vini re q keni disa figura me zgjedhje dhe se disa prej tyre kan shigjeta t vogla q shnojn djathtas. Kto shigjeta tregojn se ka opsione t tjera pr zgjedhje. Po tregojm njrn prej tyre. N ann e djatht t dritares s menus s Microsoft Office Button do t shikoni file-t e prdorura koht e fundit Recent Documents. do menu e Microsoft Office Button sht krijuar n prshtatje me aplikimet Office (Word, Excel, PowerPoint etj.). Lvizeni kursorin mbi shigjetn djathtas butonit Print. Nj menu me mnyra printimi do t shfaqet me titull Preview and print the document. Klikoni mbi Print n krye t Menu-s. Shfaqet dritarja standard Print.

8

Kaloni duke klikuar npr menun Microsoft Office Button pr tu familjarizuar me at se far ato bjn. N qoft se shikoni n fund t dritares, aty ndodhen dy butona. Meqense jemi duke

prdorur Word-in ato lexojn Word Options dhe Exit Word. Butonat ndryshojn sipas secilit aplikim, p.sh., Microsoft PowerPoint do t paraqes butonin PowerPoint Options.

Kur klikoni mbi butonin Word Options do t shfaqet dritarja Word Options. Vini re q n ann e majt aty shohim disa opsione: Personalize, Display, Proofing etj

Kur klikoni mbi seciln prej tyre, do t shohim t shfaqen djathtas disa variante q i prkasin atij opsioni. Klikoni mbi seciln prej tyre dhe shikoni se far ato paraqesin. Do t shikoni q Microsoft ka vendosur aty mjaft nga resurset q kan qen n menut File Tools - Options n versionet e mparshme t programeve Office. Opsioni i fundit Resources t pajis me shum burime online pr aplikimin q ju jeni duke prdorur. N qoft se klikoni mbi Word Resources text link do t shfaqet dritarja e mposhtme.

9

Pyetje: 1. Cilat jan komandat e menus s butonit Microsoft Office? Ku ndodhen kto komanda n Office 2003? 2. far ndryshimesh shikoni n kutit dialoguese Print t MS Word dhe MS Excel? 3. Kur klikoni mbi butonin Word Options dhe Excel Options n fund t dritares prkatse, mund t flisni mbi ngjashmrit ndrmjet tyre dhe dallimet duke cilsuar rolin e do opsioni? Quick Access Toolbar

N pjesn e siprme majtas n t djatht t Microsoft Office button shohim nj hapsir t quajtur Quick Access Toolbar (figura n t majt). Kjo hapsir sht shum e prdorshme sepse prmban butonat m t

prdorshm n aplikimet Office Save, Undo, Redo, Print dhe Print Preview. Mund ta ndryshoni kt toolbar duke shtuar ose hequr sa t doni butona Quick Access.

N Quick Access Toolbar (n t majt) mund t shikoni q shtuam butonin Insert Picture meqense do ta prdorim at shum n kt linj.

Pr t shtuar kt buton n toolbar n fillim klikojm mbi tab-in Insert dhe pastaj djathtas klikojm mbi butonin Insert Picture. Nj nga opsionet sht Add to Quick Access Toolbar. Shohim t vendoset butoni Insert Picture n toolbar. Pyetje:

1. Cilt butona vendosim zakonisht n Quick Access Toolbar? 2. Ku mund t vendoset ai pr t qen m praktik n prdorim? 3. A ndryshon numri dhe lloji i butonave q ai prmban?

Ushtrim 1: Shtoni nj nga butonat e tjer q shfaqen n t djatht t butonit Picture. Pr t hequr butona nga Quick Access Toolbar djathtas-klikoni mbi butonin q doni t hiqni dhe n menun q lshohet klikoni mbi Remove from Quick Access Toolbar, dhe butoni nuk do t jet m n kt toolbar. Ushtrim 2: Hiqni butonin Print nga Quick Access Toolbar.

10

1.2 Ribbons

shtjet q do t trajtohen: Tabs/Ribbons Groups Clipboard

Ky sht termi i ri mbi t cilin keni dgjuar t flitet n Office 2007. Ribbons shtrihen nga e majta n t djatht t kreut t dritares s aplikimit tuaj me opsione q t ndihmojn kur ju klikoni mbi Tab-et Ribbon. Tabs dhe Ribbons jan njsoj dhe ne do ti referohemi njsoj. Tabs Nn Microsoft Office button dhe Quick Access Toolbar shohim nj seri Tabs/Ribbons.

Tabs jan njsoj me drop down menu-t, n versionet e para t Office. Tabs jan, nga ana logjike, pak m ndryshe pr do aplikim Office 2007 pr t ndihmuar me opsionet m t zakonshme t aplikimit. T gjitha aplikimet Office 2007 fillojn me tab-in Home. Tab/Ribbon Home pr Word 2007 ka pamjen e figurs m posht:

Tab/Ribbon Home pr PowerPoint 2007 ka pamjen si n figurn m posht:

Tab/Ribbon Home pr Excel 2007 ka pamjen si n figurn m posht:

11

Tab/Ribbon Home pr Access 2007 ka pamjen si n figurn m posht:

Mund t vini re shpejt se Tab/Ribbon Home pr do aplikim paraqet Clipboardin si Grup" t majt (me prjashtim t Access). N Word dhe Excel, Tab/Ribbon Font sht n t djatht, por n PowerPoint, kjo sepse puna me slide-t sht kryesorja, shohim Tab/Ribbon Slides. Hapini kto katr aplikime dhe shikojini me kujdes pr do aplikim Tab/Ribbon Home. Vini re q Tab-et n t djatht t Tab/Ribbon Home jan prshtatur pr do aplikim. Pyetje: 1. Ku duhet t klikoni n Tab/Ribbon Home t Word dhe Excel q tju hapet kutia

dialoguese Font ? 2. A sht kutia dialoguese Font ajo q keni prdorur dhe me variantet e tjera t

Word-it dhe Excel-it ? Groups N figurn m posht shigjetat tregojn nj opsion tjetr Grupet.

Clipboard Font Paragraph Styles Editing Clipboard Group Tab/Ribbons dhe Groups ndryshojn sipas aplikimit Office q jeni duke prdorur. Shohim Groups n Word. Grupi i par n Word Tab-in Home sht Clipboard-i. Pr t hapur grupin vendoseni kursorin mbi shigjetn e vogl n t djatht t grupit. Kjo shigjet sht zmadhuar n figur dhe ka funksionin e hapjes s grupit (Open Group).

12

Kur ju klikoni mbi kt shigjet shfaqet figura n t djatht. Vini re q Clipboard-i shfaqet n ann e majt t dritares dhe paraqet do tekst dhe figur q keni kopjuar. Pr t mbyllur kt grup klikoni mbi X n cepin e siprm djathtas t grupit (Close Group). 1.3 Puna me tekstin

shtjet q do t trajtohen: Grupi Font Mini Toolbar Styles

Font

N hapsirn e Font Group (sipr) keni opsionet m t prdorura t Font. N qoft se i doni t gjitha opsionet klikoni mbi shigjetn Open Group djathtas n Font. Shohim q shfaqet dritarja e menus Font me t ciln jemi shum t familjarizuar. Mini Toolbar i zgjedhjes s tekstit Kur punoni me tekst dhe fonte shfaqet nj gj e re me t vrtet e dobishme sa her q bni highlight nj tekst shfaqet Select Text Mini Toolbar. N figurn djathtas shikoni q sht br highlight teksti Highlight Text. Kur ndalojm s shtypuri dhe kursori akoma sht mbi tekstin e zgjedhur, shohim t shfaqet nj toolbar si hije. Kur e kalojm kursorin mbi toolbar ai sht gati pr ta prdorur at pr t modifikuar tekstin. Shum nga opsionet e text formatting jan n kt mini toolbar, prandaj sht shum i dobishm. Provoni ta prdorni at sa tju bhet e leht pr ta prdorur.

13

Paragraph Vini re hapsirn e grupit Paragraph se keni prsri opsionet m t prdorshme t

Paragraph. N qoft se i doni t gjitha opsionet e Paragraph klikoni mbi shigjetn Open Group n t djatht t Paragraph. Shfaqet dritarja e menu-s Paragraph. Dhe tani keni nj ndjesi se si funksionojn Tabs/Ribbon dhe Groups s bashku pr tju ndihmuar n punn tuaj. Styles Grupi tjetr n Tab/Ribbon Home t Word-it sht Styles. Kthehuni prapa dhe shikoni Tab-et Home t Word-it, Excel-it dhe PowerPoint-it. N Word mund t zgjidhni nj style prej Styles Group (figura posht). N qoft se klikoni mbi shigjetn More Arrow n cepin e djatht t grupit Styles do t shikoni opsione shtes.

Kur klikoni mbi More Arrow do t shikoni nj figur t ngjashme me kt posht. Vini re q jemi n Times New Roman Normal.

14

Kalojm kursorin mbi t gjith opsionet nj nga nj dhe vm re se i gjith paragrafi ndryshon sipas stilit t zgjedhur. Ne zgjodhm nj stil dhe shikoni n figur se si ndryshon stili i tekstit. Shikoni dhe nj tjetr......

Pyetje:

1. Kur klikoni mbi shigjetn e vogl n t djatht t do grupi (Open Group) far shikoni t hapet? Provojeni n Word dhe Excel me t cilin jeni t familjarizuar.

2. A sht m e pasur tabela e stileve n Word dhe Excel 2007 sesa n versionet e tyre t mparshme ?

15

1.4 Tabs and Ribbons pr futjen e figurs dhe objekteve t tjer

shtjet q do t trajtohen: Insert Page Layout References Mailings Review View Tab-i Picture Tools Grupi Smart Art

Kur kaloni n nj tjetr Tab/Ribbon do t vini re se ata prmbajn Grupet e tyre t shoqruar me at Tab. Tab/Ribbon Insert (posht) prmban grupet logjike q mund ti fusni n dokument Shapes, Pages, Tables, Illustrations, Links, Headers/Footers, Text dhe Symbols. Prsri, sipas zgjedhjes tuaj, shum selektime ju lejojn ta bni preview at q keni br highlight si n ilustrimet m lart.

N do aplikim klikoni mbi Tabs/Ribbons q t fitoni nj ndjesi se si prdoren ata. Tab/Ribbon Page Layout gjithashtu ka selektime logjike Themes, Page Setup, Page Background, Paragraph dhe Arrange.

Tab/Ribbon References bhet me t vrtet i dobishm pr ata q botojn dokumente, artikuj dhe libra t gjat Table of Content, Footnotes, Citations & Bibliography, Captions, Index dhe Table of Authorities.

16

Tab/Ribbon Mailings ju lejon t punoni me Envelops, Labels, Mail Merge, Fields dhe Preview. Ai prmban Create, Start Mail Merge, Write and Insert Fields, Preview Results dhe Finish.

Tab/Ribbon Review ka opsionet Proofing tools, Comments, Tracking, Changes, Compare dhe Protect.

Tab/Ribbon View ju lejon t ndryshoni pamjet e dokumentit, t bni Show/Hide, Zoom dhe t rregulloni Dritaret tuaja.

Ktu ju keni fituar ndjesin se si Tabs/Ribbons funksionojn n Word 2007. Por ka shum rndsi ti shikoni t gjith aplikimet Office pr t fituar t njjtn ndjesi edhe pr at program q duhet t prdorni. Pyetje: 1. Kur n Tab/Ribbon Insert t Word-it klikoni mbi Tables, far shikoni t shfaqet? Prdoreni at. 2. Kur n Tab/Ribbon Page Layout klikoni mbi Page Setup, far ju hapet? Prdoreni at pr t kujtuar se si ju ndihmon pr t rregulluar marzhet (margins), madhsin e faqes etj. Picture Tools Kur klikojm mbi nj figur n Word, PowerPoint ose Excel do t shfaqet nj Tab/Ribbon Picture Tools.

17

Kur klikoni mbi tab-in Picture Tools (jemi prsri n Word) shohim t shfaqet Tab/Ribbon Picture Tools.

Vini re se, si t gjith Ribbons, Picture Tools ka gjithashtu Grupet e veta Picture Tools, Shadow Effects, Border, Arrange dhe Size. Mund t klikoni mbi shigjetn Open Group n t djatht t disa grupeve pr t par m shum nga ai grup. P. sh., do t shikoni t shfaqet kutia dialoguese Format Picture po t klikoni Size.

Prdorni opsionet q ju ofron kjo kuti si Colors and Lines, Size, Layout, Picture etj. N qoft se jeni n PowerPoint dhe klikojm mbi nj figur Picture Tools, shfaqet. figura posht q tregon, kur prdorim PowerPoint-in, se aty ndodhen opsione t ndryshme.

Smart Art N Ribbon/Tab Insert shohim nj opsion q prmirson toolbar-in e vjetr Drawing veanrisht SmartArt. SmartArt sht pjes e Word, Excel dhe PowerPoint. Kemi zmadhuar Insert Ribbon/Tab t Word-it (djathtas) pr t paraqitur

18

opsionin SmartArt. Kur klikoni mbi SmartArt shfaqet menuja Choose a SmartArt Graphic. Shikojm se ky opsion sht shum i pasuruar n krahasim me versionet e mparshme. Klikoni mbi Pyramid dhe pastaj klikoni mbi OK.

Shfaqet diagrami Pyramid, si ky n t djatht. Kur klikoni mbi Pyramid do t vini re q shfaqet nj Ribbon/Tab i ri SmartArt Tools.

T ngjashme me Picture Tools do t vini re disa Layout dhe grupe SmartArt Styles t projektuar pr t pasuruar Pyramid me t cilin po punoni.

N qoft se klikoni mbi butonin Change Colors n grupin SmartArt Styles do t shfaqet figura q shohim majtas. Ndrsa e vendosni kursorin mbi Primary Theme Colors, do t shikoni q Pyramid ndryshon ngjyrn sipas zgjedhjes. N qoft se e vendosni kursorin mbi nj

prej figurave n SmartArt Styles do t shikoni nj figur si kjo n ann e djatht. Duke e krahasuar me Text Styles ju do vini re se Office 2007 sht pasuruar pr tju ndihmuar me preview-t. Pyetje:

1. A ju duket m i leht n prdorim toolbari Picture n formn q e shikoni n Office 2007?

2. Shikojeni me kujdes Tab/Ribbon Insert. Cilat jan opsionet e reja q ju ofron ajo n krahasim me Drawing toolbar n versionet e mparshme?

3. far variantesh ju ofron Smart Art prve Pyramid? Hapini dhe diskutoni rreth tyre.

19

1.5 Ribbons/ Tabs/Tools t tjer

shtjet q do t trajtohen: Tab-i Conditional Formatting: Color Scales, Data Bars, Icon Sets Tab-i Drawing Tools Tab-i View, Zoom

N Excel mund t bjm highlight nj rresht, kolon ose t gjith spreadsheet-in me efekte. Hapim nj spreadsheet q e kemi krijuar m prpara. Bjm highlight kolonn Dhjetor dhe pastaj klikojm mbi Conditional Formatting. N menun shfaqet nj drop down menu q ju shikoni n figurn djathtas. Vendosim kursorin mbi Color Scales dhe n menun q shfaqet e lvizim kursorin mbi opsionet e ofruara duke pasur nj pamje t prkohshme t asaj se si do duket kolona e zgjedhur. Vini re, n Conditional Formatting ndodhen gjithashtu opsionet Data Bars dhe Icon Sets. N qoft se do ti zgjidhnit kto do shikonit small bar charts ose little flags, smiley faces etj t shfaqen n hapsirn q sht selektuar (highlighted). PowerPoint Picture Tools sht pjes e rndsishme e PowerPoint 2007. Teksti dhe titujt jan gjithashtu shum t rndsishme. N qoft se klikoni Text Box shfaqet nj figur (e ngjashme me at posht). Vini re q shfaqet Tab/Ribbon Drawing Tools.

Dhjetor Muaj

20

Klikoni mbi Tab-in Drawing Tools dhe pastaj mbi More arrow n cepin e djatht t Grupit Shape Styles.

More arrow

Kur lvizim kursorin mbi opsionet e ofruara nga Drawing Tools n hapsirn Format, do t shfaqet nj preview se si do t duket teksti me kt zgjedhje t br. Zgjedhjet e bra pr tekstin dhe titullin tregohen me shigjet si n figurn m posht.

Gjithashtu n Drawing Tools ndodhet grupi WordArt Styles.

Po t klikoni mbi More arrow n WordArt Styles djathtas, do t shohim kt figur. Prsri kalojm kursorin mbi opsionet e ofruara duke shikuar pamjen (preview) e titullit n kt WordArt Styles. Kto do shikohen m mir n linjn tjetr ku do t studiojm programin PowerPoint.

View dhe Zoom Kur hapim aplikimet Office, tek t gjith shohim q funksionet logjik t pamjes View dhe funksionin pr zmadhimin ose zvoglimin e madhsis s objektit t zgjedhur Zoom, e kan n cepin e djatht posht. Figurat m posht paraqesin pamjen e ktij toolbar-i pr secilin prej aplikimeve.

21

Word Figura paraqet toolbar-in View t Word. Butonat nga e majta n t djatht paraqesin funksionet Page Layout View, Full Screen View, Web Layout View, Master Document View, Draft View dhe Zoom. Klikoni mbi to dhe shikoni pamjet e dokumentit n do rast. PowerPoint Toolbari View i PowerPoint ka pamjen si n figurn majtas. Nga e majta n t djatht butonat paraqesin funksionet Normal View, Slide Sorter View, Slide View dhe Zoom. Access

Toolbari View n Access ka pamjen si n figurn majtas. Nga e majta n t djatht butonat paraqesin funksionet Form View, Datasheet View, Pivot Table View, Pivot Chart View, Layout View dhe

Design View. Excel Toolbari View n Excel ka pamjen si n figurn majtas. Nga e majta n t djatht butonat paraqesin funksionet Normal View, Page Layout View, Page Break View dhe Zoom.

Pyetje:

1. Ku sht m i prdorshm Drawing tools, n Word, Excel apo PowerPoint? 2. N Word, cila sht pamja ku preferoni t punoni nga 5 t mundshme? 3. N Excel, cila sht pamja ku preferoni t punoni nga 3 t mundshme?

M shum pr Excel Page Layout View

N toolbarin Excel View pam butonin Page Layout View. Kur klikojm mbi kt buton dritarja e Excel-it me pamjen e mposhtme.

22

Kjo sht e ngjashme me Print Layout View n Word. Nuk t jep vetm nj mini print preview t spreadsheet-it tuaj dhe gjithashtu t lejon t punosh n hapsirn Header & Footer. Klikoni n qendrn e hapsirs Header dhe do t kemi Tab/Ribbon Header & Footer Tools (figura posht) me Header & Footer Groups dhe butona q prdoren lehtsisht.

Po t klikoni mbi tab-in Formulas do t shfaqen Tab/Ribbons t funksioneve.

Provoni opsionet e ofruara, sidomos formatimin e qelizave dhe adresimin e qelizave n relative, absolute dhe mikse. Diskutoni rndsin e tyre n krijimin e tabelave shifrore financiare.

23

Pyetje: 1. A shfaqet n letr Header dhe Footer kur e printon dokumentin? 2. Cila sht shenja q e bn adresn t ket adresim absolut? 3. N qoft se adresimi i qelizs sht relativ si ndryshon ajo gjat kopjimit? 4. Kur e quajm adresimin miks?

Ripam tiparet e prbashkta t aplikimeve Office q kemi studiuar dhe mund ti prdorim ato pr t krijuar dokumente t ndryshm n mnyr t thjesht dhe t leht pr prdoruesin. Gjithashtu dhe pr t vazhduar studimin e programeve t tjera t pakets Office. Detyrat e mposhtme ju ndihmojn t rifreskoni njohurit dhe t zhvilloni aftsit tuaja n prdorimin e programeve Word dhe Excel. Detyra n Word

1. Hartoni nj plan orar njjavor pr veten tuaj. Pastaj zhvilloni dizenjon pr dokumentin tuaj ku t aplikohen funksionet e fonteve, alignment, ngjyrave, tabelave, simboleve ose figurave t ndryshme. Mos shtypni t njjtin rresht dy her: pr kt sht funksioni copy. Mbani mend se nj faqe ka 66 rreshta dhe nj rresht ka 80 karaktere.

2. Ndrtoni nj tabel pr t llogaritur mesataren e notave pr t gjitha klasat q keni br n shkoll deri tani. Detyra n Excel:

1. Nj minimarket do t bj nj shitje pesditore pr antat e librave. mimi i antave sht $12.00. mimi real i antave sht $7.00, pra minimarketi fiton $5.00 pr do ant q shet. Menaxheri do t dij fitimin q do t ket pr pes dit shitje n kto kushte:

a. do dit shitje mimi do t ulet me 10% t mimit t dits s mparshme.

b. mimi nuk duhet t bjer kurr nn $7.00.

c. Shitjet pritet t jen si m posht :

E hn 12 anta E mart 15 anta E mrkur 19 anta E enjte 25 anta

24

E premte 40 anta Hartoni nj worksheet pr kt problem.

2. Ndrtoni kt tabel me krkesat e parashtruara m posht

Nr.

AR

TIK

ULL

I

EMER

TIM

I

SASI

A-J

AN

M

IMI/N

JESI

VLER

A

TVSH

PAG

ESA

1 Artikull_1 BENZ 5 $4,500.00 $22,500.00 $4,500.00 $27,000.002 Artikull_2 TOJOTA $0.00 $0.00 $0.003 Artikull_3 GOLF $0.00 $0.00 $0.00

4 Artikull_4 ALFA ROMEO $0.00 $0.00 $0.00

5 Artikull_5 NISSAN $0.00 $0.00 $0.006 Artikull_6 JAGUAR $0.00 $0.00 $0.007 Artikull_7 FIAT $0.00 $0.00 $0.008 Artikull_8 FORD $0.00 $0.00 $0.009 Artikull_9 $0.00 $0.00 $0.00

10 Artikull_10 $0.00 $0.00 $0.00

11 Artikull_11 $0.00 $0.00 $0.0012 Artikull_12 $0.00 $0.00 $0.0013 Artikull_13 $0.00 $0.00 $0.0014 Artikull_14 $0.00 $0.00 $0.0015 Artikull_15 $0.00 $0.00 $0.00

TOTALI $27,000.00

1. PLOTSO tabeln me t dhnat q mungojn- prdor AUTOFILL pr shpejtsi

Shkruaj formulat e mposhtme:

2 VLERA

Shumzohet Sasia me mimin.

3 TVSH

Shumzohet VLERA me 20%.

4 PAGESA

Mblidhet VLERA me TVSH.

5

25

3. USHTRIM mbi adresimet me referenc relative, absolute dhe mikse

A. Prdorimi i shenjs $ pr ABSOLUTING

N tabeln ADRESIMET:

1 N qelizn F10, me referenc relative vendosni formuln e shums pr vlerat sipr saj.

2 Kopjojeni kt formul n H10 me copy/paste ose duke trhequr kryqin.

3 N qelizn J10, me referenc absolute vendosni formuln e shums.

4 Kopjojeni kt formul n L10 me copy/paste ose duke trhequr kryqin.

Pse ju del gabim shuma e numrave t kolons L? Korrigjoni gabimin

TOTALI Mblidhet kolona PAGESA.

6

FORMATO sipas figurs, p.sh. Titujt e kolonave t shkruhen vertikalisht n sfond blu

7

PRDOR ngjyrat gri dhe blu

8 EMRTOJE fletn e puns FATURA

9 PRCAKTO emrin pr kolonn me etiket SASIA dhe nj tjetr pr MIMI/NJSI 10 SHKRUAJ si HEADER emrin tnd dhe si FOOTER numrin e faqes

26

B. Adresimet mikse; shkruani sipas udhzimeve t mposhtme formulat pr veprimet matematike q duhet t kryhen.

N tabeln e depozitave pr ADRESIMET MIKSE:

1 N E19 shkruani formuln pr llogaritjen e Fitimit 3-mujor:=$D19*E$16

2 Shpjegoni formuln: far lloj adresimi shohim n kt formul?

3 Kopjojeni kt formul n qelizat E20:E30.

Klikoni mbi kto qeliza dhe shikoni se far sht shkruar n to.

4 Kopjojeni formuln n G19:G30, I19:I30 dhe K19:K30.

Klikoni n kto qeliza dhe shikoni ndryshimet e bra nga Excel.

Jan llogaritur drejt fitimet 6-mujore, 9-mujore dhe vjetore?

5 N qelizn F19 t kolons Mbetja shkruani formuln: =$D19+E19. Shpjegoni formuln.

6 far prfaqson shenja e dollarit n kolonn SHUMA?

far kuptimi ka kjo shenj n formulat e fitimit dhe mbetjes?

7 Plotsoni vendet bosh t tabels s depozitave me emra t tjer klientsh dhe depozitat e tyre.

A dalin zero vlerat e fitimit dhe mbetjes mbas plotsimit?

Kontrolloni vlerat e fitimit dhe mbetjes pr klientt e rinj.

Nse ka gabim gjeni ku e kan burimin kto gabime dhe bni korrigjimet e duhura.

27

28

Linja 2 Funksionet e software-it t prezantimeve (10 or)

Objektivat:

T identifikoj kuptimin mbi prezantimet dhe vlern e tyre. T njoh programet e prezantimeve dhe prdorimin e programit aplikativ

PowerPoint. T prgatis disa prezantime t thjeshta.

Tema msimore: Identifikimi i kuptimit mbi prezantimet dhe vlern e tyre. Njohja me efektet e prezantimeve dhe me mnyrn se si shfaqen ato

n ekran. Aftsimi pr t prgatitur prezantime q prmbajn tekst, audio,

video. Realizimi i prezantimeve me action settings. Zotrimi i njohurive pr printimin dhe videoprojektimin e

prezantimit.

29

2. 1 Dritarja e Prezantimit n Microsoft PowerPoint

shtjet q do t trajtohen: Dritarja e PowerPointit Prezantimi Slide-et Slide Navigation Slide View

Dritarja e programit MS PowerPoint hapet duke klikuar mbi butonin Microsoft Office PowerPoint. Pamje q shikoni n figurn e msiprme i prket PowerPoint 2007, por duhet t vini re q versionet e mparshme t programit kan t njjtat veori, me pak ndryshime. Programi ka disa veori t reja t cilat do ti prdorni, tri nga t cilat Microsoft Office Button, Quick Access Toolbar dhe Tab/Ribbon i kemi shpjeguar m par sepse jan funksione q i gjejm n t gjith programet prbrs t pakets Microsoft Office.

Prezantimi fleta e puns e MS PowerPoint Prezantimi sht nj koleksion t dhnash dhe informacionesh q duhet ti transmetohet nj auditori t caktuar. Nj prezantim n PowerPoint sht nj koleksion slide-esh elektronik q mund t prmbajn tekst, figura, grafik, tabela, tinguj dhe video (faqja e puns e PowerPointit quhet slide, ashtu sikurse faqja e puns e Wordit quhet page, apo e

30

Excelit quhet spreadsheet). Koleksioni mund t ekzekutohet automatikisht ose mund t kontrollohet nga prezantuesi. Navigimi Navigimi (lvizja e drejtuar) npr slide mund t kryhet me an t menu-s Slide Navigation n ann e majt t ekranit. Gjithashtu shfaqet nj outline (skica) prej materialeve q jan futur n prezantim. Pr tu futur n outline klikoni mbi tab-in outline. N figurn djathtas shikoni pamjen q ju shfaqet. Pamjet e slide-ve (Slide views)

Prezantimet mund t shikohen n nj shumllojshmri mnyrash. Po t klikoni mbi tab-in View , grupi Presentation Views ju lejon t shikoni slide-t Normal, SlideSorter, Notes Page, Slide Show, Slide Master, Handout Master dhe Notes Master. Klikoni mbi seciln prej tyre pr t par pamjen q ju hapet. Pyetje:

1. N Slide Sorter prezantimin tuaj e shikoni duke i kaluar slide-t nj nga nj apo t gjitha s bashku n nj faqe.

2. Cilat jan pjest prbrse t slide-it n pamjen Normal View? 3. Ku qndron ndryshimi ndrmjet Slides dhe Outline?

2. 2 Krijimi i prezantimit t par n PowerPoint

shtjet q do t trajtohen: Prezantimi i ri Blank presentation Templates New from exsisting... Word outline Save As Shtimi i slide-ve Themes

31

Prezantimi i ri Nj prezantim i ri mund t hapet nga blank slide, template, nj prezantim ekzistues ose Word outline. Ushtrim 1: Krijimi i nj prezantimi t ri nga Blank Slide

Klikoni mbi Microsoft Office Button. N menu-n q shfaqet klikoni mbi New. N dritaren New Presentation klikoni mbi Blank Presentation.

Ushtrim 2: Krijimi i nj prezantimi t ri nga nj template

Klikoni mbi Microsoft Office Button. Klikoni mbi menu-n New. Klikoni mbi Installed Templates ose Browse through Microsoft Office

Online Templates. Klikoni mbi template-in q zgjodht.

32

Ushtrimi 3: Pr t krijuar nj prezantim t ri nga nj ekzistues klikoni suksesivisht mbi: Microsoft Office Button -> New -> New from Existing Pastaj Browse dhe klikoni mbi prezantimin e zgjedhur.

Ushtrimi 4: Krijimi i nj prezantimi t ri nga Word outline

Klikoni mbi slide-in aty ku doni t filloj outline. Klikoni mbi tab-in Home n menu bar. Klikoni mbi New Slide. Browse dhe klikoni Word Document q prmban outline.

33

Ruajtja e prezantimit Pr t ruajtur nj prezantim kemi dy zgjedhje Save dhe Save As: Pr t ruajtur nj dokument:

Klikoni mbi Microsoft Office button. Klikoni mbi Save.

Mund t prdorni komandn Save As n rastin kur doni ta ruani prezantimin nn nj emr tjetr ose pr versione t tjera t PowerPointit. Mbani mend q versionet m t vjetra t PowerPointit nuk jan t afta t t hapin PowerPoint 2007 vetm n qoft se ju e ruani at si PowerPoint 97-2003 Format. Ushtrim: Pr t br kt veproni sipas udhzimeve t mposhtme:

34

Klikoni mbi Microsoft Office Button -> Save As. Shtypni emrin pr prezantimin. N kutin Save as type zgjidhni PowerPoint 97-2003 Presentation.

Shtimi i Slide-ve

Pr t shtuar nj slide t ri n prezantim kemi disa mnyra zgjedhjeje:

Office Themes, Duplicate Selected Slide, ose Reuse Slides.

Ushtrimi 1: Krijimi i nj slide t ri nga Office Theme

Zgjidhni slide-in para vendit ku doni t shfaqet slide-i i ri. Klikoni mbi tabin Home n menu bar dhe n menun q hapet klikoni mbi

butonin New Slide. Klikoni mbi llojin e slide-it q prshtatet me materialin tuaj.

35

Ushtrim 2: Krijimi i nj slide-i si kopje e dyt (duplicate) i slide-it n prezantim.

Zgjidhni slide-in pr tu dublikuar. Klikoni mbi New Slide n tab-in Home. Klikoni mbi Duplicate Selected Slides.

Ushtrim 3: Krijimi i nj slide-i t ri nga nj prezantim tjetr.

Zgjidheni slide-in menjher para vendit ku doni t jet slide-i i ri. Klikoni mbi butonin New Slide n Home tab. Klikoni mbi Reuse Slides. Klikoni mbi Browse. Klikoni mbi Browse File. Lokalizoni slide show dhe klikoni mbi slide pr ta importuar.

36

Themes Themes jan design templates q mund t aplikohen n t gjith prezantimin. Ushtrim 1: Shtimi i nj teme n nj prezantim

Klikoni mbi tab-in Design n menu bar. Zgjidhni nj nga Themes e shfaqura posht menu bar-it ose klikoni mbi

butonin Galleries.

Ushtrimi 2: Aplikimi i ngjyrave t reja n temn e zgjedhur

Klikoni mbi butonin me shigjet posht te Colors. Zgjidhni nj koleksion ngjyrash ose klikoni mbi Create New Theme Colors.

Ushtrimi 3: Ndryshimi i stilit t background-it t nj theme

Klikoni mbi tab-in Design Pastaj klikoni mbi Background Styles.

37

Pyetje: 1. Si sht m leht t krijoni slide-in, duke u nisur nga Blank

presentation apo nga nj template i zgjedhur? 2. Cili nga tipet e Save as sht m i mir pr t ruajtur nj

prezantim? 3. N sa mnyra mund t shtojm nj slide t ri n prezantim?

2.3 Personalizimi n PowerPoint

shtjet q do t trajtohen: Popular option Proofing option Save Advanced Customize

PowerPoint-i t ofron opsione t shumta pr ta personalizuar at n mnyr q ai t punoj sa m mir pr ju. Pr ti futur kto opsione ndiqni kto hapa:

Klikoni mbi Office Button. Klikoni mbi PowerPoint Options pr t

pasur figurn n menu-n e Office Button. N dritaren PowerPoint Options q hapet ju ofrohen disa opsione. Popular: Kto veori ju ndihmojn t modifikoni ambientin e puns tuaj me mini toolbar-e, skema pr ngjyrat, t personalizoni emrin tuaj si prdorues dhe t futeni n Live Preview. Live Preview t lejon t shikosh paraprakisht rezultatet e aplikimit t skemave apo ndryshimit t formatimeve t zgjedhura pa i aplikuar ato.

38

Proofing: Ky opsion ju lejon t personalizoni mnyrn se si Word korrekton tekstin tuaj. Mund t personalizoni autocorrection settings dhe e bni Word-in t injoroj disa fjal ose gabime n nj dokument me an t Custom Dictionaries.

Ruajtja e prezantimit (Save):

Ky opsion t lejon t personalizosh mnyrn se si libri juaj i puns do t ruhet. Mund t specifikoni se sa shpesh ju doni auto save t ekzekutohet dhe ku duhet t ruhet file-i q po krijoni. Advanced: Ky opsion t lejon t specifikoni editing, copying, pasting, printing, displaying, slide shows dhe t tjera gjendje (general settings). Personalizimi (Customize)

Ky opsion t lejon t shtosh opsione t tjera n Quick Access Toolbar. N qoft se ka mjete (tools) q ju i prdorni shpesh, ather vendosini ato n Quick Access Toolbar.

39

2.4 Prmbajtja e slide-it

shtjet q do t trajtohen: Zgjedhja e slide-it, textbox-it Selektimi Cut, Copy, Paste Clipboard Quick Access Toolbar Undo, Redo

Shkrimi i Tekstit

Zgjidhet slide-i ku do shkruhet duke klikuar mbi t. N t shohim dy kuti teksti.

Klikoni n nj Textbox pr t shkruar tekstin.

Ushtrim: Shtimi i nj textbox tjetr n slide.

Selektojeni at. Klikoni mbi tab-in insert. Klikoni mbi text box. Klikoni mbi slide dhe trhiqeni kursorin q t zgjerohet textbox-i. Shkruani tekstin.

40

Selektimi i tekstit Vendoset kursorin para shkronjs T. Selektohet teksti me trheqjen e kursorit prgjat tekstit duke e br highlight, si n shiritin e tekstit n figurn m posht: Copy dhe Paste Kto dy funksione jan trajtuar m par. Kto veprime kryhen duke naviguar (si m posht) n dy faza:

1. Home -> Clipboard group -> copy

2. Home -> Clipboard group -> paste

Cut dhe Paste Kto dy funksione jan trajtuar dhe m par. Kto veprime kryhen duke naviguar (si m posht) n dy faza: 1. Home->Clipboard->Cut dhe 2. Home->Clipboard->Paste

41

Undo dhe Redo Kto dy funksione jan trajtuar m par. Kto veprime kryhen duke naviguar (si m posht) n dy faza: 1. Quick Access Toolbar->Undo 2. Quick Access Toolbar->Redo

Pyetje: 1. A mund ti ndryshoni mjetet (butonat) n Quick Access Toolbar? 2. sht Clipboardi? 3. Sa t dobishme i gjeni ju butonat Undo/Redo? Ku i vendosim ata q ti prdorim shpesh?

2.5 Formatimi i Tekstit

shtjet q do t trajtohen: Tab-i Font, zgjedhja e nj fonti Zona Preview Font size, butonat Increase dhe Decrease Font styles, Effects Bold, Italics, Underline, Colors Word Art Grupi Paragraph

Kjo tem sht trajtuar gjersisht n Word, prandaj po e trajtojm shkurtimisht. Megjithat n PowerPoint-i ka veantit e tij. Ndryshimi i Font Typeface dhe Size

Klikoni mbi shigjetn e Font dhe zgjidhni nj font. N Preview mund t ndiqni pamjen e tekstit

42

Pr t ndryshuar madhsin e fontit

Klikoni mbi shigjetn afr font size. Mund t prdorni butonat Increase ose decrease t font size.

Font Styles dhe Effects Font Styles jan opsione formatimi t paracaktuara q prdoren pr t theksuar tekstin. T tilla jan Bold, Italic, Underline. Pr kt duhet t klikoni si m posht: Home->Font-> Font Styles->Bold (/Italic/Underline)

Ndryshimi i ngjyrs s tekstit Pr t br kt klikoni me radh mbi: Font group->colors dhe shikoni efektet.

43

WordArt WordArt prmban stile q mund t aplikohen mbi tekst pr t krijuar nj efekt vizual:

Selektoni tekstin. Klikoni n menu bar mbi tabin Insert. Klikoni mbi butonin WordArt. Zgjidhni llojin e WordArt.

Pr t modifikuar stilet:

Selektoni WordArt. Klikoni mbi tab-in Format. Klikoni mbi butonin WordArt Fill, butonin WordArt Outline ose butonin

Text Effects:

Ndryshimi i Paragraph Alignment Ky funksion ju lejon t bni rreshtimin e tekstit n lidhje me Margins majtas, djathtas, me t dy apo n lidhje me kolonn qendrore.

Selektohet teksti mbi t cilin do veproni. Klikoni me radh mbi opsionet:

Home-> Paragraph group-> Align Left/Center/Align Right/Justify

Paragraft Indent: E njjta procedur ndiqet pr prdorimin e butonave Indent t grupit Paragraph:

44

Drejtimi i Tekstit: E njjta procedur ndiqet pr prdorimin e butonave Text Direction t grupit Paragraph.

Pyetje: 1. Ku e prdorim m shum funksionin WordArt?

1. Sa mnyra ka alignment dhe ndikim kan ato n tekst? 2. Si mund t hapim kutin dialoguese Font?

2.6 Modifikimi i Prmbajtjes s slide-it

shtjet q do t trajtohen: Resizing textbox Bullets and Numbers Nested Ltsts Video Audio

Ridimensionimi (Resize) i nj kutie teksti:

Klikoni mbi kutin e tekstit. Klikoni n nj nga cepat kutis dhe trhiqeni kursorin deri n madhsin

e duhur.

45

Bulleted and Numbered Lists

Kto funksione prdoren pr krijimin e listave t renditura me numra ose shenja:

Selektoni tekstin me t cilin do formoni listn.

Klikoni mbi butonin Bulleted or Numbered Lists.

Nested Lists Pr t krijuar nested list me disa nivele klikohen butonat Increase ose Decrease Indent aq her sa t krijojm nivelin e duhur.

Futja e Videos Pr t futur nj video clip n slide klikoni suksesivisht mbi kt varg: Insert->Movie-> Movie from File ose Movie from Clip Organizer

Pr t edituar opsionet e videos:

Klikoni mbi ikonn Movie. Klikoni mbi tab-in Format.

46

Futja e Audios Audio clips mund t futen n prezantim. Pr kt ndiqni kto hapa:

Insert->Audio->Sound N hapin e fundit mund t zgjidhni nj nga opsionet: Sound from File, Sound from Clip Organizer, Play CD Audio Track ose Record Sound.

Pr t edituar opsionet Audio duhet t klikoni mbi ikonn audio dhe pastaj klikoni mbi tab-in Format.

Pyetje: 1. far shohim n ekran kur klikojm mbi nj kuti teksti? 2. far shohim n ekran kur djathtas-klikojm mbi nj kuti teksti? 3. A duhet selektuar teksti para se t krijojm lista me t? 2.7 Figura grafike

shtjet q do t trajtohen: Insert, Picture Insert, Clip Art Format pr formatimin e figurave Shapes Smart Art

47

Shtimi i nj figure (picture) Pr t futur nj figur n slide klikoni suksesivisht si m posht:

Klikoni mbi tab-in Insert. Klikoni mbi butonin Picture. Krkoni (Browse) figurn nga file-t. Klikoni mbi emrin e figurs. Klikoni mbi Insert. Lvizeni figurn dhe ojeni aty ku doni me drag-and-drop.

Shtimi i nj Clip Art Pr t shtuar nj Clip Art veproni si m posht:

Klikoni mbi tab-in Insert. Klikoni mbi butonin Clip Art. Krkoni pr clip art duke prdorur kutin dialoguese Clip Art. Pr ta lvizur figurn klikoni mbi t dhe trhiqeni deri ku doni ta vendosni

(drag-and-drop).

48

Editimi i Figurave dhe i Clip Art-it Kur shtoni figurat grafike n prezantim shfaqet nj tab i ri n Ribbon. Tab-i Format ju lejon t formatoni figurat dhe grafikt. Ai ka katr grupe: Adjust: Kontollon ndriimin, kontrastin dhe ngjyrat e figurs. Picture Style: Ju lejon t vendosni nj korniz ose kufij rreth figurs dhe t shtoni efektet. Arrange: Kontrollon rreshtimin dhe rotacionin e figurs. Size: Rregullon madhsin e figurs.

Shtimi i nj forme gjeometrike (shape) Pr t shtuar Shapes:

Klikoni mbi tabin Insert. Klikoni butonin Shapes. Klikoni mbi formn e duhur. Klikoni mbi Slide. Trhiqeni kursorin pr ta zgjeruar formn.

49

Pr ta formatuar format (shapes) klikoni mbi Shape dhe pastaj mbi tab-in Format.

Shtimi i Smart Art Smart Art sht nj veori n Office 2007 q ju lejon t zgjidhni nj varietet grafiksh, q prfshijn flow charts, listat, ciklet dhe proceset. Pr t shtuar nj Smart Art veproni n kt mnyr:

Klikoni mbi tab-in Insert. Klikoni mbi SmartArt Button. Klikoni mbi SmartArt-in q do zgjidhni.

50

Klikoni mbi SmartArt Trhiqeni at deri n vendin e dshiruar n slide

Pr t formatuar SmartArt:

Klikoni mbi SmartArt. Klikoni ose Design ose Format n menu bar. Klikoni mbi SmartArt pr t futur tekst dhe figura.

Shtimi i nj albumi fotografish Kjo veori sht e re n PowerPoint 2007 dhe lejon q t krijosh leht nj album fotografish. Pr kt klikoni n mnyr suksesive mbi:

Insert->Photo Album Button->New photo Album->File/Disk pr t shtuar fotot n album.

Lvizi fotot lart e posht sipas renditjes n album, por duke klikuar mbi shigjetat.

51

2.8 Tabelat

shtjet q do t trajtohen: Insert, Table Group Struktura dhe Formatimi: Design dhe Layout Futja e nj tabele nga Word dhe Excel

Tabelat prdoren pr t paraqitur t dhnat n nj format tabelash. Krijimi i nj tabele Pr t krijuar nj tabel veproni n kt mnyr:

Vendoseni kursorin n faqen ku doni t jet tabela.

Klikoni mbi tab-in Insert n Ribbon. Klikoni mbi Tables Button n Tables

Group. Mund t krijoni nj tabel me nj nga katr mnyrat:

o Bni highlight numrin e rreshtave dhe t kolonave.

o Klikoni Insert Table dhe fusni numrin e rreshtave dhe t shtyllave.

o Klikoni mbi Draw Table, krijoni tabeln tuaj duke klikuar dhe duke futur rreshtat dhe kolonat.

52

o Klikoni Excel Spreadsheet dhe fusni t dhnat.

Futja e t dhnave n nj tabel Vendoseni kursorin n qelizn ku doni t fusni informacion. Filloni shtypjen.

Modifikimi i Strukturs dhe Formatimi i Tabels Pr t modifikuar strukturn e nj tabele veproni si m posht: Klikoni mbi tabel dhe vini re q keni dy tab-e t rinj n Ribbon: Design dhe Layout. Kto i prkasin design-it dhe layout t nj tabele. Klikoni Design Tab, ku ju mund t zgjidhni:

Table Style Options Table Styles Draw borders

Pr t formatuar tabeln klikoni mbi tabel dhe pastaj klikoni mbi tab-in Layout. Ky Layout ju lejon:

View Gridlines dhe Properties (nga Table Group). Insert Rows dhe columns (nga Rows and Columns Group). Delete Tables (Rows & Columns Group). Merge ose Split Cells (nga Merge Group). Rrisni dhe zvogloni Cell Size (nga Cell Size Group). Align Text brenda qelizave dhe ndryshoni drejtimin e tekstit (Alignment

Group).

53

Insert nj tabel nga Word-i dhe Excel-i

Hapni nj dokument Word ose flet Exceli. Selektoni Chart. Klikoni mbi Home dhe n menun q hapet mbi Copy. Klikoni n dokument, aty ku doni t vendoset chart-i. Klikoni mbi Paste n tab-in Home.

2.9 Charts shtjet q do t trajtohen:

Insert Chart Data, Labels Edit chart Chart Tools: Design Layout Format Charts from Excel

Charts t lejon t prezantosh informacionin e prmbajtur n nj worksheet n nj format grafik. PowerPoint t ofron shum tipe chart-esh q prfshijn: Column, Line, Pie, Bar, Area, Scatter etj Pr ti par ato klikoni mbi tab-in Insert n Ribbon.

54

Krijimi i nj chart-i Pr t krijuar nj chart ndiqni kto hapa: Klikoni mbi tab-in Insert n Ribbon. Klikoni mbi llojin e Chart-it q doni t krijoni. Fusni Data (t dhnat) dhe Labels (etiketat).

Editimi i t dhnave t chart-it

Klikoni mbi chart. Klikoni mbi Edit Data n Design tab. Editoni t dhnat n spreadsheet.

55

Modifikimi i chart-it Pas krijimit t nj chart-i keni mundsi t bni shum modifikime n t. Lvizja e chart-it mund t bhet duke ndjekur kto hapa:

Klikoni mbi chart dhe trhiqeni (drag-and-drop) at n drejtim t nj vendi tjetr po n at chart, ose;

Kopjoje at n nj slide tjetr me copy dhe paste.

Madhsia e chart-it (chart size) mund t modifikohet:

duke klikuar mbi chart dhe

56

drag and drop n njrin nga cepat, ku jan shfaqur katrort e vegjl.

Do t shikoni ndryshimin e madhsis s chart-it. Pr t modifikuar etiketat dhe titujt:

Klikoni mbi chart. Klikoni mbi tab-in Layout. Zgjidh etiketn (Labels) pr ta ndryshuar

etj Mjetet e chart-it (chart tools) Chart Tools shfaqen n Ribbon kur klikoni mbi chart. Mjetet jan vendosur n tre tab-e: Design, Layout, Format. Me an t tab-it Design mund t kontrolloni llojin e chart-it (type), layout dhe vendndodhjen.

Me an t tab-it Layout mund t kontrolloni futjen e figurave (pictures), kutive t tekstit (textbox) dhe formave gjeometrike (shapes).

Me an t tab-it Format mund rregulloni ngjyrat (Fill Colors) dhe stilet e fjals (Word Styles).

57

Ushtrim: Paste chart nga Excel

Hapni nj spreadworksheet nga Excel. Selektoni chart-in Klikoni mbi tab-in Home dhe pastaj mbi Copy Shkoni n slide-in e PowerPoint-it ku doni ta vendosni chart-in Klikoni mbi Paste n Home tab.

Pyetje: 1. N cilin Tab/Ribbon ndodhen komandat pr tabelat dhe grafikt?

2. Sa modele shikoni mbi opsionin Chart?

2. 10 Efekte me Slide-t (Slide Effects)

shtjet q do t trajtohen: Tab-i Animation Slide transition Transition Sound, Transition Speed Slide Show Record Narration

Mnyrat e kalimit nga slide-i n slide-in pasardhs (Slide Transition) Transitions jan efektet q ndodhin kur kaloni nga nj slide n tjetrin. Ushtrim: Pr t shtuar nj slide transition:

Selektoni slide-in. Klikoni mbi tab-in Animations. Zgjidhni animacionin e prshtatshm ose klikoni mbi kutin dialoguese

Transition.

58

Mund t bjm dhe prshtatje t tjera me slide transitions:

Mund t shtojm tingullin duke klikuar tek butoni me shigjet i Transition Sound.

Mund t modifikojm shpejtsin e kalimit duke klikuar mbi butonin me shigjet t Trasition Speed.

Pr t aplikuar efektin e transition n t gjitha slide-t: Klikoni mbi butonin Apply to All mbi tabin Animations.

Ushtrim: Pr t zgjedhur se si t avancosh n slide-et pasardhs gjat prezantimit Zgjidhni Advance On Mouse Click ose Automatically after nj numri sekondash.

Slide Animation Efektet e animacionit t slide-ve jan efekte speciale t paracaktuara q mund tua shtoni objekteve n nj slide. Ushtrim: Pr t aplikuar nj efekt animacioni:

Zgjidhni objektin.

59

Klikoni mbi tab-in Animation n Ribbon. Klikoni mbi Custom Animation. Klikoni mbi Add Effect. Zgjidhni efektin e prshtatshm.

Shikimi paraprak (Preview) i Animation Pr t par paraprakisht animacionin n nj slide klikoni mbi butonin Preview n tab-in Animations.

Opsionet Slide Show Tab-i Slide Show i Ribbon prmban shum opsione pr shfaqjen e slide-ve. Kto opsione prfshijn:

1. Preview shfaqjen e slide-ve nga fillimi 2. Preview shfaqjen e slide-ve nga slide-i q kemi n ekran 3. Set-up nj Slide Show.

Ndrtimi (set up) i nj Slide Show Ky opsion lejon futjen e preferencave n lidhje me prezantimin e slide show. Opsionet prfshijn:

Mundsin se si slide show do t ekzekutohet automatikisht apo do t prezantohet nga spikeri.

Opsionet e looping.

60

Opsionet e tregimit (narration). Rezolucionet e monitorit.

Record Narration Ushtrim: Kur doni t regjistroni tregimin (Narration) pr slide-t veproni kshtu:

Klikoni mbi butonin Record Narration.

Klikoni mbi Set Microphone Level pr t kontolluar nivelet e audio input-it.

Klikoni mbi OK pr t regjistruar zhvillimin e slide-ve n form tregimi.

Pyetje: 1. far veprimesh mund t bjm me komandn Custom Animation?

2. far veprimesh mund t bjm me komandn Transition Sound?

61

3. far krijoni me Record Narration?

2.11 Printimi

shtjet q do t trajtohen: Speakers Notes Printimi i nj prezantimi Print what? Paketimi i nj prezantimi pr CD Rehearse timing pr koordinimin n koh slide-audio Kontrolli i gabimeve me Spell Check

1. Krijimi i shnimeve pr folsin (Speaker Notes) Speaker Notes mund t shtohen pr t krijuar shnime n do slide:

Selektoni nj slide Klikoni mbi View Klikoni mbi Note Pages Klikoni mbi seksionin Click

to add notes t dritares Shtypni nga tastiera

shnimet pr kt slide n Notes

Printimi i nj Prezantimi Ka disa mnyra pr printimin e nj prezantimi. Ato jan:

Slides: Kto jan slide-t q do t doni ti shikoni nse jeni duke shfaqur nj prezantim, nj slide n nj faqe.

Handouts: 1, 2, 3, 4, 5, 6, ose 9 n nj faqe, ky opsion t lejon t kesh m shum slide n nj faqe.

Notes Page: kjo mnyr prmban slide-t dhe speaker notes. Outline View: me kt metod printohet vetm outline-i.

Ushtrimi 1: Pr t futur opsionet e printimit:

Klikoni mbi Microsoft Office Button. Klikoni mbi Print. N kutin dialoguese Print klikoni mbi butonin me shigjet afr Print What. Zgjidhni formatin dhe klikoni OK pr t filluar printimi.

62

Pr ta par paraprakisht at q do printoni klikoni suksesivisht mbi:

Microsoft Office Button-> Print->Print Preview->Print What

Pr ta mbyllur klikoni mbi butonin Close Print Preview.

63

Paketimi i nj Prezantimi Kur doni t paketoni prezantimin e br me t gjitha shtesat, pr shembull nj prezantim pr CD:

Klikoni mbi Microsoft Office Button.

Klikoni mbi Publish. Klikoni mbi Package for CD. Shtypni nj emr pr CD. Klikoni Copy to CD ose Copy to

Folder.

Rehearse Timing Prdorni butonin Rehearse Timings pr t koordinuar n koh slide-in me audio:

Prdorni butonin Rehearse Timing. Praktikoni t folurit dhe avancimin e slide-ve ashtu si doni n prezantim. Kur t keni mbaruar me kt klikoni n fund t slide-it. Zgjidhni nse doni ta mbani kt timing apo doni ta praktikoni srish.

Spell Check Pr t kontrolluar pr gabime ortografike n t gjith prezantimin:

Klikoni mbi butonin Spelling n grupin Proofing n tab-in Review.

64

Pyetje: 1. N sa mnyra mund t bhet printimi i nj dokumenti? 2. Cili sht grupi me t cilin mund t bjm korrigjimin e gabimeve

ortografike? 3. Cila sht komanda pr ta par pamjen e dokumentit para printimit?

Projekt Detyra:

1. Krijoni nj prezantim me titull 10 pamje nga Tirana ku slide-i i par t ket titullin: 10 pamje nga Tirana dhe prmbajtjen e tij:

Pamja 1: Qendra e Tirans Pamja 2: Muzeu Kombtar Pamja 3: Universiteti Pamja 4: Bulevardi i madh Pamja 5: Rruga Myslym Shyri Pamja 6: Rruga e Elbasanit dhe objektet kryesore n t Pamja 7: Rruga e Durrsit dhe objektet kryesore n t Pamja 8: Rruga e Kavajs dhe objektet kryesore n t Pamja 9: Rruga e Dibrs dhe objektet kryesore n t -Pamja 10: Parku i Tirans dhe liqeni artificial.

do slide t ket titullin, figurn (t ciln mund ta merrni nga Interneti) dhe nj prshkrim t shkurtr. Prdorni fantazin pr t pasuruar do slide me figurat prkatse, me outline, butona, animacione, tinguj, ngjyra, etj... t ndryshm.

2. Krijoni nj prezantim me titull Muzeumi i kompjuterve me slide-t e rekomanduara m posht. Mund t shtoni dhe slide t tjer pr t pasuruar muzeumin si dhe element t tjer q reflektojn njohurit tuaja n lidhje me fazat e zhvillimit t kompjuterve. do slide t ket nj figur dhe titullin prkats. Prdorni element dhe shkrime pr ta br interesant

prezantimin tuaj. Figura 1: Jacquards loom

Figura 2: Kompjuteri Mark I

65

Figura 3: Qelizat e kujtess t renditura sipas adresave

Figura 4: Qelizat e kujtess t renditura sipas adresave

Figura 5: Mesazhi Hello N kodin ASCII

Figura 6: Sistemet numerike me baze 10 dhe binar

Figura 7: Dekodimi i paraqitjes binare 100101

66

Figura 13: Organizimi i komponentve t nj sistemi kompjuterik

Figura 14: TRS-80.I, 1977

67

Figura 15: TRS- 80 Mod. II

Figura 16: TRS-80 Mod. III

Figura 17: TRS-80 Mod. IV, 1983

Figura 18: TRS-80 MOD. 100

Figura 19: TRS-80 Mod. 2

68

Linja 3 Interneti dhe posta elektronike

Objektivat

N kt linj synohet q nxnsi: T kuptoj sht Interneti, si lindi dhe vlerat e tij n shoqrin e sotme. T krkoj dhe marr informacion nga interneti. T krijoj nj adres n postn elektronike dhe ta prdor at.

3.1 Zhvillimi i Internetit. Interneti n funksion t teknologjis s komunikimit dhe informimit. Mnyrat e lidhjes n Internet

shtjet q do t trajtohen:

Paralell processing, chips Networks, workstation LAN, WAN Ethernet, hub, switch Internet Protokolli TCP/IP WWW, HTML, URL

Historia e zhvillimit t kompjuterit dhe shkencs s kompjuterve sht shum e shpejt dhe ndahet n gjenerata. Gjenerata e pest vendoset n vitet 1984-90 dhe karakterizohet nga dy zhvillime shum t rndsishme:

paralell processing (prpunimi paralel). Deri n kt koh paralelizmi ishte kufizuar n, m e shumta, disa pak procesor q e ndanin punn s bashku. Gjenerata e pest pa shfaqjen e makinave me qindra procesor q mund t punonin t gjith n pjes t ndryshme t nj programi t vetm. Shkalla e integrimit n gjysmprues po rritej me hapa t pabesueshme nga viti 1990 u b e mundur t ndrtoheshin chips me nj milion komponent dhe memoriet e gjysmpruesve u bn standard n t gjith kompjutert.

T tjera zhvillime t reja ishin prdorimi i gjer i network-eve t kompjuterve dhe prdorimi n rritje i workstation-eve me prdorues t vetm.

N hapsirn e nj network-u kompjutersh edhe teknologjia WAN Wide Area Network edhe LAN Local Area Network u zhvilluan me t njjtin hap duke nxitur

69

nj kalim nga ambienti kompjutues tradicional mainframe n nj ambient kompjutimi t shprndar, n t cilin do prdorues ka workstation-in e vet pr t kryer detyra relativisht t thjeshta, por duke bashkprdorur burime (resources) t mdhenj, t shtrenjt si p.sh. file servers dhe superkompjutera. Gjenerata e gjasht vjen pas 1990-s. Kalimi nga nj gjenerat n tjetrn n teknologjin e kompjuterve sht e vshtir t caktohet. Disa ndryshime si kalimi nga tubat e vakuumit n tranzistor, jan mjaft t dukshme, por t tjerat jo.

Mund t prmendim disa zhvillime sot n vija t prgjithshme, disa tendenca t sotme zhvillimi pr t pasur nj imazh t nj impakti t rndsishm t shkencs kompjuterike.

Prodhuesit i kan vn vetes qllim t arrijn kryerje veprimesh kompjuterike t rendit teraflop (1012 veprime n sekond) dhe sht e qart q kjo do t arrihet vetm nga nj sistem i prbr prej mijra procesor ose m shum.

Nj nga ndryshimet m dramatike n gjeneratn e gjasht do t jet rritja eksplozive e networking n hapsira t mdha - WAN. Teknologjia networking po prhapet gjersisht n universitete dhe laborator qeveritar sikurse dhe po gjen aplikim n arsimin e mesm, n network-e komuniteti dhe n industri private. Duke par ritmet e zhvillimit n dekada e ardhmja e nj infrastrukture t shkencs kompjuterike sht e shklqyer.

Rrjetet e kompjuterve. Prkufizimi dhe qllimet

Nj network (rrjet pune) sht nj mnyr e lidhjes s dy ose m shum kompjuterve s bashku n mnyr q ata t prdorin t njjtt periferik (hardware si printerat etj) dhe t dhna. Forma m e zakonshme e network-ut prdor Ethernet-in. Ethernet sht nj sistem transferimi t dhnash q prdor dy lloje t ndryshme. M i riu sht m i shpejti dhe prdor nj fundor t quajtur RJ-45, i cili ka pamjen e nj fundkablli telefonik t fryr. Normalisht, kompjutert lidhen n nj hub ose switch duke prdorur pjes t brendshme hardware-i t quajtur Ethernet card ose thjesht network card dhe nj nga kto kabllo. Dhe pastaj t gjith mund t komunikojn me njri-tjetrin. Rrjetet Ethernet krijojn at q quhet Local Area Network (LAN). (Figurat e paraqitura tregojn mnyra t ndryshme t lidhjes s kompjuterve n network).

70

Kur kompjutert mund t komunikojn me do njsi q futet n network, ai duhet t prdoret nga t gjith duke u lejuar t jet i dukshm nga kompjutert e tjer. do njsi e prbashkt mund t bllokohet nga nj prdorim i prbashkt me nj password. Nj nga prfitimet e tjera t network-ut sht email-i (elektronik mail). Email-i i lejon prdoruesit t drgojn mesazhe dhe file-a njri-tjetrit. Kur merret nj mesazh i ri ai shkon n user inbox pr ruajtje derisa t lexohet, n kt mnyr prdoruesi mund t marr postn edhe kur sht larg nga kompjuteri. Internet

Internet sht nj network i gjer kompjutersh i prbr nga mijra network-e n t gjith botn. Nuk dihet ekzaktsisht sesa kompjutera jan aktualisht t lidhur n Internet, por dihet me siguri q jan miliona dhe ky numr po rritet me shpejtsi marramendse. Nj faqe Web nuk sht gj tjetr vese nj dokument q sht i vendosur n nj kompjuter/server dhe q pamjen e t cilit e shikoni me an t nj browser-i.

Nuk ka nj qendr drejtuese n kontroll t Internetit. Ka organizata q zhvillojn aspektet teknike t ktij networku, por ska asnj njsi ose person q prgjigjet pr at. Interneti filloi kur shum universitete vendosn t formonin nj network pr t shkmbyer informacion dhe ide. Prej ktu ai mori jet dhe u b ai q sht sot, nj treg global, nj vend pune, nj depozit informacioni nga hyjnorja te absurdja dhe nj komunitet q mund t prfshij do vend q sht i lidhur n t.

T gjith kompjutert n Internet komunikojn me njri-tjetrin duke prdorur Transmission Control Protocol/Internet Protocol suite, shkurtimisht TCP/IP. Kompjutert n Internet prdorin nj arkitektur klient/server. Kjo do t thot q makina remote server jep file dhe servise pr makinn local client (klient lokal) t prdoruesit (d.m.th. kompjuteri juaj). Mund t instalohen software n nj kompjuter klient pr t pasur avantazhet e teknologjis m t fundit, t cilave u referohemi si plugins. (Kto prfshijn programe t tilla si ato q plqejn shikuesit dhe lexuesit: Flash, Real Player, Adobe Acrobat Reader etj.)

Protokoll quhet nj grup rregullash q kompjutert prdorin pr t komunikuar, n kt rast TCP/IP. Kompjutert n rrjet prdorin t njjtin protokoll dhe t njjtt kabllo, q ojn telefonin n t gjith vendin, sapo futen n t, bhen i njjti network. Shpejt, pas ksaj, institucione t ndryshme filluan t krijojn serverat e tyre (kompjutert q ruajn informacionin, nnkuptohet q jan n rrjet). Rreth vitit 1989 kishte m shum se 100 000 servera, q n at koh u b i njohur si Internet.

M 1990 Tim Berners-Lee shpiku nj protokoll t bazuar n TCP/IP q mund t punonte me t n Internet dhe q ishte m fleksibl. Shpejt pas ksaj NCSA

71

(National Center for Supercomputing Applications) zhvilluan Mosaic, nj ndrfaqs grafik pr kt protokoll t quajtur World Wide Web (www).

Web sht nj mnyr e marrjes s informacionit n mjedisin e Internetit. sht nj model information-sharing q sht ndrtuar n Internet. Web prdor protokollin HTTP, vetm nj nga gjuht e folura n Internet, pr t transmetuar t dhnat. Kjo do t thot Hyper Text Transfer Protocol, ose HTTP (zakonisht kjo ngarkohet automatikisht si pjes e nj adrese kur ju e shtypni kt adres/URL n nj web browser).

Kjo sht ajo q shikoni n pjesn e par t shum adresave web site (ose URL). Web prdor browsers t till si Internet Explorer ose Netscape, pr tu futur n dokumente t quajtur Web pages q jan t lidhur me njri-tjetrin nprmjet hyperlink-eve. Dokumentet Web gjithashtu prmbajn grafik, tinguj, tekst dhe video.

Mund t prdorni ose njrin prej tyre ose ndonj Web browser tjetr. N qoft se nuk jeni i sigurt se far t zgjidhni, ather keni Internet Explorer q merret bashk me Windows. Lidhja n Internet Pr t br punime online (n Internet) ju n fillim duhet t lidheni me Internet-in. Pr tu futur n nj lidhje Interneti, q sht e vendosur me an t ndonj prej mjeteve t mposhtme, navigoni n kt mnyr: Start->Programs->Accessories->Communications->Dial-up networking ose Start -> All Programs -> Accessories -> Communications -> Network Connections ose Start -> Connect To. N varsi t versionit tuaj t Windows-it disa nga kto metoda mund t mos ecin, por t paktn njra prej tyre do t veproj. Pr t krijuar nj lidhje dial-up n Internet (d.m.th. jo nj lidhje me shpejtsi t madhe) navigoni n nj nga tri vendet e msiprme (nqoftse ai sht i fundit klikoni mbi: Show all connections). pastaj do t shfaqet ose nj ikon q thot: Make New Connections ose nj etiket: Create a new connection n ann e majt. Hapni at q ka kompjuteri dhe ndiqni instruksionet. N qoft se ke n kompjuter Create a new connection mund t krijosh nj lidhje high-speed n t. Pasi jeni lidhur me Internetin, hapni Web browser-in. do kompjuter i lidhur me Internetin ka nj adres, t quajtur adres IP pr ta identifikuar at. Ky sht nj numr si 207.194.50.216. T mbash mend numrin pr tu futur n web page sht mjaft e vshtir, kshtu jan krijuar Domain Names. Domain Names jan emrat q mund ti shtypni n location bar. Emri pastaj drgohet n nj server n Internet t

72

quajtur DNS (Domain Name Service) server, i cili pastaj t kthen adresn IP korrekte. Pyetje: 1. Cili sht ndryshimi ndrmjet Internetit dhe Web-it?

4. sht protokolli? 5. Cili sht protokolli i prdorur n Web? 6. Ku ndryshon nj LAN nga nj WAN nga Interneti?

3.2 Iternet Explorer, elementet kryesor t paraqitjes, konfigurimi.

shtjet q do t trajtohen: Internet Explorer URL Ikonat universale Back, Next, Stop, X, Reload, Refresh, Home, Sear ch. Hyperlinks

Browsers Duhet t lidheni me Internetin dhe t hapni browser-in. N fillim duhet t identifikojm pjest e browser-it n mnyr q t dim se prse po flasim. Figura m posht paraqet nj faqe n Interet Explorer. Location bar mund t quhet gjithashtu address bar dhe ndodhet atje ku shtypet URL (Universal Resource Locator ose Uniform Resource Locator), i cili sht formuar n kt mnyr: http:// en.wikibooks.org/wiki/ /XML_ _Managing_Data_Exchange

Emri i protokollit Emri i domenit Emri i file-it ose folder-it n server

73

Pasi shtypni emrin, shtypni tastin Enter dhe web browser-i ju on te faqja e krkuar n Internet. Butoni i par n toolbar sht butoni Back. Ai t on n faqen web t mparshme. Shigjeta Back mbi buton sht nj ikon universale. Ikonat universale jan ato q prdoren gjithmon pr t paraqitur t njjtin funksion. Ajo ndryshon nga nj ikon programi, si n desktop ose nj ikon q takohet vetm n nj program. Edhe butoni

74

Butoni Reload n Netscape, si nj shigjet e prkulur pr lart, sugjeron t shikosh tek server-i prsri. Ky buton e detyron web browserin t shikoj serverin dhe t bj download t gjitha t dhnat prsri pr nj web page. Kjo prdoret fillimisht kur cache (vendi ku nj web browser ruan prsri faqet web n hard drive pr akses t shpejt) ka nj version t vjetr t faqes q paraqet web browser-i dhe ju doni t shikoni versionin m t ri t faqes. Dy butonat e tjer n toolbar jan t fundit me ikona universale. Ata kan nj shtpi dhe nj xham zmadhues mbi ta. Shtpia paraqet home dhe ky buton t on te home page-i juaj. Home page-i sht nj faqe web t cilin ju e keni ndrtuar pr browser-in tuaj q tju oj atje kur ai starton ose kur ju klikoni kt buton. Xhami zmadhues paraqet search dhe ky buton t on tek faqja e web-it prej nga do krkoni n Internet. Dika tjetr q duhet ditur kur prdor faqen e web-it jan hyperlinks. Hyperlinks (njeri sht etiketuar n figurn m sipr) mund t jet ose tekst ose figur. Kur jan tekst ata kan nj ngjyr tjetr dhe t nnvizuar. Kur ju klikoni mbi ta, ata t ojn n nj faqe tjetr web. Disa hyperlinks tekst jan formatuar ndryshe dhe disa hyperlinks jan figura. Si ta kuptojm q kemi nj hyperlink. Kaloni kursorin mbi t dhe n qoft se ka nj hyperlink forma e kursorit kthehet n nj dor dhe zakonisht URL-ja q hyperlink-u shnon do t shfaqet n status bar (bar-i mbi Startbar-in n fund t desktop-it). Pyetje:

1. sht home page-i? 2. sht nj hyperlink dhe si e dallojm at n nj faqe Web? 3. far jan browser-at?

3.3 Instrumentet e krkimit, motort kryesor t krkimit. Lundrimi n Internet.

shtjet q do t trajtohen: Search engines: Google, Yahoo, ... Menu bar: Navigation bar: Address bar:

Search Engines Web-i sht shum i dobishm pr t marr informacion n kt mnyr, por si i bhet n qoft se nuk e dim URL-n e duhur? Pr kt jan krijuar search engines (motort e krkimit). Ka m shum se 10 bilion faqe web. N Internet jo t gjith ata jan kataloguar n t gjith search engines dhe kur krkoni dika do t haseni me faqe q nuk kan asgj t prbashkt me at q doni. Megjithat ka disa mnyra pr t prmirsuar rezultatet e krkimit.

75

Shkojm tek nj search engine (prdoret dhe termi web index). Ata operojn pothuajse njsoj, por n qoft se nuk njihni ndonj shkoni te http://www.google.com/. N nj kuti tekst mund t shtypni keywords (fjal els, fjal q kan t bjn me at q doni t gjeni). Disa search engines kan m shum veori t avancuara q mund ti zbuloni edhe vet.

Navigimi n Internet duke prdorur Internet Explorer

Internet Explorer sht nj Web browser i prodhuar nga Microsoft Corporation. Sigurohuni q t keni masa mbrojtse pr versionin e browser-it tuaj nga hackers-at. Rekomandohet q t bni download dhe t ekzekutoni update-t pr t ndaluar viruset dhe sulmet dmprurse ndaj kompjuterit tuaj.

Toolbaret

Internet Explorer ka tri toolbar-e n krye t dritares s browser-it:

Menu Bar: Prmban menu q hapen n form listash q lshohen posht me opsionet prkatse. Ndrmjet tyre ka opsione pr printing, customizing IE, copying dhe pasting tekst, menaxhimin e Favorites, dhe accessing Help.

Navigation Toolbar: Prmban ikona pr nj shumllojshmri cilsish si navigimi npr faqet e Web-it, krkimit (searching) n Web duke prdorur nj zgjedhje mjetesh krkimi, futjes dhe menaxhimit t Favorites, shikimit t History t faqeve t vizituara, printimit dhe futjes n (accessing) email and newsgroups.

Address Bar: Ky nuk sht tamam nj toolbar, por sht vendi ku shtypni URL (Web adresn) e faqes. Kur i bini tastit Enter, ai t on te kjo adres. Nj mnyr tjetr pr t shtypur nj web adres sht t klikoni mbi File n menu bar, pastaj Open. Do t shfaqet nj dritare pop-up me nj kuti pr t futur tekstin. Brenda ksaj kutie shkruani URL e site-it (ose file-it) ku doni t shkoni. Gjithashtu mund t shikoni dhe faqet Web q keni ruajtur n kompjuter (hard drive) n kt mnyr. Prdorni butonin Browse dhe zgjidhni emrin e folder-it dhe file-it, pastaj bjerini tastit Enter.

76

Si t vizitosh faqet Web me Internet Explorer

Nqoftse jeni n nj faqe Web shikoni elementt q prmban ai: Nj link i klikueshm zakonisht do t paraqitet nga nj prej mnyrave t mposhtme:

File-t ose figurat q e ndryshojn formn e pointerit nga shigjet n dor kur ai vendoset mbi to. Ato gjithashtu mund t shfaqin link-et URL n fund t dritares. Fjalt jan t nnvizuara.

Fjalt e nnvizuara n ekran q jan m t errta ose kan ndryshuar ngjyrn q kur u ngarkuan pr her t par. Ky ndryshim ngjyre do t thot q burimi sht vizituar koht e fundit nga kompjuteri juaj.

Shnim: Ngjyrat blu dhe vjollc n prgjithsi jan ngjyra default pr tekstet q kan nj link (blue sht link i paklikuar) dhe teksti q ka qen vizituar pak m par, n t kaluarn e afrt, paraqet nj link me ngjyr vjollc (purple). Gjithashtu, by default shumica e link-eve jan t nnvizuar. Sidoqoft, krijuesit e sotm t faqeve Web jan duke i ngjyrosur link-et me t gjitha llojet e ngjyrave dhe kan opsionin q t mos ken link-e t nnvizuara. Mnyra m e mir pr t treguar se cili tekst paraqet nj link sht t shnosh me mouse mbi fjalt ose figurn dhe t shikosh nse forma e pointerit ndryshon nga nj shigjet n nj dor. Dora paraqet gjithmon nj link.

Pyetje:

1. paraqet nj URL?

2. Cilt browser-a njihni?

3. Cilt jan tre toolbare-t kryesore t Internet Explorer?

3.4 Shrbimet n Internet, bashkbisedimi (chat), multimedia, posta elektronike.

shtjet q do t trajtohen: E-mail Chat-rooms Internet Relay Chat (IRC) America Onlines Instant Messenger

Email, Chat-rooms dhe IM

77

Interneti shpesh quhet network-u i networks-eve. Por Interneti ka disa opsione, si aftsia pr t shkruar email. E-mail sht shkurtimi m i zakonshm pr Electronic mail. Ai e lejon prdoruesin e kompjuterit t shkmbej mesazhe n rrjete lokale ose n t gjith botn. do prdorues email-i ka nj adres kutie postare (mailbox) n t ciln drgohen mesazhet (shembull: [email protected]). Mesazhet e drguar nprmjet email-it mund t arrijn brenda nj intervali prej disa sekondash. Nj aspekt tjetr i rndsishm i email-it sht opsioni pr t drguar file elektronik te adresa email e nj personi ose edhe te vet personi pr ta trhequr n nj vend (location) t ndryshm nga ai drgues. N kt shtrirje t kapaciteteve t Web kto programe mund t bjn nj trsi veprimesh e gjrash nga krijimi i efekteve dinamike html deri te ndrfaqsimi me databases dhe paraqitje pamjesh n ekran t personalizuara (customized) online. Nj sasi n rritje e informacionit n Web ruhet n databases dhe programe t tilla ndihmojn pr tu futur n to. Prandaj nuk sht nj gj fikse, por dika n gjendje t vazhdueshme fluksi n rritje. Web sht nj nga mnyrat e shkmbimit t informacionit n Internet. Interneti, jo Web, prdoret gjithashtu pr email i cili mbshtetet n SMTP, FTP, news groups, instant messaging dhe Telnet.

Chat Rooms dhe Instant Messaging

Chat-rooms Email-i sht shum i dobishm, por n qoft se doni t flisni me dik direkt duhet t prdorni programet chat-rooms. Programet chat (bised) i lejojn prdoruesit n Internet t komunikojn me njri-tjetrin duke shtypur n koh reale. Chat-rooms gjenden n faqet web gjithandej, disa jan publike dhe pr disa keni nevoj t antarsoheni. Sapo ju bheni antar, e keni t thjesht ta prdorni.

78

Ekziston, zakonisht, nj list me nicknames (ose handless, emra t rrem q njerzit prdorin n Internet) diku n faqen web dhe kur ju klikoni mbi sign in, duhet t shkruani at q keni zgjedhur. Shtypni tekstin n kutin e tekstit n fund t faqes dhe pastaj shtypni ose tastin Enter, ose butonat Send ose Say dhe mesazhi juaj sht i dukshm pr do person n chat-room n text-box-in m sipr, duke prfshir dhe veten tuaj. IRC chat sht dizenjuar edhe pr nj hap m shum. Keni nevoj edhe pr nj program tjetr i cili ka edhe disa veori t tjera (si aftsia pr t pshpritur whisper vetm pr nj njeri n dhom room). Internet Relay Chat (IRC) sht nj shrbim nprmjet t cilit pjesmarrsit mund t komunikojn me njri-tjetrin n qindra kanale. Kto kanale zakonisht jan t bazuara n shtje t veanta, por ndrkoh zhvillohen edhe biseda. Pr tu futur n IRC duhet t prdorni nj software IRC. Nj variant i programit chat sht instant messaging. Me instant messaging nj prdorues n Web mund t kontaktoj nj prdorues tjetr q sht futur (thuhet log in) dhe shtyp nj bised. M i famshmi ndr kto sht America Onlines Instant Messenger. ICQ sht nj program tjetr mjaft i prdorshm. Instant Messaging (IM) ishte dizenjuar pr bised kok-m-kok ose konferensing, mjaft e ngjashme me telefonin. do person ka nj nickname unik ose nj numr q duhet ta dini me qllim q t kontaktoni me t tjert me nj mesazh, tu drgoni atyre nj file, ose t bni nj real-time chat (bised n koh reale), gj q varet nga programi q keni. Mund t shtoni t tjer persona n contact list ose buddy list dhe pastaj n qoft se jeni on line (n linj), programi ju njofton, gjithashtu, kur edhe t tjert jan n linj. Ather mund tu drgoni atyre mesazhe ose t bisedoni (chat) me mesazhe ose t bni gjra t tjera. Pyetje :

1. jan chat rooms? 2. sht Instant Messaging? 3. sht e-maili?

3.5 Kuptimi dhe prdorimi i posts elektronike (email).

shtjet q do t trajtohen: Adresat e-mail n Internet Kutit To: From: Cc: Bcc: Subject: Nn-protokollet SMTP dhe POP3 Inbox, Outbox Butonat Send, Reply, Forward, ...

79

Adresat email n Internet funksionojn me emra domenesh, por jo me URL. T gjitha adresat email kan formatin [email protected]. Kshtu [email protected] sht adresa email e nj personi q sht regjistruar (sign up) n Yahoo! Canada pr nj adres email me emr prdoruesi nikol. Email, tipikisht operon me dy sub-protokolle TCP/IP: SMTP dhe POP3. SMTP prdoret pr t drguar email, dhe POP3 prdoret pr downloading (marrja nga interneti dhe vendosja n kompjuter) e nj email-i.

Ekzistojn shum programe email-ash t ndryshm. Tre m popullort jan Qualcomm Eudora, Microsoft Outlook dhe Microsoft Outlook Express. Nj tjetr mnyr popullore pr t pasur akses n email sht nprmjet ndrfaqsit web page. Ka shum ndryshime ndrmjet t gjith programeve madhore, por n disa ka disa gjra q jan standard. 3.6 Krijimi i nj adrese email

shtjet q do t trajtohen: Butoni New message

80

Check mail Send, Outbox, Inbox Butoni Create new mailbox Username Domain, top-domain: com,edu, gov, ... Attachment

Mund t krijoni dhe t drgoni email, zakonisht duke klikuar mbi nj buton ose nj link t etiketuar new message. Ikona universale pr nj mesazh email (ose thjesht email) sht nj zarf dhe ikona universale pr new sht nj star (yll). Kshtu mund t kemi nj zarf me yllka ose dika t till. Duhet t kujtoheni t prdorni tooltips (tekst q shfaqet kur kaloni kursorin mbi objektin); shikoni pr t gjetur se si quhen butonat pa etiketa. Shtypni nj (ose m shum se nj) adresa email-i n kutin me etiket To:. Kutia From: mbushet n mnyr automatike, dhe pastaj kemi dhe kutit Cc:dhe Bcc:. N to mund t shkruani adresa email dhe email-i do t kopjohet n to n mnyr q ato ta shohin ose mos ta shohin q ai sht kopjuar, respektivisht. Pastaj shtypni tekstin e mesazhit n kutin e madhe m posht. N qoft se jeni i lidhur n Internet kur klikoni butonin Send (ose ndonj buton tjetr t ngjashm) ai do t niset menjher. N qoft se nuk jeni i lidhur (ose n qoft se ai quhet Queue) ather mesazhet shkojn n Outbox derisa t check-oni mail-in tuaj. Pr t check-uar email-in tuaj (q do t thot download mesazhet e reja dhe ti drgosh n outbox) klikoni Check Mail , Send and Receive ose butona t tjer t ngjashm. N status bar do t shfaqet nj progress bar ose nj dritare do t hapet me t, q t thot se kur ky proces mbaron. T gjitha mesazhet e reja shkojn n Inbox, vetm n qoft se keni filtra. Mund ti oni mesazhet tuaj n mailbox-e t tjer q i keni krijuar me dragand drop. Pr t krijuar nj mailbox t ri aty duhet t ket nj Create new mailbox n menu ose n nj popup-menu pr Inbox-in. Adresat email n Internet gjithmon kan kt format: [email protected] Sigurisht q username sht user name i personit q ka at llogari email-i. n Internet. Top-domain i prket emrit t top-level domain, q tregon natyrn e sistemit kompjuterik q prmban at llogari. M posht po rendisim disa emra t prdorshm top-level domain n SHBA :

com i prket biznesit dhe tregtis. edu universitetet dhe institute t arsimore t tjer. gov - qeveri shtetrore dhe federale. mil - sistemet ushtarake.

net - sisteme Internet speciale.

81

org - organizata jofitimprurse. Duke ndjekur kt protokoll adresa Internet e A. Gaes n America Online do t ishte [email protected], ku agae sht username, aol sht domain name dhe com sht top-domain name. Ushtrim: Shkruani adresn email t nj personi me username boramorina

i cili ka nj llogari me nj Internet Service Provider (ISP), domeni i t cilit sht networld,

dhe top-domain name org Klikoni mbi Go!

Jasht SHBA-ve, Internet top-domain-et prmbajn nj zgjatim plus prej dy shkronjash q tregon vendin e origjins. P. sh., personi yn ka nj llogari me Websys Service Provider n Toronto. Ontario adresa e tij e Internet-it do t ishte [email protected], ku casht nj prcaktim dyshkronjsh pr Kanadan. Detyr: Pr nj list t plot t t gjith emrave t international top-level domain-eve shkoni te faqja e web-it http://www.quackit.com/domain-names/what_is_a_domain_name.cfm Attachments Disa email kan attachments. Kta jan file-a q ndodhen n email dhe ju mund ti hapni dhe (ose) ti ruani. Ikona universale pr attachments sht nj kapse letrash. Mund t bashkngjitni (attach) files n email-in tuaj duke klikuar mbi t n Attachments: n krye, kjo n varsi t programit q keni. Pyetje:

1. Cilt jan dy sub-protokollet e protokollit TCP/IP? rol luajn ata? 2. Cila sht forma e nj adrese email-i? 3. Prse shrben funksioni attachment?

3.7 Elementet kryesore t faqes s email. Plotsimi dhe drgimi i nj email. Menaxhimi dhe administrimi i mesazheve email

shtjet q do t trajtohen: Shkrimi i rregullt i nj email Prdorimi i drejt i shnjs s kuotimit >

82

sht shrbimi m popullor q jep Interneti. Ai funksionon si nj post normale, me prjashtim t faktit q nj letr (mesazh) zgjat disa minuta pr tu drguar n vend t disa ditve me post t zakonshme. Pr shkak t qarkullimit t shpejt t mesazheve email, email-i ka si tendenc t ket m shum nj stil bashkbisedues sesa nj stil konvencional poste, n kuptimin q kan humbur formalitetet e t shkruarit letr, dhe rregullat e ortografis dhe t gramatiks jan br m pak t rndsishme. Kur i prgjigjeni nj mesazhi email si duhet, ju duhet t fusni pjest prkatse t mesazhit q mort. Me marrveshje pjest e kuotuara shfaqen me karakterin > si karakter i par i rreshtit. Shembull : Mir From: Tea To: Nikol Prshndetje Nikol, Faleminderit pr ndihmn q m dhe me kompjuterin. Punon mjaft mir tani. Kam shum pr t msuar. Po ti, si je me msimet ? Tea From: Nikol To: Tea Prshndetje Tea, > Faleminderit pr ndihmn q m dhe me kompjuterin. Punon mjaft mir tani. Ska problem. Gzohem q munda t t ndihmoja por duhet t mbajm lidhje. > Kam shum pr t msuar. Po ti, si je me msimet? Jo keq kemi shum material pr t msuar, por do ta prballojm. Moti ktu ka filluar t ftohet. Po te ju, si sht? Nikol Shumica e programeve email kuotojn automatikisht mesazhin q ju i prgjigjeni duke prdorur karakterin >. Por n prgjithsi mos harroni ta bni kt vet dhe mos synoni ta shkruani mesazhin tuaj n krye duke e ln t gjith mesazhin q ju ka ardhur n fund t faqes.

83

Shembull:

Keq From: Nikol To: Tea Prshndetje Tea, Gzohem q munda t t ndihmoja por duhet t mbajm lidhje. Me msimet jam mir - kemi shum material pr t msuar, por do ta prballojm. Moti ktu ka filluar t ftohet. Po te ju, si sht? Nikol

>From: Tea >To: Nikol > >Prshndetje Nikol, >Faleminderit pr ndihmn q m dhe me kompjuterin. Punon mjaft mir tani. >Kam shum pr t msuar. >Po ti, si je me msimet ? > >Tea Ky nuk sht nj shembull i mir mesazhi email. Duhet t kuotoni pjest e email-it t cilave duhet tju prgjigjeni. Ja dhe disa rregulla t tjera q duhet ti respektoni kur shkruani email. Kurr mos bni Forward Email Virus Warnigs (paralajmrime pr virus); ato

jan t gjitha mashtrime. Para se t drgoni email-in tuaj lexojeni prsri pr tu siguruar q do gj ka

kuptim dhe nuk sht e paqart. Fut nj subjekt me kuptim n rreshtin e subjektit t email-it tuaj. Kontrolloni fushat CC dhe BCC pr tu siguruar q padashur nuk po

drgoni nj Carbon Copy t mesazhit ndonjrit. Kontrolloni fushn From pr tu siguruar q ajo prmban adresn e duhur.

Pyetje:

1. Ku shkruhet nj URL ose web address?

2. Si mund t hapet nj web page?

3. Si mund t hapet nj hyperlink?

84

4. Cili buton bn rifreskimin e nj faqe web-i?

5. Si mund t ndalojm downloading t nj faqeje web?

6. Cilt jan funksionet e butonave Back dhe Forward?

7. Si mund t bjm krkimin e nj termi apo fjale n web?

8. Pr t patur Menu bar-in t shfaqur n faqen e web-it si duhet t veprojm?

9. Pr t prdorur nj figur n nj faqe web (save, set as background, copy) si duhet t veprojm?

10. Prse shrben butoni Add to Favorites?

11. Cilat jan formatet e shkrimit t nj adrese e-mail dhe nj adrese interneti? far kan t prbashkt dhe far t ndryshme?

12. jan chat-rooms dhe instant messaging?

85

Fjalorth pr networking

Asynchronous Transfer Mode (ATM) Nj protokoll network-u q transmeton t dhna me nj shpejtsi prej 155 Mbps dhe m shum. Prdoret m shpesh pr t ndrlidhur dy ose m shum local area networks-LANs.

AppleTalk - protokoll network-u i kompjuterit Apple fillimisht i projektuar pr t funksionuar network-u LocalTalk, por mund t funksionoj gjithashtu edhe n Ethernet dhe Token Ring.

AUI Connector (Attachment Unit Interface) Nj 15 pin konektor (lidhs) i gjendur n kartat Ethernet, q mund t