Kyra ten Cate magazine 02-10-2012

KYRA TEN CATE

1 THE ONE & ONLY COLLECTION

KYRA TEN CATE

THE ONE & ONLY COLLECTION 1

KYRA TEN CATE

THE ONE & ONLY COLLECTION

KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


INHOUD

De Wereldtentoonstelling 5

De geschiedenis van electroplating in vogelvlucht 6

De Ritz 8

Johannes van Dam 9

The Pelham Hotel 10

Wisselen 15

The Happy Few 17

The English country house 18

Wie is Kyra ten Cate 20

Ship Chandlers Warehouse 23

Freddy Heineken 24

Hong Kong 26

Anna Catharina Antonia Bakker-Boelen 32

Abdij 34

North Sea Jazz Festival 2012 35

KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


THE GREAT EXHIBITION

The Great Exhibition in 1851 in het cristal palace in Londen heeft een ware opschudding veroorzaakt, dat was natuurlijk ook de hoop en de bedoeling, in de ontwikkeling van de internationale handel Daar en toen is de industrie "electroplating" voorgesteld aan de voorbij slenterende bezoekers en heeft sindsdien vanuit de kinderschoenen een eigen identiteit verworven. Het Cristal Palace, op zichzelf een adembenemende bezienswaardigheid werd door een tuinman, Joseph Paxton, ontworpen. Hij experimenteerde met het bouwen van kassen in de tuin van zijn baas: glassegmenten, gietijzer en hout en toen deze, the 6de Duke of Davonshire, hoorde dat zijn ingezonden schetsen uitgekozen waren tot het verwezenlijken van het paleis sprak hij de legendarische woorden: "Paxton, the quite unaltered gardener". Nadat Koningin Victoria op Mayday 1851 het lintje had doorgeknipt, hebben tot oktober meer dan 6 miljoen mensen de tentoonstelling bezocht. Daarna is het crystal palace afgebroken, weer opgebouwd

in Sydenham Hill en in 1936 in vlammen opgegaan. Hoogtijdagen heeft het niet meer gekend, zoals de Engelsen zeiden het ging van de "classes" naar de "masses". Maar gedurende de maanden van de wereldtentoonstelling was het de talk of the town. Mensen kwamen in klederdrachten van alle uithoeken der aarde. Waarop ook weer gechoqueerd gereageerd werd door de Londenaren want door "hun fear for foreigners" werd er met spoed een draai- boek uit gegeven voor de buitenlanders: hoe zij zich dienden te gedragen gedurende hun verblijf in Londen: Welke restaurants ze konden bezoeken, op welk tijdstip en waar ze de beste Port konden drinken, verse vis konden vinden, het beste vlees en wild en vooral last but not least dat vrouwen in geen enkel restaurant welkom waren.

KYRA TEN CATE


De geschiedenis van electroplating in vogelvlucht

Vanaf begin 19e eeuw werd electroplating geïntroduceerd en deze techniek zorgde voor een hype in de ontwikkeling van de industrie, die de naam “plating” zou krijgen. Men kon een laag zilver aanbrengen op een ander metaal langs elektrolytische weg. Verzilverde voorwerpen hebben sinds 1850 de wereld veroverd. Groot Britannie was het land dat het voertouw trok, op de voet gevolgd door Frankrijk, Duitsland en Amerika en deze vorm van industrie heeft 100 jaar hoogtijdagen beleefd. De industriele revolutie had er voor gezorgd dat de mensen van het platteland naar de steden trokken en honderden

arbeiders vonden werk in de fabrieken van Mappin & Webb, Elkington en Walker & Hall om een paar voorbeelden te noemen. Er werden retail winkels geopend in alle hoofdsteden van Europa. De afnemers van het eerste uur waren de bewoners van de kastelen en landhuizen gevolgd door leveringen aan passagiers-schepen, hotels en “de fairway dining cars”. In frankrijk was de naam Christofle toonaangevend in deze vorm van industrie en op de eerste werledtentoonstelling in London in the Cristal Palace kreeg Christofle de opdracht van Napoleon III om al het zilver in het Paleis de

KYRA TEN CATE


De geschiedenis van electroplating in vogelvlucht

Vanaf begin 19e eeuw werd electroplating geïntroduceerd en deze techniek zorgde voor een hype in de ontwikkeling van de industrie, die de naam “plating” zou krijgen. Men kon een laag zilver aanbrengen op een ander metaal langs elektrolytische weg. Verzilverde voorwerpen hebben sinds 1850 de wereld veroverd. Groot Britannie was het land dat het voertouw trok, op de voet gevolgd door Frankrijk, Duitsland en Amerika en deze vorm van industrie heeft 100 jaar hoogtijdagen beleefd. De industriele revolutie had er voor gezorgd dat de mensen van het platteland naar de steden trokken en honderden

arbeiders vonden werk in de fabrieken van Mappin & Webb, Elkington en Walker & Hall om een paar voorbeelden te noemen. Er werden retail winkels geopend in alle hoofdsteden van Europa. De afnemers van het eerste uur waren de bewoners van de kastelen en landhuizen gevolgd door leveringen aan passagiers-schepen, hotels en “de fairway dining cars”. In frankrijk was de naam Christofle toonaangevend in deze vorm van industrie en op de eerste werledtentoonstelling in London in the Cristal Palace kreeg Christofle de opdracht van Napoleon III om al het zilver in het Paleis de

KYRA TEN CATE


!Tuillerien te vervangen door verzilverde voorwerpen. Direct liet Jean Christofle door dit succes een penning met zijn eigen afbeelding slaan en de naam Christofle was gevestigd en veroverde wereldfaam.

Christofle voorzag in 1882 de Oriënt Express van alle verzilverde bestekken, thee- en koffieserviezen, schalen en borden. De ontwerpers en vakmensen ontwikkelden nieuwe technieken om aan de grote vraag te kunnen beantwoorden. De fabrieken moesten in de tweede wereld oorlog hun producties staken de arbeid werd ingezet voor het leger: helmen en kogels. Hoewel na de oorlog de productie weer op gang is gekomen waaierde er een

nieuwe wind vanuit Amerika: de kunststof industrie, gevolgd door het plastic tijdperk.

Een voor een sloten de fabrieken hun deuren. De prachtige oude fabrieksgebouwen, die buiten de steden stonden, zijn nu door de urbanisatie deel geworden van het stadsbeeld en vele zijn afgebroken of verbouwd tot appartementen.

De volgende klap kwam uit de lage lonen landen, waar de productie op massa gericht is en waar andere normen en waarde aan de kwaliteit en duurzaamheid wordt gesteld.

Alleen in Engeland in Sheffield en Birmingham worden de verzilverde bestekken nog vervaardigd op de traditionele manier.

KYRA TEN CATE


THE RITZ

!In een fabriek in Birmingham lag op de grond een berg bestek. Bij inspectie bleek het afkomstig te zijn uit The Ritz in Londen. In elk onderdeel was The Ritz gegraveerd. Op mijn vraag of ik het kopen kreeg ik te horen: “Defininately not”

De fabriek maakt de nieuwe bestekken voor The Ritz en de oude bestekken moesten vernietigd worden. The Ritz wil onder geen voorwaarde dat hun bestekken door Engeland gaan zwerven. Dat klonk mij logisch in de oren. Een uurtje later was de deal done en reden wij het terrein af met een loodzware auto, loodzwaar door de berg bestek. Ik had nu twee vliegen in een klap. Ik had wel duizend delen bestek uit de jaren 50 van The Ritz en ik was wijzer geworden en wist nu dat ik bij elke toekomstige koop moest benadrukken dat de aangekochte goederen

in Engeland, het land zouden verlaten. En zo gebeurde het. Gedurende de volgende 20 jaar zouden wij de voorraden van Clubs en Hotels in Londen kunnen bemachtigen. Deze werden te koop aangeboden, omdat er sprake was van een geruisloze “changing of the guards” : de Arabieren kochten de hotels. Zij werden verbouwd en hadden de ruimtes nodig waar de afgedankte goederen in de kelders opgestapeld lagen. Er was altijd één voorwaarde: alles moest mee. Soms lieten ze ons de inhoud van de linnenkamer meeslepen.

!

KYRA TEN CATE


THE RITZ

!In een fabriek in Birmingham lag op de grond een berg bestek. Bij inspectie bleek het afkomstig te zijn uit The Ritz in Londen. In elk onderdeel was The Ritz gegraveerd. Op mijn vraag of ik het kopen kreeg ik te horen: “Defininately not”

De fabriek maakt de nieuwe bestekken voor The Ritz en de oude bestekken moesten vernietigd worden. The Ritz wil onder geen voorwaarde dat hun bestekken door Engeland gaan zwerven. Dat klonk mij logisch in de oren. Een uurtje later was de deal done en reden wij het terrein af met een loodzware auto, loodzwaar door de berg bestek. Ik had nu twee vliegen in een klap. Ik had wel duizend delen bestek uit de jaren 50 van The Ritz en ik was wijzer geworden en wist nu dat ik bij elke toekomstige koop moest benadrukken dat de aangekochte goederen

in Engeland, het land zouden verlaten. En zo gebeurde het. Gedurende de volgende 20 jaar zouden wij de voorraden van Clubs en Hotels in Londen kunnen bemachtigen. Deze werden te koop aangeboden, omdat er sprake was van een geruisloze “changing of the guards” : de Arabieren kochten de hotels. Zij werden verbouwd en hadden de ruimtes nodig waar de afgedankte goederen in de kelders opgestapeld lagen. Er was altijd één voorwaarde: alles moest mee. Soms lieten ze ons de inhoud van de linnenkamer meeslepen.

!

KYRA TEN CATE


Johannes van Dam

Johannes van Dam, klant van het eerste uur. Hij kwam regelmatig op bezoek in de winkel, meestal op zaterdag. Hij klaagde, omdat hij slecht bij kas zat en als ik dan mijn kassa opentrok en hem geld bood met een zinnetje als “schrijf maar een klein stukje over m’n zilver” verliet hij woedend de winkel, want hij was nu juist niet “om te kopen”. Toch keerde hij altijd weer terug, niet om het geld op te halen, maar om te kijken wat ik ingekocht had, hij wilde niets missen op het gebied van zeldzame voorwerpen op culinair gebied. Zijn verzameling groeide, zijn bezoekjes ook en wij leerden elkaar beter kennen. Hij weet van veel onder- werpen veel, diept dat wat hem interesseert uit tot op het bot. Zo gebruikte ik hem vaak als wandelende encyclopedie, hoewel het woord wandelen bij hem verkeerd van toepassing is, hij vervoert zich met een scooter en beweegt heel voorzichtig, praat zuchtend alsof het leven hem toch zwaar, misschien zelfs tegengevallen is. Als ik hem hierover vraag krijgt hij pretoogjes. Het leven kent voor hem geen zeven magere of zeven vette jaren. Wel hele diepe dalen, waar hij doorheen is gelaveerd en de laatste jaren in rustiger vaarwater terecht is gekomen. Nu wint hij zich op: ”De Nederlandse keuken is gebaseerd op een misverstand. Vanaf 1880 gingen de mensen buiten de deur eten, de gestampte pot lieten ze voor wat hij was. Ze trokken hun goede goed aan om een verjaardag, een bruiloft of misschien gewoon een zondagavond te gaan vieren. En wat verwachtten zij in het restaurant op hun bord te vinden? Een

soort kermis, vele kleuren, vele verschillende doorgekookte gerechten, gefröbel met eten, gerangschikt onder de vette jus. De huishoudscholen en later de huishoudkookboeken had de stap moeten zetten naar de fijne keuken, maar ze hebben het egenovergestelde gedaan. In kruiden geloofde men niet, zij gaven geen toegevoegde waarde aan het eten. De VOC heeft, in eerste instantie, zijn hele bestaansrecht ontleent aan de handel in specerijen, maar de Burgerlijke Huishoudscholen geloofden niet in specerijen, noch in verse kruiden.” Hij kijkt enigszins wanhopig om zich heen. Zuchtend vervolgt hij: “In België was het al totaal anders, daar kende men ook zeker geen huishoudscholen. Zij begrepen de kunst van het koken: de smaak uit het gerecht naar boven halen, de smaak die er van naturen inzit om die met behulp van kruiden in al zijn eenvoud aan te bieden. Koks zijn ambachtslieden en dat moeten zij blijven. Zodra zij niet meer in de pannen roeren, een eigen zaak willen beginnen, zich proberen te ontpoppen als zaken mannetjes gaat het mis, want dan moeten ze op de financiën letten en bezuinigen op de inkoop. De mooie oliën verdwijnen, om maar een voorbeeld te noemen. De beste restaurants vallen onder een groter geheel, ofwel een hotel dat het restaurant als prestige object voor het voetlicht brengt of wel onder een Groep, die de financiële kant in de gaten houdt, maar zeker niet bezuinigt op de ingrediënten. Uitzonderingen op de regel zijn er altijd: Neem het restaurant Bordewijk van Wil Demandt. Hij is een

KYRA TEN CATE


natuurtalent, maar ja Wil komt uit Limburg en die streek valt natuurlijk niet onder Nederland, althans niet wat het koken betreft. Nu hobbelen de Nederlandse koks achter de internationale keuken aan, maar het volk, zeker het volk in de provincie staat er niet voor open, die azen nog steeds op de doorgekookte hap.’` “Je ziet er soms uit als een clochard en soms als een dandy. Hoe voel je je eigenlijk?’’ “Hoe durf je

zoiets te zeggen. Ik ben een intellectueel helemaal geen clochard en nog minder een dandy. Ik kleed me zoals ik me die dag wil voelen. Dat zijn net zulke onbenullige vragen als ze op de televisie stellen. Daar doe ik niet aan mee. Jij lijkt wel een imbeciel om zo’n vraag te stellen.” En dat was het einde van het interview met Johannes van Dam Hoppe, februari 2010

KYRA TEN CATE


natuurtalent, maar ja Wil komt uit Limburg en die streek valt natuurlijk niet onder Nederland, althans niet wat het koken betreft. Nu hobbelen de Nederlandse koks achter de internationale keuken aan, maar het volk, zeker het volk in de provincie staat er niet voor open, die azen nog steeds op de doorgekookte hap.’` “Je ziet er soms uit als een clochard en soms als een dandy. Hoe voel je je eigenlijk?’’ “Hoe durf je

zoiets te zeggen. Ik ben een intellectueel helemaal geen clochard en nog minder een dandy. Ik kleed me zoals ik me die dag wil voelen. Dat zijn net zulke onbenullige vragen als ze op de televisie stellen. Daar doe ik niet aan mee. Jij lijkt wel een imbeciel om zo’n vraag te stellen.” En dat was het einde van het interview met Johannes van Dam Hoppe, februari 2010

KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


THE PELHAM HOTEL We logeren in het Pelham Hotel. Korting krijgen we alleen als het rustig is, dus soms zitten we ernaast en moeten we uit- wijken of meer betalen. Dan trekken we onze schouders op en denken: “Gelukkig is het een aftrekpost”. Wij zijn gebonden aan de buurt South Kensington omdat daar de veilinghuizen zijn. In het hotel zijn wij bevriend met de nachtportier. Hij doet de boeken en werkt vanaf 11 uur s avonds tot 7 uur s morgens. Als er een gast belt gedurende de nacht, dan wekt hij de piccolo (vroeger noemde met hem de liftboy) om de gast te bedienen. De piccolo slaapt aangekleed op een bank naast de lobby. Zelf werkt hij door aan de boekhouding. Om 6 uur ‘s morgens verschijnt Claude Mammon in de lobby. “Kyra let’s hurry, I want to be out of the city by 7” Het is een ongeschreven wet dat handelaren voor dag en dauw werken. De jaren dat wij de Bermecy markt bezochten, moest je voor 6 uur ‘s morgens beginnen. Rustig bestel ik koffie bij de piccolo want ik heb geen haast. “How is your wife?” en “How are the children?” Eigenlijk is de interessantste in de familie zijn vader. In 1933 reisde hij met een plunjezak van Buchara, tegenwoordig Oost Pakistan via Moskou naar Berlijn. Een paar jaar later door naar Londen. Hij heeft in de Silvervaults, de ondergrondse winkels gebouwd in een aaneenschakeling van brandkasten een museale collectie gouden

en zilveren voorwerpen. Toch kwam ik hem tot op hoge leeftijd tegen op de markten, vaak verkleumd van de kou. Nu woont hij geloof ik in Israël. !Na de koffie loop ik met Claude naar de auto om de bestekkisten te bekijken, die hij voor mij gevonden heeft. Ik koop er soms een paar tegelijk en daarom duurt het onderhandelen lang en wordt Claude steeds zenuwachtiger omdat het verkeer begint op te trekken en hij voor de spits uit de City wil zijn. Soms kopen we er ook

geen een. Wij ontbijten met de nachtportier om de hoek. Na het ontbijt gaat hij naar de gym en slaapt tot 4 uur s middags. Misschien woont hij nog bij zijn moeder, dat heb ik hem eigenlijk nooit gevraagd.

KYRA TEN CATE


THE PELHAM HOTEL We logeren in het Pelham Hotel. Korting krijgen we alleen als het rustig is, dus soms zitten we ernaast en moeten we uit- wijken of meer betalen. Dan trekken we onze schouders op en denken: “Gelukkig is het een aftrekpost”. Wij zijn gebonden aan de buurt South Kensington omdat daar de veilinghuizen zijn. In het hotel zijn wij bevriend met de nachtportier. Hij doet de boeken en werkt vanaf 11 uur s avonds tot 7 uur s morgens. Als er een gast belt gedurende de nacht, dan wekt hij de piccolo (vroeger noemde met hem de liftboy) om de gast te bedienen. De piccolo slaapt aangekleed op een bank naast de lobby. Zelf werkt hij door aan de boekhouding. Om 6 uur ‘s morgens verschijnt Claude Mammon in de lobby. “Kyra let’s hurry, I want to be out of the city by 7” Het is een ongeschreven wet dat handelaren voor dag en dauw werken. De jaren dat wij de Bermecy markt bezochten, moest je voor 6 uur ‘s morgens beginnen. Rustig bestel ik koffie bij de piccolo want ik heb geen haast. “How is your wife?” en “How are the children?” Eigenlijk is de interessantste in de familie zijn vader. In 1933 reisde hij met een plunjezak van Buchara, tegenwoordig Oost Pakistan via Moskou naar Berlijn. Een paar jaar later door naar Londen. Hij heeft in de Silvervaults, de ondergrondse winkels gebouwd in een aaneenschakeling van brandkasten een museale collectie gouden

en zilveren voorwerpen. Toch kwam ik hem tot op hoge leeftijd tegen op de markten, vaak verkleumd van de kou. Nu woont hij geloof ik in Israël. !Na de koffie loop ik met Claude naar de auto om de bestekkisten te bekijken, die hij voor mij gevonden heeft. Ik koop er soms een paar tegelijk en daarom duurt het onderhandelen lang en wordt Claude steeds zenuwachtiger omdat het verkeer begint op te trekken en hij voor de spits uit de City wil zijn. Soms kopen we er ook

geen een. Wij ontbijten met de nachtportier om de hoek. Na het ontbijt gaat hij naar de gym en slaapt tot 4 uur s middags. Misschien woont hij nog bij zijn moeder, dat heb ik hem eigenlijk nooit gevraagd.

KYRA TEN CATE


WISSELEN

Als hij ons ziet, schud hij ons de hand en komt tot zaken. Hij heeft het altijd druk en wij zijn ook gehaast, dus de transactie verloopt snel. Wij krijgen een vuilnis zak met coupures klein geld, die geeft hij aan mij en Menko haalt uit zijn binnen zak een envelop met guldens, die later euro’s werden. Samen bladeren ze door de Financial Times zoeken de dagkoers en bepalen de wissel. Ik ga zitten tellen, sorteren en maak kleine stapeltjes. Brothers in crime, zo lijkt het.. Dan geven we elkaar de hand en gaan

ieders ons weegs. Hij heeft een bloemenstalletje tegenover ons hotel “Glyding the Lely” en ‘s nachts rijdt hij naar de bloemenveiling in Holland. De dag van de begrafenis van Prinses Diana verkocht hij zijn bloemen per bloem en kon van die dagopbrengst een nieuw bestelbusje bestellen.

!!!!

KYRA TEN CATE


!!!!

KYRA TEN CATE


!!!!

KYRA TEN CATE


THE HAPPY FEW We hebben een vriendin in London en zij behoort tot de ‘happy few”. Dat wil zoveel zeggen, dat je overal voor gevraagd wordt. Je hoeft niet mooi te zijn, maar ofwel kunnen cricketten, van adel zijn of schathemelrijk. Onze vriendin is het laatste. “I’m not in Londen, but my driver will drop an invitation at your hotel for a preview in the Victoria & Albert Museum.” Er lag een kaart met een gouden randje in de Pelham te wachten. De grote glazen deuren werden voor ons geopend door een in jaquet geklede bode, toen wij de trappen opliepen, die leiden naar de ingang van het museum. Direct zagen wij een kluitje mensen met Prinses Alexandra in hun midden. Alle hoofden draaiden onze richting uit. Vijftig mensen met eenzelfde gedachte: “My God, what are they doing here and if they are here why don’t we know them?” Daarop draaiden alle hoofden weer terug en zetten het kluitje nog steeds rond de prinses zich in beweging langs de muren en de hoofden waren nu naar de schilderijen gekeerd waar wij voor uitgenodigd waren om te voorbezichtigen. Wij volgden scharre

voetend het upperclass geroezemoes. Achter ons liepen geruisloos de heren in jaquet met grote zilveren bladen met glazen champagne en borrelhapjes.” Misschien” dacht ik, toen ik de bladen voorbijzag komen . “Kan ik ook nog eens de kelders van het Vicotria en Albert Museum leegtrekken.” Na een uur werd de prinses door een zijdeur weg begeleid en viel het groepje uit elkaar. “Are we going to Annebels?” hoorde ik een in double breasted grijs flanellen pak gestoken baardige man zeggen tegen een vrouw met een zwarte hoed, die er uit zag alsof ze net gehuild had. Misschien vanwege de schilderijen of misschien had ze verdriet, of beiden.” We hoorden er niet meer bij en liepen statig door de ingang naar buiten, de trappen af de Londense nacht in. “After all, who are we?”

KYRA TEN CATE


THE ENGLISH COUNTRYHOUSE Silverplated voorwerpen spelen een belangrijke rol in de engelse cultuur in de landhuizen vanaf midden 19e eeuw. Ik kan me herinneren hoe ik als 18 jarig meisje in de twintigste eeuw deze wereld binnengelopen ben. Mijn moeder volgde in 1938 een opleiding in Londen in The Paris Academy of Dressmaking. Om u hier iets bij voor te kunnnen stellen toon ik een foto van haar klas. Zij ontmoette daar een meisje, die haar hartsvriendin werd, genaamd Shena Duncan Miller. Later is zij getrouwd met Ken Mckenzie Scott en zij bewoonden een kasteel in Schotland : Cakemuire castle Zij behoorden tot de elite van het Engelse volk, dat leefde in een wereld van ongeschreven wet- ten, gewoontes en gebruiken. Een eigen taalgebruik, eigen omgangsvormen. Een strikte dress- code voor hunzelf en hun personeel. De talloze schilderijen aan de muren bestonden voornamelijk uit familieportretten, hun paarden, hun honden, jongetjes afgebeeld als meisjes met witte kanten blousjes en fluwelen jasjes. Boven de haarden schilderijen van de vrouw des huizes vanaf de middeleeuwen tot heden, want de elite had een stamboom en elke generatie werd geportretteerd. Ik zou daar gaan logeren om « vriendin » te worden met hun dochter Bridget. Dat is niet gelukt, ik heb haar gedurende de week dat ik daar logeerde nauwelijks gezien. Maar als meisje uit Scheveningen heeft het hele gedoe op dat kasteel veel indruk op mij

gemaakt. Eenmaal binnengelaten in de grote hal struikelde ik over wel 10 paar kaplaarzen, zgn Wellington- boots, tennisrackets, cricket bats en er hingen allerlei soorten lange groene oliejassen slordig door elkaar aan een kapstok. Later begreep ik dat deze voor de gasten was « please help yourself ». Na de eerste nacht kwam ik erachter dat er naar de eetkamer een bijna directe trap vanuit mijn kamer naar beneden ging en ik niet de lange gangen door hoefde te lopen om de hoofdtrap te nemen. Dat was niet de bedoeling. Ik werd betrapt and Mr Mckenzie Scott, hij keek mij enigszins verward aan en het enige dat hij zei was: “you took the servant staircase” dat voelde als een standje. Aan het ontbijt werd er weinig gesproken. Mr McMenzie las de kranten en op een dressoir tegen de muur stond het ontbijt. The breakfast dish deed nu z’n intrede in mijn leven. Het was een regel dat het personeel ver weg bleef van het ritueel « het ontbijt ». Bridget was in geen velden of wegen te bekennen. Mr Mckenzie Scott raadde mijn gedachten en zei “Bridget went down to Londen to the flat, she is meeting with her sollicitors.” Daar begreep ik helemaal niets van, maar hij voegde er aan toe “to talk about her financial position”. Om de conversatie gaande te houden vroeg ik hem of hij ook vaak naar London ging. “ Oh no, I haven’t been there for years, we do go to Portugal “ waar ik nog nooit

KYRA TEN CATE


THE ENGLISH COUNTRYHOUSE Silverplated voorwerpen spelen een belangrijke rol in de engelse cultuur in de landhuizen vanaf midden 19e eeuw. Ik kan me herinneren hoe ik als 18 jarig meisje in de twintigste eeuw deze wereld binnengelopen ben. Mijn moeder volgde in 1938 een opleiding in Londen in The Paris Academy of Dressmaking. Om u hier iets bij voor te kunnnen stellen toon ik een foto van haar klas. Zij ontmoette daar een meisje, die haar hartsvriendin werd, genaamd Shena Duncan Miller. Later is zij getrouwd met Ken Mckenzie Scott en zij bewoonden een kasteel in Schotland : Cakemuire castle Zij behoorden tot de elite van het Engelse volk, dat leefde in een wereld van ongeschreven wet- ten, gewoontes en gebruiken. Een eigen taalgebruik, eigen omgangsvormen. Een strikte dress- code voor hunzelf en hun personeel. De talloze schilderijen aan de muren bestonden voornamelijk uit familieportretten, hun paarden, hun honden, jongetjes afgebeeld als meisjes met witte kanten blousjes en fluwelen jasjes. Boven de haarden schilderijen van de vrouw des huizes vanaf de middeleeuwen tot heden, want de elite had een stamboom en elke generatie werd geportretteerd. Ik zou daar gaan logeren om « vriendin » te worden met hun dochter Bridget. Dat is niet gelukt, ik heb haar gedurende de week dat ik daar logeerde nauwelijks gezien. Maar als meisje uit Scheveningen heeft het hele gedoe op dat kasteel veel indruk op mij

gemaakt. Eenmaal binnengelaten in de grote hal struikelde ik over wel 10 paar kaplaarzen, zgn Wellington- boots, tennisrackets, cricket bats en er hingen allerlei soorten lange groene oliejassen slordig door elkaar aan een kapstok. Later begreep ik dat deze voor de gasten was « please help yourself ». Na de eerste nacht kwam ik erachter dat er naar de eetkamer een bijna directe trap vanuit mijn kamer naar beneden ging en ik niet de lange gangen door hoefde te lopen om de hoofdtrap te nemen. Dat was niet de bedoeling. Ik werd betrapt and Mr Mckenzie Scott, hij keek mij enigszins verward aan en het enige dat hij zei was: “you took the servant staircase” dat voelde als een standje. Aan het ontbijt werd er weinig gesproken. Mr McMenzie las de kranten en op een dressoir tegen de muur stond het ontbijt. The breakfast dish deed nu z’n intrede in mijn leven. Het was een regel dat het personeel ver weg bleef van het ritueel « het ontbijt ». Bridget was in geen velden of wegen te bekennen. Mr Mckenzie Scott raadde mijn gedachten en zei “Bridget went down to Londen to the flat, she is meeting with her sollicitors.” Daar begreep ik helemaal niets van, maar hij voegde er aan toe “to talk about her financial position”. Om de conversatie gaande te houden vroeg ik hem of hij ook vaak naar London ging. “ Oh no, I haven’t been there for years, we do go to Portugal “ waar ik nog nooit

KYRA TEN CATE


geweest was, dus daar stopte de conversatie. ‘s Avonds droeg mr Mckenzie Scott een smoking, merkwaardig genoeg verkleedde hij zich na tafel nog een keer, deed nu een fluwelen jasje aan om naar « de rookkamer » te gaan. Fluweel neemt geen rook op. Ik wilde hem daar bezoeken om hem nog te bedanken voor de prachtige dag. Ik was mee op jacht geweest. Maar toen ik de rookkamer binnen kwam lag hij met een open mond te slapen voor de open haard, de sigaar brandde langzaam door. Ik geloof niet dat Mr McKenzie Scott ooit gewerkt heeft, van een kantoor baan was in elk geval geen sprake. Gedurende de dagen dat ik daar logeerde was ik meestal in de stallen en reed paard over de mores of ging mee op de jacht. In Scheveningen moest ik de stallen schoonmaken en paarden poetsen om weer een uurtje over het strand te mogen rijden. Mijn ouders vonden het een verwennerij om ervoor te betalen. Paard rijden was eigenlijk voor rijke mensen en een eigen paard was voor ander soort mensen. Naast het kasteel waren er ommuurde tuinen, een voor de snijbloemen, een voor voornamelijk rozen en een groente tuin. Er was een croquet veld een

tennis veld en een thee- huis aan het eind van de lawn bij de vijver. Ook hadden ze een stukje eigen rivier. “Our freezers are full of salmon” Na een paar dagen kwam Bridget weer thuis, maar ‘s avonds verscheen zij niet aan tafel, Mrs. Mc Kenzie Scott excuseerde haar door op te merken :”Bridget has an eating disorder.” De voorloper van annorexia? Mevrouw Mc Kenzie Schott was bescheiden, mooi en misschien ook wel erg verlegen. Tot mijn verbazing scheurde ze als een volleerd coureur met haar landrover over haar landerijen en toen ik dit later aan mijn moeder vertelde, zei ze : “Oh ja. Gedurende de bombardementen in de oorlog in Londen reed ze op de ambulance” Er waren gasten in het weekend : “The neighbours are coming to stay.” Weer een raadsel voor mij waarom de buren bleven logeren, maar dat werd mij al gauw duidelijjk. Met de buren bedoelde men niet « de people next door » maar de bewoners van een landhuis of kasteel dat honderden miles verderop lag. Na een week was de logeerpartij voor bij en ik herinner het mij als heerlijk.

KYRA TEN CATE


Wie is Kyra ten Cate Ik ben opgegroeid in de duinen tussen Scheveningen en Den Haag vlakbij de zee. Het strand was onze zandbak. Deze jaren noemden wij later de “naoorlogse vrolijkheid”. De maatschappij moest opnieuw in kaart gebracht worden. Er werden feesten en diners gegeven. Ik herinner mij mijn moeder als ze in een walm van parfum in een opwaaiende avondjurk ons vluchtig een zoen gaf als wij aan de keukentafel zaten, voordat zij naar een diner vertrok.

Op mijn 15de jaar ben ik naar kostschool gegaan. Misschien wel opgeborgen, want in het nieuwe Scheveningen van Zwolsman was de Bowling, zong Rita Reys en stond een dancing “Pan Pan” Daar was ik te vinden, als mijn ouders diep lagen te slapen, dansten wij door de nacht. De kostschool lag in de bossen bij Ommen in Overijssel “Eerde”. Na kostschool kwam er weer een probleem. Ik had een rijke man leren kennen. Hij was ouder dan mijn moeder en mijn ouders waren desperaat. Mijn vader liet mij komen in zijn werkkamer en sprak de woorden: “Je opvoeding is voltooid en mislukt” Als laatste poging werd ik naar een klooster in Rome gestuurd om Italiaans te leren Maar die rijke man behoorde tot de jetset, klopte aan de poort van het klooster, noemde zich mijn vader en liet me het rijke Rome zien. Niet het rijke Rome met een 2.500 jaar oude cultuur, maar de nu uitgestorven of onzichtbaar geworden elite, die toen op de terrassen van de Via Veneto zaten. Filmsterren in prachtige kleren flaneerden tussen de rieten stoelen. Ik keek mijn ogen uit. Het was in die tijd dat de maffia ging kidnappen.

KYRA TEN CATE


Wie is Kyra ten Cate Ik ben opgegroeid in de duinen tussen Scheveningen en Den Haag vlakbij de zee. Het strand was onze zandbak. Deze jaren noemden wij later de “naoorlogse vrolijkheid”. De maatschappij moest opnieuw in kaart gebracht worden. Er werden feesten en diners gegeven. Ik herinner mij mijn moeder als ze in een walm van parfum in een opwaaiende avondjurk ons vluchtig een zoen gaf als wij aan de keukentafel zaten, voordat zij naar een diner vertrok.

Op mijn 15de jaar ben ik naar kostschool gegaan. Misschien wel opgeborgen, want in het nieuwe Scheveningen van Zwolsman was de Bowling, zong Rita Reys en stond een dancing “Pan Pan” Daar was ik te vinden, als mijn ouders diep lagen te slapen, dansten wij door de nacht. De kostschool lag in de bossen bij Ommen in Overijssel “Eerde”. Na kostschool kwam er weer een probleem. Ik had een rijke man leren kennen. Hij was ouder dan mijn moeder en mijn ouders waren desperaat. Mijn vader liet mij komen in zijn werkkamer en sprak de woorden: “Je opvoeding is voltooid en mislukt” Als laatste poging werd ik naar een klooster in Rome gestuurd om Italiaans te leren Maar die rijke man behoorde tot de jetset, klopte aan de poort van het klooster, noemde zich mijn vader en liet me het rijke Rome zien. Niet het rijke Rome met een 2.500 jaar oude cultuur, maar de nu uitgestorven of onzichtbaar geworden elite, die toen op de terrassen van de Via Veneto zaten. Filmsterren in prachtige kleren flaneerden tussen de rieten stoelen. Ik keek mijn ogen uit. Het was in die tijd dat de maffia ging kidnappen.

KYRA TEN CATE


De Rolls Royce’s werden omgeruild voor de Mini Cooper en prachtige vrouwen in zware bontjassen propten zich in en uit deze kleine onopvallende auto’s en werden opgewacht door de paparazzi. In 1969 ben ik naar de Rietveldacademie in Amsterdam gegaan en daar heb ik gekozen voor edelsmeden. Ik heb gewerkt op het atelier van Nico Witteman en daarna op het atelier van John van der Vet aan het Koningsplein.

Ik maakte juwelen maar ging er ook in handelen. Het was duidelijk dat ik niet erg goed in mijn vak was maar wel in handelen. Het ware hoogtij dagen voor antiquairs en juweliers en ik verhandelde juwelen en zilver. De juweliers waren druk met hun altijd groeiende klantenkring en ik wist welke juwelier waarin gespecialiseerd was. Een zogenaamde runner. In die jaren ben ik Menko tegen gekomen en hij is sindsdien mijn levenspartner.

De liefde voor zilver bestaat bij mij eigenlijk niet, het is de liefde voor een

tijdsbeeld en de geschiedenis erachter. Bovendien ben ik gespecialiseerd in verzilverde voorwerpen en dat is toch een wereld op zichzelf. Menko heeft appartementen gebouwd in pakhuizen en deze werden ingericht met alles wat we op veilingen konden kopen. In 1985 ging de engelse verzekering maatschappij Lloyds failliet. “Members of Lloyds” moesten hun kastelen verkopen. De inboedel kwam bij de veilinghuizen terecht. We kochten prachtige lange zware zijden gordijnen, kasten en stoelen. Het bezoeken van veilingen zoals wij dat deden is tijdrovend, je komt niet voor een bepaald lot, maar je koopt wat tussen de mazen doorgaat. Een 17de eeuws meubeltje wordt niet zo gauw over het hoofd gezien door de hh handelaren, maar grote lederen fauteuils etc, daar kan nog wel eens juist door niemand op geboden worden. Zo is onze collectie ontstaan, gegroeid en opgeborgen in de appartementen. We bezochten twintig jaar lang alle zgn. “Decorative Sales” bij Christie’s, Bonhams en Sotheby’s in Londen. In Amsterdam gingen deze inboedels onder de hamer met andere titels, zoals “A Noblemen’s Collection” Alles is nu veranderd, de veilinghuizen hebben een ander beleid. Er worden minder veilingen gehouden en de trend is hedendaagse kunst, dat brengt nu het meeste geld in het laatje. Waren het eerst antieke spiegels en marmeren schouwen, die het visite kaartje drukte op de eigenaar van de condo’s. Nu zijn het de flatscreens aan de muren, die bij hun image horen, groot, dun en glimmend. In de horeca zijn het alleen die restaurants die een Michelin ster ambiëren waar de tafels nog gedekt zijn met zilveren

KYRA TEN CATE


bestekken en statige witte wijn en champagne coolers, die naast de stoelen aangeschoven worden. Het oude hotelzilver straalt warmte en een grandeur uit. Jonge mensen in mijn winkel kochten zilver uit gerenommeerde hotels en scheepvaartmaatschappijen, vaak ook om cadeau te geven, een bord een schaal of een bestek. Ik heb geluk gehad dat ik 25

jaar geleden de winkel van de Dames Wolf over heb kunnen nemen. Zij handelden in Judaica, Russisch zilver en bijzondere juwelen. Zij hadden klanten tot ver over de grenzen. Zij zaten ook altijd op de voorste rij bij de veilingen. Een begrip in de stad. Zij behoorden bij een elite, die nu geschiedenis schrijft

KYRA TEN CATE


bestekken en statige witte wijn en champagne coolers, die naast de stoelen aangeschoven worden. Het oude hotelzilver straalt warmte en een grandeur uit. Jonge mensen in mijn winkel kochten zilver uit gerenommeerde hotels en scheepvaartmaatschappijen, vaak ook om cadeau te geven, een bord een schaal of een bestek. Ik heb geluk gehad dat ik 25

jaar geleden de winkel van de Dames Wolf over heb kunnen nemen. Zij handelden in Judaica, Russisch zilver en bijzondere juwelen. Zij hadden klanten tot ver over de grenzen. Zij zaten ook altijd op de voorste rij bij de veilingen. Een begrip in de stad. Zij behoorden bij een elite, die nu geschiedenis schrijft

KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


LONDON’S OUTPOST SHIP CHANDLERS WAREHOUSE Het restaurant het Ship Chandlers Warehouse opent zijn deuren voor diners vanaf 20 tot 50 gasten. Het is onbekend, anoniem en toch ook weer niet geheim. Er worden avond aan avond diners gegeven. In het weekend komen de Londenaren, die een verjaardag of jubileum willen vieren en hun gasten laten genieten van een weekend Amsterdam. Een overnachting in hotel l’Europe, een canal cruise en een diner in het Ship Chandlers Ware- house. Dave Viersma kookt simpel, licht en verrukkelijk. Recept van Dave Viersma voor een voorafje voor 20 personen: Geconfijte zalm Een hele zalm, geschubd op de huid, door de lengte doorgesneden Graten eruit. Proportioneren in stukken van 4 a 5 cm. In een ovenschaal een liter olijfolie met zout/ peper/laurierblaadje/teentje knoflook. De zalm- stukken dienen ondergedompeld te

zijn. Oven ongeveer 90 graden (temperatuur moet handwarm zijn) 20 a 30 minuten laten garen. Op een theedoek laten uitlekken en opdoen op een bedje van crème fraîche met garnalen, peper & zout, een takje kervel en zalmeitje.

KYRA TEN CATE


Freddy Heineken De meeste vriendschappen met Freddy begonnen in Hoppe. Zo ook die van ons, hoewel ik me afvraag of het een vriendschap was of een werkrelatie. En of Freddy wel vrienden had, waren het niet allemaal relaties en leefde hij niet uiteindelijk met zijn vrouw en voor zijn kinderen en kleinkinderen, zoals hij zijn eigen leven van jongs af aan geredigeerd had? We hebben in de loop der jaren in zijn huizen gelogeerd, in z'n auto's gereden en prachtige tijden op zijn boot "Something Cool" aan de Cote d'Azur beleefd en zo heeft hij ook in ons bootje door de grachten gevaren. Op een warme zomer nacht meerden we af bij Café de Zeevaart op de Wallen.

Het café was druk bezocht en bij binnenkomst liep hij bijna direct naar de één armige bandiet, duwde er geld in en won de jackpot. Rinus, de kastelein mompelde "dat ik dit nu ook nog mee moet maken ". Lucille, Freddy's vrouw, vond het heel gewoon, alsof hem dit altijd gebeurde. Toen het geratel van de vallende munten voorbij was, reageerde Freddy beteuterd: "Nu moet ik wel een rondje geven". Kwam hij in de winkel, meestal rond het lunch uur, werd zijn bezoek aangekondigd door een veiligheidsman, die zich opstelde op de hoek tegenover de winkel. Freddy verzamelde mijn spullen. Hij hield van hotelzilver, vond alles te duur, wees het een en ander aan en dan moest ik het bezorgen in het Pentagon. Freddy sprak heel lovend over Menko, noemde hem de enige gentleman van Amsterdam.

Menko kreeg de opdracht zijn kunst collectie en zijn huizen te fotograferen. Dan

mocht ik mee en hadden we pret. Eens waren we in Zwitserland in St. Moritz met de familie, dochter en kleinkinderen en op een ochtend verdwenen zij in allerlei landrovers met sneeuwkettingen om vrienden te bezoeken in een naburig dorp.

Wij voelden ons opeens erg alleen met hen waren ook de bodyguards vertrokken en het hele beveiliging systeem was uitgeschakeld. Wij bleven achter, alsof ons bestaan niet meetelde, mensen die niet de moeite waard waren. Een paar maanden later vroeg Freddy of we weer naar St. Moritz wilden gaan om een auto op te halen. "Oh God wat heerlijk", zei Lodewijk Post de Jong toen hij bij ons aan tafel zat. "Met Pasen in St. Moritz dan skiën de jongens met blote basten" Freddy had voor ons slaapplaatsen in de nachttrein gereserveerd en weer werden we wakker in een andere wereld. De stille wereld van de sneeuw in een dorp met slenterden in bontjassen verborgen apres skiërs, die verveeld in de etalages van Hermes en Gucci tuurden.

Voordat we uitgenodigd zouden worden in de beau monde zijn we weggeslopen en teug naar Holland gereden met de auto die we op moesten halen. We werden aangehouden aan de grens om dat de autopapieren niet in orde waren, maar toen we Freddy hadden gesproken. mompelde hij dat er zoveel grensovergangen zijn, dat we net zo lang moesten proberen totdat ze ons er door zouden laten.

Na uren zwerven door het prachtige Zwitersland bij een klein achteraf gelegen postje lukte het ons de grens over te komen.

KYRA TEN CATE


Hij was trots op zijn eigen zuinigheid: "Zouden ze op kantoor wc papier mee naar huis nemen? Ik ga dat uitzoeken." en soms radeloos over zijn eigen rijkdom: "moet ik nu iedereen die ik een hand geef een auto cadeau doen?" Zijn opmerkingen brachten hem op ideeën: "Kyra maak 200 dasspelden met het H-tje van Heineken." Die werden uitgedeeld aan zijn eigen mensen bij een belangrijke ontvangst: "Deze mensen hoef ik dus geen hand te geven, zij horen bij mij." In die jaren droegen alle medewerkers nog een das.

Zo was hij aldoor onophoudelijk bezig zijn eigen leven en de wereld opnieuw uit te vinden. Hij schreef en componeerde liedjes, ontwierp vliegtuigstoelen, die hij liet fabriceren en dan moest Menko ze weer in alle details fotograferen. Vliegtuigstoelen terwijl hij zelf nooit vloog.

Hij dronk weinig en als hij dronk meestal witte wijn en in zijn huis op de Cape d'Antibes leek zijn tuin op een park en strekte zich uit tot deze overging in een rotspartij, waarachter de Middellandse zee. Het huis was groot mooi en schoon, de marmeren vloeren leken als spiegels zo glad en de kamers waren door hem ontworpen met openschuivende plafonds in de badkamer en een bar opgebouwd uit bierflesjes.

Er was een nachtclub, waar niemand ooit kwam, want privé feesten waren niet aan de familie Heineken besteed. Het personeel was unaniem stapelgek op Lucille: "Als iedereen was als zij, dan was er nooit oorlog". Wel waren de Heinekens zeer bevriend met de Grimaldi's. Daar zaten ze aan diners en dansten op feesten en daar kon Freddy prachtig over vertellen. Als er iets te vieren was in Monaco werden zij

Uitgenodigd. Maar hij hield niet van de Ghota, genoot meer als hij met ons door het rulle strand baggerde langs de Cape. Hij ging de strandtentjes af en vroeg aan de obers of zij Heineken bier verkochten. Vaak was dat niet het geval en noteerde hij de naam van de barman en het nummer van de strandtent. Hij zou er werk van maken. In een enkel geval vertelde hij dan wie hij was.

"Heineken, c'est moi." De ober haalde zijn schouders op. Heineken was een biermerk en geen persoon.

Het appartement in Parijs bestond uit grote kamers met witte leren banken harmonieus in spiegelbeeld tegenover elkaar opgesteld. Hoge ramen uitkijkend op de Champs Elysees." Dit appartement," zei de huismeester "ca respresente le blanc du cote d azur. De 700 rijkste mensen der aarde hebben een appartement in Parijs en de gebouwen waarin deze appartementen zich bevinden zijn het eigendom van de arabieren".

De huismeester staat tijdens de lunch in de hoek van de kamer totdat wij hem wenken. Er ontstaat een misverstand als we liever alleen gelaten willen worden en hij de volgende morgen niet meer terug hoeft te komen. "Wij zijn hier om te fotograferen en niet om bediend te worden'. Dat had hij niet begrepen, hij dacht dat we gasten waren. "De familie Heineken gaat ook altijd uit eten als ze hier zijn en er komen nooit gasten." Hij voelde zich in zijn eer en beroep aangetast, omdat hij niets voor ons kon doen.

KYRA TEN CATE


Ongemerkt voel je je in de schaduw van Freddy Heineken vaak schuldig, alsof je dingen verkeerd doet. Een van de medewerkers gaf ons een kratje van een nieuw Heineken bier cadeau, toen hij een diner kwam bespreken in het Ship

Chandlers Warehouse. Heel aardig, ik vertelde het aan Freddy toen hij belde." Wie was dat? Een kratje bier cadeau? Daar ga ik achter aan. Wij verkopen bier, we geven het niet weg."

KYRA TEN CATE


HONG KONG Hong Kong is een bruisende stad waar ambitie, bijgelovigheid en godsdienst hand in hand gaan. De bewoners bestaan uit een mengeling van rassen met verschillende sociale achtergronden, inkomsten, kleding, uiterlijk en uitstraling.

Tempels, Moskeen en kerken staan tussen de wolkenkrabbers en winkels van Prada, Gucci en Hermes. Hong Kong, het woord betekent geurige haven ontleent aan de specerijen, die door de eeuwen heen in de havens opgestapeld lagen te wachten om ingescheept te worden. Vandaag wonen er zeven miljoen mensen op een oppervlakte van 1000 Km2. Met een grote gezellige expats kolonie. In het weekend ontmoeten deze elkaar op verlaten stranden in Stanley

Bay. Hong Kong Chinezen komen daar niet, bang om bruin te worden. Bruin worden is voor mensen die buiten weken onder de brandende zon. En dat doen Hong Kong chinezen niet, ze verdienen geld in de torenflats tussen de wolkenkrabbers, gokken op alles wat er aangeboden wordt of zitten bij de dokter. In Hong Kong draait het leven om geld en gezondheid. Dubbeldeksbussen, taxi’s, trolleytrams, maar vooral het meest spectaculaire vervoersmiddel: een één km lange roltrap, waar men opstapt in Conduct Street boven op de heuvel op Hong Kong eiland en naar beneden zakt. Men kan ook hier en daar open afstappen.Om 10 uur ’s morgens wordt er een schakelaar omgedraaid en rolt de trap naar boven.

KYRA TEN CATE


In dit financiële bolwerk is de belangrijkste bron van inkomsten de toeristenindustrie. De enige belasting, die geheven wordt is op de inkomsten van de paardenraces in Happy Valley, opgericht in 1884. Dat brengt genoeg in het laadje voor de regering, want zoals gezegd, Hong Kong chinezen zijn gek op gokken en bijgeloof: In de hotels zijn geen kamers met het nummer, 13, 113, 14 of 114. Alle getallen met een 3 of een 4 worden vermeden. We logeren in de Pin of wel het Pininsula hotel. Hier "wonen" de zakenmensen, die in China fabrieken exploiteren of de grote afnemers van de massa industrieën zijn. De grens ligt vlak buiten Hong Kong en limousines rijden af en aan met toonaangevende, keurig in maatpakken gestoken zakenmannen, op weg om hun gelabelde merken af te nemen. Alles komt uit China, namen als Dior, Hermes, of

Prada hebben het "made in" weggelaten maar het zgn. land van herkomst France of Italy is gebleven op de labels om zo nog een vleugje van de image van kwaliteit in stand te behouden. In het Pininsula Hotel zijn alle zilveren gebruiksvoorwerpen, zoals bestekken, thee- en koffie serviezen, dienschalen witte wijn en champagne coolers in Engeland vervaardigd en niet uit nostalgische overwegingen, maar vanwege de duurzaamheid, kwaliteit en uitstraling. Dat ik zo dicht bij de "vijand", de fabrieken, die massa produceren op mijn zilver gebied, gerechtigheid ontmoet geeft een zucht van verlichting. De Engelsen zijn vertrokken, Hong Kong is onafhankelijk, maar men houdt hier op mijn vakgebied de kwaliteit in ere, die in Europa door de industrie in China langzaam maar zeker uit de markt geprijsd wordt.

KYRA TEN CATE


HONG KONG Hong Kong is een bruisende stad waar ambitie, bijgelovigheid en godsdienst hand in hand gaan. De bewoners bestaan uit een mengeling van rassen met verschillende sociale achtergronden, inkomsten, kleding, uiterlijk en uitstraling.

Tempels, Moskeen en kerken staan tussen de wolkenkrabbers en winkels van Prada, Gucci en Hermes. Hong Kong, het woord betekent geurige haven ontleent aan de specerijen, die door de eeuwen heen in de havens opgestapeld lagen te wachten om ingescheept te worden. Vandaag wonen er zeven miljoen mensen op een oppervlakte van 1000 Km2. Met een grote gezellige expats kolonie. In het weekend ontmoeten deze elkaar op verlaten stranden in Stanley

Bay. Hong Kong Chinezen komen daar niet, bang om bruin te worden. Bruin worden is voor mensen die buiten weken onder de brandende zon. En dat doen Hong Kong chinezen niet, ze verdienen geld in de torenflats tussen de wolkenkrabbers, gokken op alles wat er aangeboden wordt of zitten bij de dokter. In Hong Kong draait het leven om geld en gezondheid. Dubbeldeksbussen, taxi’s, trolleytrams, maar vooral het meest spectaculaire vervoersmiddel: een één km lange roltrap, waar men opstapt in Conduct Street boven op de heuvel op Hong Kong eiland en naar beneden zakt. Men kan ook hier en daar open afstappen.Om 10 uur ’s morgens wordt er een schakelaar omgedraaid en rolt de trap naar boven.

KYRA TEN CATE


In dit financiële bolwerk is de belangrijkste bron van inkomsten de toeristenindustrie. De enige belasting, die geheven wordt is op de inkomsten van de paardenraces in Happy Valley, opgericht in 1884. Dat brengt genoeg in het laadje voor de regering, want zoals gezegd, Hong Kong chinezen zijn gek op gokken en bijgeloof: In de hotels zijn geen kamers met het nummer, 13, 113, 14 of 114. Alle getallen met een 3 of een 4 worden vermeden. We logeren in de Pin of wel het Pininsula hotel. Hier "wonen" de zakenmensen, die in China fabrieken exploiteren of de grote afnemers van de massa industrieën zijn. De grens ligt vlak buiten Hong Kong en limousines rijden af en aan met toonaangevende, keurig in maatpakken gestoken zakenmannen, op weg om hun gelabelde merken af te nemen. Alles komt uit China, namen als Dior, Hermes, of

Prada hebben het "made in" weggelaten maar het zgn. land van herkomst France of Italy is gebleven op de labels om zo nog een vleugje van de image van kwaliteit in stand te behouden. In het Pininsula Hotel zijn alle zilveren gebruiksvoorwerpen, zoals bestekken, thee- en koffie serviezen, dienschalen witte wijn en champagne coolers in Engeland vervaardigd en niet uit nostalgische overwegingen, maar vanwege de duurzaamheid, kwaliteit en uitstraling. Dat ik zo dicht bij de "vijand", de fabrieken, die massa produceren op mijn zilver gebied, gerechtigheid ontmoet geeft een zucht van verlichting. De Engelsen zijn vertrokken, Hong Kong is onafhankelijk, maar men houdt hier op mijn vakgebied de kwaliteit in ere, die in Europa door de industrie in China langzaam maar zeker uit de markt geprijsd wordt.

KYRA TEN CATE


Amanwana

Vanuit Denpasar (Bali) scheren we met een rammelende Fokker over de kraters van de vulkanen naar Sumbawe. Nadat we geland zijn duurt de reis nog een uurtje in een spierwitte speedboot over de vandaag diep donkere zee van Flores. De boot meert aan bij de Steiger van Mayo eiland, een speldenknopje op de kaart tussen de duizend eilanden in de gordel van Smaragd.

“Welcome in the jungle” Een Engelsman in kaki kleren, die zich voorstelt als Mat Semark stapt uit een open landrover. Een trap met een paar treden wordt door twee bedienden tegen de rand van zijn landrover geplaatst. We stappen in.

Zijn we terug in het tijdperk van de koloniën? Het lijkt erop, dus we wuiven in plaats van zwaaien naar het achterblijvend personeel als we over een bospad in het oerwoud verdwijnen. Het heeft een paar dagen geregend en de natuur wordt opnieuw geboren.

De torren en kevers kruipen uit hun schuilplaatsen, zonnestralen snijden door het bladerdak, de miljoenen dans van insecten komt in beweging. Het ruikt heerlijk, alsof er een parfum flesje kapot gevallen is. Nieuwsgierige aapjes slingeren door de bomen boven de landrover.

Het is zondag, 6 februari 2005.

We arriveren bij het Amanwana hotel. Het meest exclusieve en excentrieke hotel van de Amangroep, een paradijs, dat zich zowel onder als boven de waterspiegel uitstrekt en dat wij schoorvoetend

betreden. Een aantal tenten is opgetrokken aan de rand van het strand, de tenten staan ver uit elkaar, elke tent is een hotelkamer met parketvloer, hemelbed met klamboe en een badkamer met warm- en koud stromend water uit gouden kranen. Aman betekent in het Sanskriet “vrede”, maar kan misschien beter vertaald worden als “rust”. Op dit eiland schrijdt de lokale cultuur hand in hand met de natuur onaangetast door veranderende tijden heen.

Onze gids heet Mardhi en zal ons de komende dagen begeleiden over het eiland. Wij lopen achter elkaar aan en luisteren naar het geluid dat zijn houweel maakt als hij de takken van de bomen, die na de storm en hevige regenval omgevallen zijn wegslaat. Er is een geladen atmosfeer en wij horen de stilte. Het pad slingert door een langgerekt dorp met hier en daar een hut op palen. Mensen discussiëren, we zien ze niet, we verstaan ze niet, maar hun taal klinkt als de kabbelende golven van de zee. Een vrouwtje zit voor een hut en trekt lange dunne stengels uit de bast van een bamboestam, waarvan zij een bezem maakt. Er lopen kippen, er staat een koe, een geit en een hond blaft ongeïnteresseerd als we voorbij lopen. Een kudde reeën draaft over een open wei. Mardhi vertelt dat zij een half jaar geleden een groot aantal reeën van de andere kant van het eiland gehaald hebben omdat de grond hier vruchtbaarder is. Boomstammen worden dicht naast elkaar in de grond geslagen en slaan binnen korte tijd loot, het jonge groen is gezond voer voor de reeën en de stammen vormen een

KYRA TEN CATE


Amanwana

Vanuit Denpasar (Bali) scheren we met een rammelende Fokker over de kraters van de vulkanen naar Sumbawe. Nadat we geland zijn duurt de reis nog een uurtje in een spierwitte speedboot over de vandaag diep donkere zee van Flores. De boot meert aan bij de Steiger van Mayo eiland, een speldenknopje op de kaart tussen de duizend eilanden in de gordel van Smaragd.

“Welcome in the jungle” Een Engelsman in kaki kleren, die zich voorstelt als Mat Semark stapt uit een open landrover. Een trap met een paar treden wordt door twee bedienden tegen de rand van zijn landrover geplaatst. We stappen in.

Zijn we terug in het tijdperk van de koloniën? Het lijkt erop, dus we wuiven in plaats van zwaaien naar het achterblijvend personeel als we over een bospad in het oerwoud verdwijnen. Het heeft een paar dagen geregend en de natuur wordt opnieuw geboren.

De torren en kevers kruipen uit hun schuilplaatsen, zonnestralen snijden door het bladerdak, de miljoenen dans van insecten komt in beweging. Het ruikt heerlijk, alsof er een parfum flesje kapot gevallen is. Nieuwsgierige aapjes slingeren door de bomen boven de landrover.

Het is zondag, 6 februari 2005.

We arriveren bij het Amanwana hotel. Het meest exclusieve en excentrieke hotel van de Amangroep, een paradijs, dat zich zowel onder als boven de waterspiegel uitstrekt en dat wij schoorvoetend

betreden. Een aantal tenten is opgetrokken aan de rand van het strand, de tenten staan ver uit elkaar, elke tent is een hotelkamer met parketvloer, hemelbed met klamboe en een badkamer met warm- en koud stromend water uit gouden kranen. Aman betekent in het Sanskriet “vrede”, maar kan misschien beter vertaald worden als “rust”. Op dit eiland schrijdt de lokale cultuur hand in hand met de natuur onaangetast door veranderende tijden heen.

Onze gids heet Mardhi en zal ons de komende dagen begeleiden over het eiland. Wij lopen achter elkaar aan en luisteren naar het geluid dat zijn houweel maakt als hij de takken van de bomen, die na de storm en hevige regenval omgevallen zijn wegslaat. Er is een geladen atmosfeer en wij horen de stilte. Het pad slingert door een langgerekt dorp met hier en daar een hut op palen. Mensen discussiëren, we zien ze niet, we verstaan ze niet, maar hun taal klinkt als de kabbelende golven van de zee. Een vrouwtje zit voor een hut en trekt lange dunne stengels uit de bast van een bamboestam, waarvan zij een bezem maakt. Er lopen kippen, er staat een koe, een geit en een hond blaft ongeïnteresseerd als we voorbij lopen. Een kudde reeën draaft over een open wei. Mardhi vertelt dat zij een half jaar geleden een groot aantal reeën van de andere kant van het eiland gehaald hebben omdat de grond hier vruchtbaarder is. Boomstammen worden dicht naast elkaar in de grond geslagen en slaan binnen korte tijd loot, het jonge groen is gezond voer voor de reeën en de stammen vormen een

KYRA TEN CATE


afrastering. We bezoeken een grot. Door een gapende opening kijken we in een groot zwart gat. We gaan met het licht van een zaklantaarn naar binnen in de koele bijna koude grote ruimte. We zijn beland in de slaapvertrekken van honderden vleermuizen, die aan de plafonds hangen. Hoe dieper we de grot inlopen hoe meer het er lijken te zijn. We hebben ze gewekt en nu scheren zij langs ons, het geluid van de vleugels doet denken aan het ,/klapperen van de zeilen van een schip. Mardhi schijnt met zijn lantaarn tegen de muren en we zien nu, dat we behalve in de slaapvertrekken van de vleermuizen tevens in de eetkamer van lingoons zijn beland. De slangen liggen tevreden twee bij elkaar en lijken tegen de muur geplakt. Het avondmaal is nog zichtbaar op de plaats waar de gladde huid een verdikking vertoont. Hun menukeuze is eentonig maar overdadig. Er is ook een sanitair gedeelte, de vleermuizen houden hun slaapkamer schoon en hun ontlasting deponeren zij in een ander gedeelte van de grot. Als wij de grot verlaten keert de rust in de grot terug en de vleermuizen hervatten hun slaap en wij hopen dat dit intermezzo slechts als een nachtmerrie zal worden ervaren en niet hun hele huishouden overhoop gehaald heeft.

Mardhi vertelt dat ze s nachts in toerbeurten de grot verlaten om voedsel te vangen, een tot in details uitgewerkte wisseling van de wacht.

Het eiland Mayo telt 2000 inwoners en dit is een schatting, want tot tellen is men nooit echt kunnen komen. Zoals overal in Indonesië zijn wij verrast door de uitstraling en beschaving van de bewoners. Mardhi woont in het dorp Matadijo, dat met 700 inwoners het grootste dorp van

het eiland is. Zijn vriend is het dorpshoofd en is door de inwoners van het dorp voor 5 jaar gekozen. Samen met het Amanwana resort proberen zij de natuur in eren te houden. Mat, de Engelsman is bezeten, in elk geval gedreven om de stand van de waterschildpadden op dit eiland te herstellen. De dorpsbewoners wijzen de plekken aan waar de schildpadden hun eieren gelegd hebben en deze eieren worden in dozen met zand opgeborgen en gekoesterd.

s Avonds tegen zonsondergang wordt er bekeken of er beweging in de dozen komt in het warme zand. De derde avond van ons verblijf breken de eieren open, Mat heeft maanden op dit moment gewacht. Precies 49 dagen zoals voorspeld en roept opgewonden: “I Am a flater, I Am a flater” als de schildpadjes hun weg naar de zee zoeken.

Ondertussen houdt hij nauw contact via z’n computer met iemand in de USA hoe te werk te gaan zodat de overlevingskansen voor de kleine schildpadjes het grootst zijn. Op Bali laat hij stromannen de zwarte markt afstruinen waar schilpadden aangeboden worden om in de pan te verdwijnen. Ze worden opgekocht en hier weer terug in de zee gezet.

Op het eiland zijn maar twee auto’s: twee 40 jaar oude 4 cilinder Landrovers. Er zijn ook maar enkele paden begaanbaar. De eilandbewoners verplaatsen zich per boot.

50 personen uit het dorp werken voor het Aanwaai resort. Ze gaan gekleed in uniformen, die passen bij hun taak, de bootmensen in het wit, de bosmensen in

KYRA TEN CATE


donker groene korte broeken, de tuinmannen in overall en de huisbedienden in een sarong.

Ze bewegen zich geruisloos en zorgen toegewijd en vriendelijk voor de gasten en voor elkaar. De schatten van de schepping worden hier op een zilveren dienblaadje gepresenteerd. We slenteren over het strand en het zand komt in beweging. Tussen de witte kiezelstenen richten grote en kleine schelpen

zich langzaam op en wandelen richting de zee of rennen alsof ze een trein moeten halen.

Krabben kruipen uit hun holen in het zand en het strand verandert in een balletvoorstelling, uitgevoerd door een

amateurgezelschap dat door en over elkaar heen tuimelt, brutaal en humoristisch.

Grote watervlooien komen op vanachter de coulissen en scheren over de waterlinie. Een eeuwig durend applaus vanuit de branding. Met de duisternis valt het doek en zal de opvoering ten einde lopen. We horen het geronk van motoren en zien de lampen van een watervliegtuig, dat nieuwe reizigers direct vanuit Bali komt invliegen. Het vliegtuig schuift over het strand en verplettert onze balletvoorstelling. De schildpadjes vechten voor hun leven in de branding, de vleermuizen vliegen er angstvallig laag overheen en de slangen wachten geduldig in de grot.

“We felt in high places, yet never so close to the roots”

KYRA TEN CATE


KYRA TEN CATE


Het is druilerig en donker als we tegen de avond de Abdij naderen. Deze ligt groot, stil en stoer aan de Loire bij een Romaanse brug, die verdwijnt in de mist naar de vage overkant. Binnen krijgen we de sleutel van kamer 3 en aanwijzingen hoe we er moeten komen. De receptionist wuift ons weg en we begrijpen waarom: een ellenlang gang met hier en daar zware meubelen, doordringende Georgische muziek leidt ons naar een trap. De treden zijn aan de rechterkant uitgesleten. We volgen het spoor en vinden cel 3. In het kamertje staat een dubbel bed, een fauteuil en achter een deur een badkamer. Menko installeert zich in de cel en kijkt op een flat screen naar de Olympische Spelen. Ik raak in de ban van de muziek en blijf in de gangen over de uitgesleten treden lopen, die de monniken als levenspad aanhielden. Als het cdtje met de zware Georgische muziek uitgespeeld is, begint het weer opnieuw terwijl ik over de treden blijf lopen, terug in de tijd tot ik uiteindelijk naast Menko in het kingsize bed kruip. Hij heeft de gordijnen dichtgeschoven. De brug is weg. Het is donker. Voordat ik ga slapen zijn mijn gedachten bij de uitgesleten treden van de trap en de monniken die daar in perpetuum mobile door de eeuwen heen overheen liepen. Enkele uren later, het moet 3 uur geweest zijn, schrik ik wakker. Zou er een monnik hebben aangeklopt, mij hebben gewekt om de trap te tonen, die naar hogere sferen leidt en om mij te bevrijden van de angsten der onwetendheid? Heeft hij plaats genomen in de fauteuil? Ik luister aandachtig, hoor de stem van een Amerikaan, die

onder ons raam met een veel te harde stem belt op zijn mobiele telefoon. De beurs blijkt in Hong Kong net geopend te zijn en hij behandelt de aandelen alsof hij met een overlevingsslag bezig is. Ik overweeg om het gordijn te openen, een glimp van de brug op te vangen, het gesprek af te luisteren en te hopen op een gouden tip. Maar ik aarzel, ik zou dan langs de fauteuil moeten gaan en zou daar misschien toch een monnik in hebben plaatsgenomen? Er ontstaat een belangenverstrengeling. De volgende morgen vervolgen wij onze weg naar het Zuiden. Wij rijden door en langs eindeloze velden met zonnebloemen. Alle bloemen zijn gericht naar dezelfde kant en in elk hart van elke bloem herken ik een monnik in een donkerbruine pij met een aureool van gouden blaadjes. Nergens ontdekte ik een telefonerende Amerikaan.

North Sea Jazz Festival 2012

De mussen vielen van het dak op de 31ste september. De volle maan hing aan een stevige spijker boven het strand van Willemstad en het derde North Sea Jazz festival in Curaçao kon beginnen. Het was al begonnen, dagen eerder werd er op het strand gespeeld en gezongen en wachtte men in spanning tot men kon luisteren naar de grote jazzmusici der aarde, duidelijk verdeeld in drie categorieën: de nooit uitstervende goden van gisteren, het aangespoelde talent van vandaag en voorzichtig aankloppende vedettes van morgen. Le beau monde van Curaçao had zich in avondkleding gestoken,

nauwelijks mogelijk als elk kledingstuk teveel is in een eeuwig durende zomer, waarbij het nachts niet koeler, slechts donker wordt. De meerwaarde voor de vrouwen bestond uit stiletto hakken, prachtige glitterende stenen en kralen op dunne jurkjes, mooi geschilderde gezichten en strak gekapte haren. De heren hadden hun overhemden met korte

mouwtjes voor de gelegenheid nog eens extra laten stijven en strijken. Meer dan 15 duizend kaartjes waren verkocht om te luisteren naar Santana,

Alicia Keys, Dizzy Gillespie, Randy Crawford en nog vele anderen. Caro emerald had haar acteertalenten uit de kast gehaald, wat haar als een internationale ster naar de volle maan schoot. Het aanzwellende publiek met uitgestrekte armen ging mee en raakte in haar stralende ban. De organisator en financier van sport, film en muziek op Curaçao, Gregory Elias, had kosten noch moeite gespaard om het festival op rolletjes te laten verlopen. Nergens een propje papier. Airconditioned tenten langs de route met drankjes en hapjes. Tafeltjes en stoelen onder de palmbomen, tribunes op het strand en een podium met aan weerskanten en eronder schermen met close ups van de artiesten.

De advocaat Leo Spigt, beweegt zich links en rechts groetend over het terrein, hij reist al meer dan 25 jaar tussen zijn kantoor in Amsterdam en Curacao. Hij heeft op zijn Landgoed Jan Thiel, gelegen op de Zuid Oost kant van het eiland, een gastvrije lodge geopend. Een perfecte plaats voor een verzorgde reis, een familie reünie of zomaar met je 20 beste vrienden genieten van de zon en de zee en de gastvrije ontvangst van chef-kok Boris en zijn vrouw Lieve, die daar de scepter zwaaien. Steeds meer Nederlanders bezoeken of vestigen zich op Curaçao.

Het lijkt onnozel kinderlijk de winkelcentra die luisteren naar de naam Suikerpotje of Bloempot. Maar binnen vindt men toonaangevende merken van Gucci en Louis Vuitton, Zara, Hermès en Ralph Lauren. Het klimaat, (ja, er waait een windje) is fantastisch, de voertaal is de onze, betalen doet men met de gulden en de huismus is daar nooit weggevlogen.

36 GEDENKBOEKJE 2011

Mijn moeder is na een lang en gelukkig

leven op 92 jarige leeftijd overleden en

dat geluk kwam vooral ook door het van

Oorden (dt) bloed dat door haar aderen

stroomde. Haar gevoel voor humor liep

als een rode draad door haar leven en wij

kinderen werden opgevoed met citaten en

anekdotes uit de familie van Oordt, het

relativeerde.

Na de oorlog verhuisden mijn ouders van

Amsterdam naar Den Haag op de rand

van Scheveningen en wij hadden een heer-

lijke jeugd: het strand was onze zandbak.

Het huishouden op de Tapijtweg liep op

rolletjes, niet in de laatste plaats door het

meisje voor dag en nacht, de strijk ster, de

verstelster, een tuinman en de werkster.

De werkster kwam in Scheveningse kleder-

dracht: “Dat staat zo leuk als zij de zwart/

witte tegels in de gang dweilt” Het klinkt

als het leven van de happy few, wat het

natuurlijk ook was. ’s Winters skiën en

zomers naar het zuiden.

En toch: bij ons in huis woonde meestal

een extra kind, dat het moeilijk had, zaten

altijd vreemde mensen aan tafel, die ge-

holpen moesten worden. “Vluchtelingen”.

Mijn moeder was gezinsvoogdes en later

IN MEMORIAM

Anna Catharina Antonia Bakker-Boelen

Den Haag, 18 juni 1928 - Den Haag, 25 april 2011

GEDENKBOEKJE 2011 37

hoofd van de Unie voor Vrouwelijke

Vrij willigers (UVV). Zij was altijd bezig

met haar medemens. Altijd positief en

geïnteresseerd.

Wij gingen helemaal nooit uit eten in

een restaurant, want zo zei ze: “daar ga je

maar van winden”. Als ik na school voor

me uit zat te staren op de bank zei ze

“Kyra zit niet te niksen, ga iets doen” .

En toen wij het huis uit gingen, “de op-

voeding is voltooid en mislukt”, stond

haar leven in het kader van verre reizen

maken. Altijd alleen, “dan ontmoet je

meer mensen”, en altijd heel eenvoudig,

“met je vader ga ik naar congressen en

worden we verwend”.

Zij knipte in het vliegtuig uit kranten de

vorm van een wc-bril zodat ze in hotel-

letjes niet op een vieze bril hoefde te

zitten. Ze reisde naar Cambodja, Vietnam,

India, Azië en Zuid Afrika. En ging er ook

altijd weer naar terug. Zodoende heb ik

nu eindeloze hoeveelheden fotoboeken en

brieven uit verre landen.

Later toen ze al over de 80 was, ging ze af

en toe een dag op en neer naar Londen

om een tentoonstelling te bezoeken. Ze

nam dan een plastic vuilniszak mee.

“Daarop doe ik ’s middags een dutje in

Hyde Park op het gras.”

“Menko ga je even sigaretten halen”, ze

rookte, dronk port en rode wijn, maar

nooit teveel. Alles met mate.

Bij grote tegenslagen schudde zij met haar

veren en liep weer door.

Zij was een beeldschone vrouw en besteed-

de veel tijd aan haar uiterlijk en aan haar

zorgvuldig uitgezochte kleren. Tot haar

dood ging zij prachtig gekleed door het

leven.

Toch, omdat ze zoveel van mensen hield,

was ze de laatste jaren in dat grote stille

huis soms erg alleen. “Onze lieve heer heeft

mij vergeten” zij ze vaak.

De laatste weken van haar leven had ik het

geluk bij haar te kunnen zijn en haar bij te

staan. Dat bestond er uit dat ik mijn hand

in de hare schoof en dat we zaten te bab-

belen. Maar toen ik haar vroeg waarom ze

nu juist voor de zomer dood ging, terwijl

ze zo zou kunnen genieten van de tuin en

alles binnenkort in bloei zou staan keek

ze me aan alsof ik niets van het leven

begreep en sprak filosofisch; “Ky, ik wil

graag nog even naar de kapper”.

Op 5 mei wordt een boekje gepresen teerd

door de “Stichting 4 & 5 mei”: Koken in

moeilijke tijden. Het gaat over haar werk

tijdens de bezetting in combinatie met 85

recepten verzameld door vrienden en fami-

lie ter gelegenheid van haar huwelijk in

1944 met illustraties van Atie Siegenbeek

van Heukelom. Het boekje zal tezijnertijd

op <www.kokeninmoeilijketijden.nl> te

vinden zijn.

Kyra ten Cate

IN MEMORIAM ANNA CATHARINA ANTONIA BAKKER-BOELEN [VERVOLG]


KYRA TEN CATE Juni 2011

www.kyratencate.com



INHOUD Surinames 2011 Pagina 4-6


SURINAMES 2011 De Nederlandse Surinaamse taal heeft humor, zingt en zorgt dat de vreemdelingen warm en gastvrij opgenomen worden in het hart van Paramaribo al is het maar voor een uurtje. De jaarwisseling nadert overal staan podia door de stad verspreid, orkesten spelen over en door de vuurpijlen heen die achter elkaar afgestoken worden want ook hier worden de zonden van het afgelopen jaar op deze manier vereffend. De vrolijke menigte zingt, danst, deinst en drinkt, maar om 12 uur s nachts is het muisstil. Iedereen is naar huis. Middernacht wordt in de familiekring gevierd: kinderen, kleinkinderen, zonen met voorvrouwen, met bijvrouwen, met nieuwe vrouwen, voortgekomen uit het dansen en deinen en vrolijk zijn. Het is vaak niet duidelijk wie wiens partner is, geweest is, hier is of in Holland verblijft. Hoe dan ook vandaag wordt de vrouw, de moeder, gekoesterd en omringd door haar nageslacht. Misschien is zij een Creoolse, een Javaanse, Indiaanse, Hindoestaanse, waarschijnlijk een mengelmoesje: om 12 uur wordt getoost en gezongen en ver na middernacht gaan de straatfeesten door en zullen nog dagen duren. Surinaamse vrouwen zijn vaak veel te dik, maar kleden zich ongegeneerd prachtig in felgekleurde rokken, blouses en strak zittende broeken. Zij besteden uren aan elkaars haren, aan elkaars nagels en bij de tandarts worden dunne laagjes goud om de spierwitte tanden gelegd, of een tand vervangen door een gouden tand. Hun visitekaartje is de lach en die moet uitnodigend stralen. Schoorvoetend komen de Surinamers, die in Nederland wonen terug. Schoorvoetend maar gelukkig na jarenlange heimwee, heimwee sinds 1975, toen zij allen hals over kop vertrokken (“Wil de laatste het licht uit doen?”). Ze halen geen bakzeil, maar horen hier, om in dit klimaat bij en met elkaar te zijn. We laten ons op zondagmiddag naar de net gerestaureerde spectaculaire houten kathedraal rijden. De taxichauffeur, een jongeman, net in de 20, is nog niet in Nederland geweest, maar wil nog wel graag een keertje, dat lijkt hem prachtig. Hij wil naar Nederland om te wandelen, hiermee bedoelt hij “rond te kijken”. De kathedraal is gesloten. We moeten morgen om 12 uur terug komen, dan is er een dienst. “Ik wil naar Nederland vanwege het winterlandschap”, voegt ons


chauffeurtje er filosofisch aan toe en hij doelt niet op de Avercampjes met de ijspret in het Rijksmuseum. Hij is nog nooit binnen in deze kathedraal geweest, waar wij nu beteuterd voor staan.

“Eerst naar Nederland” zegt hij lachend. In Paramaribo bruist het leven, de straten zijn schoon, de auto‟s gepoetst, fietsers zijn veilig, want er mag geen risico genomen worden dat hun auto‟s schade krijgen, dus manoeuvreren de automobilisten behendig om de fietsers heen. Hoofdwegen zijn verlicht, de rest van de langgerekte stad is donker en s nachts gevaarlijk. Gevaarlijk vanwege het alcohol gebruik en hier dwalen ook kansarme hangjongeren, ze zijn gewapend, het zijn de rovers, de ruziezoekers, die s nachts door de stad trekken. Bosnegers in het oerwoud, zijn de stadscreolen als ze naar Paramaribo komen. Deze bevolkingsgroep houdt van gezelligheid, ze zijn minder ambitieus, werken minder hard als bijvoorbeeld de Hindoestanen en vallen tussen de wal en het schip. Een gedeelte van de binnenstad behoort nu tot het cultureel erfgoed. Prachtige houten huizen. Paramaribo heeft een rijk verleden, de binnenstad wordt een museumstad, een attractie voor buitenlanders. De regering maakt misschien weer dezelfde fout als toen en laat het volk niet meegenieten van de opkomende welvaart. In de kroeg raakten we bevriend met de zogenaamde „witte boorden‟ en daar komen de verhalen op gang:

“Na een borreltje word ik helderder” zegt een bankdirecteur met witte kniekousen, koloniaal erfgoed, die waakt over de staatskas, probeert ons uit te leggen hoe het in Suriname reilt en zeilt: “Wat jullie vroeger smokkelroutes noemen, zijn nu de doorvoerroutes.” Iedereen in deze kroeg geeft elkaar een hand en spreekt elkaar aan met U. Naast mij aan de bar zit een Miss Suriname van een vorige generatie. Ze is nog steeds erg mooi.” Het wordt rumoeriger en als het op een ruzie uitloopt in een felle discussie, hoor ik onze vriend zeggen: “Sluit uw mond”. Daarna bieden ze elkaar weer een drankje aan, meestal cognac. We trekken het binnenland in, overnachten in een hut langs de Suriname rivier. Bij de dagenraad als het oerwoud ontwaakt, begint de dag met geluiden, van vogels, van takken, van vallende bladeren. Een bananenboot trekt een zwarte draad door het zilveren water. Als het geluid van de boot verdwenen is, is de stilte anders, de


rust was even verstoord, maar het zijn nu de vogels met zoveel verschillende felle kleuren, soms van elke kleur een paar veertjes, kleurrijk en zingend gelijk de vrolijke vrouwen in de stad, die de toon aangeven. Het water in de rivier beweegt en het oerwoud staat dicht en dreigend aan zijn oevers, een donkere schaduw langs de waterkant. De opkomende zon verlicht de bossen, het oerwoud reageert en hier en daar stijgt vochtende damp op. Dan hoor je weer de stilte, in de verte veegt iemand regelmatig een pad en naast ons danst een zwerm insecten in de lucht. We wachten op de boot, wij hebben geen haast, het wordt warm, steeds warmer. Ik denk aan onze vrienden in onze stamkroeg in de stad.

“U moet weten .Wij in Suriname eten langzaam, wij praten langzaam, wij drinken veel en langzaam, we bewegen langzaam, maar wel, wel zijn we heel snel moe.” De zengende hitte is zwaar, maar glimlachend reist de gedachte aan de humor en vriendelijkheid van de Surinamers met ons dieper het oerwoud in.


www.kyratencate.com

Kyra ten Cate magazine 02-10-2012

Documents

de steden

de ritz

de tuin

de kinderschoenen

de londenaren

de fabrieken

de classes

de talk