Kristanismo Kaj Patriotismo - TOLSTOJ

8/19/2019 Kristanismo Kaj Patriotismo - TOLSTOJ

1/39

Lev Nikolajevi TolstojĉLev Nikolajevi Tolstojĉ

KristanismoKristanismo

kajkajPatriotismoPatriotismo

Tradukis I. Ma ernisĉ

Sennacieca Asocio Tutmonda

Eldona fako kooperativa Leipzig 1931

1


2/39

La franca-rusaj festoj, okazintaj en oktobro de pasinta jaro1893 en Francio, elvokis en mi, ver ajne tiel same, kiel enŝ multaj homoj, komence senton de komuneco, poste demalkompreno, poste de indigno, kiujn mi volis esprimi enmallonga urnala artikolo sed pripensante iam pli kaj pli la ĵ ĉ efajn ka zojn de tiu stranga fenomeno, mi venis al tiuj ĉ ŭ

konkludoj, kiujn nun mi prezentas al la legantoj!

L. T.

2


3/39

Kristanismo kaj patriotismoKristanismo kaj patriotismo

I

Rusoj kaj Francoj vivis multajn jarcentojn konante unu la alian, enirante iafojeamikajn, plejparte beda rinde tre malamikajn, elvokatajn de iliaj registaroj rilatojnŭ unu kun alia, kaj subite ka ze de tio, ke anta du jaroj la franca eskadro alvenisŭ ŭ Kron taton kaj la oficiroj de eskadro surbordi inte en diversaj lokoj multe man isŝ ĝ ĝ kaj trinkis diversspecan vinon, e tio a skultante kaj elparolante multajn mensoĉ ŭ -gajn kaj malsa ajn vortojn, kaj ka ze de tio, ke en la jaro 1!" tia sama rusaĝ ŭ eskadro alvenis Tulonon kaj la oficiroj de rusa eskadro en #arizo multe man is kajĝ

trinkis, a skultante e tio kaj elparolante ankora pli multe da mensogaj kaj malŭ ĉ ŭ -sa aj vortoj, fari is tiel, ke ne nur tiuj $omoj, kiuj man is, trinkis kaj parolis, sedĝ ĝ ĝ anka iuj tiuj, kiuj alestis e tio, kaj iuj tiuj, kiuj ne alestis e tio, sed nur a disŭ ĉ ĉ ĉ ĉ ŭ a legis en gazetoj pri tio, iuj tiuj milionojŭ ĉ da Rusoj kaj Francoj subite imagis, keili iel aparte amas sin reciproke, tio estas iujĉ Francoj iujnĉ Rusojn, kaj iujĉ Rusojiujnĉ Francojn.

%n Francio tiuj sentoj dum pasinta oktobro elmontri is per plej stranga maniero.ĝ

&en kiel estas priskribata la renkonto de rusaj maristoj en la "amparana #endi$ to, gazeto, kiu kolektas siajn sciigojn el iuj ceteraj.ĉ

' e la renkonti o de rusaj kaj francaj ipoj, tiuj kaj aliaj krom la pafilegpafadoĈ ĝ ŝ salutis sin reciproke per ardaj, entuziasmaj krioj( ')ura* +ivu Rusio* +ivu Francio*'

l tio ali is la muzik oroj estintaj sur multaj privataj ipoj ludintaj $imnojn /ĝ ĥ ŝrusan '0io gardu caron' kaj francan 'arsejezon'2 la publiko sur privataj ipojŝ svingis apelojn, flagojn, naztukojn kaj florbukedojn2 sur multaj ipetoj trovi isĉ ŝ ĝ nur vila anoj kaj vila aninoj kun siaj infanoj, kaj iuj tenis en manoj flor3bukedojn,ĝ ĝ ĉ kaj e la buboj, svingante bukedojn, el tuta povo kriegis ( '+ivu Rusio'. 4iaj marisĉ -toj, vidante tian popolan ojegon, ne povis reteni larmojn...ĝ

%n la $aveno iuj francaj milit ipoj, estintaj en Tulono, estis ordigitaj en du liniĉ ŝ -ojn, kaj nia eskadro preterpasadis inter ili( antaŭe iris la admirala kiras ipo, postŝ

i la ceteraj. +enis eksterordinare solena minuto.ĝLa rusa kiras ipo donis dekkvin pafileg3pafojn je la $onoro de franca eskadro2ŝ

responde la franca kiras ipo donis la duoblan nombron de pafoj /tridek. 0e franŝ -caj ipoj ektondris la sonoj de rusa $imno. La francaj maristoj suprenrampasŝ nur tuparojn kaj mastojn2 laŝ ŝ ŭtaj salutaj krioj sen$alte fluas de ambaŭ eskadroj

kaj de privataj ipoj2 la apoj de maristoj, apeloj kaj naztukoj de publiko / ioŝ ĉ ĉ ĉ tio entuziasme estas svingata je $onoro de karaj gastoj. 0e ie de sur akvo kaj deĉ bordo tondras unu komuna krio( '+ivu Rusio* +ivu Francio*'

Laŭ marista etiketo, admiralo velan kun oficiroj de sia stabo surbordi is porĝ saluti la lokajn estrarojn. %n la $aveno la rusajn maristojn renkontis la efa francaĉ

marista stabo kaj la altaj maristaj oficiroj de Tulono. 5ekvis komunaj amikaj man-premoj, akompanataj per pafilegtondro kaj sonorilado. La oro de marista muzikoĥ ludis $imnon '0io gardu caron', kiun sekvis tondraj kriegoj de publiko( '+ivu caro*

3


4/39

+ivu Rusio*' Tiuj kriegoj kunfandi is en unu potencan bruon, superantan la muĝ -zikon kaj pafilegpafadon.

Kiuj vidis tion, tiuj rakontas, ke en tiu minuto la ravo de popolamasego atingisla plej altan gradon, kaj estas neeble pervorte komuniki, kiaj sentoj plenigis la ko-rojn de iuj alestantoj. dmiralo velan kun malkovrita kapo kaj akompanata deĉ rusaj kaj francaj oficiroj eniris la maristan estrejon, kie lin atendis franca maristaministro.

kceptante admiralon, la ministro diris(

/ Kron tat kaj Tulono estas du lokoj, kiuj atestas pri la kunsento inter rusa kajŝ franca popoloj2 vi estos ie renkontataj kiel koraj amikoj. Registaro kaj tuta Franĉ -cio salutas vin kaj viajn kunvoja antojn je via alveno, reprezentantojn de 'grandaĝ kaj nobla popolo'.

La admiralo respondis, ke li ne $avas vortojn por esprimi la tutan sian danke-mon( 'La rusa eskadro kaj tuta Rusio', diris li, 'estos dankaj por via akcepto' !

#ost mallonga interparolo, adiaŭante de la ministro, la admiralo duan fojondankis lin pro la akcepto kaj aldonis(

/ i ne volas foriri de vi ne eldirinte tiujn vortojn, kiuj estas gravuritaj en la ko-roj de iuj rusaj $omoj( '+ivu Francio*ĉ 1'

Tia estis la renkonto en Tulono2 la renkonto kaj festoj en #arizo estis ankoraŭ pli mirindaj.

&en kiel oni priskribas en gazetoj la renkonton en #arizo.

' iuj rigardoj estas direktitaj al la bulvardoĈ des %taliens, de kie devas aperi rusajmaristoj. 0e malproksime fine alflugas la bruo de tuta uragano el ekkrioj kaj aplaŭ-

doj. La bruego fari as pli forta kaj klara. La uragano videble alproksimi as. 5ur laĝ ĝ placo la movi o estas grandega. La policanoj al eti as por liberigi la vojon alĝ ĵ ĝ &er$ cle 'ilitaire, sed tio montri as nefacila afero. %n la amaso fari is neimagebla interĝ ĝ -pu i o kaj interpremo. Fine sur la placo aperis la ta mentestro. %n tiu sama moŝ ĝ ĉ -mento sur i etendi as la surdiga kriego( '+ivu Rusio* +ivu Rusoj*' iuj malkovrasĝ ĝ Ĉ la kapojn, la publiko plenpleniganta la fenestrojn, balkonojn, loki inta e sur tegĝ ĉ -mentoj, svingas la naztukojn, flagojn, apelojn, furioze aplaĉ ŭdas, el la fenestroj desupraj eta oj etas tutajn nubojn da diverskoloraj kokardoj. La tuta maro el nazĝ ĵ -tukoj, apeloj, flagoj ondi as sur la kapoj de popolamasego staranta sur la placo.ĉ ĝ '+ivu Rusio* +ivu Rusoj*' krias tiu centmila popolamasego, penante plej boneirkaĉ ŭvidi la karajn gastojn, etendante al ili la manojn kaj tiel elmontrante sian

simpation6.

lia korespondanto skribas, ke la ravo de la popolamaso islimis frenezon. 7nuĝ rusa publicisto, estinta tiutempe en #arizo, jene priskribas tiun procesion el maris-toj(

'8ni diras veron /la okazinta o estis $istoria, mirinda, kortu anta is larmoj, al ĵ ŝ ĝ -tiganta animon, deviganta in tremi per tiu amo, kiu vidas en $omoj fratojn kajĝ kiu malamas sangon kaj perfortajn aliigojn, la de iron de infanoj de la amata paŝ -trino. i trovi as en ia $aladzo dum kelkaj $oroj. l mi estis strange, preskaĝ ŭ nelaŭ miaj fortoj stari sur stacio de L9on:a fervojo meze de reprezentantoj de franca

administracio en per oro kudritaj uniformoj, meze de urbestraro en frakoj, kaj aŭ-

1 Kamparana Sendito, jaro 1893, n-o 41.2 Nova Tempo.

4


5/39

di la kriojn ( '+ivu Rusio* +ivu caro*' kaj nian nacian $imnon, ludatan kelkfoje sin-sekve. Kie mi trovi as ; Kio okazis; Kia sor o unuigis ion tion en unu senton, unuĝ ĉ ĉ prudenton; u oni ne sentas tie i aleston de 0io, de amo kaj frateco, la alestonĈ ĉ de io alta, ideala, malsupreniranta sur la $omojn nur en altaj minutoj; La koro es-tas tiel plena je io arma, pura kaj alta, ke la plumo ne kapablas tion esprimi. Laĉ vortoj estas palaj kompare kun tio, kion mi vidis kaj sentis. Tio estas ne armo, /ĉ

tiu vorto estas tro banala, / tio estas pli bela ol armo. #li pentrinda, pli profunĉ -da, pli ojiga, pli diversspeca. %stas neeble priskribi tion, kio okazis eĝ ĉ &ercle 'ili$ taire, kiam sur balkono de la dua eta o aperis admiralo velan. Tie i la vortoj poĝ ĉ -vas nenion esprimi. 0um la diservo, kiam la kantistoj en pre ejo kantis '5injoro,ĝ savu $omojn viajn', en la malfermitan pordon flugadis la solenaj sonoj de 'arsel-

jezo' de blovinstrumenta orkestro ludinta sur la strato. %stis ia mirinda impreso,nekomunikebla".'

II

lveturinte Francion, rusaj maristoj dum du semajnoj transiradis de festo al fes-to, kaj meze a fine de iu festo man is, trinkis kaj parolis. Kaj la sciigoj pri tio,ŭ ĉ ĝ kie kaj kion ili man is merkredon, kie kaj kion vendredon, kaj kion ili e tio paroĝ ĉ -lis, telegrafe estis komunikataj al tuta Rusio. Tuj kiam iu el rusaj kapitanoj trinkis

je la sano de Francio, tio tuj fari is konata al mondo, kaj us kiam la rusa admiraloĝ ĵ diris( 'i trinkas pro la arma Francio', tiuj vortoj tuj estis diskonigataj tra la tutaĉ mondo. 5ed tio estis ne sufi a( la zorgemo de gazetoj estis tiela, ke estis komuĉ -nikataj ne nur tostoj, sed e menuo de tagman oj kun kukoj kaj kromman etoj,ĉ ĝ ĝ kiuj estis uzataj dum tagman oj.ĝ

Tiel en unu numero de gazeto estis dirite, ke la tagman o prezentis el si belanĝ art3verkon (


6/39

brando, tia (ourgogne vieu), *rand 'oet k. s. %n angla gazeto aperis la listo deiuj ebriigaj trinka oj, kiuj estis englutitaj dum tiuj festenoj. Tiu kvanto estis tielĉ ĵ

kolosa, ke apenaŭ iuj drinkuloj de Rusio kaj Francio povus eltrinki tiom en tielĉ mallonga tempo.

%stis komunikataj ankaŭ la paroladoj de festantoj, sed la menuoj estis pli di-versspecaj ol paroladoj. La paroladoj konsistis sen an e el tiuj samaj vortoj, nurŝ ĝ en diversa eni o kaj transloki o. La senco de tiuj vortoj iam estis unu tiu sama (ĉ ĝ ĝ ĉ 4i karese amas nin reciproke, ni ojegas, ke ni tiel karese ekamis unu la alian. 4iaĝ celo estas ne milito, kaj ne revan eĉ reven o, kaj ne repreno de forprenitaj proĝ -vincoj, sed nia celo estas nur paco, la bonfaro de paco, la sekurigo de paco, latrankvilo kaj paco de %ŭropo. +ivu rusa =mperiestro kaj =mperiestredzino, ni amasilin kaj ni amas pacon* +ivu la #rezidanto de la Respubliko kaj lia edzino, ni anka ŭ amas ilin kaj ni amas pacon* +ivu Francio, Rusio, ilia iparo kaj armeo* 4i amas arŝ -meon kaj pacon, kaj la estron de eskadro. La paroladoj plejparte fini is kiel enĝ spritkantetoj per vortoj( Tulono, Kron tat, a ( Kron tat, Tulono. Kaj la nomoj deŝ ŭ ŝ tiuj lokoj, kie estis tiel multo forman ita da diversaj man a oj kaj eltrinkita da diĝ ĝ ĵ -

versspeca vino, estis elparolataj kiel vortoj, memorigantaj la plej $eroajn agojn deambaŭ3popolaj reprezentantoj, tiaj vortoj, post kies elparoli o restas nenio por diĝ -ri, ar io jam estas komprenita. 4i amas unu la alian kaj amas pacon, Kronĉ ĉ ŝ-tat:on, Tulonon* Kion oni povas aldoni al tio;... precipe e la sonoj de solena muĉ -ziko, ludanta samtempe du $imnojn( unu, kiu laŭdas caron kaj petas de 0io por liiujn bonojn, la alian, kiu malbenas iujn carojn kaj al ili iuj promesas la pereon.ĉ ĉ ĉ

l $omoj, kiuj precipe bone esprimis siajn amsentojn, estis donataj ordenoj kajrekompencoj, kaj al kelkaj $omoj por tiuj samaj meritoj aŭ simple pro troesto desentoj oni prezentis donacojn plej strangajn kaj neatenditajn2 tiel al rusa caro lafranca eskadro kiel donacon alportis iun oran libron, en kiu ajnas esti skribita neŝ -

nio kaj se e estas io skribita, jen io, kion bezonas scii neniu2 kaj al la estro de ruĉ -sa eskadro inter aliaj donacoj oni prezentis ankoraŭ pli mirindan a on / rusan ĵ plugilon el aluminio, kovritan per floroj, kaj multe da aliaj tiel same neatenditajdonacoj.

Krom tio iuj tiuj strangaj kondutoj estis akompanataj per ankora pli strangajĉ ŭ religiaj ceremonioj kaj komunaj diservoj, de kiuj, ajnus, la Francoj estas jam lonŝ -ge dekutimi intaj. pena de Kron tata tempo estisĝ ŭ ŝ farataj tiom da komunajpre oj, kiom en tiu mallonga tempo. iuj Francoj subite fari is neordinare piaj kajĝ Ĉ ĝ zorgeme pendigadis en la ambroj de rusaj maristoj tiujn samajn bildojn, kiujn iliĉ anka zorgeme, kiel malutilan ilon de supersti o, forportadis el siaj lernejoj, kajŭ ĉ

seninterrompe pre is. La kardinaloj kaj episkopoj ie ordonis la pre adon kajĝ ĉ ĝ mem pre is plej strangajn pre ojn. %kzemple, episkopo en Tulono, e la surakvigoĝ ĝ ĉ de kirasa ipo ' oregiberi', pre is al 0io de paco, tamen e tio aludante, ke se esŝ Ĵ ĝ ĉ -tos oportune, li povos sin turni anka al 0io de milito.ŭ

'Kia estos ia sorto', diris la episkopo, parolante pri la surakvigata kiras ipo, 'laĝ ŝ sola 0io scias, u i elvomos morton el siaj teruraj interna oj / estas nekonate.ĉ ĝ ĵ 5ed se, alvokinte nun 0ion de paco, ni estus devigataj poste alvoki 0ion de bata-loj, ni forte esperas, ke ' oregiberi' ekatakos la malamikon mano e mano kun laĴ ĉ potencaj ipoj, kies maristaro faris nun tiel fratan unui on kun la niaj. 5ed preteriŝ ĝ -ru nin tiu perspektivo, kaj nuna festo lasu nur la pacajn rememorojn, kiel la reme-

moro pri grandduko Konstantino Konstantino 4ikolajevi estis en Tulono en la jaĉ -ro 1AB, kiu ankaŭ tie i eestis la surakvigon de ipo 'Kvirinal', kaj la amikecoĉ ĉ ŝ inter Francio kaj Rusio faru el tiuj du nacioj la gardantojn de 1: paco...'

6


7/39

0ume dekmiloj da telegramoj transflugadis el Rusio Francion, kaj el Francio Ru-sion. Francaj virinoj salutis rusajn virinojn. Rusinoj dankis Francinojn. Trupo da ru-saj aktoroj salutis francajn aktorojn 2 francaj aktoroj komunikis, ke ili lokas pro-funde en la koron la saluton de rusa aktora trupo. Rusaj kandidatoj por ju ejaj ofiĝ -coj, estantaj e regiona ju ejo de iu urbo, komunikis sian ojon al franca nacio. =uĉ ĝ ĝ generalo dankis iun sinjorinon2 iu sinjorino asertis pri sia konsento kun rusa nacio

iun generalon2 rusaj infanoj skribis salutajn versojn al francaj infanoj2 francaj infa-noj respondis per versoj kaj prozo2 rusa kultministro atestis al franca kultministropri la subitaj amsentoj al Francoj de iuj de li regataj infanoj, scienculoj kaj verkisĉ -toj2 membroj de bestprotekta asocio asertis sian flaman sindonemon al Francoj2 ti-on saman anoncis urbkonsilantaro de Kazan.

Kanoniko de rras:a episkopejo anoncis al lia mo to supera presbitero de rusaŝ kortega pastraro, ke li povas certigi, ke en koroj de iuj francaj kardinaloj kaj efeĉ ĉ -piskopoj estas profunde ensigelita la amo al Rusio kaj al lia mo to leksandro ===ŝ kaj al lia eminenta familio, kaj ke la francaj kaj rusaj pastroj konfesas preska ŭ tiunsaman kredon kaj egale $onoras #lejsanktan +irgulinon, al kio lia mo to superaŝ

presbitero respondis, ke la pre oj de franca pastraro por la mo ta familio oje reĝ ŝ ĝ -sonis en la koroj de tuta rusa caramanta popolo, kaj ar la rusa popolo egale $oĉ -noras la #lejsanktan +irgulinon, i povas konfidi al Francio je vivo kaj morto.ĝ #reskaŭ pri tio sama anoncis diversaj generaloj, telegrafistoj kaj mar andistoj jeĉ koloniaj produktoj. iuj iun salutis, iun pro io dankis.Ĉ

La eksciti o estis tiom granda, ke oni faris plej eksterordinarajn farojn, sed neĝ -niu rimarkis ilian eksterordinaron2 kontraŭe, iuj laĉ ŭdis ilin, estis ravitaj de ili, kajkvazaŭ timante malfrui i, iu rapidis fari similan faron por ne malantaĝ ĉ ŭresti postaliaj. 5e aŭdi is elparolataj aĝ ŭ e skribitaj aĉ ŭ presitaj protestoj kontraŭ tiu furioza-do, elmontrantaj ian malprudenton, oni ka is aĝ ŝ ŭ surdigis ilinC.

4e parolante jam pri iuj milionoj da perditaj labortagoj, uzitaj por tiuj festenoj,ĉ por epidemia drinkado de iuj partoprenantoj, $elpata de iuj registaroj, ne paroĉ ĉ -lante pri la sensenceco de prononcataj paroladoj, estis farataj plej frenezaj kaj

4 Al mi estas konata jena stdenta protesto, sendita !ari"on, sed ne ak#eptita de i $a"eto% Malfermita Letero al Francaj Studentoj

Anta& nelon$e $rpeto de moskvaj stdentoj-jristoj kn la spera estraro ekkra'is paroli en nomo de tta moskvastdentaro ka&"e de Tlonaj (estoj.)Ni, repre"entantoj de stdentarni'oj, en plej de#ida maniero protestas kiel kontra& "rpado de ti $rpeto, tielanka& esen#e kontra& la inter*an'o de saltoj oka"inta inter 'i kaj la (ran#aj stdentoj. Ni anka& ri$ardas +ran#ionkn arda amo kaj pro(nda respekto, sed tiel ni ri$ardas +ran#ion tial, ke ni vidas en 'i $randan na#ion, ki anta&ekonstante elmontris sin kiel proklamanto kaj portanto de $randaj idealoj de libero, e$alo kaj (rate#o, ki estis la na

en la vi#o de kra'aj provoj, enkorpi$i en la vivo tijn $randajn idealojn, kaj la pli bona parto de rsa jnlaro iamestis preta salti +ran#ion, kiel anta&batalanton por la pli bona omara estonto. Sed ni ne povas konsideri tiajn (estojn, kiel Kron*tataj kaj Tlonaj, kiel konvenan motivon por similaj saltoj.)Kontra&e, tij (estoj si$ni(as mal'oji$an, sed, ni esperas, nr tempan (enomenon - la per(idon de +ran#io al 'ia anta&a $randa istoria rolo% la lando, ki anta&e alvokadis la ttan mondon disrompi la katenojn de despotismo kaj ki

proponis sian (ratan elpon al i popolo, levi'inta por sin liberi$i, nn ek(lami$as simiamon anta& rsa re$istaro,ki sisteme malelpas la normalan or$anisman kaj vivan kreskon de popola vivo, kaj senindl$e sbpremas, altante anta& nenio, ijn #eladojn de rsa so#io al lmo, libero kaj memstaro. /a Tlonaj mani(esta#ioj estas n el aktojde ti dramo, ki pre"entas el si la de Napoleono 000 kaj ismark kreita anta$onismo inter d $randaj na#ioj - +ran#io kaj ermanio. Ti anta$onismo tenas ttan ropon armita kaj (aras la rsan absoltismon la direktanto de politika sorto de 1 mondo, tin rsan absoltismon, ki iam estis la sbteno de arbitro kaj despotismo kontra& libero,de eksplatistoj kontra& eksplatatoj. /a senton de doloro pro sia lando, kompaton pro la blindi'o de $randa partode (ran#a so#io -jen kiajn sentojn elvokas en ni tij (estenoj.

)Ni estas tte konvinkitaj, ke la jna $enera#io de +ran#io ne lasos sin (orlo$i per *ovinismo, kaj preta labori por ti pli bona so#ia ordo, al ki iras la omaro, s#ios al si kompreni$i la nnajn oka"a5ojn kaj teni sin rilate ilin en de#amaniero6 ni esperas, ke nia arda protesto trovos knsentan e7on en koroj de la (ran#a jnlaro.)Konsilantaro de ddek kvar ni'intaj moskvaj stdentaj rondoj.)


8/39

kruelaj agoj, kaj neniu turnis sur ilin atenton.

%kzemple estis is morto premitaj kelkaj dekoj da $omoj, kaj neniu trovis neĝ -cesa e mencii ilin. 7nu korespondanto skribis, ke dum balo iu Franco diris al li,ĉ ke nun apenaŭ estas en #arizo ia virino, kiu ne perfidis siajn devojn por kontentigila dezirojn de iu rusa maristo2 kaj io tio pasis e ne rimarkite, kvazaĉ ĉ ŭ io, kio de-vas esti tiel. ontri is ankaĝ ŭ okazoj de malka a frenezi o. %kzemple unu virino,ŝ ĝ surmetinte veston el francaj kaj rusaj flagoj, isatendis la maristojn, ekkriis '+ivuĝ Rusio*', saltis de sur ponto en riveron kaj dronis.

enerale dum iuj tiuj festenoj la virinoj ludis gravan rolon kaj e gvidis la viĜ ĉ ĉ -rojn. Krom la etado de floroj kaj prezentado de donacoj kaj salutoj, la Francinoj ĵ sur la stratoj irkaĉ ŭpremadis kaj kisadis rusajn maristojn, kelkaj ial alportadis al iliinfanojn, proponis kisi ilin, kaj kiam la rusaj maristoj plenumadis tiun deziron,iuj eestantoj ravi is kaj ploris.ĉ ĉ ĝ

Tiu stranga eksciti o estis tiel epidemia, ke, kiel rakontas unu korespondanto,ĝ ajninta tute sana rusa maristo, post dusemajna rigardado al iuj okazinta ojŝ ĉ ĵ

irkaĉ ŭ li, mieze de tago saltis de ipo maron kaj ekna is kriante( +ivu Francio* Kiŝ ĝ -am oni lin eltiris kaj demandis, kial li faris tion, li respondis, ke li donis solenanpromeson je la $onoro de Francio irkaĉ ŭna i la ipon.ĝ ŝ

Tiel per nenio mal$elpata eksciti o kreskis kaj kreskis, kiel bulo de ruli antaĝ ĝ malseka ne o, kaj kreskis fine is tio, ke ne nur la eestantoj, ne nur la disponitaj,ĝ ĝ ĉ malfortnervaj, sed ankaŭ fortaj normalaj $omoj konformi is kun enerala sentosĝ ĝ -tato kaj falis en nenormalan staton. i memoras, ke mi, distrite legante unu el tiajpriskriboj de festenoj, subite neatendite eksentis la komuniki intan al mi senton,ĝ similan al kortu o, e la preton al larmoj, tiel ke mi devis fari memperforton porŝ ĉ venki tiun senton.

III

ntaŭ nelonge profesoro de psikiatrio 5ikorskij en Kievaj universitataj sciigojpriskribis la de li esploritan, kiel li nomas, psikopatian epidemion malevan ina,ŝĉ aperintan en kelkaj vila oj de +asilkova regiono, gubernio Kievo. La esenco de tiuĝ epidemio konsistis, laŭ vortoj de s3ro 5ikorskij, en tio, ke kelkaj $omoj el tiuj vi-la oj influataj de sia gvidanto, nomata alevanij, imagis al si, ke baldaĝ ŭ devas ve-ni la mondfino, kaj pro tio ili, an inte la tutan ordon de sia vivo, komencis disdoŝ ĝ -

nadi sian $ava on, ornami sin, dol e man i kaj trinki, kaj esis labori. La profesoro ĵ ĉ ĝ ĉ trovis ilian staton nenormala. Li diras ( '4eordinara ilia bonanimeco ofte transirasen ekzalton, ojan staton, $avanta neniajn eksterajn motivojn. =li estis en sentiĝ -mentala animstato( entilaj ekscese, babilemaj, movi emaj kun rapide venantajĝ ĝ kaj tiel same facile kaj sen postsignoj malaperantaj ojlarmoj. =li vendadis la neĝ -cesa on por a eti ombrelojn, silkajn tukojn kaj similajn a ojn, e tio la tukoj servis ĵ ĉ ĵ ĉ al ili nur kiel tualeta ornamo. =li man is multe da dol a oj. =lia $umoro estis iamĝ ĉ ĵ ĉ viv oja, ili vivis senlabore( vizitadis unu la alian, promenadis kune... Kiam oniĝ montradis al ili la evidente sensencan kaŭzon por ilia rifuzo de laboro, oni riceva-dis responde stereotipan frazon( 5e mi ekvolos / mi laboros, se ne ekvolos / kial

mi devigus min;*'La klera profesoro konsideras la staton de tiuj $omoj kiel kazon de evidenta

psikopata epidemio kaj konsilante al registaro uzi kelkajn kontraŭrimedojn kon-

!


9/39

traŭ ia disvasti o, finas sian komunikon per jenaj vortoj (ĝ ĝ +'alevan inaŝĉ estasemkrio de lo antaro kaj peto pri liberigo de vino kaj pri plibonigo de instruadoĝ ĝ

kaj de sanitaraj kondi oj.'ĉ

5ed se malevan inaŝĉ estas emkrio de malsani inta lo antaro kaj peto pri liberiĝ ĝ ĝ -go de vino kaj de malutilaj sociaj vivkondi oj, kia terura emkrio de malsani intaĉ ĝ ĝ lo antaro kaj kia peto pri ia savo de vino kaj de malveraj sociaj vivkondi oj estasĝ ĝ ĉ tiu nova malsano, kiu aperis en #arizo kaj kun terura rapido irkaĉ ŭprenis la plipar-ton de l: urba lo antaro de Francio kaj preskaĝ ŭ tutan regantan kaj estrantan kultu-ran Rusion;

Kaj se oni devas konsenti, ke la psikopatia sufero de malevan inaŝĉ estas dan eĝ -ra kaj ke registaro faris bone sekvinte la konsilon de 1: profesoro kaj foriginte lagvidantojn de malevan inaŝĉ per enfermo de kelkaj el ili en domoj por frenezulojkaj mona ejoj, per forsendo de aliaj en malproksimajn lokojn, / kiel pli dan eranĥ ĝ devas ni konsideri tiun nove aperintan en Tulono kaj #arizo, kaj de tie disvasti inĝ -tan en tuta Francio kaj Rusio epidemion, kaj kiom pli necesa estas, se ne al regis-taro, tial al la socio preni plej decidajn kontraŭrimedojn kontraŭ la disvasti o de tiĝ -aj epidemioj.

La similo inter tiu kaj alia malsano estas kompleta. Tiu sama eksterordinara bo-nanimeco, transiranta en senkaŭzan ojan ekzalton, tiu sama sentimentalo, troaĝ entilo, babilemo, tiuj samaj seninterrompaj larmoj de kortu o, alvenantaj kaj foriĝ ŝ -

rantaj senkaŭze, tiu sama festa $umoro, tiu sama promenado kaj vizitado unu laalian, tiu sama vesti o en plej belajn vestojn, tiu sama pasio por dol a man a o,ĝ ĉ ĝ ĵ tiuj samaj sensencaj paroladoj, sama mallaborado, sama muziko kaj kantado, sa-ma gvidado de virinoj kaj tiu sama por multaj klaŭna sintenado attitudes passion$ nelles, kiun s3ro 5ikorskij rimarkis e malevan anoj, t. e. kiel mi komprenas tiunĉ ŝĉ vorton, tiuj diversaj nenaturaj sintenoj, kiujn alprenas la $omoj dum solenaj

renkontoj, akceptoj kaj paroladoj dum tagman oj.ĝLa similo estas kompleta. La diferenco konsistas nur en tio, kaj tiu diferenco es-

tas grandega por tiu socio, en kiu okazas tiuj fenomenoj, / ke tie, frenezi as nurĝ kelkaj dekoj da pacaj malri aj kamparanoj, vivantaj de siaj malgrandaj $ava oj kajĉ ĵ tial ne povantaj perforti siajn najbarojn, kaj infektantaj aliajn nur per persona kajbu a transdono de sia animstato, tie i kontraŝ ĉ ŭe estas frenezi o de milionoj daĝ $omoj, $avantaj grandegajn monsumojn kaj rimedojn devigi aliajn $omojn( pafi-lojn, bajonetojn, fortika ojn, kiras ipojn, melinitojn, dinamitojn, kaj krom tio $a ĵ ŝ -vantaj en sia potenco la rimedojn por disvastigi sian frenezi on( po ton, telegraĝ ŝ -fon, grandegan nombron da gazetoj kaj diversspecajn eldona ojn, vete presataj ĵ

kaj disportantaj ilian infekton en iujn angulojn de l: mondo. La diferenco konsisĉ -tas ankaŭ en tio, ke la unuaj ne nur ne drinkas is ebrio sed uzas tute neniajnĝ ebriigajn trinka ojn2 la duaj trovi as konstante en duonebria stato, kiun ili senin ĵ ĝ -terrompe subtenas. Tial por la socio, en kiu okazas tiaj fenomenoj, inter Kieva epi-demio, dum kiu laŭ sciigoj de s3ro 5ikorskij, ne estas vidataj iaj perfortoj, morti-goj, kaj tiu, kiu aperis en #arizo, kie dum unu procesio estis mortpremitaj dudekvirinoj, la diferenco estas tia, kia estus inter tio, ke el forno elsaltas karbero kajbruletas sur la planko, kiu videble ne ekbrulos de i, kaj flamo, kiu ekkaptis jamĝ pordon kaj murojn de domo. %n plej malbona kazo la konsekvencoj de Kieva epi-demio estos, ke la milionona parto de Rusio elspezos tion, kion i gajnis per siaĝ

laboro, kaj ne estos plu kapabla pagi la tatajn impostojn. La konsekvencoj de epiŝ -demio Tulono3#ariza, ekkaptinta la $omojn, posedantaj teruran potencon( grande-gajn monsumojn, ilojn por fari devigon kaj por disvastigi sian frenezi on / povasĝ

"


10/39

kaj devas esti teruraj.

IV

8ni povas kompate a skultadi tiun sensenca on, kiun babilas malforta, maljuna,ŭ ĵ nearmita frenezulo en sia apela o kaj mantela o, e ne kontra diri al li kaj e erĉ ĉ ĉ ĉ ŭ ĉ ŝ -ce konsenti kun li2 sed kiam tio estas tuta amaso el impertinentaj frenezuloj, el iŝ -rintaj sin el sia enfermejo, kaj se tiu amaso de kapo is piedoj estas armita per akĝ -raj ponardoj, sabroj kaj argitaj revolveroj kaj en $azardo svingas tiujn mortigajnŝ armilojn, / oni ne povas ne nur erce konsenti kun ili, sed e ne unu minuton estiŝ ĉ trankvila. Tiel same la eksciti stato prezentas sin, kiun elvokis la francaj festoj, enĝ kiu trovi as nun la franca kaj rusa registaroj. ar la $omoj, infekti intaj nun deĝ Ĉ ĝ epidemio, posedas plej terurajn ilojn de mortigo kaj ruinigo.

+ere, en iuj paroladoj, en iuj tostoj, eldiritaj dum tiuj festenoj, en iuj artikolojĉ ĉ ĉ

pri tiuj festenoj senflanki e estis parolate, ke la signifo de io okazanta konsistasĝ ĉ en la certigo de paco. % la anoj de milito parolis ne pri malamo kontra de irantojĉ ŭ ŝ de provincoj, sed pri ia amo, kiu iel malamas.

5ed estas ja konata la ruzo de iuj anim3malsanuloj, kaj rekte tiu persista ripetaĉ -do, ke ni ne volas militon, sed volas pacon, kaj la silentado pri tio, pri kio iuj penĉ -sas, faras plej minacantan fenomenon.

%n sia responda tosto dum la tagman o en la palaco de la %lizeoj, la rusa ambaĝ -sadoro diris( 'nta ol eldiri toston, sur kiu resonos el profundego de koroj ne nurŭ iuj trovi antaj inter tiuj i muroj, sed tiel same kaj kun sama forto anka iuj tiuj,ĉ ĝ ĉ ŭ ĉ

kies koroj malproksime kaj proksime sur iuj punktoj de belega Francio, egale kielĉ anka de tuta Rusio, batas en nuna minuto unisone kun nia, / permesu al mi esŭ -primi al vi nian profundan dankon por la salutaj vortoj, kiujn vi turnis al admiralo,kiun la caro komisiis redoni la Kron tatan viziton. e via alta influo, kiun vi uas,ŝ Ĉ ĝ viaj vortoj karakterizas la veran signifon de belegaj pacaj solenoj, festataj kun tiamirinda unuanimeco, lojalo kaj purkoreco.'

Tiel same per nenio pravigata aludo je paco trovi as en la parolado de 1: francaĝ #rezidanto. 'La amkatenoj, kunligantaj Rusion kaj Francion', li diris, 'kaj anta duŭ

jaroj firmigitaj per kortu antaj manifestacioj, kies objekto estis nia iparo enŝ ŝ Kron tato, kun iu tago fari as pli intima, kaj laŝ ĉ ĝ honesta inter an o de niaj amikajŝ ĝ sentoj devas entuziasmigi iujn tiujn, por kiuj estas kara la bonfaro de paco, konĉ -

fido kaj sendan ereco', ktp.ĝ%n unu kaj en alia parolado tute neatendite kaj sen ia motivo oni parolas pri

bonfaroj de paco kaj pri pacaj solena oj. ĵ

Tio sama trovi as anka en la telegramoj, kiujn inter an is rusa =mperiestro kajĝ ŭ ŝ ĝ franca #rezidanto. Rusa =mperiestro telegrafas(

'%n momento, kiam la rusa eskadro forlasas Francion, mia koro devigas min es-primi al vi, kiel mi estas kortu ita kaj danka por la varma kaj belega akcepto, kiunŝ mia iparo trovis ie sur franca tero. La atestoj de viva simpatio, kiuj manifesti isŝ ĉ ĝ ankora unufoje kun tia elokvento, aldonos novan enon al tiuj, kiuj unuigas la duŭ ĉ

landojn, kaj kun$elpos, mi esperas, al fortikigo de enerala paco, objekto de viajĝ penadoj kaj de viaj konstantaj deziroj', ktp.

La franca #rezidanto en sia responda telegramo diras(

1#


11/39

'La depe on, por kiu mi dankas vian mo ton, mi ricevis, kiam mi forlasis Tuloŝ ŝ -non por reveni #arizon. La bela eskadro, sur kiu mi $avis la kontenton saluti la ru-san flagon en franca akvaro, la kora akcepto, kiun viaj bravaj maristoj renkontisie en Francio, unu plian fojon atestas pri sincera simpatio, kiu unuigas niajn duĉ

landojn. 5amtempe ili atestas pri profunda konfido je bonfara influo, kiun povasefiki kune du grandaj nacioj sindonaj al pacafero.'

0enove en amba telegramoj tute nekonvene estas aludita paco, $avanta nenionŭ komunan kun la festoj de maristoj.

%stas neniu parolado, neniu artikolo, en kiu oni ne parolus, ke la celo de tiuj iujĉ orgioj estas paco de %uropo. 0um tagman o, kiun donas la reprezentantoj de rusaĝ gazetaro, iuj parolas pri paco. 53ro ?ola, kiu anta nelonge skribis, ke la militoĉ ŭ estas necesa kaj e utila, kaj s3ro +o@ue, kiu ne unufoje gazete eldiradis tion saĉ -man, ne parolas e vorton pri milito, sed parolas nur pri paco. La kunsidoj de parĉ -lamentoj komenci as per paroladoj pri pasintaj festoj2 la oratoroj certigas, ke tiujĝ festoj estas proklamo de paco al % ropo.ŭ

5imile, kiel $omo, veninta en pacan societon kaj fervore e iu okazo penantaĉ ĉ kredigi la eestantojn, ke li tute ne $avas intencon elbati la dentojn al iu ajn, subĉ -batadi la okulojn kaj rompadi la manojn, sed intencas nur pace pasigi vesperon.'4eniu ja pridubas tion', oni volas diri al li. '5e vi tamen $avas tiajn abomenajnintencojn, almena ne ekkura u paroli pri ili.'ŭ ĝ

%n multaj artikoloj skribitaj pri festoj e klare kaj naive estis elparolata la konĉ -tento, ke dum la festoj neniu eldiris tion, kion tacitu consensu estis decidite ka iŝ de iuj, kaj ke nur unu ne singarda $omo, tuj forigita de polico, ekkriis tion, kionĉ iuj pensis, nome(ĉ a bas lllemagne.

Tiel la infanoj iafoje estas tiel ojaj, ke ili ka is sian petolon, sed la ojo perfidasĝ ŝ ĝ

ilin.

Kaj kial tiel oji, ke neniu diris pri milito, se ni vere ne pensas pri i;ĝ ĝ

V

4eniu pensas pri milito, sed nur miliardoj estas elspezataj por militaj preparojkaj milionoj da $omoj staras e pafilo en Rusio kaj Francio.ĉ

'5ed tio estas farata por garantii pacon. #i vis pacem para bellum! 5e vi volaspacon, preparu militonA. Lempire cest la pai), la republi/ue cest la pai)! La im-perio estas paco, la respubliko estas paco.

5ed se estas tiel, kial do e ni en Rusio ne nur en iuj urnaloj kaj gazetoj, eldoĉ ĉ ĵ -nataj por tiel nomataj kleraj $omoj, estas elmontrataj la strategiaj profitoj de niaalianco kun Francio por la militkazo kontra >ermanio, sed e enŭ ĉ "amparana #en$ dito, gazeto eldonata de rusa registaro por popolo, estas inspirata al tiu malfeli a,ĉ de registaro trompita popolo, ke 'amiki kun Francio anka por Rusio estas utilaŭ

Rim. de l' trad. 6 erte ni ri$ards kiel (rene"lon tin, ki konsils per (lamo estin$i brladon, per malpra5o (orlavimaklon, per veneno resani$i malsanlon a& per mortbato reveki mortinton. : malplia (rene"o estas por #erti$i pa#on proponi militpreparadon; Kaj tamen la omoj, kij en siaj #eteraj vivdemandoj estas tiel prdentaj, ne vidas la

(rene"on de ti propono. Ki ne vidas la nnan mondkatastro(on kaj ne komprenas 'in, ti estas malespere blinda.Sed ki povas liberi$i sin de tradi#ia pensmaniero kaj kapablas memstare pensi, devs ekvidi, kian pa#on preparis alni tij so(istoj-menso$loj, kaj in elparolantan tin aan (ra"on devs ri$ardi kiel mi"eran trompiton a& trompanton.

11


12/39

kaj profita, ar se spite de espero la nomitaj tatoj >ermanio, strio, =talio deciĉ ŝ ŭ -di us rompi la pacon kun Rusio, kvankam i kun 0ia $elpo anka sola povus deĝ ĝ ŭ -fendi sin kaj kontra stari al tre potenca malamika alianco, tio estus ne facila, kajŭ por sukcesa batalado estus necesaj grandaj oferoj kaj perdoj', ktp. 0"ampara #en$ dito, 1!", 4D C".

Kaj kial en iuj francaj gimnazioj la $istorio estas instruata la lernolibro, verkitaĉ ŭ de s3ro Lavisse, 613a eldono, 1!, en kiu trovi as jeno (ĝ

'#ost kiam la ribelo de Komuno estis venkita, en Francio ne estis plu ribelata.Tuj post la milito i dedi is sin al laboro. i pagis al >ermanio sen malfacilo laĝ ĉ Ĝ grandegan kontribucion de kvin miliardoj. 5ed Francio perdis sian militan la donŭ dum la jaro 1BE. i perdis parton de sia teritorio. #li ol unu kaj duono milionojĜ da $omoj, kiuj lo is en departementojĝ aut-2hin, (as-2hin kaj 'oselle, kaj kiuj es-tis bonaj Francoj, estis devigataj fari i >ermanoj. =li ne submeti is al sia sorto. =liĝ ĝ abomenas >ermanojn 2 ili iam esperas refari i Francoj. 5ed >ermanio tenas sianĉ ĝ konkera on, kaj tio estas granda lando, kies iuj lo antoj sincere amas sian patru ĵ ĉ ĝ -

jon, kaj kies soldatoj estas bravaj, disciplinitaj. #or repreni de >ermanio tion, kioestas de ni prenita, ni devas esti bonaj civitanoj kaj bonaj soldatoj. #or fari i bonajĝ soldatoj, vi devas lerni kompreni la $istorion de Francio. )istorio de Francio mon-tras al ni, ke en nia lando la filoj iam ven is la malsukceson de siaj patroj. Laĉ ĝ Francoj, samtempuloj de Karlo +==, ven is siajn patrojn, venkitajn eĝ ĉ &rec, eĉ 4oi$ tiers, eĉ /tncourt!!! Kaj por vi, / infanoj edukataj nun en niaj lernejoj, / taskoestas ven i viajn patrojn, venkitajn eĝ ĉ #edan kaj 'etz! Tio estas via devo, grandadevo de via vivo. +i devas pensi pri tio iam... ', ktp.ĉ

5ur malsupra parto de 1: pa o trovi as vico da demandoj, konformaj al la paraĝ ĝ -grafoj. La demandoj estas jenaj ( 'Kion perdis Francio, perdante partojn de sia teri-torio; Kiom da Francoj fari is >ermanoj e perdo de tiu teritorio; u tiuj Francojĝ ĉ Ĉ amas >ermanion; Kion ni devas fari por iam repreni la forpreniton de ni per >er-manio;... '

Krom tio estas ankora '#ripenso pri la libro +==', kie trovi as, ke 'la infanoj deŭ ĝ Francio devas memori pri niaj malvenkoj en la jaro 1BE', ke 'ili devas senti en siakoro la pezon de tiu rememoro', kaj ke 'tiu rememoro ne devas ilin malkura igi(ĝ i devas kontra e veki en ili kura on '.ĝ ŭ ĝ

Tial se e en oficialaj paroladoj oni tre persiste parolas pri paco, al popolo, al juĉ -naj generacioj kaj enerale al iuj Rusoj kaj Francoj ka ite senflanki e estas inspiĝ ĉ ŝ ĝ -rata la neceso, rajto, profito kaj e $eroeco de milito.ĉ

'4i ne pensas pri milito. 4i nur zorgas pri paco.'8ni volas demandi ( /ui, diable, trompet-on ici5 kiun, diable, oni trompas tie

i;, se oni devus tion demandi, kaj ne estus tre evidente, kiu estas tiu malfeli aĉ ĉ trompito.

La trompito estas tiu sama eterne trompata malsa a laboranta popolo, tiu sama,ĝ kiu per siaj kalozaj manoj konstruis tiujn ipojn, fortika ojn, arsenalojn, kazemaŝ ĵ -tojn, pafilegojn, vapor ipojn, $avenojn, pontojn kaj iujn palacojn, salonegojn, esŝ ĉ -tradojn kaj triumfajn pordojn, kompostis kaj presis iujn tiujn gazetojn kaj librojn,ĉ akiris kaj alveturigis ciujn i fazanojn, $ortulanojn, ostrojn kaj vinojn, kiujnĉ man as kaj trinkas iuj i de tiu sama popolo elnutritaj, edukitaj kaj subtenatajĝ ĉ ĉ $omoj, kiuj trompante in, preparas al i la plej terurajn mizerojn 2 iam tiu samaĝ ĝ ĉ bonanima malsa a popolo, kiu elstarigante siajn sanajn blankajn dentojn infaneĝ oscedas, naive ojante je diversaj ornamitaj admiraloj kaj prezidantoj, je de ventoĝ

12


13/39

blovataj flagoj kaj fajra oj, je tondranta muziko, kaj kiu ne $avos tempon por re ĵ -turni i, kiam estos plu nek admiraloj, nek prezidantoj, nek flagoj, nek muziko,ĝ sed estos nur malseka dezerta kampo, malvarmo, malsato, enuo, anta e mortiŭ -ganta malamiko, malanta e neforpermesanta estraro, sango, vundoj, suferoj, puŭ -tri antaj kadavroj kaj sensenca vana morto.ĝ

Kaj $omoj, tiaj samaj, kiel tiuj, kiuj nun festenas en Tulono kaj #arizo, sidospost bona tagman o kun neeltrinkitaj glasoj da vino, kun cigaro en la dentoj, enĝ nigra lana tendo kaj per pingloj distingos sur karto tiujn lokojn, kie oni bezonaslasi tiom da el tiu sama popolo konsistanta pafilegviando por preni tiun i a tiunĉ ŭ fortika eton a por akiri tiun a alian rubandon a rangon. ĵ ŭ ŭ ŭ

VI

'5ed estas nenio simila, kaj estas neniaj militaj intencoj', oni respondas al ni

post tio. '%stas nur, ke du popoloj sentantaj reciprokan simpation, elmontras tionunu al alia. Kia malbona o, se la reprezentantoj de amika nacio estis akceptitaj ĵ kun aparta soleno kaj $onorado de reprezentantoj de alia popolo; Kia malbona o, ĵ se e allasi, ke la alianco povas $avi signifon de sindefendo kontra pacon de %ĉ ŭ ŭ-ropo minacanta dan era najbaro;'ĝ

albona estas tio, ke io tio estas plej evidenta kaj impertinenta, per nenio praĉ -vigata malbona mensogo. ensogo estas tiu subite aperinta ekskluziva amo deRusoj al Francoj, kaj de Francoj al Rusoj2 kaj mensogo estas sub tio suspektata nianeamo al >ermanoj. Kaj ankora pli granda mensogo estas tio, ke la celo de iujŭ ĉ tiuj malkonvenaj kaj malsa aj orgioj estas kvaza a subteno de e ropa paco.ĝ ŭ ŭ

4i iuj scias, ke nek anta e, nek nun ni sentas ian apartan amon al Francoj, tielĉ ŭ same, ke ni nek anta e, nek nun sentis a sentas malamon kontra >ermanoj.ŭ ŭ ŭ

8ni diras al ni, ke >ermanio $avas iajn intencojn kontra Rusio, ke la triobla aliŭ -anco minacas la e ropan pacon kaj nin, kaj ke nia alianco kun Francio ekvilibrigasŭ la fortojn kaj tial certigas la pacon. 5ed tiu certigo estas ja tiel evidente malsa a,ĝ ke la konscienco ne permesas serioze in rebati. ar por ke tio estu vera, t. e. porĝ Ĉ ke la alianco certigu la pacon, estas necese ke la fortoj estu matematike egalaj. 5ela supereco nun trovi as sur la franco3rusa flanko, la dan ero restas la sama. %ĝ ĝ ĉ pli granda( ar se estis dan ere, ke +il$elmo, estranta la e ropan aliancon, romĉ ĝ ŭ -pos la pacon, estas ankora pli dan ere, ke Francio, tiu, kiu ne povas paci i pri laŭ ĝ ĝ

perdo de siaj provincoj, faros tion. La triobla alianco nomis sin do ligo de paco,kaj por ni i estis ligo de milito. Tiel same nun la franco3rusa alianco ne povas estiĝ konsiderata aliel ol kiel ligo de milito, kiu i anka estas fakte.ĝ ŭ

Kaj plue, se la paco dependas de la ekvilibro inter la fortoj, kiel oni difinos tiujnunuojn, inter kiuj estas necese starigi ekvilibron; 4un la ngloj diras, ke la aliancointer Francio kaj Rusio minacas ilin, kaj tial por ili estas necese starigi novan alian-con, kaj inter kiom da unuoj de aliancoj devas esti dividita %uropo por ke esti uĝ ekvilibro; 5e do estas tiel, tiam en iu societo de $omoj la $omo pli forta ol aliaĉ estas jam dan ero, kaj ceteraj devas alianci i por kontra stari al li.ĝ ĝ ŭ

8ni demandas( 'Kia malbona o, se Francio kaj Rusio esprimis siajn reciprokajn ĵ simpatiojn por certigi pacon;'

albono estas, ke tio estas mensogo, kaj la mensogo neniam estas dirata kaj

13


14/39

neniam preterpasas nepunita.

0iablo estas la $ommortiganto kaj patro de mensogo. Kaj la mensogo iam konĉ -dukas al $ommortigo. Kaj en i tiu okazo tio estas pli evidenta, ol iam ajn.ĉ

0o tiel same, kiel nun, tiel anka anta turka milito subite kvaza ekflamis amoŭ ŭ ŭ de ni, Rusoj, al iaj fratoj 5lavoj, kiujn neniu konis dum jarcentoj, dum >ermanoj,

Francoj, ngloj iam estis kaj da ras esti nekompareble pli proksimaj kaj parencajĉ ŭ ol laj ontenegranoj, 5erboj, ulgaroj. Komenci is tiaj samaj ojoj, akceptoj, fesĝ ĝ -toj ekscititaj de ksakovoj kaj Katkovoj, kiujn oni rememoras nun en #arizo kielmodelojn de patriotismo. Tiam kiel nun oni parolis nur pri la reciproka subite ek-brulinta amo inter Rusoj kaj 5lavoj. Komence tiel same, kiel nun en #arizo, tiam enoskvo oni man is, trinkis, parolis unu al alia sensenca ojn, estis kortu ataj je siajĝ ĵ ŝ altaj sentoj, parolis pri la unui o kaj paco, kaj prisilentis la efa on / pri la intenĝ ĉ ĵ -coj kontra Turkio. La gazetoj disblovadis la eksciti on2 en la ludo iom post iomŭ ĝ eniris la registaro. Levi is 5erbio. Komenci is diplomataj notoj, duonoficialaj arĝ ĝ -tikoloj2 la gazetoj iam pli kaj pli mensogis, elpensadis, eksciti adis kaj fini is perĉ ĝ ĝ tio, ke leksandro ==, vere ne volinta la militon, devis konsenti je i, kaj fari is tio,ĝ ĝ kion ni scias( la pereo de centmiloj da senkulpaj $omoj kaj la besti o kaj malĝ -sa i o de milionoj. Tio, kio okazis en Tulono kaj #arizo kaj nun plue fari as en gaĝ ĝ ĝ -zetoj, evidente kondukas al tio sama a pli terura mizero. Tiel same komence subŭ la sonoj de '0io gardu caron' kaj 'arsejezo' diversaj generaloj kaj ministrojtrinkos por Francio, Rusio, por diversaj regimentoj, armeoj kaj iparoj, presos sianŝ mensogadon gazetoj2 la senlabora amaso da ri aj $omoj, ne sciantaj kiel uzi sianĉ tempon kaj monon, babilados patriotajn paroladojn disblovante la malamon al>ermanio, kaj kiom ajn pacema estu leksandro ===, la kondi oj fari os tiaj, ke liĉ ĝ ne povos rifuzi militon, kiun postulos iuj lin irka antaj, iuj gazetoj kaj kiel tioĉ ĉ ŭ ĉ iam ajnas / la enerala opinio de tuta popolo. Kaj ne ek$avos ni tempon porĉ ŝ ĝ

rerigardi, kiam sur la pa oj de gazetoj aperos kutima, malbonon promesanta senĝ -senca proklamo(

'#er 0ia favoro ni, plej a tokrata granda =mperiestro de tuta Rusio, pola caro,ŭ grandduko de Finlando k. c. k. c, deklaras al iuj niaj fidelaj regatoj, ke por la boĉ -no de tiuj konfiditaj al ni de 0io amataj niaj regatoj ni konsideras nian devon an-ta 0io sendi ilin al mortigado. Kun ili 0io', ktp.ŭ

8ni eksonorigos la sonorilojn, vesti os en orajn sakojn la lon araj $omoj kajĝ ĝ ekkomencos pre i por mortigado. Kaj komenci os denove la malnova, jam longeĝ ĝ konata terura afero.

%kmovi os sub aspekto de patriotismo ekscitantaj $omojn al malamo kaj mortiĝ

-gado gazetistoj, ojante pri tio, ke ili ricevos duoblan profiton. gemi os oje inĝ ĝ ĝ -dustriistoj, komercistoj, liverantoj al armeoj, atendante la duoblajn profitojn. %k-movi os diversspecaj oficistoj, anta vidante la eblon teli pli multe ol ili telas orĝ ŭ ŝ ŝ -dinare. %kmovi os la militistaj estraroj, ricevantaj la duoblajn salajron kaj porciojnĝ kaj esperatendantaj por la mortigo de $omoj diversajn de ili alte atatajn luda eŝ ĵ -tojn( rubandojn, krucojn, galonojn, stelojn. %kmovi os la senlaboraj sinjoroj kajĝ sinjorinoj, anta e anoncantaj sin por la Ru a Kruco, pretigantaj sin banda i tiujn,ŭ ĝ ĝ kiujn mortigos iliaj edzoj kaj fratoj, imagante al si, ke ili faras per tio plej krista-nan aferon.

Kaj surdigante en sia animo la malesperon per kantoj, mal asto kaj brando, ekĉ -mar os la de iritaj de paca laboro, de siaj edzinoj, patrinoj, infanoj $omoj, centŝ ŝ -miloj da simplaj bonaj $omoj kun la iloj de mortigo en manoj tien, kien oni ilin pe-los. =li mar os, frostos, malsatos, malsanos, mortos de malsanoj, kaj fine venos alŝ

14


15/39

tiu loko, kie oni ekkomencos mortigi ilin po miloj, kaj ili mortigos po miloj, ne sci-ante mem kial, $omojn, kiujn ili neniam vidis, kiuj faris al ili nenion kaj povas farinenion malbonan.

Kaj kiam esti os tiom da malsanuloj, vunditoj kaj mortigitoj, ke estos neniu porĝ ilin kolekti, kaj kiam aero estos tiel infektita per tiu putranta pafilegviando, ke fa-ri os malagrable e al la estraro, tiam estos $alto por iom da tempo, iel ajn oniĝ ĉ kolektos la vunditojn, kunveturigos, kunmetos en amason ien ajn la malsanulojn,kaj la mortigitojn enterigos, super utos ilin per kalko, kaj denove kondukos la tuŝ -tan amason el trompitoj pluen, kaj kondukos ilin tiel tiom longe, is tio enuigosĝ tiujn, kiuj elpensis in, a is tiuj, al kiuj tio estis necesa, ricevos ion, kio estis alĝ ŭ ĝ ĉ ili necesa.

Kaj denove sova i os, krueli os, besti os la $omoj kaj malplii os en mondo laĝ ĝ ĝ ĝ ĝ amo, kaj komenci inta kristani o de l: $omaro denove retiri os por jardekoj aĝ ĝ ĝ ŭ 3centoj. Kaj denove tiuj $omoj, al kiuj tio estas profita, kun konvinko parolos, kese estis milito, tio signifas, ke i estas necesa, kaj denove oni preparos por tio laĝ estontajn generaciojn, de infaneco malmoraligante ilin.

VII

Tial, kiam aperas tiaj patriotaj manifestacioj, kiel Tulonaj solena oj, kiuj kvaza ĵ ŭ nur el malproksime, sed jam anticipe ligas la volon de $omoj kaj devigas ilin altiuj kutimaj malbonfaroj, kiuj iam elfluas el patriotismo, / iu komprenanta laĉ ĉ signifon de tiaj solena oj ne povas ne protesti kontra io tio, kio silente estas en ĵ ŭ ĉ -tenata en ili. Kaj tial, kiam sinjoroj urnalistoj presigas, ke iuj Rusoj kunsentas ĵ ĉ

kun tio, kio okazis en Kron tato, Tulono, #arizo, ke tiu alianco estas ligita por vivoŝ kaj morto per volo de tuta popolo, kaj kiam la rusa kultministro certigas la fran-cajn ministrojn, ke tuta lia subularo / rusaj infanoj, scienculoj kaj verkistoj divi-das liajn sentojn, a kiam la estro de rusa eskadro certigas Francojn, ke tuta Rusioŭ estos danka al ili por ilia akcepto, kaj kiam efpresbiteroj respondas pri siaj pa taĉ ŝ -toj kaj certigas, ke la pre oj de l: Francoj por la vivo de alta domo oje resonis enĝ ĝ koroj de caramanta popolo, kaj kiam rusa ambasadoro en #arizo, konsiderata kielreprezentanto de rusa popolo, post la tagman oĝ ortolans a la soubise et logope$ des glacees kun la kaliko de ampanoĉ grand 'oet en la manoj diras, ke la koroj deiuj Rusoj batas unisone kun lia koro, superplenigita per subita kaj ekskluzivaĉ

amo al bela Francio, tiam ni $omoj liberaj de malsa i o konsideras kiel nian sankĝ ĝ -tan devon ne nur por ni, sed anka por dekoj da milionoj da rusaj $omoj en plejŭ decida maniero protesti kontra tio kaj deklari, ke niaj koroj ne batas unisone kunŭ la koroj de sinjoroj urnalistoj, kultministroj, iparestroj, efpresbiteroj kaj amba ĵ ŝ ĉ -sadoroj, sed kontra e estas plenaj je kolero kaj abomeno pri tiu malutila mensogoŭ kaj pri tiu malbono, kiujn ili konscie a nekonscie disvastigas per siaj konduto kajŭ paroladoj. Trinku ili 'oeton kiom ili volas, skribu artikolojn kaj diradu paroladojnde si kaj por si, sed ni iuj kristanoj, konsiderantaj nin kiel tiaj, ne povas allasi, keĉ io, kion diras kaj skribas tiuj $omoj, ligas nin. 4e povas ni allasi tion tial, ke niĉ

scias, kio ka i as sub iuj tiuj ebriaj ravoj, paroladoj kaj irka prenoj, similantajŝ ĝ ĉ ĉ ŭ ne al firmigo de paco, kiel oni nin certigas, sed pli al tiuj orgioj kaj drinkadoj, al

kiuj sin fordonas la malbonintenculoj, pretigante sin al krimfaro.

15


16/39

VIII

nta kvar jaroj la unua $irundo de Tulona printempo / unu konata franca agiŭ -tisto por la milito kontra >ermanio / alveturis Rusion por prepari franco3rusanŭ aliancon, kaj estis e ni en vila o. Li alveturis al ni, dum ni laboris e fojnfal ado.ĉ ĝ ĉ ĉ

Reveninte $ejmen dum la matenman o ni konati is kun la gasto, kaj li tuj rakontisĝ ĝ al ni, kiel li militis, estis en kaptitejo, forkuris el i kaj kiel li solene promesis, proĝ kio li evidente estis fiera( ne esi agiti por la milito kontra >ermanio tiel longe,ĉ ŭ is la tuto kaj $onoro de Francio estos restarigitaj.ĝ

%n nia rondo iuj argumentoj de nia gasto pri tio, kiom necesa estas la aliancoĉ inter Rusio kaj Francio por restarigo de anta aj limoj de Francio, ia anta a potenŭ ĝ ŭ -co kaj $onoro, kaj por nia asekuro kontra malutilaj projektoj de >ermanio, $avisŭ nenian sukceson. l liaj argumentoj pri tio, ke Francio ne povas trankvili i tiel lonĝ -ge is i ne reprenos la forprenitajn provincojn, ni respondis, ke uste tiel sameĝ ĝ ĝ #rusio ne povis trankvili i, is i repagis por &ena, kaj se la reven o de Francoj nunĝ ĝ ĝ ĝ estos sukcesa, la >ermanoj devos denove repagi, kaj tiel senfine.

l liaj pruvoj, ke la Francoj devas savi siajn for iritajn fratojn, ni respondis, ke laŝ stato de laboranta lo antaro de %lzaso3Lotaringio sub la regado de >ermanio apeĝ -na en io ajn fari is pli malbona, ol i estis sub regado de Francio, kaj ke pro tio,ŭ ĝ ĝ ke al kelkaj %lzasanoj estas pli agrable aparteni al Francio ol al >ermanio, pro tioke al li, nia gasto, estas dezirinde restarigi la la don de francaj armiloj, ne nur neŭ -niel valoras ekkomenci tiujn terurajn mizerojn, kiujn ka zas milito, sed pro tio oniŭ ne rajtas oferi e unu $oman vivon.ĉ

l liaj pruvoj, ke al ni estas facile tiel diri, ar ni ne spertis tion saman, kionĉ Francio, kaj ke ni ekparolus aliel, se de ni estus deprenitaj ebaltmaraj provincoj,ĉ

#olio, ni respondis, ke e de tata vidpunkto la depreno de ni de ebaltmaraj proĉ ŝ ĉ -vincoj a de #olio neniel povas esti konsiderata kiel malfeli o, sed pli vere tion niŭ ĉ povas konsideri kiel bonaon, ar tio malpligrandigus la neceson de militforto kaj ĵ ĉ de tataj elspezoj2 kaj de kristana vidpunkto ni neniel povas allasi militon, ar laŝ ĉ milito postulas la $ommortigon, kaj la kristanismo ne nur malpermesas iun morĉ -tigon, sed postulas la bonfaradon al iuj $omoj sen diferenco de nacioj, konsideĉ -rante iujn kiel fratojn. La kristana tato, parolis ni, komencante militon por estiĉ ŝ konsekvenca, devus ne nur forigi la krucojn de pre ejoj, la pre ejojn mem an iĝ ĝ ŝ ĝ en lokojn por aliaj celoj, al pastraro doni aliajn oficojn kaj efe malpermesi evanĉ -gelionG, / sed devas malkonfesi iujn postulojn de moralo, kiuj elfluas el kristanaĉ le o.ĝ &est a prendre ou a laisser, parolis ni. Tiom longe, kiom la kristanismo neestas detruita, logi la $omojn en militon oni povos nur per ruzo kaj trompo, kielestas farata nun. 4i vidas tiun ruzon kaj trompon, kaj ne povas cedi al ili. Kaj arĉ e tio i estis nek muziko, nek ampano, nek io malsa iganta nin, nia gasto nurĉ ĉ ĉ ĝ

eklevis la ultrojn kaj kun al Francoj propra entilo diris, ke li estas tre danka porŝ ĝ la amika akcepto, kiun li ricevis en nia domo, kaj ke li tre beda ras, ke liaj pensojŭ ne ricevis tion saman.

< Rim. de l' trad. : Anta& ne lon$e la $a"etoj anon#is, ke rsa #en"ro (orstrekis la #ita5ojn el Sr-monta !rediko.

16


17/39

IX

#ost tiu interparolado ni iris al la fojno3fal ado kaj tie li, esperante e la popoloĉ ĉ

trovi pli multe da simpatio por siaj celoj, petis min traduki al maljuna, malsanakun granda $ernio kaj spite tio tre bona laboranto3vila ano #rokopij lian planonĝ influi >ermanojn2 lia plano estis kunpremi la en mezo de Francoj kaj Rusoj tro-vi antan >ermanon. La Franco per gestoj montris tion al #rokopij, per siaj blankajĝ fingroj de amba flankoj tu ante la vitan tola an emizon de #rokopij. i memoŭ ŝ ŝ ĉ ĉ -ras la bonaniman mokeman miron de #rokopij, kiam mi klarigis al li la vortojn kajgestojn de l: Franco. La proponon pri premo de >ermano de du flankoj #rokopijevidente prenis kiel ercon, ne allasante la penson, ke plena a kaj klera $omo poŝ ĝ -vus kun trankvila spirito kaj en neebria stato paroli pri tio, ke estas dezirinde mili-ti.

/ Kio do, se ni lin de amba flankoj premos, /respondis li per erco al la, kielŭ ŝ li pensis, erco, /al li restos nenien sin retiri2 oni devas ja al li anka spacon doni.ŝ ŭ

i tradukis tiun respondon al mia gasto.

/ 0iru al li, ke ni amas Rusojn, / diris li. Tiuj vortoj videble mirigis #rokopijankora pli multe ol la propono pri irka premo de >ermano, kaj elvokis iun senŭ ĉ ŭ -ton de suspekto.

/ Kies li estas; / demandis min #rokopij, malkonfide montrante per la kapomian gaston.

i diris, ke li estas Franco, ri a $omo.ĉ

/ Kio do, pro kia afero ; / demandis #rokopij.

Kiam mi klarigis al li, ke li alveturis por elvoki Rusojn al alianco kun Francio enokazo de milito kontra >ermanio, #rokopij videble restis tute malkontenta, kajŭ turnante sin al laboristinoj, sidintaj e fojnamaso, severvo e, nevole esprimante laĉ ĉ sentojn elvokitajn en li per tiu interparolo kriis al ili, ke ili iru rasti en fojnamasojnla ankora nefinrastitan fojnon.ŭ

/ 4u vi, kornikinoj, ekdormetis. =ru anta en. Kia nun tempo por >ermanon preŭ -mi. La fojno estas ankora ne forveturigita, kaj ajnas, ke de merkredo oni irosŭ ŝ rikolti, / diris li. #oste, kvaza timante ofendi per tiu rimarko la fremdan alvetuŭ -rintan $omon, li aldonis, montrante pro bonkora rideto siajn duone forputrintajndentojn ( / pli bone venu al ni labori, kaj alsendu anka >ermanon. Kiam ni finosŭ la laboron, ni ekfestenos. #renos anka >ermanon. %stas ja tiaj samaj $omoj.ŭ

Kaj dirinte tion, #rokopij deprenis sian manon de forkego, sur kiu li sin apogis,metis in sur la ultrojn kaj foriris al la laboristinoj.ĝ ŝ

/ )o, brava $omo / ekkriis, ridante, entila Franco, kaj per tio finis tiam sianĝ diplomatan mision al rusa popolo.

La aspekto de tiuj du tiel kontra aj $omoj / brilanta per fre o, mallaco, eleganŭ ŝ -to de bone nutrita Franco en cilindra apelo kaj en longa tiam plej moda mantelo,ĉ per siaj nelaboraj blankaj manoj energie montranta per gestoj kiel oni devas kun-

premi >ermanojn, / kaj la aspekto de malglata, kun $a teroj en $aroj, seki intaŭ ĝ de laboro, bruligita, iam lacigita kaj malgra sia granda $ernio iam laborantaĉ ŭ ĉ #rokopij, kun siaj de laboro velintaj fingroj, en malsuprenpendantaj pantalonoj,ŝ

1


18/39

dis iritaj basto uoj, pa anta kun grandega fojnamaso sur forko sur siaj ultroj perŝ ŝ ŝ ŝ tiu ne maldiligenta, sed ekonomia je movoj irmaniero, per kiu iam movi as laboĉ ĝ -risto, / la aspekto de tiuj du tiel kontra aj $omoj tiam multon klarigis al mi kajŭ vive rememoris mi nun post Tulono3#arizaj festoj.

7nu el ili personigis iujn tiujn per laboro de popolo nutritajn $omojn, kiujĉ poste uzas tiun popolon kiel pafilegviandon2 kaj #rokopij / tiun saman pafilegvi-andon, kiu nutras kaj prizorgas tiujn $omojn, kiuj regas ilin.

X

'5ed de Francoj estas forprenitaj du provincoj, estas de iritaj infanoj de amantaŝ patrino. 5ed Rusio ne povas toleri, ke >ermanio ordonu al i le ojn kaj senigu inĝ ĝ ĝ de ia $istoria destino en oriento, / ne povas allasi la eblon depreni de i, kiel deĝ ĝ Francio, iajn provincojn( ebaltan provincon, #olion, Ka kazon. Kaj >ermanio neĝ ĉ ŭ

povas allasi la eblon perdi tiujn profitojn, kiujn i gajnis per tiom da viktimoj. Kajĝ nglio povas al neniu cedi sian maran superecon.'

Kaj eldirinte tiajn vortojn, kutime oni supozas, ke Franco, Ruso, >ermano kajnglo devas esti pretaj oferi ion por repreno de forprenitaj provincoj, por fortigoĉ de sia influo en oriento, por konservo de siaj unueco kaj potenco, de regado surmaroj ktp.

5upozi as, ke la sento de patriotismo estas, unue, iam propra al iuj $omoj,ĝ ĉ ĉ kaj, due, estas tia alta morala sento, ke se i forestas, i devas esti ekscitata enĝ ĝ tiuj, kiuj in ne $avas. 5ed kiel la unua, tiel la dua estas malvera. i travivis duonĝ -

jarcenton meze de rusa popolo, kaj en granda amaso da vera rusa popolo dum tu-

ta tiu tempo neniun fojon mi vidis a a dis la elmontron a esprimon de tiu patriŭ ŭ ŭ -otisma sento, se ne konsideri tiujn lernitajn dum militservo a ripetatajn el librojŭ patriotajn frazojn, kiujn oni a das de plej malprofundpensaj kaj malbonigitaj $oŭ -moj el popolo. i neniam a dis de popolo esprimon de patriotismaj sentoj, sedŭ kontra e, konstante de plej seriozaj, $onorindaj $omoj el popolo mi a dis la esŭ ŭ -primon de perfekta indiferento kaj e malestimo je diversspecaj elmontroj de paĉ -triotismo. Tion saman mi observis anka e laborista popolo de aliaj tatoj, kaj tiŭ ĉ ŝ -on saman asertis al mi ne unufoje la kleraj Francoj, >ermanoj kaj ngloj pri sia la-borista popoloB. La laboranta popolo estas tro okupata per absorbanta la tutan si-an atenton laboro por sia vivsubteno kaj tiu de sia familio, ol ke i povus interesi iĝ ĝ

je tiuj politikaj demandoj, kiuj montri as kiel efaj motivoj de patriotismo( la deĝ ĉ -mandoj pri rusa influo en oriento, pri unueco de >ermanio, a pri repreno de franŭ -caj forprenitaj provincoj, a pri cedo de tiu a alia parto de unu tato al alia ktp.,ŭ ŭ ŝ ne interesas in ne nur tial, ke i preska neniam konas tiujn kondi ojn, en kiujĝ ĝ ŭ ĉ esti as tiuj demandoj, sed anka tial, ke la interesoj de ia vivo estas tute sendeĝ ŭ ĝ -pendaj de tataj, politikaj interesoj. l $omo el popolo estas iam tute egale, kieŝ ĉ oni metos ian limon... kaj e al kiu registaro i devos pagi impostojn kaj en armeĉ ĝ -on doni siajn filojn2 sed al i estas iam tre grave scii, kiom da impostoj i devosĝ ĉ ĝ pagi, kiel longe servi en armeo, kiel longe pagi por tero kaj kiom ricevi por sia la-boro / iuj demandoj tute nedependantaj de eneralaj tataj politikaj interesoj.ĉ ĝ ŝ

= Rim.de l' trad.: Kiel /itovo mi avis s(ie o(te oka"on vidi, kiel peneme kaj o(te malsk#ese la litova intelektlaro, pre#ipe pastraro, penis inspiri na#iismon al litova popolo. n la jaro 1913, rekordjaro de elmi$rado Amerikon, mikolektis la statistikon de na#ie#o de elmi$rantoj kaj e tio povis 'issate$e observi la indi(erenton de diverspopolajlaboristoj kontra& na#iismo.

1!


19/39

Kaj certe sekve de tio okazas, ke malgra iuj plifortigitaj rimedoj, uzataj de regisŭ ĉ -taroj por inspiri al popoloj ne propran al ili patriotismon kaj por subpremo en po-poloj de la disvolvi antaj en i ideoj de socialismo / socialismo iam pli kaj pliĝ ĝ ĉ enpenetras la popolamason, kaj la patriotismo, tiel peneme inspirata de regista-roj, ne nur ne estas akceptata de popoloj, sed pli kaj pli malaperas, kaj tenas sinnur en superaj klasoj, al kiuj i estas profita. 5e e okazas, ke patriotismo ekkapĝ ĉ -

tas la popolamason, kiel estis nun en #arizo, tio okazas nur tiam, kiam tiu popola-maso submeti as al plifortigita $ipnotisma influo de registaroj kaj de regantaj klaĝ -soj, kaj patriotismo tenas sin en popolo nur tiom longe, kiom da ras tiu influo.ŭ

%kzemple en Rusio, kie patriotismo en formo de amo kaj sindono al religio, carokaj patrujo kun neordinara stre iteco per iuj en manoj de registaro trovi antajĉ ĉ ĝ iloj de eklezio, lernejo, gazetaro kaj ia soleneco estas inspirata al popolo, la rusaĉ laborista $omo / cent milionoj da rusa popolo, malgra tiu nemeritita reputacioŭ esti popolo neordinare sindona al sia religio, caro kaj patrujo, estas popolo la plejlibera de patriotisma trompo kaj de sindono al religio, caro kaj patrujo. 5ian kre-don, tiun tatan ortodoksan, al kiu i kvaza estas sindona, i plejparte ne scias,ŝ ĝ ŭ ĝ

kaj tuj kiam i in ekkonas, for etas in kaj fari as racionalisto, t. e. akceptas tianĝ ĝ ĵ ĝ ĝ religion, kiun oni povas nek ataki, nek defendi2 al sia caro, malgra la sen$altaj,ŭ plifortigitaj inspiroj en tiu direkto, i rilatas kiel al iuj perfortaj estroj, se ne kunĝ ĉ

ju o, tiel kun perfekta indiferento2 sian patrujon, se sub tio ne kompreni sian viĝ -la on a komunumon, i a tute ne konas, a se konas, faras inter i kaj aliaj taĝ ŭ ĝ ŭ ŭ ĝ ŝ -toj nenian diferencon. Tiel, kiel anta e rusaj elmigrantoj iris strion, Turkion, tielŭ ŭ anka nun ili kolonii as tute indiferente en Rusio, ekster Rusio, en Turkio a iŭ ĝ ŭ Ĉ -nio.

XI

ia malnova amiko 0., dum vintro lo ante sola en vila o, dum lia edzino, kiun liĝ ĝ malofte tie vizitis, lo is en #arizo, en longaj a tunaj vesperoj ofte interparoladisĝ ŭ kun vila ano nescianta legi, sed tre prudenta kaj $onorinda administristo de koĝ -munumo, kiu venadis vespere kun raportoj, kaj mia amiko rakontis al li interalieanka pri la supereco de franca tatordo kompare kun nia. Tio estis us anta laŭ ŝ ĵ ŭ lasta pola ribelo kaj franca enmiksi o en niaj aferoj. La patriotaj rusaj gazetoj ekĝ -brulis tiam per indigno kontra tiu enmiksi o kaj tiel incitis la regantajn klasojn,ŭ ĝ ke la situacio fari is tre stre ita, kaj e ni oni ekparolis pri milito kontra Francio.ĝ ĉ ĉ ŭ

ia amiko, leginte gazetojn, rakontis al sia administristo anka pri tiuj rilatojŭ inter Rusio kaj Francio. 5ubmeti ante al spirito de gazetoj mia amiko diris, ke seĝ ekestos milito, li enarmei os li estis maljuna militisto kaj militos kontra Francio.ĝ ŭ Tiam reven o je Francio al rusaj patriotoj ajnis necesa pro 5ebastopolo.ĝ ŝ

3 Kiacele bezonas ni militi; demandis la administristo.

3 Kiel do ni povus permesi al Francio ordoni e ni ;ĉ

3 5ed vi mem ja diras, ke e ili estas pli bona ordo ol e ni, diris la administristoĉ ĉ tute serioze. Lasu ni ilin enkonduki ordon anka e ni.ŭ ĉ

Kaj mia amiko rakontis al mi, ke tiu rezonado tiel konsternis lin, ke li tute nesciis kion respondi, kaj ke li nur ekridis, kiel ridas $omoj veki inte el trompaĝ

8 Rim. de l' trad.: Tion prvas anka& la interna#ie#o de rsa literatro, kion konstatas anka& n $ermana $a"eto edm milito.

1"


20/39

son o.ĝ

5imilan rezonadon oni povas a di de iu neebria rusa laborista $omo, se nur liŭ ĉ ne trovi as sub la $ipnotisma influo de registaro. 8ni parolas pri amo de rusa poĝ -polo al sia kredo, caro kaj patrujo, dume en Rusio trovi as nenia vila ansocieto,ĝ ĝ kiu almena minuton pripensus kion elekti el du estontaj lokoj de kolonii o( unuŭ ĝ en Rusio kun patro3caro, kiel oni skribas en libretoj, kaj kun sankta ortodoksa kre-do en sia adorata patrujo, sed kun malpli granda kaj malpli bona tero, a sen paŭ -tro blanka3caro kaj sen ortodoksa kredo ie ajn ekster Rusio, en #rusio, inio,Ĉ Turkio, strio, sed kun iom pli granda kaj pli bona tero, kion ni vidis anta e kajŭ ŭ vidas nun. #or iu rusa vila ano la demando pri tio, sub kiu registaro ili estos arĉ ĝ ĉ li scias, ke sub kia ajn li estus, oni egale prirabos lin, $avas nekompareble malpli-an signifon ol la demando / mi ne diras jam( u bona estas akvo, sed u mola esĉ ĉ -tas argilo kaj u bone naski as brasiko.ĉ ĝ

8ni povas ekpensi, ke la indiferento de Rusoj devenas de tio, ke iu registaro,ĉ en kies potencon ili transirus, estos certe pli bona ol rusa, ar en % ropo estas neĉ ŭ -nia pli malbona2 sed tio ne estas tiel( kiom mi scias, tion saman ni vidis e la koloĉ -niistoj ngloj, )olandanoj, >ermanoj, elmigrantaj merikon, kaj e diversaj aliajĉ nacioj enmigrantaj Rusion.

La transiroj de e ropaj popoloj el la potenco de unu registaro en la potencon deŭ alia, el la turka en la a stran, a el franca en germanan, tiel malmulte an as la siŭ ŭ ŝ ĝ -tuacion de popolo, ke neniel povas elvoki malkontenton en laborista popolo, senur i ne estos artifike submetita al influoj de registaroj kaj de regantaj klasoj.ĝ

XII

Kutime kiel pruvon por ekzisto de patriotismo oni nomas la elmontron de patri-otaj sentoj de popolo dum diversaj solenoj, kiel ekzemple en Rusio dum carkrona-do a dum renkonto de caro post la vagonarelreli o la 1B3an de oktobro, a enŭ ĝ ŭ Francio dum militdeklaro al #rusio, a en >ermanio dum provenkaj solenoj, aŭ ŭ dum franco3rusaj festoj.

5ed oni devas scii, kiel oni preparas tiujn manifestaciojn. %n Rusio, ekzemple, eĉ iu pretervoja o de imperiestro oni komisias el vila anaj societoj kaj el fabrikojĉ ĝ ĝ

$omojn por renkontoj kaj salutoj al caro.

La ojkrioj de popolamaso plejparte estas artifike preparataj de tiuj, al kiuj iliĝ estas necesaj, kaj la grado de popola ravo montras nur la artgradon de aran intojĝ de tiuj ojkrioj. Tiu afero estas jam delonge praktikata kaj tial la specialistoj3aĝ -ran antoj de tiuj ojkrioj en sia preparado atingis altan gradon de virtuozeco.ĝ ĝ

Kiam leksandro == estis ankora kron3princo kaj komandis, kiel estas kutimo, laŭ preobra enskan regimenton, foje posttagmeze li alveturis al regimento, trovi inta ĵ ĝ en tendaro. Tuj kiam montri is lia veturilo, la soldatoj, kvankam ili estis nur en eĝ ĉ -mizoj, elkuris lin renkonti kaj kun tia ojo renkontis, kiel oni skribas, sian altanĝ komandanton, ke iuj vete kuris post la veturilo kaj multaj el ili kurante faris krucĉ -signon, e tio rigardante la kron3princon. iuj, kiuj vidis tiun renkonton, estis korĉ Ĉ -tu itaj de tiu naiva sindonemo kaj amo de rusa soldato al caro kaj lia $eredanto,ŝ kaj de tiu religia kaj videble nepreparita ravo, kiu montri is en viza oj, en movojĝ ĝ kaj precipe en faro de krucsignoj. Kaj tamen io tio estis farita artifike kaj prepariĉ -ta jene.

2#


21/39

#ost la parado la anta an tagon, la kron3princo diris al brigada komandanto, keŭ li alveturos morga .ŭ

/ Kiam atendi vian imperiestran mo ton ;ŝ

/ +er ajne vespere. 4ur mi petas, ke estu neniaj preparoj.ŝ

Tuj kiam la kronprinco forveturis, la brigada komandanto kunvokis rotajn ko-

mandantojn kaj ordonis, ke por morga a tago iuj soldatoj estu en puraj emizoj.ŭ ĉ ĉ Kaj tuj kiam ili ekvidos la veturilon de l: kronprinco, kiun devas atendi la signaldo-nantoj, iuj kuru kiel ajn renkonten kaj kun la krioj '$ura' kuru post la vetiirilo, eĉ ĉ kio iu deka $omo en la roto kurante faru krucsignon. La efser entoj starigis roĉ ĉ ĝ -tojn, kaj kalkulante po unu $altis sur la deka( ' unu, du, tri... ok, nau, dek, 5ido-renko / fari krucsignon2 unu, du, tri, kvar... =vanov / fari krucsignon '. io estisĈ plenumita la ordono, kaj afekcio de ravo komuniki is al la kronprinco, al iuj eŭ ĝ ĉ ĉ -estantoj, e al soldatoj kaj oficiroj, kaj e al brigada komandanto, kiu mem ion tiĉ ĉ ĉ -on elpensis. Tiel same, kvankam ne tiel maldelikate, estas farate ie, kie estas paĉ -triotaj manifestacioj. %kzemple, franco3rusaj festoj, kiujn oni prezentas al ni kiel

spontanajn elmontrojn de popolaj sentoj, fari is ne per si mem, sed estis kontra eĝ ŭ artifike kaj sufi e videble preparitaj kaj elvokitaj de l: franca registaro.ĉ

'Tuj kiam fari is konata la alveturo de rusaj maristoj mi citas denove el tiu saĝ -ma "amparana #endito, registara organo, kolektanta siajn sciigojn el iuj aliaj gaĉ -zetoj, ne nur en iuj grandaj kaj malgrandaj urboj, ku antaj sur sufi e longa vojoĉ ŝ ĉ inter Tulono kaj #arizo, sed anka en multegaj urboj kaj urbetoj, ku antaj tuteŭ ŝ flanke en granda distanco de tiu vojo, fondi is komitatoj por preparo de festoj.ĝ

ie oni kolektis ofersumojn por elspezoj e tiuj festoj. ultaj urboj sendis deputaĈ ĉ -ciojn #arizon al nia imperiestra ambasadoro kun peto, ke rusaj maristoj vizitutiujn urbojn almena por unu tago, a e por unu $oro. La urbestraroj de tiuj urŭ ŭ ĉ -

boj, kiujn devis viziti niaj maristoj, disponis grandegajn monsumojn, pli ol po centmil rubloj por preparo de diversaj festoj kaj amuzoj, kaj eldiris sian preton elspezipor tio ankora pli grandajn sumojn, kiom estos necese, por ke nur la renkontoŭ kaj festoj okazu kiel eble plej belegaj.

'%n #arizo mem krom la sumo, kiun disponigis por tio la urbestraro, estis kolek-tita granda sumo de privata komitato anka por preparo de amuzi oj, kaj la franŭ ĝ -ca registaro disponigis cent mil rublojn por elspezoj je $onorado de rusaj gastojfare de ministroj kaj aliaj estroj. %n multaj urboj, kiujn niaj maristoj tute ne vizi-tos, tamen estas decidite aran i la 13an de oktobro diversajn festojn je $onoro deĝ Rusio. ultegaj urboj kaj provincoj decidis sendi Tulonon a #arizon specialajnŭ delegitarojn por saluti rusajn gastojn kaj prezenti al ili donacojn je memoro priFrancio a sendi al ili salutajn skriba ojn kaj telegramojn. %stas decidite la 13an deŭ ĵ oktobro ie konsideri kiel popolan feston kaj la lernantojn liberigi por tiu tago deĉ lernado, en #arizo e por du tagoj. l la punitaj malsuperaj militistaj ranguloj parĉ -doni iliajn kulpojn, por ke ili kun danko rememoru la ojan por Francio tagon / laĝ 13an de oktobro.

'#or faciligi al publiko deziranta viziti Tulonon kaj ebligi al i partopreni enĝ renkonto de rusa eskadro, la fervojoj malaltigis la veturpagon je duono kaj aran isĝ specialajn ekstervicajn vagonarojn.'

Kaj nun, kiam per tuta vico de iulokaj samtempaj rimedoj, kiujn dank: al estanĉ -

ta en sia mano potenco la registaro iam povas apliki, ioma parto de l: popolo,ĉ precipe la a mo de l: popolo / la urba popolamaso, estas metata en nenormalanŝ ŭ ekscititan staton, oni diras( +idu, tio estas memvola esprimo de tutpopola volo.

21


22/39

Tiaj manifestacioj, kiel tiuj, kiuj nun okazis en Tulono kaj #arizo... kaj konstanteripeti as en Rusio e iuj solenaj renkontoj, pruvas nur tion, ke la rimedoj por artiĝ ĉ ĉ -fike eksciti popolon, estantaj nun en la manoj de registaroj kaj de regantaj klasoj,estas tiel potencaj, ke la registaroj kaj regantaj klasoj, posedantaj ilin, iam povasĉ elvoki la sia bonpla o kian ajn ili volas patriotan manifestacion, kvaza an elmonŭ ĉ ŭ -tron de patriotaj popolsentoj. 4enio, kontra e, pruvas kun tia evidento la forestonŭ

de patriotismo en popolo, kiel rekte tiuj stre itaj fortuzoj, kiujn aplikas nun la reĉ -gistaroj kaj la regantaj klasoj por artifika ia elvoko, kaj tiuj malgrandaj rezultoj,ĝ kiuj esti as malgra iuj tiuj penadoj.ĝ ŭ ĉ

5e la patriotaj sentoj estas tiel propraj al popoloj, oni devus lasi ilin libere el-montri i, sed ne eksciti ilin per iuj konstantaj kaj ekskluzivaj artifikaj rimedoj. 5eĝ ĉ e nur por kelka tempo, por unu jaro oni esus en Rusio, kiel tion oni faras nun,ĉ ĉ e surtroni o de iu caro devigi la tutan popolon uri al li, esus dum iu diservoĉ ĝ ĉ ĵ ĉ ĉ

solene kelkfoje pre i la kutimajn procarajn pre ojn, esus festi kun sonorilsonoraĝ ĝ ĉ -do, iluminado kaj kun malpermeso labori la tagojn de lia naski o kaj liajn nomtaĝ -gojn, esus ie elpendigadi kaj elstarigadi liajn portretojn, esus en pre libroj, kaĉ ĉ ĉ ĝ -

lendaroj, lernolibroj per grandaj literoj presi lian nomon kaj tiun de lia familio, kaje de al ili rilataj anta nomoj2 esus en specialaj libretoj kaj gazetoj nur por tioĉ ŭ ĉ destinitaj la dadi lin2 esus ju i kaj meti en malliberejon pro plej malgranda neŭ ĉ ĝ respekta vorto, eldirita pri caro, / se nur e por kelka tempo oni esus fari tion,ĉ ĉ tiam ni ekvidus, en kia grado estas propra al popolo, al vera laboranta popolo, al#rokopij, al administranto =vano, kaj al iuj $omoj el rusa popolo, kiel je tio oniĉ konvinkadas popolon, kaj estas konvinkitaj iuj eksterlandanoj, adori caron, kiuĉ en tia a alia maniero metas in en manojn de bien3posedantoj a enerale ri uloj.ŭ ĝ ŭ ĝ ĉ Tiel estas en Rusio2 sed esu en >ermanio, Francio, =talio, nglio, meriko fari iĉ ĉ -on tion, kion tiel same stre ite faras anka tie la regantaj klasoj por eksciti patrioĉ ŭ -tismon, sindonemon kaj obeemon al ekzistanta registaro, tiam ni ekvidus, kiompropra estas tiu imagita patriotismo al popoloj de nia tempo.

Kaj fakte jam de infaneco per iuj eblaj rimedoj / lernejaj lernolibroj, pre ejajĉ ĝ diservoj, predikoj, paroladoj, libroj, gazetoj, versoj, monumentoj / iam en unuĉ kaj tiu sama direkto oni malsa igas la popolon, poste oni kolektas perforte a perĝ ŭ suba eto kelkajn milojn da personoj, kaj kiam tiuj kunvenintaj miloj, al kiuj ali osĉ ĝ iuj okulumantoj, kiuj iam estas pretaj eesti iun spektaklon, kaj kiam tuta tiuĉ ĉ ĉ ĉ

popolamaso e sonoj de pafilegpafado, muziko kaj e apero de ia brilo kaj lumoĉ ĉ ĉ komencos krii tion, kion oni anta i anta krios, oni diras al ni, ke tio estas espriŭ ĝ ŭ -mo de sentoj de tuta popolo. 5ed, unue, tiuj miloj, multaj dekmiloj da $omoj, kiujion krias dum tiaj solenoj, faras nur tre malgrandan dekmilonon da tuta popolo2

due, el tiuj dekmiloj da kriantaj kaj apojn svingantaj $omoj la pli granda duonoĉ se ne estas perforte kunpelita, kiel e ni en Rusio, tiel estas artifike allogita per iaĉ logao2 trie, inter iuj tiuj miloj apena estas dekoj, kiuj komprenas la okaza on, ĵ ĉ ŭ ĵ kaj tiel same krius kaj svingus apojn, se okazus la perfekta kontra a o al tio, kioĉ ŭ ĵ nun okazas2 kaj kvare, tie i alestas polico, kiu tuj devigos eksilenti kaj forprenosĉ tiujn, kiuj ekkrius ne tion, kion volas kaj postulas registaro, kiel tio ofte estis fara-ta dum franco3rusaj festoj.

%n Francio oni salutis egale rave la militon kontra Rusio e 4apoleono =, kajŭ ĉ poste leksandron =, tiun, kontra kiu ili militis, kaj poste denove 4apoleonon, kajŭ denove aliancanojn, kaj urbonon, kaj 8rleanon, kaj respublikon, kaj 4apoleonon

===, kaj ulan e2 en Rusio oni salutas egale rave $odia #etron, morga %katerinon, ĵ ŭ ŭ postmorga #aulon, leksandron, Konstantinon, 4ikolajon, dukon de Le $tenberg,ŭ ĵ fratojn3slavojn, prusan re on kaj francajn maristojn kaj iujn tiujn, kiujn la estraroĝ ĉ

22


23/39

ekvolos saluti.

#recize tio sama okazas en nglio, meriko, >ermanio, =talio.

Tio, kio en nia tempo estas nomata patriotismo, estas unuflanke difinita emokonstante produktata, kaj subtenata e popoloj per lernejo, religio, per suba eteĉ ĉ -bla gazetaro en la por registaro bezona direkto, de alia flanko i estas dumtempa,ĝ

per specialaj rimedoj de regantaj klasoj produktata eksciti o de malsuperaj je moĝ -rala kaj e je intelekta nivelo $omoj de l: popolo, kiu poste estas prezentata kielĉ konstanta elmontro de tutpopola volo. La patriotismo de subpremataj popoloj fa-ras neniun escepton. i estas tiel same ne propra al laborantaj popolamasoj, kajĜ same artifike inokulata al ili de superaj klasoj.

XIII

'5ed se $omoj el popolo ne $avas tiun senton de patriotismo, tio devenas de tio,ke ili ankora ne disvolvi is por kompreni tiun altan kaj al iu klera $omo propranŭ ĝ ĉ senton. 5e ili ne $avas tiun altan senton, oni devas in eduki en ili. Kaj uste tionĝ ĝ faras registaro.'

Tiel kutime parolas $omoj el regantaj klasoj kun tiel kompleta konvinko, ke pa-triotismo estas alta sento, ke la naivaj $omoj el la popolo ne $avantaj tiun senton,konfesas sin kiel kulpuloj pro la foresto e ili de tiu sento, penas konvinki sin, keĉ ili sentas in, a almena $ipokritas pri tio.ĝ ŭ ŭ

5ed kio estas tiu alta sento, kiu, la opinio de regantaj klasoj, devas esti edukaŭ -ta e popoloj ;ĉ

La plej preciza difino tiu sento estas ne io alia, ol la prefero de sia tato a poŭ ŝ ŭ -polo al iu alia tato a popolo... %stas tre eble, ke tiu sento estas tre dezirinda kajĉ ŝ ŭ utila por registaroj kaj por tuto de tato, sed estas neeble ne vidi, ke tiu sento esŝ -tas tute ne alta, sed kontra e tre malsa a kaj tre malmorala( malsa a i estas tial,ŭ ĝ ĝ ĝ ke se iu tato konsideros sin kiel pli bona ol iuj aliaj, estas evidente, ke ili iujĉ ŝ ĉ ĉ estos malpravaj, kaj malmorala i estas tial, ke i neeviteble devigas iun $omon,ĝ ĝ ĉ $avanta in, akiradi profitojn por sia tato kaj popolo je la malprofito de aliaj taĝ ŝ ŝ -toj kaj popoloj, / i estas emo rekte kontra a al la fundamenta, de iuj akceptataĝ ŭ ĉ morala le o( ne fari al alia kaj aliaj, tion, kion ni ne volus, ke oni faru al ni.ĝ

La patriotismo povis esti virto en la antikva mondo, kiam i postulis de $omoĝ

servadon al plej alta / al $omo de tiu tempo atingebla / idealo de patrujo. 5edkiel povas patriotismo esti virto en nia tempo, kiam i postulas de $omoj la rektanĝ kontra on de tio, kio faras la idealon de nia religio kaj moralo / ne konfeson deŭ egaleco kaj frateco de iuj $omoj, sed la konfeson de supereco de unu tato aĉ ŝ ŭ popolo sur iuj ceteraj. Tiu sento en nia tempo ne nur ne estas virto, sed i estasĉ ĝ senduba krimo2 tiu sento, t. e. patriotismo en vera sia signifo en nia tempo e neĉ povas ekzisti, ar por i estas nek materiaj, nek moralaj fundamentoj.ĉ ĝ

La patriotismo povis $avi sencon en antikva mondo, kiam iu popolo pli malpliĉ unuspeca en sia konsisto, konfesanta unu tatan religion kaj submeti anta al unuŝ ĝ nelimigita potenco de sia adorata reganto, prezentis el si kvaza insulon en laŭ

oceano de barbaroj konstante celanta in subakvigi.ĝ%stas kompreneble, ke e tia situacio la patriotismo, t. e. la deziro defendi sinĉ

kontra la atakoj de barbaroj, pretaj detrui ne nur la socian ordon, sed minacantajŭ

23


24/39

per rabadoj, per tutpopola mortigado, per malliberigado kaj sklavigado de viroj,per eldevigoj de virinoj, estis sento natura, kaj estas kompreneble, ke la $omo porsavi sin kaj siajn sampatrujanojn de tiaj mizeroj povis preferi sian popolon al iujĉ ceteraj kaj $avi malamikan senton al irka antaj lin barbaroj kaj mortigi ilin porĉ ŭ defendi sian popolon.

5ed kian signifon povas $avi tiu sento en nia kristana tempo; #ro kio kaj por kiola $omo de nia tempo, Ruso povas iri mortigi Francojn, >ermanojn, a Franco >erŭ -manojn, kiam li tre bone scias, kiom ajn li estus neklera, ke $omoj de alia tato aŝ ŭ nacio, kontra kiu estas ekscitata lia patriota malamikeco, estas ne barbaroj, sedŭ precize tiaj samaj $omoj / kristanoj, kiel li mem, ofte e de unu kun li kredo kajĉ konfeso, precize tiel same kiel li dezirantaj nur pacon kaj pacan inter an on de laŝ ĝ -boro, kaj krom tio plejparte ligataj kun li per interesoj de komuna laboro, a perŭ komercaj a spiritaj interesoj, a per tiuj kaj aliaj kune. 5ufi e ofte por $omoj deŭ ŭ ĉ unu tato la $omoj de alia tato estas pli proksimaj kaj pli necesaj, ol liaj sampaŝ ŝ -trujanoj, kiel okazadas e laboristoj ligataj kun labordonantoj de aliaj popoloj, porĉ komercistoj kaj precipe por scienculoj kaj artistoj.

Krome mem la vivkondi oj tiel alii is nun, ke tio, kion ni nomas nia patrujo, tio,ĉ ĝ kion ni devas iel diferencigi de io alia, esis esti klare difinita, kiel tio estis eĉ ĉ ĉ antikvuloj, kie la $omoj farantaj unu patrujon apartenis al unu nacio, al unu tatoŝ kaj unu religio. %stas komprenebla la patriotismo de %giptano, de )ebreo, de>reko, kiuj defendante sian patrujon, kune defendis anka sian religion, sian naciŭ -on, sian patrujon kaj sian taton.ŝ

5ed en kio esprimi os en nia tempo la patriotismo de =rlandano en 7sono, laĝ ŭ sia religio apartenanta al Romo, la nacio / al =rlando, la tataneco al 7sono; %nŭ ŭ ŝ tia sama situacio trovi as


25/39

kun tiu patriotismo estas kunigita ne nur ilia potenco, sed anka ilia ekzisto, peŭ -neme per ruzo kaj perforto ekscitas kaj subtenas in en popoloj. %n nia tempo laĝ patriotismo similas la $elp3 tuparojn, estintaj iam necesaj por konstrui la murojnŝ de konstruo, kiuj malgra tio, ke nur sole ili mal$elpas la uzadon de konstruo, taŭ -men ne estas forprenataj, ar ilia ekzisto estas profita por kelkaj.ĉ

=nter la kristanaj popoloj jam delonge estas neniaj kaj povas esti neniaj ka zojŭ por malpacoj. %stas e neimageble, kiel kaj kial la pace kaj kune laborantaj sur laĉ limoj kaj en efurboj rusaj kaj germanaj laboristoj komencos malpaci inter si.ĉ nkora pli malmulte oni povas imagi la malamikecon inter la Kazana vila ano, liŭ ĝ -veranta panon al >ermano, kaj >ermano, liveranta al li fal ilojn kaj ma inojn2 tioĉ ŝ sama inter francaj, germanaj kaj italaj laboristoj. Kaj pri malpaco inter scienculoj,artistoj, verkistoj de diversaj nacioj, vivantaj per komunaj ne dependantaj de naci-eco kaj tataneco interesoj, estas ridinde e paroli.ŝ ĉ

5ed la registaroj ne povas lasi popolojn en trankvilo, t. e. en pacaj interrilatoj,ar se ne sola, tiel la efa pravigo por la ekzisto de registaroj konsistas en tio, keĉ ĉ

ili pacigu popolojn, forigu iliajn malpacajn rilatojn. Kaj jen la registaroj sub lamasko de patriotismo elvokas tiujn malpaca ojn, kaj poste ajnigas, kvaza ili pa ĵ ŝ ŭ -cigus popolojn. 5imile kiel cigano, kiu, sub utinte sub la voston de sia evalo piŝ ĉ -pron kaj forte batinte in en evalejo, elkondukas in pendante sur la kondukilo,ĝ ĉ ĝ kaj $ipokritas, ke li nur penplene povas $altigi la fajran evalon.ĉ

8ni certigas nin, ke la registaroj zorgas pri konservado de paco inter la popoloj.Kiel do ili konservas in;ĝ

La $omoj sur la bordoj de Rejno vivas en paca komuniki o inter si, / subite proĝ diversaj malpacoj kaj intrigoj inter re oj kaj imperiestroj komenci as milito, kaj.ĝ ĝ ek ajnas al registaro de Francio necese, kelkajn el tiuj lo antoj konsideri kiel Franŝ ĝ -

cojn. #asas la jarcentoj2 la $omoj alkutimi is al tiu situacio2 denove ekkomenci asĝ ĝ la malamikeco inter registaroj de grandaj popoloj, kaj pro plej vanta motivo ko-menci as milito, kaj al >ermanoj ek ajnas necese tiujn lo antojn denove konsideriĝ ŝ ĝ kiel >ermanojn, kaj en iuj Francoj kaj >ermanoj oni ekbruligadas la malbondeziĉ -ron de unu kontra alian. a vivas pace sur sia limo >ermanoj kaj Rusoj, paceŭ ŭ inter an as laboron kaj laborproduktojn, kaj subite tiuj samaj institucioj, kiuj ekŝ ĝ -zistas nur en nomo de popolpacigado, ekkomencas malpacadi, fari stulta on post ĵ stulta o, kaj povas nenion pli bonan elpensi, ol plej infanan manieron de mempu ĵ -no, nur por ne cedi sian obstinon kaj malutili al kontra ulo kio en tiu i okazo esŭ ĉ -tas precipe oportuna, ar tiuj, kiuj preparas la doganan militon, mem ne suferasĉ de i, sed suferas aliaj( organizas tiun doganan militon, kiu anta nelonge estisĝ ŭ

kondukata inter Rusio kaj >ermanio. Kaj inter >ermanoj kaj Rusoj kun $elpo degazetoj komencas ekbruli la sento de malbondeziro, kiu estas ankora plifortigataŭ per franco3rusaj festoj, kaj nur atentu, i povas konduki al sanga milito.ĝ

i aludis tiujn du lastajn ekzemplojn de registara influado je popolo por ekscitien i la malamon al aliaj popoloj, ar ili estas nuntempaj2 sed en tuta $istorio okaĝ ĉ -zis nenia milito, kiu ne estus elvokita de registaroj, sole de registaroj, tutemalkonsiderante la profiton de popoloj, al kiuj la milito, e se i estas sukcesa, iĉ ĝ ĉ -am estas malutila.

La registaroj certigas la popolojn, ke ili trovi as en dan ero je atakoj de aliaj poĝ ĝ -poloj kaj de internaj malamikoj, kaj ke la sola rimedo savi i de tiu dan ero konsisĝ ĝ -tas en sklava obeemo de popoloj al registaroj. Tio estas kun plena evidento vide-bla dum revolucioj kaj diktaturoj, kaj tiel estas iam kaj ie, kie ekzistas potenco.ĉ ĉ

iu registaro klarigas sian ekziston kaj pravigas iujn siajn perfortojn per tio, keĈ ĉ

25


26/39

se i ne ekzistus, estus pli malbone. ermanoj, kaj en nomo deŭ

26


27/39

patriotismo la >ermanoj nun preparas sin militi je du frontoj. 5ed ne nur la militoj,/ en nomo de patriotismo Rusoj sufokas #olojn kaj >ermanoj 5lavojn2 en nomode patriotismo la Komunanoj mortigis +ersajan3ojn, kaj +ersajanoj / Komuna-nojn.

XV

ajnus, ke kun la disvasti o de klero, de plifaciligitaj rimedoj de komuniki o, deŜ ĝ ĝ oftaj interrilatoj inter diversnaciaj $omoj, e la disvasti o de gazetaro kaj, efe, eĉ ĝ ĉ ĉ tuta malapero de dan ero flanke de aliaj popoloj, la trompo de patriotismo devusĝ fari i pli kaj pli malfacila kaj fine fari i malebla.ĝ ĝ

5ed la sekreto konsistas en tio, ke tiuj samaj rimedoj de enerala klerigo, de pliĝ -faciligitaj komuniki rimedoj kaj interrilatoj, kaj efe gazetaro, ekkaptitaj kaj iamĝ ĉ ĉ pli kaj pli ekkaptataj de registaroj, donas al ili tian eblon eksciti en popoloj la reci-

prokajn malamikajn sentojn, ke kiom pligrandi adis la evidento de nebezono kajĝ de malutilo de patriotismo, tiom pligrandi adis anka la forto de registaroj kaj deĝ ŭ regantaj klasoj influadi la popolon por eksciti patriotismon.

La diferenco inter tio, kio estis kaj kio estas nun, konsistas nur en tio, ke arĉ nun la pli granda nombro da $omoj partoprenas en tiuj profitoj, kiujn liveras lapatriotismo al superaj klasoj, tiel anka la pli granda nombro da $omoj partopreŭ -nas en la disvastigado kaj subtenado de tiu mirinda supersti o.ĉ

&u pli malfacile estas konservi sian potencon, kun des pli kaj pli granda nombroda $omoj la registaro dividas in.ĝ

nta e estradis malgranda amaseto da $omoj( imperiestroj, re oj, dukoj, iliajŭ ĝ oficistoj kaj militistoj2 kaj nun partoprenantoj al tiu potenco kaj al per i akiratajĝ profitoj fari is ne nur administristoj kaj pastraro, sed anka grandaj kaj malgranĝ ŭ -daj kapitalistoj, ter3posedantoj, bankistoj, parlamentanoj, instruistoj, vila aj admiĝ -nistrantoj, scienculoj kaj e artistoj, kaj precipe verkistoj3 urnalistoj. Kaj iuj tiujĉ ĵ ĉ personoj konscie a nekonscie disvastigas la trompon de patriotismo, necesan alŭ ili por konservi sian profitan situacion. Kaj la trompo dank:al tio, ke la rimedoj detrompo fari is pli fortaj kaj ke en i partoprenas nun iam pli granda nombro daĝ ĝ ĉ $omoj, estas farata tiel sukcese, ke malgra la pli granda malfacilo de trompado,ŭ la grado de trompi o de l: popolo restas la sama.ĝ


28/39

lernejoj, gazetoj inspiras al la popolo plej sova ajn kaj malverajn komprenojn priĝ iaj profitoj, pri la interrilatoj inter popoloj, pri iliaj ecoj kaj intencoj, kaj la popoĝ -

lo, tiom subpremata per laboro, ke i $avas nek tempon, nek eblon kompreni laĝ signifon kaj ekzameni la juston de tiuj komprenoj, kiuj estas al i inspirataj, kajĝ de tiuj postuloj, kiujn en nomo de ia bonstato oni prezentas al i, senmurmureĝ ĝ obeas al ili.

Kaj la $omoj el popolo, liberi antaj de sen$alta laboro kaj kleri antaj, kaj tial,ĝ ĝ ajnus, povantaj kompreni la trompon faratan al ili, estas submetataj al tia plifortiŝ -

gita infiuo de minacoj, suba eto kaj $ipnotigado de registaroj, ke ili preska seĉ ŭ -nescepte tuj transiras al la registaro, kaj akceptante la profitajn kaj bone pagatajnoficojn kiel instruistoj, pastroj, oficiroj, administrantoj, fari as pa

Kristanismo Kaj Patriotismo - TOLSTOJ

Documents