Kingdom Fungi อาณาจักรรา · •Rhizoid เสน้ใยที่คลา้ยรากพชื ใชด้ดูซมึสารอาหาร (Rhizopusspp.)

Kingdom Fungi อาณาจักรรา

อ.นลนิ วงศข์ตัตยิะ

ภาควชิาชวีวทิยา คณะวทิยาศาสตร ์

มหาวทิยาลัยแมโ่จ ้

[email protected]

Kingdom of life Prokaryotic members

Monera

………………………. Eukaryotic members

Protista

Fungi

Plantae

Animalia

Eukaryotic members in microbial worlds

Algae Fungi Protozoa

Cell

organization

Single -or

multicellular

Single -or

multicellular

Single-celled

Source of

energy

Sunlight Organic

compounds

Organic

compounds

Size Microscopic

or

macroscopic

Microscopic

or

macroscopic

Microscopic

Outline

ลกัษณะของรา

Mold and yeast

การจ าแนกประเภทของรา

ลกัษณะของราในไฟลมัตา่งๆ และการสบืพันธุ ์

ความส าคญัของรา

Kingdom Fungi เคยอยูใ่นอาณาจักรพชื แตร่าแตกตา่งจากพชื

พชืไดพ้ลังงานจากแสงอาทติย ์

พชืใชค้ารบ์อนไดออกไซดเ์ป็นแหลง่คารบ์อน

1960s ตัง้อาณาจักรรา

การศกึษาเกีย่วกบัรา Mycology

นักราวทิยา Mycologist

ลกัษณะของรา เป็น eukaryotic cells มเียือ่หุม้นวิเคลยีส

ไมม่คีลอโรฟิลลส์งัเคราะหอ์าหารเองไมไ่ด ้กนิอาหารโดยสรา้งน ้ายอ่ยแลว้ปลอ่ยออกมายอ่ยสารอนิทรยีจ์นเป็นโมเลกลุเล็กและดดูเขา้เซลล ์(saprobe)

ผนังเซลลเ์ป็นไคตนิ (acetylglucosamine subunits)

เสน้ผา่ศนูยก์ลางประมาณ 1-30 µm

มักเป็นพวก aerobe

ตอ้งการ ความชืน้ ≥ 70%, อณุหภมู ิ20 – 35 °C, pH ≤ 5.0

มทีัง้เป็นเสน้ใยหรอืเซลลเ์ดยีว ไดแ้ก ่รา (mold) หรอื ยสีต ์(yeast)

http://www.youtube.com/watch?v=uexpo4OBIo0

Molds and Yeasts

Molds (รา)

•ลกัษณะโคโลนเีป็นปยุๆ

•มลีกัษณะเป็นเสน้สาย หลายเซลลร์วมกนั

•เสน้ใย เรยีกวา่ hyphae หรอื mycelium (เป็นกลุม่กอ้น)

Septate hyphae

Non-septate hyphae (aseptate hyphae, )

•เสน้ใยอาจพัฒนาเป็น fruiting body เชน่ เห็ดตา่งๆ

•Haustoria เสน้ใยแทรกในเซลลพ์ชื หรอื สตัว ์เพือ่ดดูซมึสารอาหาร

•Rhizoid เสน้ใยทีค่ลา้ยรากพชื ใชด้ดูซมึสารอาหาร (Rhizopus spp.)

Molds and Yeasts Yeasts (ยสีต)์

•เป็นเซลลเ์ดยีว แตอ่าจตอ่กนัเป็นสาย เรยีกวา่ pseudomycelium

•ลกัษณะโคโลนคีลา้ยแบคทเีรยี คอื เรยีบ มันเงา

•ลกัษณะ กลม รปูไข ่หรอื ทรงกระบอก

•ขนาดเซลล ์3-8 µm (แบคทเีรยีขนาด 1 µm)

•มักเพิม่จ านวนแบบไมอ่าศยัเพศ โดยการแตกหน่อ (budding) หรอื แบง่เซลล ์(binary fission)

•ตวัอยา่งเชน่ Saccharomyces cerevisiae ใชใ้นการท าขนมปัง หรอื ผลติแอลกอฮอล ์

Fungi Classification Phylum Chytridiomycota

Phylum Zygomycota

Phylum Ascomycota

Phylum Basidiomycota

Chytridiomycota (the chytrids)

•โบราณทีส่ดุ เซลลเ์ดยีว •ม ีflagellated zoospores (เคยอยูใ่นอาณาจักร Protista) •พบในซากพชื-สตัว,์ เป็นปรสติในพชืและสาหรา่ย หรอื เป็นแอนแอโรบพบในทางเดนิอาหารของสตัว ์เชน่ แกะ วัว ควาย •พบไดท้ัง้แบบ unicellular และ aseptate hyphae •มกีารสบืพันธุท์ัง้แบบอาศยัและไมอ่าศยัเพศ แตไ่มม่ ีdicaryotic stage •พบอยูใ่นน ้าและบนดนิ •เป็นปรสติของพชื

Synchytrium endobioticum ท ำให้เกิดโรค potato wart

Physoderma zeaemaydis ท ำให้เกิดโรค brown spot of corn Urophlyctic alfalfae ท ำให้เกิดโรค crown wart of alfalfae

Synchytrium endobioticum ท ำให้เกิดโรค potato wart

Chytridiomycota

Zygomycota (the black bread molds)

•ม ีzygospore ซึง่ทนตอ่สภาพแวดลอ้มตา่งๆ

•

•เสน้ใยเป็นแบบ Aseptate hyphae

•มกีารสบืพันธุท์ัง้แบบอาศยัและไมอ่าศยัเพศ

•พบใน ดนิ ซากพชื-สตัว ์

•ตวัอยา่งเชน่ Mucor, Rhizopus (bread mold)

• ม ีdicaryotic stage ในวงชวีติ

Ascomycota (the sac fungi)

•มกีารสรา้ง ascospore (haploid) ผา่นชว่ง meiosis ในถงุ (sac) ทีเ่รยีกวา่ ascus จงึอาจเรยีกรากลุม่นี้วา่ sac fungi หรอื cup fungi

•Septate hyphae

•มกีารสบืพันธุท์ัง้แบบอาศยัและไมอ่าศยัเพศ

•ไดแ้ก ่ยสีต ์ราทีท่ าให ้อาหารเน่าเสยี brown fruit rotting fungi, truffles, พบในไลเคน เป็นราโรคพชืหลายชนดิ เชน่ powdery mildew

Rhizopus oligosporus

Sac fungi

Basidiomycota (the club fungi)

•25,000 species

•ไดแ้ก ่เห็ดชนดิตา่งๆ

•Club fungi

•มกีารสบืพันธุท์ัง้แบบอาศยัและไมอ่าศยัเพศ แตก่ารสบืพันธุแ์บบไม่อาศยัเพศพบไดไ้มบ่อ่ยนัก

ลกัษณะของราในไฟลมัตา่งๆ Phylum Hyphae Sexual

spore Asexual spore

etc.

Chytridiomycota

Zygomycota

Ascomycota

Basidiomycota

ตวัอยา่งความส าคญัของรา ประโยชน ์

ใชใ้นอตุสาหกรรมหลายชนดิ เชน่ Saccharomyces การท าขนมปัง การผลติแอลกอฮอล ์(เบยีร,์ ไวน)์ ชสี

ยาปฏชิวีนะ เชน่ penicillin (Penicillium), cyclosporin (Cyclosporium)

ยอ่ยสลายซากพชื สตัว ์

เป็นอาหาร เชน่ เห็ด

Symbiotic

Lichens รากบัสาหรา่ย Mycorrizae รากบัรากพชื

ตวัอยา่งความส าคญัของรา โทษ

สิง่ของผพัุง อาหารเน่าเสยี

กอ่โรคในคน สตัว ์พชื

โรคภมูแิพ ้เชน่ hay fever, asthma

สารพษิจากรา (fungal toxins) เชน่ Alfa toxins จาก Aspergillus

โรคตดิเชือ้จากรา (mycoses) เชน่ histoplasmosis, coccidioidomycosis, candidiasis, กลาก, เกลือ้น

Rust, smut

References Atlas, R. M. (1995) Principles of Microbiology: Mosby-Year

Book, Inc. Hogg, S. (2005) Essential Microbiology. Chichester:

JohnWiley&Sons, Ltd. (pdf is available for copying) McKane, L. and Kandel, J. (1996) Microbiology Essential

and Applications: McGraw-Hill, Inc. Nester, E.W., Anderson, D.G., Robert jr., C.E. and Nester,

M.T. (2007) Microbiology: A Human Perspective, 5th edition. New York: Mc Graw Hill Co. Inc.

www.biology.clc.uc.edu/fankhauser/Labs/Microbiology www.microbiological-garden.net www.biocourse.com