KARAKTERISTIKE KOLEKCIJE TESTOVA ZA PROCJENU …koordinaciju regulativnih funkcija (DELTA-I) i mehanizma za inte-graciju regulativnih funkcija (ETA-2). Prilikom konstrukcije kolekcije

KARAKTERISTIKE KOLEKCIJE TESTOVA ZA PROCJENU OSOBINA LIČNOSTINA OSNOVU JEDNOG KIBERNETIČKOG MODELA

Bosnar, K., S. Horga, F. Prot i K. MomirovićFAKULTET ZA FIZIČKU KULTURU SVEUČILIŠTA U ZAGREBU

SAŽETAK

Na temelju rezultata pozitivno konativno selekcionira-nih ispitanika, konstruirano je šest skala za procjenu efikasno-sti mehanizma za regulaciju aktiviteta, mehanizma za regulacijuorganskih funkcija, mehanizma za regulaciju reakcija obrane, me-hanizma za regulaciju reakcija napada, mehanizma za koordinacijuorganskih funkcija i mehanizma za integraciju regulativnih funk-cija.

Novokonstruirane skale su primijenjene na uzorku ispita-nika iz iste populacije kao i u istraživanju koje je temelj kon-strukcije i utvrdjeno je da sve skale pokazuju vrlo dobre metrij-ske karakteristike.

2/

1. UVOD

Pod kibernetičkim modelom koji pretpostavlja postojanješest konativnih regulativnih mehanizama (Momirović i Ignjato-vić, 1977; Horga, Ignjatović, Momirović i Gredelj, 1982; Momi-rović, Horga i Bosnar, 1984), a na osnovu rezultata istraživa-nja na uzorku ispitanika pozitivno selekcioniranih prema efikas-nosti konativnih funckija (Momirović, Horga i Bosnar, 1982), kon-struirane su skale za procjenu efikasnosti mehanizma za regula-ciju aktiviteta (EPSILON-l), mehanizma za regulaciju organskihfunkcija (HI-I), mehanizma za regulaciju reakcija obrane (ALPHA-l),mehanizma za regulaciju reakcija napada (SIGMA-l), mehanizma zakoordinaciju regulativnih funkcija (DELTA-I) i mehanizma za inte-graciju regulativnih funkcija (ETA-2).

Prilikom konstrukcije kolekcije testova namijenjenih utvr-djivanju osobina ličnosti na osnovu kibernetičkog modela (Momi-rović, Bosnar i Prot, 1983) procijenjena je pouzdanost i valja-nost pojedinih skala, putem korelacija rezultata u odabranim če-st":'camas faktorom kojem čestica pripada. Dobijene su visoke vri-jednosti za pouzdanost i valjanost, najniža je 0,94.

Mada vrlo povoljna, ova procjena metrijskih karakteristi-ka skala, naravno, nije dovoljna za konačnu evaluaciju, pa sumetrijske karakteristike provjerene primje~om novokonstruiranihskala na komparabilnom uzorku ispitanika, iz iste populacije kaoi u istraživanju prilikom formiranja.

2. METODE

Skale su konstruirane na temelju rezultata istraživanjana studentima F'a.cu L teta za fiz ičku kulturu, koj i su bilo direktnoili indirektno seLekc Lon Lr-a n.i, prema većem broju karakteristika,a takodjer su pozitivno selekcionirani i prema efikasnosti kona-tivnih mehanizama. Ovo istraživanje je zato provedeno takodjerna studentima Fakulteta za fizičku kulturu u Zagrebu, na uzorku197-199 studenata druge, treće i četvrte godine škol.god.1983/84.

3/

Skale ALPHA-l (za procjenu efikasnosti mehanizma za re-gulaciju reakcija obrane), SIGMA-l (za procjenu efikasnostimehanizma za regulaciju reakcija napada), HI-l (za procjenuefikasnosti mehanizma za regulaciju organskih funkcija),DELTA-l (za procjenu efikasnosti mehanizma za koordinaciju re-gulativnih funkcija), ETA-2 (za procjenu efikasnosti mehanizmaza integraciju regulativnih funkcija) i EPSILON-l (za procjenuefikasnosti mehanizma za regulaciju aktiviteta) primijenjenesu u izvornom obliku, kako je opisano u Momirović, Bosnar iProt (1983).

Metrijske karakteristike testova odredjene su i pod kla-sičnim i pod Guttmanovim modelom mjerenja, postupcima opisanimu radu K. Momirovića i M. Gredelja (1980), pomoću programaRTT-7 A. Momirovića (1982).

3. REZULTATI

U tabeli 1 nalaze se rezultati analize metrijskih karak-teristika skala*. Vidljivo je, da svih šest testova, pod svimmodelima mjerenja pokazuju vrlo dobre metrijske karakteristike,utoliko vrednije kad se uzme u obzir da su skale sastavljeneod relativno malog broja čestica (m = 30) •

Upadljivo je da su procjene pouzdanosti rezultata vrlovisoke bez obzira da li su odredjeni kao rezultat na prvojHarrisovoj komponenti (Pl i P2)' kao rezultati na prvoj kompo-nenti matrice korelacija medju česticama (a) ili kao jednostav-ne sume (rtt).

ReprezentativnoEt skala takodjer zadovol'ava (MSA), s najnižomvrijednošću za test SIGMA-l.

* Rezultati analize čestica nisu objavljeni zbog količine prostora potrebnogza tzo , već su dostupni na Odjelu za kineziologijsku psihologiju i sociolo-giju Fakulteta za fizičku kulturu u Zagrebu.

4/

Homogenost testova odredjena je s tri različite mjere(hI' h2' h3), koje daju numerički različite rezultate, no svetri procjene homogenosti su visoke za sve testove.

Ovi rezultati potkrijepljeni su i podatkom o visokompostotku zajedničke varijance od ukupne varijance čestica jed-ne skale (w%) koji varira od 48% do čak 66%.

Postotak varijance od ukupne, koji je objašnjen prvomglavnom komponentom (Al%) takodjer je zadovoljavajući za sveskale (32% - 45%), no, treba napomenuti da redom ne dosiže po-stotak zajedničke varijance čestica, što upućuje na mogućnostvišedimenzionalnosti skala.

Korelacije medju rezultatima šest skala, obračunatimprojekcijom na prvu glavnu komponentu, projekcijom na prvuHarrisovu komponentu i postupkom jednostavne sumacije, nalazese u tabeli 2.

Odnosi medju testovima slični su kod sva tri načinakondenzacije rezultata. Test EPSILON-I pokazuje negativne ko-relacije malih do umjerenih veličina s ostalim mjerama, s izu-zetkom nulte korelacije s testom SIGMA-I. Preostali testovi suu pozitivnim, srednjim do visokim medjusobnim korelacijama.

Korelacije medju skalama ne odudaraju suviše od mode-lom pretpostavljenih relacija medju konativnim faktorima, pa ćeskale vjerojatno dobro reprezentirati kibernetički model.

Novih šest skala, konstruiranih pod kibernetičkim mode-lom konativnih faktora, pokazalo je vr~o dobre metrijske karak-teristike i zadoyoljavajući sklad medjusobnih relacija s onimkoje pretpostavlja model, što je preporuka za skoru standardi-zaciju i upotreh~ u praksi.

Tabela 1 - METRIJSKE KARAKTERISTIKE SKALATrST---m-- w··-w-r- A1 A1% n1 n1% 1/J1 h1 h2 h3 T P1 P2 P3 P4 P5 -cx-rt~A n

ALPHA-1 30 14.66 48.88 10.99 36.62 22.84 37.90 10.03 .34 .83 .68 .96 .91 .99 .91 .83 .99 .94 .94 .92 199SIGMA-1 30 14.49 48.31 9.50 31.66 20.85 33.95 8.57 .29 .83 .59 .95 .91 .99 .90 .80 .99 .93 .92 .90 199HI-1 30 17.07 56.90 11.42 38.06 32.30 41.75 10.66 .35 .83 .62 .97 .94 .99 .94 .83 .99 .94 .94 .94 199DELTA-1 30 19.93 66.42 13.47 44.91 51.84 49.68 12.90 .42 .93 .65 .98 .96 .99 .96 .86 .99 .96 .96 .97 199ETA-2 30 16.59 55.30 12.18 40.59 30.13 42.86 11.36 .38 .83 .68 .97 .93 .99 .93 .84 .99 .95 .95 .95 197EPSILON-1 30 15.71 52.36 11.68 38.93 27.07 41.06 10.81 .36 .83 .69 .96 .93 .99 .93 .84 .99 .95 .94 .94 199m = broj česticaw = zajednička varijanca sistemaw% = postotak zajedničke varijance od ukupneAl = varijanca prve komponente matrice korelacijaAl% = postotak od ukupne varijancenl = varijanca prve komponente matrice kovarijanci rezultata skaliranih na univerzalnu metrikunl% = postotak od ukupne varijance1/Jl = varijanca prve komponente matrice kovarijanci rezultata transformiranih u image oblikhl = mjera homogenosti na osnovu relativnog varijabiliteta prve glavne komponente zadataka transformiranih u image oblikh2 = mjera homogenosti na osnovu broja glavnih komponenti s nenultim koeficijentima generalizabilnostih3 = mjera homogenosti na osnovu prosječne korelacije izmedju zadatakaL = Guttman-Nicewanderova mjera pouzdanostiPl = donja granica pouzdanosti na osnovu image modelaP2 = gornja granica pouzdanosti na osnovu image modelaP3 = donja granica pouzdanosti na osnovu maksimalne varijance rezultata transfonniranih u image obl.ik i maksimalne vari-

jance originalnih rezultataP4 = donja granica pouzdanosti na osnovu mirror image modelaPs = gornja granica pouzdanosti na osnovu mirror image modelaex = indeks generalizabi.lnostirtt = mjera pouzdanosti rezultata testa na osnovu interne kotiz l.etz en -i j eMSA = mjera reprezentativnosti testan = broj ispitanika

I.n

•

6/

Tabela 2

RELACIJE MEDJU REZULTATIMA SKALA OBRAČUNATIM NA TRI RAZLIČITANAČINA

KORELACIJE GLAVNIH KOMPONENTIcl. o

cl. 1.000a .520 1.000X .672 .376

7/

4. LITERATURA

1. Horga, S., I.Ignjatović, K.Momirović i M. Gredelj:Prilog poznavanju strukture konativnih karakteristika.Psihologija, 15 (1982), 3 i 4, 17-34 i 3-21.

2. Momirović, A.:Odredjivanje metrijskih karakteristika psiholoških te-stova pomoću kompjutera. Diplomski rad na Odsjeku zapsihologiju Filozofskog fakulteta u Zagrebu, Zagreb,1982.

3. Momirović, K., K.Bosnar i F.Prot:Instrumenti i postupci za ispitivanje osobina ličnostii kontrolu psihičke pripremljenosti sportaša. Elaborat,Institut za kineziologiju, Zagreb, 1983.

4. Momirović, K. i M. Gredelj:Primjena elektroničkih računala u odredjivanju metrijskihkarakteristika i izračunavanju testovnih rezultata. Dru-štvo psihologa Hrvatske, Zagreb, 1980.

5. Momirović, K., S.Horga i K.Bosnar:O mogućnosti sinteze nekih teor~ja ličnosti na temeljujednog kibernetičkog modela konativnih faktora. VIlIkongres psihologa Jugoslavije, Herceg Novi, 1984.

6. Momirović, K., S.Horga i K.Bosnar:Prilog formiranju jednog kibernetičkog modela strukturekonativni~ faktora. Kineziologija, 14 (1982), IB 5, 83-108.