Jmare 47 govari Heftane, govareki syasi gishtya Xendan bo pexshu weshandin deri dekat.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
٢٠٠٩
س مای
٢٣
س ـمای
١٧
/ ٤٧
ره ما
ـ ژه
تانه ف
هH
afta
na-is
sue
47/ 1
7 M
ay -
23 M
ay 2
009
www.dengubas.net گۆڤارکی سیاسیی گشتییه خه ندان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده کات
كــوردســـتـــان بـــۆرســـه ی ده وـــــت؟
بــای بـــای،خـــوـنــدنـــه وه
دۆســــــــجاشایه تی ... داوه شینی نه ته وایه تی
به رازه کان دوه زمه نین
گۆچان به ده سته کان
3
کاریکاتر
ئۆخهیده بت رزگارمان وا
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
5 ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
4
كیسنجهر مسته ر دهن پیناوهڕاست. رۆژھهتی بۆھهڕهشه گهڤ و لهجینیان و نه رم دیپلۆماسی
دابه شکردن له عیراق کۆمپانیای « حضارة أكد» بۆ بوکردنه وه و دابه ش و ریکالم[email protected] Mobile: +9647901999188
07480134488 -
Volume (1) issue - 47 / 17 May -23 May 2009 کی سیـاسیــی گشتییـــه خه نـــدان بۆ پـــه خش و وه شانـــدن ده ریده کـــاتگــۆڤـار
www.dengubas.net
له نڤیسكاره وه خۆنیشاندان به مه زومی جۆركه له سیاسه ت، ھه یه وه ستایه تیدا و ھه شه وه ستاوه و داماوه كه نازان نه ك خۆ به و زومه ، به كو مه زومیه تی راسته قینه شی بخاته پشچا و. كورد به شوه یه كی گشتی كه م توانایه له نیشاندانی مه زومیه تی خۆی . بواننه تۆماری دادگاكانی سه رانی رژم كه چۆن دونیا له به رده م سه دان ھه زار كوردی كوژرا و، ئه نفالكرا و و خنكاودا دۆش داماوه و نازان باوه ڕ به كوی ئه و زومو زۆره بكات. كه چی له به رامبه ردا برا شیعه عه ره به كان چۆن بۆ خۆیانی ده ھۆننه وه ؟ ئه مان شاره زان له ده رخستنی زوملكراویدا، ده یان سه ده رۆژك ھه موو شیعه كان بۆ عاشورادا. روڕه سمه كانی له فیغان گریان و له بۆخۆی . الی كوردیش خواخوایه تی عاشورا و ھه مو شونكیش كه ربه الیه كه به ده ستییه وه زیاتر له مه تا بچته وه له بیر زوو قه وماوه به سه ری ئه وه ی نه تلته وه . جا ئه مه له سه ر مه زلومیه ت بوو، لـ ئستا شوكور له ناو كورددا خه كانك په یدا بوون كه میعالنن له تزی مه زلومیه تدا، وه ستان له خۆنیشاندان
وه ك كه سك كه زومیان لكراوه . له ئه سیشدا زامكی ب ونه ن.ئه مانه تا ئه وێ مه زومن كه خه ك پیان بخه ه ت ، كه خه ك وابزان ھیچ ھه ه و په ه یه كیان نییه مه گه ر ھه ه و په ه ی قبوكردنی زومی سه ر شانیان
نه بت.ئه م جۆره زامانه وه ك عاشقان له دووڕا دیارن، ره نگیان زه رده و لو به بارن. به ھه په ن له سه ر زومكردن به و ئه ندشه ی زومی وان، حوكمی ئیالھییه و خه كانی له الیه ن زوم قاودانی له ئه مما بكه ن. قبوی الیه ك ھه موو ده بتره وه ئه وا غه درو زومكی تره له وان، چونكه زمانحایان وایه : ئمه زامین چونكه له سه ر حه قین، ئوه ش له به رپه رچی ھه قی ئمه دا زومده كه ن، چونكه
لناگه ڕن ئمه «ھه قی موته ق» بین.به م جۆره عاشقه سه ودا سه رییانه ی زوموزۆر، كه خۆیان به زوملكرا و نیشان ده ده ن، ده ن ئایدیۆلۆژیست. جا ئه گه ر ئایدۆلۆژیست چووه نو شاركه وه
ھه وای شار بۆگه ن بوو. په نجه كان بكه نه وه مه زومه ئایدۆلۆژیسته كان ھاتن!
شاره کان چۆڵ ده کرن24به ر له ٩ ھه فته له كاتی دیاریكراوی كشانه وه ی ھزه
شه ڕكه ره كانی ئه مه ریكا له شاره كان، حكومه تی عیراق و سه ركرده ئه منییه په یوه ندیداره كان له دوو ئاستدا سه رگه رمی
خۆئاماده كردنن: ئاستی یه كه م ئه منییه و تایبه ته به ھرشكردنه سه ر مۆگه كانی تیرۆریستان، دووه م دیپلۆماتییه كی ئه منییه .
جاشه کان له ئه مه ریکای التین28پسپۆڕانی نه ته وه یه كگرتووه كان ھۆشیاریان دا له باره ی
فروانبوونی چاالكی ھزه كانی مورته زه قه ، كه بۆ دامه زراوه سه ربازی و كۆمپانیا ئه منییه كانی ئه مه ریكای التین كارده كه ن. ئه و مورته زه قه ئیسرائیلییانه ش له خۆ ده گرت كه بۆ ده زگا
سیخوڕییه ئیسرائیلییه كان كاریانكردووه .
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
9
چارهسهر؟ كام ...موس
له سهرجهم پكھاتهكانی فرقهكهمبه ھاوسهنگی پكھاتووه كهركوكفرقهكه لهنوان باش ھهماھه نگی وكهركوك پۆلیسی فهرماندهی و
ھهیه.
زهیدی عهبدولئهمیرسهربازییهكانی ھزه وتهكهمدوای و دهكشنتهوه عیراق لهبهرزنرخاندنی له كشاندنهوهشی، ھهردووال نوان پهیوهندییهكانی
سهرۆكی لدوانهی ئهو ھهمانكاتیشدا له كشهكهن. سهبهبكاری كورد بهكو كشهكه، له نییه بهشك ئهو نیشانداوه ،پوپاگهندی به ببرت، بهڕوه نووه پارزگاری لهالیهن لهسهرهكان ناكۆكی كوردستانییه ناوچه ناھین كه وتبووی ھهرمیش
دابوو. له قههم ھهبژاردنپۆستهكان ھهموو له كوردیان ئهوه لیستهكهی و پارزگار ئهوه ئاشكرایه بن، كشه كه ھۆكاری كورد بهوهی سهبارهتناكۆكی لهسهرهكان ناوچه له ده ست ناچاری بكهن پۆست پدانی به خه یای خۆیان به دواتر ئهوهی دوورخستهوه، بۆكه چارهسه رهش ئه و بنت. جوگرافییهوه رووبهری و ئیداری دهسه تی رووی له پارزگاكه ئهمری واقعی به دان و ھهبگرت
سیاسهتهیه. ئه و جبهجكردنی بۆ ده كهن پشنیاری ئستاپارزگار كارهكتهری جهنابی كه بهعشیقه رابردووی رۆژی رووداوه كهی چهند ئهوه ھهرمیش، سهرۆكی به لدوانهكانی سهبارهت
موتهگ دیسانهوهبهوه تۆمهتباریان كورد، گوالكی و سه ر كهوتۆتهوه دیسان لدوانیدا، دواھهمین له دیالۆگ به رهی سهرۆكی موتهگ ساحھهه به ئهوهش دهگرن. بهرچاو له كوردستان ھه رمی بهرژهوهندی تهنھا و نادهن عیراق بهرژهوهندی به گوێ گوایه كه دهكات
ناودهبات. ھهرم گهورهكانیھهرم ئهگهر حكومهتی باشه بدهی، ناوچهكهت بوژانهوهی به بایه خ كه بكریت تۆمهتبار بهوه وتكدا له سهیره بهڕاستیبكات. كوردستاندا وهبهرھنان له نادات ھان كۆمپانیایهك بهغدا كاتكدا له بپارزێ؟ كوێ ھی ھه رم نهپارزێ بهرژه وهندیبگرت بهغدا له رهخنه كورده مافی ئایا ھه یه. ھهرمدا لهگهڵ گربهستیان كه دهدات نه وتیانهش كۆمپانیا ئهو سزای تهنانهت
فهرمانبهری ٩ تا بازرگانیكهسیان ٢ كه وهزارهتهكهتۆمهتی به بوون وهزیر برایدهستگیربكهن، گهندهیپاسه وانی ھزكی كهچیسهركردایهتی به وهزارهتگولله به وهزیر برایهكی
دانهوه. وهمیواشنتۆن رۆژنامهی راپۆرتكیكردووه، بهوه ئاماژهی تایمزلهالیهن لپرسراوهكان زۆربهیتایهفهكانی و نهتهوه و حزبپاپشتیان خۆیانهوه نادرت رگه و لدهكرتئهگهر بكرن. دهستگیر كهوهزارهتی نهك وابوات كاروهزارهتی بهكو بازرگانی،دهكات. تهقه شهڕه ژنانیش
به رگرین؟ کامیانجیھانی سهمهرهی و سهیررۆژنامهكانیان بهتایبهتی عهرهب،پنایات، كۆتایی ھهر نهكسهیرتریان شتی رۆژانه بهكوسهیرو دواین لدهردهكهوت.و ھهواڵ ئهو سه مهرهكانیانكه بوو توندوتیژانه راپۆرته قوباد بهشداریكردنی دهربارهیحكومهتی نونهری تاهبانی له كۆنگرهی له ئهمهریكا، ھهرموایان «ئپاك»بویانكردهوه.و ھاوكار بۆته كورد نیشاندا
كه لوپه ل خۆراك، كۆمپانیایه كی خاوه نی كوردستان، بۆ ده ھنت ئرانه وه له زۆر نیگه رانه له و په تایه ی كه بوبۆته وه ترسی ئه وه ی ھه یه كه سنوور و ده روازه كان دابخرت، كۆمپانیای خاوه نی گه ردی ، محه مه د شخ خۆراكه به سته نییه كانه و چه ندین ساه كه لوپه ل
له ئرانه وه بۆ كوردستان ده ھنت.تووشبوونی ئه گه ری به سه باره ت گه ردی خۆراكه كانیان به ئه نفلۆنزای به راز وتی : «ئمه ھه میشه له الیه ن خۆمانه وه چاودری توند بۆ ئه و بۆ ئرانه وه رگه ی له كه ده كه ین كه لوپه النه
هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
كوردستانی ده ھنین، به تایبه ت له كاتی ئستادا، خۆراكه كان له سه ر په تاكه مه ترسی چونكه ھه یه . ئستا ھاووتیان زۆر به ترسه وه ده ڕواننه به سه رچوون روانگه ی له به تایبه ت خۆراكه كان و تكچوونی خۆراكه كان، چونكه گه لك خۆراك له كوردستان ھه ن، ماوه یه كی زۆره ھندراون و به سه رچوونه ، ئه مه جگه له وه ی ئه م په تایه شی له الیه ن ئستا چاودریكردن، بۆیه ھاتۆته سه ر، ئه مه ش كه بووه زیاتر زۆر ته ندروستییه وه ساغكردنه وه ی له سه ر كاریگه ری راسته وخۆ ماركته له به تایبه ت ھه بووه ، كه لوپه له كانمان
گه وره كان.»به نده رانی یه كتی سه رۆكی ركانی ئه حمه د كوردستان، كه خاوه ن گه وره ترین سوپارماركته به سه باره ت ھه ولر، شاری له (نیوستی) له سه ر به راز، ئه نفلۆنزای ھه بوونی كاریگه ری له ته نھا نه ك په تایه «ئه م وتی : خۆراكه كان سه رجه م ئابووری به زیانی به كو كوردستان، وتانی جیھان گه یاندووه . ھه رمی كوردستانیشی زۆر كوردستان ھه رمی نییه ، به ده ر لكاریگه ری سلبی له سه ره له به ر ئه وه ی كوردستان وتكی به رھه مھن نییه و به كاربه ره ، بۆیه زۆر ئستا كاتی له ده بت ھه یه خراپی كاریگه ری بكه ن، توندتر چاودری ته ندروستی وه زاره تی بیر له وه بكه نه وه كه چ خۆراكك بۆ كوردستان
ده ھنن.»
به كاری ناھنننییه به ستراو و قوتوو ناو خۆراكی به بوام به تایبه ت ده ھنم، به كاری كه می به زۆر و نییه . ئه مه گۆشت، به م خۆپاراستنیش خراپ ته مه ن ٣٧ ره حمانی ھه ڤاڵ كه بوو وتانه ئه و ساڵ ئاماژه ی پدا، ناوبراو شۆفری ته كسییه له شاری ھه ولر سه باره ت به خۆراك به ستراوه كان به «زۆر ده ت: به راز ئه نفلۆنزای په تای و ده گمه ن خۆراكی ناو قوتو به كارده ھنین، چونكه ھیچ تامكی خۆشی نه ماوه . له گه ڵ ئه وه شدا زۆر
ده ترسین له نه خۆشییه كان.»مامان كه پیه ی به و ده ت: «ئمه ھه ڤاڵ
كاری خه ریكی ھاوینان ھه ولره ، ده شتی له ئه و ته نھا ھه یه ، ماتمان مه ڕو كشتوكاین خۆمانه ، الی كه ده ھنین به كار گۆشتانه ترسیی له ئه مه ش ده كه ین، ئاماده ی خۆمان ھه یه خۆراكانه دا له و كه نه خۆشیانه یه ئه و خۆراكی زۆربه یان چونكه دت، ده ره وه له كه
به سه رچوون.»
به راز كوژ سزا ده درتله دارایی لیژنه ی ئه ندامی سابیر میرزا ھیوا و حاه ته «ئه و وتی: كوردستان په رله مانی پویسته ده دات، روو كه نه خۆشییانه ی ئه و به شوه یه كی زانستییانه و واقیعییانه رووبه ڕووی و سه نگ بابه تك ھه موو ئه وه ی بۆ بینه وه روانگه وه حكومه ت له و بدرتی ، قه باره ی خۆی
مامه ه ی باشی له گه ڵ بكات.»ناوبراو رای وایه ؛ نابت ئه و په تایه ئه وه نده له قه باره ی خۆی گه وره بكرت و بكرته دوه زمه ، وه زاره تی رگه ی له حكومه ت پویسته بۆیه ته ندروستییه وه به سه نگی خۆی مامه ه ی له گه ڵ ره وشی له سه ر كاریگه ری ئه وه ی بۆ بكات. ھه رمی پیه ی به و نه بت. خه كی بازرگانی كوردستان، زۆر به كه می به رازی لیه گۆشته كه ی له و كوردستان بۆیه دت، به كار به كه می زۆر
مه ترسییه به دووره .»نه وزاد ھادی پارزگاری ھه ولر رایگه یاند؛ دوای ئه وه ی ھه موو الیه نه په یوه ندیداره كان له پاریزگای ھه ولر له پۆلیس و ھزه كانی ئاسایش و الیه نی ته ندروستی و ژینگه كۆبوونه وه ی خۆیان ئه نجامدا بۆ بكرت فراوان ھه مه تی راگه یاند؛ ئه وه یان رووبه ڕووبوونه وه ی نه خۆشی ئه نفلۆنزای به راز كه
ماوه یه كه جیھانی گرتۆته وه .»ناوبراو وتیشی: «به ھه موو شوه یه ك راوكردن ئه و ھه بوونی بیانووی به به راز كوشتنی و و دواوه یه به سزای و قه ده غه یه نه خۆشییه ئه و به دواداچوون ده كه ین ھه ر كه س سه رپچی بیارانه بكات، سزا ده ده رت، چونكه حكومه ت
خۆی ئه و كاره ده كات نه ك ھاووتیان.ھه فتانه ــ ردار به كر
ئه و په تایه کاریگه ری زۆری له سه ر ئابووری کوردستان ھه یه .کوردستان ئاماده کاری ته واوی بۆ روبه ڕوبوونه وه ھه یه .
ئاستی توانیویهتی زانكۆیه ئهم چونكه پبدهین،بهرت بهرهوپشهوه بهردهوام خۆی زانستی پشكهوتووهكانی زانكۆ له یهكك ببته و
عیراق». و كوردستانبخاتهگهڕ ھهوهكانی كۆیه زانكۆی كرد داواشیو زانكۆ له گهڵ په یوهندییهكانی پتهوكردنی بۆ كوردستان ناوخۆی له خوندن دامهزراوهكانیله وت دهرهوهی و عیراق تری ناوچهكانی وئاوگۆڕی و رووناكبیری ئاوگۆڕی بوارهكانی و زانكۆ خوندكاری وهرگرتنی و ئه زموون سهرچاوهی ئاوگۆڕكردنی و تر ناوچهكانی
زانستی.بهرنامهیهك ھان دا بۆ ئهوهی زانكۆكهی ھهروهكزهمالهی بهرنامهی له سوودوهرگرتن بۆ دابنتفراوان بهرنامهیهكی خاوهنی كه عیراق حكومهتیجیاجیاكانی ناوچه له زه مالهیه ھهمهالیه نی ودهرفهتی گونجاو رگهیه وه لهو دهكرت جیھاندا وته واوكردنی بۆ خوندكاران ده ره وهی ناردنه بۆ
بهخسنرت. خوندن
خوندكاراندا لهگهڵخوندكارانی لهگهڵ بهرھه م د. سهردانهدا لهو ھهرله باسیان كۆبۆوه و كۆیه زانكۆی ھیوا له پرۆژهیزانكۆكانی خوندنی ئاستی گهشهپدانی چۆنتیپرۆسهی بهردهم گیروگرفتهكانی و كوردستانھیوا پرۆژهی كردهوه تهئكیدی و كرد خوندنبهرزكردنهوهی و گهشهپدان گرنگی پرۆژهیهكیتدانییه، الیهنگیریی و خوندكارانه ئاستیكه ھهبت ئهوهیه پرۆژهیهدا مهرجك لهو تهنھاده یگرتهوه پرۆژهكه خوندكارهی ئهو دهبتبهھرهمهند و زیرهك ھه كهوتوو و خوندكاركیبه پهره ئهوه ی بۆ بكات كۆشش و ھهوڵ و بتكوردستان ئه زموونی خزمهتی و بدات تواناكانی
بكات.ئهم به جگهیاندنی «بۆ تهئكیدیشیكردهوهبۆ خهت و ھاوكاری دابینكردنی و پرۆژهیه توانای جگه له بهھرهمه ند، و خوندكارانی زیره كتاهبانی سهرۆك ھهوهكانی به ئاماژه یكرد خۆی
ھهرمی بارزانی سهرۆكی حكومهتی نچیرڤان وو كهس كۆمهك و ركخراوهكان و كوردستانو ئاینده ی زانست تهنگ به دسۆزانه كه الیهنی تركوردستانهوهن. خوندكارانی دواڕۆژی و زانیاری«بهختهوهرم رایگه یاند؛ ھهروا ساح بهرھهمبۆ دهبم خوندكاران پشتیوانی و ھاوكار بهوهیئایندهیهكی و بن سهركهوتوو خوندندا له ئهوهیو بكه ن دابین كوردستان و خۆتان بۆ گه شداھاتوودا سانی ئهم پرۆژهیه له بتوانین ھیوادارم
بت.» بت و فراوانتر بهردهوام
شادمانن خوندكارهكانخوندكارك بهرھه مهوه دكتۆر دیداری لهبارهیھیواكانی ئهو دیدارهی د.به رھه م كرد لهوه باسیزۆر بهخۆی بوای و تر كردووه ددا گهوره لهئاستی له من ھهرچه نده كردۆتهوه،» پهیداو ئامۆژگاری ئهو بهم باشم، زۆر خوندندازیاتر زۆر كه لدهكات وام د.بهرھهم وتانهیبهرزی زۆر ئاستكی دهگهمه تا بكه م كۆشش
خوندن.»لهسهر زه رده خه نه كه تر خوندكاركیكه وهبیرھنایهوه ئهوهی نهدهبا لوه كانیله بۆیه خوندكار سهدامدا رژمی لهسهردهمیدوور سهربازی له تا ده بوو بهردهوام خودن دواڕۆژ به ئومدكی ھیچ چونكه بكهوتهوه ،ھهندك ھهرچهنده خوندكاران ئستا نهبوو،» بهم ھهبت، خوندندا بواری له كهموكوڕیشیانبۆیان لپرسراوهكانهوه، دسۆزی بهھۆی دهكرترژم و سهرده می بكرت. ئستای ئمه چارهسهردهخونین دهكه ین ھهست ئستا جیاوازه، زۆرچونكه بكهین، نیشتمان خزمه تی بۆئهوه ی
درغیمان لناكات.» و حكومهتیش ئازادینپاپشتییهكانی كه ھنایهوه وهبیر ئهوهشیله گهورهی ئومدی راستیی به ھیوا پرۆژهیخوندكاران و كردووه پهیدا خوندكاراندا دیكبكی كهوتونهته پرۆژهیهدا لهو بهشداری بۆ
له و سه ردانه ی بۆ شاری كۆیه ئه نجامی دا، د.به رھه م ئه حمه د ساح جگری سه رۆك كرد كۆیه ی زانكۆی سه ردانی عیراق، وه زیرانی و زانكۆ سه رۆكی مه عسوم د.خدر له الیه ن و
ئه ندامانی ئه نجومه نی زانكۆوه پشوازی كرا.له سوود تا ھاندا زانكۆكه ی د.به رھه م به رنامه ی زه ماله ی حكومه تی عیراق كه خاوه نی
سـه رده مــی ســه روه ری زانـســـتپرۆژه ی ھیوا له وه ته ی ده ستی پكردووه ، ھیوایه كی گه وره ی به خشیوه ته خوندكاران، ھه م له رووی پاپشتی مادی
و ھه م ھاندانیان بۆ گه یشتن به پله ی با له خوندندا. د.به رھه م ساح له ھه فته ی رابردوودا له و سه ردانه ی بۆ زانكۆی كۆیه ئه نجامیدا ئه و ھیوایه شی به خوندكاراندا بۆ دابینكردنی زه ماله ی خوندن له ده ره وه ی وت و ناردنی
كۆمه ك خوندكاری زانكۆكه بۆ ته واوكردنی خوندنی با به بی تچوونی نزیكه ی نیو ملیۆن دۆالر.
له زه ماله یه ھه مه الیه نی و فراوان به رنامه یه كی جیھاندا وه ربگرت.
له گه ڵ سه رۆك و له كۆبوونه وه یه كدا، د.به رھه م كرد گفتوگۆیان زانكۆدا ئه نجومه نی ئه ندامانی له باره ی چۆنتی گه شه پدانی زیاتری زانكۆكه و به رزكردنه وه ی و گیروگرفته كان چاره سه ركردنی ئاستی زانست و زانیاری و گه شه پدانی توانا و
لوه شاوه یی خوندكاران و په ره پدانی سیستمی خوندن له كوردستاندا.
زانكۆیه كی گه شه كردووگرنگیی له سه ر كرده وه ته ئكیدی د.به رھه م له خوندن و زانست ئاستی په ره پدانی كوردستاندا و چۆنتی گه شه پدانی زانكۆی كۆیه
ھمن ئامانج فۆتۆ: پهروهرده وه بۆ کۆمه گه ده ست پدهکات له گۆڕان
14
بابه تی رۆژ
له سه ر كاریگه ریی په روه رده ئه وه ی بۆ ده بت ھه بت، په ره سه ندنی كۆمه گه و موحافه زه كار. جگیرو نه ك داھاتوخوازبت، ژینگه ی سه ره كیی خه سه تی لره شدا گۆڕانه ، خرایی داھاتووخواز په روه ره كردنكی بواری جه وكارانی به سه ر نده یسه پ كه په روه رده و سیاسه تسازیی كاتی له په روه رده دا، ئامانجه كانیدا ڕه چاوی بكه ن. چونكه دیاریكردنی گه شه كردودا، گۆڕاوی ھه میشه جیھانكی له ناو ئه ركی نوده بنه وه ، به خرایی مه عریفه كان كه ڕكوپكی گوزانه وه ی ته نیا په روه رده چه سپاندنی ده رباره ی ئاخاوتن زانیارییه كان و شوازه كانی فركردنی ڕه خنه گرانه و ڕۆحی په روه رده ی له به رئه وه ی نییه ، بیركردنه وه شاره زایی كۆمه ك له سه ر جه خت داھاتووخواز تاك، گونجانی توانای وه ك ده كاته وه ، سه ره كی خرا، گۆڕانی له گه ڵ مامه ه كردن نه رمونیانی ، تگه یشتن له گۆڕان و ئاماده بوون بۆ كه وتنه ژر
كاریگه رییه وه .
په روه رده پۆسه ی گۆڕانكاریی به رده وامه :ئه و په روه رده یه ی له ڕابردوودا چاوی ت بابوو، له به ركردن، پ ته لقیندادان و وانه پوتنه وه و واته به رده وام گۆڕانكاریی پۆسه یه كی بۆته ئیمۆ ژر ده كه ونه كۆمه گه تاكه كانی گشت كه چۆنیه تی به ئاشنابوون ھه روه ھا كاریگه رییه وه . سه ره كیه ئامانجه له یه كك بۆته گۆڕان، په روه رده ئه وه وای په روه رده . نویه كانی به ده ستھنانی دنته دی : ئامانجانه ش ئه م
تواناكانی په ره پدانی ژیری ، بنیاتنانی مه عریفه ، ئه قییه كان، توانا بنیاتنانی ڕه خنه گرتن، به ده رككردن خۆناسین، توانای گه شه پدانی چۆنیه تی فربوونی سنووره كانیان، به ھه ره كان و ورانكاره كاندا، ڕه فتاره مه یل و به سه ر زابوون خوقنه ره كانی داھنه رو توانسته خستنه گه ڕی به شداریكردن چۆنیه تی به ئاشنابوون تاك، كۆمه گه دا، له گرتنه ئه ستۆ به رپرسیارتی له فربوونی چۆنیه تی په یوه ندی دروستكردن له گه ڵ كه سانی دیكه ، یارمه تیدانی تاك بۆ گونجان له گه ڵ توانینكی به ده ستھنانی گۆڕانكارییه كان و ھه مه الیه ن ده رباره ی جیھان، ڕاھنانی تاك له سه ر ناسین و توانای بت و ئه قنی پراكتیكی و ئه وه ی چاره سه ركردنی گرفت و كشه كانی ھه بت...ھتد.
له ھه یه دیاری ڕۆكی په روه رده كردن كه واته پۆسه ی نوكردنه وه و گۆڕانكاریی دیموكراتیانه دا و چونكه زیاتره ، بایه خه ئه و كوردستاندا له ده بت. داھاتووی ئستاو له سه ر كاریگه ریی ھه یه ، زۆر كۆششی كارو به پویستی ئه مه ش ئامانجه كانی پۆسه و دیاریكردنی سه رله نوێ بۆ گه وره به رپرسیارتیه كی له الیه كه وه په روه رده . په روه رده كردن پۆسه ی ئه ستۆی ده كه وته سه رده می جیھانی بۆ تاكه كان ئاماده كردنی بۆ ھه موو به به جیھانیبوون ته كنیكی و شۆڕشی له الیه كی جۆربه جۆره كانیانه وه ، كاریگه رییه ڕاھنانی ئامانجی په روه رده ده بت دیكه وه مرۆڤ بت له سه ر گۆڕان و په ره سه ندن. جا ئه گه ر توانینی وه ھا ھه بن كه پیانوایه په روه رده كردن ئه وه یه ئه ركی واتا موحافه زه كاره ، سیسته مكی
له سه ر پشوه خت زانیارییه به نوكان نه وه له گه ڵ بكات ل وایان ئاشنابكات و ڕكه وتوه كان به ھاو بیرۆڕاكانی كۆمه گه دا بسازن، ئه وا ڕاستییه ھه تا بۆ نییه مه عریفه یه ك ده ریانخستوه نوكان ھه تایه ھه موان له سه ری ڕكبكه ون و ھه موو به ھاو بیروڕاكانی ڕابردوو شایانی پیاچوونه وه و ته نانه ت ڕه تكردنه وه ن و مه عریفه كانی ئیمۆش له داھاتوودا په روه رده كردن كه واته نوده بنه وه . ده گۆڕن و بنیاتنانی سه ره كیه كانی كه ره سته له یه ككه له په روه رده كردن و پۆسه ی به ھۆی مرۆڤ و ڕگه ی دامه زراوه جۆربه جۆره كانه وه به ده ستدت،
كه فركردنی ڕه سمی گرنگترین كه نایه تی .
په روه رده و چه ند به ھایه كی نگه تیڤ:دیكه ، ھۆكاركی چه ند ھاوشانی په روه رده ، تاكی چونكه كۆمه گه دا، گۆڕانی له ھه یه ڕۆی له كاریگه ره ئامازی ھوشیار په روه رده كراوی
په روه رده ئامازی ئاشنابوونه به تواناكانی مرۆڤ، ئه گه ر به زنجیره پۆسه یه ك دابنرت تیایدا تاكه كانی كۆمه گه ئه و توانستانه به ده ستدنن كه یارمه تیده رن بۆ به كاربردنی وزه كانی خۆیان له ڕگه ی تگه یشتن و
جه وكردنی توخمه كولتورییه كان و گرتنه ئه ستۆی ھوشیارانه ی به رپرسیارتییه كانی ناو كۆمه گه وه .
په روه رده ئامازی گۆڕان و دیموكراتیزه كردنه
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
17
سه رھه دانی ھه ر دیارده یه ك له نو كۆمه گه دا ھه یه ، به خۆی تایبه ت بیانوویه كی كۆمه ه بگومان ده ركه وتنی جاشایه تی كۆمه ه «بیانوو»یه كی ده كات سه ره ڕای كه سی «جاش» له وا كه ھه یه ، بزراوی دیارده كه له ناو كۆمه گه دا، په نا بۆ ئه و كاره
ببات.زانكۆی له ده رونزانی مامۆستای عه لی فه رمان سلمانی پیوایه ؛ «كۆمه ك باری خزانی ناھه موار و له سه ره تای پداویستییانه ی له و ببه شبوون ده ركه وتنی له پشت بكرت، تر ده ب ته مه نه وه دیارده ی جاشایه تی نو ھه ر كۆمه گه یه كن، بۆیه ئه و
كه سانه ، بۆ قه ره بووكردنه وه ی ئه و ببه شبوونه یان دژ به كۆمه گه كه یان ده وه ستنه وه .»
نایه كسانی كۆمه گه «كاتك ده ت: ئه و كرا، به دی تدا مافه كانی داھات و دابه شكردنی كه سانكی كۆمه گه كه دژی یاخی ده بن و ده چنه پاڵ كه سانی ناحه ز به كۆمه گه كه یان، دژ به چوارده ور و كۆمه گه كه یان كارده كه ن و ئه وكاتیش كه سی جاش،
ته نھا خودی خۆی المه به ست ده بت.»
جاشایه تی له بزاڤی رزگاریخوازداگه لی رزگاریخوازه كانی بزاڤه و شۆڕش به درژایی جاشه كان ده ركه وتووه ، جاشایه تی دیارده ی كورد، دوژمنی ده ستی ده سكه الی چاوساغ و بوونه ته گه له كه یان به زیانیان راده یه كیش به كورد، گه لی به ده ستی ئه وه نده ی «كورد بوترت كه گه یاندووه دوژمنه كانی له ھنده به ركه وتووه ، زیانی خۆی به ھه ر كورد، «شۆڕشه كانی نه بووه » و زه ره رمه ند
كورد له ناوچوون.»سه باره ت به ده ركه وتنی جاشایه تی له نو گه لی كورددا مامۆستاكه ی زانكۆی سلمانی له و بوایه دایه به رده وام بگانه كانی ده سه ته له ژر كورد ده سته بوونی ژر ھۆكاری تر، ئه وانی و عه ره ب تورك ، فارس، وه ك ده ركه وتنی ئه م دیارده یه ن، چونكه نه بوونی ئینتیما بۆ نه ته وه وایكردووه ، «ئاسایی بت كه سانك بیاری تاوان و به ھه ست چونكه بده ن، به جاشكردن خۆ
سه رزه نشتكردنی ویژدان ناكه ن.»«نه بوونی شووناسكی نه ته وه یی» بۆته ھۆی ئه وه ی كه كورد له الیه ن نه ته وه یه كی تره وه دژ به نه ته وه كه ی ره فیق ئومد بۆچوونی ئه مه بھنرت، به كار خۆی مامۆستای زانسته سیاسییه كانه له زانكۆی سلمانی.
یه كه م دروستبوونی «له گه ڵ ده ت: ره فیق ئومد رزگاریخوازی بزووتنه وه ی سیاسیی، ركخستنی نه ته وه یی كورد، له الیه ن دوژمنه كانیووه ، كورد به كورد
الواز كراوه ، توانراوه خای الوازی بدۆزرته وه .» ره فیق به رده وام ده بت و ده ت: «ئه مه ئه گه ركی وارده بۆ رابردو و ئستا و ئاینده ، چونكه كشه و قه یرانی شووناس تا ئه م ساته به رده وامه .» ھه روه ھا تری به ھۆكاركی كوردییش ده وه تی نه بوونی ده زانت،»چونكه جاشایه تی دیارده ی ده ركه وتنی ده وه ت روحی ھه موو نه ته وه یه كه ، كه واته كورد له م ھه موو به كو زیندوو، نه ته وه یه كی نابته حاه ته دا كات له رگه ی شووناسی تره وه كه بۆی دروستكراوه توانراوه زیان به كلتورو بزافه نه ته وه یه كانی بگه یه نرت. له ھه رشونك كه جونه وه یه ك دروست ده بت، له م
رگه یه وه له بار ده برت.»
هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
ئومد له گه ڵ نووسه ریش فه ره جـی فاتیح له تیف جوگرافی «ھه كه وته ی پیوایه ؛ و ھاوڕایه ره فیق كوردستان، پارچه پارچه بوونی خاكه كه ی، وایانكردووه رووبه ڕووی ھه میشه كورد، رزگاریخوازی بزاڤی كه ھزی به كرگیراوی ناوخۆ ببته وه ، ئه مه ش یه ككه له ھۆیه كانی به ئامانج نه گه یشتنی كورد له رابردوودا.»
مه به ندی لپرسراوی چاوی مسته فا به بۆچوونی كوردستان، نیشتمانیی یه كتیی چه مچه مای به كارھنانی جاش له الیه ن دوژمنانه وه بۆ دژی بزاڤه بۆ ھه ودان له جگه كورد، گه لی رزگاریخوازه كانی له ناوبردنی خودی بزاڤه كه ئامانجكی تریشی له پشته وه بووه ، ئه ویش ناشیرینكردنی كورد بووه له جیھاندا. تاكی جاشكردنی به تری «روویه كی ده ت: ئه و كورد، له سه رده مانی رابردوودا ئه وه بووه كه پیشانی جیھانی ده ره وه ی بده ن، كورد خۆشی له دژایه تیكردنی
بزووتنه وه ی رزگاریخوازی كوردا به شداره .»سه ره كی فاكته ری به «چاولكه ری»ش چاوی قۆناغه كانی له ده زانت جاش، ژماره ی زیادبوونی
رابردوودا. بۆیه به ھۆی به رفراوانبوونی ژماره یانه وه ، جاشه كان له به رده م گه وره «له مپه ركی ببنه توانیویانه له كورد نه ته وه ی ئامانجی گه یشتنه سه ركه وتن و
رابردوودا.»بزراوی كه ده كاته وه روون ئه وه فاتیح له تیف كۆمه گه ی توژه كانی سه رجه م له ناو جاشایه تی شاعیرانی له سه ره تاوه «ھه ر وایكردووه ، كوردیدا به رز ده نگیان جاشایه تی و خیانه ت دژی كورد شیعری ده قی له په كوردی ئه ده بیاتی بكه نه وه ،
له و باره یه وه .»
جاش یان «سوارچاك»؟به ھۆی درژبوونه وه ی مژووی دیارده كه ، جاشایه تی رۆی به كرگیراویی خۆی له دژی بزاڤ و چاالكییه بینیووه ، به گشتیی كورددا نوكانی رزگاریخوازه رابردوو نزیكه ی سه د سای بۆ ئاوڕك ئه گه ر بۆیه بده ینه وه ده بینین جاشایه تیه یه كه ھه ر به رده وام بووه ، به م ئه مجاره له ژر ناوی «سوارچاك» له «سوپای
ئیسالم»یدا قۆستراونه ته وه .ئومد ره فیق مامۆستای زانسته سیاسییه كان ده ت: «حكومه تی به غدا و وتانی تریش به ناونیشانی جیاواز توانیویانه ئیستغاللی باروودۆخی ئابووری، كۆمه یه تی و سیاسیی به شكی زۆری خه كی كوردستان بكه ن» و به كرگیراوانه ئه و بۆ ناوی پیرۆزكراویان ھه ندكجار به كار ھناوه «سواره ی حه میدی » یاخود «سوپای
ئیسالم» یان «سوار چاك».
16
دۆســـــ
شۆڕشی و رزگاری بهره ی فرهی له سیاسییه، زیانی سۆسیۆ دیارده ھهیه، ئهو دیرۆككی تای كورد الی جاشایه تی،جاش له ناوی ئهوهندهی ناتۆرهیهك و ناو ھیچ بوترت دهكرت كه سوكه ، ھنده كورد الی ناوهكهشی داوه. كورد
نهبووه. رقلبوونهوه و بیزران جگهی كورددا نهستی و ھهست
نهتهوایهتی داوهشینی جاشایهتی...
Haftanaـissue 47/ 17 May 23 May 2009 ـ
ئهبوبهكر باڤیان دۆسییه: ئامادهكردنی
19 هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
ده كرد.» له تیف فاتیح فه ره جـیش ھه مان بۆچوونی ھه بوو ده ت: «به داخه وه نه توانراوه وه ك پویست دابنرێ ، جاشتی نه بوونه وه ی دووباره بۆ سنوور
به كو بوام وایه راپه ڕین شوازه كه ی گۆڕی.»
قۆناغی عیراقی نوێدوای پكھنانی ئه نجومه نه كانی ئیسناد، له باشووری به غدا حكومه تی ٢٠٠٧دا، سای كۆتایی له عیراق به نیاز بوو ئه و ئه زموونه بۆ كه ركوك و ناوچه ناكۆكی له الیه ن له سه ره كان بگوزته وه ، به م ئه و ھه نگاوه ره تكرایه وه ، به توندی زۆر كورده وه سه ركردایه تی له ناوچه كه دا ئیسنادیان ئه نجومه نی پكھنانی
به ھاوشوه ی جاشایه تی_یه كه ی جاران وه سفكرد.مه سه له ی پكھنانی ئه نجومه نی ئیسناد «جاشایه تی» له ده وروبه ری كه ركوك ئه و پرسیاره ی ھنایه ئاراوه ، تاچه ند ئه گه ری ئه وه ھه یه كه جاركی تر له عیراقدا
به شك له كورد بكرته وه به جاش؟له كه ھه یه ئه وه ئه گه ری پیوایه ؛ ره فیق ئومد داھاتوودا دیارده ی جاشایه تی به ناونیشانی تر خۆی دروستكردن و ری له ئه ویش بكاته وه ، دووباره كه رتكردنی ھزی كوردی بۆ چه ند ھزكی ناكۆك و
نا ته با له عیراقدا.»ئستای ده سه ته ی «ئه م ده ت: عه لی فه رمان به غدا ده توانت و كاریش بۆ ئه وه ده كات كۆمه ك له كوردان له ژر ھه رناوكدا بت به الی خۆیدا رابكشت
و كاری جاشایه تیان پ بكات.» له و بوایه دایه كه «ئه م كاره شی بۆ ده ڕه خست، قبوكردن، یه كتر كورددا ئمه ی له ناو ئه گه ر
دادپه روه ری و یه كسانی نه بت.»به عیراق ئستای حكومه تی چاویـیش مسته فا «میراتگری رژمی به عس» تۆمه تبار ده كات و پیوایه ؛ له ناوبردنی ھه وی جۆربه جۆره كانه وه رگا «له كه ئه م ئه زموونه ی كوردستانی داوه » و ھه وی پكھنانی مه جالسی ئیسنادیش به «نموونه یه كی زیندوو»ی ئه و
تۆمه تباركردنانه ی ده ھنته وه .فه رمان عه لی له و بوایه دایه ؛ ئه گه ر حكومه تی كوردی ئه وه ش بگرێ ، دیارده یه به و رێ ده توان بیه وت، و په روه رده پرۆسه ی له باسه ئه و وروژاندنی به فركردندا و ناشیرینكردنی دیارده كه و پناسه كردنی
بۆ نه وه ی نوێ .»دابه شكردنی یه كسان به بۆ «كاركردن ھه روه ھا كه مكردنه وه ی كۆمه گه و تاكه كانی له نو داھات بۆشایی نوان به رپرسان و كۆمه گه ، یان ده سه ت نه ھشتنی به رگه ی چاره یه كی تری و كۆمه گه »
دیارده ی جاشایه تی داده نت.
ھۆكاری دیارده ی جاشایه تی چییه ؟ـ ئه م دیارده یه چه ند ھۆكارك له خۆده گرت نه ته وایه تی ، نیشتمانی و ھه ستی نه بوونی له وانه : و كۆمه یه تییه كان كشه رۆشنبیری . نا به مادده و ئیغراكردن چاره سه رنه كردنیان، بۆ جاشایه تی ھه رچه نده ژیان. كه ره سته كانی ھه ندكیان نه بوو، خۆی به خواستی كه س ھه ندێ
به ھۆی ھه ندكیان لكردن، وای رۆژگار بارودۆخی بۆ یان نیشتمانی نه ته وایه تی و ھه ستی الوازی پاراستنی رۆحی خۆی ، ھه ر له و چه كدارانه ھه بوون و سوودی كردووه ته واوی شۆڕشیان پاپشتی كه
زۆریان به شۆڕش گه یاندووه .ئایا كه سایه تی كورد الوازه ؟ یان ئینتیمای نه ته وه یی
الوازه ؟ كه وا جاشایه تی قبوكردووه ؟
نوری حه مه عه لی : خیانه تکار، له كوردستان جی نابته وه
نوری حه مه عه لی ئه ندامی كۆمیته ی ناوه ندی پارتی ، له باره ی دیارده ی جاشایه تییه وه رای وایه كه ئه و كه سانه ی جاشایه تیان قبوكردووه كه سایه تییه كی الوازیان ھه بووه . به رپرسه كه ی پارتی له دیمانه یه كی
ھه فتانه دا ئه وه شی خسته ڕوو ئه و سه رده مانه به سه رچوو كه به غدا بتوانت كورد بكاته جاش، چونكه نه كورد قبوی ده كات و نه حكومه تی كوردستان رگه به و كاره ده دات. وایشی بۆ ده چت كه ئه و دیارده یه زۆر كاریگه ری له سه ر شۆڕش نه بووه . ئه گه ر كاریگه ری ته واوی ھه بوایه كورد به م رۆژه ی
ئستا نه ده گه یشت.
18
دۆســـــ
بهشه له كه كرد ئهوه بۆ ئاماژه ی رهفیق ئومدله بهغدا، «حكومهتی عیراقیشدا، كوردستانهكه یھه ژارو میلهتكی له ناو درزانه ئهو دۆزینهوهی رگهیخۆیان خودی توانیویه تی (كورد) ناسنامه دا بنیشتمانی بزووتنه وهی الوازكردنی و بهخۆیان دژجهنگی دروستكردنی پاشان و نهتهوهیهكان وئهو كاری ره فیق (بهكاربھنت)» برا به دژ براوهسفكرد، خیانه ت» «گهورهترین به جاشانهشیله نوان جاشهكانهوه بهھۆی كه كهلنهی ئه و چونكه«رهنگدانهوهی دهبت دروست بزووتنهوهیهكداب پاشان و بزووتنهوهكه بارودۆخی لهسهر خراپی
دهكات.» دروست ھزكردنیشی
عیراق حكومهتهكانی و كورد جاشیلهدوای بهغدا یهكهكانی لهدوای یهك حكومهته به كاریگهری دركیان عیراق، دروستبوونی دهوهتیكردووه، كوردییهكان بزاڤه لهسهر جاش خراپیكورده لهدژی «جاش»یان كوردی تر جاركی
بهكارھناوهتهوه.. ئازادیخوازهكانمژوویی پیاخشانكی «بهچاو دهت: عهلی فهرمانئهم كه دهرده كهوت نهتهوهكهمان ھاوچهرخی و كۆنكۆششهكانی سه ر كردۆته كاری ئاستك چ تا دیاردهیه
كردن!» سهربه خۆبوون و خهباتدوژمنهكانی مژوو درژایی به روونكردهوه ئهوهیكورد، داخوازییهكانی ملمالنكردنی «بۆ كورد، ھهروهك دیاردهكه جاشایهتی وهرگرتووه ، له سوودیانلهناوبردووه پ میرنشینهكانیان كه ھهبوو رابردوودا لهكارهش ئهم ھناوه . پ شكست شۆڕشه كانیان ویان كردوویانه یهك لهدوای یهك عیراق حكومهتهكانیگهیاندوون.» پ باشی سوودی و پبهستوه پشتیانقۆناغی له «جاشایهتی دهت: فاتیح لهتیف جاش سهردهمهش ئهو ئهگهرچی كهمتره، پاشایهتیداحكومهت بهكرگیراوی و پۆلیس جاش جاشایه تی، وبهم خۆیان، گهله كهی كردۆته پشتیان كه ھهبوونگهورهی خزمهتكی جاش كۆماریدا قۆناغی لهسانی له بهتایبهتی كردووه، بهغدا رژمهكانی بهگهیشته جاشایهتی رابردوو، سهدهی ھهشتاكانیجاشهكان رادهبهدهر و له و فراوان زۆر ئاستكیزۆری خزمهتكی ئهنفالدا و گوندهكان پهالماری له
بتهوه. دووباره داھاتوودا جاشایهتی له ھه یه ئهوه ئهگهری
21 هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
به عس، چه كداره كانی ھه موو بۆ ده ركرد گشتی ئه مه ش بووه سه ره تایه ك بۆ یه كگرتنه وه ی كورد و ركخستنه وه ی نو مای كورد، سنووركیش بوو بۆ ئه وه ی جاركی تر جاشایه تی بنب بكرێ و كورد بیر
له خیانه ت نه كاته وه . ئایا كۆمه گه ی كوردی ئستا وه ك جاران ته قه بولی
جاشایه تی ده كات؟ ـ نه خر، ھه رگیز ته قه بولی جاشایه تی و خۆفرۆشی له دوای دروستبووه جیلك ئستا چونكه ناكات، راپه ڕینه وه كه (١٨) ساڵ ته مه نیانه و به رای من جیلكی پاك و بگه ردن، میلله ت و خاكه كه یان زۆر خۆشده وت و ئه و عه قیه تی جاران نه ماوه ، كورد
ئستا خۆی حوكمی خۆی ده كات. ئایا ئه گه ری سه رھه دانه وه ی جاشایه تی ماوه ؟
خیانه ت بیه وێ كه سكیش ھه ر ئه گه ر نه خر ـ بكات، ئه وا له كوردستان جی نابته وه و ژیانیشی
ده كه وته مه ترسییه وه . تر جاركی ئارادایه له ئه وه مه ترسی ئایا *به جاشكردنی ھه وی كورد الوازكردنی بۆ به غدا
كورد بدات؟ دنیاش سیاسه تی به سه رچووه ، سه رده مانه ئه و ـ گۆڕاوه و كورد پگه ی تایبه تی خۆی ھه یه له عیراق و وتانی ده وروبه ر و له دنیای ده ره وه شدا، كورد رۆژ له دوای رۆژ ئه زموونه كه ی به ره وپشه وه ده چت ئه گه ر كه سانك له حكومه تی فیدرای عیراق بیر له و مه سه له یه بكاته وه مه سیریان له مه سیری رابوردوو
باشتر نابت. له ئه گه ركی وادا حكومه تی كوردی ده توانت به ر
به و كاره ی به غدا بگرت؟ خاوه نی و نییه جاران عیراقه كه ی عیراق، ـ ده ستووری ھه میشه ییه و كوردیش به پی ده ستوور رۆی كورد ئه مۆ ھه یه ، خۆی تایبه تی پگه ی پۆستی و فیدرادا عیراقی له ده گت سه ره كی گرنگیشی له ده ستدایه ، نه ك له ئه گه ری وادا، له ھه ر نه ك ده توانت به حكومه تی ھه رم ئه گه ركدا، به ر به و كارانه بگرت، به كو به توندیش به رپه رچی
ده داته وه . كاریگه رییه كانی دیارده ی جاشایه تی تاچه ند به سه ر الیه نه كۆمه یه تی و سیاسییه كانی كورده وه ماوه ؟ ـ من پموایه له دوای راپه ڕینه وه ئه و دیارده یه زۆر به سه ر كاریگه ری ھیچ ئستادا له و كابۆته وه رووی له به م نابینم، كورده وه سیاسیی الیه نی كۆمه یه تییه وه له وانه یه كاریگه ری له سه ر ئه ندامانی خزانی خۆیان ھه بت و له ناو كۆمه گای كوردیشدا
به چاوكی تر سه یریان ده كرت.
ھۆكاری دیارده ی جاشایه تی چییه ؟دیارده ی كه بده ین به وه ئاماژه گرنگه ـ گه لی نو له ته نھا نییه دیارده یه ك جاشایه تی كورددا بووب و سه ری ھه داب ، به كو له نو گه النی تریشدا ھه بووه و ده ب ، به م زیاتر له زه مینه یه كی
ھاوشوه ی بارودۆخی كورددا سه رھه ده دات.به كرێ گرته ، به ده ربینه كوردییه كه ی (جاش) له ھه ندێ سوپای وتانی ھاوچه رخی پشكه وتووشدا بوونی ھه یه ، ئه م قسانه ته نھا بۆ باسكردنی واقعه نه ك بۆ ئه وه ی بوترێ دیارده ی جاشایه تی ئاساییه ، مژوویدا له كورد نه ته وه ی وه كو گه لكی چونكه كوشته ی ئه م دیارده یه یه ، به م ده ب ھۆكاره كانی
ھاتووه ؟ ئوه دا پرسیاره كه ی له وه كو بت، چی دیاره ھۆكار زۆرن كه ده كرێ لره به كورتی ئاماژه به ھه ندكیان بده ین؛ ناكۆكی ھۆزایه تی و قۆستنه وه ی له الیه ن ده سه ته داگیركه ره كانه وه . شه ڕی ناوخۆ. شه خسی دوژمنایه تی حزبی . و سیاسیی ناكۆكی ئه وه ی ھۆی بووه ته زۆرجار كه خۆحه شاردان و كه سی بكوژ یا راكردوو په نابباته به رده م جاشایه تی . ده ستكه وتنی پاره . ئه مانه ھه ندێ ھۆكارن، ھۆكاری
تریش له ئارادا ھه ن.بۆچی كورد به جاشایه تی كردن رازی ده بوو؟
ـ ب قه واره یی و نه بوونی كیان گه وره ترین ھۆكاره بۆ ره خساندنی بارودۆخك كه دیارده ی جاشایه تی تیایدا سه رھه بدات. پاشان له الیه ن تاكی كورده وه ته قه بول بكرێ . كه ستی كورد خۆی له خۆیدا كه ستییه كی الواز و ناپاك نییه ، به م بارودۆخه نوده وه تییه كان، له به رژه وه ندی ئه ودا نه بوون. له ھه مانكاتدا ھۆكاره ناكۆكی په رته وازه یی ، له وانه ؛ ناوخۆییه كانیش نزمی ئاستی رۆشنبیری ، الوازی ھه ستی خه كی ، نه ته وایه تی و نه قۆستنه وه ی ھه له كان، ھه موو ئه مانه بوونه ته ھۆی الوازی كه ستی كورد له سه ر ئاستی نه ته وه یی . ھه كه وته ی جوگرافی كوردیش له ھه ندێ له گه لك كاتكیش داوه . كورد له زیانی رووه وه ھۆكاره كانی بژی ، به رده وامدا گرفتی و كاره سات الوازی زیاتر تیایدا سه رھه ده ده ن و گرفتی گه وره ی نه ته وه یی بۆ دته پش و سه ره نجام به كۆبوونه وه ی به ھۆی یاخود ناوخۆییه كان، و ده ره كی ھۆكاره ئاماژه ی خودییانه ی و بابه تی ھۆكاره له و زۆرك پدرا، بوار ده ره خس بۆ ته قه بولكردنی جاشایه تی
له كه ستی كوردیدا.
"جاشایه تی له فۆرمی جیاوازدا درژه ی به خۆی داوه "
فاتیح سه نگاوی به ڕوه به ری ناوه ندی شوناس بۆ توژینه وه مرۆییه كان، ماسته ر له زانسته كۆمه یه تییه كان، پیوایه ؛ ناكۆكی ھۆزایه تی و
قۆستنه وه ی له الیه ن ده سه ته داگیركه ره كانه وه . شه ڕی ناوخۆ، ناكۆكی سیاسیی و حزبی ، ھۆكاربوون بۆ دروستبوونی دیارده ی جاشایه تی .
سه نگاوی له دیداركی ھه فتانه دا رایگه یاند؛ راپه ڕین سنووركی بۆ جاشایه تی دانا، به م راپه ڕین جاشی ھنایه ناو ھه ناوی خۆیه وه ب ئه وه ی به ته واوی
بیگۆڕێ . جاشی كرده ئه ندام و به رپرسی با و كاربه ده ست.
20
دۆســـــ
Haftanaـissue 47/ 17 May 23 May 2009 ـ
الوازن، كهسایهتیانه بهـی بهشه؛ دوو پرسیارهكه ـنه نهتهوهیی، و نیشتمانی ئینتمای نه كاته ئهو كهسایهتییهك دهبنه ناڕوێ. تدا شۆڕشگیان گیانیبهو لهسهر دهبت، كاریگهری بهھهموو شوهیه ك كهدهبنه الوازدهبن، و ده دهن لهدهست كهسایهتی مانایهدهكهن. تر شتی لهسهر ئیعتیماد و ئیتیكالی كهسكیلهناو دهدهن. لهدهست كهسایه تی بهھاكانی ھهمووخودی له ناو تهنانهت دهبن، نرخ ب زۆر كۆمهگادادۆڕاوی كه سكی رادهیهی ئهو تا خزانهكهشیدا
دهكات. قبوڵ جاشایهتی و دهبت لـدروستدیاردهی له ماددی ئیمتیازاتی و پاره رۆی
چهنده؟ جاشایهتیدادوژمنانی كه لهسهردهمانكدایه جاشایهتی دیاره ـعهقه له بهكاسهلس، پویستیان كوردستان كورد وچاوساغی بۆ و نهتهوه دهبت خاك خۆفرۆشی گوێ،و خه بات شۆڕشگی، بیری لدانی بۆ كردنیاندهبن؛ سوودمهند دوژمنان ڕووهوه لهدوو تكۆشان،بۆ بهم زۆرنین، ھنده ئیمتیازاتانه ئهو ئه گهرچی دهستداوه له بهھایهكیان ھهموو كه كهسانه ئهوكورد رۆهی شۆڕشدا كاتی له چونكه زۆره،و خاكهكهیان گهل گیانفیدایی و پشمهرگهی قارهمانله دهبن سوودمهند دوژمنان ده كرد. بهرامبهر بهبھهرچهنده زیانلكهوتنی كورد، كورد و كوشتدانی بهخهكانی الی بهم ناكاتهوه، بیره ئهو جاشبیری وردتر كورد، سیاسییهكانی و شۆڕشگرله ھهر باران یان ب با كوردوتهنی: لده كرتهوهئهوه یه، جیاوازییهكهی بهم كهمدهبتهوه، بهفركوردستان و كورد گیانفیدای خۆی پشمهرگه یهكدهژت، دی میللهته كهیدا و له شهھید دهبته دهكاتمژوودا زبدانی له له ناودهچت، جاشك كات بهم
لهسهر عیراق، ئیتیحادیی حكومهتی و كوردستان ھهرمی كشهیدابهشكردنی ناوخۆ)، سنووری (دیاریكردنی خاك دابهشكردنی چۆنتیسامان و سهروهت و حكومهت) ھهردوو (دهسه تهكانی دهسهتدنیاشدا، زۆربه ی گازه. له و سهرچاوه سروشتییه كانی نهوت بهتایبهتی
ھهروایه.كشهكان، بۆ ساغكردنه وهی بهغدا، تهرهف، ھه ولرو ھهردوو راسته،خۆی لكدانهوهی ھهرالیهش، ل دهزانن. مهرجهع به عیراق دهستووریدادگهی ھشتا ھهیه. پوهنددارهكانی ئهو دهستووره بگه ماددهو بۆبالیهنانه، دارك بتوان ئهو دهستهیهی كه نهبۆته ئیتیحادیش، بای كه ھهندێ دهراوك بوونهته كشانه ، ئه و .نبھ ھه ردووالدا بهنوانو عیراق) له به پرۆسهی سیاسیی له بنهڕهت ناحهز (ناوخۆی الیهنیقووتر «تهنگژهكه» ژوورهوهو بنه لی نودهوهتی و ئهقلیمی الیهنی بهرپرسیارهتی حوكمی به ده رچ لی ئهمهریكای دیاره، بكهنهوه.له ھزهكانیان بهرلهوهی بووه، ئهوهدا خهمی له عیراقدا، له خۆی بكرته وه. بۆ دهریچهیهكیان ئاشتییانه، به كشهكان بكشنه وه ، عیراق(نانسی ئهمدواییهی سهردانهكهی سیاسیش، شیكاری ھهندێدهخهنه عیراق بۆ ئهنجومهنی نونهرانی ئهمهریكا سهرۆكی پیلۆسی)
رژگهیهوه. ئهومامناوهند بۆ دۆزینهوهی رگهچارهی پار كه لیژنهیهی (٥) راسته ئهومالیكی- دهعوهی وهفدكی بهم نهما. ل باسكیان دانرابوون،تری وهفدی ماوهیه دا، لهم نییه دوور ھهولر، و سلمانی ھاته یشھۆیهكهی سۆنگهو ھهولر بن. مالیكی-یش، بۆ ئیتیحادییش حكومهتیقسان كشهكان لهسهر دیقهتتر به و ھورتر ماوهیهكه بت، ھهرچییهككوردستان، ھهرمی لهبهرانبهر نیگهرانیی و ھهچوون كهمتر و دهكاتناوه ندی دهبتهوه، تر جاركی خهریكه ھهولریش، دیاره. پوهھه ولری و دیپلۆماتی. كۆنفرانسهكهی سیاسی بزاوتی و جموجووڵسهرۆك كه نیشتمانی» «ئاشتبوونهوهی و ئینتیقالی » «عهدالهتی عیراق له عهدالهتهی ئه و گشتییهكانی ھه ئامادهبوو، تیدا بارزانی«بهعسی»یهكانیشهوه به ئاشتبوونهوه ھنانهدی بۆ راسپاردهكان ولهودا كورد بووهتهوه. مالیكی حكومهتی رووبهڕووی كه دیاریكرد دیپلۆماتكارو دهربی . بهعسییهكانیش بهرانبهر له خۆی ھهوستی
دهدهن. ھهولر له جاران سهر له بهگوڕتر بهردهوام و بیانی، شاندیبه نهوت) (وه زارهتی عیراق حكومهتی رازیبوونی پڤاژۆیهدا، لهم ئا ٦٠٠٠٠ (زاخۆ- تاوك نهوتی چاه ھهردوو نهوتی دهرهوهی ناردنه ته ق و تده كات) كاری نه رویجی DNOی و رۆژك له به رمیلكاری ل دهكات) (٤٠٠٠٠ بهرمیل، Addax Petroleumی تهق٦/١-هوه، له جهیھان بهندهری بۆ نیشتمانییهوه بۆریی رگهی لهكشهكان، خاوكردنهوهی دادهنرێ له رگهی ئیجابی ھهنگاوكی بهسهروهت دابهشكردنی گازو و نهوت وهبه رھنانی بواری له بهتایبهتیدهزانرێ، سهركهوتنك به رگهپدانه ئهو ھهمانكاتدا، له ساماندا. وگورهی به كه بوارهدا ھهرمی كوردستان لهو حكومهتی سیاسهتی بۆئهو بووه. ئهگهر، ده ستووردا كۆك قانوونیی شارهزایان لهگهڵ رایكهركوك بارهی له دیمستۆرا راپۆرتهكهی به ببهسترتهوه، ھهنگاوه ،بت، ئهوا بهسه ریدا (ده سكاری) كردنهی رهنگه و ئهو (ھهموار) وكار به ئیجابیش بشك دهكرتهوهو كشهكان بۆ چارهسهری ئاسۆیهكتریش كۆمپانیاكانی كوردستانداو بیانی له وهبه رھنانی سهر دهكاتهپشتئهستوور و بهگوڕتر (BP, Shell and ExxonMobil)
له بهرمیل به ٢٥٠٠٠٠ بب بهرمیله ١٠٠٠٠٠ ئهو پاشان رهنگه ببن.رۆژكدا.
كه ھهبژادنهوهی نویه، له سهروبه ندكدا دهلیڤه پهرهسهندن و ئهودهخاتهوه راستییه ئهو لهپشه، ٧/٢٥دا له كوردستان پهرلهمانیو كوردستان ھه رمی حكومهتی كه كوردستان، خهكی به رچاویحزبی دوو و حكومهت یه كتی)، و (پارتی حوكمانهكهی حزبه ھهردوورشت كوردستان خهكی مافهكانی و داخوازی لهسهر و بهخۆن متمانهبۆ باشتر ئایندهیهكی ئاواش، دهتوان حكومهتكی بوون. پداگر وبۆیه، بكات. پداویستییهكانیان به خزمهت زتر و بكات دابین خهكدهلیڤهیهی و پهرهسه ندن و یهكتی)، ئهو (پارتی به متمانه پدانهوهیواشدا باركی له دهكات. ھهراوتر ھهم خراترو ھهم ئاراوه ، ھاتۆته كهنودهوهتییه كان- و ئهقلیمی ھزه ھهم عیراق، ناوخۆی ھزهكانی ھهم
دهگهن. قورساییهكهی و سهنگ كوردو یهكگرتوویی له باشتر یش،[email protected]موكریانی بوكردنهوهی و لتوژینهوه دهزگای *بهڕوهبهری
كه ریم* ئاسۆ
كرانهوه! ئاقاری به ھهنگاوك
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
22
دۆســـــ
بۆ بهرهكانی بووه، زۆربهی پاشهكشهی پكرا الوازبه درژهی كوردستاندا و له ئهوهی مایهوه جهنگ،بوون ئهوان بوون، جاشهكان بهعسدا، دهسهتیپیشه، كرده بهعس له به رگریكردنیان سهنگهریدیاره ده كرد، رژمه ئهو مانهوهی له داكۆكیانمهنزومه بهعس، حزبییهكانی دهزگا رابهرایهتی بهچاوسووركردنهوه گرتن، رۆی ئهوانبوون حزبییهكان،
بوو. له ئهستۆ ترساندنی خهكیان ودانا؟ سنووری بۆ جاشایهتی راپهڕین
و دهزگا وهكو جاشایهتی دانا سنووركی بۆ راپهڕین ـدهزگایه ئه و نازناو. وهكو داباندنی و ناو وهكو فهوج.حكومهتی كه مهرجهعهكه ی له زۆر تاڕادهیهكیھهناوی ناو ھنایه جاشی راپهڕین بهم بوو، بهعسجاشی بیگۆڕێ. تهواوی به ئهوهی ب خۆیهوه،رۆی كاربه دهست. و به رپرسی با و كرده ئهندامجیاواز كوردیدا له فۆرمی له نو حزبی جاشایهتیله بارترین ناكۆكی حزبی درژهی بهخۆیدا. جیاوازدا
نو له خزمهتگوزارییهكانیش ئاستی و ئابووری بارودۆخی توندوتیژییهكان،ئهمانهش بوونهته به رهوپشچوون. گهشبینی ھاووتیاندا، پ كهشكیتوانایان عیراقو گشتییهكانی دامهزراوه به متمانه زیادبوونی مایهیدهستكهوته ئه م دیموكراتییهتدا. پیادهكردنی چۆنتی بهھزكردنی لهھهوای تۆڕهكانی دواییه بهم كه دهریخستوون راپرسییهك بهدیھاتووانهئهنجامیانداوه. كهی)ی (ئن ئچ بی سی)و بی ) نیوز)و سی بی (ئهی
س ھۆكار ھه ن كاریگه ری زۆریان ده بت سای له عیراق، ئابووری الوازكردنی بۆ نرخی دابه زینی یه كه میان ھۆكاری ٢٠٠٩دا، دووه میشیان ھۆكاری به رز، به رژه یه كی نه وته فه رمانبه رانی بوونی له كه ھه ئاوسانه یه ، ئه و نه بوونی سیه میشیان ھۆكاری ھه یه ، حكومیدا
ستراتیژیه تی كاركردن و كاری وه به رھنان.كاره ساتكی ھه یه ، له توانایاندا ھۆكارانه ش ئه م پاش به تایبه تی بخولقنن، عیراقدا له ئابووری بودجه ی له زیاده یه ی پاره ئه و كه ئه وه ی پكردنه وه ی به شی ته نھا ٢٠٠٨ماوه ته وه ، سای سای بۆ ده كات، ئه مساڵ كه موكورتییه كانی داھاتووتر تووشی كورتھنانكی گه وره ده بین له
بودجه دا.
ئابوورییه كی رووخاوئه و سه به ته یه ی كه حه مزه حسن ھه ندك شتی فرۆشتنی مه به ستی به تكردبوو، وه رده واه ی له نزیك بازاڕی (بابولئه عزه م) كه له نزیك مای بواری خراپی بۆ ئاماژه یه كه بوو، خۆیانه وه گوزه ران له ناو خزانی عیراقیدا، حه مزه ده ت: «نزیكه ی چوار ساڵ ده بت، ھه تا ئستا به پی پویست نه متوانیوه شتوومه ك بۆ خزان و ماڵ كه ئه وه ی به ھۆی ئه مه ش بكم، منداه كه م و به رده وام نرخه كان له بازاڕدا له به رزبوونه وه یه كی ته نھا مانگانه من كه له وه ی جگه گه وره دایه ، پاره یه به م جانازانم ده ستده كه وت، ٢٥٠ھه زارم پداویستییه كانی ژیانی خۆم دابین بكه م، یاخود كری مۆلیده ی گه ڕه كه كه مان و كری ئاو كاره با و ته له فون و پداویستیه كانی خوندنی منداه كانمی
پدابین بكه م.»
حه مزه وتیشی: «من نازانم ك ئابووری ئه م وته پالندانانه ، وه زیری ك یاخود ده بات، به ڕوه ته نانه ت من به ته واوه تی بزار بووم له و ھه وانه ی كه باس له ئابووری ده كات، ئاماژه به زیادبوونی تاك ده كات، ھه موو بژوی باشكردنی و مووچه ئه وه ی كه من له ئستاشدا ده مه وت ئه وه یه كه گوزه رانكی مامناوه ند بۆخۆم دابین بكه م، ناچار نه بم كه داوا له منداه كه م بكه م كه له ته مه نكی
كه مدایه كار بكات.»له فه رمانبه ران زۆره ی ژماره ئه و ئستاشدا له عیراقدا، كشه یه كی گه وره ی بۆ میزانیه ی حكومه ت رژه ی كه ئه وه ی پاش ئه مه دروستكردووه ، فه رمانبه ران له سای ٢٠٠٧ه وه ، س ھنده زیادی كردووه ، به تایبه تیش پاش دابه زینی نرخی نه وت و كاریگه ریه كانی بۆسه ر داھاتی حكومی ، به پی له سه رچاوه كانی باس كه ئابووریش راپۆرتكی -٢٠٠٣ سانی نوان له ده كات، عیراق داھاتی نرخی دابه زینی كه ده دات به وه ئاماژه ، ٢٠٠٨دیكه ش سه رچاوه یه كی ھیچ نه بوونی و نه وت كه ئه وه ی پاش به تایبه تی داھات زیادبوونی بۆ بودجه ی حكومه ت ٦٠ ملیار دۆالر بوو، له كاتكدا دوالر ملیار ٨٠ بودجه كه ده كرا، چاوه ڕوان وا بت، به م به ھۆی ئه و دابه زینه گه وره یه ی نرخی فه رمانبه رانی زۆره ی رژه ئه و له به رامبه ر نه وت حكومیدا، رژه ی فه رمانبه رانی كه رتی تایبه ت له ٪١٧ به رژه ی ٢٠٠٨ سای ھه تا ٢٠٠٣وه سای دابه زیوه ، ئه مه له كاتكدا كه بازاڕی كار له كه رتی تایبه تدا سانه پویستی به ٤٥٠ ھه زار كارمه ند كارمه ندانی مووچه ی كه له كاتكدا ئه مه ھه یه ، ٣٥٪ی رژه ی خانه نشینه كان و گشتی كه رتی بودجه ی حكومه ت بۆ خۆی ده بات، به م جۆره ش
ساه نه سازه که دوو ملیۆن گه نجی بكار، ژرخانكی ئابووری تكشكاو، به سه دان كشه ی الوه كیش به ته نھا كه مبوون بۆ سه ر ئابووری عیراق، س ئاسته نگی تریشی
ھاته سه ر، تاوه كو عیراق له مسادا به ده ستییه وه بنانت.
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
35
كۆمپانیا ،(١٠ تا ٥) ٢٠٠٩دا، سای ماوهی بكهن. بۆرسهكه له بهشداری تا بكهین دروست
پویسته؟ ئایا
بهیندهرانی یهكتی سهرۆكی ركانی ئهحمهدبۆرسه، كردنهوهی به سهبارهت كوردستان،له دهزانم، پویست به بۆرسه بوونی «من وتی:ئابووری كۆهكه كانی له یهكك وتاندا ھهمووروونكردهوه، ئهوهشی ئهو بۆرسهیه.»، بوونیبۆرسه كاركردنی و دامهزراندن چۆنتی كۆمپانیاكان، و بهشداری شهفاف بهشوهیهكی روون و شهفاف و گونجاو ئالیهتی به پویستی به شداری بازرگانهكان و كۆمپانیا تا ھهیه،
بكهن.مامۆستای و ئابووری پسپۆڕی سماقه یی، ئهیوببۆرسهی كردنهوهی به سه بارهت زانكۆ،كهشوھهوای كوردستان «له وتی: كوردستان،لهبهرئهوهی ركنهخراوه ، بۆرسه كردنهوهی
یاخود بدات، به خهك نییه، شت كۆمپانیامانبدات.» خهكی به پشك
بكرت؟ چیوهكو پویست نییه، عیراقیش رهوشی بۆرسه لهعیراق دارایی وهزیری بریكاری نه بی فازڵ دكتۆروتی: بهوهكرد، ئاماژهی ئابووری، پسپۆڕی وبهوهی نهبووه ، سهركهوتوو عیراق له «بۆرسهپویست وهكو بهرھهمھنهكان، كۆمپانیا رژهی ماوه»، زۆری بۆرسه بازرگانی رۆشنبیری و نییه
سهركهوتوو كوردستان له «بۆرسه وتیشی:بزنسمانی بازرگانی ھشتا ئهوهی له بهر نابت،ئاستی نهگهیشتۆته كوردستان، له ئابووری وبۆرسه كردنهوهی به پویستی تا پویست
ھهبت.»«له روونكردهوه، ئهوهشی سماقهیی ئهیوبنو له نییه، بۆرسه یی رۆشنبیری كوردستان پسپۆڕی كهسانی ئهو بزنسمانهكان،» و بازرگانوتی: «كردنهوه ی بۆرسه، گرنگزانی لهبواری بهھهیه، بهم پسپۆڕ كهسانی به بۆرسه پویستی پسپۆڕ كوردستان دهره وهی له ئستا ئاگادارم مندهبت گونجاومان نییه، بۆیه پسپۆڕی دهھنن.جیھانی بۆرسهی دوو كردنه وهی كاتی ھهمان لهبۆرسه لقكی به بكرت یان بكات، پشتگیری قۆناغهی لهم «من وتیشی: جیھانییهكان»،بۆرسهی دهكهم، ئهوه پشنیاری ئستاماندا،باشتره، له وه زۆر كوردستان، بته لقكی بهغدا
نه بین.» سهركهوتوو بكهینه وهو بۆرسه ئمهكۆمپانیاكانی رهوشی دهربارهی سماقهییكۆمپانیاكانی خستهروو، ئهوه ی كوردستانبهنده رایهتین كۆمپانیای تهنھا كوردستان،سهرمایهی تا نین، بهرھه مھن كۆمپانیای وھاوتیانی به بیدهن ھهیانه پشكانه ی ئهودهبته بۆرسه كردنهوهی بۆیه كوردستان، پویست واقیعی، كاركی نابته و شتكی ریكالم
كوردستان.» بۆرهتكردهوه، ئهوهی ركانی ئهحمه د بهرامبهردا لهوتی: نهبت، گهورهمان كۆمپانیای كوردستان لهكۆڕهك، و ئاسیاسل كۆمپانیای كوردستاندا «لهئهوان دهتوانن و گهورهن زۆر كۆمپانیای دووكوردستان بۆرسهی كردنی كارا به بهشداری دهكرت خستهڕوو، ئهوه شی ئهو بكهن.»كهم پشكی به سهرهتا بچووكه كان، كۆمپانیاھهنگاو به ھهنگاو بكهن، بۆرسه له بهشداری دهبت.» ھز به بچووكهكان كۆمپانیا بهشداری له كرد، بهوهش ئاماژهی سماقهیی ئهیوبمامههی كۆمهیهتییهوه، رووی له كوردستاندوور خۆیان بازرگانهكان نییه، پهسهند ریبا
مامهنه. جۆره له و دهگرن،قهرزه، به بۆرسه مامههكانی «٨٠٪ی وتی: ئهوكوردستان بۆ ئمه گرفته لهناو خۆی جیھانئستا چونكه بكهین، گرفته ئهو تووشی جیھان قه یرانی ئابووری پسپۆڕانی دهركه وتووه
قهرز.» و ریبا ھۆكاری بۆ دهگهڕننهوه شروانی بۆتان ــ ھهولر
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
34
ئــابــووری
ده بینن، وای ئابووری پسپۆڕانی كاتی كوردستان بۆرسه ی كردنه وه ی نییه ، بۆرسه به پویستی كوردستان و ماوه پاساویشیان بۆ توانینه كانیان به رھه می خۆمای كوردستان له ئاستی پویست نییه و سیسته می بانكی ھه رم، له ئاستی جیھانی نییه و له رووی به شكی بۆرسه كان، مامه ه ی كۆمه یه تییه وه سووی قه رزه له كوردستان، سووی قه رزیش به ریبایه ، ھه ندك له سه رمایه داره كان ئه و مامه ه یه
ناكه ن.
گرنگی بۆرسه شونكی تایبه ته بۆ كین و فرۆشتنی كاغه زی دارایی و كا ستراتیژییه كان، وه كو گه نم، جۆ، نه وت، به رھه مه سروشتییه كان، پشكی كۆمپانیا له حكومه ت و الیه ن و كه س به قه رزدان و
تر مه بهستیمهبهستی بۆ گشتی كتبخانهی چوونه ھهمیشهگهنجان و خوندكاران له زۆر نییه، خوندنهوه ئه وێ دهچنه یهكترناسین، و بینین مه بهستی بهبینینی بۆ زیاتر گهنجانهیه له و (٢١ساڵ) حهمید
گشتی. كتبخانهی دته ھاوڕیهكیئهو دم، دووجار مانگكدا له «من وتی: ئهودم، ھه رچهنده ھاوڕیه كم بۆ بینینی دووجارهشكه ربین، بهرامبهردا له دهشخونمهوه.»كتبخانهكان ھاتوچۆی خوندكارهو ئهویش
ندنه وه »، «گه نج و خۆ رۆشنبیرنه كردن»، «گه نج و بگه نج و نه خو»ئاگایی له رووداوه كان»، ئه و رستانه زۆرجار به نه وه ی نوێ ده وترت، له گه ڵ
ئه وه شدا رۆژانه كتبخانه كانی سلمانی جمه یان دت له گه نجدا، ئایا ئه و گردبوونه وه یه ی گه نج بۆ خوندنه وه یه ، یان كات به سه ربردن.
خوندكاری (٢٤ساڵ )، عه زیز ربین كارگی و كۆلژی له چواره قۆناغی دمه «زۆر وتی: سلمانی ، زانكۆی ئابووری خوندنه وه ، بۆ سه را، رۆشنبیری سه نته ری
شونكی زۆر باش و ھمنه .»به شی خوندكاری (٢٥ساڵ )، ئه مین سۆران سه باره ت سلمانی ، زانكۆی له ماتماتیكه گشتی ، كتبخانه ی بۆ ھاتنی به خوندنه وه و ده ـ : «من ته نھا بۆ سه عی و ئه وه ی په یوه ندی كتبخانه ی دمه ھه یه ، خوندنه كه مه وه به گشتی ، له به ر ئه وه ی كه شه كه ی ھمنه »، به م سۆران ئه وه ی نه شارده وه ، «له ماه وه كه متر و خوندنه وه شم كه می ده خونمه وه ، كات به پی ده گه ڕته وه بۆ ئه وه ی ، من خوندكارم و سه عیم
ھه یه ».چۆبوون یان قه ره باغی ناو ھۆی خوندنه وه كان، سلمانی شاری سه نته ره كانی و كتبخانه له به گه نجانه ی ئه و الی ھه یه ، خۆی ھۆكاری
مه به ستی خوندنه وه سه ردانیان ده كه ن.ئه وه ی له كتبخانه ی گشتی به دیده كرا، له گه ڵ ئه وه ی به رژه یه كی (تاراده یه كی باش) گه نجی خوندنه وه بۆ زۆركه م رژه یه كی به م لبوو، ھاتبوون و سه عی بۆ ته نھا ھه بوون ھاتبوون، ھاتبوون»، ھاوڕكانیان بۆ «بینینی ھه شبوون
چه ندین گه نج ئه مه یان دووباره كرده وه .گۆڤاره كان و كتب گرانی خوندكاران له زۆر له و گشتییه كان، كتبخانه بكه نه روو واده كات باره یه وه ربین عه زیز، وتی: «به و پیه ی ئمه خوندكارین و گه نجین توانای ئه وه مان نییه له دم بۆیه بكین، گۆڤاره كان و رۆژنامه ده ره وه سوودی ده خونمه وه و ھمن كه شكی له لره
لـده بینم.»وتی : زانستییه ، شه شه می خوندكاری كاروان «زیاتر ئه و كتبانه ده خونمه وه ، كه وا زانستین شیاو به شونكی ئره گۆڤاره كان، به تایبه تی
له به م بده نگه ، ھمن و چونكه ده زانم، ماه وه ش كتب ده خونمه وه .»
وتی : ئاماده ییه ، خوندكاری عارف ھه رم بۆ بكه ین ته رخان مانگك مووچه ی «ده بت بۆیه وته دا، له م گۆڤاره كان رۆژنامه و كتب و من به رده وام رووده كه مه وه كتبخانه كان، ده توانم رۆژنامانه ی كتب و ئه و خۆم به خواستی لره ده مه وت بیانخونمه وه ، ئه مه چ جای ئه وه ی له
كه شوھه وایه كی ھمن و بده نگدایه .»ھه به ست ئه كره م خوندكاری ناوه ندییه ، ته مه نی دمه سه عی بۆ زۆرتر «من وتی : ١٦ساه ،
كتبخانه ی گشتی .»به ساه ، ٤ «به درژایی وتیشی : ھه به ست به رده وامی ھاتوچۆی كتبخانه ی گشتی ده كه م، ده كرته وه خوندنگا كه خوندن كاتی ته نھا
نایه م.»
كتب ناكنھڤی عومه ر (٢٠ ساڵ )، كه كارمه نده له یه كك له كتبخانه كانی شاری سلمانی، له باره ی كینی كتب له الیه ن خوندكارانه وه ، وتی: «رژه یه كی كه م له گه نج دن بۆ كتبكین، ئه و رژه كه مه ش
زیاتر رۆمان و چیرۆك ده كن.»ده كه نه روو گه نجانه ی ئه و به وه ی سه باره ت داواده كه ن، نووسه رك چ كتبی كتبخانه كان،
یاخود چ نووسه رك خونه ری زۆره ؟دنه كه گه نجانه ی «ئه و وتی : ھڤی به رھه مه كانی داوای زیاتر كتبخانه كه مان، به م ده كه ن، ره فیق فاروق عه لی و به ختیار
نووسه ره كانی تریش خونه ری خۆیان ھه یه .»خونه رانه ی ئه و رۆشنبیران، له زۆرك به ڕای خونه ری رۆمانن) چیرۆك، (شیعر، خونه ری به رده وام و خونه ری خانه ی ناچنه نین و جدی گه نج زۆری رژه یه كی ئستا به م جدییه وه ،
خونه ری به رھه می ئه ده بیاتن.
بای بای، خوندنه وه
ئه وه ی له سه نته ری رۆشنبیری سه را به دیده كرا، ته ماشاكردنكی به م بوو، ل زۆری گه نجكی به ئه وه ی رۆژنامه كه ، خوندنه وه ی ھۆی ناو روونی پیشان ده دایت، كه زۆرك له و گه نجانه ی ھۆی به م رۆژنامه بوون، خونه ری ھاتبوون له په نجه ی ده ستك خوندنه وه ی كتیبخانه كه
كه متر خونه ری لـ بوو.
گرفته كانبه كو نییه ، خونه ردا له ته نھا به ھه ر گرفت له باره ی ھه یه و گرفتیان كتبخانه كانیش له كه ربین كتبخانه كانیشه وه ، كه موكوڕی دوایین قۆناغی خوندندایه ، وتی: «كتبخانه كان ھاتوچۆی من كه سه را، كتبخانه ی به تایبه ت زیاتر لره تدانییه ، بواركی ھه موو ده كه م، ئه م ئیداره ی له داوا ھه یه ، ئه ده بیاتی بواری سه نته ره ده كه م، ئه گه ر بكرت بواره كانی تر وه كو
سیاسه ت، ئیداری ، كۆمه یه تی ، زیاد بكه ن.»كتبخانه ی كارمه ندی كه محه مه دی چرۆ سه نته ری رۆشنبیری سه رایه ، وتی : «رۆژانه ٢٠٠
موسه. شاری راسته قینهی ونهی ئهمه لدت، بۆنخۆشه كانیانلهالیهن بۆتهوه، ھرش چهندین توشیپ.ز، ٧١٢ی سای له ھهر داگیركهرانهوه وئاوارهبوون و دهربهده ری توشی خهكهكهی و فارس لهالیهن بوونهتهوه، ب و كوشت و ئهرمینیاوه، و ئازرباینجان ھۆزهكانی و رۆمان
گالون. جهنگهوه چهندین له
بازرگانی جوهیدانیشتوانی وایكردووه، بارودۆخهش ئهمبچنه شاره كهوه خۆرئاوای بهشی له شارهكه،لهسهر شارهكهیان شارهكه، خۆرھهتی بهشیبنن، بهم شوهیهش بنیاد گردهكانی ئهو بهشه الی له بهشكیان دووبهشهوه، به بوو موسبنیادنرایهوه، دووباره دواتردا له كه خۆرئاوایهوهرووباری خۆرھهتی لهالی تریشیان بهشهكهیگهشهی بهرچاو رژهیه كی به كه دیجلهوهیه،زۆر بنیادناندا بواری له بینیوه و بهخۆوه
جموجۆی بازرگانی ھهروهھا بهرهوپش چووه،دیارترین له یهكك بوهته كردووهو گهشهی تیداھهرچهنده عیراق، شارهكانی پشكهوتووترین وعیراق پشكهوتووهی شاره ئهم پگهی بهیهكدادانی شهڕو چهندین مهبهندی بۆتهجۆراوجۆری دهسهتداری چهندین گهوره،خرا به شوازكی به ردهوامیش بهم گۆڕیوه،بهناوی سه ركردهیهك چۆتهوه. بهرهوپشخۆرئاوای شارهكهی بهشی ئهردهشر، دووبارهبۆ پشكهوتنی و ھز دووباره ناوهتهوه، بنیادھهروهھا نوێ ، ئهردهشری ناونرا گهڕایهوه وئهرمهنییهكاندا، سهردهمی له شارهكهشبینیوهو بهخۆیه وه بهرچاوی پشكهوتنكی
بووه. پشكهوتندا له بهرده وام
شار گهرماوهكانیشاری ناو دهنیته پ ھهركاتك
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
42
بناسه شونه ئهم
دوو شاری بهھار
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
45
بازاڕی چهندین كه لهوهی جگه ئهمه ھهیه،بازاڕهكانی تدایه، له و بۆنی گژوگیا فرۆشتنیگژوگیایی ده رمانی و داو چهندین گژوگیادا،ئهمه دهفرۆشرت، بهھاراتك جۆره ھهموو وجوانكاری بۆكاری كه گژووگیایانهی، لهو جگهبازاڕه ئهم بهردهوامیش دهھندرن، بهكارھاتوچۆی له موس جمهیان دت، میللییانه یگیایی. دهرمانی فرۆشتنی و كین و خهكی ،موس خهكی زهمانه وه در لهپداویستییهكانیان دابینكردنی بهمهبهستیكشهكانیان له زۆرك چارهسهركردنی وچونكه بازاڕانه، جۆره ئهم روویانكردۆتهراستهقینه دهرمانخانهی موسییهكان، لهالیده رمانخانانهی ئهو نهك گیاییه، دهرمانخانهی
ئمه لهسهری راھاتوین. كه
یونس نهبیناوی پیرۆزدا قورئانی له كه پغهمبه ر، یونسئه وه دهچن، بۆ مژوویی گانهوهی ھاتوه، زۆرشاری دهكهوته پغهمبهره ئهو گۆڕی كهوا ناوی به ھهر كه مزگهوتكدایه له موسه وه،
ئاوات و خواست عیراق.. كوردستانی له ٥ـموستهحیلدا. و ئیمكانیهت لهنوان
لهسهر كوردی رۆژنامهگهری جهژنی یادی لهرۆژنامهنووسانی كوردستان بانگھشتی سهندیكایدهربارهیی كرد، كوردستانی ھهرمی سهردانیرای له بهرھهمانه دهنگدانه وهی ئهم و كاریگهریبه ھۆی وتی: «بگومان كتبهكان میسردا، گشتیسیاسیی لكۆینهوهو سهنتهری لهالیهن ئهوهیكۆمههی و ئهھرام رۆژنامهی له ستراتیژی ودهنگدانهوهیهكی بوبوونهتهوه، عهرهب وتانیو رۆشنبیران گشتی رای سهر له ھهبوو باشیجوانیش زۆر بهشوه یهكی و میسر نووسهرانیئهم له میسرو دابهشكراوه دابهشكردنی كتبهكانلهنو تایبهتیان خونهری دامهزراوهیهش دووكورد دۆزی میسر، دهستهبژرانی و رۆشنبیرانناوهڕۆكی و له پدهدرت گرنگی زۆری میسر لهكه روونكردۆتهوه خونه ر بۆ ئهوه م كتبهكانیشداحسابی لهسهر كورد گهلی مافهكانی و خواستكوردو گهلی بهكو نییه، دراوس وتانی عیراق وكردوه خهباتیان پكه وه رابردوودا له عهرهب به ھهمان داھاتووش ئستاو سه نگهرداو لهیهك
ده بت». شوهھهندك له بهردهوام بۆچی ئهوهی دهرباره یدهكرته ناڕهوا ھرشكی عهرهبی، رۆژنامهیستراتیژی توژهری ئهزموونهكهی، سهركوردو نهبوونی بۆ ھۆكارهكهی گهڕاندهوه فاید، رهجائیكوردستان ھهرمی له سهر تهواو و دروست زانیاریو روونیكردهوه راگهیاندنانهوه ئهو دهزگا لهالیهنھهرمی واقعی و زانیاری پویستیشه كه ئهوهیعهرهبی خونهری بینه رو بگهیهنته كوردستاندهزگاكانی ئهركی ئهمه یهكهم پلهیی بهكوردی راگهیاندنی دهبت كه كوردییه راگهیاندنیبتوانت ئهكتیڤ بت، بهھزو راگهیاندنكی كاراو
كوردستان واقعیی ھهرمی گهیاندنی پهیامی لهگهڵبداتهوه تۆمهتانه ئهو ته واوی وهمی و بهرپهچدهكرتهسهر عهرهبییهوه راگهیاندنی لهالیهن كهبۆ ئهوه شتان راشكاوانه دهشمهوت و كوردستانئهوه كوردی دهبت راگهیاندیی كه روونبكه مهوه لهگهڵ قورسدایه میدیای شه ڕكی له كه بزانت،شوهو باشترین به دهبت و عهرهبی میدیایواقعی دروستهكانی زانیارییه راست و میكانیزم،لهالیهك، ئهمه عهرهبی، جیھانی بگهیهنرته كوردیئهوه كورد رۆژنامه نووسی دهبت ترهوه لهالیه كیو مافهكانی خواستهكانی كه بهدهستھنانی بزانتوتانی و ئیقلیمی بهرژهوهندی به په یوهسته كوردكوردی گوتاری دهبت ئهوه لهبهر ناوچهكهوه، روانگهیهوه، لهو و بكات راستییه ئهم رهچاویگهیاندنی له كارابت زۆر كوردی میدیای دهبتوتانی بۆ سیاسیی گوتاری و خۆیی پهیامی پشتر باسمكرد وهك چونكه و ئیقلیمی، دراوسو ماف لهسهر ھهیه كاریگهریان فاكتهرانه ئه مراگهیاندنی نابت ھهربۆیه كورد، خواستهكانیبهرامبهر الیه نی و ھهبژرت بده نگی كوردیبدهنگی چونكه بهشۆڤنی، تاوانباربكات تهنھاو خۆبهدهستهوهدانه ئای سپی ھهكردنی مانایكورد بۆسهر ھرشهكان چوارچوهیهشدا لهو وله سهر ده بت خراپی كاریگه ری و ده بت زیاتربهپچهوانهوه به كو راستییهكان، شواندنی
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
وهمبدهیتهوه نهیارانه دهنگه ئهو وهك دهبتبهسهر سهركهوتن و روونبكهیتهوه واقع وبگومانیشم بھنیت، بهدهست شۆڤنیهكانداواقعی بهڕاستی ئهگهر عهرهب گشتی رای لهوهیقه ناعهت روونبكرتهوه، بۆ كوردستانیان ھهرمیھهرمی كوردستان ئهزموونی دروستی راستی و به
دهكهن.كه میكانزمانهی ئهو گرنگترین به سهبارهتبۆ بیگرته بهر كوردستان ھهرمی پویستهعهرهبی، جیھانی به كوردی گوتاری گهیاندنیكه لهوهكرد باسی فاید رهجائی رۆژنامهنووسكهناه كوردستان ھه رمی ناوخۆی بۆ ئستاھهرمی بۆ زیاتره و لهپویست زیاد ئاسمانییهكانیهكبخرت تواناكان دهبت به م زۆره، كوردستانئاسمانی راگهیاندنی دهزگایهكی پكھنانی بۆكورد گوتاری گه یاندنی كاری تهنھا و كوردی ھهرس بۆ به كو عهرهب، بۆ ته نھا نهك بتكوردستانیان ھهرمی دهوری كه نهتهوهیهیی ئهوو مژوویی قه دهری فارسیش، و تورك له داوهئهو لهنوان كه ئهوهیه داھاتووشتان جوگرافیاوگوتاركی دهبت كهواته دهژین، نهته وهیه سو تورك و عهرهب بۆ ھهبت لۆژیكتان به ھزو
فارس.عهبدو ژینۆ ــ ھهفتانه كاكهیی ھمن فۆتۆ:
46
رونـاکـبـیـری
لكۆینهوهو سهنتهری ستراتیژییه له توژهركی و عه رهب رۆشنبیری كایهی ناسراوه له ناوكی فاید رهجائیله كورد پگهی له باسی ھهفتانه، لهگهڵ دیداركدا له كورد، كاروباری بۆ ئهھرام رۆژنامهی له ستراتیژی و سیاسییعهرهبی بۆسهر میدیای ھه ندك ناڕهوای و ھۆكارهكانی ھرشی كورد ئایندهی و عیراق سیاسیی و پرۆسهی عیراق
كوردییهوه. میدیای ماس رگای له عه رهبی كوردی- گوتاری بهھزكردنی میكانزمی و كوردستان ھهرمیئستا ئاشكرایه وهك عیراقدا، له كوردیش بهغدا ھهیه، و ھهولر له نوان كۆمهك كشهھهمواركردنی بۆ داواكردن گرنگترینیان، لهھه رمهكان دهسهتی كهمكردنهوه ی دهستوورولهسهرهكان ناكۆكی ناوچه كشهی تر خاكی وئه مه ١٤٠دان، مادهی لهچوارچوهی ئهوانهی وتریش كشهی چونكه كشهكانه، گرنگترینبودجهو و نهوت گازو یاسای لهسهر ھهیهكشانهی ئه م بهنده بۆچوونی به پشمهرگه ،بهم دهكرت، چارهسه ر زوو الوهكییه و دوایی سهرهكییه ». كشهی باسمكرد خاهكهی دوووتی: دهستوور ھهمواركردنی دهربارهیكورد، بۆ موستهحیلهوه خانهی «دهچته ناكات سازش شوهیهك بهھیچ كورد چونكه میكانیزمی و دهسهتهكانی كهمكردنهوهی لهسهرتهنھا ھه یه، یاسای له مباره یهوه و دهستوورییدهسهتهكانی دهتوانرت حاهتدا یهك لهبهسهر بازدانه ئهویش كهمبكرته وه، ھهرمسهربازی كودهتای به ئهمهش دهستووردا،نودا عیراقی له خۆشبهختانه بهم دهكرت،دهستوور به پابهندبوون لهسهر جهخت ھهمووانبهتایبه ت و ١٤٠ مادهی دهربارهی دهكهنهوه،دهرهكی فاكتهری بهداخهوه كه كهركوك، شاریكاروبارهكانیانهوه، دهستوهردهدهنه ئیقلیمی وھیوام سیاسیی چاودركی وهك من بهم لهناوچه ١٤٠ لیژنهی كارهكانی كه دهخواست كاریان دواتر پبكردایه و دهستیان ئاسانهكانهوهزۆر شوه چونكه بهو كه ركوك بكردایه، لهسهربۆ كشهكان، چارهسهركردنی بۆ دهبوو ئاسانشهنگال و ناوچهی مهخمورو خانهقین له نموونهله دواتر بكردایه و كاریان ترهوه ناوچهكانی وبكردایه، كاریان كهركوك لهسهر تردا قۆناغكیكهركوك لهسهر چاویان ھهمووان بهداخهوه بهم
بهكو كرابت، پیان كه نییه خر و یارمهتیزۆرهیه خهباته ئهو و ماندووبوون و رهنج بهریبگومان بۆداوه، قوربانی عیراقدا له كورد كهله باشتره زۆر عیراق كوردی ئستای رهوشیئایندهی دهربارهی كوردستان، تری پارچهكانی
دیدارهكهدا، دهستپكی له سهرهتاله كورد پگهی دهربارهی فاید رهجائیوتی: بهغدا ھه ولرو نوان پهیوهندی و عیراق زۆرباشه عیراقدا له كورد ئستای «بارودۆخی ئه مهش بهدهستھاتووه، ده سكهوت زۆر و
جیاواز چیرۆكی س فیلمهكهدا له كه وهرگیراوه، ئهمانیاوه ئاوای خۆر دیهكی له ناوهكهی كهناوی به جوانهكهیدا ژنه لهگهڵ تۆماس، دهكات به ناوی گهنجك كشهكانی له باس كه نمایشدهكات،ھهوی و خیانهت و وتی و دوره ئاوارهیی و نیشتمان كشه ی له فیلمهكهش باس توركی ، عه لی الوراو
خوڕمای.. شیعریعاشقانی له زۆر ژمارهیهكی ئامادهبوونی به
دهكرێ دادگایی گۆرسلدهستی ئهستانبول دادگای له گۆرسل) (نهدیم توركی رۆماننووسی دادگاییكردنیھهودان تۆمه تی به خوا) (كچانی ناوی به رۆمانهكهی بوكردنهوهی له سهر پكرد
ئاینییهكان. مهسهله و تابۆكان لهسهر قسه بۆ بۆھاندن«بهپی رایگهیاند؛ ئاژانسی فرانس بۆ رۆماننووسه پارزهری ئهم یوزر)ی (شهھنازدهدرن تا ٣ ساڵ ساك سزای زیندانی ئهم وته، سزادان یاسای له ١/٢١٦ مادهیئاینی و و مهسهله عیرقی لهمهڕ بدات توندوتیژی و رق كه ھانی كهسك بۆ ھهر
خهكییهكان».بهشداری و دادهنشت پاریس ئستا له كه دادگایكردنه نهبوو، ئهم ئاماده ی گۆرسل
فهرهنسا. باكووری له (لیل) شاری له دهكات كۆنگرهیهكدادگا له دهرهوهی لهكاتی ھاتنه دهترساین لهوه «نهھات، چونكه وتی: یوزر ھهروه ھا
وه رگیراوه». ل پشویدا وتهی خۆی سهردانی بهم له رویبدایه، كارهساتكلهخۆ چیرۆكی كۆمهك بوبۆوه توركیا له ٢٠٠٨ سای ئاداری له كه رۆمانه كهئیسالم پغهمه ری (محهمهد) سهربوردهی و ژیان به بوو پهیوندیدار كه گرتبوو
ئیمان. بۆ رهخنهگرانه دیدكی له نووسهر دهنگی (دخ)،وهم دانیشتنیدا یهكهم له دادگا كه ده كهم «پشبینی وتی: لدوانكدا له گۆرسلتاوانك پویسته له سهر بۆ جهختبوون بت، تۆمهته ته بهرا بهخرایی لهو بداتهوه وبه سیستهم و رژم لهسهر ورانكهر مهترسییهكی بوونی به ب موقتهنیع دادگائهمه تهنھا دا كه بهوه پرس گۆرسل ئاماژهی فرانس بۆ ئاژانسی گشتی». پشتریش
دهكهن. بیری له خه ك و چیرۆككه زانستی توژینهوهی بۆ نیشتمانی سهنتهری له لكۆینهوهیه بهڕوهبهری كه گۆرسلسهربه ستیمان «پویسته وتی: و لدوانهكانیدا له بهرده وامه توركی، ئهدهب لهسهرھهوستیشم من دهیدهین، ئاینهكان لهسهری كه رهخنهییانهی دیده لهو ھهبت
ده گهرم». ئیمانداران ئیمان و رز له كه روونه، ئاشكراوفهرنسی وهردهگدرت. زمانی بۆ بهمنزیكانه (كچانی خوا) رۆمانی
ناوهوهی ھاتنه بۆ دهیكات گۆرسل بانگه شانهی و جهخت ئهو لهسهروبه ندی ئایندهدا ھهفتهكانی تری له كتبكی نووسهر وتانی ئهوروپا، بۆ یهكتی توركیاوتی: له دواجاردا و ئهوروپادا) له تازه بیرۆكهیهكی (توركیا ناوی به بوده بتهوهدادی سهربهخۆیی به بواشم و مهسهلهیهداو لهم ناكهم دهڕاوكی به ھهست «كه
ھهیه». وتهكه م
كهنای خورمای، ھهناسهكانی و شیعرشاعیری بۆ كۆڕكی ئواره كوردسات ئاسمانی ھۆی له خورمای) (ئیسماعیل وت دووره
سازكرد. سلمانی رۆشنبیرییهك له زیاتر ئوارهكۆڕهكه ژووانهدا، لهو
خایاند. كاتژمری
51
ئارامتان ھنده دت زستان كه بۆچی؟.... دهپرسنچاوهڕوانی له ھاوینیش دهگهڕتهوه، ھاوین تا نییه
دهبهنهسهر!» زستاندا ھاتنیكه دهھنایهوه وهبیری ھهمیشه ھاوڕی ماكسیناو خاوهنی ده بته سهرزهوی بۆ ئهو دابهزینی بهھیچ دیاره بهم سامان، و سهروهت و ناوبانگ وله رۆژك سهره نجام تا نهیدهجوند، له وانه یهككگوت پی و ماكس روویكرده سهیردا پشھاتكیماكس دادهبه زم، ئهمهریكا گهیشتینه وهخت ئهمجارهبیاره، بهم سهرسام له الیهك و خۆشحاڵ لهالیهكلكرد.... مائاوایی و بهخشی پ خۆی پاتۆكهیكهشتییهكه ھهمیشهیی ناو ئهندامانی سهفهری ھهمووپله كه بوو پیانۆژهنه ئهم ھهنگاوهكانی له سهر چاویاندهھاته كهشتییهكه دا ناو پلیكانه كانی به پله لهدوایوهستابوون ھهناسهكان بهنده رهكه، رووهو خوارهوهبوون، مژووییه رووداوه ئهم چاوهڕی چاوه كان ولهناوهندیپلیكانهكاندا ئیستیكیكردو نۆسهد) (ھهزاروو گهورهیه ئهو شاره بییه نیگایهكی دووری وه ستابووداكه ندو شهبقهكهی چاوهڕیهتی، بهرینهی جیھانه ئهوھاتبووه بهكودا سوڕایهوه و خۆیدا بهدهوری ھهواییدا،كهس روهو كهشتییهكه، سهركهوتهوه سهره وه خوار
نه دوا! كهس ئهویش لهگهڵ نهگوت و له گهڵ ھیچی١٩٣٣دا سای له ھاوڕشی ماكسی دواجارشهش له زیاد ئهوهی پاش بهجھشت كهشتییهكهیبهدواوه بردهسهر، لهوه ئهو كهشتییه لهسه ر سای
نۆسهد). (ھهزارو چیرۆكی له نهما ئاگای كهسجهنگی كوشت، جوانییهكانی ھهموو و ھات جهنگدامای، مرۆڤه كانی ھهموو و ھات كۆتایی جیھانیبوو، ترومپیته كهی دهسبهرداری ناچار ماكسكهشتی فرۆشت، نیوهڕۆخوانك نرخی به ترومپیتهكهیھهمیشهیی النهی كه كهشتییهی ئهو (ڤرجینیان)كۆمپانیایهكی دایزاند و جهنگ نۆسهد) بوو (ھهزارودهیانویست بوون، ئهوان سهرقای لهناوبردنی زهبهالحو بیتهقننهوه دینامیتهوه تهنك چهند رگهی له ھاوڕكهی تاقانه كه بدهن رگهی دهپاڕایهوه ماكسیشله ودایه، ئستاش دنیام من دهیگووت: و رزگاربكاتچۆن وا شتی دهیانگوت: پنهدهداو گویان ئهوانلهم كهشتییهدا دهیان بستك نهماوه دهبت؟ ئمهتدا كهسكی تیادا نهچاندب، ئهگه ر دینامیتمان كیلۆدهبوو دهستهودامنیان ماكسیش دهمانبینی، بمایهماكس بكات، رزگاری و بیدۆزتهوه تا بگهڕن لیتا گهڕا كهشتییهكه كونی به كون زۆر ماوهیهكیپارچه یهكی كه خۆیهوه كۆنی قه وانكی بهھۆی دواجار
دۆزییهوه. تۆماركرابوو تدا نایابی میوزیكی
ساڵ شهش ماوهی كه ھاوڕێ دوو سهیر، دیداركیقریوهو لهناو سهر بردبووه پكهوه رۆژیان و شهوگهشتیارانی پیاوی و ژن سهمای و ئاھهنگگان خۆشیخهمباری سوچكی له ئهمجاره كهچی (ڤرجینیان)،ده تهقندرتهوه تاوكی تر ئستا نا كه كهشتییهكدالهنوانیاندا دایالۆگه ئهم مژوو له بهشك دهبته و
بهرزکردنهوهی و و کۆمهیهتیی ئابووریی گهشهپدانی پرۆسهیوزهو به پویستی وتکدا ھهر له ئابووری گه شهی رادهیھۆکارهکانی بوونی تر واتایهکی به مه عریفهیه،یان کارو سهرمایهوھهر نهک ھۆکارانه ئهو زۆربهی وتدا. له ئابووریی بهرھهمھنانهبوونی فراوانیش بهشوهیهکی بهکو ھهیه، کوردستاندا ھه رمی لهله سهرمایه و وزهی ھهرزان بوونی نکۆی له نییه کهس ھهیه.ئاست نزمی له ھهرم ئابووریی سهرهکی کشهی بکات. ھهرمدامه عریفهیه، کارو مرۆییه که به ردهوامی سهرمایهی پاشهکشی ونییه باش ئه دائی بهم ھهیه، زۆرمان کاری دهستی ئهوهی لهگه ڵکار دهستی مهعریفی و توانای زانستیی الوازی بۆ ھۆکارهکهیشی
دهگهڕتهوه.توانای بهرزکردنهوهی زانسته بۆ پویستی به ھهرم کاری دهستیخوندن پرۆسه ی رگهی له مهعریفی، ئهمهش و جهستهییبهدیدت. مهشقپکردن و راھنان به ئهویش دوای و یهکهم بهپلهیکۆمهیهتی کهشکی رهخساندنی فاکتهرهو دوو ئهو فهراھهمکردنیھهرمی کاره له دهستی ئهدائی ئاستی زامنی بهره وپشبردنی لهبارھهرم. له بیاربهدهستانه ئهستۆی له ئهرکهش کوردستاندا،ئهم
چهکی تاکه که نهبت بهوه قهناعهتی ھه ب کهسک ناچپبهرده وام، مرۆیی گهشهپدانی پرۆسهی ھنانهدی بۆ ھهرمسهرهکیترین به مرۆییهکانیدا، که دهرامهته سهرمایهگوزاریکردنه لهئهستهمه ھهنگاوه ئهو بهب دادهنرت، سیهم ھهزارهی ئامانجیدهژین کۆمهیهتییهی تیدا و ئابووریی ھهلومهرجه ئهو بتوانرتو ئیقلیمیی گۆڕانکارییه لهگهڵ بتوانین و بهرین به رهوپشس ئهم لهسهر جهخت دهب بۆیه بینهوه، نودهوهتییهکاندا
بکهینهوه: مهسهلهو سیاسیی و کۆمهیه تیی و ئابووریی واقعی له تگهیشتن ١ـ دهب تیاندا سهرمایه گوزارییهک ھهر ئهنجامدانی و فهرھه نگییبه ئهوهی بۆ و ب بهردهوام گهشهپدانی ھنانهدی ئامانجی به
ھهروهك ھونهرهكهشیان دنیام كه كاتیبه ده كات. ب كهم زۆر ماوهیهكی بۆ دهبینرتقوتر كاریگهرییهمان ئهو خۆمان ده ستی بهدهوه مه ندهكهمان، ھونهره سهر بۆ و كردۆتهوهھونهرمه ندهكانیان دراوس وتانی بهداخهوهكوردییهكان میلۆدییه له سوود ئاسانی به زۆربهم كارهكانیان، ھهونی دهیكه نه و وهرده گرندهكهنه پشت خۆمان ھونهرمه ندهكانی بهداخهوه نایانهوت خۆیان و كوردییهكان رسته میلۆدی وكوردییه كاندا كاركردن له میلۆدییه له بكهن ماندووناپسپۆڕی زۆركیان و نهشارهزایی ئهمهش بۆ ومن خوندهوارنین، داخه وه به كه دهگهڕتهوهچهنده مهعریفه خاوه ن ھونهرمهندی دهمبواری له ھهیه دیراسهكردن به پویستی مۆسیقا تیۆری لهالیهنی ھهر مۆسیقا زانسته كانیو كۆنتراپۆینت و فۆرم و ھارمۆنی زانستی وتر، پراكتیكییهكانی الیهنه تا و پیانۆ ژهندنیراڤه به پویستی ئهوهنده دوو نام ئهوهندهشخۆمان مۆسیقای ھونهری بهسهركردنهوهی وئهوهنده كهلهپووریمان سامانی دهم من ھهیه،ھاوشوهی به رهكهته، و پیت به و دهوهمهندخاكه كهمان سروشتییه كانی و كانزایی سامانه
لی. سوودن به دوژمنانمانله كوردی مۆسیقای و گۆرانی تۆماركردنی
ھونهری خزمهتی له چهند تا تردا، وتانیكوردیدایه؟
به ھونهرمهنده كه، سهر دهكهوته ئه مهش ـھونهرمه ندهكان له زۆرك بیستومانه داخهوهدراوس وتانی ستۆدیۆكانی دهكهنه روو كهوته له ھهندێ و توركیا وتی بهتایبهتیدانراوهكهیان میلۆدییه تهنھا عهرهبییهكان، نه و مۆسیقا دابهشكردنی نه ئیتر و دهدهنبۆیه نییه، بۆچوونیان تردا شتكی ھیچ لهوشهی سهر تادته بهرھهمهكان زۆربهی به گۆرانی كه دهكهیت ھهست گۆرانیبژهكهمۆركی سهد له سهد ئهگینا كوردییه، حیسابئهمه من نییه، دابهشكردنهكه كوردی و مۆسیقانهتهوهییه ی ئاسایشی ئه و و دهزانم كارهسات بهدركی پدهكهن خوداپدراو گه النی و وتان كهبۆ كاری لهمهوبهرهوه سهدهیهك لهچهند وبۆ پكھناوه جوانیان تهالركی و ده كهنله خۆمان دهستی به ئمه بهداخهوه خۆیان،جۆره ئهم زۆربهی ھهیدهتهكنین، بناغهوهوهزارهتی ئهستۆی له خهرجییه كهی بهرھهمانه ئهگهر به م ھهرمدان، حكومهتی و رۆشنبیریستۆدیۆ بچن لهم خۆیان و مۆسیقییهكان كوردبنئهمهیان بكهن بهجج كارهكه پشكهوتووانهچونكه دهبت، باشیشی ئاكامكی و زۆرباشه
وهكو خۆمان ستۆدیۆكانی كوالیتی بهڕاستیجیاوازییهكی و ستۆدیۆكانی دهرهوه نین كوالیتی
ھهیه. بهرچاویانگۆرانی داھاتووی ھونهری گهشبینی له تاچهند
كوردی ؟ مۆسیقای وحكومهت و دهسهت كه ده بم گهشبین كاته ئهو ـھونهر بوانته بابه تیانه و گرنگیی و پهرۆشی بهپهره و مۆسیقا ھونهری بهتایبهت و گشتی بهدهكهم داوا بدات، ئهكادیمییهكان دامه زراوه بهبه كادیرانی به پشتبهستن به سلمانی زانكۆیو بكرتهوه مۆسیقا بهشی ده رهوه ئه زموونیوهكو كهسانكی چونكه بكرتهوه، با خوندنیمۆسیقا له بهكالۆریۆس وهرگرتنی لهدوای خۆمانكاردهكه ین سلمانی (پ.ه.ج) مۆسیقای بهشی لهئستاش بواری چهند جیلكمان پگهیاندووه و وتا بكرت بۆ ئاسانكاریمان ھهندێ كه ھاتووه ئهوهمۆسیقا ھونهری با له بواری خوندنی پلهكانیمۆسیقای و گۆرانی داھاتووی تا و تهواوبكه ینو بهرین تر زانستی رچكهی بهرهو كوردیمانو شون بخرنه و پسپۆڕ ئه زموون به كه سانی خاوهن بوارهكهدا له كه كهسانهی ئهو جگهی ئاسۆیهكی بهمهش و ئهوتۆنین بوانامهیه كی
كوردییهكان میلۆدییه له سوود "بگانهخۆمان..." وهردهگرت،
سای كوردبووه یهكهم له دایكبووه، سلمانی ١٩٦٩ له سای محهمهد كهریم عادل ھونهرمهندی میوزیسیانئهكادیمیای له مۆسیقا زانستی له بهكالۆریۆسی بوانامهی كه بهشهدا، ئهو دهرچووانی خولی یهكهم ١٩٩٠–١٩٩١ له
ژداری ئۆركسترای و سلمانی مۆسیقای تیپی له كهمانچهیه ئامری ژهنیاری وهرگرت، به غدا ھونهرجوانهكانیجوانهكانی ھونهره پهیمانگای مۆسیقای بهرپرسی بهشی و مۆسیقای سلمانی تیپی ھونهری بهڕوهبه ری و سلمانی
سلمانییه.
خهك. به گهیاندنیان بۆكاریگهری تر وتانی مۆسیقای تكهبوونیمۆسیقای یاخود كوردی، مۆسیقای لهسهر نییهالیداوه؟ خۆی رهسهنایهتی له تاچهند كوردی
رگهت، دنه به ڕكهوت كه ناكهیت رووداوانهدهبیتهوه، روویان بهره و كراوهیی به ھهمیشهله نییت پهشیمان و دهبهستیت بهخۆت پشتسه رزهنشتی شتك، لهسه ر بیاردان و ھهبژاردن
ناكهیت. خۆت قهدهری
خاهوه ٢٦ لهسهرووداوهته قهدهر ھهیهو خۆت تهواوتی باوهڕت به بهتووشی تهنھا نهك خۆت قهده ری دهستی،لهسهر كاریگهری بهكو دهكات، دهڕاوكتله گهر كه بهشوازكیت تۆ داناوه، ژیانیشتبگرت، ونهت بكهیت ونهگرك له داوا رگهكارهت ئهو و لهگهیدا مهشغوڵ دهبیت بهقسهوهدهرهوه، ھاتبوویته بۆی كه دهچتهوه بیر له
بده ئهوه ھهوی بهشوهیهكیبۆیه كه
لهگهڵ باشترخۆتدا قهدهری
بگونجیت. ھه فتانه
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
62
ژیـانـدۆســتـی
له قه ده ری خۆت رازیت؟تاچه نده ھاوتاو ب كشه یت له گه ڵ قه ده ر و به ختی خۆتدا؟ ته ماشای بورجه كه ت ده كه یت؟ سه ردانی فاچییه کان
ده كه یت، یاخود گاته ت پی دت؟ بۆ ئه وه ی بزانیت تۆ تاچه نده ده توانیت ئه و شتانه ی به ركه وت، دنه به رده مت بۆ به رژه وه ندی خۆت به كاری بھنیت، وه می ئه م پرسیارانه بده ره وه :
شتی تر ھه مووجاره كانی وه كو ئه مانه ب- پوپوچن.
ج- ئه مه ھه لكه گونجاوه بۆ كرانه وه ی زیاتر.ئوتلكه وه ، ده چیته پشوودا كاتی له -٣لیت، تۆی ئوتله ی ئه و كه ده زانیت له دواتردا
ھونه رمه ندكی زۆر گه وره و ناسراوی تدایه :
زه وی سه ر له یانسیبت وه ره قه یه كی -١دۆزییه وه ، ھه تا ئستاش به كار نه ھاتووه ،
چی لده كه یت:ا- وه كوو خۆی به جی ده ھیت، چونكه حه زت
له م جۆره شتانه نییه .ب- پشتر وه ره قه یه كت راكشاوه .
یانسیبه كه وه ره قه ی نویه ، ھمایه كی ئه وه ج- ھه ده گریت، تا به ختی خۆت تاقی بكه یته وه .
٢- بورجه كه ی خۆت ده خونیته وه ، پت ده ت كه تۆ به منزیكانه ده زگیرانك بۆخۆت ده دۆزیته وه :
تا ده گه ڕیت، ده زگیرانه تدا ئه و به دوای أ- له ده ستت نه چت.
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
65
ئیفلیجی رووخسارئیفلیجبوونی مایه ی ده بته نه خۆشییه ئه م ناوه ڕاستی ده مووچاو ده م به الی گودا خوراده كات و سیمای مرۆڤ ده شونت، ھۆكاره كانی به ته واوی نه زانراون، ھه رچه نده گومان ھه یه ڤایرۆسك بت یان له سه رماوه سه ریھه دابت، به م ئه وه ھه موو
گومانن و دنیاییان تدا نییه . و ھماكانی له ده ستدانی به نه خۆشییه وه ئه م رووخسار ده ناسرته وه و برۆ و ده م خوار ده بن ئاسان چاو داخستنی نامنت، گونجاوی و قورسی وه ك ھه یه تریشی نیشانه ی نابت، له و خۆراكه كه كۆبوونه وه ی به ھۆی نانخواردن و بووه نه خۆشییه كه تووشی كه ده مدا به شه ی لیك و شله مه نییه كانیش به ده مدا دنه خواره وه و غه رغه ره كردنیش به ئاو قورس ده بت و ناته واویش له قسه كردن و فیكه لدان و خواردنه وه دا دروست ده بت و له به شی پشه وه ی زمانیشدا تامكردن به م تووشبوون حاه ته كانی ٧٠٪ی نامنت، گه نج الی به تایبه ت ده بنه وه ؟ چاك نه خۆشییه ئه گه ری بكات، زیاد ته مه نیش تا منداه كان، و چابوونه وه ی ته واو كه م ده كات و ده م به ته واوی
خوار ده بت.
چاره سه ررۆژی دوه م یان رۆژ یه كه م له گرنگه زۆر سه رھه دانی نیشانه كانی ئه م نه خۆشییه دا ھه وی چاره سه ركردنی بدرت، ئه مه ش بۆ ده ستكردن به به كارھنانی كۆرتیزۆنی تایبه ت به كه مكردنه وه ی ته مه ندا له سه ره تای ئه گه ر خاه ته كه توندی دواتردا چاره سه ر له به م روویدا، نه خۆشییه كه چاره سه ری ده بت و نییه سودی ده رمان به سروشتی و مه شقكردن بته پشه وه به م جۆره :
- ئه گه ر حاه ته كه قورس بوو: تیشكی كورت یان نه خۆشه كه به وپیه ی گه رمكه ره وه موشه ممای پویستی پبت ھه روه ك ده شتوانرت وریاكه ره وه یان گرژكه ری ماسولكه به كاربت له گه ڵ شالنی سوك و به و جۆره ش چاره سه ره كه دوو ھه فته یان
تا نه مانی ئازاری پشتگوكان به رده وام ده بت.- پاش ئه وه موشه مای گه رم له گه ڵ وریاكه ره وه ی
ده مار به كاردت.رۆی كه ده ستپده كات ماه وه مه شقه كانی -له و ماسولكه كان، چاره سه ری له ھه یه گرنگیان
مه شقانه ش:- به رزكردنه وه ی بۆركان بۆ سه ره وه و روانین بۆ
سه ره وه پاشان پشوودان.
- به توندی داخستنی چاو و پاشان كردنه وه ی.- پكه نین و پاشان به توندی پكه نین و پاشان
ب «ئۆۆۆۆ»A-E-I-O-U یره وهئه م پیتانه ب -- میزه دانك بنه و فوی پدا بكه .
كه بجو ده م به شه ی به و بنشت به رده وام -شه له لییه تی.
- لیوه كانت جوت بكه و فیكه لبده .
ئیفلیجی له رزۆكیبه ته مه نه كان تووشی به زۆری ئیفلیجییه ئه م و پیاوان گه وره له وه دایه سه رسامی ده بت،
ریگانی سه رۆكی ئه مه ریكا.ده ناسرته وه نه خۆشییه ئه م و جوه خاوبوونه وه ی به تگه یشتن، و نووسین و قسه و ده بت كراوه ھه میشه چاو ده مووچاو به مه ش ناتروكت، ئه م لدت، بتی وه ك ئیفلیجییه كی ئیفلیجییه و ماسولكه كانه گرژبوونی به تایبه ت له گه دایه له رزانی به م ده سته كاندا، له له كاتی ئیفلیجییه كه ئه گه ر و وه ستاندایه ویستی نه خۆشه كه ئه وا به كاربنت، ده ستی نامنت، له رزۆكییه كه ی ئاسان جوندنیش به م
نییه .كه می له نه خۆشییه ئه م مادده ی دۆبامینه وه دروست مادده یه كی ئه و ده بت، كیمیایی په یوه ندیكردنه له
مشكدا، خانه به رھه مھنه ره كانی
له به شكی كه دۆبامین مشكدان تایبه تی
كه سه له تووشبووه كاندا
ه ، ه بنه و كه مبد
ئه مه ش به تایبه ت له كاتی به كاربردیندا كه ئاماژه و فه رمانه كان بۆ ده ماره كانی جوه ده بات كارناكات و مشك توانای كۆنترۆكردنی جوه ی جه سته ی كه ده رده كه ون كاتك نیشانانه ئه م نامنت. یان ٪٨٠ تا ٪٧٠ رژه ی بگاته دۆبامین كه می ھاوسه نگی له نوان ئه و مادده یه و مادده كانی تری
مشكدا نه منت.بۆ درژ ده بته وه له رزۆكی ده ست و په نجه كان وه ستاندا له كاتی له رزینه كه پكانیش، و سه ر له كاتی نامنت، نووستندا له ده رده كه وت، زیاد دوودیدا له نامنت، خۆكردیشدا جوه ی قورسبوونی مایه ی ده بته ئه وه ش ده كات، ئیمزاكردن، و ونه كشان و نووسین پرۆسه ی ناره حه تی ھۆی ده بته ئیفلیجییه ئه و ھه روه ك له رزینه كه شله مه نییه كان، به تایبه ت و خواردن كارده كاته سه ر ریش تاشین و گردانی قه یتانی داخستنیان و قۆپچه كردنه وه ی و پو و دانیشتن و له پكردن گۆره وی و فچه ی به كارھنانی و له ده رگادان دان و كاری تریش. كاریگه ریشی بۆ سه ر قسه كردن ده بت به جۆرك چرپه ده كاته قسه كردنه كه چرپكی خاو، جه سته ش ره ق ده كات و پشت ده چه منته وه ، ئه ژنۆ و ئه نیشك كوڕ ده كات، كورت نه خۆشه كه ھه نگاونانی دیار پوه خشۆكی و ده بته وه نووسین و قسه و جوه ده بت، خاو تگه یشتنی و وه مدانه وه و ناو ده بته وه . وه ك ئه وه ی خرابته
ده مامككی ئاسنینه وه .تائستاش چاره سه ری ئه و نه خۆشییه سوككردنی بۆ ته نھا چاره سه ر نییه ، گانه وه ی بۆ یان نیشانه كانییه تی، شوازی باشكردنی و جوه توانای بتوانت نه خۆشه كه تا ژیانیه تی، خۆی ئاسایی ژیانی كۆمه دا له ناو بۆ ھه یه زۆر ده رمانی ببات. به سه ر پكردنه وه ی ناته واوی مادده ی دۆبامین زیانی الوه كیشی به م له مشكدا، ھه یه و نه خۆش و پزیشكیش ده بت به كارھنانی ركخستنی بۆ ده بت له كاتی گۆڕینی و ده رمانه كه
پویستدا چاودری بكه ن.ھه فتانه ــ فه خری مه شكور
هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
64
تهندروستی
تهمهنك دهبت ھهموو ئیفلیجی تووشییان لهدایكبوونه وه رۆژی یهكهم له ھهر و دوارۆژیش، تهمه ن ساهكانی تا دوا پشتریشئهگهر لهدایكبت، ئیفلیجیی به منداڵ رهنگهكه بهجۆرك بت ناڕهحهت لهدایكبوونهكهی جوه به تایبهتن كه مشكی شانهكانی له ھهندكدهبت جۆرهدا ئیفلیجیهكه قورس لهناودهچن، لهو Cerebral» شكم دهوترت ئیفلیجی و پیتهمهنییهوه سهرهتای له منداڵ یان ،«Palsمنداڵ ئیفلیجی ڤایرۆسی به دووچاربوونی پاشدژی «ئهگهر دهبت نه خۆشییه ئهو تووشیبارهدا لهو نهكوترابت»، نهخۆشییه ئهوكه دهبت ئیفلیجی جۆركی تووشی منداهكهھهندك .«Poliomyelitis» دهن پی
رهقبوونی و خون فشاری نهخۆشهكانی جارتووشی سایدا په نجا ته مهنی له خونبه رهكان Hemiplegia الشه نیوهی رهقبوونی ئیفلیجییله دوای مرۆڤ یان .(پ و دهست (ئیفلیجیی دهبنپی و دهبت تووشی لهرزۆكی ساییهوه شهست Parkinson» لهرزۆك ئیفلیجیی دهوترتدوا له نهخۆش ھهیه جاریش .«diseaseتهواوهتی ئیفلیجیی تووشی تهمهنیدا رۆژهكانییان كیماییهكان ماددهی كاریگهری بهھۆی دهبتئاۆز نهخۆشییهكی تایبهت به فسیۆلۆجییهكانی
دهكات. ئیفلیجیی تووشی كهكه ده خهینهڕوو ئیفلیجی جۆری س لره دابهرپابوونی له رێ كوانهوه ری له دهكرتبه ده كرت دووهمیشیان بگیرت، یهككیان
خراپهكانی كاریگهرییه له رێ خرا چارهسهریری له دهتوانرت تهنھا سیه میان بگیرت، بهمئازار له یان بكرن رواهتهكانی سوكتر دهرمانهوه
كهمبكرتهوه . تووشبووهكهی ناندنی و
مندان ئیفلیجییڤایرۆسكی ھۆكارهكه ی و درمه نهخۆشییهكیدهبینرت ئه لهكترۆنی وردهبینی به تهنھا كه وردهدهكات. گهوره ماددهكه جار ملیۆن چهندین كه
polio Virus مندان ئیفلیجیی ڤایرۆسی بهھزی توانایهكی مندان ئیفلیجیی ڤایرۆسی پاش نهخۆشییه كهدا بهرپاكردنی له ھهیهئهگهر بۆ ١٧ رۆژدا، – ٤ له لهدایكبوون ماوه یئهوا مرۆڤه وه، جهستهی چووه ڤایرۆسهكهسوك پهتایه كی له نوان تووشبوونهكه بهھزیپهلهكانی دهبت له ئیفلیجییهكی ھهمیشهییدا تا
پیهكان. به تایبهت مرۆڤداجهستهی ده چته لوتهوه و دهم ری له ڤایرۆسهكهله خۆراكییهكانهوه، پاشماوه له ئهمهش مرۆڤهوه،شیرهمهنییهوه ری له رهنگه دهگمهنیشدا حاهتیبت، مرۆڤهوه پیسایی به پیسبوو خۆراكی یانجهسته بۆ ڤایرۆسهكه ژوورهوهی چوونه پاشدروست نهخۆشییه كه قۆناغه كانی بۆ ئهگهر سمنداهكه بهرگری توانای بهپی ئهوهش كه دهبت
دهگۆڕت:بهشی بگاته ڤایرۆسه كه رهنگه یهكهم: ئهگهریھیچ بوه ستت، له وێ و قورگ سهرهوهیناكات، دروست منداهكه لهسهر كاریگهرییهك
بهھۆی بهرگری منداه كهوه. ئهمهشتدهپهڕت قورگ له ڤایرۆسهكه دووهم: ئهگهریدهچته و لهوشهوه كۆئهندامی ھهرس دهگاته ومنداهكهوه بهرگری بهھۆی لهوش خونهوهو
دهوهستت.مهترسیداره، زۆر ئهمه سیهم: ئهگهریو ده مارهوه دهكاته ناو كۆئهندامی دزه ڤایرۆسهكهحاهتهدا دهكات، لهم تووشی تكوون دڕكهپهتكچاره سهری و دهبت پی ئیفلیجیی تووشی منداڵ
ئاسانه. لی خۆپاراستن بهم مهحاه ،چارهسهری نییه، بوو ئیفلیجی تووشی ئهگهر منداڵئاسانه، منداڵ توشبوونی له خۆپراساتن بهمقهترهی له دۆپك چهند خواردنی به ئهوهشكه تهمهنیدا سهره تای له ئیفلیجی دژه كوتانیشۆڕ شهڕو له دوور و ئارام وتانی ھهموو له جیھانی دهدرته تهندروستی بیاری ركخراوی به
منداك. ھهموو
گۆچانبهدهست
یان نزیكی كهسكی یان یهكك له ھاوڕكانی نهیبیستووه ئمه له كئهوهی كات ئمهش له ك بووه؟ ئیفلیجی دووچاری ناسراو كهسكی
كه ھهمووانیشه مافی المانده یت؟»، وا بهی له نهیوتووه: «خوایه بیستووهو و بچووك دهبت گهوره تووشی كه نهبت بهیه ئهو تووشی بكات دوعاخانهی ناو ده خاته تووشبوو و لدهكهوتهوه شواوی و ئه ندامهكان گۆجی
گه شهپدانی تهكنهلۆجیای به كه ھهستاوه ئاشكرایكردو به گشتی پهیوهندییهكان له گوگرتن و چاودریتهنھا ئهوهش و بهتایبهتی تهلهفۆنییهكان پهیوهندییهئه و دۆزینه وهی و پویست كاتی و تایبهت حاهتی بۆدهكهن دروست مهترسی تۆمهتبارن یان كه كهسانهیه
نییه . سیخوڕیكردن بۆ شوهیهك بهھیچ وو تهلهفۆنی پهیوهندی چاودریی به تایبهت فه رمانگهیوای كه روونیكردهوه بهیاننامهیهكیدا له ئهلهكترۆنیچاودری بهم نویه، تهكنهلۆجیا ئهو گهشهپدانیری له تهلهفۆنیانهی پهیوه ندییه ئهو سهر ناخاته
بت.» پهنارتی كهوتنكوتی: ناوبژیوانانیش، ئاستی به سهبارهتكوردستاندا، خولی دووهمی قۆناغی «لهیه كهم، قۆناغی له باشتره ناوبژیوانان ئاستیگشتی به ناوبژیوانان ئاستی پشموایه
لهسهركهوتندایه.»
ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩ ٤٧ / ١٧ مایس ژماره ههفتانه ـ
نین ھهه بناوبژیوانی كهریم، محهمهد سهح مامۆستاناوبژیوانان، ئاستی سهبارهت به نودهوهتی،ناوبژیوانان من زۆر له ئاستی «بهڕاستی وتی:به باشی زۆر یارییهكانیان توانیویانه رازیم،كهمه، زۆر یاریگا له ھههكانیان بهڕوهبهرن،ھهموو نابت، له ب ھهه ھهرچهنده ناوبژیوانمۆندیال له دهبت، ھهه پدا تۆپی یارییهكیھه هكانی بهم پاهوانتییهكاندا، ھهموو ونییه، ئهنقهست به كوردستان ناوبژیوانانیبه گهشبینم من ھهروه ھا سوودمهندیه، زیاتر
ناوبژیوانان.» ئاستیجیاوازی ئاستی به سهبارهت سهح، مامۆستا«ئاستی وتی: رابردوودا، ئستاو له ناوبژیوانانھهرچهنده بوو، باشتر پشوو ناوبژیوانانی ناوبژیوانی خۆی بۆخۆشی كاته ئه و ناوبژیواننهدهكردهوه، مادی لهباری بیری زۆر دهكرد،بهتایبهت له ناوبژیوانان، ھهندێ ئستا بهمئه م دهكهن، ناوبژیوانی كه مادییه بواری بۆپشتر نییه، باش ناوبژیوان بۆ حاهتهشتۆپی یاساكانی ئاگاداری زیاتر ناوبژیوانانپیان تۆپی یاساكانی به ردهوام و بوون پبۆ دهكرد راھنانیان زیاتر دهخوندهوه،بكهن.» ھهه كهمترین یاریگاكاندا له ئهوهی یارییهكی چهند كه كهریم، محه مهد سهحله گلهییهكی بردووه، به ڕوه نودهوهتیگلهییهكهم «من وتی: ھهبوو، ناوبژیوانانیش زۆر چونكه ئستا له ناوبژیوانانی ئستا، ھهیهنادهن، ئاگاداری پ تۆپی به یاسای گرنگینین، پ تۆپی یاسای گۆڕانكارییهكانیراھنانی جهسته یی، به دهدهن گرنگی زیاترپویسته بهم باشه، ئهوهش ھهرچهنده
«.پ تۆپی یاسای به بده ن گرنگیعیراق پلهیهكی ناوبژیوانی حاتهم ئازاددنیادا ھه موو له پیوایه كوردستان، وبهمهرجك بهم ھههدهكات، ناوبژیوانوتیشی: نه بت، ئه نقهست به ھههكه تاڕادهیهك كوردستان، پی تۆپی «یهكتیكردنهوهی له دهكهن، ناوبژیوانان ھاوكاریدابین له گلهیی ھهمانكاتدا له خولهكاندا.»به «ئهو وتی: كردهوه، بژویش نهكردنیتا بكی دهگرین، وهری كه پـــارهیــهیماندوو زۆر ناوبژیوان چونكه كهمه، رادهیه ك
یانه ی ریاڵ مه دریدی ئیسپانی كه شری مه یدانی ئه وروپا و ئیسپانیا بوو، حای گه یشتۆته ئاستك كه جگه ی به زه ییه . ریاڵ مه درید ھه رچه نده ئستا له پله ی دووه می ریزبه ندی خولی ئیسپانیادایه ، له گه ڵ یانه كه ی نوان یاری ھه ردوو له به م یانه ی به رشلۆنه و ڤاالنسیادا دووچاری گه وره ترین
شكستی مه عنه وی و جه سته یی بۆوه .ھه رئه نجامك به یانه یه ك كه ئاساییه كاركی له دۆڕاندن و بردنه وه چونكه بدۆڕت، بت دوو ئه و به م دراون. یه ك رووی دوو وه رزشدا الی بوو، دووچاری مه درید ریاڵ دۆڕاندنه ی ره نگه كه كه وتۆته وه به جۆرك یاریزانه كانی كه داھاتووشدا یارییه ی چه ند له و نه توانن بكه ن. یاری باش به شوه یه كی بتوانن ماویانه زۆربه ی ده گه ڕته وه ئه وه بۆ ئه وه ش ھۆكاری ئه ستره كانی له یه كك به خۆیان یاریزانه كانی ده بینن كاتك به م ده زانن، پی جیھان تۆپی دنیا ھه موو له به رچاوی ئاسته وه به و یانه كه یان له دته وه ، پیاندا به زه یی خه كی و ده دۆڕت و ده بن شه ژان دووچاری ده روونییه وه رووی ئه وه ش واده كات له ناو یاریگادا به ئاستكی الواز
به زه ییان پدا دته وه !
هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
یانه كه شیاندا راپرسیی دواھه مین له ده ربكه ون. زۆربه یان بۆیان ده ركه وت كه ھانده رانی یانه كه یان به جۆرك رقیان له ئاستی یاریكردنیان ھه ستاوه ، یانه كه بۆیه ده كه ن. زۆربه یان ده ركردنی داوای
وه رزی بۆ كه كردۆته وه له وه بیری به جدی راھنه ره كه شی و یاریزانه كانی زۆربه ی داھاتوو، بگۆڕت. به ڕاستی یانه یه كی خاوه ن مژوو كه به و
ده رده چووه شایانی به زه ییه .
كشانی ئه فسانه یه كماركۆ ڤان باستنی یاریزانی پشووی یانه ی ئه ی سی میالنی ئیتالی له كۆتایی ھه شتاكانی سه ده ی رابردوو، له شاری میالن په یكه ركی بۆ دروستكرا، چونكه ئه و رۆه ی كه ڤان باستن له و چه ند ساه ی له و یانه یه دا گای، بووه به سه رده می ئاتوونی
بۆ یانه كه .له ھه بژارده ی ھۆه ندای وتیشیدا توانی به و گۆه سه رسوڕھنه ره ی كه له رینات داسایڤی یه كتی ھه بژارده ی گۆچی نازناوی كرد، جارانی سۆڤتی پاه وانتی نه ته وه كانی ئه وروپا بۆ
ھۆه ندا به ده ست بھنت.به ھۆی ئه وه ی دوایی باستن ڤان الویدا زۆر ته مه نكی له پكانه وه ساكه چه ند ھنا، یاریكردن له وازی كردووه ، راھنه رایه تی به كاری ده ستی
كه سه روه ریانه ی ئه و نه یتوانیووه تائستا به م ده ھنا، به ده ستی یاریگادا له به قاچه كانی خۆی به نه خشه و پالنی راھنه رایه تی به ده ستی بھنت.
ئه وه تا له گه ڵ ھه بژارده ی ھۆه ندا به شداری جامی جیھانی و پاه وانتی ئه وروپای كرد، به م بۆش و به تاڵ له ھه ردووكیاندا گه ڕایه وه ، له گه ڵ یانه كانی خولی ھۆه نداشدا بۆ دواینجار به ھۆی ئه و شكسته خولی له ئه مستردام ئه یاكس یانه ی گه وره یه ی نه ك نه یتوانی ته نانه ت بوو، دووچاری ئه مسادا پله كانی یانه كاندا ریزبه ندی له به كو نازناوه كه ، باستنی ڤان به ناچاری بۆیه بگرت. پشه وه ش ئه فسانه كه راھنه ری یانه كه بوو، بیاری ده ست له كاركشانه وه یدا. ڤان باستن شه قی یاریزانكی كرد ناچاری و كرد پكانی دووچاری ئیتالی گورزه ی ئه و ئایا بكات، یاریكردن له مائاوایی یانه كه ی سره واند بۆ له یانه ی ئه لكه مار ئه مساڵ دووری یارگاكان له و راھنه رایه تی له یه كجاری ده خاته وه ؟ یان وانه له و گورزه وه رده گرت و بۆ داھاتوو له یانه یه كی تردا ئه فسانه ی ڤان باستنی ده كاته وه دووباره راھنه رایه تی به ھه شتاكان دروست بۆ تردا شاركی له تری په یكه ركی و
ده كرت؟
وه رزش
72
سای پده كات، ده ست لره وه چیرۆكه كه پار ركه به رییه كی به ھز له نوان كریستیانۆ رۆنادۆی پۆرتوگالی یاریزانی مانچسته ر یونایتدی ساڵ یاریزانی باشترین نازناوی له سه ر ئینگلیزیدا له رۆنادۆ رۆه ی ئه و به ھۆی دواجار ھه بوو. سه ركه وتنی یانه كه ی و به ده ستھنانی نازناوی خولی ھه یبوو، ئه وروپادا پاه وانه كانی یانه و ئینگلیزی
نازناوه كه به ئه و با.میسی به دانپدانانی خۆی نازناوه كه ی به شایسته ی رۆنادۆ زانی ، به م ئه وه ی نه شارده وه كه به نیازه سای داھاتوو واته ئه مساڵ ده یه وێ ئه و نازناوه له
رۆنادۆ وه ربگرته وه .میسی به و رۆه ی ئه مساڵ له یانه كه یدا گاویه تی ، توانیویه تی یانه كه ی كه چه ندین ساڵ بوو له گه یشتن دووربوو، به پاه وانه كان یانه خولی دوایاری به ناوخۆی خولی له كۆتایی . یاری بگه ڕنته وه به ده ستھنانی له بوو، ئیسپانیاشدا چه ند ساك به ھۆی ئه مساڵ به م كه وتبۆوه ، دوور نازناوه كه به چه ندینجار كه میسییه وه كاریگه ری رۆی ته نھا ئه نجامی یارییه كه ی له به رژه وه ندی یانه كه ی گۆڕیووه ، به رشلۆنه توانی نازناوه كه بۆخۆی زه وت
بكات.نازناوی باشترین ئستا میسی چاوه ڕوانه ئه مساڵ یاریزانی جیھان بۆخۆی مسۆگه ر بكات. ل ده توانت
ئه و خه ونه ی بنته دی ؟ئه و یارییه ی كه بیاره له ٢٧ی ئه م مانگه دا له كۆتایی خولی یانه پاه وانه كانی ئه وروپادا له نوان به رشلۆنه و مانچسته ر یونایتددا له رۆمای پایته ختی ئیتالیا
ساز بكرت، تا راده یه ك یه كالیی ده كاته وه ، ئایا میسی خه ونه كه ی ده بته واقیع یان وه ك چونكه ده رده چت، ده ستی له سه رابك
ركابه ریشی رۆنادۆی یارییه دا له و یاری ده كات، ئه ویش به ھه مانشووه ده یه وت پارزگاری له نازناوی سای
رابردووی بكات.رۆنادۆش ھاوشوه ی میسی ئه مساڵ رۆه ی به و و جوانه كانی گۆه به یانه كه ی توانیویه تی ھه یبووه ، كه یانه كۆتایی یاری بگه یه نته پاه وانه كان. له خولی ئینگلیزیشدا له پشه نگی یانه كانی تره وه یه و خۆیشی له پشه وه ی گۆكارانی
خوله كه دایه .له و یارییه دا ھه ریه كه له رۆنادۆ بتوانن كامیان ھه ر میسی ، و گۆڵ تۆمار بكه ن یان گۆڵ بۆ یاریزانه كانی تر دروست بكه ن، به كورتییه كه ی كامیان بتوانن سه ركه وتنی بۆ زیاتر رۆی ئه وا بگن، یانه كه یان ده توانت ئه ویان به دنیاییه وه
نازناوی باشترین یاریزانی جیھان ئه و بۆیه بكات. ده سته به ر بۆخۆی
یارییه چه نده بۆ ھه ردوو یانه كه گرنگه ده میسی و رۆنادۆ بۆ ھنده
گرنگتره .
ئه و گۆه ی كه ئینستای یاریزانی یانه ی به رشلۆنه له دوا چركه كانی یاری نوان یانه كه ی و یانه ی چسی ئینگلیزیدا تۆماری كرد، چه نده
گۆك بوو بۆ یانه كه ی و توانی به و ھۆیه وه بگاته دوایاری یانه پاه وانه كانی ئه وروپا، ده ئه وه نده خزمه تی لیۆنال میسی یاریزانی یانه كه خۆی پكرد، چونكه ئه گه ر ئه و گۆه نه كرایه ، ئه وا ھه ر له
ئستاوه نازناوی باشترین یاریزانی جیھان بۆ سای دووه م بۆ كریستیانۆ رۆنادۆ ده بوو.
رۆما ده بته پایته ختی رۆنادۆ یان میسی ؟
Haftana-issue 47/ 17 May - 23 May 2009
75
ناوبانگترین به ونه گرهكانی پشتردا لهله ئۆتۆمبیل، به تایبهتمهند گۆڤاریكۆمپانیا دزییهوهو بهب رهزامهندی به جیھاندا(بانامیرا)یان ئۆتۆمبیلی ونهیهكی چهندبكهوته ٢٠١٠دا سای له بیاره كه گرتبوو،به پشانگایهدا لهم كۆمپانیاكه بهم بازاڕهوه،ئۆتۆمبیله كهی تایبهتمهندییهكانی ونهو ئاشكراله گۆڕاكارییهكیشی چهند و بوكردهوهكۆمهه كردووه و ئۆتۆمبیلهكاندا الیتهكانی
ئه و كردنه وه ی یه كالیی بۆ گونجاوه كاتكی کـــاوڕ: داوایانه ی كه به رامبه ره كانتان لتان داوا ده كه ن. به پی
توانا ھاوکاریان بکه .خاه كانی كردنی په یه و بۆ باره له كاتكی گـــــــا: الوازییه كانتان، سینه وه ی و ده روونیتان به ھزبوونی
کۆڵ مه ده .دووانه : به شوه یه كی گشتی له سه رجه می كاركردنتاندا سه ركه وتنتان مسۆگه ره ھه ست به ئارامی و ئاسووده ی
ده كه ن.ده مننه وه ئاسووده ییه دا و ئارامی له و قــــرژاڵ: باری ڕه خساندوون. بۆیان خۆشه ویسته كانتان كه
ته ندروستیشتان به ره و باشتر ده چت.خزانیه كانتان بنه ما پته وتركردنی ھه وی شــر: ده ده ن و گومان له سه ركه وتنتان ناكرت له م بواره دا.
زیاد له پویست خۆتان ماندوو بکه ن بۆ سه رکه وتن.ھزی به و باشتر له ڕوو په یوه ندیه كانتان فـه ریـک: له گه ڵ ئه ندامانی خزانه كه تدا. ژیان ده كات به تایبه ت
به ب په یوه ندی ناچت به ڕوه . بۆ پ بۆ ده ڕه خست له بارتان تـه رازوو: ده رفه تكی گه یشتووه . پتان ماددیانه ی زیانه ئه و كردنه وه ی
ئه وه نده خۆش باوه ڕ مه بن.ئه و ده بن، زیاتر كاری له ڕوو و چاالك دووپشک: ب ھیوایی و سستییه ی ڕووی تكردبوون ده ڕه وته وه .
باری دارایتان روو له باشی ده کات.سه رقاڵ دارایتانه وه الیه نی ڕكخستنه وه ی به که وان: ده بن چاودری ڕه وشی ته ندروستیتان بكه ن. زۆر ھه په
بۆ الیه نی داراییش به ره و ھه درتان ده بات.گیسک: ھه واكی خۆش ده بیستن كه ڕگه خۆشكه ره بواری له تایبه ت به سه ركه وتن به گه یشتن بۆ
خوندندا.ڕگرن كه ده شكنن تك به ربه ستانه ئه و :سه تـزۆر قازانجكی دارایتان بوونی پته و له به رده م
ده كه ن.مه بنه وه سارد ھه وه كانتان و ھاوكاری له نه ھه نگ: ل زیاترتان ده سگیرۆیی چاوه ڕوانی ھاوڕكانتان
ده كه ن.
77 هه فتانه ـ ژماره ٤٧ / ١٧ مایس ـ ٢٣ مایس ٢٠٠٩
وشه ی یه كترب
مه سه له حسابییه كان ســودۆكـــو
ئاسۆیی:
چوارگۆشه به تاه كان به ژماره ته واو نه كراوه كان به ئاسۆیی و ستونی پ بكه ره وه ، ته نھا ئه و ژمارانه به كار بھنه كه له سه روی ونه كه وه دراون. ھه ر ژماره یه ك له و ژمارانه ته نھا بۆ یه كجار به كارده ھنرت شیكاركردنی ھاوكشه ی حسابی ھه میشه
له ڕاسته وه بۆ چه پ و له سه ره وه بۆ خواره وه ده بت.
ئه م چوارگۆشه یه له ٩ چوارگۆشه ی گه وره پكھاتووه (٣×٣)، ھه ر چوارگۆشه یه كی پكردنه وه ی چوارگۆشه یارییه دا له و كراوه .ئامانج دابه ش بچووكتر خانه ی بۆ ٩ بچووكه كانه به ژماره پویسته كان له ١ تا ٩ به مه رجك ھه ر ژماره یه ك، یه كجارله
ھه ر چوارگۆشه یه كی گه وره و له ھه ر ھكی ئاسۆیی وستونیدا بنوسرته وه .
رۆمان تون، له دوان ٣ـ لكچوو. پیتی ٢ـ كورده . شاعیركی ١ـ نوسكی ڕووسییه (پ). ٤ـ دوان له جان، ھه ستكه ، شمه ك + ی . ٥ـ ڕاناوی پرسه (پ)، نونه ری نه ته وه یه كگرتوه كانه له عراق (پ). ٦ـ زمانكی به تكا (ت)، شیر ٧ـ له سه ر. دوان ئه مریكیه ، ویالیه تكی تر (پ)، به ده م و چاوه وه یه . ٨ـ به له شه وه یه . ٩ـ مانگكی كوردییه (پ)، ئه فێ و ب باه (پ). ١٠ـ دته زن (پ)، وای (ت). ١١ـ دوان
له كوێ ، ئه درێ له سه ر. ١٢ـ دوو عاشق بوون.
تبینی :(پ): پچه وانه .
(ت): تكه و. حه وتی سه رو بنی پیته كان كشه نییه
زاخاوی مشک
76Haftanaـissue 47/ 17 May 23 ـ May 2009
78
دواوـســتـگـه
مهنسوری ئهبو خولهكیدا، (١٨) ڤیدیۆیی كاستكی لهعوسره (تهنگانه) سوپای سهربازانی له یه ككه كه ئهمهریكی، سۆماییهكانی كادیره راھنانی راوژو بۆ ئستا كه سۆماڵ، لهناوی بهشری سۆماڵ ئیسالمییه توندڕهوهكان وتهیهو له و قاعیدهپشكهش ئاگراوی وتاركی ئهمهریكی ئینگلیزییهكی به دهبهن، له سۆماڵ، (الوان)ی ركخراوی قاعیدهوه بای به ناوی دهكاتودهكاتو بهگشتی رۆژئاوا بگره ئهوروپاو ئهمهریكاو له ھهڕهشه ھۆپ))و ((ھیپ ((راپ))و سهمای شوازی له بهسوودوهرگرتندۆستانت، خزانو له (دوور :ـده گۆرانییهكانیان ئاوازیكه ئهوهن لهبهر ئهمانه ھه موو پاقالوه.. قاپی به فرو له دوورده ھهروهھا دوژمنین).. بهرهنگاربوونهوهی چاوهڕوانی ئمهئهمهش دهكهن)، دۆزه خیان رهوانهی تا بهموشهك... (موشهكسۆمادا الوانی لهنو بهفراوانی ھۆپ راپو سهمای كه بهگهیهكه،سود دهیهوێ له سۆماڵ قاعیده الوانی بای كردووهو تهشهنهیانباوهڕهكهی بیرو تا وهربگرت، رۆژئاواییه ھونهرییه شوازه لهوالوانی خهریكبوونی دیاره بكات. پهیدا ھهڕمن الواندا لهنو ته كینهوهی ھۆكاركی بۆته ھۆپ، ھیپ راپو سه مای به سۆمایقاعیده بۆیه بینیووه، خۆیان رۆی لهوبارهیهوه قاعیدهو له الوانشهرعییهت ئهمهریكییهوه مهنسوری ئهبو زاری لهسهر سۆماڵ له
رۆژئاواییه. ھونه رییه شوازه بهو دهداھهفتهیهی چهند لهم ڤیدیۆییه، وتاره ئهم پیانوایه چاودرانئهو بهدهنگهوهھاتنی له به شكه بهرھهمنراوهو رابردووداله داوای بوكرایه وهو الدن)هوه (بن دهنگی ناوی به كه وتارهیئهحمهد شخ شهریف شخ سهرۆك رژمی كردبوو سۆماییهكان
ھاوكاره. رۆژئاوادا لهگهڵ چونكه بوخنن،ناسراوهكانی كه سایهتییه له یه ككه كه ئهمتان، ئهحمهد شخكه راگهیاندووه (Newsweek)ی به بریتانیا، له سۆماڵ الیهكی ھهموو له ئهمه ریكا، له كهنه داو له بریتانیا و له «لرهلهوێ تا رۆیشتوون، سۆماڵ بهرهو كه ھهن الوان ئهوروپاداتیرۆریستی.» كاری ئهنجامدانی بۆ بكهن راھناندا له بهشداری
كادیرانه ئهم گهڕانهوهی كه بهوه دا ئاماژهی ناوبراو ھهروهھا
دهركهوت.مهترسیی له دواییه، به م بریتانیا، ئهمهریكا و باسه شیاویئهم بهوهی تگهیشتوون، گهرمی تیرۆر كوانوویهكی وهك سۆماڵ ،بهرھهمھنانی گهورهی ھهڕهشهیهكی به بووه ئهفریقییه دهوهته
خۆی. سنوورهكانی دهرهوهی بۆ رهوانه كردنی تیرۆریزموباوهڕهی ئهو گهیشتونهته بهدواداچوونه كانیان به پی چاودرانراھنانی قۆستنهوهو له بووه سهركهوتوو قاعیده ركخراوی كهوتانهی ئهو بۆ ناردنیان پاشان رۆژئاوادا و له كادیران له ھهندێبدهن. ئهنجام تیرۆریستانه خۆكوژیی چاالكیی ده توانن تیایدا كهخۆی ناوی نهیویستووه كه ئهمه ریكی، سهربازیی بهرپرسكی ئهندامانی تهراتنی ده بكات، ئاشكرا ویك) (نیوز تۆڕی بۆخراپترین سۆماڵ له ئازادییهوه، پهڕی بهو قاعیده، كارایبوبوونهوهی مۆتهكه یهو ئهم بهردهوامبوونی واشنتۆنه، مۆتهكهیئه وه ئهوروپادا، ئهمهریكاو به سۆماڵ قاعیدهی ئه ندامانهی ئهوناوچه به تهشهنهسه ندن له توانیویهتی قاعیده كه دهردهخهن
سهركهوتووبت. دنیادا جیاجیاكانیزهرقاویی وهك ئهویش دهچپ كه ئهمهریكی، مهنسوری ئهبودهرزی له بتو مهكته ب فاشیلی فانی) دنیای له (كۆچكردوودامهزراندنی داوای مهنسور ئهبو بت، كۆهوار جوگرافیادالهكاتیكدا دهكات، جیھاندا لهسه رتاسهری ئیسالمی خیالفهتكیخهونی جۆره لهو خیالفهتكی دامهزراندنی پوانهیهك ھهموو به