This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
٢٠٠٩
م وه
دوک.
٢٤
م ـوه
دوک.
١٨
/ ٣١
ره ما
ـ ژه
تانه ف
هH
afta
na-is
sue
31/ 1
8 Ja
n - 2
4 Ja
n 20
09
www.dengubas.net گۆڤارکی سیاسیی گشتییه خه ندان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده کات
دابه شکردن له عیراق کۆمپانیای « حضارة أكد» بۆ بوکردنه وه و دابه ش و ریکالم[email protected] Mobile: +9647901999188
07480134488 -
Volume (1) issue - 31 / 18 Jan-24 Jan 2009 کی سیـاسیــی گشتییـــه خه نـــدان بۆ پـــه خش و وه شانـــدن ده ریده کـــاتگــۆڤـار
www.dengubas.net
له نڤیسكاره وه ترسناكترین جۆره كانی سیاسه ت سیاسه تی به سه رچاوه .
براده ركم ھه یه نموونه یه كی خۆش ده گته وه له سه ر ئه وه .ده كارمه ندك قه د ب دی به رپرسه كه ی ناكات.
ده وه تكی ب پی ئه گه ر به سه رچاو. ده ب پی به رپرس ھه رچی كوردیم بۆ دابمه زرنه ب ره چاوكردنی به ربه سته ئیقلیمییه كان، ب لكدانه وه ی زه حمه تییه كانی دروستكردنی ده وه ت، به سه رچاوكی بۆ ده فه رم، باشه ئه م له وه دانه بت ته نیا ھیچ! له دت؟ كووه له به سه رچاوه و باوه ڕبه خۆبوون كه به رپرس مژۆه و له وه ده ش پاش ماوه یه كی تر به (به سه رچاوكی تر)
به ڕبكرت.سیاسه تی به سه رچاو سیاسه تكی چه وت و سواوه . ھه م چاو كزده كا و ھه میش گلنه كاده كاته وه . رك برای سیاسه تی ده ستی ده ستی پكردن و فریودانه . ئه میان ده ستی ده ستی كردنه به خه ك و ئه ویشیان ده ستی ده ستی كردنه به
ھاوڕێ و دۆسته كان.و وه به رھنان له كاتی په كده خات، كاركردن و ده ستپشخه ری به سه رچاو تكۆشان ده خوات و كه كاتی ئیستحقاقی لپرسینه وه دت، خاوه نی چاوه كه شونكی ده ست ناكه وت سه ری ل بشارته وه و چاوی تیاداخات! چونكه رێ
له بینینی كه موكوڕییه كان ده گرت.سیاسه تی به سه رچاو ھی زمانلووسه كانه ، كه وایان ھناوه دی كه س له خۆیان
زیز نه كه ن و له سه ر ھیچ شتك نه چنه گفتوگۆ و پسه لماندنه وه .ھی ئه وانه یه نه له كاردا ئه جندا و له كرداردا خه له و خه رمانیان دیاره . شتكه
وه ك پ سپاردنی ئه مۆ به سبه ی و سبه ی به ئاینده یه كی نادیار.باشتره ، بكات ئاسته نگه كان و به ربه ست تاووتوی مرۆڤ به سه رچاو له جی
راستگۆبت له گه ڵ خۆی و خوای خۆی و خه كدا.و ده دون دی خه ك رازیكردنی بۆ ته نھا كاره كته رانه ی له و په كوردستان ده جونه وه ، له جی ئه وه ی خۆیان سیاسه تكی مه حكه میان ھه بت، پشه ویاتی
سه رده م بكه ن، له سه ر و له خواره وه به به سه رچاو خۆیان ده په ڕننه وه .ھه موومان، به رپرس بین یان ھاووتی ئاسایی یان رۆژنامه نووس، ھه قمانه له
به سه رچاوی ئه وانه بترسین.ھیچ ناھ و ده دات فه تاره ت به سه رمان وا سه ری فریوده ره ، وا چاوی
پشكه وتنك له كار و فه رماندا بقه ومت.
کورد له تورکیا20ره جه ب ددار نووسه ر و رۆشنبیركی شاری ئامه دی
كوردستانی باكووره ، له كوده تای ١٩٨٠دا له الیه ن ده سه تی سه ربازییه وه ده ستگیر ده كرت و به شه ش ساڵ زیندانی حوكم ده درت، له دیداركی ھه فتانه دا ره جه ب له باره ی
كوردو مژوو و داھاتووه كه یه وه ده دوت.
ئه رکی نوێ24پاش شه ش مانگی تر و له دوای كشانه وه ی سوپای
ئه مریكا له سه رجه م شارو شه قامه كانی عیراقدا به پی «ركکه وتننامه ی كشانه وه ی ھزه كان»، سوپای عیراق ده كه وته به رده م تاقیكردنه وه یه كی گه وره و راسته قینه وه
بۆ پاراستنی باری ئه منی وت.
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
9
(٤) لیست له لواردا
له كه ئۆتۆمبیالنه یه ئه و ژماره ی سلمانی شاری له ٢٠٠٨دا سای ٢٤٢١ به رامبه ردا له تۆماركراون،
ئۆتۆمبیل له تۆمار ساونه ته وه .
ژماره کان
١٢٨٨٨
به كۆتاییھنان ھیوای ده كه م رككه وتن و جه نگ و فه له ستینییه كان له نوان بۆ ھه مووشمان ئیسرائیلدا
ئه وه ھه وڵ ده ده ین.
تۆنی بلر ھه موو جیھان ته ماشای ئه و له غه زه تاوانانه ده كات كه ئه وه ی ھه روه كو رووده ده ن، ته ماشای فیلمكی سینه مایی
بكه ن.
ئه ردۆگانعیراقی كه سایه تی چه ندین گروپه له گه ڵ توه گالون ته گه ره خستنه بۆ چه كداره كاندا و سیاسیی پرۆسه ی به رده م تكدانی بارودۆخی ئه منی وت.
قاسم عه تا
ملیار ریاڵ بی تچووی ئه و ھی ئاسنیینه یه كه بیاره له دوو مانگی داھاتوودا كۆتایی به كاره كانی بھنت و ھه ئاسنیینه كانی
نوان عیراق-ئران پكه وه ببه ستت.
١١٠
وا كه پاره یه یه ئه و بی یۆرۆ ملیۆن ئیماراتی (اتصاالت)ی كۆمپانیای ده یدات به ئران له به رامبه ر رگه پدانی
ئه و كۆمپانیایه به كاركردن له ئراندا.
٣٠٠
هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
به شداری كه ئیئتیالف قه واره و (٣٦) له كۆی (٤٢٧) بۆ ده كه ن، عیراق پارزگاكانی ھه بژاردنه كانی
پارزگادا، (١٤) له كورسی (٤٤٠) پكردنه وه ی ملمالن ناوچه كانی له کوردستان ھاوپه یمانی
پایته ختدا به غدای له و لده ربچت که رکوکی ته نھا چوار لیستی ھه یه به ناوه كانی :
و برایه تی ئاشتی ، لیستی (١٧٣) ـ ئاوه دانی له دیاله .
له نه ینه وا برایه تی لیستی (٢٣٦) ـ .موس
پكه وه ژیانی و برایه تی لیستی ـ (٣٣٣) ئاشتییانه له سه حه دین.
له كوردستانی ھاوپه یمانی لیستی (٤٣٩) ـ به غدا.
ھیچ مه زه نده یه ك بۆ بردنه وه یان یه كسان یان دۆڕانی كورد خۆی ساغ نه كردۆته وه ، ئه گه رچی نونه رانی ھاوپه یمانی
له و لیستانه ته ئکید له سه ر زۆری لیسته به شداربووه کان ده که نه وه .
ھاوبه شكی ستراتیژیمان ده ستكه وتستیڤن ھادلی راوژكاری ئاسایشی نیشتمانی ئه مریكا به رگری كرد له سیاسه ته كانی جۆرج بوشی سه رۆكی ئه مریكا
له عیراق و رایگه یاند «ئه مریكا به وھۆیه وه ھاوبه شكی ستراتیژی له ناوچه ی رۆژھه تی ناوه ڕاستدا ده سكه وت.»واشنتۆنی له توژینه وه سه نته ره كانی له یه كك له ھات موحازه ره یه كدا میانی له ھادلی ستیڤن وتانه ی ئه و
پایته ختی ئه مریكا.بنیادنانه وه ی له پناو كارده كه ن كورد سوننه و شیعه و جگیره و باش به شوه یه كی عیراق «ئه مۆ وتیشی ئه و وته كه یان، ئه و رككه وتننامه ستراتیژییه ی نوان عیراق و ئه مریكا ھه لی كۆتاییھنان به كاره كانی ئه مریكا له عیراق
به سه ركه وتوویی بۆ ئیداره ی ئۆباما ده ڕه خسنت.»به شوه یه کی عیراق له کشانه وه بۆ داناوه دیاریکراوی واده یه کی ئه مریکا نوی ئیداره ی کردنه بۆ ئاماژه جی پله به ندی له ماوه ی چه ند مانگی داھاتوودا که ئه وه ش گونجاوه له گه ڵ واده ی دیاریکردنی کشانه وه ی ھزه کانی
ئه مریکا به پی ڕککه وتننامه ستراتیژییه که .
8
كوردستان میدیاكانی رابردوو ھه فته ی دوو رووداوكی رووماكردنی سه رقای سه ردانی ئه ویش كه بوون به دینه ھاتوو نوری مالكی سه رۆك وه زیری عیراقه بۆ
ھه رمی كوردستان.راپۆرت و گۆڤاره كان و رۆژنامه له سه ر كرد زۆریان ریپۆرتاژكی مالكی ، ھاتنه كه ی ئه جندای لده وت؟ چی كورد دت و بۆچی ته وه ره كان، باسه كان ئه وه بوو چی له نوان ھه رم و به غدا ھه واسراوه و چۆن چاره سه ر بكرت؟ ئه ندشه ی زۆری كرد و پشبینی زۆری میدیا مالكی تائستا به م لكدایه وه ،
نه ھاتووه .په رۆش بۆ رووماكردنی رووداوكی زۆر و ره خنه له گه ڵ نه قه وما و مانگكی چه ند زه مه نده كانی سه رۆك له كورد میدیای رابردووی وه زیران، له ده می ته نگژه ی خانه قیندا، سه رنجاكشه ، ئه وه ی وكنایه ته وه ، به مالكی مه كته بی تائستا ئه وه یه ره سمی رای نه گه یاندووه سه رۆك وه زیره كه ئستا سه رقای ھه مه تی ھه بژاردنه كوردستان سه ر ده پرژته كه ی باشوور له ئه نجام «رووماكراوه كه ی » سه ردانه و
ده دات؟مالكی دت، مالكی نایه ت، ئه وه گرفته كه یه .
الی میدیای كوردی نه ك الی شكسپیر!
٧ ڕۆژ
مالكی دت،مالكی نایه ت!
جیھانی به ره یه كی ده بت بۆ بكرت دروست خۆ رووبه ڕووبوونه وه ی زانینه كانی به گه وره یی
ئیسرائیل.
ئه حمه دی نه ژادبه شیر تاوانباره له و تاوانانه ی كه له دارفۆردا ئه نجامدراون و ده بت به رپرسیاری ھه موو ئه ستۆ له تاوانانه ئه و
بگرت.
حه سه ن تورابیحكومه تی عیراق ٢٠٠ ملیۆن دیناری له بودجه ی ٢٠٠٩ بۆ ته رخانكردوه ، ١٤٠ ماده ی پویستی ماده یه ئه و به م
به ٨٠٠ ملیۆن دیناره .
نه رمین عوسمان:
شخ ئال عه بدولعه زیز شخ ئه و سعودیه گه وره ی موفتی له زۆر كه خۆپیشاندانانه ی عه ره بییه كانی وته شاره كانی گرته وه بۆ سه رخستنی موسمانان له كه رتی غه زه «به قاه قاك وه سفكرد كه خری تدا نییه ». موفتی سعودیه وتیشی ھه ودان بۆ خزمه تكردنی خه كی غه زه به نانه وه ی نه ك ھاوكارییه ناردنی لدوانی دووه مین ئه مه ئاژاوه . كه سعودییه ئاینی پیاوكی خۆپیشاندانه كان راگرتنی داوای پشتگیری بۆ كه ده كات له دوای ده كرت، غه زه خه كی لدوانه كه ی شخ ساح ئه لحدان دادوه ری ئه نجومه نی سه رۆكی خۆپیشاندانانه ی ئه و كه باكردبوو. وه سف فه ساد له بابی ئه و له باره ی ئه لحدان شخ وتبووی خۆپیشاندانانه وه «ئه گه ر ئه و خۆپیشاندانانه كاری تكدارانه ش به خۆیه وه نه بینت، خوا له زیكری خه كی ئه وا دوورده خاته وه .» ئه و ته نھا داوای
ئه وه بوو «دوعایان بۆ بكه ن.»
موفتی خۆی فه رمووی
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
11 دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
له خهندانهوه. دهزگای نڤیسكارهكانی بهردهمتهنیا ناب كهركوكدا چارهسهری له وتی یهكهمیانداھه ندك وتی: دووهمیاندا لهھی بینو مژوو دیلیكهركوك، ته نگژهی له وانه عیراق، تهنگژهی دۆخی وردهورده بهكو نییه، تهنگژه نیشانه یدۆس بۆ دهست پویسته و دهب باش وتعهبدولمهھدی ببهین. ھهپهسردراوه كان گهرمهمافی كهركوك بۆ ھهرچاره سهرك پیوایهدرژه چارهسهره ئهو بكات، فهرامۆش الیهنكپشنیازی دواییهشدا ئه م دیداری لهدوو .شناكئهمارهتكی ئهندۆرا كرد. (ئه ندۆرا)ی نموونهیلهناو ئیسپانیا، و فهرهنسا لهنوان ھاوبهشهفهرهنسا سهرۆكی بهم فهرهنسایه، خاكیسهرووی له ئیسپانیا ھهرمی ئاینی حاكمی و
مه ودایه دوور چاكسازی پرۆسهیهكی (ئهمهئهوهی بۆ حكومهت) له حزب جیاكردنهوهی بۆبكهین، دیموكراسیی ھهبژاردنكی دهستهبهریچاودریی بازنهی فراوانكردنی به دهكرێ بهمنهتهوه لۆجستی یارمهتی به نودهوه تی، عیراقی،ڕووماكردنكی به ده رفهتدان و یهكگرتووهكان
بهڕنونی دهره كییهكان، و ناوخۆیی میدیا چاالكیلهوهش زیاتر و ھهبژاردنهكان كۆمسیۆنی توندیپارتی و یهكتی نوان شهره فی پهیماننامهی بهپاكژ ھهبژاردنكی بهنی حوكمان، پارتهكانی ومسۆگهر پوهی پابهندبوون ڕوشونی و بدرێپمان كه نین خهیاپو ئمه ھه به ته بكرت.پارتی و یهكتی نهیارهكانی دهرسهد سهد وابزامنكردنی ئهو بهم ناده ن، ھهبژاردنهكه له تانه و نهیارهكان حزبه بیروڕای له زیاتر ته داروكاتانه مسۆگهر دهرهوه چاودرانی بیروڕای ئۆپۆزسیۆن،
دهكهن.لیسته و بیاردهرهكان ھزه ھهقه سهرهنجامبهدهستھنانی ئهوله ویهتی دوای ئیئتیالفییهكهیانداھاتوو، پهرله مانی كورسی ڕژهی زۆرترینئه وهی بۆ بدهن. ھهبژاردنهكه پاكژی به بایهخلهبهردهم و ببهنهوه بگهرد و پاكژ نونهرایهتییهكیجهماوهریی شهرعیهتكی سیاسییهكانیاندا نهیاره
بدهن. نیشان پایهدار
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
دهنگدان له بهشداریكردن تینوتاوی تازهدا عیراقیھهبژاردنی لهخۆگرت، نهتهوهیی بهرگكیڕۆژ یهك له چی ئهگهر كوردستان پهرلهمانیچاكیش دهرفهتكی كرا، بهم عیراق ئهوی لهگه ڵنونهرایهتی سنوورداری نوكردنه وهیهكی بۆ بووزهمهنكی دوای كوردستان ھهرمی له سیاسییو ئیدارهیی دوو له سیاسیی، دابانی له زۆر
ھه بژاردن. بۆنهی نهبوونی
بزوتر یه كهم ئهوی چاو له نوێ پهرلهمانیكوردستانیش حكومهتی ھهمهڕهنگتربوو، و
یهكیگرتهوه.داھاتوو ھهبژاردنی بۆ وادهیهک چ ئایاچۆن سازکردنی ڕوڕهسمی و داده نرتدهب چۆن داھاتوو پهرله مانی ئایا دهبت؟ دوو ئاسهواری دهتوانت داھاتوو حكومهتی و
بكات؟ چاره ئیدارهیی
سهرۆکایهتی پهرلهمانیپشنیازی کوردستان
(٥/١٩) ببته کردووه رۆژیتازه ھهبژاردنی رۆژی
رۆژی بیرهوهری یهکهم که١٩٩٢/٥/١٩ له ھهبژاردنه
14
روانیـــن
كوردستان ئهمۆ نهمانهوت و بمانهوت ئمهله ھه یه گۆڕانكاریی یان دهستكاری به پویستی
ده وهتییهكانیدا. دهزگا له نونهرایهتیكردنھهسوڕاوی و دهسهتدار به كوردستان له كهسوتهكهمان ناكات لهوه نكۆی سیاسییهوهنهخشهی له ھهیه دهستكاری به پویستیھهسوڕاوه و حزب ڕۆگانی و نونهرایهتی قهبارهی لهسهر لهنواندا جیاوازی سیاسییهكاندا.شهو ھهیه ڕوشونتی. و دهستكاریكردنهكه
جهرگبی گۆڕانی و میللیگهرایی دروشمی رۆژ وتهنانهت ئهمه بۆ و بهرزده كاتهوه یهكجارهكیپهسهند سیاسییهكانیش گه مه دهرهوهی ئامرازیمینبهر ناو سیاسیی ھاندانی شوهی له و دهكابه ئومدی ھهشه دهیخاتهڕوو. بوكراوهكاندا ووهكو ھهیه گۆڕان ڕاستهقینهكانی و ڕهسمی كهناهقانوونمهندكراو سیاسیی بهشداریی و ھهبژاردنسیاسیدا و ژیر تهگبیریی چوارچوهی له بۆیهبۆ بت دهرفهتكیش كردن (ھهبژاردن) دهكرێ
دهستكاریكردنكی و زیاتر سیاسیی بهشدارییچهند ئاستكدا: له ھمنانهی نونه رایهتی
ئستای ھهسوڕاوهكانی و چاالك نونهره ـشهرعیهتی و نونه رایهتی دهسه تدارهكان حزبه
دیموكراسییان تۆخ بكهنهوه.دهسه تدارهكان حزبه پاوراوهكانی له گۆڕان ـ
چییه؟ ھهبژاردنهكان«ھهبژاردنهكان كه وابوو پی گۆران خهسرهوناتوانرت كه له دۆخكدان موس پارزگای لهگهشبینین ئمه پشبینییهك بكرت، بهم ھیچخۆمان ھزی قهبارهو بهپی له وهی دنیاین و
دهھنین». دهنگمهبهندی لپرسراوی سوور بهكر لهبهرامبهرداھهمان كورد كه پیوابوو مهخمور له یهكتی بهدهست ھهبژاردنهكاندا له پشوو دهنگیبه شداربووهكان «لیسته چونكه ناھنتهوه،بۆ تهواوهتی ھۆشیاری خهكیش و زۆرن
نییه». دهنگدانسه بارهت فه یلی سهعدون
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
گۆران خهسرهو
مهحمود ساالر
فهیلی سهعدون
16
کوردستانی
سپی، جهنگیملمالندا ناوچهكانی له
كوردستان ھه بژاردن بهم ناگرتهوه، كهركوك شاری و دهنگدان ھهرمپگهو به پویستی كورد و ھشتا جی ملمالنن ئهو ناوچانهش دهگرتهوه،وه كو تریش ناوچهی ھه ندێ له بوونیان، كوردستانی سهلماندنی بۆ ھه یه ھزله بهشداربوون له چییه ئامانج تاكه، مافهكانی پاراستنی بۆ دهنگدان بهغداپارزگاكاندا ھهبژاردنی له كورد دهبت؟ چۆن كورد پگهی ھهبژاردن؟
دهكات. ھهبژاردنهكان بهشداری ٢٣٦ ژمارهكردۆته تیرۆری بهگژاچوونهوهی لیسته ئهمگۆران خهسرهو خۆی، ئامانجی یهكهمینلیستی كاندیدی و موس پارزگاری جگریكورد به شداری سه بارهت به گرنگی ھاوپه یمانیكردنی «بهشداری وتی: ھه بژاردنانه دا لهممافكی لهھهبژاردندا عیراقی تاككی ھهمووكه خۆیهتی مافی كوردیش بۆیه دهستوورییه،
له بهتایبهتی بكات، ھهبژاردندا له بهشداریخهكی دهی لهسه ر یهك كه موسدا پارزگای ڕهنگی و دهنگ پویسته و كورده شاره ئهوخۆی دهسهتی الیه ك ھیچ تا ھهبت خۆی
نهسه پنت.» كورددا بهسهرچوارسهد و ملیۆن شهش بهغداش شاری لهخۆیان ده نگهكانی كه ھه یه دهنگدهر ھهزار پاوراو سه د و شهش چوارده ھهزار به دهدهنپارزگای ئه نجومهنی كورسی ٥٧ لهبهرامبهرلیستی به ھه بژاردنهدا لهم كورد شارهدا، ئهو
٤٣٩ بهشداری ژماره به كوردستان ھاوپهیمانی دهكات. ھهبژاردنهكان
له ١٩٢٥ سای له كردووه، كورد گهلی زیالن و له ١٩٣٠دا له و و گنج دیاربه كرو پالوله دهرسیم، بهم ١٩٣٨دا سای ئاگریداغ، لهله نهبوون سه ركهوتوو توركیا حكومهتهكانیكورد منداهكانی بهكو لهناوبردن، سیاسه تی
رۆشنبیرو توركیاو خوندنگاكانی چوونهشۆڕش به دهستیان پاشان بوون، خوندهوارو كرد نیشتمانی خهباتی و سهرھهدان وبه دیھنانی لهپناوی به ردهوامن ئهمۆش تالهناو ھهروهھا كورد. نهتهوهی رهواكانی مافهیهككیان ھهیه، بیروڕا دوو توركیادا خودیبكهین كورد كشهی چارهسهری با دهتجهنگ له بوون بهردهوام تریشیان ئهوی وبهرامبهردا له باشه، پ لهناوبردنی وبۆ دهكهن تكۆشان و خهبات كورد الوانیساه ئهوه نده كه زمانهی ئهو ئازادكردنیدیاربهكر كه زۆربهی گهنجانی كراوه قهدهغهبۆ تكۆشانی بكهن قسه كوردی به نازاننوتدا، له فهرمی زمانكی ببته كه دهكهن خهكی جیاوازه بارودۆخهكه دهرسیم له بهمقهتوعامكی و عهلهوین مهزھه ب دهرسیمله دواییه دا لهم كراوه، بهم دژیان له بونهكۆنفرانسكی بهلجیكا، پایته ختی برۆكسیل
سازكراوه ١٩٣٨ قهتوعامهكهی به تایبهتكاربهدهستی كهسانی و به رپرس له زۆر كهكۆنفرانسهدا له و به شداریان دهرسیم خهكیبۆ مه زنه زۆر ھهنگاوكی ئه وهش كردووه،خهكی ھهموو به قهتوعامه ئهو ناساندنی
جیھان.
کوردستانی
باكووره، كوردستانی ئامه دی رۆشنبیركی شاری و نووسهر ددار رهجهببه و دهكرت دهستگیر سهربازییهوه دهسهتی ١٩٨٠دا لهالیهن كودهتای لهله بارهی ره جهب ھهفتانهدا دیداركی له دهدرت، حوكم زیندانی ساڵ شهش
ده دوت. داھاتووهكهیهوه و مژوو كوردو
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
کورد پویستی رهجهب ددار:تورکیا لهگهڵ گفتوگۆیه به
23
ھهفته سهرهتای
ئیسالمی ، (یهكگرتووی كۆنفرهنسكدا پرس له مانگه، ئهم ١٠یخۆیان پرۆژهی یهكهوه به زهحمهتكشان) و سۆسیالیست كۆمهڵ،سیستهمی و حكومهت و پهرلهمان دامه زراوهكانی له (چاكسازیی بۆھهرم نوان ھهپهسردراوهكانی كشه و خزمهتگوزاریی و كارگی پرۆژهیهو ئهو بگه كانی له باس لره دا من خستهڕوو. بهغدا) ووتووژیان بهشنه یی ده بت ناكهم كه راپۆرته كه خراپی و چاكی
بكرێ. لهسهربه گورهی ھهریهكه یان شوهكان له بهشوهیهك حزبه، چوار ئهموتدا حوكمانیكردنی له به شدارییهكی خۆی، سهنگی قهبارهوته نانهت ئۆپۆزیسیۆن، ناگوترێ حزبه چوار لهو به ھیچكام ھهیه.ھهیه. دیموكراتیدا دهوهتگهلی له وهكو ئیجابیش ئۆپۆزیسیۆنیحزبی ھهبژاردندا، بهدهست دهورهی دوو حوكمانی لهنوان واتهكه مایهتیش و بت زۆرینهوه ئیئتالفی یان پهرلهمانی، زۆرینهیكه وایه، دراوسدا توركیای له وهكو بگێ ئۆپۆزیسیۆن دهوریدهتهپ-یش و مهھهپه جهھهپهو حوكمانهو حزبی پارتی ئاق
ئۆپۆزیسیۆن.گرنگ پشكهوتنی ھهم ٢٠٠٥-هوه ، بۆ؟ لهدوای پرۆژهیه كهواته، ئهمبی تۆ سلبیش. دهرھاوشتهی ھهم بووهو بواره كاندا ھه موو لهو بزانن دهستكه وتهكان به شهریكی خۆیان تهنیا حزبه، چوار ئه و(پارتی ملی به تهنیا و تهنیا و بهرێ سلبییهكانیش دهرھاویشته لهتهوافووقی»یه؟ «دیموكراسییه كی چ ئهوه داببن. و یهكتی)یان
شهڕمان شهڕ! و ب خر خرمان ئهی ناببهقازانجی گۆڕانكاریی سای سای ٢٠٠٩ به حزبه چوار ئهو ،دهچو و پارزگاكان ئهنجومهنی ھهبژاردنهوهی چونكه بزانن. خۆیانو له دهسپكدا پویسته كهواته بهڕوهیه.. په رلهمانی كوردستانبكهن ئاماده خۆیان و دهرببن خۆیان بیروبۆچوونی ئستاوه له ھهرنییه، دوور ئهمهش بۆ ببن». ناڕه زاییه كان شه پۆلی «سواری و
١٦) عیراقی یه كگرتووی ئیئتالفی و بوون) سوننه الیهنی عهرهبیكه پارزگاكاندا ئهنجومهنی ھهبژاردنی له بهر بوون) شیعه الیه نیخۆی بۆ الیهنهیان ھهر ھهوهشانهوهو ده كرێ، ئهم مانگهدا ٣١ی له
دهكات. كارچوار ئهو پشوه ختهی پرۆژهیهكی ھهندهی پرۆژه یه، ئهو من بهبوایخۆیان ده وری له خهك گردكردنهوهی بۆ ھه بژاردن، بۆ حزبهیهو پارتی و یهكتی لهگه ڵ مامههكردن بۆ یان ھهبژاردنهكاندا، له پرۆژهیهك حكومهتدا، ھهنده و په رلهمان له بهشی زۆرتر پچینهوهی
چاكسازی. بۆ نییهكه ئهوهیه دیموكراسی-یش سهرهكیی كۆهگهیه كی و پرهنسیپ بهملرهشهوه .ھهب بهردهمدا له (اختیار)یان لهیهك زیاتر دهنگدهرانبهرنامهو كه حزبهشهوه چوار بهو سیاسییه، حزبكی ھهر مافیقهناعهتھنان بۆ ھه بژاردنهكان و ھهب سیاسی خۆیان ئهجندایخۆیان یهكتی له و پارتی پموانییه، ئهمه وه، خه ك. لهسهرینی به
ھهمووانه. مهیدانی مهیدان، بترسن.كهمدهرامهت خهكی و گهنجان بهگشتی، خه ك ناكرێ، لهوه نكویكوردستاندا له زۆرانهی پشكهوتنه ئهو وای بهتایبهتی ،ھهرم حكومهتی له پتریان چاوهڕوانی و داخوازی ھاتوونه تهدی،باشتر بژویان بارو و سهرهكی خزمهتگوزاریی كه ھهیه ھهبووهوكۆمهیهتی نا عه دالهتی و گه ندهی بۆ سنوورك رادهو و بكرێو سیاسی ئاستهكانی ھهموو له دهخوازن ئهمهش بۆ دابنرێ.و له ریفۆرم باس یهكتیشدا، و پارتی لهناو بكرێ، ئابووریدا ریفۆرمله چاوی دهكرێ، وهكو تبینی بهكورتی خهك، دهكرێ. چاكسازیئهم كاودانهدا، له م ئا ئاسوودهتردا. باشترو ژیانكی ئاقاری به گۆڕانهدهخهنهڕوو، خۆیان چاكسازی و گۆڕانكاری حزبی وهكو حزبه، چوارقۆستنهوهی واته، بپچنه وه . خۆیان بۆ زۆرتر بهشكی بهكهئهوهنده بایی خهك ل حزبی. بهرژهوهندی بۆ خهك داخوازیی، (مه علوم) نا قهدهرو دهست نهدهداته خۆی چارهنووسی وشیاره،
نهگرێ! له بهرچاو ناوچهكه له مبابهتهی تهجرهبهی یان[email protected]موكریانی بوكردنهوهی و لتوژینهوه دهزگای *بهڕوهبهری
کـــهریــــم* ئاســۆ
ھه بژاردنه! پرۆژهی حزبهكه، ٤ پرۆژهی
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
22
کوردستانی
له ھیوا خه ته كانی رابردوودا ھه فته ی له جگه ھه ولر، پارزگای كۆیه و زانكۆكانی به سه ر دھۆك پارزگای پزیشكی و زانكۆی له نزیكی ماوه یه كی له دابه شكراو خوندكاراندا داھاتووشدا پرۆژه ی ھیوا ده چته كه ركوك و خه تی
خۆی پشكه ش ده كات.كۆیه ، زانكۆی خه تی دابه شكردنی مه راسیمی له نه رمین عوسمان ئه ندامی بۆردی ھیوا، په یامی به رھه م پشكه ش ھیوای پرۆژه ی بۆردی سه رۆكی ساح، كرد و تیایدا ته ئكیدی كرده وه پرۆژه ی ھیوا پرۆژه یه كی ده ستگرتنی خزمه ت و بۆ زانستییه خزمه تگوزاری و خوندكاری زیره ك و سه ركه وتووی كوردستان ھاتۆته كایه وه ، ئه و پرۆژه یه كه ھاوشوه كه شی له ئاستی عیراقدا ھه یه و پكه وه بیرۆكه و ده ستپشخه ری كاك د. به رھه م-ه ، ده یه وت خوندكاره زیره كه كانی گشت دووربخاته وه و گوزه ران خه می له وت زانكۆكانی ھه موو كاتك خۆیان بۆ گه شه پدانی توانای زانستی و خونده وارییان بخه نه گه ڕو به دابینكردنی ھاوكاری خوندكاران، مه عنه وی ماددی و پداویستی و خوندن و بپه رژنه سه ر كه بكاته وه بۆ ده رفه تیان بردنه وه ی گره وی زانستیی كه ئه مۆ چه كی میلله تانه
له پشبكی شارستانیدا. پرۆژه ی له ئمه مه به ستی وتی عوسمان نه رمین نییه ، ماددی ھاوكاری پشكه شكردنی ته نھا ھیوا
به كو مه به ستمان ھاوكارییه بۆ بوارك كه سبه ی ده بته ناوه ندی فه رھه نگ و خوندن له كوردستان و توانای وزه و ئاینده بۆ خوندكاره كانیشی
ئاوه دانكردنه وه و پشخستنی كوردستانن. ھه روا وتی پرۆژه ی ھیوا بۆ ھیچ مه به ستكی سیاسیی مه به ستی بۆ به كو دانه مه زراوه ، الیه نداری یان پشكه وتنی خوندكاران، بۆ الیه نداری له زیره ك و ژیره كانی نه وه ی ئه مۆ دامه زراوه ، تاوه كو چانسی
خۆیان له مه یدانی ژیاندا وه ربگرن.پاشان وتی وه ك سه رۆكایه تی بۆرد سوپاسی سه رۆك مام جه الل و نچیرڤان بارزانی ده كه ین كه درغییان پرۆژه ئه م سه رخستنی و ھاوكاریی له نه كرد خرخوازییه . له مه راسیمه كه ی زانكۆی كۆیه دا چه ند د.خدر وتاری له وانه پشكه شكران، تر وتاركی مه عسوم سه رۆكی زانكۆی كۆیه كه تیایدا ته ئكیدی كرده وه له سه ر گرنگی پرۆژه ی ھیوا بۆ دابینكردنی ئاینده یه كی گه ش بۆ خوندكاران و داوایكرد جگه له به رپرسانی حكومی و حزبی ، كه سانی بازرگانی و ھیواو پرۆژه ی له بكه ن به شداری سه رمایه دارانیش ده سگیرۆیی و ھاوكاری بۆ ھاوشوه دا پرۆژه ی عه بدول جه مال مامۆستا پاشان خوندكاران. پرۆژه ی خوندكارانی ھه بژاردنی لیژنه ی سه رۆكی په رۆشی و گیانی به رایگه یاند وتاركیدا له ھیوا ئاخۆران و بباوه ڕی و سه رده می له م به رپرسییه وه
بخۆرانه ی كوردستاندا كه كه س سه ركه سی ناپرژت، له پناوی ده وروبه ركی ئارام و ھیچ نه بت كه مكشه له م كاته پكشه یه دا، پرۆژه ی كۆمه كی خوندكارانی ته ئكیدی ھاته كایه وه و ھیوا به ھره داری زیره ك و كرده وه ئه و پرۆژه یه پرۆژه ی ھه موو خوندكاركی بیركردنه وه و جیاوازیی به ب به ھره مه نده زیره ك و
ھه سوكه وت و بیروڕای سیاسیی .ھیوا پرۆژه ی به ڕوه به ری عه بدو ھه كه وت ھیوای پرۆژه ی ورده كاری پشكه شكردو وتاركی دا پویستی روونكردنه وه ی ھه روه ك و خسته ڕوو له باره ی كارو چاالكییه كانی ئستاو ئاینده ی پرۆژه ی ھیوا بۆ خزمه تكردن و سوودگه یاندن به خوندكاران و
نه وه ی نوێ .بۆ خوندكار ھه بژاردنی وتی ھیوا به ڕوه به ری بنه مای له سه ر ھیوا پرۆژه ی له سوودوه رگرتن ئه وفۆرمانه بووه كه ھیوا له ماوه ی رابردوودا به سه ر خوندكاران و له ناوچه جیاجیاكاندا دابه شی كردووه . ھه بت، بواره دا له و ئه گه ر كه موكورتییه كیش ھه ر ئه وا به پله ی یه كه م ده گه ڕته وه بۆ ئه وه ی فۆرمه كان باره یه شه وه له و پكراونه ته وه ، ھه ه زانیاری به سكایه ك ھه ر له ده كات پشوازی ھیوا پرۆژه ی كه پشكه ش ده كرت و لكۆینه وه ی وردی له باره وه ده كرت و پاشان له سه ر بنه مای ئه نجامه كان مامه ه
ده كه ین.
"ھـیــوا" کــوردســتـانــی تــه نـیـیـه وه پرۆژه ی ھیوا بۆ ھاوكاریكردنی خوندكاری زیره ك و به ھره مه ند پرۆژه و چاالكییه كانی بۆ سای نوی خوندن درژه
پده دات و خه تی مانگانه ده به خشته نزیكه ی ٢٠٠٠ خوندكاری زیره ك و به ھره مه ند له سه رتاسه ری كوردستاندا.
راستهوكی ماسكی كه نوێ فاشیستكیحوكم ھاتۆتهوه سهر كردووه، پارزهری لهسهرله بكاتهوه شكستهكانی تۆهی ده یهوت وشهقام كه گه نجانهی ئه و حهفتاكاندا، سانی شكاتیان تهنھا گرتبوو، یۆنانیان شۆستهكانی وھاوڕكانیانی له یه كك كه نهده كرد پۆلیسه لهوئهو بهرامبهر ناڕهزاییان بهكوو كوشتووه،و گه ندهی بهھۆی كه ده ردهبی حكومهتهشخۆشهویستی ئابوورییهكانییه وه بهرنامه خراپیدابوو، له دهست جه ماوهرهكهیدا دی له خۆیبهرهو وت ئابووری ئهوهی پاش بهتایبهتیش دهرچوانی نیوهی له زیاتر و رۆیشتووه الوازی ٨٠ دهگاته ژمارهیان كه وته ئهو زانكۆكانیكاركردنیان دهست بواری ساكدا له ھهزار كهس
ناكهوت.
ئاگاداركردنهوه زهنگیله ئاگری توندوتیژی و گهشهسهندنی بوبوونهوهتكچوونی تهنھا خرایه بهوشوه نودا، یۆنانیبهكوو نهدهدا، نیشان یۆنانی ناوخۆی بارودۆخی ئهویش روونكردهوه، گرنگتری لهوه شتكیدیموكراتیهتی له كه بوو كشهیه ئهو ئاستیدروستبوونی كاتی له چونكه ھهیه، ئهوروپادابهرھه ستكارهكاندا و حكومهت لهنوان كشهبهتایبهتیش ئهوروپاداو دیموكراتی وتانی لهدروست پگهی كه یۆناندا وهكوو وتكی لهبهشوازی ئهوهی لهجیاتی دیموكراتییهته، بوونیمافهكانیان بهده ستھنانی ھهوی دیموكراسییانهكاری بۆ پهنا بن، بهدی داواكارییهكانیان و بدهنئهمه دهبه ن، دیموكراسیی له دوور و توندوتیژیشوهی بهھهمان یۆنانییه كان زۆربهی لهكاتكدایهناو چوونه كه پیانوایه ئهوروپییهكان له زۆركمانهوهی بۆ گرنتییهك دهبته ئه وروپاوه یهكتیئهزموونی بهم وتهدا، لهو دیموكراسییسهلماند، قسانهی ئهم پچهوانهی یۆنانییهكانتایبهتمه ندی بین دیكه بهشوازكی یاخودلهسهر دهبت گه ورهی كاریگهری وتك ھهرله حكومانی بهڕوهچوون و سیستمی چۆنیهتی
وتهدا.چاره سهری چهندین ئهوروپا یهكتی ئهگهربووبت، پ ئهوروپا یهكتی وتانی بۆ ھاوبهشیوتانه بۆ ئهو ھاوبهشیشی چه ندین كشهی ئهوابهسهر كاتژمرك چهند لهكاتكدا پبووه، تا نهبووبوو تپهڕ یۆناندا خۆپیشاندانهكانیپایتهختی چهندین له خۆپیشاندانانه ئه و دهنگۆی
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
28
نوده وه تی
و ملمالن بروسکه ھه وره وه كو و پۆلیس نوان رووبه ڕووبوونه وه كانی گه نجه توڕه كان له نوان شه قام و شاره كانی یۆناندا په ره ی سه ند، پاش كوشتنی گه نجكی ١٥سان به شوه یه كی ئه سینا، له پۆلیسك ده ستی به یۆنانیان سنووره كانی توندوتیژییه كان خراش تپه ڕاندوو گه یشته زۆربه ی پایته خته كانی ئه وروپا رۆماو به له وشه وه و مه درید تا مۆسكۆوه له
پاریس و چه ندین شاری دیكه دا تپه ڕ بوو.
شه ڕی نه وه كانئه و رووداوو توندوتیژییانه ی به سه ر یۆناندا ھات یه كه مین جار نییه كه له وتانی ئه غریقی نودا رووده دات، چونكه به ھه مان شوه ش له شه سته كان و حه فتاكانی سه ده ی رابردووشدا روویاندا، پاش حكومه تی ھه بژردراوه كانی كۆلۆنالته ئه وه ی و نه ھشت وته كه دا له دیموكراتییان یۆنانی له ژر مه ده نیشیان كۆمه گه ی ركخراوه كانی توركیا، له یۆنان حكومه تی پاراستنی بیانوی یاخود پاراستنی (قه ی ئه رسه دۆكسی دووه م) له و شوعیه ته ی (قه ی ئه رسه دۆكسی گه وره ی ) خستن. چاالكیان له و كرد بده نگ روسیا به ناچاری یۆنان رۆشنبیرانی چینی له وكاته شدا و له ترسی راوه دوونان و سته م له وته كه رایان و مۆسیقار و ھونه رمه ند له وه ی جگه كرد،
نووسه ره كانی یۆنان له رگه ی ونه و مۆسیقا و نووسینه وه ھه ستی خۆیان به رامبه ر ئازار و سۆز و خۆشه ویستی و په یوه ستبوونیان به نیشتمان و
دیموكراتییه ته وه نیشان ده دا.ئه وانه ی كاریگه ر بوون به كۆچكردن و ھه ھاتنی ئه و چینه به رزه ی كۆمه گا خوندكاران و چینی و له مۆدا ئه وان بوون، چه په كان رۆشنبیره له گه ڵ چه ند كه سانكی تكده ردا ھزی سه ره كی و پكده ھنن یۆنانی شه قامی ئاڕاسته كردنی ده ربینی بۆ خۆپیشانده ران و خوندكاران ناڕه زایی دژ به سیاسه تی حكومه تی راسته وی له ھه رچه نده چه په كان ھانده ده ن، یۆنان ده ده ن ئه وه ھه وی دۆڕاندیان ھه بژاردنه كاندا تووشی حكومه تی كه ئاسته نگه وه ئه م ری له خۆیان ریزه كانی ھاتووه یۆنان ئستای
ركبخه نه وه و خۆیان به ھز بكه نه وه .كوشتنی ئه و گه نجه ته مه ن پانزه ساه له الیه ن گه نج ھه زاران ئه وه ی ھۆی بووه پۆلیسه وه ، وابوو پیان چونكه سه رشه قامه كان، بنه كردنه وه ی دووباره ھه رزه كاره ، ئه م كوشتنی له فیلمه ئه م كه (z)ه فیلمی دیمه نه كانی ده رھنانی ده رھنه ری به ناوبانگ كۆستا گافراسه و باسی كاره ساته كانی حوكمی سه ربازی ده كات ئه م رگه ی له یۆنان گه نجه كانی وته دا، له و كه بن ده یانویست خۆپیشاندانانه یانه وه
یۆنان زه نگی گۆڕانی نه وه كان لده دات
دیموكراسیی له یۆنانی نودا ته مه نی ٢٦ ساه ، مژووی یۆنانیش چه ندین ئه ده بیاتی تدایه كه په یوه ندییه كانی حاكم و مه حكوم ركده خات، له گه ڵ ھه موو ئه وه شدا له ماوه ی رابردوودا یۆنان كه وته نوان توندوتیژییه كه وه كه دیموكراسیی وتی ھه ژاند، باشه ھۆكاری ئه م ھه موو توندوتیژییه چییه ؟
چییه؟له ئابووری چاودرانی وتهی بهپیھۆكاری س خاوهنی وته ئهم عیراقئابوورییه، گهشهسهندنی ھه سانهوهو سهرهكیكار)ه، ده ستی و سه رمایه و (وزه ئهوانیشگهورهی كهموكورتییهكی بهدهست بهمكاركردنهوه ئهزموونی و زانیاری نهبوونی
ئابوورییه. ھهستانهوه ئهم بۆ دهنانتو سهرمایه) (وزه واته ھۆكاری یهكهمیان دووو دهھنرن به دهست ئاسان به شوازكی پویست وزهی عیراقدا له چونكه لهبهردهستدان،له بهردهستدایه پیشهسازییهك جۆره ھهموو بۆكاتكدا بهتایبهتی له سهرمایهش بهرفراوانه، ویهدهگی و نییه ھهژارهكان وته عیراق له كه
دۆالره، ١٠ ملیار ملیار ٢٠ وتهدا لهم سهرمایه گهشهسه ندندایه. سندوقی له دۆالریشی
ناتوانین و زۆر زۆره له عیراقدا كاریش دهستیھهیه. بارهیهوه كهمووكورتیمان لهم بین
ئهزموونی و شارهزایی نهبوونی له كشه كه بهمعیراقی كاری دهستی چونكه كاركردندایه،و شارهزا بهم زیرهكه ، و بهھز ھهرچهنده
نییه. ئهوتۆی پسپۆڕییهكی لھاتوو
دهبین؟ دهرباز چۆنئابووری مامۆستای رهكابی مونعیم بهھا دكتۆربهرنامه ی به رپرسی و زیقار زانكۆی لهله كار ده ستی سه رخستنی و گهشهپدانگهشه پدانی ھهوكی كه عیراق باشووریھاوكاری ركخراوی به و عیراقدا له ئابوورییه گهشهپدانی بهرنامهی و نودهوهتی كاریئاماده پارزگاكان ئهنجومهنی له ھهرمهكانوهبهرھنان كه بهوهدهدات ئاماژه دهكرت،له قازانجهو پ كاركی مرۆییدا بواری لهسهرمایهو لهبواری وهبهرھنان له قازانجهكهی
نییه. كهمتر دیكهدا بوارهكانیئابوورییهكانی ھاوكشه توانیی چین نموونه بۆله وهبهرھنانی به بكاتهوه پچهوانه خۆی وهبهرھنان به توانی كه كاردا، دهستی بواریلهنهبوونی كهمووكوڕیانهی ئهو بوارهدا لهمپبكاتهوه. ھه یبون به ھزدا و گهوره ئامری
دووزمان چینی كركاركی ھه موو ئستادا لهئهندازه شوازهكانی له بهباشیش و دهزانتجگه شارهزایه، نهخشهسازی و ئهلهكترۆن وبوانامهیه خاوهنی خۆیدا لهبوارهكهی لهوهی
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
وه رگرتنی بۆ گهورهكانیشدا كارگه لهناو وئهزموونی له سوودوهرگرتن و زیاتر ئهزموونیبۆ ھه یه، ئاوگۆڕی كركارهكان بوونی یهكتریچینییهكان كارگه له یهكك خاوهنی نموونهكركارهكانی له ھهندك كاتی بهشوهیهكی و دیكهدا له كارگهیهكی كاركردن بۆ ده نرتدهنرت، كارمهندكی چهند دیكهش كارگهكهی یهكتری دهسكهوتانه ی و ئهزموون لهو سوود تارگهیهوه لهم گهیشتون، پی كه وهربگرنو دهبن زیاتر شتی فری كركاره كانی ھهردووالزیقار له وهردهگرن، یهكتری لهتواناكانی سوودبه رهوپشبردن پرۆژهی بابلیش و دیوانیه ودراوه، ئهنجام كركارهكان گهشهسهندنی وو ئوردون له بهھزكردنیان خولی چه ندین
35 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
كه ھاتووه (تایم)دا گۆڤاری راپۆرتكی له به رزو نزمی نرخی نه وت له بازاڕه كانی جیھاندا، كاریگه ری كردۆته سه ر ژیانی رۆژانه ی ئه مریكییه كان، له راپۆرته كه دا ھاتووه كه پاش ئه وه ی نرخی نه وت به رزبووه وه ركخراوی ئۆپیك به رھه می رۆژانه ی خۆی كه مكرده وه بۆ ١,٥ملیۆن به رمیل نه وت له رۆژكدا، سه رمایه داران و وه به رھن له وای ئه مه ش كه كردووه له ترسی دروستبوونه وه ی قه یرانی ئابووری
سه رمایه كانیان به گه ڕ نه خه ن.له ماوه ی ئه م چه ند ھه فته یه ی رابردووشدا داواكاری له سه ر نه وت له ئه مریكادا به ڕژه ی ١٠٪ كه م بوویه وه ، به پی راپۆرتكی وه زاره تی گواستنه وه ی ئه مریكیش لخوڕینی رابردوودا له ماوه ی ئه مریكی ھاووتیانی كه مكردۆته وه ، ٪٥,٦ رژه ی به ئۆتۆمبیله كانیان به كارھنانی ئه مریكییه كان به رده وامیش
نه وته وه نرخی گرانبوونی به ھۆی ئۆتۆمبیله كانیان ئابووریناسانیش قسه ی به پی و كه مده كه نه وه به رده وام بوونی ئه م باروودۆخه ده بته ھۆی ئه وه ی دیارده ی (تكشكانی داواكاری له سه ر نه وت) دروست بكات، ئه مه جگه له وه ی كه ھه ر به ھۆی به رزبوونه وه ی به ئامرانه ی ئه و له سه ر داواكاری نه وته وه نرخی به رچاو به ڕژه یه كی ئه مریكادا له ناو كارده كه ن غاز
كه مبۆته وه .كاریگه ری نه وت نرخی به رزبوونه وه ی له وه ش جگه ئه وه ی ھۆی بووه ته و ھه بوو وتان له سه ر دیاری ئه مه ش كه ببته وه ، كه م نه وت له سه ر داواكاری كه م به رھه مه كانی كرد ناچار ئۆپیكی ركخراوی بكاته وه ، چونكه نرخی یه ك به رمیل نه وت به ڕژه ی ٠,٦٤ دۆالری ئه مریكی دابه زی ، وتانی به رھه مھنی نرخی دابه زینی چاودری راڕاییه وه به نه وتیش
نه وتیان ده كرد كه رژه ی ئه و دابه زینه گه یشته ٥٠٪، ئه مه پاش ئه وه ی نرخی به رمیلك نه وت له ماوه ی رابردوودا بۆ ١٤٧دۆالر به رز بووبوه وه . ئه م دابه زینه به رھه مھنی وتانی نه وتیش نرخی به رچاوه ی به ناچاركرد فه نزویالی و ئران به تایبه تیش نه وت
كه مكردنه وه ی به رھه مھنانی نه وت.ئه گه ر داواكاری له سه ر نه وت به ڕژه ی ١٠٪ دابه زیبت، بۆچی نرخی نه وت به ڕژه ی ٥٠٪ داده به زت، ره نگه نرخی نوان په یوه ندی كه ئه وه بت ئه مه ھۆكاری نه وت و داواكاری له سه ر نه وت په یوه ندیه كی ھاوسه نگ نییه و له سه ر بنه مای یه ك به یه ك دانه مه زراوه ، چونكه له سه ر داواكارییه كان كه مبوونه وه یه كی ساده ی ھه ر نه وت ره نگه ببته ھۆی دابه زینكی گه وره له نرخی نه وتدا، له گه ڵ ئه مانه شدا ئه و بانك و خاوه ن سه رمایه و وه به رھنانه ی كه پاره كانیان له بواری وه به رھنانی كشایه وه ، پاره كانیان زۆربه یان دانابوو پترۆدا ئه مه ش بووبه ھۆكاركی راسته وخۆی دابه زینی نرخی ھۆكاركی ئه مه ش جیھاندا، بازاڕه كانی له نه وت سه ره كییه بۆ ئه وه ی كه نرخی نه وت خراتر داببه زت
له چاو رژه ی داواكاری له سه ر نه وت.ھه رچه نده دابه زینی نرخی نه وت به ڕژه یه كی گه وره به رزبوونه وه به ره و به ره به ره و نه خایاند زۆری رۆیشت، به م ئه م داڕوخانی نرخه ، زیانكی گه وره یدا له كاتكدا ئۆپیك، ركخراوی له ئه ندام وتانی له ئه وان باوه ڕیان وابوو كه نرخی نه وت له بازاڕه كانی گرانه ی نرخه ئه و له سه ر به رده وامی به جیھاندا خۆی بمنته وه ، چونكه ھه ریه كه له وتانی ئران و نایجیریا بودجه ی ناوخۆی خۆیان وا حساب كردبوو كه رژه ی به رمیلك نه وت له ٨٠ دۆالری ئه مریكیدا بمنته وه ، قه ته ریش وا چاوه ڕوانی ده كرد كه نرخی به رمیلك نه وت له ٩٠ دۆالردا جگیر ببت، وتانی به رھه مھنی نه وت وا چاوه ڕوانیان ده كرد كه نرخی به م ببت، ئه مریكیدا جگیر ١٠٠دۆالری له نه وت پشبینی دووره وه توانینكی به نه توانن ره نگه
رووداوه كان بكه ن.پشبینی كه نه وت بواری پسپۆڕانی له زۆرك ئاماژه یان كردبوو، نه وتیان نرخی به رزبوونه وه ی چه ند له نه وت نرخی ره نگه كه به وه دابوو كه ٥٠٪داببه زت، به ڕژه ی داھاتوودا مانگی پشبینییه كانیشیان له جگه ی خۆیدابوو، به م ئه و شته ی كه دابه زینی نرخی نه وت نه یتوانی ھاوكاری تدا بكات، ئه وه بوو كه وته یه كگرتوه كانی ئه مریكا رزگار كه وتووه تی كه ئابوورییه ی قه یرانه له و
بكات.ھه فتانه
دابه زینی نرخی نه وت به ره و كوێ؟
ھه تا ئستا كاردانه وه جیھانییه كان له سه ر به رزبوونه وه ی نرخی نه وت به ڕژه یه كی به رچاو به رده وامه ، ئه مریكا ده یویست له و قۆرته ی
تیكه وتوه رزگاری بت، وتانی به رھه مھنیش دابه زینه كه بودجه كه ی شواندن، لره دا
پرسیارك دته پشه وه : دابه زینی نرخ به ره و كوێ؟
34
ئابووری
پشکهوتن؟ بۆ ھاوکاره فراوان کاری دهستی
پیه چارهسهریان ئایا
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
ئهوه ھهیه راستیدا له ئهوهی بۆیه عیراقدا،له ھهیه كهمتهرخهمیهك كه دهسهلمنتله كار دهستی پشبردنی بهرهو ھهوهكانیجگری بانی موسلم دۆخهشدا لهم عیراقدا،كركاران ركخراوی نووسینگهی سهرۆكیكه دهت عیراق باشووری و ناوهڕاست لهكشهیه به وردی لهم به قوی و زۆر دهبتچوپیش لكۆینهوه یهكی و بكۆدرتهوهبه تا بكرت، عیراقدا له كركاران لهسهر ببین، شاره زا گشتیان بارودۆخی له باشیكۆمهیهتی لهكاتكدا كه بارودۆخی بهتایبهتیكاریگهری رۆشنبیری و سیاسی و ئابووری ووهبهرھنـان كاركــی ھهمــوو لهسـهر گهورهی
له سوودوهرگرتن له سهر جهختیكردهوه باشوور)ئهو نه چوونی بهفیۆ سروشتییهكان و غازه كگه «به ھۆی ڕاشیگهیاند سووتانییهوه بهھۆی غازهنهوتدا دهرھنانی لهگهڵ غازهی لهو وهرنهگرتن سووددۆالر بلیۆن ١٥ بایی سانه عیراق دهسووتنرت،عیراق «پویسته راشیگهیاند لدهكه وت». زهرهریپشكهوتووه كان وته و كۆمپانیا ئهزموونی له سوودچونكه ھهیه ، بوارهدا شارهزاییان لهو كه وهربگرت
گرانه كان». سامانه له یهككه غاز ئستا
ھه بژردراوی سه رۆكی ئۆباما باراكبـكاری ئاستی ڕایدهگهیهنت ئهمریكا و ده بت زیاد وتدا له دت تاخانهوادهكان داھاتی لهسهر كاریگهریشله بهرگرتن بۆ و ڕووهوه لهم داده نت،لهم زیاتر ناجۆرییهكی ھه ر ڕوودانیجیھان و وت ئستا، كاریگهرییهیبۆ به ھز ھه نگاوی دهنانت پوهیوت ئابووری باری سهرخستنهوه ی
پویسته.توژینهوه ناوهندی كه راپـۆرتكدا لهبویكردۆتهوه، ئهمریكا ئابوورییهكانیكهسـانهی ئه و ژمارهی دهدات، نیشـانیبـكاری یارمهتی كه ئهمریكا لهسـادا ٢٦ ماوهی له وهرده گرنھهبووه، زۆری یه كجار جیاوازییهكیكهسانهی ئهو ژماره ی راپۆرتهكه بهپییارمهتی وهردهگرن و تائستا بكارن كه
كهسن. ھهزار و ٦٠٠ ٤ ملیۆن
ئهمریكییهكانبكارن!
پرۆتۆكوكیان ئهوروپا یهكتی و روسیا وتیگواستنهوهی چاودریكردنی به سهبارهت ئیمزاكرد
ئۆكرانیاوه. خاكی لهڕی روسیا غازیروسیا لهالیهن پرۆتۆكۆك رابردوو شهممهیمه رجهكانی كه ئیمزاكرا ئه وروپاوه یهكتی وله روسی غازی ھه ناردهكردنی چاودریكردنیئیگۆر و ركدهخات ئهوروپا بهرهو ئۆكرانیاوه خاكیئه لكسی و روسیا وهزیرانی سهرۆك جگری ستیشینو روسی وهك الیهنی غازبرۆم میلهر سهرۆكی گروپیچیكیش بازرگانی و پیشهسازی وهزیری ریمان مارتن
ئیمزاكرد. پرۆتۆكۆهكه یان ئهوروپا الیه نی وهكگرهنتی رككهوتنامهیه ئهم بۆكردنه ئاماژه جیبۆ روسیا غازی ھهناردهی دهستپكردنهوهی به بهھۆی راگیراوه ماوهیهكه كه دهداتهوه ئهوروپا به سهبارهت كییڤهوه و مۆسكۆ نوان ناكۆكی
غاز. نرخه كانی
غـــــاز بـــۆ رـكــكــهوتــنــــــك
ئــابــووری
36Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
39
مندانه ی ئه و به تایبه ت منداڵ له سه ر ھه یه ته مه نیان له نوان ٥ تا ٦ سادایه ، چونكه ئه مانه زۆربه ی كاته كانیان له به رده م شاشه ی ته له فزیۆندا به سه ر ده به ن». به مشوه یه منداڵ ده كه وته ژر به له سه ری كارتۆن فیلم كه كاریگه رییه ی ئه و دیكه كاریگه ریه كی چه ند له گه ڵ جیده ھت وه ری قوتابخانه وه و خزان رگه ی له كه
دیارده ی ده گرت. كردنه وه ی السایی فیلم به رنامه كانی
كارتۆنله الیه ن
منداه وهخۆی كه
ناو پاه وانی به كارتۆنه كه فیلم كه ده شوبھنت پاه وان تایبه تمه ندی ئازایه تییه كه ی و
راده كشت، سه رنجی ئه م ئه وه ی له گه ڵ كارتۆنانه فیلم جۆره پشت به جوه ی خرا
ده به ستت، بۆیه پویستی
به بیركردنه وه ی قوڵ نییه به جۆرك كه منداڵ به ئاسانی ده توانت لی تبگات. ئه و دیمه نانه ی له فیلم كارتۆن كه توندوتیژی تدایه ده بته ھۆی ئه وه ی كه منداڵ ئه و دیمه نانه دووباره بكاته وه له
رگه ی السایی كردنه وه یه وه . زانین و ھه ست و سۆزی منداڵ و گرنگی پدانه كانی
كه لده كات زیاتر داوامان شتی ھه وبده ین
له سه ر له بزانین منداه ئه و گشت بواره كانی كردنیدا گه شه بده ین ھه وڵ كارتۆنكی فیلم
هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
سه رجه م له گه ڵ بت گونجاو كه بدۆزینه وه بۆ و كۆمه یه تی و فیكری و ده روونی الیه نه وه رگرتنی به سه باره ت ھه چوونه كانیدا.» له الیه ن كارتۆنه كانیش فیلم نو كه سایه تی پرۆسه ی رگه ی له «منداڵ وتی: مندانه وه كه ستییه كانی له تامان و كردن په یوه ندی جۆره به م وه رده گرت، شت كارتۆن فیلم ناو به رده وام شتكی نوی بۆ ده خاته سه رخه زنه ی به شكی زۆری زانیارییه كانی كه و رۆشنبیری و كۆمه یه تی واقیعی و كۆمه گه رگه ی له خزان و قوتابخانه وه وه رده گرت، ته له فزیۆن سه ر كارده كاته گشتی شوه یه كی به الیه نه ھه موو به كۆمه یه تی گه شه ی پرۆسه ی خراپه كانیشییه وه ، مندان ئه و فیلم كارتۆنانه یان نمایش و جوه له پیه تی كه په سه نده به الوه
كردنی دونیای خه یاڵ. فیلم كه كاریگه رییانه ی له و جگه ئه مه له به جیده ھت منداڵ له سه ر كارتۆن رووی گه شه كردنی تواناكانی و فراوانكردنی بیركردنه وه كانی، و زانیاری چوارچوه ی به شوه یه كی گشتی ته له فزیۆن ده توانت ره فتاری له جا بكات دروست منداڵ الی چاك و جوان
قۆتابخانه بت یان له ماه وه .»ھه فتانه ــ ھه مه ت ئه حمه د
38
حهز ئهوان منداهو بۆ كه فیلمانهی ئهو واته كارتۆن فیلم دهوترت كه ھهرتهلهفزیۆنهكان لهپناو زۆربهی بۆیه دهكهن، لهبهردانیشتنی بینین و بهمندن بۆ كراو دیاری كاتكی له بهرنامهكانیان بهشكی مافدانه منداننیشاندهدرێ. كارتۆن فیلم بهرنامهیهشدا ئهو لهناو و دهكهن تهرخان
و كـارتـۆن فـیـلـمكـــورد مــنـداــی
ساڵ (٣٩) تهمهن عهبدو ئهحمهد فیلم سهیری تهمهنهمهوه «بهو دهت:كاتك ھهر و لیهتی حهزم و دهكهم كارتۆن كارتۆنی فیلم كه دهكهنهوه كه ناك منداهكانمئهوان كوكپ دادهنیشم وهك لهسهرب ئهوا منیشسه یركردنی ھۆكاری دهربارهی ده كهم»، سهیری ووتی: ئهحمهد گهورهكانهوه، له الیهن كارتۆن فیلمكاتی كه ئهوه ی بۆ دهگه ڕنمهوه «ھۆكارهكه یبابیین یان نهبووه، شوه بهو كارتۆن فیلم خۆیكاره باو ھهروهھا نهبووه ، پشكهوتوو ئستا وهكئستا وهك تهلهفزیۆنهكانیش ژمارهی و پهخشنهدهكرد، تپهڕیان دهست پهنجهی له و نهبوونكه پشكهوتنانهی ئه و شانبهشانی كه ئستاشبه پشكهوتنی بوارهش ئهو ئاراوه ھاتوونهتهپكردنهوهی گهوره كانیش بۆ بینیوه، بۆیه خۆیهوهبۆ جاریش زۆر و ئهوكاتیان حهزی بۆشاییدهكهن». كارتۆن فیلم سهیری وهڕزی، شكاندنی
دهكات دهنگ ب منداندهت: منداه چوار دایكی كه ئیسماعیل بهیانئیجابی الیه نی سوودو كارتۆن فیلم پموایه «منكارتۆن فیلم چونكه زیانهكانی، له وهك زیاتره ئهوهتا كردووه خۆی ھۆگری مندانی تهواوی كه مندام چوار خاوهنی خودا بۆ سوپاس مندته كارتۆنك فیلم كه ھهر بچوكن، ھهموویانلهبه ری بدهنگ ھهموویان تهله فزیۆن سهرجوهكانی لهگهڵ ناخییهوه دهچنه و دادهنیشنبدهنگ یهكهوه به ھهموویان كارتۆنهكه فیلم
ده كهم». خۆم كارهكانی منیش دهبن،فیلمانهو لهو مهجید رهخنهی ھهبوو شوكریه بهم
فیلم ئستا كه پشكهوتنهی ئه و «لهگهڵ وتیئهوانیش بهم بینیوه ، خۆیانه وه به كارتۆنهكانیشتوندوتیژی كه ئهو ھۆكارانهی له ھهموو دانهماراونئهوهتا دهكهن، دروست مندان دهروونی لهسهرئن تی و (چه ك كارتۆنهكاندا فیلم زۆربهی لهئهمانهش و ھهموو یهكتری تاقیدهكرنهوه له تی)ھهوی و بكات سه یریان دهكات مندان له وابهداخهوه كه بدات نواندنیان یان الساییكردنهوهراستییانه ئه و جاردا چهندین له ئستا تاوهكول ناخۆشیشیان رووداوی و بینراوه بهرھهمیانتهندروست كارتۆنی فیلم ده ربارهی كهوتوهته وه»،فیلم ھۆگری منداڵ «چونكه وتی: شوكریهبدهن ھه وڵ تهلهفزیۆنهكان دهبت بۆیه كارتۆنه،دهروونی و پهروه ردهیی شتی كارتۆنهكان فیلم لهھهم ئه وهی بۆ بدهن، منداڵ نیشانی دخۆشكهر ورهفتارو له ھهمیش وهربگرت، ل چژی منداڵ
بداتهوه». ھهسوكهته كانی ژیانیدا رهنگ
پویستییهئستادا له گهورهكان «بۆ دهت: ساح سهركهوتتهلهفزیۆنهكان نیشان لهسهر زۆر و درامای فیلمفیلم تهنھا مندانیش بۆ حهقوایه بۆیه دهدرێ،بهكو نهدرت، نیشان گۆرانی شیعرو و كارتۆنرگهی له و بكرت فراوان ئه وانیش بهرنامه یدرامایهك زنجیره بابین یان فیلمهكانهوه كورتهئامادهكرابت بهھرهمهندهوه لهالیهن مندانی كهوه زارهتی چ ئهمهش بكرت، بۆ مندان پشكهشیدراماو ئهقهكان كه تهله فزیۆنهی چ ئهو رۆشنبیریپبكرت راھنانیان و بدرن یارمهتی ده دا، نیشانمهرجك به دابژرت بۆ ئهقهكانیان دهقی و
ئیجابی الیه نی و ھهبت مندان بۆ تاموچژیجبھت». منداڵ ده روونی لهسهر
دهن؟ دهروونناسان چیكاریگهرییهكانی لهبارهی محهمهد فازڵ د.زیناتراگهیاند: ھهفتانهی به منداڵ لهسهر كارتۆنهوه فیلمجیھانی بواره كانی سهرجهم به گهشه «تهلهفزیۆنبهالیهنی گهشه كه لهوهی زیاد دهدات منداڵبۆ ئیجابییه پانهركی ئهمه دهدات، زیرهكیشیتایبهتمهندیهن، ئه م خاوهنی كه مندانهی ئهووایه خهون وهك تهلهفزیۆن شاشهی بین دهكرتله جیھانی خهیاڵ و بۆ منداڵ، چونكه تكههیهكپه یوهندییهكی كه دهكات منداڵ به پشكهش واقیعكه دهرونییهكانییهوه ھهیه به پداویستییه بهھزیئهمه لهبهر بكات. ده ستهبهر بۆی ناتوانت واقیعجۆره ئه و تهلهفزیۆن دهزگاكانی له سهر پویستهشوهو رووی له كه بكه ن پشكه ش كارتۆنانه فیلملهگهڵ كه ھنرابن بهرھهم جۆرك به بابهتهوهكاریگهری و بگونجت مندادا حه زهكانی و خهونكه ئهوهی بۆ كهستی گهشهكردنی لهسهر ھهبتدووربینانه به شوهیه كی بتوانت دهكات تهماشایلهزانكۆی مامۆستا د.زینات تبگات.» لیفیلم گشتی و بهشوهیهكی سلمانی «تهلهفزیۆنكاریگهری مهترسیدارو رۆكی بهتایبهتی كارتۆن
43 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
42
ئه م شونه بناسه
ئه ندۆرا،چیای پكه وه ژیان
ئه ماره تكه له سه ر سنوور، ده وه تكه به ب سوپا، حه وت سه ده یه جه نگی نه دیوه دروشمی دیار پكه وه ژیانی گه له جیاوازه كانه ،
ده سه تی میری وت ته نھا رووكه شه و ئه ندۆرییه كان خۆیان حوكمی خۆیان ده كه ن. ئه وێ ده وه ته شاركه جیاواز له سیستمه كانی تر
نزیك له خه ونه كه ی ئه فالتۆن.
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
ھه ندك واده زانن ھه موو وتانی ئه وروپا ده ناسن، به م ئه وروپا ھه ندك وت و نه بت ھیچ نه بیستراوه پشتر لیه ئه ماره تی دانیشتوانی ھه رمی كوردستان و ده وروبه ره كه ی گویان ھه رمانه وه ئه و كشه یی ب به ھۆی ئه ندۆرا ئه ندۆرایه . وتانه ش له و نه بووه ، لی یان ئه ماره تی ئه ندۆرا ده وه تۆچكه یه كی بچوكه له نوان فه ره نسا و ئیسپانیادا له رۆژھه تی چیای شه ڕی كه ھه یه نه وتی نه ئه ندۆرا ئه لبیرینی، گه وره شه به نده ری خاوه نی نه بكرت له سه ر تاوه كو بازرگانی لوه بكرت تاكه خاكی پشت باج ئه ندۆرا گه شتوگوزاره كه ئابووری به ستنی فاكته ركی ئه وه ش و دانانرت داھات سه ر له
گرنگی راكشانی خه كه بۆ ئه ماره ته كه .
پگه و رژه شاخاوییه وه ناوچه یه كی ده كه وته ئه ماره ته كه رژه ی برانس چیای زنجیره رۆژھه تی له به رزترین ١٩٩٦مه تر، ده گاته به رزییه كه ی
لوتكه شی ٢٩٤٦مه تره .ده بت. تپه ڕ ئه ندۆرادا به فالیرا رووباری كه شی ئه ندۆرا به شوه یه كی گشتی سروشتییه ، ببته به فربارین واده كات به رزییه كه ی به م شتكی ئاسایی، به نیسبه ت وتانی دراوسیه وه
كه شه كه ی ساردتره و به فربارینیش زیاتره . نین زۆرینه ئه ندۆرییه كان ئه ندۆرا له ده ھنن پك زۆرینه ئیسپانییه كان به كو ،(٪٣٣) ئه ندۆرییه كانیش ،(٪٤٣) به رژه ی فه ره نسییه كانیش ،(٪١١) پورتوگالییه كان (٧٪) زمانی ره سمی ئه ندۆرا كاتاالنیه و ئاینی زۆرینه ش مه سیحیه تی كاسۆلیكییه . گه وره ترین رژه ی كه الفیالیه ئه ندۆرا وتی شاری
دانیشتوانه كه ی (٢٠٤٣٧) كه سه .ئابووری له سه ره كییه بنه مای گه شتوگوزار وت و ٨٠٪ ئابووری وتی له سه ره و سانه ٩ بانكی كه رتی تده كه ن. رووی گه شتیار ملیار سوودمه ندان راكشانی بۆ ھۆكاركه وتیش باجه وه . كه می به ھۆی تره وه وتانی له له كشتوكاییه كانیش به روبوومه زۆربه ی ده ره وه ده ھنرن، به ھۆی سه ختی جوگرافیای ھه ندك لناكرت، كشتوكای كه ناوچه كه وه كشتیاری تایبه ت نه بت. ئاژه داریی و چاندنی توتن كاری سه ره كی به شك له ئه ندۆرییه كانه و
پاره ی به كارھنراویش یۆرۆیه .ئه ندۆرا نه خاوه نی فرۆكه خانه ی نوده وه تییه و به م ھه یه ، شه مه ندۆفریشی ھی نه فه ره نساو به ده به سترته وه رگایه ك به چه ند
ئیسپانیاوه .
45
به مه سه له یه دا له و سه رنجاكشه ئه وه ی له سه رووی زۆربه یان كه شوانه كانیانه ته مه نی ركخراوی راپۆرتكی به پی ٥٠سایه وه ن. ته ندروستی جیھانی ناوه ندی ته مه ن له ئه ندۆرا (٨٣,٥) ساه كه ئه مه ش رژه یه كی زۆر به رزه ئه گه ر به راورد بكرت له گه ڵ ھه ر وتكی تری جیھاندا. له گه ڵ ئه وه شدا جگه ره و كحولیات له ئه ندۆرا زۆر ھه رزانتره به به راورد به وته كانی كحولیات جگه ره و چونكه جیھان، تری له كافیتریای ته نانه ت سه ر ناچته گومرگیان نه خۆشخانه كانیشیاندا شه رابی سوور پشكه ش
ده كرت.ره وشی به گرنگی زۆر ئه ندۆرییه كان به م زۆر وه رزشیش و ده ده ن ته ندروستیان دانیشتوانه كه ی ژماره ی كه ئه ندۆرا ده كه ن، ته ندروستی سه نته ری ٧ كه سه ھه زار ٨٣گشتی له خۆده گرت له گه ڵ چه ندین سه نته ری چه ندین له مانه ش زیاد تایبه تدا. ته ندروستی سه نته ری ئیرۆبیكسی ئاوی به خۆرایی بۆ ژنه
به ته مه نه كان ھه یه . ته مه ن ھۆكاره كانی له تر یه ككی ھه روه ك
هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
درژییان بگه ردی كه شوھه وایه به ھۆی نه بوونی جودا ده كه ن. پیس ژینگه كارگانه ی ئه و له وه ش گرنگی دانیانه به خۆراك كه ژه مه كانی ته ندروستن ساده و چشتخانه كاندا له خواردن كه پشت به گۆشتی سور به ب چه وری و میوه و سه وزه مه نی و زه یتی زه یتون و شتی له و جۆره
ده به ستن كه ھه موویان باشن بۆ دڵ.ریزبه ندی له جیھانی ته ندروستی ركخراوی به سیه م ئه ندۆرای ته ندروستیدا سه رپه رشتی نه خۆشخانه كانی جیھاندا. له ئه ژماركردووه كه شكی به م به خۆڕایین، ھه رچه نده ئه ندۆرا سه رپه رشتی له ده كرت به دی تدا تایبه تی
ته ندروستی دا.
گرنگی ئه ندۆرا له گرنگییه كانی ئه م ئه ماره ته شاخاوییه ی نوان ئاو خاوه نی ئه وه یه ئیسپانیا و فه ره نسا نونه ری ده ره كی و ھه بژارده ی تۆپی پیه كه ئه وروپا ھه بژارده كانی باشترین شانبه شانی كبكی سه ركه وتن بۆ جامی جیھانی ده كات.
جوانی سروشت و كه شو ھه واكه یشی، وایكردووه
یارمه تی كه گه شتیاران راكشانی ھۆی ببته داھاتی گشتی ده دات. له گه ڵ ھه موو ئه وانه شدا له گرنگترین بوون پكه وه و ژیان جوانی ئه ندۆرا گه النی كه ئه ندۆرییه كانه سیماكانی پكه وه نه ته وه ییه كانیانه وه ئینتما به جیاوازی ده ژین و ئه ندۆرییه كی ئه سی به گیانی پكه وه ئیسپانییه كدا یان له گه ڵ فه ره نسییه ك ژیانه وه
كارده كات و بۆ داھاتوو ده ڕوانت.و ده ڕوات به ساده یی ئه ندۆرا له ژیان نه ھشتوه تاوانیشی ئاستی خۆشگوزه رانی ئه ندۆرا وتی ئه ندۆرا(٠٪)ه ، له تاوان رژه ی ئه ویش جگه ی كه تدایه زیندانی یه ك ته نھا
ته نھا (٥٠) كه سی تدا ده بته وه .ئه ندۆرا سوپای نییه و حه وت سه ده یشه جه نگی به خۆیه وه نه دیوه ، بۆیه خه كی ئه ندۆرا ھه ست فاكته ركی ئه وه ش و ده كه ن مورتاحی به
یاریده ده ره بۆ جوانتركردنی ژیان. بۆیه نموونه ییه ، جوانه ، ساده یه ، له وێ ژیان بۆ ئه فالتۆنه خه ونه كه ی ئه ندۆرا ده وترت
ده وه ته شار. ھه فتانه ـ عه دنان سه یدحسن
44
نوێ پناسهیهكی ١٩٩٣ سای له دهستورهوهپۆسته به به خشی تازهی دابهشكردنكی وپهرلهمانی سیاسی سیستمی سیاسییهكان. دهكات، سهرۆكایهتی وت میری دیموكراتییه
دابنت، چاپخانهكان بۆ سه ندیكایهك كه نهكردۆتهوهخاوهن به ھاوكاری بچوكترین شوه یهكیش بهھیچكردنی دژایه تی سیاسهتی ئهوان ناكات، چاپخانه كانئهم تا ناومانهوه، خستۆته چاپخانهكانیان نوان و بكات دژایه تی چاپخانهیه دا ئهو لهگه ڵ چاپخانه یهلهپناو ناچارین ئمهش بهكهمتر، ئهو كهمتر به ئهمبهم بكهین، ئیش بت ھهرچۆنك خۆماندا قوتیله رووی حكومهت نه حزب و نه بهھیچ شوهیهكتائستا و بهرده م ناخهنه بهربه ستمان ئازادییه وهمهكهن ئهوه و بكهن ئه مه بن و ئره نهھاتوونهته
ھیچ ھاوكاریمان ئهوهی ب تر، ھیچی دهكاتهوه وبكات». بۆ
باشترینه؟ كو جۆر به سهبارهت رهنج چاپخانهی به ڕوهبه ریگهورهترین «ئمه وتی: چاپخانهكهیان چۆنتیئامری سلمانی، له ھهیه چاپخانهمان رووبهری ئهمانین له سلمانیدا بهشوهیهكی گستی چاپیش
دهھنرت». دیكهوه شونی له بهدهگمه ن وكه وابوو پی دلرش چاپخانهی خاوه نیده وهمهنترین و گهورهترین ئه و چاپخانهكهیئامرو رووی له «ئمه وتی: و شارهكهیه چاپخانه یسلمانیدا، چاپخانهین له كهرهسته وه گهورهترین وھایدلبرگی كۆمپانیای ھی ھهمانه كه ئامرانهش ئهو
باشه». جۆرهكهیان كه ئهمانیندهزگا به سه ر كه چاپخانانهی ئه و سلمانیدا لهباشترن كوالتییهوه رووی جۆرو له راگهیاندنهكاننعهبدو زریان له سهره، كهمتریشیان ئهرككی وبهو سهبارهت ئه و چاپكردن، بواری كارمه ندیوتی: بهكاردت چاپخانهكهیاندا له ئامرانهیباشمان ئامركی نودا، كوردستانی له «ئمهھایدلبرگی كۆمپانیای ھی ٢٠٠٦ه، مۆدلی كه ھهیهئامرانه ھهموو ئهو له رهنگهو كه چوار ئهمانییه چاپخانهیهدا لهم و ھه یه سلمانیدا له كه باشترهو چاپدهكهین نوێ كوردستانی رۆژنامه ی ته نھاتهواودا رۆژكی له ئهگهر ناكهین، بازرگانی كاریھهزار ١٢٠ دهتوانین كاربكهین، كاتژمر ٢٤ واته
رابكشین». نوسخه
چاپخانهكان حایچاپخانهكان حای به سه بارهت عهبدو زریانگشتی «بهشوهیهكی وتی: سلمانیدا شاری لهبهكاری چاپكردندا لهبواری ئمه مهوادانهی ئهونییه، باش زۆر شتی چینیش و چینین دهھنینكه ده ھنین بهكاری كه رهنگانهی ئه و نموونه بۆكشهت تووشی و دهرناچت جوان دهبت تكهڵبۆ ماده یان ئهمانیاوه وتی له زۆرجار ده كات،لره ئمه ئهوه ی لهگه ڵ جیاوازه زۆر زۆر ھناوینوتی له وه رهقهش لهوهی جگه دهھنین، بهكاریله و ئران ده گاته به رھهمھنهوه له وتی ئمهداكه زۆرهش ماوه ئهو ئمه، به دهگات ئرانهوهكه ئهوهی دهبتهھۆی دهمنتهوه تدا وهرهقهكهی لهوهی ئه وهشهوه جگه بهھۆی لبدات و (ش)یتووشی ئامرهكهش دهرناچت، جوان بهرھهمهكه
ده كات». كشه
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
چاپخانهی ١٦٠ له زیاتر سلمانیدا شاری لهكهمیان به شكی كه ھه ن، گهوره و بچوكپنج بندرت، تهواوهتی ل ناوی چاپخانهی دهتوانرتناوهندی راگهیاندنهكانی دهزگا له بریتین چاپخانانه لهونوێ) كوردستانی (رۆژنامهی یهكتی راگهیاندنیكۆمپانیای و ئاونه كۆمپانیای و سه ردهم دهزگای وراگهیاندنی ناوهندی و زهرگه ته) (چاپخانه ی وشهله زۆر بهشكی كه ئازادی) (چاپخانهی زهحمهتكشان
شاردا له چاپكردن بواری ساده كانی پداویستییه زیاتر وزیاتر ھهولردا شاری له شوهش بهھهمان دهبهن، بهڕوهھهره بهشی لهوهش جگه ھهیه، بوونیان ١٢٠ چاپخانه لهكۆمپانیاكانی به رھهمی و ئه مانین چاپهكان ئامری زۆری
و ھایدلبرگی ئهمانین. مانۆن
چاپخانهكان نوان دژایهتیئهو خراپی ھۆكاری ئهھلییهكان چاپخانه له زۆرك
46
ڕوناکبیری
ھــهرـم چـاپـخـانـهكــانـی
سلمانی شاری ئستای رۆژنامهكانی گۆڤارو و كتبئهھلییهكان دهزگا له بهشكیش ھهروهھا دهكهن، چاپكه بكهن دروست تهواوهتی گهوره و چاپخانهی توانیویانه و دلر و (ره نج چاپخانهكانی چاپخانانهش ئهو دیارترین له چاپخانانهی ئه و پهیوهند)ن، و بابان و كوردستان و شڤانناو دوو پله به چاپخانهی ده مننهوه، دهكرت كه دیكه شگهورهیان نییه ھنده چاپخانهی و ئامر ببرن، چونكهبه رن بهڕوه چاپخانهیهك ئهركهكانی تهواوی بتوانن كه
رۆژنامهگهریدا، و نووسین لهبواری وته ئهو و شارهزایی خوندهواری به رژهی بهنده وتك ھهر پشكهوتنیدهبت، تدا سیاسی و رۆشنبیری گهورهی بۆشاییه كی دنیاییهوه به نهبت، تدا گۆڤاری و رۆژنامه ئهگهر وتكوتهدا، كهواته لهو چاپخانه بهرهوپشچوونی به په یوهسته رۆژنامهگهریش بواری بهرهوپشچوونی و دروستبوون
حاكدان؟ چ له ھه رم چاپخانهكانی
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
49 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
كاره كانی ھه مه ڕه نگبوونی به فه ره نسی لوكلیزوی ناسراوه ، به تایبه ت ئه و كاره مرۆڤایه تییانه ی كه بایه خ به الیه نه كانی خه م و مه ینه تی مرۆڤ ده دات، ئه م نووسه ره جیھانییه كان رووداوه له نزیكبۆته وه به شوه یه ك كاره كته ركی نزیكبوونه وه یه وه ئه م رگه ی له كه قاندووه .. لیژنه ی دابه شكردنی نۆبكاریزمی بۆ خوستایشی ئه م نووسه ره یان كرد، به وه ی داھنه ر بوو له چیرۆكه كانی و سه ركشییه كانی ، له وه ی كه بۆ مندای نووسیوه و له و وتارانه ی كه نووسیونی له دووا وته و و بیرۆكه تازه كان «نووسه ری وترا: لیژنه كه به الغی سه ركشییه شیعرییه كان و پدانی چژه ھه ستییه كان و
دۆزه ره وه ی الیه نه مرۆییه كانه له پشت شارستانییه تییه باوه كانه وه .» ھه رچی خه تی پۆكه ری جیھانییه ، به نووسه ری ھیندی (ئارافیند ئه دیگا) درا، له چیرۆكی (النمر االبیض) كه باس له ژیان و سه ربورده ی پیاوك ده كات له گوندكی ھیندیدا و له رووی سه ركه وتنی
كـاروبـار و ئـیـشـه كـانـی ئه و پیـاوه لـه نـیوده لھیدا.وتی : بورتیو مایكل دادوه ران لیژنه ی سه رۆكی ره شپسته الیه نكی چیرۆكه (النمر االبیض) «ئه م ھیندییه كان ده رده خات كه ئه رككی گرنگ و قورسی خستۆته سه ر ئه دای نووسینه كه ی كه توانیویه تی وا له خونه ر بكات سۆزیان بۆی بجوت». له سه ر ئاستی
خه ته ئه ده بییه كانی ٢٠٠٨
خه تی پۆكه ر بۆ چیرۆكی عه ربی ، خه ته كه بۆ میسر چوو، ئه ویش له رگای به ھا تاھیری چیرۆكنووسه وه به م الغروب). (واحة ناونیشانی به كتبه كه یدا له تایبه ت به خه تی گۆنكور كه به گه وره ترین خه تی ئه مساڵ فه ره نسادا له بۆ چیرۆك داده نرت ئه ده بی خه ته كه بۆ (عه تیق ره حیمی ) به بنه چه ئه فغانی بوو، ئه ویش له چیرۆكی (حجر الصبر)دا، له م چیرۆكه دا نووسه ر دانپدانانی ژنه ئه فغانییه كمان بۆ ده گته وه كه رزگاری بووه له سته می خزانی و كۆمه یه تی و توانای ته واوی به كه مرده كه یدا، له به رده م ئاینی ،
ونبووه له جوه و ھه سته كانی .
خـــه تــــــی
جان ماری گۆستافعه تیق ڕه حیمیئارافیند ئه دیگا
ده زگای خه ندان بۆ په خش و وه شاندن بیاریداوه له مساه وه خه تی سانه ی خۆی له بواره كانی مه ده نی كۆمه ی روناكبیریی و رۆژنامه وانیی و له و به ھره مه ند لھاتوو و كه سانی ببخه شته
بوارانه دا.وا بیاره خه ته كه له یادی دامه زراندنی ده زگای
ده كه وته ماوه كه ی كه ببه خشرت، خه نداندا رۆژنامه نووسیی یادی نه ورۆز و یادی نوان
كوردی .خه ندان و میدالیایی له بریتییه خه ته كه ش كه سی كه سه نگین ماددیی ھاوكارییه كی وه ربگرت ل سوودی بتوانت رزلنراو
چاالكییه كان و كارو به بره ودان بۆ ئه ویش ژیانی خۆی .
وه ك ئه مساڵ كه سه رنجه جگه ی ئه وه ی دوو ده درته خه ندان خه تی بۆ ده سپكك له گه ڵ م)یه ك نمونه یی (نرو رۆژنامه نووسی
ركخراوكی كۆمه گای مه ده نی .
له سه ر ئاستی خه تی نۆب بۆ ئه ده بیات، خه تی نۆبی ٢٠٠٨ جان ماری گۆستاف لوكلیزوی فه ره نسی بردی ، ئه م نووسه ره به رھه مه كانی ناسراون به و ھه سته مرۆڤایتییه شه فافه ی كه به ھۆیانه وه ده نگۆیه كی گه وره ی له سه ر ئاستی میدیاكانی جیھاندا نایه وه ، وه ك شاكاری (جنمة تائهة )ی له سای ١٩٩٢ كه باس له كۆچی یه ھودییه كان ده كات بۆ
فه له ستین له روویه كی ره خنه ئامزانه وه .
كشه كان كامانه ن؟خاوه نی چاپخانه ی ره نج وتی : «زۆربه ی ئامره كانی چاپ، خراپ و كۆنه ن، چونكه ئامری چاپی تازه زۆر زۆر گرانه و ناكدرت، ته نانه ت پارچه شیان ده ست تكچوو، ئامره كه پارچه یه كی ئه گه ر ناكه وت، چاكده كرته وه ئه وا ھه بوو، لره چاره سه ری ئه گه ر چاكی ده كه نه وه ، جۆری ئه و وه ره قه یه ی كه به كاری ده ھنیت ده گۆڕت، چونكه كاغه ز ھه یه تۆزی ھه یه و یاخود ته نكه ره نگه كان تك ده دات، كاغه ز ھه یه كاغه زك جۆره ھه موو بازاڕیشدا له ئه ستووره ، ھه یه ، زۆرخراپ ھه یه و به ناچاریش به كاری ده ھنین، چونكه به ھۆی ئه وه ی ھیچ چاودرییه ك بۆ كاغه ز له سه ر سنووره كان نییه ، خراپترین جۆری كاغه ز له
ئرانه وه ده ھننه ئره و ساغی ده كه نه وه ».شاری له نازه چاپخانه ی خاوه ن حه سه نی خالید ھه ولر له باره ی كشه كانیانه وه وتی : «حكومه ت به ئمه ، به نادات له چاپدانی كتب ھیچ مه به ستی زۆره ی پاره ئه و لوه ربگرین، سودی ئه وه ی بۆ كه ده یدات به كۆمپانیا بیانییه كان كه له ده ره وه ملیۆن ٣ نزیكه ی سانه ده ده ن، چاپ له بۆیان دۆالر ده چته ده ره وه ، به بیانوی ئه وه ی كه ئمه به كاری حكومه ت راناگه ین، له كاتكدا حكومه ت ته نھا یه ك مانگی بمنت بۆ كاتی ده ستپكردنی واده ی
خوندن پمان ده ت».بۆ تایبه تی بیاركی ده رچوونی داوای خالید پاراستنی مافی چاپخانه كان ده كات و وتی : «دوای كه بیارك به پی عیراقدا په رله مانی له ئه وه ی الیه نك ھه ر له رگه تیدا ٢٠٠٦ده رچووه سای ده گرت كه كتب له ده ره وه ی عیراق چاپ بكات، ئه مه ش سودی زۆری ھه یه بۆ چاپخانه كان، به م وای بیاری نه ك ھه رم حكومه تی ئستا تاوه كو تایبه ت كه رتی ھانی خۆشی به كو ده رنه كردوه ، چاپ ئوردون و چین له كتب ئه وه ی بۆ ده دات
بكات».كوردستانی چاپخانه ی كارمه نده كه ی ھه رچی له بواری چاپ نوێ بوو، سه باره ت به كشه كانی ھیچ له ناو سلمانیدا وتی : «به داخه وه كوردستان شتمان زۆرجار نییه ، چاپخانه پداویستییه كی بردووه بۆالی تۆڕنه چی بۆی سه قه تكردوین له جیاتی ئه وه ی بۆمان چاك بكات، ئستا ئمه زیاتر پشت به به غداو ئران ده به ستین، چونكه لقی كۆمپانیای لقی ھه ولریش له ھه یه ، ئران له ھایدلبرگ كۆمپانیای مان رۆالند كراوه ته وه ، به م پداویستی
ده دات، شونهكهی دۆزینهوهی ھهوی و الدن)ئهمریكا ھهواگری دهزگای كه ئهوه ی پاش
پارهو ھهموو ئهم خهرجكردنی لهگهڵ نهیتوانی سامانهدا
بدۆزتهوه. شونهكهیالدن بن شونی دهیهوت بۆچی مۆرگان بهمبۆخۆشی ئهوهی وهكو و بهكورتی بدۆزتهوه؟چونكه دهت، پمان فیلمهكهدا سهرهتای لهلهدایك بیاره كه نۆبهرهكهی منداه دهیهوتبژی، تیرۆردا له بهدوور جیھانكی له ببتدهردهكهوت له فیلمهكهدا ئهوهی وهكوو مۆرگانوهكوو قسه دهكات، ژنه دووگیانهكهیدا لهگه ڵ وكه رادهبینت له خۆی بهسۆز باوككی ھهر كه بكات مهترسییانه ئهو ھهموو له رگری
بت مادا لهناو جا منداهكانی ری بنه رهنگهپرسیاره ئهو بهم ماڵ، دهرهوهی له یاخوددهبتهوه رووبهڕووی كه گهورهیهی له بكات رگری چۆن ئایا كه ئهوهیه مه ترسییه ئهم كه تیرۆر، مهترسیدهبتهوهو رووبهڕوویان دهرهوه لهسهرۆكایهتی الدنیش بن ئوسامهئهوهی پرسیارهشهوه له دهكات،بگهڕت بۆخۆی كه دت بهبیردا رهنگه كه ئه وشونهدا دوای به
تدابت. الدنی ئوسامه بنكه گرانهی پرسیاره ئهو بهمئهوهیه دهبتهوه روبهڕویالدن بن (ئوسامه ئایا كهجیھانه دایه)؟ ئهم لهكویكه پرسیارهشه ئهم ھهر فیلمهكه ناونیشانی بۆتهبهشی له كهم النی وبهشوهیهكی یهكهمداھهوی جاڕیانه گاتهدۆزینهوهیوهمهكهیبهشهی ئهم دهدات،ش كه فیلمهبهشی ناودهنت،گهشتی له یهكهمكه گهڕان،گهشتهدا لهمچته ه دی چه و ناخۆڕھهتیناوهڕاست.
گهڕان كردن به دهستجۆرهكانی فربوونی به گهڕانهكهی گهشتیله دهربازبوون چۆنیهتی و تهقهمهنی و چهك له كه مك فربوونی و تیرۆریستهكان كهمینیمیسر پاشان پده كات، دهست عهرهبی زمانی یهكك دۆزینهوهی بۆ بازگه، یهكهم دهبته رهنگه كه زهواھیری، نزیكهكانی ھاوڕێ له
بت. پ شونه كه یھه میشه زهواھیری الدن و دوانه، بن ئهم چونكهمیسر له كاردهكهن، پكیشهوه و پكهوهن رووبهڕوو خهكهكهدا بیركردنه وهی لهگهڵ مۆرگانتوندڕهوی گهشهسه ندنی ھۆكاری ئهو دهبتهوه،
یهكگرتووهكانی وته خودی بۆ
دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
50
سینهما
له كویه؟ الدن بن
سبارلوك مۆرگان ئه مریكی دهرھنه ریبهكارھنا سهرنجاكشی زۆر شوازكی Super Size» بهگه نامهی فلیمی له زنجیره یهك له سهر فیلمهكه تهوهرهی كه «Meمۆرگان كاتك چشتخانهكانی ماکدۆناد بوو، لهكه نهمایهوه دهرھنهركدا رۆی له تهنھابووه بهكو بۆخۆی دهكات، ئهكته رهكان دروستخۆی بیاریدا كاتك فیلمهكه له تهوه رهیهكدهرخستنی بۆ تاقیكردنه وه ماده یه كی ببته
ئه و له سه ره تاوه ونه ی كه سكی داھنه ر سیمای به منداییه وه له ھه ر بوو، ھونه ری بواری له چاالك و چوست كه سكی فرخوازك ده مانه ی ئه و ده ركه وت، میوزیكه وه بوو له الی مامۆستا ئازاد مه عروف و زۆرجارانیش خودی گۆران له چاوپكه وتنه كانی خۆیدا ئاماژه ی خۆی زوو ھه ر داوه ، مامۆستایه ئه م رۆلی به بینییه وه له په یمانگایه كی ھونه ریی ، بۆیه یه كك بوو له خوندكاره دیارو دره وشاوه كانی په یمانگای واده ی له وشه وه و سلمانی ھونه ره جوانه كانی ھاتنه ناوه وه ی بوو بۆ گروپ و تیپه میوزیكییه كوردییه كان كه رۆی ته واوی خۆی بینی له تیپی كۆمه ه ی ھونه ره جوانه كانی سلمانی ، ئه و ده مه ی و كه ریم عه دنان ھونه رمه ندان گۆرانییه كانی كه و ده ژاند ھاوكارانی له گه ڵ یه حیای به ھجه ت میوزیككاره كانی ھاوڕێ و ئه و ده كرد، دابه ش له تیف و به ختیار وه ك غه مگین فه ره ج و الوك حه مه كه ریم و نیاز نوری و ھرش عومه ر ره زا و
به م دواییه زۆرك له ھونه رمه ندانی میوزیسیان كه وتنه ناو دنیای گۆرانی وتنه وه زۆركیشیان
سه ركه وتوو بوون و باكگراوندی میوزیك بونه سه رچاوه ی
جوانكردنی گۆرانییه كانیان، به م تۆ بی ھه موو كات ئه م ھاوكشه یه وه ھا بت؟ گۆران كامیل ھه مان
ئه و رایه ی ھه یه كه ده ت: «ئه مه یه كه مین جارمه كه گۆرانی ده م
ھیوادارم سه ركه وتوبم».
پـه شیمـانـمبـۆ یه كـه مجـار
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
گۆران كامیل:
57 دووهم ٢٠٠٩ ـ ٢٤ ک. دووهم ٣١ / ١٨ ک. ژماره ههفتانه ـ
ھهوای سهرچاوهیهكهوه لهلۆپیز، جنیفهر جیابوونهوهیبنهچه به ھۆلیوودی ئهستره یلهگهڵ كرا، ئاشكرا التینیمردی ئه نتۆنی مارك گۆرانیبژپاش جیابوونهوه كهش بیاری و
نا؟ یاخود دهكاتیهكن نزیكی مانای ھهچوون... توڕهیی،كاره له كه سۆزداریانهی كردهوه لهورووداوك. روودانی كاتی له دهبت ناژیرهییه كانهوه روونهوه و دیار پاساوكی بهھۆی لهوانهیه ھهچوونیان كهرامهت شكاندنی لهكاتی توڕه یی وهكو بتپیرۆزه كانهوهیه، بهشته په یوهندی كه شتانهی ئهوكاتك یان دهبیت ستهملكردنك تووشی كاتك یانكهسكی له ستهم بهھز كهسكی كه دهبینیتنیشانه یهكی به تووڕهیی لرهدا دهكات، ھز ببه كردن ھهست و سهربهرزی بۆ دادهنرت پۆزه تیڤستهمیان و ھزن ب بهرامبهر ئهوانهی كه لپرسراوتی
دهكرت. لھه چوون و تووڕه یی حاهتهكانی زۆربهی بهمنیشانهیهكی به دادهنرت گشتی بهشوهیهكی دهبت كهسه وه ئه و كهستی الوازی بهھۆی و نهگهتیڤئایا ك چارهسهری پویستی به چاره سهركردنه، كهكۆمهیهتی؟ پسپۆڕی یان پزیشك؟ دهكات؟ توڕهیی
پهروهردهیی؟ پسپۆڕی یانكاتك بت نهخۆشیدا شوهی له تووڕهیی لهوانهیه نهخۆشییهك تووشی لهش ئهندامه كانی له یهككده رمان نییه، به تووڕهیه پویستی جۆره دهبت، ئهمنه خۆشه كه ئهندامهی ئهو چارهسهركردنی به چونكه
نامنت. تووڕهییه ئه و ئهواشوهكانی له له یهكك تووڕهیی دهركهوت لهوانهیه
ده روونیدا. نهخۆشینهخۆشی و ئهندامی نهخۆشی حاهتی ھهردوو لهدهبت، یه كالییكهرهوهیی رۆكی پزیشك دهروونیدا،ھۆكارهكانی بهھۆی تووڕهیی حاهته دوو لهو جگهو بارودۆخی ئیشكردن و پهروهردهكردن بۆماوهیی وكهشوھهواش. ته نانهت و ئابووری و رامیاری و كۆمهڵ
دهبت؟ پزیشك به پویستی توڕهیی كهیتبینی یان ده بین كه سكی توڕه تووشی كه كاتك
توڕهیی بۆ ھۆكاره كه ئهندامییهكان نهخۆشییهنهخۆشییهكی ھهر به تووشبوون دۆزینهوهیكه ده روونی تكچوونی ده بتهھۆی درژخایهن،كهس، ھهندك لهالی توڕهیی بۆ ھۆكاركه ئهمه شزیانی و بهربهسته توڕهییهكی توڕهییه ئه م بهم
بكاتهوه. كهمی كهسه ئهو ئهگهر نییهنهخۆشی له زۆر دیار داده نرت بهتوخمكی توڕهیینهخۆشییانهی لهو و خونی کهم نهخۆشی و شهكرهوه كو ده گهیهنت، كهسهكه به زۆر ئازاركی كهقۆناغه كانی و سهختی گورچیله و بهردی و شكاویتوڕهییدهردهكهوت ھهروهھا ژرپهنجه. پشینهكانیئه ندامهكان له یه كك كه می تووشی كه لهوانهیئیفلیجی. وه كو ئهندامك كاركهوتنی له یان بوون
لهو بهیهكك لیكهڕژنهكان بوونی ژهھراوی بهم
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
65 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
بۆ ژنانی دووگیان به سووده
ده رمـانی ھه وكردن بۆ ره بــوو
ھه گری كه سانه ی ئه و له مه ودوا ده توانن ڕه بوون، درژخایه نی نه خۆشی تر چاره سه ری ھه ندێ له سوود له نه خۆشی تاوه كو دووور بن وه ربگرن ھه ندێ به (حساسیه ت) ھه سته وه ری كه ش و بارودۆخ. ئه م پزیشكه برتانیانه ده رمانه كانی كه ده ركه وتووه بۆیان دژه ھه وكردنی ئاسایی و ھه ندێ جۆری تایبه ت، ئه م توژینه وه یه كه له زانكۆی ئامۆژگاری داوه ، ئه نجامیان ماچسته ر ئه و جۆره نه خۆشییه ده كه ن كه ده توانن سوود له ده رمانی ئیتراكۆنازۆل وه ربگرن تاوه كو به كاریبھنن، دووجار ڕۆژانه و ھه ندێ به رامبه ر بن ھه سته وه ر كه متر ھه روه ھا ناخۆش، و پیس كه شوھه وای ئاسانكردنی بۆ باشیشه یارمه تیده ركی
كرداری ھه ناسه دان.
و پست شیرپه نجه ی نه خۆشی به تووشبووان باردۆخی كردنی چاودری له پاش به ریتانیا له نه خۆشی به تووشبوون ئه وانه ی كه ده ركه وتووه بۆیان تاقیكردنه وه یه ك، چه ند ئه نجامدانی شیرپه نجه ی پست، زۆر ئاسانه بۆیان تووشی جۆره كانی تر شیرپه نجه بن و زۆربه شیان تووشی
جۆری تری شیرپه نجه بوون.ئه وانه ی به توژینه وه كه ھه ستاون كاره كه یان له سه ر ٢٠٨٠٠ توشبووی شیرپه نجه ئه نجام داوه و
١٨٠٠ كه سیان له جۆری میالنۆما بووه كه ترسناكترین جۆری شیرپه نجه یه .پرۆفیسۆر ولیام ماری له زانكۆی كۆین له بریتانیا كه سه رۆكی ئه و لیژنه پزیشكییه كه سه رپه شتی لیكۆینه وه كانی كردووه ڕایگه یاند كه ئه وانه ی تووشی شیرپه نجه ی پست بوون ئاگاداری خۆیان بن
به توشبوون به جۆره كانی تری شیرپه نجه .
كالیسۆم ئه و مادده یه كه ژنانی دوو گیان له ھه موو به پویسته و پیه تی پویستی زیاتر كه س ڕكوپك به رنامه یه كی به و ڕۆژانه شوه یه كی بخوات خواردنانه ئه و دووگیان ژنكی ھه موو بۆ له وه ی جگه ئه م تدایه ، كالیسۆمی كه بۆ به سووده مادده یه كی كه سك ھه موو ئه مریكی نوی لكۆینه وه یه كی ددانه كان.
له كه ده كات ژنانه ئه و ھه موو ئامۆژگاری ده كه ن ده ست تازه یاخود سكپیدان حاه تی
٥٠٪ی مانگانه سووڕی و ھلكه دان گه شه ی به ڕژه ی ئاسایی به كارھنانی كالیسۆم زیاد بكه ن
له مادده یه ئه و كه بخۆن خواردنانه ئه و و ھه یه . پكھاته كه یاندا
له ده كه نه وه له وه جه خت پزیشكه كان پویسته سكپیدا یه كه می مانگی
ڕژه كه زیاد بكه ن، چونكه كالیسۆم و مندادان ده گات زووی به زۆر ده بت دایك له منداڵ كاتكیش له كالیسۆم له باش ڕژه یه كی و
گه شه به زووی ئه وا ھه بت، له شیدا پ و ته ندروست له شكی و ده كات
به منداه كه ده به خشت.له كاتی ڕژه یه ش ئه و پویسته ئه م بت، گرام ١٢٠٠ ئاساییدا خوادنی له ته نھا زۆره ش به
شیر و ماسی و كاھوو و فستقه وه ده ستده كه وت.
شیرپه نجه ی پست ھۆكاركه بۆ شر په نجه كانی تر
5464
زانست ھهوای
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
له باس جیاوازدا شونی زۆر له و زۆركاتپیازیش كراوهتهوه ، ڕووهكهكان بهسوودیو زهویدایه لهژر كه ڕووهكهی لهو یه ككهلهش پارزهرهكانی له یهكك به ھهمیشهسوور پیازی ئهمجاره یان بهم ناسراوه،
دروست ناكات. گهده دا لهناو دهكات ترشهۆكجگیركردنی و پاراستن لهسهر زۆریشی كاریگهرییهكی بیبهرڕكدهخات لهش كردنهوه ی عه رهق و ھهیه لهش ناو گهرمی پلهیبۆ دهگهڕتهوه بیبهریش بهسوودییهی ئهم ھاویندا، وهرزی له ئاسنی و مه نگه نیس ماددهی و ڤیتامینات چه ندین كه پكھاته كهی
تدایه.
ھـهرسكــردن بیبــهردهكـات ئاسـان
67
له دوای ئه و گرژ و ئاۆزیییه ی له ماوه ی پشوودا كه وتۆته نوان فه له ستین و ئیسرائیله وه و به تایبه تی له و كاته وه ی بۆردومانی ئیسرائیل بۆ سه ر فه له ستین ده ستی پكردووه ، چه ندین ماپه ڕی ئیسرائیلی له
الیه ن عه ره به كانه وه ھاككراوه .بۆ به رپه رچدانه وه یه ك وه ك ئیسرائیلییه كان و به حسابی
سه ریان كاریگه ر خستنه ھاككه ری چه ندین و ئرانی و لوبنانی
سعودی و توركی ماپه ڕه ن نیا ئیلییه كا ا ئیسرھاككردوه و به پی وته ی
ھاككه ره عه ره به كان ١٠ ھه زار وب سایتی ئسیرائیلییان ھاككردوه .له كاتی ھاككردنی وب سایته كانیشدا ئه م ھاككه رانه ده چن ونه ی زیندانییه كانی ناو ئه بوغرب و عیراقی ده خه نه سه ر و چه ندین كرده وه ی تیرۆریستی به ڤیدۆ له سه ر په خش ده كه ن كه له غه زه و عیراق ئه نجام دراوه ، یان چه ندین ونه ی سه یر و سه مه ره ی ده خه نه سه ر كه گوزارشت
له وه ستاندنی ئه و تۆپبارانانه ده كات.
چه نده ھا ماپه ڕی ئیسرائیلی ھاكکراوه
له بواری گه وره یه كۆمپانیایه كی كه ئه مریكی (مایكرۆسفت)ی كۆمپانیای بۆیه كه مجار كۆمپیوته ریدا، پۆگرامی به رھه مھنانی له تازه ترین به رھه مه كانی خۆی نوسخه یه كی ئه زموونی
له بواری «ویندۆز»دا خسته بازاڕه وه .ستیف بامری سه رۆكی جبه جكاری كۆمپانیاكه ئه وه ی ئاشكراكرد كه سه رجه م ئاره زومه ندانی (ویندۆز٧)ه ناوی كه تازه یه ویندۆزه ئه م ده توانن له رگه ی ئینته رنته وه ببنه خاوه نی نوسخه یه ك له ویندۆزه كه و سوود له تازه ترین
پشكه وتنه كانی ئه م بواره وه ربگرن.چه ندین به خۆی خزمه تگوزارییه كانی ویندۆزه كه زمانی وه كوو ئینگلیزی و عه ره بی و ئه مانی و یابانی
و ھیندی پشكه ش ده كات.مایك نشی به ڕوه به ری گشتی كۆمپانیای (مایكرۆسۆفت) ئاماژه ی به وه داوه كه ئه وان بۆ ناونانی ئه و ویندۆزانه ی كه ھه تا ئستا به رھه میان ھناوه ، چه ندین شوازی جیاجیایان به كارھناوه ، بۆ نموونه كاتی ده رچوونه كه ی ، (ویندۆز ٩٨) یاخود ناوی دیكه ی وه كوو (ویندۆز ئكس پی و ڤستا)، ناوی ئه م ویندۆزه ش له وه وه ھاتووه كه حه وته مین ویندۆزه ھه تا ئستا كۆمپانیاكه
به رھه می ھناوه .
مایكرۆسۆفت ویندۆزكی نوێ به رھه م دنت
و خه كی باشتر ده زانن كاریان چییه ، بۆ نموونه ده رچووی زووه وه كاتكی له بایۆلۆژی زانستی ڕگای چه ند ده زانت كه س ھه موو و ھه بووه كاركردن له به ر ده میاندا ھه یه ، بۆیه ھه رگیز داوای گۆڕینی به شه كه یان ناكرت، به م له ھه ر یه كه له
زانكۆكانی سلمانی و كۆیه ئه م كشه یه ھه بوو.
ئاستی خوندنئه م نه وه یه ی ئستا له زانكۆ ئای تی ده خونت ھه ونی ده بنه خوندوتی پشتریش ئه وه ی و خای ئستا كوردستاندا، مژووی له كۆمپیوته ر ده ستپكردنی بنیاتنانی بواره كه یه و ھه لی زینتی ، كادركی ببته ده توانت بیه وت كه سك ھه ر سه ركه وتوو و دیار له داھاتوودا و پۆستكی گه وره بۆ خۆی ده سته به ر بكات، چونكه ھیچ شتك له شوه یه ی به و نه كردووه پ ده ستی تی -دا ئای ده بت بۆیه ده بینرت، تردا سای ١٠ له كه كادری تۆكمه پالنكی به و باش به شوه یه كی ئای تی له زانكۆكاندا پ بگه یه نرت، ئستا ئاسته كه سك چونكه نادیاره ، شتكی زانستییه كه ی له نییه ھه یسه نگنت، ھه ر بۆیه ده بت سوود نه ك وه ربگیرت، تر وتانی تاقیكردنه وه كانی بكرت كۆپی ڕاسته وخۆ كه بت به شوه یه كیش تاقیكردنه وه یه ی له و ده كرت دابنرت، لره و
ئه وانه وه به رنامه یه كی باش به رھه م بھنرت.
گه شه ده كاتبه دی كۆمپیوته ردا جیاوازانه ی به شه له م ئه وه ی تا ساتی ، به ساڵ گه شه سه ندنی ده كرت، به م نه ماوه ، جگیردا قابكی له ڕاده یه ك
كشه ی ھه ره سه ره كی نه بوونی مامۆستایه ، ئه و مامۆستایانه ی ئستاش ھه ن خۆیان باش ده زانن كه ھه موویان شایانی ئه و كاره نین، ڕه نگه زۆربه یان له ته كنیكی ئه و كه من به م بزانن، كۆمپیوته ر مامۆستایانه ی بزانن كۆمپیوته ر بۆچی به م به كاردت، له كودا و به كاردت
ناردنه ده ره وه بۆ خوندنی با له م چه ند به كو زانست، ھه ر نه ك داھاتوودا ساه ی
پگه یاندنی بۆ فرده كه ن ڕۆشنبیرییه كیشیان كادری ئای تی و تگه یشتن له زانستی كۆمپیوته ر، زانكۆكان زۆربه ی له ئستا خۆشحاییه جگه ی پشت به زه ماله تی ده ره وه ده به سترت بۆ خوندنی
ئای تی .شڤان مسته فا میسری
هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
زانكۆكانی تایبهتی به ٢٠٠٠هوه سای لهدوایكۆمپیوتهر زانستی بۆ باوهشیان كوردستانتی ئای خوندنی بۆ سهرچاوهیهك بوونه و گرته وهسلمانی زانكۆكانی چوار ھهر له كوردستاندا، لهبهشكی چهند دھۆك و سهحهدین و كۆیه و
ھهیه. تی تایبهت به ئای جیاوازی خوندكاران و نه كراوه دیاری به شهكان كارنامهیڕگای ھهبژاردنی بهدوای به شانهدا لهمكه ھاتووه ئهوهش دهگهڕن، كاتی تایبهتمهندیداببته كه بكرن ئهكتیڤ بهشوهیهك به شانه ئهمھهرمهكهدا، له بوارهكه سهرچاوهی یهكهمینتازهنهكردنهوهی تر بوارهكانی ھهموو وهك ھهرسهرهكییه ھۆكاركی تی ئای خوندنی بهرنامهیكاریگهری بهم بهشه كان، نهبوونی پۆفیشناڵ بۆ
66
ئایتی
زانسته بهم زۆر خوندن بهرنامهی تازهنهكردنه وهیدیاربوونهش ئهم ھۆكاری دیاره ، مۆدرنهوهكار كۆمپیوتهر ھهمیشه ئهوهی بۆ دهگهڕتهوهدهن كه دهكات، ڤرژن دواھهمین لهسهر له كه كهسانهشه ئه و له مهبهستمان كۆمپیوته رنهكردن كار بۆیه دهخونن، كۆمپیوتهردا بواریئاستكی له كۆمپیوتهر تازه، بهرنامهیهكی لهسهر
دهھتهوه. جگیردا
بهشهكان گۆڕینینهكردنی پكرد، دیاری پشهوه ئاماژه مان له وهككۆمپیوتهر ھۆكاركه خوندنی كارنامهی بهشهكانی له ھهندك بۆ بگره خوندكاران، ڕاڕابوونی بۆگۆڕینی داواكردنی و مانگرتن خوندكارانیش
سلمانی زانكۆی له لكهوتۆته وه، بهشهكانیدهیانویست كۆمپیوتهر زانستی خوندكارانی خۆ لهجیاتی زانكۆ سهرۆكایهتی ئهندازیار، ببنهھهوی بهرپهرچدانهوهیخوندكاران به سهرقاكردنخوندكارانی بۆ بهشهی ئهم كاری تگهیاندنیچونكه بوو، باشتر بكردایهتهوه ڕوون بهشهكهیتبگات بهشهكهی تایبهتمهندی له كه سك ھهرڕبهرهی لهو یاخود بكات، گۆڕینی داوای ناتوانتھهر ھهدهبژرن لهسهر كۆلژهكانی خوندكاران كهدیاری ھهموو بهشه كان شوه كارنامهی ھه مان بهدهخونت، بۆچی دهزانت خوندكار بكرت،خوندنی بۆ گرنگه بۆیه كاریگهرییه ئه م دیارهمژهوه له تر بهشهكانی زۆربهی چونكه كۆمپیوتهر،ھهبووه دهرچوویان عیراقدا تری زانكۆكانی له و
له زانكۆكان تی خوندنی ئای دوای چی بكهن ده بنه وه، جۆر ھه مه پرسیاری دووچاری كوردستاندا زانكۆكانی له تی خوندكارانی ئای
بۆكسن؟ كیك یاریھیچ گرنگییهك یارییهكانی تردا له چاو دهتوانم بم ـیارییه لهگهڵ بهراورد به بهتایبهتی یارییه بهم نادرتبهشوهیهكی بهم یارییه گرنگی نادرت كۆمههكان. بهیانهی بهم شوهیه ، بهم یانهكان ھهموو له گشتی
پ دهدات ئستادا گرنگییهكی زۆرباشی نهورۆز له زۆر ئهندامهكانی تاوهكو یانهوه سهرۆكی له ھهر
كردوویت؟وتانی پاهوانتی له ھاتمهوه كه ٢٠٠٣ سای له ـبه دهستھنا، یه كهمم پلهی كه تونس له عهرهبدۆالری (٢٥٠) كه لنام رزی بهختیار مهال بهڕزنهكراوم، ھاوكارییهك ھیچ ئهوه دوای بهخشیم، پله نا یاخود نازانن خاوهنم به خۆیان نازانم ئیتر داوا یانهكهشم پاهوانتییه كان له ھاتنهوهم دوای پچهوانهوه به بهم بكهن، ھاوكاریم كه دهكاتئهوهی بۆ دهگه ڕته وه نازانم ئیتر ناكهن، ھاوكاریمزۆره بۆ پارهیان به م بۆچی، كزه یان ماددییان كه
وهرزش
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
ئۆۆمپی "لیژنهیگۆڕان ناكهنهوه؟" له بیر
ناسراوه كانی دیار و یاریزانه له یهككه بۆكسن، كیك عهبدو پاه وانی ھاوبیرله وهزشی نهورۆزهو یانهی و ھهبژاردهی عیراق و یاریزانی ئاسیا و عیراق
بۆ پاه وانتی ئامادهسازییدایه له ھاوبیر بهشداربووه ، خولی جیھانیدا چهندینبابه گوڕگوڕه، ماوهی شارهكهی لهدایكبووی عهبدو ھاوبیر .٢٠٠٩ جیھانیئستا دهكات. ھاوبیر دابان وهرزش و ب به بهردهوامی سایشه (٢٠)وهزرش. پهروهرده ی كۆلژی له سلمانی زانكۆی له ماستهره خوندكاری
73 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م
سووره كان شه یتانه یانه ی به ره و له كاتكدا پشوو ھه فته ی ده ڕۆیشت، كریستیانۆ رۆنادۆی ئه ستره ی تۆپی پی پورتوگال تووشی كاره ساتكی ئۆتۆمبلی سه خت بوو، به م رۆنادۆ به سه المه تی له و كاره ساته رزگاری بوو، به ب ئه وه ی تووشی
ھیچ پكانك ببت.كرده وه ئه وه له سه ر جه ختی سووره كان شه یتانه یانه ی له گه ڵ راھنانه كانیه تی ئه نجامدانی خه ریكی رۆنادۆ كه ره سمی وته بژی سروشتی. به شوه یه كی یانه كه ی یانه ی مانجسته ر رایگه یاند «رۆنادۆ تووشی به م خۆی بووه ، ئۆتۆمبل كاره ساتی ئۆتۆمبلكی ھیچ به نه كشاوه دیكه دا، باری ته ندروستیشی باشه
و ئستا خه ریكی راھنانه .»
له مه رگ رزگاری بوویانه ی راھنه ری فه ره نسی فینگه ری ئارسین تۆپی بۆ ئینگلیزی خولی پنجه می ئه رسینای پ، جه ختی له سه ر ئه وه كرده وه كه ئاماده نییه له میانه ی بت یاریزانكی ھیچ ده ستبه رداری له فینگه ر یاریزانان. زستانه ی گواستنه وه ی له نده نی یانه ی ره سمی ماپه ڕی بۆ لدوانكیدا توانای كه كرده وه ئه وه له سه ر جه ختی ئاندرێ له گه ڵ ھه یه گربه ستی تۆماركردنی پترۆس زینیت سان یانه ی ئه ستره ی ئارشافین ھیچ نییه ئاماده كه له وه ی جگه ئه مه بۆرگدا، دا به وه ش ئاماژه ی بفرۆشت. خۆی یاریزانكی به رگری ھی یاریزانی رۆیشتنی ئه گه ری كه ئه و پھاتووه و كۆتایی یانه كه ی له كۆلۆتۆری
بابه ته داخراوه .
ده ستبه رداریان نابم
ئه نجومه نی جیھانی بۆ بۆكسن له سه ر رایگه یاند خۆی تایبه تی تۆڕی كلیتشكۆی ڤیتالی «كه ئۆكرانی كه خاوه نی پشتنی بۆكسنی ئه نجومه نی له پارزگاری جیھانییه ، نازناوی خۆی ده كات دژی ره سمییه كه ی ركابه ره گومیزی كارلۆس به پچه وانه ی كوبی، ئه و ھه وانه ی كه وا باسیان له وه ده كرد كلیتشكۆ ڤیتالی یاریزانی له گه ڵ كسنی بۆدیڤدھای بریتانی له ده گه ن به یه ك
له نده ن.یاری ن ا نو
ڤیتالی و گومیز له سه ره تای مانگی ئازاری داھاتوودا له یه كك له شاره كانی ئه مانیا ئه نجام ده درت. ئه مه له كاتكدایه كه ڤیتالی كلیتشكۆ ته مه ن ٣٧ ساڵ پشتر توانیویه تی نازناوی مانگی ئۆكتۆبه ری پشوو به ده ست بنت به ھۆی لدانكی ھونه رییه وه كه به توندی دای له یاریزانی ئینگلیزی بیته ر سامول كه به مه توانی ٣٥ سه ركه وتن تۆمار بكات له ٣٦ یاریدا. ھاوكات گۆمیز به جۆرك بت، به رده وام سه ركه وتنه كانی له توانی ھاوكات ،٤٤ بگه یه نته بردنه وه كانی ژماره ی توانی گومیز خاوه نی فایلكی په له سه ركه وتن كه ژماره ی سه ركه وتنه كانی گه یشتۆته ٤٤ كه ٣٥ یان به لدانی
قورس بووه له به رامبه ر یه ك دۆڕاندا.
٣٥ سه ركه وتن له ٣٦ یاری
وهرزش
72Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
عیراق ھهبژاردهی خراپهی ئاسته ئهوبوو یاریزانانهكان، بارودۆخی خراپی وجهماوهرو الی رهشبینی دروستبوونی بهھۆیلهبهر ئه مه راھنهران، و راگهیاندن كهناهكانیجامی نازناوی خاوه نی عیراق كه نهبوو ئهوه یانه باشترین له یاریزانهكانی بهكو ئاسیایه،ئهكرهم نهشئهت دهكه ن، یاری عهرهبییهكاندایونس قه تهری، خولی باشترینهكانی له یهككهفهرهنسییهكان یانه كه ھرشبهر مهحمودیكه كهریم مستهفا دهكهن، راوكردنی ئاره زوویمحهمهد عیماد و ده كات یاری میسریدا خولی لهمهال ھاواری لهوانیش جیاواز و ئرانی خولی له
دهكات. ھونهرنمایی ئه وروپا له كه محهمهدوتی سه ختهكهوه له بارهی دۆڕانه حهمهد عهدنان
ھهخزان له رگه كه كتوپدا، رووداوی كاتی لهasrدا، دوگمهی به دهستنان رگهی له دهگرتو كۆنترۆكردن به تایبه ت بهرنامه یهكی بوونیمیگاندا ئۆتۆمبلی له جگیركردنیesp-وه،سویچی بری له ئۆتۆمبلهكه ئیشپكردنی بۆتهنھا كه بهكاردت ئهلكترۆنی كارتكی ئاساییكاردهكات. ئۆتۆمبلهكه له نزیككردنهوهی بهسهرنجه جی میگاندا له كه گۆڕانكارییانهی ئهوsrp3 خۆی له دوو پارزگاری سیستمی بوونی
كه دهبینتهوه ھهواییدا پهردهیسه رهوهی به شی كهوتۆته
سهرنشینهكان.
Haftana-issue 31/ 18 Jan - 24 Jan 2009
بـورجــه کـــانوشــه ی شــاراوه
ئه نجامی ژماره ی پشوو
پیتی وشه كانی ئه م ھۆنراوه یه بكوژنه وه تا ناوی ژنه شاعیركی كوردت بۆ ده رده چت كه له یانزه پیت پكھاتووه خاوه نی ھۆنراوه كه یه :
نوری دیده م .. تۆ خۆت ب .. من بگه رد ترم یان مریه م ؟!من عاشقترم یا مریه م ؟! .. زامی دی من گه وره یه .. یان خه می ئه و؟!
من ھیچ نام، تۆ خۆت ب .. نوری دیده م .. خونیا گه ره عه شقه كه ....
.د نۆبئه نجامی وشه ی شاراوه : ئه لفر
ئاسۆیی :١ـ به رده قاره مان. ٢ـ ویالیه تی موسل. ٣ـ له. ٤ـ تف ـ ناـ ده رد. ٥ـ ھۆـ یاـ چزو. ٦ـ ن .٨ـ ته ـ ره نج. ٩ـ ی ژـ پو ـ ورته . ١٠ـ كه ـ ا ا ـ گوگ . ـ مه یل. ٧ـ ه گ ـ گن ـ ش
یه کک له ئه ندامانی خزانت پویستی پتانه .ده یكه ن دارایتان له كه زیاده ڕه وییه ی له و قرژاڵ: رتان. دته نوێ كاركی ده سپوه گربن، كه مك
له وانه یه پویستکی زۆرتان به پاره ھه بت.شــر: ھاوبه شییه كی به كۆمه ڵ دروست ده كه ن كه تیایدا له بواری دارایدا سوودمه ند ده بن. ئه م ماوه یه
بۆ پرۆژه ی ھاوسه رگیری گونجاوه .فـه ریک: دژوارییه كی ده روونی دته رتان ھه وڵ بده ن پویستان دوربگرن. ده وروبه ر تكه وی له خۆتان
به گه شتکی ده ره وه ی وت ھه یه بۆ حه وانه وه. كه دته وه جۆره به و ئاره زووه كانتان ته رازوو: كردنی دابین ھه وی ده كرد، پشبینییتان پشتر
كارك ده ده ن.به به په له بیاركی ھه ر له خۆتان دووپشک: زیاتر ڕاوژی ھه وی خزانه كانتاندا له دووربگرن،
بده ن. ئه نجام سه فه رك یان كورت سه ردانكی که وان: ده ده ن كه تیایدا زۆر شت درك پ ده كه ن كه پشتر
ھه ستان پ نه كردووه .داراییتان پویستی له زیاد به كارھنانی گیسک: بۆ بیاره كه ده كات ب سوود ل پۆژانه تان ئه و
داھاتووتان بنیاتی بنن. سه ركه وتوو ڕوبه ڕوبوونه وه كانتاندا له :سه تـھیچ پشتر كه ده بن كارك سه رقای ده بن،
به رنامه ڕژییه كتان بۆ نه كردووه .دنه گرفتانه ی ئه و له به رامبه ر لھاتوون نه ھه نگ: رتان، ڕاوژ له گه ڵ خزانه كانتان ده كه ن بۆ كینی
ناوماڵ. پویستییه كانی
77 هه فتانه ـ ژماره ٣١ / ١٨ ک. دووه م ـ ٢٤ ک. دووه م ٢٠٠٩
وشه ی یه كترب
مه سه له حسابییه كان ســودۆكـــو
ئاسۆیی:
ه كان به ژماره ته واو نه كراوه كان به ئاسۆیی و ستونی پچوار گۆشه به تابكه ره وه ، ته نھا ئه و ژمارانه به كار بھنه كه له سه روی ونه كه وه دراون. ھه ر ژماره یه ك له و ژمارانه ته نھا بۆ یه كجار به كارده ھنرت شیكاركردنی ھاوكشه ی
حسابی ھه میشه له ڕاسته وه بۆ چه پ و له سه ره وه بۆ خواره وه ده بت.
ئه م چوار گۆشه یه له ٩ چوار گۆشه ی گه وره پكھاتووه (٣×٣)، ھه ر چوار گۆشه یه كی بۆ ٩ خانه ی بچووكتر دابه ش كراوه .ئامانج له و یارییه دا پكردنه وه ی چوارگۆشه بچووكه كانه به ژماره پویسته كان له ١ تا ٩ به مه رجك ھه ر ژماره یه ك، یه كجارله ھه ر
چوار گۆشه یه كی گه وره و له ھه ر ھكی ئاسۆیی وستونیدا بنوسرته وه .
ستوونی:
كی تۆپی پكی كوردی كوردستانی باكوره +ڤ. ٢ـ یاریزان١ـ نوسه ری كورده +ی . ٣ـ سیان له ته اللـ ژماره یه كه (پ). ٤ـ ناوه ڕاستی سامانـ جۆره عه ینه كـ له سیان ٥ـ ناڕوون(پ). منـ په یامی له بیدۆزه ره وه دراوكه . ٦ـ جیوه ی ب دواـ نادیار(پ). ٧ـ سه ری ب سه رـ ناڕك(پ). وژـ و گژ ویقارـ له سیان ئاینی . ٩ـ مامۆستای واو(ت)ـ ده مـ ٨ـ پوانه یه كه (پ). ١٠ـ یه ك له دوای یه كـ ژور(ت)ـ قل(پ). ١١ـ له كاتی
ئازاروو ترسدا ده وترێ . ١٢ـ سه رۆكی لیبیا بوو+ز.
١ـ شاعیركی كوچكردووی كورده + پیتك. ٢ـ كوڕه گۆرانیبژكی عیراقی یه . ٣ـ نه یتوانی ھه ولر بگرتـ گۆڕ. ٤ـ نیوه ی مانا. ٥ـ گیانداركه (پ)ـ سه رده م. ٦ـ قه یه كی كوردی یه ـ شاركی كوردستانه (پ). ٧ـ دوان له ئه حه ـ ڕۆمان نوسكی جیھانی یه . ٨ـ ھۆكار. ٩ـ نیوه ی زمانـ لم(پ)ـ ته ن(پ). ١١ـ بۆنه كان(پ)ـ وه ره ـ شونی نیوه ی ١٠ـ زینده وه ركه . گۆچییه كی ١٢ـ خه ت(پ). ـ به رھه م له سیان نه وه دـ بنی سه رو
ده كهم؟ ئه وه داوایدهزانت. ساویلكه ت به ساویلكه كهسی تهنھا وتم:
دیكتاتۆریهت جه نگو به بهرامبهر ھهوست یهك وتی: بهكورتی عهبدودهكهن، دابهش ھهوسته ئهو شهعبهوییهكان تهنھا به دوو. نابت ھهیهوبژارده خۆیان به رژهوهندی بهپی ئه وانهی سیاسهت، ئینتیھازییهكانی
دهكهن.بیخۆرهوه. بۆوه سارد قاوهكهت
سنووره لهسهر عیراقو شهقامهكانی له جهنگ كاتك وتی: عهبدوسهدام لهگهڵ جیھان ھهموو ھهگیرسابوو، ئیراندا له گهڵ نودهوهتییهكانئه ھواز. نهواكشۆتهوه تا له واشنتۆنو ھهتا مۆسكۆوه له بوون، ھهر حسندانهیوت وتك كهس نهكرد. خۆپیشاندانی كهس نهكردهوه، ھیچیان دهمیان
نوقم بووه. كاولكاریدا مردنو دوكهڵ و له عیراقه وهو ناوی ھهیه بهبدهنگ ئهو جهنگهدا بهرامبهر له جیھاندا له پایتهختهكانی چهپانهی ئهوژیانتدا له بكهن، جهنگه ئهم دژی له خۆپیشاندان نییه ئهوهیان مافی بوون،چهپو لیبرایو له سهمهرهیه تكه ه ئهم جیھانی چهپی بهرهیه كی بیستوته جۆرج جهنگی لهدژی بگرت، لهخۆ موسمان مهسیحیو ئاینیی پیاوانی
له الیهك ھه موو دژی له جهنگی سهدام حسن ئاست له بوش بقینتوبت؟! بدهنگ ناوهوهی عیراق، دهره وهو
سهركهوتوونو كه ھهبوون چه ندین بهره و وتی: بوو بهردهوام ھاوڕم عهبدویله بهم دت، پك خهریكه تر یهككی پكدهھنرتو ھهیه تر بهره ی كهوتوون،له خۆبگرت، راستهكان چه پهكانو كه بهرهیهیه ئه و سهمهرهتر، نامۆترو ھهموویانله میانهوهكانیان، توندڕهوو ئیسالمییهكان، كۆسمۆبۆلیتیهكان، نیشتمانییهكانوپ تا ملیۆنرهكانه وه له ئاسمانییهكان، كهناه موفتی تا الدنهوه بن ئوسامه