Jmare 42 govari Heftane, Govareki syasi gshtiye, Xendan bo pexshu weshandin deri dekat
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
٢٠٠٩
ن سا
نی ١
٨ ن ـ
سانی
١٢ /
٤٢ره
ماـ ژ
ه تان
ه ف ه
Haf
tana
-issu
e 42
/ 12
Apr
- 18
Apr
200
9
www.dengubas.net گۆڤارکی سیاسیی گشتییه خه ندان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده کات
ئیتر با سندوقی ده نگدان یه کالیی
بکاته وه
کشه کانی به غدا و کوردستان، چاره سه ر یان..؟تاتوو، نمایش یان په یام؟
دیار به کر ده بته جه مسه رکی نوی کوردایه تی؟خه ونه کانی ئۆکرانیا، ھه ر به ڕاستی خه ون بوون
دانیشتوانی جیھان له چل سای ئاینده داخه ونی دامه زراندن له کوردستان!
چاکسازیی ب نوکردنه وه ی سیاسیی مه یسه ر نابت
3
کاریکاتر
ۆرکشۆپی چاککردنهوهی کارهبا
ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
5
60 بووکی ٢٠٠٩بۆ ھه موو ئه و كچانه ی له چاوه ڕوانی سوارچاكی خۆیانن و خه ون به كراسی بووكنی و شه وی زینی ئاھه نگی به ھاوسه ربوون ده بینن، دیزاینه ری لوبنانی رۆنی ریشا نوترین دیزاینی خۆی بۆ بووكانی ٢٠٠٩ ده خاته ڕوو.
62ئایا ئه و تواناییه ت ھه یه ، كه به باوه ڕ به خۆبوونه وه ، له گه ڵ ده وروبه ره كه تدا مامه ه بكه یت؟ ئایا دنیایت له تواناییه كانت؟ ھه فتانه له ڕگه ی چه ند پرسیارکه وه که سایه تی خۆت بۆ ده رده خات.
دابه شکردن له عیراق کۆمپانیای « حضارة أكد» بۆ بوکردنه وه و دابه ش و ریکالم[email protected] Mobile: +9647901999188
07480134488 -
Volume (1) issue - 42 / 12 Apr -18 Apr 2009 کی سیـاسیــی گشتییـــه خه نـــدان بۆ پـــه خش و وه شانـــدن ده ریده کـــاتگــۆڤـار
www.dengubas.net
له نڤیسكاره وه
ئیدیعا عه ره ب به كور ده چاوساغ، كوردیش به پیاوی ب به ھره ده پیاوی چاكه و كه سه یه ئه و پیاوی چاك میھره بانه . تابی ژنكی ده ژنی «ناشیرین»یش به به ھره باسی بۆیه بیشكنیت، یه كجاری به ناته وت و ده خوا كاركدا شكست له
نه بووه كه ی ناكه یت و ده ی «پیاوكی چاكه ».ژنی ناشیرینیش ئه و ژنه یه به دت نییه ، به س به شی ئه وه ی تدا ده ھته وه كه له رووی نه ده یت و راستوڕه وان پی نه ی . بۆیه باس به الیه كی تردا وه رده چه رخنی: ژنكی تابی چاك و ركوپك و خانه دانی ! عه ره ب به كور ده چاوساغ. ئه مۆ ھه ر كه سك له كاركدا شكست ده خوا ده توان ب : به ھره دار و شاره زا و لزانم، ل ئه م
میلله تی كورده ھیچ نازان و شایانی ئه وه نییه فری بكه یت و بۆی بكۆشی .ئه مۆ ھه ر كه سك له گه ڵ ژینگه كه ی ھه نه كا، ده توانت گاته به كه شوھه وا و شاخ و داخه كانی كوردستان بكات، كه وا ھه نه كه وتوون له گه ڵ به ھره و ئه فراندنی ئه ودا
بگونجن. خه تای كوردستانه كه وای ل نایه ت به ھره و توانستی ئه و له خۆ بگرت! رۆژانه گوبیستی ئه م قه وانه ده بین، له وانه ی شه ڕ له گه ڵ سبه ری خۆیان ده كه ن و پیانوایه شه مس و قه مه ر، له یلونه ھار و ئران و توران، پاوانی قودره تی سۆپه رمانی نییه كه كی شتك ھیچ دواكه وتووه ، كۆمه گه ئه م جاھیله ، میلله ته ئه م ئه ون:
له گه یان، چی ل بكه یت نایه ته سه ر ری راستی «خه واجه كان».له كوردستان پوه ری رخته ر ئیش ناكات. «جه ناب مه قایس نه ماوه » ئه گه رنا ھه موو كه سك پاداشت و سزای خۆی وه رده گرت و دونیا ئوسوڵ و قاعیده و نه زم و حیسابی
جارانی بۆ ده گه ڕایه وه .ئیدیعا ئه م وته ی نه خۆش خستووه و داننه نان به ھه ه و كه موكوڕییه كانیش وای
كردووه میلله ته كه شمان روو له قیبله سه رببدرت.له قسه ی زل و ئیدیعای زلتر قسورمان نییه ، وه ختك ده ی چاوساغ رنونی بكه له م تاریكییه دا، ئینجا ئژێ: راستكه ی براده ر! من كورم و بۆ خۆشه ویستی پم ده ن
چاوساغ! له حای وادا ده ب بی راستییه كه ی جه نابتان پیاوی چاكن و ببته وه !
گه ڕانه وه ی به عسییه کان24ئه و بانگه وازه ی نوری مالیكی سه رۆك وه زیرانی عیراق بۆ ھاندانی به عسییه كان له به شداری كردن له پرۆژه ی
ئاشته وایی نیشتمانی كردی، چه ندین كاردانه وه ی جیاوازو دژیه كی له گۆڕه پانی سیاسیی عیراق و خودی حزبی
به عسیشدا لکه وته وه .
گرتووخانه یه کی ب تۆمه تبار28ئایا قوربانییه كانی پاكتاوكردن و توندوتیژییه كان رازین به وه ی
دوای ٣٠ ساڵ دادگه ریی بته دی؟ پرسیاره كه له م چه ند ھه فته یه ی رابروودا كه وته گۆڕێ، ئه ویش دوای ده ستپكردنی
دادگاییكردنی ئه و كه سانه ی كه به ئه نجامدانی تاوانی پاكتاوكردن و توندوتیژی تۆمه تبارن له که مبۆدیا.
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
7
به كوردهوه نین پهیوهست عیراق، كشهكانی
دابهشبوونی و ناكۆكی بوونیمه سهلهكانی له عیراق پهرلهمانیدهستوور، ھهمواركردنیھهرم، ناوهندو سهحییه تهكانینییه. لهسهر مه ترسییهكی ھیچ
بهتاڵ ملمالنیه سیحری ئهم سندوقی دهنگدانئهوهی ده ست دهداته قودرهتمهندی دهكاتهوه،سیاسییدا دهورانی داھاتووی سای چوار لهدهنگدان سندوقی بهڕوه. دهبات كوردستانخهك روانینهكانی كۆمهنی باوهڕ و كۆبهندیدژهكان سیاسییه ھزه كارهكتهرو لهسهربهرنامهی بردییه وه ئهوی دهگرت. لهخۆیبا دۆڕاندی ئهوی و دهكات بهجج خۆی بت شهفاف ئۆپۆزسیۆنكی یاسایی، بهرچاو وسهكۆكانی گوشار و گروپهكانی له پهرلهمان و لهال دهستوهردانی تهواو.. و بكات قسه میدیادابهرپرسیارتی و كهسه ھهر و نهمنت بهالیهك عیراق بگرت. ئهستۆ له خۆی بهشی كایهكهدا له تر ئهوانی دهب و بهسه سیستانیخۆیان ھههوپه هی له بده ن، رهنج و بكهن كارنهك بكه ن ئیجتھاد و ھه ب قسهیان بن بهرپرسئهستۆی بخه نه كۆشش و كار و بدهن فهتوا
ترهوه. خهكی
نهخرت پهك بیاردیموكراسییه- ئالیهته ئهم دهره وهی له ئیترقسه بۆخۆی ده كات قسه ھهرچی یاساییهئهزموونی و گفتوگۆ بازاڕی دهتوان دهكات،بهم بیگتهوه، بكاو دهوهمهند سیاسیی الی داھاتوودا، چوارسای له ماوهی بیاڕ بیاڕ،
دهبت. براوه
دهنگدان سندوقی با ئیتریهكالیی بكاتهوه
بكرت. مامهه وا بابهته ئهم دهب ھهر خۆشیو خوا كه دهكات ئیدیعا الیهو ھهیهو ھهر ناكۆكیمهسهلهكه ئهون و لهگهڵ خاك و خۆڵ و خهقمریشك له ھلكه » فهلسهفهی ناكرێ باوهتهوه.شرۆڤهكارییهكی له ھلكهیه له مریشك یانكه سیاسیی رۆژی بابه تی ببته فهلسهفییهوهپهك لهسهر خهكی گوزهرانی و بهرژهوهندی دۆخی بزهنتی جهدهلی چیتر ناكرێ بخرت. و ئیجتھاده ملمالن بارمتهی بكاته وت گشتییان گروپییهكان. لهمهودوا دهب تهسكه حزبی،
بكرت: پۆلن دۆس دووو خزمهتگوزاری شهئنی گشتی وت، دۆسی ـ
رۆژانه. بهڕوهبردنیدهستهبژر ملمالنی سیاسیی و شه ئنی دۆسی ـسیاسیی چینی جیاوازه كانی سیاسییه ئاراسته و
كوردستان.و ئیداره رهوی له سیاسیی رهوی واتاو ئیداره رهوی جیابكرتهوه. خزمهتگوزاریئیفلیج بكرت، پ گهمهی نییه ئهوه ھی خزمهتسیاسییهكان مهیله دهستی گیرۆدهی و بكرتبهڕوشونی خۆی با سیاسیش رهوی ببت. ھه ناوی سیاسییهكانی ملمالن و بكات گهشه
بهڕوه. بباتكه لتووری ھهبژاردن و دۆسش رادهستی دوو ھهرحكومهتایهتی و دهسهت ئاوگۆڕكردنیكوردستان سه ریگرت پرۆسهیه ئهم كه بكرت.بیروڕاوه ئاوگۆڕی دیموكراسی قۆناغی لهئاوگۆڕی دیموكراسیی قۆناغی سهر دهچته
سیاسیی ملمالنی گرفتی خۆی. شه مهندۆفری سهر چووه گرفته ئه م ئیترسهرتاسهریی ھهبژاردنی راستهڕی سه ر چووه پكناكۆكهكان چهلهحانی و
ھه ودان بۆ بواھنان به وانی دیكه به مه به ستی كاركردن دیاریكراو، كاندیدكی الیه نگیریكردنی ئینجا سیاسییه كاندا، حیزبه چوارچوه ی له
ده نگدان له ھه بژاردنه كاندا.الیه نك كۆمه ه سیاسی نوكردنه وه ی له خۆده گرت، له پش ھه موویانه وه ئه قنیكردنی ده سه ته . مه به ست ئه وه یه ده سه تكی سیاسی یه كگرتوو جی ده سه ته نیشتیمانیی عه لمانی ته قلیدییه كان بگرته وه . ھه روه ھا ھه سه نگاندن
بۆ ئه وه ی چاكسازیی سیاسی له كۆمه گه ی كوردستاندا له ئاستی دروشم و بانگه شه كردندا نه منته وه و بته دی ، پویسته پۆسه یه كی نوكردنه وه ی
سیاسی ھاوشانی بت. سیاسی ، نوكردنه وه ی له مه به ست دامه زراوه تواناكانی په ره پدانی ئاستی به رزكردنه وه ی بۆ حكومییه كانه ، بتوانن ھه تاكو كارڕاییكردنیان، چاالكی و ده كه ونه كه بكه ن به جج ئه ركانه ئه و ئه ستۆیان. ئه و گۆڕانكاریانه ی نوكردنه وه كه ش كه ناه ئه و ڕگه ی له پیانه ، پویستی ده خه ن و ڕكیان كه ده بت سیاسیانه وه ھاوسه نگی ده كه ن و جوه یان كۆنترۆی به مه ش، دننه دی . ئاڕاسته كانیاندا له نوان نوكردنه وه ی سیاسی په یوه ندییه كی توندوتۆی گۆڕانكارییه ئابووری و په ره سه ندنی له گه ڵ ده روونی و كۆمه یه تیه جۆربه جۆره كانی دیكه دا تواناكانی به گه شه بدرت ده بت بۆیه ھه یه . بواری به جیاوازیی حكومییه كان، داموده زگا له گه ڵ مامه ه بتوانن ھه تا تایبه تمه ندیانه وه ، پۆسه ی كه بكه ن ئه ركانه دا فرمان و ئه و ڕۆشنبیری كۆمه یه تی و ئابووری و گۆڕانكاریی نای ست وت. به م جۆره ده كرله خۆی ده گر
خه سه تی نوكردنه وه ی سیاسی بكه ین.
خه سه ته کانی نوکردنه وه ی سیاسیحوكمانی و ده سه ته كانی چه سپاندنی یه كه م/ الوازكردنی پایه و ھزی ده سه ته ته قلیدییه كان پیاوانی ده سه تی خزانی و (عه شیره تگه ری ،
ئایین). دوه م/ پشتگیریكردنی ده سه ته تایبه تمه نده كانی دامه زراوه سیاسییه كان، بۆ ئه وه ی ئه رك و ڕۆڵ و
فرمانه كان به ڕوونی ده یاریبكرن. به شداریكردنی سنووری فراوانكردنی سیه م/ فراوانكردنی سیاسیدا و پۆسه ی له میللی تگه یشتن و لك ھاماھه نگی و چوارچوه ی
سیسته می ھاووتیان و نوان پكگه یشتنی سیاسی به گشتی .
پویستی سیاسی نوكردنه وه ی كه واته ناوه ند/ له ھه یه گرنگ گۆڕانكاریی به كۆمه گه دا. نو ده سه تی ناوه نده كاندی پۆسه كانی بۆته ی له ئه وه ش، ئه نجامی توخمگه لی سه ركرده و سیاسیدا، نوكردنه وه ی ئه قنیه ت و به ده روه ست لھاتووی شایسته و ئه و جی نیشتیمانپه روه ر عه لمانیه ت و سه رچاوه ی كه ده گرنه وه توخمانه سه ركرده و له گه ڵ كۆمه گه دا. له ته قلیدین ده سه تی نوكردنه وه ی الیه نی گرنگترین ئه وه شدا، ھه یه گۆڕانكاریانه وه به و په یوه ندیی سیاسی ، ڕووبده ن، میللییه كاندا ئاقاره له ده بت كه به مه به ستی به رزكردنه وه ی پله ی به شداریكردن و ده شت خه ك. الی سیاسیی ھۆشمه ندیی حیزب و چوارچوه ی له به شداریكردنه ئه م سه ندیكا و گرووپه كانی به رژه وه ندیدا بت، به م داموده زگا دامه زراوه و ڕۆی كاراكردنی گرنگه ئه م پش تایبه تمه ندبوونیان سیاسییه كان و له سه ر جه غت لره دا بكه وت. به شداریكردنه ئه وه ش ده كه ینه وه ، مه به ست له به شداریكردنی ده نگدانی له نییه قه تیسكردنی سیاسی ، ھه بژاردنه كاندا، به كو گشت ئه و كارو چاالكی و بازنه ی ناو ده كه ونه كه ده گرته وه كۆششانه فراوانه كه ی ) و (به واتا سیاسییه وه پۆسه ی چینی یان توژ سه ر كاریگه ریخستنه ئامانجی پایه دارو ده سه تداره . بۆ نموونه ، په یوه ندیكردن به شداریكردن حكومیه كانه وه ، به رپرسه به ھه بژاردندا، ھه مه ته كانی كۆمه ككردنی له گشتییه كان، مه سه له ده رباره ی گفتوگۆكردنی سیاسییه كاندا، كۆبوونه وه له ئاماده بوون
چاكسازیی سیاسیی ب نوكردنه وه ی سیاسیی مه یسه رنابت
له ھهرمی كوردستان، سه رۆكی جگری رهسوڵ عهلی كۆسرهت(خهندان كه دامهزراوهی «ئهلئسبوعیه»دا لهگهڵ گۆڤاری چاوپكهوتنكی
ھاوكاتی ئهمۆ و زمانی عهرهبی دهریدهكات به وهشاندن) پهخشو بۆعیراقو دهستووری به پابهندبوون لهسهر جهختی بودهبتهوه، ھهفتانهراشیگهیاند كردهوه . فیدرایی فره الیهنیو دیموكراتییو به باوهڕبوونبكهین.» چاره سهر دیالۆگ به كشهكانمان ئهوهی له سهر «سورین
بۆ خه ریكه ئه مه ریكا ئه وروپا، دوای ئۆبامای سه رخه ت. دته مه سه له یه ئه و سه رۆك له سه ردانه كه یدا بۆ توركیا، به شوه یه كی توركیا له ئۆباما وروژاند. دۆسییه ی ئه و باش ده ته په دا سه رۆكی توركی ئه حمه د دیداری له وتی : چاره سه ری کشه ی کورد به رگای دیالۆگ به کشه که که له وه کرده وه جه ختی ده بت.
به کارھنانی توندوتیژی چاره سه ر ناکرت.ئۆباما ئه وه شی وتبوو كه توركیا قه ده غه کردنی البردووه ،» کوردی به خوندنی و په خشکردن ھمایه کتان کوردی که ناکی به کردنه وه ی ده بت نویانه یاسا ئه م دا، جیھان به ھه موو
جبه ج بکرن.»ئۆباما له به رده م په رله مانی توركیاشدا باسی له وه
كرد بوو كه پویسته به شوه یه کی به رپرسیارانه سه رۆکی وه کو بھنرت،» په که که به کۆتایی ویالیه ته یه کگرتوه کانی ئه مه ریکاش پاپشتی نه تیرۆریستی رکخراوکی ھیچ له نه په که که له
ده که م».له مژوویی ده رفه تكی وه كو تورك ئه حمه د بكرته توركیا داوای كرد كه ئۆبامادا به رامبه ر شوه ی له تورك داواكارییه ی ئه و ھه رم. ٢٥تورك پارزگاكاندایه . المه ركه زی سیستمی گلله یی ئه وه شی كرد كه ئه و داواكارییه ی له الیه ن
په رله مانی توركیاوه ره تكراوه ته وه .خه به ر ئینته رنت سایتی قسه ی به گوره ی تورك ئه وه شی به ئۆباما گه یاندووه ؛ كه په كه كه
ئاره زوو ده كات چه ك دابنت.
له و بۆن الیه كدا ھه ر به قسه كان ئاراسته ی بۆچوونه كه م ناكه نه وه كه پشنیازه كه ی ده ته په بۆ به ئیقلیمكردنی توركیا و مانه وه ی كوردستان وه كو ئیقلیمك یان چه ند ئیقلیمك زۆر عه مه لی په كه كه كه چه ندین ساه دروشمانه ی له و تره ده وه تی دروستكردنی داوای و ھه یگرتووه
كوردی ده كات.ھه رچۆنك بت له توركیا باراك ئۆباما مه سه له ی كوردی پدرا، به م ئایا ته به نی ده كات یان وه ك
دۆسییه ك به كراوه ی ده یھته وه .
ونه كه ھه مووی روون نییه بۆ مه سه له ی ئۆباما ھاوسۆزی خۆی ھه رچه نده په رله مانتارانی ده ربی . توركیا له كورد
له ماوه ی رابردوودا مه له فی كورد له توركیا جموجوكی گه وره ی به خۆوه بینیووه ، ئه م جموجوه پش ھه بژاردنی شاره وانییه كان ده ستی پكرد و له دوای ئه وه ی ده ته په له ھه بژاردنه كاندا توانی زۆربه ی شاره وانی ناوچه كوردنشینه كان به رته وه ، ئه و مه له فه له سه ر ئاستی ئه وروپی گوتینكی باشی وه رگرت و په رله مانی ئه وروپا داوای
كرد كه كاتی ئه وه ھاتووه كشه ی كورد له توركیا چاره سه ر بكرت.
ده سه ته كه ی رووخانی وا ھه رچه نده ساه وه ، حه وته م پده نته سه دام تائستا و ھه رماوه كشانه ئه م به م دانراون كه لیژنانه ی ئه و نه كراون. چاره سه ر تشرینی مانگی له چاره سه ركردنیان بۆ و نه دیووه یه كتریان پاره وه سای دووه می كۆنه بوونه ته وه ، بۆیه رۆژ له دوای رۆژ كشه كان
به ره و ئاۆزبوون ده چت.ئه نجومه نی ئه ندامی به رزنجی د.سه عدی ھاوپه یمانی لیستی له سه ر نونه ران، «كشه و وت: ھه فتانه ی به كوردستان، گرفته كان له جگه ی خۆیاندا چه قیان به ستووه و به ره وپشه وه ناڕۆن. بۆیه ھه رچی زه روورتره دوای نه خرنه و بكرن چاره سه ر ده بت
ھه بژاردنه كانی ئه مساڵ .»
تپه ڕبوونی كه كرد ئاشكرا ئه وه ی به رزنجی كشه كانیاندا كورد و به رژه وه ندی له كات كاتژمره كان میلی «به تپه ڕبوونی نییه ، به سه رماندا كشه كان ھنده ی تر ئاۆز ده بن. عیراقیشدا حكومه تی به رژه وه ندی له ئه وكاته پیانوایه ؛ الیه ن ده نگ و ھه ندك نییه .» كردنه ده ستی ده ستی و كه مته رخه مییه ئه م كوردی پ الوازده بت و كشه كان ھنده ی تر به رزنجی سه عدی به م ده كات. چه قبه ستوو رای پچه وانه ی ھه یه و وتی : «با نوری مالیكی كه بزانن بیرده كه نه وه ئه و وه ك ئه وانه ی و نابت، الواز كورد كشانه ئه م دواخستنی به به كو سوورتری ده كات له سه ر داواكانی خۆی ده گه ڕت. گونجاودا چاره سه ری به دوای و له سه ره تای ھه ر دیوومانه ؛ رابردوودا له وه ك
دروستبوونی عیراقه وه كورد به دوای چاره سه ری گونجا ودا ده گه ڕت.»
پاراستنی ھزه كانی وته بژی یاوه ر جه بار ھه فتانه ی به كوردستان، ھه رمی سنووری وت: «ئه م كشانه ھه تا زوو چاره سه ر بكرت بۆ حكومه تی عیراق به سووده . ھه م بۆ ئستا ھه تا چونكه عیراقیش، ئاینده ی بۆ ھه م و خه كه كه ی ئارامتر و وت كه متربت، كشه
ئاسووده تر ده ژین.»ده كه ین داوای ئمه «ئه وه ی وتیشی : فره حزبییه ، فیدرای دیموكراتی حكومه تكی چونكه له مژووی عیراقدا تا سای (٢٠٠٣) ئه م حكومه ته دیكتاتۆری بووه . ئستاش ھه وكی له وه گومان له وێ لره و ھه یه شوه یه له و تاكه وی به ره و عیراق حكومه تی كه ده بت ده ڕوات، ئه م وته یه ش ھاته سه رزاری سه رۆكی ھه رم و له سه ردانه كه یدا بۆ وتانی ئه وروپی ، وتی رۆژنامه واناندا له به رده م بارزانی مه سعود
نوری مالیكی به ره و تاكه وی ده ڕوات.»عیراق په رله مانتاری به رزنجی سه عدی وته كانی سه رۆكی ھه رم ده كاته وه پشتاستی سه رۆك مالكی نوری به وه ده كات؛ ئاماژه و تاكه وانه یه و كه سكی عیراق، وه زیرانی
ھه رواش بیرده كاته وه .خۆی به نه كانی له «ئه و وتی : به رزنجی له كه كورد، به به رامبه ر پاشگه زبۆته وه جبه جكردنی بۆ دابووین پی رابردوودا گرفته كان. نوری مالكی ئستا ھه وای ده سه ت
لیداوه ، بۆیه وا گۆڕاوه .»
دواخستن مه ترسیداره سیروان زه ھاوی بیارده ری لیستی ھاوپه یمانی ئه و دژی عیراق، په رله مانی له كوردستان كشه كانی له دواخستنی باس كه بۆچوونه یه نوان حكومه تی ھه رم و عیراق، بۆ دوای نوری
مالكی ده كات.سیروان بۆ ھه فتانه وتی : «من بوام وایه ھه موو قۆناغكی مژووی ده رھاویشته ی تایبه تی خۆی ھه یه ، به رژه وه ندی تایبه تی ھه یه و په یوه سته سیاسیی ھاوپه یمانی ئستا قۆناغه وه . به و كوردیدا غه یری تری الیه نه كانی له گه ڵ كورد، كات و به م په یوه سته و مژووییه قۆناغكی
گربهسته نهوت، پشمهرگه، داباوهكان، «ناوچه فیدراڵ، عیراقی حكومهتی و ھهرم حكومهتی لهنوان ھهپهسردراوهكانحكومهتی سهرهتای دروستبوونی بۆ الیهنهدا دوو ئهم له نوان كشانه لهم ھهندك لهسه ر ھهرم..» ناكۆكی بودجهی نهوتییهكان،داوایانهیان ئهم شوه جۆرهھا به عیراقیشهوه حكومهتهكانی لهالیهن داواكراوه. بهشوهیهك و قۆناغه ھه ر بهم دهگه ڕته وه. عیراقله زۆریان ھهیه، داواكارییهكان عیراقدا دروستكردنی پكھنان و گهورهیان له پشككی ھزه كوردییه كان ئستا پشتگوخستووه.دوای ساڵ كه جبهجكاره، الیهنی تۆخكردۆته وه گرفتهكهی ئهوهی بهم كراوه تهوه. بۆ جگهیان دهستوورییهوه یاسایی و رووی
.ـده ھ تری ج وهزیرانكی سهرۆك بۆ وهزیران سهرۆك و لیژنه لیژنه دوای و ساڵ
حهمهڕهحیم ئیسماعیل دۆسییه: ئامادهكردنی
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
تــــر؟ گــــهڕــكـــی یـــان چــارهســـهر
19 هه فتانه ـ ژماره ٤٢ / ١٢ نیسان ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩
ده بته وه و ھه وستی خۆی ده گۆڕت.»كار مالكی و له دژی زه ھاوی ده ت: «نه ك بۆ رووخانی ئه و بكه ین، نه خر، به كو له پناو ئامانجه كانی خۆمان كه میحوه ری گه یشتن به
سه ره كی كاره كه مانه .»نوری مالكی له وانه یه بیه وت به م ھه وستانه ی وتانی نیشانی عروبه پاه وانی وه ك خۆی عه ره بی وتانی ئایا یان بدات، عه ره ب شیعه یه كی توندڕه وی په روه رده كراوی ئران به
پاه وانی خۆیان بزانن؟ وته بژی ھزه كانی پاراستنی سنووری ھه رم، عیراقدا له ئستا كه نازانت راست به ئه وه بت،» ما شوه یه به و عروبایه تی ھه ستی ھه رچه نده حزبی سیاسیی ، ئایینی و نه ته وه یی ھه یه ، به م عروبه چتی به و ئه ندازه یه نییه .» سیروان زه ھاویش ھه مان رای یاوه ری ھه بوو كه ناتوانرت ئه و بیاره ی به سه ردا بدرت، چونكه مالكی له سه ر بناغه ی شیعایه تی بۆته سه رۆك
وه زیرانی عیراق.ناو كوتله ی «گه وره ترین ده ت: زه ھاوی په رله مان شیعه مه زھه بن، بۆیه ئه و له سه ر ئه م مالكی نوری وه زیران، سه رۆك بۆته بناغه یه عروبه و له باس بدات له وه خۆی نایه وت عه ره بایه تی بكات، چونكه وه ك ژماره ھه میشه شیعه زۆرینه ن به پی یاساش سه رۆك وه زیران له زۆرینه ده بت. شیعه ش الیه نه مه زھه بییه كه یان ال به ھزتره له الیه نه قه ومییه كه یان، بۆیه نوری
مالكی له عروبایه تیه وه دووره .»كۆمه ك رابردوودا سای چه ند له ماوه ی وه به رھنان مه به ستی به بیانی كۆمپانیای رو ویان غاز، نه وت و ده رھنانی به تایبه ت تا ئه مه ش كردووه ، كوردستان ھه رمی له بۆیه گرژكردووه ، عیراق به رپرسانی راده یه ك توانیبت، نه شیان ئه گه ر لـكردون، رگریان
ئه وا به نایاسایی له قه ه میان داون.له «ھه رچه نده ده ت: یاوه ر جه بار ده داته مافه ئه م ھه یه بگه یه ك ده ستووردا ھه موویان كۆمپانیاكان خۆ به م ھه رمه كان، كۆمپانیای كوردستان له ئه وا نین، رۆژئاوایی (داناغاز) ھه یه كه پشكی گه وره ی به رده كه وت كۆمپانیای چه ندین نه وتدا، له به رھه مھنانی تری عه ره بی ھه یه . ئه م گرژییه مه سه له ئه وه به كو عه ره بی ، یان بیانییه كۆمپانیاكه نییه ده یانه وێ ئه م مافه له ھه رم وه رگرنه وه كه له
یاسادا باسی لوه كراوه .»
گه لی داواكارییه كانی نه كردنی به ججكورد له الیه ن حكومه تی عیراقییه وه ، بۆچی
ده گه ڕته وه ؟ـ له ڕاستیدا حكومه تی ئه مۆی عیراق ده توانین بین به داخه وه ، ھشتا به عه قیه تی كۆن بیرده كاته وه . به غدای حكومه تی له كه كورد داواكارییانه ی ئه و ئه و ده ستوورین. یاسایی و داوای ھه موو ده كات مافانه ش به پی ده ستوور چه سپاون، به م حكومه ت ده یانه وێ حكومه تدا له نو الیه ن ھه ندێ یان به ھانه ی بۆ بدۆزنه وه و گه مه به ده وری ده ستووردا ده كه ن و ده یانه وت ھه رچۆنك بت، ئه و داوایانه جبه ج نه كه ن. لره دا پویسته ره خنه له خۆمان
و له نونه رانیشمان له به غدا بگرین كه رۆژانه و له په رله ماندا ئه م مه سه النه زوو ناخرنه وه به رباس و
گوڕوتینیان پناده ن و به دواداچوونیان بۆ ناكه ن.سه ر ده كه وته كه مته رخه میانه ئه و چه ندی له كه مته رخه میان چی خۆی و كورد به رپرسانی
چۆنیه تی داواكارییه كاندا نواندووه ؟ـ لره پویسته ره خنه له خۆمان و نونه رانیشمان له به غدا بگرین كه زوو زوو ئه م مه سه له یان له نو په رله ماندا نه وروژاندووه . ھه ر وه ك جارك ئیبراھیم به سه باره ت پشوو وه زیرانی سه رۆك جه عفه ری كورده كان و نونه ره گه ر وتبووی ؛ (١٤٠) ماده ی
ئه وان كابینه كه مدا له وه زیره كانیان
:سه الم عه بدو
به جئه وه ی له ده ستووردا ھاتووه جنه بت به عیراقه وه پابه ند نابین
سه الم عه بدو لپرسراوی لقی سلمانی پارتی دیموكراتی كوردستان، رای وایه كه به رپرسانی كوردیش له به غدا زوو زوو كشه ھه په ساردراوه كانی
نوان ھه رم و به غدایان نه وروژاندووه ، بۆیه ده بت ره خنه له خۆشمان بگرین. له دیمانه یه كی ھه فتانه دا سه الم عه بدو باسی له وه كرد؛ كه كورد له گه ڵ دواخستنی چاره سه ردا نییه . ئه وه شی وت كه ئه وانه ی ئه م چاره سه ركردنی
مه سه له كان به گۆڕینی سه رۆك وه زیرانه وه ده به ستنه وه ، بۆ ئه وه یه تاده توانن چاره سه ری كشه كان دوا بخه ن یان ئه گه ر بۆیان بكرت ھه رچاره سه ری نه كه ن.
به غدا و ھه رم نوان كشه كانی ئستا چاره سه ركردن و رووی له گه یشتوون به كوێ
به دواداچوونی به رپرسانی حكومه تی ھه رمه وه ؟ـ كشه كانمان زۆرن و به سه ریه كدا كه وتوون، ئه مه ش خۆیدا، له كاتی نه كردنیه تی چاره سه ر به ھۆی حكومه تی ئمه و به سه ر گران باركی بۆته بۆیه عیراقیشه وه . ئه گه ر بمانه وێ ئه م گرفتانه چاره سه ر بكه ین ده بت ھه م ئمه و ھه م ئه وان له ددا باوه ڕمان له ھه رچه نده به م ھه بت. چاره سه ركردنی به ده ستووریشدا ماده ی (١٤٠) ھاتووه كه چی الیه نی به رامبه ر ھه نگا و بۆ جبه جكردنی ھه ناگرن، بگره ھه ڕه شه شیان لكرد و ئستا داوای دواخستنی ده كه ن بۆماوه ی ده سای تر. بۆیه كشه كان تازوو چاره سه ر بكرت بۆ ھه مووالیه ك باشتره ، چونكه عیراق موكی ھه موو الیه كه به كورد و عه ره ب و سونه و شیعه وه ،
ئایا ئه وان ئستا له به نه كانی خۆیان كه كاتی خۆی دابوویان په شیمان بوونه ته وه ؟
ـ جگه له وه ی په شیمانبوونه ته وه بگه و ماده كانی ده ستووریش جبه ج ناكه ن، چونكه له ده ستووری دانراوه و گرفته كان ھه موو چاره سه ری عیراقیدا
دیاریكراوه .دوو ئه و دروستكردنی پشمه رگه و گرفته كانی فیرقه یه به كوێ گه یشت كه بیار بوو سای پار له
كوردستان دروست بكرت؟ـ وه كو ده زانن كه به نووسراوی فه رمی و به واژووی بۆ كرا، ئمه ئاراسته ی نووسراوك مالیكی نوری ھه ر سلمانی ، ھه ولر و له فیرقه دوو پكھنانی فیرقه یه ك له شانزه ھه زار سه رباز پك بت، به م
به داخه وه له سای پاره وه ده ستی ده ستی ده كه ن. ھه رچه نده له سه ره تادا زۆر په له یان له ئمه كرد و بیار بوو مانگی شه شی رابردوو ئه و كه سانه مووچه
وه ربگرن، به م به داخه وه ب ئه نجام بوو.ئه مه جگه له وه ی ئمه به شوه یه كی یاسایی ھه موو پله و كه سه كانمان به شوه ی لھاتوویی و بوانامه ته نانه ت لیواو به رپرسه كانی تا سه ربازكه وه له عه ریفیشمان دیاری كرد. ئه مه ش له پناو پاراستنی به رژه وه ندی عیراقدا كه موكی ھه موومانه . ئه مه ش له به رژه وه ندی عیراقیشدا نییه ، ده ستی ده ستییه كه شی
راسته وخۆ له ده ستی مالكی دایه .باشتره بكرت چاره سه ر گرفتانه ئه م ئستا ئایا
یان دوابخرت؟ــ به بوای من تازوو چاره سه ربكرت باشتره ، مانای چییه كه جبه جی ناكه ن. ئمه له وان زیاتر خۆمان به پشتیوانی ئه م عیراقه ده زانین، بۆیه با ھه مووالیه ك باش بزانن كشه ی كورد كشه یه كی زیندووه و نامرت
ئمه ته سلیمی سه دام نه بووین.ھه سوكه وته كانی مالیكی له گه ڵ ھه رمی كوردستاندا
چۆنه ؟ــ عیراق ھی ھه مووانه ، به م ئه و ھه سوكه وتانه ی لی زۆرمان گلله یه كی نییه ، قبوڵ شایانی مالكی ھه یه له خۆی و له به رنامه كه شی كه دایناوه بۆ عیراق. له بكات به شمان ب ئه گه ر نین، دژیشی به م ده سكه وته كانی عیراق ئمه بده نگ نابین له مافی
خۆمان.ئایا ده رگایه ك ماوه كورد لی بدات بۆ چاره سه ركردنی
گرفته كان؟ــ به ـ زۆرماوه خۆ ئمه ئستا نائومد نه بووین، به م تائستا ئه وان وه ك پویست به ده م كشه كانه وه
مسته فا چاوڕه ش به رپرسی مه به ندی (پ.م) یه كتیی نیشتمانیی كوردستان، پیوایه ؛ مالكی خۆی وا نیشان ده دات كه له ناوچه كه دا شتك بۆ عه ره ب ده كات و ئه وه شی وه بیرھنایه وه كه با ھه موو الیه ك باش بزانن كشه ی كورد
كشه یه كی زیندووه و نامرت، كورد ته سلیمی سه دام نه بوو. له دیمانه یه كی ھه فتانه دا ئه و به رپرسه ی یه كتی تیشكی خسته سه ر زۆر الیه نی كشه ھه په سردراوه كانی نوان به غدا و ھه ولر.
20
دۆســ
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
بۆ من ئیدی نهكهن، باس مهسهلهیه ئهم خۆیانبیكهم.
بهرامبهر بهم ھهوستانهی، دهیهوت مالكی نوریئایا بدات، پیشان چۆن خۆی عهرهبی وتانی بهبكات؟ نمایش خۆی عروبه پاهوانی وهك دهیه وتئهمه بت، مالكی نوری تهنھا مهسه لهكه ناكهم بوا ـمالكی، نوری الی خودی تهنیا نهك بۆچوونكه بیروو شیعه به سیاسییهكان كیانه زۆربهی الی به كومافه به كورد نایانهوێ ئهوانه ھه یه. سوننهشهوهدهدات ساه قوربانی بۆ كه دهیان رهواكانی خۆیب دادهڕژین. پالنك ھهموو مهبهسته ئهو بۆ بگات،وا وتانی عهره ب الی مالكیش دهیهوێ نوری گومانیهكپارچه یی له داكۆكی ئهو كه بدات پیشان خۆیكه نتانه بسهلمو به و دهیهوێ و دهكات عیراقمهركهزی بهھزی حكومهتكی مهترسییه و فیدڕایهت
١٠ دهقیقه لهگهڵ ئهحمهد تورك-ی سهرۆكی ماوهی بۆ ئۆباما، باراككۆبووهوه. ٢٠٠٩/٤/٦ له DTP دیموكراتی كۆمه گهی پارتیناوچه ل توركیایه، سهرانسهریی حزبكی ناو به DTP راستهتوركی له میدیای حزبهن. ئهو نفووزی ناوچه كوردنشینهكانی توركیا،و كورد ناسیۆنالیستی یان پرو-كورد، حزبكی به دهره كیشدا و
دهكرێ. ناوزهد پهكهكهی سیاسیی بای به جاریش ھهندێ ٢١) توركیایه پهرلهمهنتاریی حزبكی حزبه، ئهو ھهرچهنده شارهوانی (٥٤) ،٣/٢٩ ھهبژاردنی پش ھهیه)و پهرلهمهنتاریئهردۆگان، تهیب رهجهب وه زیران سهرۆك ل بووه، بهدهستهوهتهنانه ت و نهدهزانین دهماستی به كورد نونهرایهتیكردنی بۆئهوانه كه بووه ، ئهوه لهگهدا بكات. بیانووش تۆقه شیان ئامادهنه بووه٢٢ی له ھهبژاردنی پارتی ئاق دووه م و تیرۆریست پهكهكه نایهژن بهدهنگی زیاتر دهتهپه له كوردنشینهكاندا ناوچه ٢٠٠٧ له تهممووزینهك دهكهن ناوچهیه ئهو نونهرایهتی ئهوانن ئهوه ئیدی ھناوهو٣/٢٩دا، له شارهوانییهكان ھهبژاردنی ئه نجامهكانی بهم دهتهپه.دهرخست ھهمووانی بۆ كرده وهو پارتی ئاق دهست له بیانووانهی ئهو
.دهزان خۆی نونهری به دهتهپه توركیا له كورد خهكی كهبه دهنگیان كورد خهكی كه ده زانن ئهوه دنیاش و توركیا ئستاقۆناغهدا، لهم كه كوردبوون) (واته دا خۆیان نهته وهیی ناسنامهیكرده دهتهپهی دهنگدان، ئیدی سندووقی بهرجهستهبووه. ده تهپه لهكوردو كشهی چارهسهركردنی به سهبارهت دهبت كه الیهنك١٩٨٤-هوه له كه توركیا له شۆڕ شه ڕو و توندوتیژی باندنهوهی
بكرت.. لهگهدا وتووژی بهردهوامه،ئاشتی پهیامی توركیا بۆ سهردانهیدا لهو ئۆباما پهیامی بهگشتی له یهك بهم «خوب»، دهن: فارس وهكو ناوچهكه. بۆ بوو كارهسات و توندوتیژی كه ناوین رۆژھهتی مژینهكانی له كشهكشهی بت، چارهسه ر به پویستی لكهوتۆتهوهو ناسهقامگیری وبهشوه یهكی ئامادهبن كوردیش، سیاسیی نونهرانی دووهم كورده.خاكی یهكتیی چوارچوهی له كشهكانیان بهپ پ ئاشتییانهو
گرنگه پ بكهن، چارهسهر توركیا، لهوانه ناوچهكهدا، دهوهتهكانیخهكی ئهوه كه بگرێ ل گویان لهنزیكهوه ئهمهریكا سهرۆكی كه سه رهكیی توندوتیژییه زهرهرمهندی و قوربانیی یهكهم كورده،نادیاردا ھه لومهرجی له و دادگاییكردن بهب زتری كهس ١٧٠٠٠ناچاربوون خه كهكه ی گوندی كاولبوون، یان سهدان به و كوژراونكوردیش نهگرتهوه، ناوچهكه ئاشتیی پرۆسهی بكهن.. ئاخر چۆیانو نابین بهخۆوه پشكهوتن و داناكهوت ناوچهكه ناكامهوبھودهدا، ملمالنهیهكی له ناوچهكه گهالنی زۆری وزهیهكی تواناوبۆ ده تهپه له دۆس ئۆباما كه راستهوخۆ ھهروا ده ڕوا. بهھهدهرگرنگه زۆر ،بزان پی و وهربگرێ كورد كشهی چارهسه ركردنیئامادهنهبوون حزبه ئهو لهگهڵ ئهمهریكییهكان پشتر لهكاتكدائهو كه دادهنیشتن كورد تری خهكانكی لهگهڵ یان دابنیشندۆزی چاره سهركردنی بۆ نهبوو. جهماوه رییهیان قورساییه و سهنگتهرتیباتكی تا بكرێ ھه موار توركیا دهستووری دهخوازرێ وا كوردبهب چارهسهر توندوتیژی چونكه بكرێ، خۆئیدارهدان دهستووری بۆتوركیایه، كشه یهكی ناوخۆی یه كهم، پلهی به راسته ئهوه نابتهوه.و بهھهندێ ماف پوهندیی و تكهوتووه توندوتیژی بهم چونكهتوركیا ھهیه، سنووری دهرهوهی كوردی و مرۆڤ ئازادیی بنهڕه تییو پگه حوكمی به ئهمهریكا كه ھهیه نودهوهتیشی ره ھهندكیئهمهریكا چاوهڕوانییهی ئهو و توركیا لهگهڵ خۆی ھاوپهیمانتییپاراستنی بهرژهوهندییهكانی، بۆ و له ناوچهكهدا ھهیه توركیای لهبت. چارهسهر دۆزینهوهی باشی یارمهتیدهركی ھاوكارو دهكارێئهمهریكای دهورهی و رۆڵ ئهم پارتی-یش، ئاق حكومهتی دهچووه كو توركیا بۆ ئۆباما، سهردانی یهكهمین چونكه خۆشه، پحكومهتی واته » خۆی بۆ «تهزكیه» وهكو موسماننشین، وتكیو توركیا لهناو میانهوهكانی به ھایه و سیاسهت ربازو پارتی »و ئاق
وهربگرت. ل سوودی ھاوكشهكاندا له لكبداتهوهو ناوچهكهدا[email protected]
موكریانی بوكردنهوهی و لتوژینهوه دهزگای *بهڕوهبهری
کـــهریــــم* ئاســۆ
!٣/٢٩ دوای گۆڕانك
ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
22
دۆســ
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
وا ئهگهر دهڕژێ، لی كهپبوو جام به م گفتوگۆ،وا نادهین. حكومهتكی به دهنگ له داھاتوودا بواتدهستی دهستی رگهی له واز ده سهت ئومدهوارین
بھنن. خۆدزینهوه وگرفتهكانی چارهسهری بوای به مالكی وایه بواتانكورد حساب لهگهڵ تهسفیهی یان دهیهوێ نییه كورد
بكات؟نین عیراق ئستای دهسهتی و عیراق دژی ئمه ــنهبووین ئمه ھهر بكات. لهگهڵ حسابمان تهسفیه تاكه كاتكدا له وه زیران سهرۆك به كرد ئهومانبهلیستهكهی خۆشییهوه؟ بهردا ھهمووالیهك پشتیانپدهچت نه كهوێ . تا گرت ئه ومان پشتی بووین ئمهله بهدهستیھناوه كه سهركهوتنهی ئهو بهھۆیلهكاتكدا .بووب مه غروور پارزگاكاندا ھهبژاردنی كه سمان مافی و داوای شتی زیاد كورد وه ك ئمهگرفتك ئهمهش كورد، ئمهی به بدرت نهكردووه
ئمه. نهكسیاسیی ته وافوقی و دیالۆگ به پشتر نییه ھهقیاساییهكهی رووه ئهوهی پش بكرت چارهسهر
باسبكرت؟پهالماری ئمه باشه كاركی ئهوه وایه ـبه ــچارهسهر به گفتوگۆ شت نه داوه، ھهموو كهسمان
باشتره. بكرتبۆ رازیت بهرپرسهكانی كوردو ئهدایی له تاچهند
كشهكان؟ چوونی بهدهمهوهكورد و له گلهیی كه له وهی ویژدانه ب خهك ــبۆ نه كردووه چی كورد چونكه ده كات، بهرپرسانیبزانن ئهوانه ھهویداوه، با داواكارییانه ئهوپهڕی ئهمكوردا لهبهردهم ریحانه گوڵ و ئایا دهكهن، گلهی كهبهم بهگشتیی تهواون، ٪١٠٠ له نام من خۆ دانراوه؟
تائستا ئهوهتا چونكه ئهوهدام، لهگهڵ من به ــموسا عه مر و نزیكدهكاته وه بهعس و سوننه له خۆیكه بدات نیشان وا خۆی دهیهوت دهكات، دهعوهتئهوهشمان ناوچهكه دا، له دهكات عهرهب بۆ شتكلهناو عروبه و دهمارگیریی ئهوانه بیرنهچت، له
خونیاندایه.بكرت؟ چی دهبت كهواته
بكهین، ھهسوكهوت لزانییهوه پهڕی بهو دهبت ــگرفت تووشی میللهت خراپ بیاركی به نابت جاران كه جاران نهماوه، ئستا وهك چونكه بكهین،پهرلهمان ئستا بكات، قه ناعهت ئارد فهردهیهك بهبیارك به ناكرت ھهیه وهزاره تمان و حكومهت و
بدرتهوه ، لك ھه ڕهشه وه ك قسهكانم ناكه م حهز ــتوانیمان نه بووه، شاریشمان رابردوودا له ئمه بهمو بچینه وه دوژمنانماندا و قاعیده و سهدام گژ به ھهرچهنده ئهم ئامادهبین دهبت بین، ناشب بدهنگتهبایی و ئاشتی بۆ بهكو نییه، شهڕ بۆ ئامادهكارییهپهالماریش ئهگهر بهم دروستدهكرت، و پكدتكهس ھهر ھهیه رووبهڕووبوونهوهمان ئامادهی بدرین
بت. الیهن وچهنده حزبه كان و خۆی كورد ریزه كانی یهكگرتوویی
دهكات؟ دروست عیراق حكومهتی له سهر كاریگهریتهنانه ت ھهیه، خۆی كاریگهری یهكهم پله ی به ــدۆسییه ئه م لهسهر كاریگهری یهكتی ناو ریزهكانیمانگانه بهغدا له بیر نهچ ئمه له ئهوهشمان ھهیه،له چی كه دهدهین، خهك زۆر ژمارهیهكی به مووچهدهنگ خۆرانه ئهو مووچه به ھندهی ھهبژاردنهكانداو بكهین چاره سهری دهبت گرفته ئهمهش ناھنین،و ئمه بهتایبهت بكهین لپرسینهوه و پداچوونهوه
بكۆینهوه. لهوه دهبت پارتیدهتوانت داھاتوودا ھهبژاردنهكانی له كورد ئایادهستی به ھهیهتی ئستا كه بهھزهی پگه ئهو
بھنتهوه؟دهستبھنین، به دهنگ دهتوانین بوای خۆم به ــخۆمان ھهیه ره وای كشهیهكی ئمه نهب ئهگهر واشدووباره بهم دهبت دهبت، ھهروا داھاتووشدا له وعیراق. له و لره سیاسیی تهوافوقی به ر ببرتهوه پهنابكهین و خۆمان بارودۆخی سهیری با بزانین با ئهوهش
نهكه ین. بوا خهك راپۆرتی و قسه بهماوه؟ كات یان ھشتا كار ترازاوه له كار ئایا
كاتی ھشتا خۆ ماوه، زۆر كات من بوای به ــنهخر دهكرت. چۆن و كهی دیارنییه، ھهبژاردنهكانكه ئهوهش بزانین دهبت بهم نهترازاوه، كار كار له
ئمه نابت. دی به ھهموو شتك(پ.م) ھزی عیراقدا سوپای پچهككردنی له ئایا
ده ستووری به پی به عس حزبی یه كه م: ھه میشه یی له عیراقدا یاساغه .
قه واره و ھه ر ده ت: ٧ ماده ی یه كه می بگه ی په یه وك كه ره گه زپه رستی یان تیرۆر یان ته كفیر یاخود بكات په یه و تائیفی پاكتاوكردنی یان بانگه شه یان رخۆشكه ری بۆ بكات یان به گه وره ی بۆ بیانووی یان بكات بۆ بانگه شه ی یان بزانت به عسی به تایبه تیش ده بت، یاساغ بھنته وه ، سه دامی و سه ركرده كانی له عیراقدا و له ژر ھه رناوكدا بن، نابت ئه وه بچته نو چوارچوه ی فره حزبی
سیاسییه وه ، ئه وه ش به یاسایه ك ركده خرت. ئاشكرایه كه ئه م ماده یه ی قه یدك بۆ ماده ی ٣٩ی ده ستوور داده نت كه له بگه ی یه كه میدا ده ت: ئازادی پكھنانی كۆمه ه و حزبی سیاسی پارزراوه ، به ئه وه ش پارزراوه ، ناویشییه وه چوونه یاخود حزبی پاراستنه ماف ئه و ركده خرت. یاسایه ك
به عس ناگرته وه .دووه م: ریشه كش كردنی به عس.
ده وه ت سیاسه تك په یه و ده كات پی ده وترت ١٣٥ی ماده ی له كه به عس» «ریشه كشكردنی
گواستراوه كان»دا «بیاره به شی له ده ستووردا به م شوه یه به درژی باسكراوه :
یه كه م- ده سته ی بای نیشتمانی به رده وام ده بت له كاره كانی بۆ ریشه كشكردنی به عس، به وپیه ی له گه ڵ ھه ماھه نگی به سه ربه خۆیه و ده سته یه كی جبه جكردن ده زگای دادوه ری و ده سه تی یاسایانه ی ئه و له چوارچوه ی ئه ویش كارده كات، بۆ ركخستنی كاره كانی دانراوه و په یوه ندیشی به
ئه نجومه نی نونه رانه وه ھه یه .ئه نجومه نی كاره كانی، ته واوبوونی پاش دووه م- ده سته كه ره ھا زۆرینه ی به ھه یه بۆی نونه ران
ھه بوه شنته وه .سیه م- به مه رج گیراوه ئه و كه سانه ی كه كاندیدن ئه ندامانی سه رۆك و كۆمار و سه رۆك پۆستی بۆ ئه نجومه نی وه زیران و سه رۆك و ئه ندامانی ئه نجومه نی نونه ران و سه رۆك و ئه ندامانی ئه نجومه نی ئیتیحادی و ئه ندامانی ھه رمه كان و له ھاوشوه كان پگه ده سته دادوه رییه كان و ئه و پۆستانه ی تر كه یاسای بیاره كانی ده یانگرته وه ، به عس ریشه كشكردنی
یاسای ریشه كشكردنی به عس نه یانگرته وه .
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
ریشه كشكردنی به عس له ده ستووردا
دوو شتی ده ستووری نزیك به یه ك له باره ی به عس و به عسییه كانه وه ھه یه و بیاری ده ستووریش ھه یه كه په یوه ندیان به یاساغكردنی حزبه كه و
ریشه كشكردنیانه وه ھه یه .
به عس حزبی له دووری عیزه ت بای چاوپكه وتن و له وه ی جه ختیكرده وه ته وافوق له گه ڵ حكومه تی عیراقدا ره تده كاته وه و عیراق سیاسی پرۆسه ی داواشیكرد به یاننامه یه كدا له باه ئه و ھه بوه شنرته وه . نزیكه كانیان ئه لكترۆنییه پگه له یه كك كه پیاوو به عس و حزبی ھاتووه : بویكرده وه ته وافوق دیالۆگ و چاوپكه وتن و موجاھیده كانی خیانه تكاره كاندا سیخوڕو به كرگیراوو له گه ڵ حزبی ناوی به كه ئه وانه ش ره تده كاته وه ، به عسه وه قسه ده كه ن، ته نھا ئه وه یه كه بانگه شه به عسن. به سه ر گوایه كه ده كه ن ئه وه بۆ ھه روه ھا به یاننامه كه ھۆشیاریشیدا له وه ی كه ئه و به ریه ك له ئامانجیان ئاشته وایی بانگه شه كانی
به عسییه كان، نه ك به عسده ستپشخه رییه كه ی مالیكی ئه وه ی ئاشكرا كرد كه وتووژكردن له گه ڵ
به عسدا ئه وه پویست ده كات كه وتووژ له گه ڵ چه ندین ركخراو و ئاراسته ی جیاوازو سه ركرده دا بكات كه له نو خۆیاندا ملمالنیانه .
ترازاندنی له یه ك به عس و حزبی ھه وه شاندنی ركخراوه كانی ناوه وه و ده ره وه ی عیراقه له یه كتر، حكومه تی ئامانجی كه كردووه به وه ئاماژه شی سه ركرده كانی ئاشكراكردنی له بریتییه عیراقه
به عس تاوه كو له ناویانبه رت.حزبی ئه حمه د-ی یونس محه مه د بای به م كه رایگه یاند به یاننامه یه كدا له به عس ھه ر مالیكی بانگھشته كه ی ئه وه ی سه ره ڕای ھه مه تكی راگه یاندنه ، به م به ھه ه داوان ناچن داناخه ن. روودا به ده رگاشی به ره وپیرییه وه و ئه و ھاتوو ئه گه ر ھاتووه : ئه وه ش ھه روه ھا نائاسایی كۆنگره یه بیاره كانی دژی بانگھشته له كه نه بت سه ركرده كانی به یاننامه ی قه ته رو چه ندین بۆنه دا سه باره ت به ئاشته وایی نیشتمانی
راسته قینه رایانگه یاندووه ، ئه وا ده رگای به روودا داناخه ین و به بابه تیانه مامه ه ی له گه دا ده كه ین و پش مه زنه كه مان گه له عیراق و به رژه وه ندی
ده خه ین.عیراق حكومه تی له ئه وه شیان داوای ھه روه ھا كردووه كه «به گرتنه به ری روشونی كرده یی و له پش ھه مووشییانه وه ھه وه شاندنه وه ی یاسای دادگای به عس و ریشه كشكردنی به ناو به دناوی عیراق و نیشتمانی سوپای گه ڕاندنه وه ی تاوان و ده زگا ئه منی و راگه یاندنه كانی پشوو، رێ بۆ ئه و بانگه شه یه خۆش بكات و ھه موو زیندانیكراوه كانی نو گرتووخانه كانی داگیركه ران و حكومه تی ئستا
ئازاد بكرن.»سوریا) (به عسی عیراق قوتری سه ركردایه تی ره شاد محه مه د راوی و فه وزی سه ركردایه تی به ئاشته واییه كه پۆژه له پشوازی رازیی شخ كرد و یه كه م ركخراوی به عسی بوو كه یه كك له سه ركرده كانی (محه مه د ره شاد شخ رازی) نارد تاوه كو چاوی به به رپرسانی عیراق بكه وت. ئه و ركخراوه ی به عس له سانی حه فتاكانی سه ده ی
رابردووه وه له حزبی به عس جیابۆته وه .ركخراوی كادیره سه ربه خۆكان و ئه و به عسییانه ی به به عسه وه ، بانه ی له و كام ھیچ نه چوونه ته حكومه تی ھه نگاوه ی له و پشوازیان شاراوه یی
له میتۆلۆژیا و ئه فسانه كۆنه كاندا باس له جیھانكی دوو جه مسه ری ده كرت، خه یر و شه ڕ، كه له نوان ئه و دوو جه مسه ره دا خای ناوه ند نییه ، داتاكان ئه وه ده خه نه ڕوو جیھان له ٤٠ سای ئاینده دا دابه ش ده بت له نوان جیھانی برسی و ده وه مه نده كاندا، دوو جیھان دته كایه وه ، له ھه موو شتكدا جیاواز ته نانه ت له و
ھه وایه ش كه ھه یده مژن، جیاواز ده بن.
كاتك كه له ناوه ڕاستی سای (١٩٩٩)دا، گه یشته زه وی گۆی دانیشتوانی ژماره ی بواری پسپۆڕانی چاودران و كه س، ملیار (٦)مه ترسییه كانی زه نگی تر، ھنده ی دیمۆگرافیا دانیشتوانی له راده به ده ری خرا گه شه كردنی چونكه گفتوگۆ، به رباس و ھنایه جیھانیان سیه مدا سه ده ی ماوه ی له ته نھا ده ركه وت دانیشتوانی گۆی زه وی نزیكه ی (٤,٥) ملیار كه س زیادی كردووه . ئه م زیاد كردنه خرایه له كاتكدا
دت كه له سه ده ی بیسته م دوو جه نگی جیھانی گه وره روویداوه و تیدا ده یان ملیۆن كه س بوونه قوربانی ، كاریگه ری جه نگیش له سه ر كه مكردنه وه ی گه شه ی دانیشتوان، به كه مبوونه وه ی ده یان ملیۆن
كه سی دیكه خه منراوه .ئه م زیادبوونه و گه شه كردنه خرایه ی دانیشتوانی كرد ناچار یه كگرتووه كانی نه ته وه جیھان، دابژت، زانستی درژخایه ن و پالنی به رنامه و كه م دانیشتوان بوونی زۆر مه ترسی ئه وه ی بۆ
مه ترسییه كان بزانین پشتر با به م بكرته وه ، له كوێ دایه :
تادت خۆراك، دابینكردنی ئاستی له سه ر ١ـ زیادبوونه ، له روو ھه ژاره كان برسی و ژماره ی به راده یه ك كه له كوێ حه وت كه س له سه ر گۆی زه وی ، یه ك كه س ھه ژار و برسییه و رۆژانه كه ی له
دوو دۆالر كه متره .ده كات، گه شه جیھاندا له بكاری تادت ٢ـ به تایبه ت له و وتانه ی كه گه شه ی دانیشتوانیان
جیھان له چل سای ئاینده دا
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
35
،٢٠ گروپی لوتكه ی ئابووریی، چاودرانی به پكھنانه وه ی سه رده مكی نوێ ده زانن، دیارده و گرنگترین له ئابووریدا. سیستمی له ئه نجامه كانیشی، دانانی چاره سه ر بوو بۆ گه وره ترین له بۆته وه ، جیھان رووبه ڕووی كه ئابووری گرفتی
دوای كاره ساتی ئابووریی سای ١٩٢٩.دانیشتنی لوتكه ی گروپی ٢٠، چه ند ته وه ركی گرنگی له خۆگرت، كه گرنگترین ته وه ره كانی بریتی بوو له :
كرد داوایان بریتانیا و ئه مه ریكا دارایی: ھاندانی وتان كاری زیاتر بكه ن، تاوه كو ئابووری ببوژته وه و ھاوكاری دارایی دامه زراوه كان بكه ن و ئه و كۆمپانیا گه ورانه ی كه به ره و ئیفالس بوون ده چن، ھاوكاریان له الیه ن بریتانیا و ئه مه ریكا پالنه ی ئه م بكرت. چه ند ھه رچه نده په سه ندكرا، وتانه وه زۆرینه ی
وتكی ئه وروپی، وه كو ئه مانیا دژی وه ستانه وه .چاكسازی بانكی: زیادكردن یارمه تی و ھاوكارییه كانی بتوانت تاوه كو نوده وه تی، نه ختی سه ندوقی یارمه تی زیاتری ئه و حكومه تانه بدات، كه تووشی
خاوه نی مووچه ی بۆ نوێ رسایه كی دانانی -٤كۆمپانیاكان.
(١) به ھای به نوده وه تی نه ختی سندوقی ٥ـ بۆ بفرۆشت، ئاتون یه ده گی دۆالر ترلیۆن بۆ كاركردن له گه ڵ ھه ژار، وتانی ھاریكاریكردنی به خرا ده ستپكردنه وه و ته واوكردنی خولی ده وحه
بۆ ئازادكردنی پرۆسه ی بازرگانی نوده وه تی .دامه زراوه سه رجه م كه نوێ رسایه كی دانانی ٦ـ داراییه كان و بازاڕ بگرته وه ، له گه ڵ پابه ندكردنیان به یاسایه كی نوده وه تی ، بۆ باشتركردنی ئه دای كاریان به رژه وه ندی لدانی له كۆتاییھنانی مه به ستی به
یه كتر.٧ـ خه رجكردنی (٥) ترلیۆن دۆالر تا كۆتایی سای
(٢٠١٠)، به ئامانجی تپه ڕاندنی قه یرانی ئابووری .تارۆ ئاسۆ سه رۆك وه زیرانی ژاپۆن، كه چاوه ڕوانی وتی: وته كه یه وه ، له الیه ن ده كرت زیاتر ھه وی گه یاند، گرنگی په یامكی ، گروپی٢٠ «لوتكه ی جوندنه وه ی و جیھان ئابووری بوژاندنه وه ی بۆ
بازاڕه كان.»ھه فتانه
بۆ دواجار گروپی بیست دانیشتن، دانیشتنك ھه رچه نده گۆچانی سیحری پ نابت، به م گفتوگۆی ئه و وتانه ی ٨٥٪ی ئابووری جیھانیان به ده سته بۆ چاره سه ری ته نگژه ئابوورییه كه ، تروسكایی ھیواو ئاسووده یی ھنایه كایه وه ،
بازاڕه كان جوه و بانكه كانیش بوایان بۆ گه ڕایه وه .
هه فتانه ـ ژماره ٤٢ / ١٢ نیسان ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩
34
ئــابــووری
ئهو نهگهیشتوه ته كۆمهیهتییان و شارستانیمنداكیان ئه گهر له وهبكهنهوه، بیر كه ئاستهیده رزهنه ئهو بۆچی بهخوناكرت، بۆ بهباشیو مهینه تی به و دنیاوه دهھنیته منداه
دهمرن. له برسان ده ژین یان دهردهسهریئهفریقایانهمان ژنه ئهو ونه ی میدیاكان، رۆژانهدهورهی منداڵ شهش حهوت كه دهدهن، نیشانگهورهكهیان و خۆرهیه شیره بچوكهكهیان كه داوهھنده كاتدا لهھهمان بهرخوندن، نهچوهته ھشتابتوان كه نییه خۆراك تر و تهندروست لهشی
به (٢٠٠٠) له سای دانیشتوان ژماره كیشوهر له دانیشتوان ژمارهی كهس ملیۆنپشبینی كه س ملیۆن به (٢٠٠٧) ساینوان جیاوازی سای (٢٠٥٠) (un) بۆسهدی رژهی ملیۆن به (٢٠٥٠ (٢٠٠٠ـ
بووندا جیاوازهكان له زیاد ٥٢١٧,٢ ٣٩٩٥,٧ ٣٦٨٢,٦ ئاسیا
٪٥٠,٨ ١٥٣٤,٦ ١٩٣٧ ٩٤٥,٣ ٧٨٤,٤ ئهفریقا
٪٣٨,١ ١١٥٢,٦
٦٥٣,٣ ٧٢٧,٣ ٧٢٨,٩ ئهوروپاـ٢,٥٪ ٧٥,٦
٥٧٦,٥ ٥٩٩,١ التین ئهمه ریكای٪٨٠٧ ٢٦٣,٨ ٧٨٢,٩
٣٣٦,٨ ٣٠٩,٦ باكوور ئهمهریكای٪٤,٣ ١٢٨,٤ ٤٣٨
٣٠,٤ (ئوسترالیا) ئۆقیانووس٪٠,٦ ١٧,٢ ٤٧,٦ ٣٣,٩
٦٦١٥,٩ ٦٠٥٥ ھهموو جیھان٪١٠٠ ٣٠٢٠,٩ ٩٠٧٥,٩
دهركهوتووه سهره وهدا خشته یهی لهو وهك(١٣) نزیكهی سهدهیه ئهم یهكهمی لهنیوهی زهوی، گۆی دانیشتوانی بۆ ده بت زیاد كهسنه بووه دابه ش به یهكسانی زیادبوونه ئه م بهم(٩٧٪)ی له زیاتر بهكو كیشوهرهكاندا، بهسه رھه ژار كیشوهری س ده كهوته بوونهكه زیادئاسیا و ئهوانیش كه جیھان، دواكهوتوهكهی وو ھهژاری زۆرترین كه التینن، و ئهمریكای ئه فریقاتیایاندا سیاسی و نائارامی دواكه وتویی و برستی
ھهیه.(٩٧٪)ی كه ئهو لهكوێ لهوهدایه ترسناكییهكهی دهبن ھهژار یهك له سهر س یان دهكات، زیادكهوتوونهته چونكه دهبن، لهدایك ھهژاری به و
له ژر و خراپه بژوییان باری كه ده وهتانهی ئهونزیكهی سانی ئاینده له كهواته ھه ژاریدان، ھیئهو سه ر دته دیكه برسی و ھه ژار ملیار (١٢)جیھاندا. له ھهیه ئستا كه ھهژارهی ملیار (١)
سای (٢٠٥٠) (٩) ملیارهی ئهو له كۆی پیه بهمبۆیه دهبن. برسی ھهژارو ملیار س له زیاتردانیشتوانی ره وشی ئایندهی ده كرت چاوهڕواندواكه وتوهكاندا وته له بهتایبهت زهوی، گۆی
جیھان دانیشتووانیدهژین شارهكاندا له جیھان دانیشتووانی نیوهی له زیاتر بهدواوه، ٢٠٠٨ سای له
(٪) شارهكاندا دانیشتووان له رژهی
ئاسیائهمریكایئهوروپا
باكوور
ئهفریقیا
التینیو ئهمریكایكاریبی جیھان
ئۆقیانیا
پرس:(ئاسۆ) UNFPA فرانس سهرچاوه:
٢٠٣٠٢٠٠٧١٩٥٠
٥٥٤١
١٥
٨٠٧٤
٥١
٥٠٪٦١٢٩
٥٤٤١
١٥
٨٧٨١
٦٤
٨٥٧٨
٤٢
٧٥٧٣٦١
37
باسوخواس
خهكه، زۆرینهی ده سهتداری مافی نونهرایهتی دیموكراسیبهومهرجهی چهند كهسك، یان، مافهشه بهكه سك ئهو سپاردنیھهبت سنووركیش و بكات دیاری پهیوهندییه ئهم پرۆتۆكۆكبه پهیمان دهدۆڕنن و كه بسهنرتهوه، دهسهت لهوانه تیدا،
نابن. پهیوهست گشتییهوه بهرژه وهندیپۆست لهكاتكدا ده بوو، بهرجهسته ده وهتدا له خۆرئاوا نوگه ریبهردهمی به گرفتی نهتهوایهتی، شووناسی دهوهت و مۆدرنه،
له قههم ده دات. خۆیمیللهته، دهسهتی ونایكردووه، (ڕۆسو)، وهكو دیموكراسی،لهسهر جولیار)، (جاك دیموكراسییهوه كشهكانی بهشوندیموكراسییه بگره خۆرئاواو وتانی دهنگدانی ئهزموونیسهرنجك خوارهوه واتایهی بهم ئهم و رادهوهستت تازهكان
تۆماردهكات:دهكرت، بهدی دیموكراسییهكاندا ئهزموونه له ئستا ئهوهیھه بژاردنهكان مافی دهسه تداریه تی، له پشت میللهت كه ئهوهیه
دهكات. ئافهرۆزبهشداریكردنی رژهی كهمبوونهوهی دیاردهی لهبهرئهوهی سیستمی ھه موو لهسهر پرسیار ھهبژاردنهكاندا، له دهنگدهران،دهیان لهگهڵ كه نییه بھوده بۆیه ده كات، دروست دیموكراسیبه پهرلهمانی سیستمی پسپۆڕدا، و ستراتیجمان بیرمهندو
ناودردهكات. (نهخۆش)به شداری ھاووتیان كه ئهوهی بۆ زۆره ھۆكاری بگوماننونهرهكانیان، به نائومدی رهنگه نهكهن، ھهبژاردندا له
بت. ھۆكارهكان ئه و سهرهكیترینوهستاون، له سهری رۆشنبیران بیرمهندو له زۆر وهكو لهڕاستیشدابازاڕو بهرژهوهندی به ئاوتهبوونی، (پاش سیاسی دهسهتیدهسته قۆرغی و راگهیاندن) ئامازهكانی پهیوهندی كۆنترۆكردنی
خستۆته پناوی دیموكراسییان پرۆسه ی كه بژركی حوكمانه،دوورخستۆتهوه. میللهت حكومهتیان له تایبهته وه و بهرژهوهندیدادوهرییه، رهوتهكهش راستكردنهوهی بۆ ھهوك، كهمترینالیهنگری برهو پهیدادهكات، تزی دهوهتی یاسا كه لرهشهوه یه
پهیدادهبت. بۆ(بهوتهی خراپك باشترین دیموكراسی، وهك نموونهی بایهخیمتمانهی زۆرترین و بهشداریكردن زۆرترین لهوهدایه ،(چهرچمافی به زۆر منهتی دهچت، بهرهوئه وهش پهیدادهكات، میللی و ئاشتبوونهوه ھهوی له توانا، تائهوپه ڕی و ده نگدهرانبت
بدات. قایلكردنیان و پهیوهندی دروستكردنیفهیلهسوفی مهزنه ئستا،(نچه )ی له بهر سهدهیهك له زیاترمافی له دهستبهردارییه (دیموكراسیهت وتویهتی جرمانیایی سهدهی له كهسانی تره) دهسهتی قبوكردنی دهسهتداریهتی،سهردهمی له ئستا بهم نهدهكرا، قبوڵ رهھهنده ئهم نۆزدهھهمدا،دیموكراسیهتهی كه به دیاردهیهكی ئهو بووه پۆست مۆدرنهدا،
دووچاری نهخۆشی ھاتووه.ئهو ئستای حای راستبوون، (نچه ) پشبینییهكانی له زۆرئهم راستی خهریكه ئایدۆلۆجیا، بووهته كه دیموكراسیهتهیكردنی بهشداری دیموكراسیهت چونكه بسهلمنت، گوزارشتهشیپداویستی كردنی فهرامۆش به میللهت و بمنهتی نهك میللهته،
خهونهكانی. بهرژهوهندی و ووردترین خوندنهوهی دیموكراسیدا، سیستمی له یهكهم وانهیدهنگدهران بۆ منهتباری له جگه دیموكراسی بگره كهمترینه، و
نییه. تر ھیچیدیكتاتۆریهتكه، سهرهتای وتوویهتی:(بمنهتی كیه نازانم
كوركردووه.) چاوی بوون، لهخۆبایینیم. دهزانم من
خهت عومهر
بمنهتی
ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
ئابووری
36
ته ئكیدیان باشور، كۆریای كۆمپانیاكانی گربه سته به و پابه ندده بن كرده وه له وه نه وتیانه ی، له گه ڵ حكومه تی ھه رمی كوردستاندا
ئیمزایانكردووه .شه ھرستانی حسن لدوانه كانی به رامبه ر له ھۆشیاری پشتر كه عیراق، نه وتی وه زیری دابووه كۆمپانیاكانی كۆریای باشور، به راگرتنی به ئه ویش كوردستان، ھه رمی له كاره كانیان قه ده غه كردنی به شداریكردنیان له و ته نده رانه ی كه
به رپه رچی شه ھرستانیان دایه وه
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
ھه رمی حكومه تی سه رۆكی بارزانی نچیرڤان كوردستان ئاشكرایكرد، كشه ی داھاتی ده روازه سنوورییه كانی ھه رمی كوردستان، یه كك بوو له كشه كانی نوان ھه رم و به غدا و كشه كه ش
كۆتایی پھاتووه .ھه رمی حكومه تی سه رۆكی له لدوانكدا، داھاته «مه سه له ی رایگه یاند؛ كوردستان كوردستان، ھه رمی له گومرگییه كان سیاسی مه رامی بۆ الیه نه وه ھه ندك له الیه ن كه پیانوابوو ھه ندك ھه روه ھا به كارده ھنرا، داھاته كانی ھه رم له ری خاه سنوورییه كانه وه، ده گه یشته رژه یه كی زۆر له ڕاده به ر، به تایبه تی
له ده روازه ی ئیبراھیم خه لیل.»وتیشی: «داوامان له حكومه تی به غدا كرد، كه نردراو و پسپۆڕی تایبه تی خۆیان ره وانه ی ئه و زۆر بۆماوه یه كی بكه ن، سنوورییانه ده روازه
تاووتوی بۆئه وه ی بمننه وه، ناوچانه دا له و و ئه نجامدرا كاره ش ئه و بكه ن، بارودۆخه كه كرد، ناوچانه یان ئه و سه ردانی پسپۆڕه كان بۆیان ده ركه وت ئه و زانیارییانه ی كه حكومه تی
تایبه تن به ده رھنانی نه وت له عیراق.كۆمپانیای ره سمی وته بژكی رابردوو ھه فته ی KNOC كۆری (گروپی كۆمپانیاكانی نیشتمانی كۆری) به ئاژانسی ھه وای فرانس پرسی راگه یاند؛ سه ر كارناكاته به غدا، حكومه تی «بیاره كه ی كاره كانیان له ھه رمی كوردستان، بۆ دۆزینه وه و
ده رھنانی نه وت له كگه نه وتییه كان.»كۆمپانیای KNOC سه رپه رشتی ئه و كۆمپانیا كۆریانه ده كات، كه گربه ستی نه وتییان له گه ڵ
حكومه تی ھه رمدا ئیمزاكردووه . پشتر وه زیری كۆمپانیاكانی » رایگه یاندبوو؛ عیراق نه وتی له و به شداری نییه بۆیان باشور، كۆریای گربه ستانه دا بكه ن، كه حكومه تی عیراق له گه ڵ ئیمزایان پترۆڵ به بواری تایبه ت كۆمپانیاكانی له نه وت به رھه مھنانی مه به ستی به ده كات، عیراقدا، ئه ویش به ھۆی ئه و گربه سته نه وتیانه ی حكومه تی له گه ڵ كۆرییانه كۆمپانیا ئه و كه
ھه رمدا ئیمزایانكردووه .»
"داھاته سنوورییه كان" چاره سه ر كرا
ھه مویان پشكه شیكردوون له وباره یه وه ھه رم راست و دروستن، ئه و بابه تانه شی ئه وروژندران بارودۆخه كه بۆ شواندنی ته نھا و نین راستی
بوو.»
39
لهمپهڕ بووهته فهرمانبهراندا، مووچه ی لهھهرمی له به رھهمھنان و ئاوهدانی لهبهردهمھهرم حكومهتی ئستا ھهربۆیه كوردستاندا،وهزیران ئهنجومهنی له ھاوبهشی لیژنهیهكیبۆ و پكھناوه په یوهندیدارهكان وهزارهته و
بكهن. بارهیهوه له م لكۆینهوه ئهوهیئهم كاری ئهجندای لهبارهی قهره داغی ھاوبهشی به لیژنهیه «ئهم دهت: لیژنهیهوهپهیوهندیدارهكان وهزارهته و وهزیران ئهنجومهنیبهدواداچوون بهوردی ئهوهی بۆ پكھاتووه،
بوانامهكان.» خاوهن بدرته ئهولهویهتئهحمهد زانا حهمهخان، سالم ــ ھهفتانه
مههما
38
ئــاراسـتـه
بت، حزبایه تی و خزمایه تی و واسیته بنه مای له وباره وه محه مه د قه ره داغی سكرتری ئه نجومه نی ته ئكید كوردستان ھه رمی حكومه تی وه زیرانی ناوبه ناو ئستادا له كه ده كاته وه ئه وه له سه ر دامه زراندن ھه یه ، به م بۆ حاه تی زۆر پویست
وه ك مامۆستا و پزیشك و... ھتد.
ئه سی كشه كه ھه رم، حكومه تی رابردوودا سانی له ماوه ی زۆر ژماره یه كی به رنامه ب زۆر به شوازكی حكومییه كاندا جیاوازه داموده زگا له خه كی دامه زراندووه و ئه مه ش فشاركی زۆری له سه ر و كردووه دروست داھاته كه ی و حكومه ت زۆره پاره به ئه و سه رفكردنی زۆركات
دامه زراندن خه ونكی نموونه یی ھه ر گه نجكه ، تاوه كو له بری پشتبه ستن به دایك و باوك، پشت به خۆی ببه ستت، به م نه بوونی دامه زراندن له
كوردستان ته نگژه گه وره كه ی به رده م گه نجانه .له لشاوك ،٢٠٠٣ سای له دوای دامه زراندنی فه رمانبه ران له كه رتی گشتی و داموده زگا جۆراو جۆره كانی حكومه تی ھه رمی سه ره تایه ش ئه و پكرد، ده ستی كوردستان داموده زگاكانی سه رجه م و گران باركی بوویه خزمایه تی و واسیته بنه ڕه تی له سه ر حكومه تی پكرد له فه رمانبه ری بكار. جۆرك له (بكاری دامه زراندنی وای كایه وه ، ھاته رووپۆشكراو) بوانامه و ب ھه زاران بوانامه ، خاوه ن ھه زاران نو خزنرانه نه خونده واریش، ته نانه ت داموده زگاكانی مزی و كورسی فه رمانگه كان. تگه یشتنكی ئه مه ش پكرده وه ، حكومه تیان ھه ه ی له نو تاكه كانی ئه م كۆمه گایه دا دروست بن دامه زراندن چاوه ڕی ھه میشه كه كرد، كه كرد بوانامه یه ك خاوه ن ھه موو له وای و كه ناه كانی و رۆژنامه و میدیاكان له ھه میشه بكه ن، دامه زراندن ھه وای چاوه ڕی راگه یاندندا بۆیه ھه ر ھه واكی دامه زراندن بازاڕی ده زگاكانی بوانامه كانیش خاوه ن دی و گه رم راگه یاندنی و به رپرسان لدوانی به م ده كات، خۆش له باس ھه وانه ی ئه و ھه موو ره تكردنه وه ی دامه زراندنی فه رمانبه ران ده كه ن، نیگه رانی گه وره
وه زیرانی ئه نجومه نی به پشكه ش بودجه وه ، بكه ین و دواتر ئه وانیش بیاری خۆیانی له باره وه نه ك پشنیاره ھه یه كه ئه وه ی واته بده ن،
بیار.»ئه وه له سه ر جه خت ھه رمیش دارایی وه زیری ته واوی به دامه زراندن مه سه له ی ده كاته وه ، په یوه ندیداره به په سه ندكردنی بودجه وه ، وتیشی: نازانرت نه كرت، په سه ند بودجه تا «چونكه توانای حكومه ت بۆ دامه زراندنی فه رمانبه ران له چ ئاستكدایه ، بۆیه ئمه ئه وه ستین تا بودجه ی بودجه ی به دوایشیدا و بكرت په سه ند عیراق ھه رم و له پاش ئه وه میالكی خه منراوی خۆمان
پشكه ش به ئه نجومه نی وه زیران ده كه ین.»
دامه زراندن به واسیته زانكۆ ده رچوانی به تایبه ت و گه نجان زۆركات حكومه ت پالنی ب له ره خنه په یمانگاكان، و ده كه ن تۆمه تبار حكومه ت ھه ندكیان ده گرن. به م ھه یه ، دامه زراندن ئستا كه به وه ی به ھزیان واسته ی كه ده گرته وه ئه وانه ته نھا بادا ئاستكی له ناگرته وه كه ئه وانه و ھه یه به رپرسان ناناسن و كاری جیدیان بۆ ناكرت تا
دابمه زرنرن.كۆلژی ده رچوویه كی كه حسن شیروان ساه دوو ماوه ی و سلمانییه زانكۆی یاسای دامه زراندنه ، چاوه ڕی و كردووه ته واو زانكۆی ده ت: «نازانم تاكه ی چاوه ڕی دامه زراندن بین به تایبه ت بۆ ئمه ومانان كه له ئاستكی حكومیی له وێ لره و چونكه نییه ، واسیته مان بادا و خه ك داده مه زرنرت و ئه وه ش له ژر ره حمه تی
واسیته دایه .»ره تی حكومیی به رپرسانی ئه مه شدا له به رامبه ر له سه ر دامه زراندن ئستادا له كه ده كه نه وه ،
خه ونی دامه زراندن
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
www.asiacell.com
43
مامناوهند و كهشوھهوای دهریا بوونی و ژینگهھهیه زۆریان كاریگهری جوان، سروشتی وروح و لهسهرخۆ و ھمن بهوه ی دانیشتوان لهسهركهلتوور ھۆكاره كه بۆ ھهن تریش به م رای سوكن،تاكهكان بهرزی رۆشنبیری و تگهیشتوویی وبه وته كه، بوونی تریشهوه لهالیهكی و لهالیهكخۆرھهت، و خۆرئاوا پكهوهبهستنهوهی ئهقهی
بهخشیووه. بهو شاره نهریتی و دابشۆفری چهندین شاره دا، لهم مانهوهم لهماوه یمامۆستای و كاشر و سوپهرماركت خاوهنی و تاكسیو چشتخانه و سرڤسمانی رۆژنامهنووس و زانكۆفراوان رۆشنبیرییهكی دواندووه، ئاساییم خهكیبوانامهیهك له زیاتر زۆرجار و بهرز بوانامهی وبۆ توانیان به گشتیش بووه، كۆكهرهوهیان خای
بهیروت..گهشتیاران پایتهختی
و به حهریری رهفیق نودهوه تی فۆكهخانهی نو پدهنیته ھهر كهمامههی له كهلوپهلدا تدهپه ڕی، پاسپۆرت و چككردنی خاهكانیلوبنان لهسهر توانینت یهكهم ئهمنییهكانهوه كارمهنده و ئهفسهرساتهوه لهو ده بت. دروست ال له پایتهختی به یروتی گشتی و به
له لهفزشیرین، و گفتوگۆدا لهسه رخۆ شاره له ئهم خهكی تده گهیتئهمهش دفراوانن، بهرامبه ردا یارمهتیدانی له و سهنگین ھهسوكه وتداو دانیشتوانهكهی رۆشنبیر ھهرهزۆری زۆربهی كاتك نامۆ نییه شتكیو (فهرهنسی ئهوروپی فهرھه نگی گۆشكراوی و بهرز بوانامهی خاوهنیمیوانداریكردنی و گهشتوگوزار وتهكهشیان، و ئابووری بن ئینگلیزی)و ئیدارهدان بۆ سهرهكی سهرچاوهیهكی كردبته ، بیانی گه شتیارانی
گهشهپدان.ساتهیه كه ئهو مرۆڤی كهس، «ھه موو ژیان ئهوهیه ژیانی بۆ ته نیا بیركردنهوهیان واته دهژی»، تیداچاالكانه زۆر ھهفته رۆژانی دهبینیت ئستایانه .پشووی بۆ دهكهن پاشهكهوت داھاتیان و كاردهكهندهڕژنه پشوویهك شه وی ھهموو ھهفته، كۆتاییشونهكانی و ئاھهنگگان ھۆهكانی و سهیرانگاكاندهبن، بدار بهرهبهیان تا و به سهربردن كات دیكهیبۆ ئیسرائیل ٢٠٠٦ی سای حوزهیرانی ھرشهكانی لهخه كی كه ده ركهوت، راستییه ئهو به یروتیش سهرماوهیهكی له كاتك نین، سبهینوه بهتهنگ شاره ئهمبارودۆخكی كهوتنه شارهكه، دانیشتوانی كورتدا زۆر
ھهدا. سه ری قاتوقیی و نه بوونی و نالهبارنییه، لهسهر قسهی لره كچان و ژنان ئازادینهبوونی له ئازادییهش، ئهو نیشانهی سادهترین دیاره، ژناندا جلوبهرگی لهسهر سانسۆری كۆمهیهتیشونه له دوودی ب و بهئاشكرا ئه وانیش ھهروهكدهكشن، «ئهرگیله» نرگهله و جگهره گشتییهكانداوهكو شونهكانی دیكه باڕ و له سهردانی ئازادیشن
پیاوان.
مژوو و جوانی شاریلهسهر و بگره بیانییهكانیش، لوبنانییهكان زۆربهی
ناوچهی دگیرترین كه كۆكن ئهوه
ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
42
بناسه شونه ئهم
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
45
تهواوی به كه نابت، ل زهوهنده كانی زۆرو تهكسییه شهقامهكاندا به پیاسهیهك بۆ ئهگهر كردووه، داگیریانلهبهردهمتدا تاكسییه ك تاوك نا تاو بكهیت، رێداوا شوفرهكهی كردن ھهراسان دوای دهوه ستت،
كاته . نهبوونی وسهرهكی ھۆكاری بوونهته بچووكهكانیش، ماتۆڕسكیلهداھات خزانه كاروباری كردنی رایی و ھاتوچۆ بۆ له گهنجهكان بهشك سنووردارهكان، ئهگهرچیگرانبه ھا و گهوره قهباره ماتۆڕسكیلی ئاره زوو و پۆزئهكزۆزهكانیان دهنگی ئهنقه ست به و بهكاردنن
ھه ولر شاری له بارزانی ) (مه سعود كوردستان ھه رمی سه رۆكی ئاماده بوونی به پشوو ھه فته ی پشانگای نوده وه تی ھه ولر بۆ كتب كرایه وه كه سانه ده زگای ئه لمه دا سازی ده كات، ئه مسایش ئه م پشانگایه ده بته چواره مین پشانگای نوده وه تی ، له م مه راسیمه دا وه زیری رۆشنبیری حكومه تی ھه رمی كوردستان ( فه له كه دین كاكه یی ) ئاماده ی كردنه وه ی ئه م روڕه سمه بوو، ھه روه ھا (فه خری پشانگا له م بوو.. ئاماده ئه لمه دا ده زگای سه رۆكی و عیراق سه رۆكی راوژكاری گه وره كه ریم)ی جیا ناونیشانه به به شداربوون بیانی و كوردی بوكردنه وه و چاپ ده زگای چه ندین نوده وه تییه جیاكانیانی كتبه كانیان، به شوه یه كی به رچاو بوكراوه كانیان به ده وه مه ندی بینران و نمایش كران.. ھاوكاتیش چه ندین بواری چاالكی رۆشنبیری و ھونه ریی له میانی ئه م پشانگایه دا نمایش ده كرن و بۆ
له بواری ره خنه ی ئه ده بیدا بۆ سای ٢٠٠٩ تایبه ت كرد، پشكه شی لكۆینه وه یه ی ئه و له سه ر شاعیری مه غریبی (عه بدولله تیف ئه لوراری) خه تی به لكۆینه وه كه شی به ده ستھنا.. (ئه لشارقه )ی ناوی (گۆڕانی مانا له شیعری عه ره بی )یدا. له موه وه (ئه لوراری ) وتی : «ئه م سه ركه وتنه له كاتی خۆیدا بووه ، به گه شه بۆ ئه و ته ندروستییه ی ھه یه له بواری ره خنه ی ئه ده بی و به تایبه ت ره خنه ی شیعری كه له جگای ونه ». سانكه مه غریبدا وتی ئاینده ی باسه ئه مه خولی یانزه ھه می خه تی (ئه لشارقه )یه
كه ھانده ره بۆ ئه و داھنه رانه ی ئه دبییه كه دان بواره له بۆ پانه ركه و مادی پشتگیرییه كی و مه عنه وی و
به شداریكردنه له سه رخستنی
بزاوتی بوكراوه ی
عه ره بی.
خه تی ئه لشارقه
هه فتانه ـ ژماره ٤٢ / ١٢ نیسان ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩
به شدار شیعریدا كۆڕكی له زامدار) فه رید بوون، كه بنكه ی ئه ده بی و رووناكبیری گه الوژ له یادی رۆژی جیھانیی شیعردا سازی كردبوو، قه سیده كانیان ئه ده بیدا كه شكی له شاعیران و سه رسامی جگای بوونه و خونده وه
چژبه خشین به ئاماده بوونی جه ماوه ر..ئه مه ش ھه وكی تری ئه م بنكه یه یه كه ھه میشه به رچاوو ئاماده ییه كی یاده وه رییه كاندا بۆنه و له چاالكی ھه یه و به رده وامی له ھه وی سه رخستنی
زۆرك له و ژانره گرنگانه ی نو دنیای ئه ده به .
فه رید زامدار کۆسار که مال له تیف ھه مه ت
48
رونـاکـبـیـری
دیوانكی نوی ده رویششاعیری دیوانی زۆر چاوه ڕوانییه كی پاش ده رویش مه حمود عه ره ب كۆچكردووی بوكرایه وه ، سه رجه م ئه و ده قانه ی له خۆ گرتووه كه پش واده ی كۆچی دوایی ئه و شاعیره وه بووه ، له م دیوانه دا چیرۆكنووسی لوبنانی (ئلیاس خوری ) باس له چیرۆكی گه ڕان و دۆزینه وه ی ئه م شیعرانه ده كات و چۆنیه تی ركخستنیان و گه یاندنیان به
قۆناغی كۆتایی . خونه ر له بچووكی قه باره ی دیوانه كه راده من و ھه روه ھا له ھه ندك له و ورده كارییه شی كه تیدایه ، به پی گانه وه كه ی (ئلیاس خوری ) كۆمه ك له ھاوڕیانی ده رویش ده چنه ماه كه ی له عه ممان به پاش ده رویش، مه حمود برای ئه حمه دی یاوه ری یه كه مجاره ئه مه ش كه كۆچیدا به سه ر ماوه یه ك مه حمود كه ئه وه ی دوای ده كرته وه ماه كه ی ده رویش بۆ دوواجار ده رگای ماه كه ی خۆی كۆم دا و سه فه ری كرد بۆ (ھیوستن) به مه به ستی ئه و نه شته رگه رییه ی كه كۆتاییه كه ی كوشنده بوو. له ركه وتن دۆزرانه وه و شیعر كۆمه ك ماه كه یدا ئه لره یس)ی (ریاز به م بوكردنه وه ی ، له سه ر سه رپه رشتیاری بوكردنه وه ی شیعره كانی مه حمود ركه وتبوون پشتر كه راگه یاند ئه وه ی ده رویش ناكۆكی بۆیه شیعرانه ، ئه م بوكردنه وه ی له سه ر
كه وته نوان (ئه لره یس) و (خوری).گرتووه ، خۆ له شیعری پارچه ٣١ دیوانه ئه م له و ده قانه ی كه شاعیر خۆی خوندبونییه وه یان
ئه وانه ی كه فریای خوندنه وه ی نه كه وتبوو. دیوانه كه ، بۆ س به ش دابه شكراوه و ھه ر به شكیش ناوكی ھه یه ، یه كه م به ش به ناوی (العب ئه لنه رد) و
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
كه ٦ ده قی له خۆ گرتووه ، شاعیر خوندبوونییه وه و له رۆژنامه كاندا ھه لی بوكردنه وه ی ھه بووه ، به م نه بووه ، پشوویدا دیوانه كانی له یه كك ھیچ له ئاماده ی درژه و قه سیده یه كی دووه میشی به شی سیه میشه ٢٦ به شی ھه رچی بووه ، بوبوونه وه
قه سیده ی له خۆ گرتووه .
فاروق حوسنی وه زیری رۆشنبیری میسری له لدوانكدا (محه مه د كۆشكی له دزراو تابلۆی ٩ كه رایگه یاند سه رقای وه زاره ته كه ی ئستاش گه ڕنرایه وه ، عه لی ) تابلۆیانه یه ئه و خۆی وه ك كتومت له به رگرتنه وه ی نوسخه بتوانرت تا ئۆرجیناه كه وه نوسخه له بپارزن. وه زاره تدا مه خه زنه كانی له ناو ئۆرجیناه كان به ڕوه به ری مسته فا ئه حمه د دكتۆر له مباره یشه وه لدوانكدا له ئاسه وار بای ئه نجومه نی له كارگی كردۆته وه ؟» بۆچی مۆزه خانه مان ئمه «باشه وتی : ھه روه ھا ئاماژه ی به وه دا كه له ھه موو جیھاندا له مجۆره چاره سه ر رگایه به م به م روودات، تدا دزیانه ی ناكرت، ئه و وا ده بینت كه نرخی مژوویی و ستاتیكی ھه ر مۆزه خانه یه ك به پارچه ئۆرجیناڵ و ره سه نه كانی
یه وه یه تی .
تابلۆ دزراوه كانی كۆشكی محه مه د عه لی
51
سهركهوتوو. سینهمایی فیلمكی كردهجینۆساید و جهنگ باسی فیلمانهی ئهوھۆتل وا دهكات فیلمی بهم ئه وهی زۆرن، دهكه ندهرھنهر ئهوهیه بمنته وه، یادهوهریماندا له روانداچركهسات دهبت كه خزانكهوه به دهمانبهستتهوهچركهساتهكانی له بژین، له گهیاندا چركهسات لهدوایله چاوهڕوانیدا... له نهھامهتیدا... و حهسرهتلهدوای پاهوان سات (پۆڵ)ی رهشبینیدا... لهگهڵدهمانهوت دهژین.. ئومدهكانیدا و ئازار لهگهڵ ساتكه دهرهوه، جیھانی به بگات دهنگی زوو بتوانتئهم ئهم قهسابخانهیه دهكات، دوورهوه تهماشای لهھۆتل رواندا له اله، فیلمهكه باس كهڕ و جیھانه وهك كه پایتهختهوه ، كیغالی دهكهوته كه دهكات،كه دهپاراست، توتسییه كانی وابوو رۆحی قهیهك
سوریا له پیاو به دواوه لره بووهو تكهڵ دۆشاو دۆو بۆیهقسهكردن، چونكه یان بدهنگی ھهبژرت، رگهیه ك نازانت چحزبی كه بهجۆرك، قهده غهیه ، سوریا رژمی الی ھهردووكیانرووی له ئیتر نییه، بهرامبهر رای به باوهڕی دهسهتدار بهعسیبهرامبهر ئهوهی ئهگهر تهنانهت ئهتنییهوه، یان بت رۆشنبیرییهوهفره كه لهوهی ئاگا ب نییه، قبوی ھهر ئهم بت بدهنگیش وتكه، گهلو ھهر بهرگری ھزو سهرچاوهی رۆشنبیری ئهتنیومرۆڤو دارو بهرد بهعس، ھزری ئایدۆلۆژیاو بهم وهك دهزانرتپهیامهی ئهو خۆیهوه، نهمرهكهی په یامه بۆتهی نو فدهداته ئهم كردوه. به دبهختی تووشی تر خهكی پش بهعسی كهتا زهریاوه له عهرهبچتیی سهلماندووه و خۆی شكستی پهیامهبهو بهعس دهنانت. بهدهستییهوه تر خهكی پش كهنداووتانه ئهو گهالنی كوشتنی چهوساندنهوهو ھونهرهكانی پهیامه ئینجا كردوونی، یان دهكات فهرمانهوایهتیان كه بهكاردهھنتلوبنانی یان كوهیتی یان كورد یان بووبن عهره ب گهالنه ئه و ئیتررهعییهتدا لهنوان جیاوازی رووهوه لهم تر، گهلكی ھهر یان
نییه.بهبدهنگی ئهوانهی بدهنگهكان، خهكه سهركوتكردنی بهڕاستیكه دهكهن پیالنگییه ئهو رهتكردنهوهی له خۆیان گوزارشتیسهردهمهدا له م ھهیانكهنت، ریشهوه له ده یهوت دهكرت و دژیانلهسهر كه سه ردهمك دادهنرت، ونهیی ب سهركوتكردنكی بهمافه كانی له بهرگریكردن له په گهل، گروپ یان بت تاك ئاستیبه پچهوانهی رۆیشتن له به ردهوامه سوریا بهم رژمی مرۆڤ.نودهوهتییهكانی دادگا جیھان كه ئهمهشله كاتكدایه شهپۆلهكهوه،ئهوانهی دادگاییكرنی بن شونكدا ھهر له سهركوتكهران تدایهودهرهوهی له واده ردهكه وت رژمه ئهو بهم گرتووه، ئامانج بهئهو جۆرك بهھیچ بژیو نودهوهتییهكهیدا ھهرمیو دهورووبهره
دهگوزهرن. ده وروبهریدا له كه نهبینت شتانه
كهدۆ شهالل
بدهنگی تۆمهتی
52
سینهما
جگهره و پدان دهھنت، به بهرتیل به كار شوزاكمهی ببووه و بهم پدانی جگهره درۆكردن، و پداندوورخستنهوهی لهپناو ئهویش رۆژانهی ، كاركیزۆر جهنگ ئاگری بهم لهو ناوچهیهدا، شه ڕ ئاگریببتهوه... خامۆش شتانه بهم كه كپهتره به لهوهھواش ھواش مهترسی دهكهین ھهست لهبهرئهوه پهناگهیهكی بووه ته كه دهبتهوه، نزیك ھۆتلهكه له
تۆتسی. دهیهھا بۆ ئارامبهرز دهنگی به ھۆتۆكانه رادیۆییهكانی له گومان ھشتا گۆڕهكان بكوژن.. (بكوژن.. دهكات ھاواردهنگانه و بانگهواز ئهم تۆتسییهكان نهبوون!!) پتووشی ئهوهی بهم دهزانن، گه وره مه ترسی بهنودهوهتییه بدهنگییه دهڕاوكیتهواویكردوونئهوھهیه، قهسابخانهیه و جینۆساید ئهم لهبهرامبهر كهتۆتسییهكان دهكرت، مرۆیی رهگهزی بهرامبه ر كهدابهزت، له ئاسمانهوه موعجیزهیهك دهكهن چاوهڕیھۆتلهكه وه لهنزیك كۆپتهرك دهبینن كاتهی لهوواھهست خۆشده بت، دیان زۆر دهنیشتهوهب بهم زوو ئهمان، یارمهتیدانی بۆ ھاتوون ده كهنبۆ رزگاركردنی ھاتوون ئهوان دهبن، ده بینن ئومدكچه به رگه تهنانهت سپیپستهكان، ئهوروپییهدهزگایهكی كه لهگهڵ رهش پست رۆژنامهنووسكی
بت. پاسهكان سواری كاردهكات نودهوهتییهداده چت بكات.. كارك ده بت دهكات ھه ست پۆڵ،پاره یهكی ھۆتۆییهكان.. چهكداره سهركردهی الی بۆله یهكك له گهڕانهوهدا لهكاتی ..دهدات زۆری دیمهنهكانه و قهساوهتترین جوانترین كه دیمهنهكانداتپهڕ رووبارهكه دا كهناری به دهبینین ئۆتۆمبلكئۆتۆمبلك تهنھا تهماوییه، كه شكی دهبت..تووشی پۆڵ دهكات، دابهز و ھهبهز دهبینین،
بزانت و الدهدات ئۆتۆمبلهكه دهبت، سهرسوڕمانتهمهكه ھدی ھدی روودهدات، ئۆتۆمبلهدا لهو چیدهبینت، كارهساته كه قویی پۆڵ و دهڕهوتهوهشهقامهكانهوه ئهوالی لهمالو جهسته ھهزارهھامرۆڤهكاندا بهجه ستهی پ ئهو، فدراون..تابلۆیهكی له دیمهنهكه كارهساتكه.. چ دهنت،ئهم دهگهین لهوه بینهر ئمهی دهچت... سریالیشوهكاری ھونهرمهندكی فچهی سریالییه تابلۆو راستهقینهیه قهسابخانهیهكی بهكو نه یكشاوه،
دهدات. پیشانمان سینهمای دیمهنكیكوشتن دیمهنی به پشتی ده رھنه ر ئهوهی لهگهڵكارهساتهی ئهو قهبارهی بهم نهبه ستووه، بین ودیوارهكانی لهپشت چی دهزانیت و دهردهكهوت بۆبینهر نییه دیمهنك روودهدات.. ھۆتلهوه ئهو
له بهردهوام و دهدات تدا پشووییهكی بكات ھهستشینهكانی جل دیمهندا ھه ندك له ده ژی ، دنیایداچۆن دهبینین یه كگرتووهكان نهتهوه فهرمانبهرانیو دن ھهبت كاردانهوهیهكیان ھیچ ئهوهی به بو چهقۆ رهحمهتی لهژر قوربانییهكان كه ده چن،
بهجده ھن. جهلالدهكاندا قیمه كشی و شمشرچۆن گرنگه له وهدا فیلمه ئه م سیاسی رهھهندیخۆیان دهدات كه نیشان كۆمهگای نودهوهتیمانلهبهردهم ئهویش دهدزنهوه، بهرپرسیاریهتی له٨٠٠ ھهزار نزیكهی قوربانییهكانی كه جینۆسایدكداقوربانی، كرانه ١٠٠ رۆژدا ماوهی و له بووه مرۆڤرۆی تهنھا نودهوه تی كۆمهگای كارهساتهدا لهمباشیان وهك دهرفهتكی بینییوه، بهكو بینهركیو فرۆشتووه تدا خۆیان چهكهكانی تیدا داناوه
نییه. تهمهندازهیت قهتیسبوونی دهبتهھۆی رووخسارتجدت. ناساز شونهواری كونیلهكانو لهناوب تهڕی كرمكی بشۆو باش دهموچاوت كرمكی بهیانیدا، لهكاتی تھهسووه. كحولیدژه كه به كاربنه رووخسار به تایبهت تهنكی
تیادایه. خۆری تیشكی
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
6161 ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
مۆدیــل
بووكنی و كراسی به و خهون خۆیانن سوارچاكی له چاوهڕوانی كچانه ی ئهو بۆ ھهموونوترین ریشا رۆنی لوبنانی دیزاینهری دهبینن، بهھاوسهربوون ئاھهنگی زینی شهوی
دهخاتهڕوو. ٢٠٠٩ بووكانی خۆی بۆ دیزاینیو عاجی ره نگی به ئاوته سپی و ساف سپی له ریشا بووكنی جلی ره نگهكانیگرانبهھا پۆشته و قوماشی لهگهڵ كه پاكیزهیی رهنگكی كاڵ پكھاتووه. شهكهریدیرایكراوه كاته بهو ژیانئاسا جموجۆی له جۆرك سهرنجاكش، تیفتیفهی و
گواستنهوهكه. بووك كاتی دهدات...تازهبابهت، و سهردهمی بووككی بۆ ئه وهتا نهوه ستاوه، بهمهش ریشا بهمله كه بووكه كانی بۆ جلی ئاتوونی و زیوین زیادكردنی ره نگی به ھهساوه جۆری چهندین شیفۆن و و ئاوریشم و موسلین و ئۆرگانزا تافتا و جۆرهكانیبهنرخهكان بهرده و جوان ئیكسسواراتی له گهڵ شیكن، و گرانبهھا قوماشی
ئه گه ر زیاتر له پانزه وه مت (أ) بوو ئه وا تۆ، ئه م سیفه تانه ت تدایه :
كه سایه تییه كی خاوه ن تۆ وه مه كانت به پی ده بیت تكه ڵ كارا به شوه یه كی كۆمه یه تیت، له گه ڵ خه كی و كۆمه گه و دامه زراوه كاندا، به
بوا به خۆبوونه وه ده جویته وه .و خۆت ده توانی و بیاریت خاوه نی تۆ كشانه ی له و بكه یت ده رباز ده وروبه ره كه ت،
دته پشتان.ئه گه ر وه مه كانت به لقی (ب) ١٢ وه م زیاتر
بت، ئه وا:و بنه ما یه كه م: بژارده یت، دوو به رده م له تۆ ژیاندا له كارامه یی به ده ستھنانی یاساكانی
ده زانیت، به م جبه جی ناكه یت.دووه م: له بنه ڕه ته وه ئه وه نازانیت كه وا كارامه یی
بۆ ئه وه یه ، به كاری بھنیت.له ھه ردوو باره كه شدا زۆر شت ده دۆڕنی.
كارامه یی و بیاردانی راست، ده قك نییه لی نه گه یت، پی نییه رگه یه ك یاخود النه ده ی له گوگرتنه به خۆو ھه ستكردنه به كو
به رامبه ره كه ت و تگه یشتنه لی.
هه فتانه ـ ژماره ٤٢ / ١٢ نیسان ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩
62
ژیـانـدۆســتـی
كاره كان به جھنانی بیروڕا، خستنه ڕووی -٥ له گه ڵ خۆگونجاندن له گه ڵ كارامه یی، به
ده وروبه ردا، كارامه یی و تواناییه .. أ= به
ب= نازانم.٦- كارامه یی بریتییه ، له ده ربینی ھه سته كانت
به روونی.. أ= به
ب= نه خر.
خـــۆمـــــه بـــه بــوام ئایا ئه و تواناییه ت ھه یه ، كه به باوه ڕ به خۆبوونه وه ، له گه ڵ ده وروبه ره كه تدا مامه ه بكه یت؟ ئایا دنیایت له
تواناییه كانت؟ به راستی وه می ئه و پرسیارانه بده ره وه و تاوه كو كه سایه تی خۆتت بۆ ده ربكه وت.به ھز كه سایه تی خاوه ن مرۆڤی -١
باشتره له مرۆڤی الواز.أ= باوه ڕم پیه تی و كاری پده كه م.
ب= تا راده یه ك، باوه ڕم پیه تی.ھه ه یه ك بچوكه كه ت، برا یان منداه كه ت -٢
ده كات مایه ی سزایه ، چی ده كه یت؟پاشتر ده كه مه وه ، ئاگاداری ھه ه كه ی له أ=
سزای ده ده م.ب= گرنگ ئه وه یه سزای بده م.
توانایی له : بریتییه ژیاندا، له كارامه یی -٣گونجاو، چاره سه ری به گه یشتن بیارداندا، له
له كاتی گونجاودا.أ= كۆمه ك سیفاتی ئه رییه .
ب= ھه موو كه س ئه و سیفاتانه ی نییه .٤- كارامه یی بریتییه : له به رده وامبوونی گفتوگۆ،
له گه ڵ ئه وی تردا.. أ= به
ب= نازانم.
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
65
چارهسهركردنی كلینیككی له شاراوهیه یاسا ئهمكاردهكات، و دهڕوات تردا رگهیه كی به نهزۆكیدانهزۆكی چارهسهری كه ئافره تانهی ئهو زۆرینهی بهكارھنانی بهھۆی دهبت، زیاتر دووانهیان دهكهنھلكهدان دهكات كهوا ھلكهدان بهھزكردنی مادهیدهربدات، مانگانهدا سوڕی یهك له ھلكهیهك له زیاترمندانی له ھلكهیهك له زیاتر پیتاندنی بهھۆی یان
شوشه دا. ناو
باشه یان خراپ؟خوای كه وایه ئایه ته ئهو وهكو دووانه راستیدا لهدهفه رموت: كحولیدا خواردنهوهی باسی له گهورهخهكی تدایه: بۆ سوودیشی و «تاوانكی گهوره یه
سووده كهی». له زۆرتره زیانه كهی بهمسكپیدا له كاتی نارهحهتی و كشه ھهندككاریگهری و زیان زهرهر و ھیچ ئهگه ر چی روودهدهن،رژهیهكی سكپیدا كاتی له دایك نهبت، الوهكیشیبهخشینی لهپناو دهدات لهده ست ئاسن له زۆرپكھنانی خون بۆ كۆرپهلهكه به ئاسنی پوسیتجار ھهندێ بۆیه رژنه كان، له زۆرك و ماسولكه وچۆن ھه روهك دهبت، كه مخونی تووشی دایك له كه دهدات لهدهست كلس له زۆریش بكیخانهكان و دیواری ئسكی كۆرپهلهكه دروستبوونی
ئیسكهكانی دایك ئهمهوه بهھۆی دهكات، سهرفیپرۆتینهكان لهگهڵ ھهروهھا دهبن. الوازی تووشیبۆ گهشه كردنی كه تر ماده پویستهكانی باقی وسهرهكییه ماده ئهمانه ش و پویستن كۆرپهلهكه ئهگهر كۆرپه له یهك. ئامادهكردنی بۆ پویستییهكانندهست دایكهوه خۆراكی له خواردنهكانی كۆرپهلهماسولكهكانیهوه و ئسقان و خون له ئهوا نهكهوت،
ده گرت. وهریزیاد ماددانه ئه و بهكاربردنی دووانه به سكپبوون لهزیاد دهكات، گه رمی وزهی به و پویستیش دهكاتئهوا نه بوو، خۆراكهوه ئهوه دهستهبهر ری له ئهگهرتا وهربگرت زیاتر پشووی رۆژانه دایك پویسته
نهكات. سهرف زۆر وزه خۆیو بچووكه قهبارهیان دووانه ئاساییدا حاهتی لهدووانهكان ژمارهی كاتكیش ھه ر كه مه، كشیشیانئهوا كشی چواره، و سیانه به بوو واته زیاتر بوونكیلۆ دوو له كهمتر و دهبت كهمتر ھهریهكه یان مندای بچووكی كه نییه تدا گومانیشی دهبت، و گهشهكردن و ھهناسهدان كشهی لهدایكبوو تازه
بكاتهوه.ب بوو، وه ستانی گورچیله یهككیان تووشی ئهگهرتری براكهی له گورچیله یهك دهتوانت ئهوا كشه پش بئه وهی بكرت، رزگار ژیانی و وهربگرتشانهكهی ھاوكۆلكی پشكنینی گورچیلهكه چاندنیشانه ی بهكارھنانی به پوست ھهروهھا بكرت، بۆبهكاربھنرت. بۆی چاندنی دوای تا ناكات بهرگریبهشوهیهكی ژیانی درژایی به گورچیلهیه ئهمگورچیله یهكی پچه وانهی به دهمنتهوه، ئاساییله جهستهدا وهرگیرابت كه له كهسكی تر كه تر
دهمنتهوه. ساك چهند ماوه ی بۆ تهنھاجا خون بوو شرپهنجهی تووشی ئهگهر یهككیانلهناوبردنی به ده توانرت ئهوا بت، جۆركیان ھهرو ئسك مۆخی شرپهنجهییهكانی خانه سه رجهمبراكهی ئسكی له ھاوشوهكانیان به گۆڕینیان
بكرت. چارهسهرتووشی یهككیان و بن كچ دوانه یه ئهو ئهگهررهحمی له كۆرپهلهكهی دهتوانت ھات، نهزۆكی له ھلكهیهك یان دابنت تری خوشكهكهییهككیان یان وه رگرت، خوشكهكهی ھلكهدانی تریان به وی ببهخشت خۆی رهحمی یان ھلكهدان
پویستیدا. حاهتی لهگریمانهییه باشانه زیاتر الیهنه لهم ھهندك بهملكچوو دوانهی چونكه بت، واقعی كه لهوهی ئهگهری كرۆمۆسۆمهكانیان» ھاوجۆری «بهھۆیباری له ھهیه نهخۆشی یهك به تووشبوونیانیهككیان سهالمهتی ئهگهری ئهمهش ھاوشوهدا.بۆماوهیی نهخۆشییهكی به تووشنهبوونی و
دووردهخاتهوه.مهشكور فهخری ــ ھهفتانه
ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩ ٤٢ / ١٢ نیسان ژماره ههفتانه ـ
64
تهندروستی
ئینگلیز گه ورهی نووسهری شكسپیری ولیهمله یه كك تا ھهبژاردووه دووانهی بیرۆكهیبنت بونیاد لهسهر خۆی شانۆییهكانی ناودارتریندروستبوو سهرنجاكشی رووداوی له پاوپه كهله ھهریهكیان كه دوانهكهوه ھهردوو رهفتاری لهتا دهبینت تری براكهی رۆی حاه تدا ھهندكبگرت له ئه ستۆ ئهو نا رهحهتییهكانی و بارگرانیدوربخاتهوه. ل مهترسی كرد پویستی ئهگهر یان
سهبارهت تر ھهوستكی پزیشكیدا زانستی لهبه بایهخ پزیشكی زانستی ھهیه، دووانه بهدهدات چارهسهركردنی و دیاریكردن و شیكردنه وهھهروه ھا لهدایكبوونیش، پاش و لهدایكبوون پشئهگهر لهكاتكدا و پویست لهكاتی ھهودهداتئهندامی یهككیان یهكچوون سوود له دووانهكه له
دت. پك زیاتری ل یان دوو كۆرپهله ئهمهشدهردهدات، ھلكهیهك ھلكهدان دووه م: حاهتیگه یشته پیتاو كه ئهوه ی دوای ھلكهیه ئه م بهمبۆ گهشهدهكات و ده بته دوو كهرت رهحم رهوهیدهڕۆن تا تهواو لهیهك چوو، بهرهو رهحم دوو بهشی
دڕكهپهتكهوه یهكدهگرن. له رگای لهودابهھۆی دووهمدا_ حاه تی له دووانه مندانیپكھاتهی له ھلكهوه _ یهك له دروستبوونیانرووی له چۆن ھهروه ك دهچن، لك بۆماوهییدایان كوڕن ھه ردووكیان ده چن، یان لك رهگهزیشهوه
تریشدا، شتی و خون جۆری له ھهروهھا كچن،بۆیه كرۆمۆسۆمن، یهك ھهگری ئهمان چونكه ھهرواش و دهچن لك تهواو تهمهنیان كۆتایی تاگران جیاكردنهوهیان كه بهجۆرك دهمننهوه،له كه سیش لیانهوه . نزیكترین الی تهنانهت دهبتیهكهمدا- بهھۆی حاهتی له دوانه مندانی كاتكداجیاواز ھلكهی جیاوازه وه- دوو له دروستبوونیانو خون جۆری و بۆماوهیی پكھاتهی له ده بنلك رهگهزیشهوه رووی له لهوانهشه و رووخساردوو ھندهی ھهر گشتییهكاندا سیفهته له جودابن،دروستبوونیان له بهھۆی دهچن، لك برای ئاسایی
باوككه وه. و دایك
سكپن؟ دوانه به ئافره ت ھهندێ بۆچیله ھهیه گهورهی كاریگهریهكی بۆماوهیی ھۆكاریزیاتر تهمه نی ئافرهت ھهتا تهمه نیشدا، بوونی پاڵبهتایبهت دهبت، زیاتر دوانهی بوونی ئهگهری بتدوا كهوت، سای سی تهمهنی تا ئهگهر مندابوونبوونی تازهدا ژیانی شوهی له حاهتهش ئهمبۆ كاركردن ئافرهت دهرهوهی چوونه زیاتره، به ھۆیسكپی، و ھاوسهرگیری پۆسهی دواكه وتنی وبیهوت ھهبت شاراوه یاسایه كی ئهوهی ھهروهك بهم ئهم حاهته بكاتهوه بهبوونی دووانه، قهرهبووی
ره عد حه مودی، به دووه م سه رۆكی لیژنه ی له دوای ھه بژردرا، عیراق ئۆۆمپی
پرۆسه ی ئازادكردنی عیراقه وه .جار چه ندین له دوای پشوو ھه فته ی له الیه ن زۆر كبكیه كی و دواخستن حكومه ته وه ، كه ده یویست ھه یمه نه بكات، به سه ر لیژنه ی ئۆۆمپیدا، له ھه بژاردنكدا كه تیدا چه ند چاودركی لیژنه ی ئۆۆمپی سه رۆكی حه مودی ره عد ئاماده بوو، ئاسیا لیژنه ی نوی سه رۆكی به شورته ، یانه ی
ئۆۆمپی عیراقی ھه بژردرا.حه مودی له حه فتاكان و ھه شتاكانی سه ده ی ھه بژارده ی گۆچی و كاپتن پشوودا، باشترین له بووه یه كك بووه ، عیراق حه مودی ئاسیا. گۆچییه كانی
ئۆۆمپی عیراق، حه مودی ھه بژارد
،١٩٨٠ مۆسكۆ ئۆۆمپیادی ھه ردوو له جیھانی جامی و ١٩٨٤ ئه نجلۆس لۆس بوانامه ی خاوه نی به شداریكردووه . ١٩٨٦
ماجستره له به ڕوه بردندا.و سه رۆكك له لیژنه كه نوی پكھاته ی س جگر پكھاتووه ، كه جگری یه كه م و
دووه می، به شار مسته فا و سامی سه عید كوردن.
عیراق باسه شایانی له به رچاوی به شدارییه کی ئۆۆمپییه کاندا پاه وانتییه
ھه بووه و له سای به شداری چه ندین ١٩٨٠وه
له و ھه بووه به رچاوی پاه وانتیانه دا.
له كاتكدا ھه موو ئاماژه كان بۆ ئه وه ده چوون، كه وا جه ماله دین مۆسۆڤیچ ده بته راھنه ری رایگه یاند؛ عیراقه وه ، پی تۆپی یه كتی له نزیك سه رچاوه یه كی عیراق، ھه بژارده ی نوی
له ئه ستۆده گرت، بۆ ماوه ی چوارمانگ، به گربه ستك به بی ٢٠٠ ھه زار دۆالر.»فیلیپ ترۆسیه ، پشتر راھنه رایه تی ھه بژارده كانی یابان و قه ته ری كردووه ، له كیشوه ری ئاسیادا، شاره زاییه كی باشی
له شوازی یاریكردنی ناوچه كه دا ھه یه .
راھنه رك بۆ عیراق
گۆڤاری فرانس فوتبۆی فه ره نسی، رایگه یاند؛ «كه ریم بنزیمه ی ھرشبه ری لیۆن و ھه بژارده ی مه دریدی ریاڵ یانه ی ده چته فه ره نسا،
ئیسپانی.»فرانس فوتبۆڵ له چه ند سه رچاوه یه كی نزیكه وه سه رۆكی پرز فلۆرنتینۆ ئاشكرایكردوه ،
بنزیمه و پرز رككه وتنكاندید خۆی كه شاھانه ، یانه ی پشووی بنزیمه دا له گه ڵ پۆست. ھه مان بۆ كردۆته وه په یوه سته رككه وتنه كه به م رككه وتوون، ھه بژاردنی یه كه م: ئه گه ركه وه ، چه ند به یانه ی رازیبوونی دووه م: پیرز. فلۆرنتینۆ
لیۆن.
وه رزش
72
بیالڕوسی، تنسكاری كچه ئازارنیكا، ڤیكتۆریا ئه مه ریكا. له میامی خولی پاه وانی ببته توانی توانی پاه وانتیه كه دا كۆتایی یاری له ئازارنیكا سه ربكه وت به سه ر سیرینا ولیامزی پاه وانی دوو
وه رزی پشوی خوله كه دا به ٦-٣، ٦-١.به ماسته رز. خوله كانی له یه ككه میامی خه تكی ئازارنیكا نازناوه ، ئه و به ده ستھنانی ولیامز سیرینا وه رگرت. دۆالر ھه زار ٧٠٠ به بی دووه می خوله كه ، پنج ساه پاه وانی خوله كه یه ، یارییه كه دا تووشی ھات، له به ھۆی ئه و پكانه وه
نه یتوانی سه ركه وتن به ده ست بھنت.ھه مان بۆ کوڕان ئاستی له سه ر تره وه له الیه کی مۆرای ئه ندری بریتانی یاریزانی پاه وانتی سه رکه وتنی به توانی جیھان ریزبه ندی چواره می ببته ـ ٥) ـ ٢، ٧ نۆفاک دیوکۆفیچ (٦ به سه ر
پاه وانی خوله که .
سیرینیا، به ئازارنیكا دۆڕا
Haftana-issue 42/ 12 Apr - 18 Apr 2009
به پی ھشتا ئه نجامه كان، ئه وه ی سه ره ڕای پویست نین، به م به رپرسانی یانه ی ئه ی سی میالنی ئیتای ئه وه یان دووپاتكرده وه ، كه وه رزی
تیپه كه دا له ریشه یی، گۆڕانكاری داھاتوو ئه نجام ناده ن.
ستونی :١ـ ماجیده ڕۆمی . ٢ـ ھمن مام نادر. ٣ـ ح ر، شاڤین، ناخ. ٤ـمه . ٥ـ ھۆالكۆ، مزراح. ٦ـ ده شتی خالید. ٧ـ ع ز. ٨ـ سه قز، نیسان. ٩ـ سه ماوه ، ا ز و س ر. ١٠ـ ده رسیم،
یونان. ١١ـ را، سۆده . ١٢ـ نور سه بری ، ه ئ و.
مه سه له حسابییه كانســودۆكـــو
وشه ی یه كترب
ئا: یادگار جه بار
ده گات پ دیاریه كتان كه سكه وه له کـــاوڕ: بیر ته واو دارایدا بواری له به تایبه ت كاروباره كانتان
كردنه وه تان داگیر.ھه ندك كردنه وه ی پ بۆ ده كرن ھاوكاری گـــــــا: زیانی ماددی ھه ست به جموجوڵ و چوست و چاالكی
زیاتر ده كه ن.دووانه : خۆ به دوور بگرن له ھه چوون و ھه ه شه یی ھزو ئه و نیشاندانی له رگرده بت ماندوتیتان
تواناییه ی كه ھه تانه .قــــرژاڵ: دارایتان سه رقاتان ده كات ھه لكی باش له ماددیانه ی زیانه ئه و كردنه وه ی پ بۆ به رده ستدایه
لتان كه وتوون.بده ن ده سكه وته كانتان پاراستنی ھه وی شــر: ئه مۆتان زۆر گونجاوه بۆ گانه وه ی به رژه وه ندیه كانتان
كه له ده ستتان داون.فـه ریـک: ھه وڵ بده ن نه خۆشی و ماندوو بوونتان ڕگر ڕه چاوی پۆژه كانتاندا سه رخستنی له به رده م نه بت
باری ته ندروستیتان بكه ن.باشه ڕۆژكی ده بت باشتان ده سسكه وتی تـه رازوو: گرژیان پشتر كه په یوه ندیانه ی ئه و گردانه وه ی بۆ
تدا ھه بووه .بۆ ھاوڕكانتان داوای له گه ڵ ده بن ھاوڕا دووپشک: ھاوبه شی كردن له كاركدا كه سوودكی ماددی زۆرتان
پده گه یه نت.له تایبه ت به پش دته بۆ ئاسانیتان كار که وان: باری ڕه چاوی دارایتاندا و ماڵ ڕكخستنه وه ی ڕوی
ته ندروستیتان بكه ن.گیسک: سه باره ت به كاركی تازه چاوه ڕوانی ھه واكی خۆش به ئه مۆتان له باره بۆ توندوتۆكردنی تكای
په یوه ندیه خزانیه كانتان.سه تـ: خۆتان ئاماده ی سه فه رك ده كه ن كه پشتر بیرۆكه ی ئه م سه فه ره تان له خه یادا نه بووه به شداری
كۆبوونه وه یه كی گرنگ ده كه ن.نه ھه نگ: دیداری كه سه نزیكه كانتان ھۆكار ده بت بۆ به شداری ھاوڕكانت له گه ڵ خۆشحایتان گانه وه ی
ئاھه نگك ده كه یت.
77 هه فتانه ـ ژماره ٤٢ / ١٢ نیسان ـ ١٨ نیسان ٢٠٠٩
وشه ی یه كترب
مه سه له حسابییه كان ســودۆكـــو
ئاسۆیی:
چوار گۆشه به تاه كان به ژماره ته واو نه كراوه كان به ئاسۆیی و ستونی پ بكه ره وه ، ته نھا ئه و ژمارانه به كار بھنه كه له سه روی ونه كه وه دراون. ھه ر ژماره یه ك له و ژمارانه ته نھا بۆ یه كجار به كارده ھنرت شیكاركردنی ھاوكشه ی حسابی ھه میشه
له ڕاسته وه بۆ چه پ و له سه ره وه بۆ خواره وه ده بت.
ئه م چوارگۆشه یه له ٩ چوارگۆشه ی گه وره پكھاتووه (٣×٣)، ھه ر چوارگۆشه یه كی پكردنه وه ی چوارگۆشه یارییه دا له و كراوه .ئامانج دابه ش بچووكتر خانه ی بۆ ٩ بچووكه كانه به ژماره پویسته كان له ١ تا ٩ به مه رجك ھه ر ژماره یه ك، یه كجارله
ھه ر چوارگۆشه یه كی گه وره و له ھه ر ھكی ئاسۆیی وستونیدا بنوسرته وه .
ستوونی:
١ـ ھونه رمه ندكی كۆچكردووی كورده . ٢ـ یاریزانكی تۆپی پی كوردییه + و. ٣ـ دادی ب سه ر، ته نیشت (پ). ٤ـ فرمان به عه ره بی ، ھه وا.
پیتكی (پ)، شله یه كه جۆره ٦ـ (پ). كچان به تایبه ته خواس، ٥ـ یه كه ، نیوه ی تكۆشان، په یكه ر (پ)، رێ. ٩ـ ئومد، ئینگلیزییه . ٧ـ. ٨ـ شونی وه رزشكاران (پ). ١٠ـ شكور (ت)، به رگ، جۆره ده نگكه بۆ بانگكردنی به یداخ (پ). ١٢ـ یه ك، له دوان ١١ـ دووره وه (پ). له كاردت به كه س
چیرۆك نوسكی كورده .
ھۆكار، ٣ـ ژماره یه كه . حاشا، نیوه ی ٢ـ فه له ستینییه . گه وره ی نوسه ركی ١ـ رجا ئاغا، له سیان واتا، نیوه ی ٤ـ ڕۆژھه ته (پ). كوردستانی شاركی لۆ، ماركه یه كی بوو، كوردی قه یه كی ٦ـ گفتوگۆ (پ). ره ز، له دوان ٥ـ (ت). كاره باییه (پ). ٧ـ ئاوی ت ده كرێ (پ)، شاركی سووریه (پ). ٨ـ ئمه . ٩ـ سه رۆككی جیھانییه (پ)، خواردنكی كورده وارییه (پ). ١٠ـ ئاسمانه ی ناو ده م، له ھالنه دایه . ١١ـ ئه ندامكی له شه (پ)، كه سیك كه ڕه شه وخ بله وه ڕن . ١٢ـ