Top Banner
İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 125 Notlar Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı Sözcükler Ders 24 GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı Sözcükler Anlam kapsamları geniş, ortak nitelikli varlıkların genel adıdır. Örneğin; “bitki” sözcü- ğü, genel anlamlıdır. Papatya, gül, karanfil, orkide… gibi yüzlerce çeşit çiçek, “bitki” anlamı içerisinde yer alan daha özel anlamlı sözcüklerdir. 2. Özel Anlamlı Sözcükler Anlam kapsamları dar olan sözcüklerdir. Örneğin, “kartal” sözcüğü “kuş” sözcüğüne göre özel anlamlıdır. Varlık – canlı – insan – Emre (genelden özele) Varlık – canlı – bitki – çiçek – gül (genelden özele) Leylek – kuş – hayvan – canlı – varlık (özelden genele) Kavak – ağaç – bitki – canlı – varlık (özelden genele) VARLIK CANLI İnsan Bitki Çiçek Hayvan CANSIZ Lale İSABET YAYINLARI ÇÖZÜMLER
23

GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

Jan 23, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 125

Notlar

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerDers – 24

GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER1. Genel Anlamlı Sözcükler

Anlam kapsamları geniş, ortak nitelikli varlıkların genel adıdır. Örneğin; “bitki” sözcü-

ğü, genel anlamlıdır. Papatya, gül, karanfil, orkide… gibi yüzlerce çeşit çiçek, “bitki”

anlamı içerisinde yer alan daha özel anlamlı sözcüklerdir.

2. Özel Anlamlı Sözcükler

Anlam kapsamları dar olan sözcüklerdir. Örneğin, “kartal” sözcüğü “kuş” sözcüğüne

göre özel anlamlıdır.

Varlık – canlı – insan – Emre (genelden özele) Varlık – canlı – bitki – çiçek – gül (genelden özele) Leylek – kuş – hayvan – canlı – varlık (özelden genele) Kavak – ağaç – bitki – canlı – varlık (özelden genele)

VARLIK

CANLI

İnsan Bitki

Çiçek

Hayvan

CANSIZ

Lale

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 2: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!126

Notlar

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerDers – 24

Alıştırma

Aşağıdaki cümlelerde verilen altı çizili sözcüklerden genel anlamlı olanları işaretleyiniz.

Ben sporcunun zeki, çevik ve ahlaklısını severim.

Çoğu zamanımı kitap okuyarak değerlendiririm.

Okuduğum şiir bugüne kadar ki en güzel şiirdi.

Sözcük dilin anlamlı bir parçasıdır.

Çektiği fotoğrafların filmlerini yakmış

Harita insanların bir yerleri bulmasını kolaylaştırır.

Optikçiden yeni bir gözlük aldım.

Keçi, insanlar tarafından daha çok sütü için beslenen bir hayvandır.

Alıştırma

Aşağıda verilen sözcükleri hem genel hem özel anlama gelecek şekilde cümle içeri-sinde kullanınız.

Aile

genel

özel

Çocuk

genel

özel

Sınav

genel

özel

Papatya

genel

özel

Alıştırma

Aşağıda verilen sözcükleri hem genelden özele hem özelden genele sıralayınız.

Hayvan - varlık - istavrit - balık - canlı Genelden Özele

Özelden Genele

G

G

G

G

G

Aile toplumun en önemli yapı taşıdır.

Çocuk, evin neşe kaynağıdır.

Sınavlar insanları sınamak içindir.

varlık - canlı - hayvan - balık - istavrit

istavrit - balık - hayvan - canlı - varlık

Kırlarda papatya çok olur.

Amcam ailesiyle tatile gitmiş.

Bizim apartmanda altı çocuk var.

Yarın İngilizce sınavı var.

Annem için papatya topladım.

Ö

Ö

Ö

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 3: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 127

Notlar

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerDers – 24

NİTEL - NİCEL ANLAMBir varlığın veya kavramın nasıl olduğunu, yapısını, özelliklerini bildiren sözcüklere nitel

anlamlı; varlığın veya kavramın sayılabilme ya da ölçülebilme durumunu belirten sözcük-

lere ise nicel anlamlı sözcükler denilir.

Örnek

Minik balığın kırmızı pulları vardı.

Nitel

Sınavda sorulan sorulardan on tanesini yapamamış.

Nicel

Maça beş dakika uzatma ilave edilmiş.

Nicel

Sınava öncelikle kolay sorulardan başlamalısın.

Nitel

Bu yıl fındık hem çok hem de kaliteli.

Nicel Nitel

İncir ağacının dallarında iki tane sevimli kuş vardı.

Nicel Nitel

Bir sözcüğün nitel ya da nicel anlamlı olup olmadığını cümle içerisindeki anlamına

bakarak değerlendirmeliyiz.

Amcam plastik işinden iyi para kazandı.

Nicel

“İyi” sözcüğü bu cümlede “çok” anlamında kullanıldığı için nicel anlamlıdır.

O geniş bir insandır, hiçbir şeye aldırmaz.

Nitel

Geniş sözcüğü bu cümlede “rahat” anlamında kullanıldığı için nitel anlamlıdır.

Alıştırma

Aşağıda yer alan sözcükleri ayraç içerisinde verilen anlama uygun olarak cümle içe-risinde kullanınız.

“iyi” ................................................................................................................................... (Nitel)

“geniş” ............................................................................................................................... (Nicel)

Bu devirde iyi insan zor bulunur.

O yıl geniş salonlu bir ev aldık.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 4: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!128

Notlar

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerDers – 24

Alıştırma

Aşağıdaki altı çizili kelimelerin nitelik mi, nicelik mi bildirdiğini noktalı yerlere yazınız.

1. Dedem bu günlere gelmek için çok emek harcamış.

..........................................................................................................................

2. Böyle ağır sözleri hiçbir zaman hak etmemiştir.

..........................................................................................................................

3. Köy evinin oldukça uzun bir koridoru vardı.

..........................................................................................................................

4. En güzel ayakkabıyı o almıştır.

..........................................................................................................................

5. Bizim mahallede toplam elli yedi hane var.

..........................................................................................................................

6. Bazı insanlar olaylara hep dar açıyla bakarlar.

..........................................................................................................................

Etkinlik

Aşağıdaki metinde geçen altı çizili sözcüklerin nicel anlamlı olanları “A” kutusuna, nitel anlamlı olanları “Z” kutusuna yazınız.

Karga Usta, bir ağacın dalına konmuş, iki gagasının arasında kocaman bir dilim peynir,

gözlerini krallar gibi çevresinde dolaştırmaktaymış. Rastlantı bu ya, bizim Tilki Baba da

oradan geçiyormuş, peynirin kokusunu alıvermiş hemen, ağzı sulanmış. Başını kaldırma-

sıyla bizim Karga Usta’yı görmesi bir olmuş, daha çok sulanmış ağzı.

“Günaydın, benim çok sayın ve çok soylu karga kardeşim.” demiş. “Öyle yakışıklısınız ki

hele benim gözüme öyle güzel görünüyorsunuz ki!..

A kutusu Z kutusu

Nicelik

Nicelik

Nicelik

Nitelik

Nitelik

Nitelik

bir, iki, kocaman, çok dilim, sayın, soylu

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 5: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

129İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerTest – 24

1. “Kitap” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel anlamlı olarak kullanılmıştır?

A) Kitap, okuyucunun ufkunu açar.

B) Ülkemizde kitap okuma oranının artması gerekiyor.

C Okuduğum kitabın etkisinden kurtulamadım.

D) İyi bir kitap gerçek bir hazinedir.

2. Hangi cümledeki altı çizili sözcük genel anlamlıdır?

A) Brezilya, Kupa’yı penaltı atışlarıyla kazandı.

B) Çayına her zaman tek şeker atarmış.

C Çeşitli duyguları anlatan kelimelere ünlem denir.

D) Doktor steteskopla hastanın kalp atışlarını dinledi.

3. “Dünya” kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde ni-cel anlamda kullanılmıştır?

A) Dünyamız bize lazım, onu her zaman temiz tutalım.

B Sabahtan beri dünyanın çamaşırını yıkadım.

C) Dünya Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.

D) Dünya tersine dönse okumaktan vazgeçmem.

4. “Yakın” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerden hangisinde nicel anlamda kullanılmıştır?

A) Düğününe yakın akrabalarını çağırmış.

B) Yakın bir zamanda uçan arabaları da görebiliriz.

C) Arkadaşını kendine çok yakın hissettiğinden dertle-

rini ona anlatırdı.

D Yakın bir köyden davul sesi geliyor.

5. Aşağıdakilerin hangisinde nitel ve nicel anlamlı söz-cükler bir arada kullanılmıştır?

A) Zarif birisi olduğu davranışlarından belliydi.

B) Esprili kişiliğiyle bizleri her zaman eğlendirdi.

C Genç yazar, kısa ve öz bir yazı kaleme almış.

D) Babam on yıl Almanya’da kaldı.

6. “çakıl - kum - taş - kaya”

Bu sözcükler, aşağıdakilerden hangisinde özelden genele doğru sıralanmıştır?

A) kum - aş - çakıl - kaya

B kum - çakıl - taş - kaya

C) çakıl - taş - kum - kaya

D) taş - kum - kaya - çakıl

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 6: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

130 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı SözcüklerTest – 24

7. Aşağıdaki cümerin hangisinde genelden özele bir an-latım yapılmıştır?

A Bolu’nun en şirin ilçesi Mudurnu’dur.

B) İyi insanların değeri pek bilinmiyor zaten.

C) Türkçe en sevdiğim derstir.

D) Öykü, en sevdiğim edebi türdür.

8. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi diğerlerinden daha özel anlamlıdır?

A Böcek B) Hayvan

C) Canlı D) Varlık

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nicel anlamlı sözcük yoktur?

A) Kısa ömrüne birçok eser sığdırmış.

B) Evini geçindirmek için çok çalışıyordu.

C İyi gün dostu olmamalısınız.

D) Evin geniş bir salonu vardı.

10. Aşağıdakilerden hangisinde “siyah” kelimesi daha ge-nel anlamda kullanılmıştır?

A) Çocuğun siyah gözleri ışıl ışıl parlıyordu.

B Siyah renk karanlığın tabiridir.

C) Giydiği siyah tişört ona çok yakışmış.

D) Çocuğun dişindeki siyahlıklar çürüğün habercisiydi.

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nicel anlamlı sözcük yoktur?

A) Ali, uzun boylu olduğu için basketbol takımına seçil-

miş.

B Solmuş çiçeklere su verince çiçekler canlandı.

C) Az zamanda çok işler başardık.

D) Mahallemizdeki fırından bir tane ekmek aldım.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem nitel hem de ni-cel anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır?

A) Soğuk bir günde köyümüze gitmiştik.

B İnce, sarı çizgili kazağı ona çok yakışıyordu.

C) Buradaki işçiler ağır koşullar altında çalışıyordu.

D) Eve gelirken manavdan bir kilogram kiraz aldım.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 7: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 131

Notlar

Gözlem - Şaşırma - Beğeni İfade eden CümlelerDers – 25

GÖZLEM CÜMLESİ Bir durumun, olayın ya da bir varlığın niteliklerini gözlemleyerek anlatan cümlelerdir.

Saka kuşu gül dalında saatlerce öttü.

Öğretmenimiz koltuğunun altında kalın bir kitapla içeri girdi.

Minik Ayşe sıraya başını koymuş için için ağlıyordu.

Havada hzılı hızlı hareket eden bulutlar fırtınanın habercisiydi.

ŞAŞIRMA CÜMLESİ Ansızın beklenmedik bir durumla karşılaşıldığını ifade eden cümlelerdir.

Hayret, nasıl oldu da bu soruyu doğru çözdü!

Oo, hangi dağda kurt öldü de buraya geldin!

Pes doğrusu nisan ayında kar yağıyor!

Bir yaşıma daha girdim, kedi ile köpek dost olmuş.

BEĞENİ CÜMLESİ Bir kavramın ya da durumun iyi ve güzel olduğunu anlatan cümlelerdir.

Akşam yediğimiz mantı mükemmel olmuş.

Sanatçının evrensel bir dil kullanması eserin kalıcılığını artırmış.

Çaya bak, mübarek tavşan kanı.

Bu ev gördüklerimiz içerisinde en güzeliydi.

Alıştırma

Aşağıdaki cümlelerin anlam özelliklerini (gözlem, beğeni, şaşırma) yanlarındaki boş-luklara yazınız,1. Havadaki leylekler “V” şeklinde uçuyordu. (...................................)

2. Sirkteki akrobatların yaptığı hareketler karşısında ağzımız açık kalmıştı.

(...................................)

3. Küçük mucitin yaptığı buluşlar bir harikaydı. (...................................)

4. Karga bulduğu cevizi kırmak için yüksekten aşağıya doğru bırakıyordu.

(...................................)

5. Yemek yapmada kimse annemin eline su dökemez. (...................................)

6. Hayret, nasıl oldu da bu soruyu bildin anlayamadım. (...................................)

7. Ellerine sağlık, çorban çok güzel olmuş. (...................................)

8. Bu kadarcık parayla nasıl ev geçiniyor aklım almıyor. (...................................)

gözlem

şaşırma

şaşırma

şaşırma

beğeni

gözlembeğeni

beğeni

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 8: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

132 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Gözlem - Şaşırma - Beğeni İfade eden CümlelerTest – 25

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde şaşırma anlamı var-dır?

A Biz kar yağmasını beklerken güneş açmasın mı!

B) Babam bugün eve erken geldi.

C) Annemin yaptığı kek çok güzel olmuş.

D) Yazarın anlatımı diğerlerinden daha anlaşılırdı.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gözlem söz konusu-dur?

A) Bu pınarın suyu yazın sonunda kururmuş.

B) Hava açık olduğunda içimi bir neşe kaplar.

C Gökyüzündeki kara bulutlar yağmurun habercisidir.

D) Şimdi bir bitki çayı güzel gider.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde beğeni anlamı var-dır?

A) Balığın ızgarası sağlıklı olur.

B Öğretmenimiz konuyu çok güzel anlattı.

C) Yemeğe biraz karabiber atsanız fena olmazdı.

D) Turnuvanın en iyi takımı elenmiş

4. I. Etrafı dikenlerle dolu yoldan yaylaya vardık.

II. Roman dediğin böyle olmalı.

III. Yemeği fırında pişirirsen daha güzel olur.

Aşağıda verilen kavramlardan hangisinin yukarıda örneği yoktur?

A) Öneri B) Gözlem

C) Beğenme D Şaşırma

5. Babamın arkadaşı bizi ahşaptan yapılmış bir köy evinde

ağırladı.

Bu cümle aşağıdakilerden hangisini içerir?

A) Beğenme B Gözlem

C) Şaşırma D) Eleştiri

6. Bu kadarcık kazançla evini nasıl geçindiriyor aklım al-

mıyor.

Su cümlede yer alan anlam özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Abartma B Şaşırma

C) Beğenme D) Gözlem

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 9: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 133

Notlar

Anlatımda Yararlanılan Duyular,Metni Yazan Sanatçının Kişiliği ve Karakter ÖzelliğiDers – 26

ANLATIMDA YARARLANILAN DUYULARDuyu; dış dünyayı görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma ile algılamadır. Paragrafta

bir yazar, yazısında bu duyulara yer verebilir.

Örnek

Balkondaki beyaz masanın üstündeki cam tabakta üç çeşit meyve var: üzüm, ar-

mut ve şeftali. Taneleri ince, çekirdeksiz üzüm ağzımızda adeta eriyor. Soyulmuş ve

dilimlenmiş armuda çelik çatalı batırınca çıkan sesten armudun çok sulu olduğunu

anlıyorum. Sulu olmasına rağmen mayhoş bir tadı var. Sıra, dilimlenmiş seftalilerde.

Bir dilim şeftali, kadifemsi bir uyum ve bal tadıyla ağzımda dağılırken benim aklım

hâlâ üzümlerde.

Yukarıdaki metinde; “balkondaki beyaz masanın üstündeki meyvelerin söylenmesi” ve

“taneleri ince çekirdeksiz üzüm” ifadesi görme duyusu, “armuda çelik çatalı batırınca çı-

kan sesten armudun çok sulu olduğunu anlıyorum” ifadesi işitme duyusu, “sulu olmasına

rağmen mayhoş bir tadı var” ifadesi ile “kadifemsi bir uyum ve bal tadıyla” ifadesinden

tatma duyusundan yararlanıldığını anlıyoruz.

Alıştırma

Aşağıdaki cümlelerde hangi duyulardan yararlanılmıştır?1. Üniversite sıralarında oturan teyze hepimizin ilgisini çekti. (..................................)

2. Kış aylarında okula giderken denizden esen acı soğuk içimizi titretirdi.

(..................................)

3. Mahallemizin manavı Hayri Amca her zaman taş gibi elmalar satardı.

4. Çocukluğumda Karaca Fırını’nın önünden geçerken o mis gibi ekmek kokusu beni

benden alırdı. (..................................)

5. Pastanenin camekanındaki baklavalar çok tatlı görünüyordu. (..................................)

6. Peteklerin yanına geldiğimde arı vızıltıları içime bir korku saldı.

Alıştırma

Aşağıdaki metinde hangi duyulardan yararlanılmıştır? Altına açıklamasıyla yazınız.Uzun süre soğukta otobüs bekledikten sonra nihayet otobüs geldi. Annemle orta sıralar-

daki bir koltuğa oturduk. Otobüs biz bindiğimizde boştu ama her durakta yolcu ala ala

hıncahınç doldu. Ben dışardaki yağmuru, yağmur telaşına kapılan insanları seyrederken

annem: “Geldik kızım, burası bizim durak.” dedi. Otobüsten inip aneeannemin evine doğ-

ru yürüdük. Eve varınca zile bastık, anneannem kapıyı açınca sevinçle atladım boynuna.

Yararlanılan Duyular : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

görme

dokunma

dokunma

Dokunma duyusu; soğukta otobüs bekledikten..., görme duyusu;otobüs boştu, hınca hınç doldu, yağmur telaşına kapılan insanları seyrederken..., işitmeduyusu; “Geldik kızım, burası bizim durak.” ifadelerinden anlaşılıyor.

koklama

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 10: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!134

Notlar

Anlatımda Yararlanılan Duyular,Metni Yazan Sanatçının Kişiliği ve Karakter ÖzelliğiDers – 26

METNİ YAZAN KİŞİNİN KARAKTER ÖZELLİĞİKarakter; kişinin kendine has yapısı, onu diğer insanlardan ayıran davranış biçimidir.

Yazar metindeki birtakım karakterlere değinebilir. Bu karakter tiplemeleri genellikle “sa-

kin, uysal, hırçın, sinirli, sabırsız, sabırlı, içine kapanık, kavgacı, özverili vb.” şekillerde

karşımıza çıkmaktadır.

Örnek

Aybars; dolgun yüzlü, yanakları şişkin, dik bakışlı, kendine güvenen, omuzları geniş, bakı-

şı sağlam, yürüyüşü sert biridir. Konuşurken de kendine pek güvenir fakat karşısındakini

hemen hiç dinlemez. Ona sözlerini tekrar ettirir. Yemekte, arabada herkesten çok yer

kaplar. İsterse konuşanın sözünü keser. Fakat onun sözü kesilmez, o istediği kadar söyler

ve söylediği kadar dinlenir. Herkes onun düşüncesindedir. Verdiği haberler doğrudur. Öf-

kelidir, sabırsızdır, iddiacıdır, şakacı, inatçıdır. Kahkahalarla güler kendini zeki ve değerli

sanır.

Yukarıda Aybars için kendine güvenen, saygısız bencil, öfkeli, sabırsız, inatçı karakter

özelliklerine sahiptir, diyebiliriz.

Bu metinde geçen dolgun yüzlü, dik bakışlı, yürüyüşü sert ifadelerinden kişinin karakter

özelliğine yönelik bir veri elde edemeyiz.

Alıştırma

Aşağıdaki metinlerde yer alan kişilerin karakter özelliklerinin olduğu kutulara “3” işareti koyunuz.

Bizim ilçenin kaymakamı kırk yılda bir

olsun gülümsemeyen, ters yüzlü, ko-

nuşması soğuk olduğu kadar tutuk bir

adamdı. Pek duygulu değildi. Bezgin

görünmesine karşın yine de sevimli bir

görünüşü vardı. Eş dost toplantıların-

da gözlerinde iyilik parıldardı. Bu yönü

hiçbir zaman sözlerinden anlaşılmaz;

yüzünden okunur, davranışlarında

daha açık şekilde belirginleşirdi.

Asık suratlı Cömert

Bezgin İnatçı

Açık sözlü Duygusuz

Sınıf arkadaşım Kerem, sakin yapı-lıdır. Nadiren sinirlenir fakat hakkını korumak için elinden geleni yapar. Yalandan hoşlanmaz, yanlışı gördüğü zaman düzeltmeye çalışan, dürüst-lüğe çok önem veren biri. Gösterişli giyinmeyi sevmez. Genelde sade giy-silerden hoşlanır. Elektronik cihazlarla ilgilenmeyi ve yeni çıkan ürünleri takip etmeyi sever. Paylaşmayı seven cö-

mert bir yapısı var.

Asık suratlı Cömert

Öfkeli Dürüst

Açık sözlü Duygusal olmayan

7

7

7

7

7

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 11: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

Bil - Bul - Uygula

135İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Anlatımda Yararlanılan Duyular,Metni Yazan Sanatçının Kişiliği ve Karakter Özelliği

1. Aşağıdaki metinde geçen kişinin karakter özelliklerini altlarındaki boşluğa yazınız.

O üç oğlan kaçtı. Dirse Han’ın oğlancığı kaçmadı. Ok meydanının ortasında baktı ve durdu. Boğa da oğlana sürdü geldi.

Diledi ki oğlanı helak kılsın. Oğlan yumruğu ile boğanın alnına kıyasıya tutup vurdu. Boğa geri geri gitti. Boğa oğlana sürdü,

tekrar geldi. Oğlan yine boğanın alnına yumruğu île sert vurdu. Oğlan bu sefer boğanın alnına yumruğunu dayadı, sürdü

meydanın başına çıkardı. Boğa ile oğlan bir hamle çekiştiler. İki kürek kemiğinin üstüne boğanın köpük bağlandı. Ne oğlan

yener, ne boğa yener. Oğlan fikreyledi, der: Bir dama direk vururlar, o dama destek olur, ben bunun alnına niye destek

oluyorum, duruyorum, dedi. Oğlan boğanın alnından yumruğunu giderdi, yolundan sövüldü. Boğa ayak üstünde duramadı,

düştü tepesinin üstüne yikıldı

Karakter Özellikleri :

2. Atatürk, kararlı ve mücadeleci bir liderdi. Güçlükler karşısında yılmayan, ümitsizliğe düşmeyen kişiliği ile çocukluğundan iti-

baren arkadaşlarının arasında öne çıkmıştı. Başarıya ulaşabilmek için azimli davranmak gerektiğini çok iyi biliyordu. Daha

gençlik yıllarında vatan için yeni bir gelecek planlamış ve gösterdiği kararlılıkla adım adım bu planı gerçekleştirmişti. Ona:

“Ordu yok.” dedikleri zaman “Kurulur.”, “Para yok. dedikleri zaman “Bulunur.” “Düşman çok.” dedikleri zaman da “Yenilir.”

diye cevap vermiştir.

Karakter Özellikleri :

3. Ben bugüne kadar tren, vapur kaçırmış insan değilim. Gece saat kaçta yatarsam yatayım içimde zilli bir saat kurulmuşça-

sına sabahleyin istediğim saatle uyanabiliyorum. Doğru işleyişimden de ayrıca küçük böbürlenme duyduğumu saklamaya-

cağım. Bugüne bugün, radyo saat ayarı ile geri kaldığım görülmemiştir. Bunlar iyi. Kabul. Ama zihnimi, benliğimi, şuuraltımı,

hassas bir anten gibi alabildiğine zaman kavramına böylesine açık ve uyanık tutmak bir gün radyomun aküsünü yormaya-

cak mı?

Yazarın Karakter Özellikleri :

Kararlı, cesur.

Kararlı, mücadeleci, ümitli, azimli, vatansever.

Kibirli, hassas, düzenliİSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 12: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

136 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Test – 26 Anlatımda Yararlanılan Duyular,Metni Yazan Sanatçının Kişiliği ve Karakter Özelliği

1. Ben işini bilen, parasını iyi kullanan bir adamım. Bu

köşkü, bu bahçeyi yüzden elde ettim. Böylelikle muhtaç

olanlara yardım etmek için biraz para artırdım. Şunu

biliniz ki, israf eden olmamak başka şey, cimrilik başka

şeydir. Eğer bahçıvana budadığı dalların hesabını sora-

cak kadar işini bilen bir adam olmasaydım, şimdi kim-

seye yardım edemezdim.

Bu parçada kendinden bahseden kişiyle ilgili aşağıda-kilerden hangisi söylenemez?

A Cimri B) Tutumlu

C) Becerikli D) Yardımsever

2. Saçlarımı sevgi ile okşayan,

Elindir anneciğim.

Doğruluğu dürüstlüğü anlatan,

Dilindir anneciğim

İlk defa seni gördüm dünyada.

Kalbimi sımsıcak eden

Gözlerindir anneciğim.

Bu dizelerde hangi duyuyla ilgili ayrıntıya yer verilme-miştir?

A) İşitme B) Dokunma

C Tatma D) Görme

3. Ofisime benzer tarzda bir evim var.

Küçük, mütevazi bir apartman dairesi. O ev tamamen beni yansıtıyor. Çok

tertipli, düzenli biriyim. Evimde de her şey yerli yerindedir.

Bu şekilde konuşan bir kişi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A Alçak gönüllü B) Yardımsever

C) Sabırlı D) Özverili

4. Vahşi ve soğuk bir şubat gecesiydi. Kudurmuş bir

rüzgâr, küçük pencerenin örtülmüş kapaklarına çarpı-

yordu. Ortadaki kalın ayaklı, kaba ve iri masanın etra-

fında yine kaba ve biçimsiz sandalyeler duruyor, çalı-

nan mandolinin keskin sesini dinler gibi uyukluyordu.

Ocağın üstündeki harap ve ihtiyar saat, gece yarısının

geçmiş olduğunu gösteriyordu.

Yukarıdaki parçada hangi duyumuzla ilgili ayrıntıya yer verilmemiştir?

A) İşitme B) Dokunma

C) Görme D Tatma

5. Gözünü daldan budaktan sakınmayan biriydi.

Bu cümlede, sözü edilen kişinin hangi özelliğine vurgu yapılmıştır?

A Cesaretli olma

B) Doğayı sevme

C) İyimser olma

D) Kararlı olma

6. ... Burada ömrüm masa başında geçiyor. Çok okuyup

çok yazı yazıyorum. Canım sıkılacağı an fotoğrafları-

nıza bakıyor ve rahatlıyorum. Ümitsizliğe bizde yer yok.

Sürekli bir şeylerle meşgul olursak zamanın ne çabuk

geçtiğini bile anlayamayız. Çocukları çok özlüyorum.

Bu parçadaki kişinin karakteri ile ilgili aşağıdakiler-den hangisi söylenebilir?

A) İçine kapanık B İyimser

C) Sabırsız D) Yardımsever

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 13: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 137

Notlar

Ders – 27

SORU İŞARETİ Soru edatı veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur: Eve kaçta döneceksiniz?

Soru bildiren ancak soru edatı veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur: Öğretmen bana baktı:

— Yaşın?

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?) vb.

Okumayı 5 yaşında (?) sökmüş.

mı / mi edatını alan sözcükler zaman anlamı taşıyorsa sonuna soru işareti konul-

maz.

Bahar geldi mi her yer yemyeşil olur.

Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Beşinci sınıfa mı gidiyorsun, altıncı sınıfa mı geçtin?

ÜNLEM İŞARETİ Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya sözlerin sonu-

na konur: Deniz ne kadar da dalgalı!

Vah vah! Demek buradan taşınıyorsunuz.

Ne mutlu Türk’üm diyene! (Atatürk)

Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur: Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza

ve müdafaa etmektir. (Atatürk)

Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümle-

nin sonuna da konabilir:

Hey, biri bana yardım etsin!

Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır:

Kardeşim çok hamarattır (!) içeceği suyu bile annemden ister.

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 14: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!138

Notlar

Ders – 27

YAY AYRAÇ (PARANTEZ) Bir söze alay anlamı katmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içinde yazılır:

Çok haklısınız(!)

Eş anlamlı sözcükleri belirtmek için kullanılır:

Hikâye (öykü) bir yazı türüdür.

Yabancı sözcüklerin okunuşlarını göstermek için parantez kullanılır:

Voltaire (Volter)

Tiyatro metinlerinde oyuncunun yapması gereken hareketler yay ayraç içerinde gös-

terilir:

Delikanlı (Yavaşça kalkar) - Ne var?

Açıklayıcı bilgiler yay ayraçla birlikte gösterilir:

Buraları (Manisa, İzmir) daha önce hiç gezmemiştim.

Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan

soru işareti yay ayraç içinde yazılır: 1496(?) yılında doğan Fuzuli...

KÖŞELİ AYRAÇ Ayraç içinde ayraç kullanılacağı zaman dışta köşeli, içte yay ayraç kullanılır.

Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886 - 1973)] eserlerini Bodrum’da yaz-

mıştır.

Bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır.

Cemal Süreya [Edip Cansever], İkinci Yeni, Genç Kalemler

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 15: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 139

Notlar

Ders – 27

ALINTI KELİMELERİN YAZILIŞI Dilimize yerleşmiş yabancı kelimeler, Türkçede söylendiği gibi yazılır.

Kent, sandalye, otomobil, parlamenter, şarjör, sigorta, operasyon

Yabancı kökenli kelimelerin yazılışı ile ilgili bazı noktalar şunlardır.

1. İki ünsüzle başlayan batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.

kral, spor, spiker, stüdyo, tren, gram

2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan alıntılar ünsüz harfler arasına ünlü

harf konmadan yazılır.

apartman, telgraf, paragraf, program, biyografi, film, form, modern...

3. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki “g” ünsüzleri olduğu gibi korunur.

katalog, ürolog, dogma, diyagram, program,

proğram = program parağraf = paragraf

4. İki ünsüzle biten bazı Arapça ve Farsça kelimelerin söylenişinde ünsüzler arasında bir

ünlü türemiştir. Bu ünlü yazılışta da söyleyişte de belirtilir.

nakl > nakil, sabr > sabır, şehr > şehir

zehr > zehir, keşf > keşif, ömr > ömür

Dilimize mal olmamış yabancı kelimeler; bilim, sanat, ve uzmanlık dallarında kul-

lanılan bazı terimler ile yabancı dillerden alınma deyim ve sözler kendi dillerindeki

orijinal şekliyle yazılır.

Center (İngilizce), pizza (İtalyanca), spaghetti (İtalyanca) adagio, cuprum, terminus,

technicus ⇒ Bilim sanat ile ilgili terimler deyim ve sözler

YABANCI ÖZEL ADLARIN YAZIMI Batı dillerinde kullanılan özel isimler özgün biçimleriyle değiştirilmeden yazılır.

Moliere, Cervantes, Beethoven, Descartes, New York, Nice, ile de France Bologna

Osmanlı döneminde dilimize giren Batı kökenli kelimeler Türkçedeki yaygın biçimlerine

göre yazılır.

Napaleon - Napolyon London - Londra

Sweden - İsveç München - Münih

Yabancı özel adlardan türemiş akım adlarıyla dilimizde eskiden beri Türkçe biçimiyle

kullanılan kişi ve yer adları Türkçe söyleyişe göre yazılır. Bunların dışındaki yabancı

özel adlar özgün bir şekilde yazılır.

Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Marksist, Lütercilik...

Napolyon, Münih, Paris, Selanik, Viyana, Hollanda

Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır.

Mont Blanc, New Orleans, San Marino, Hyde Park...

Arapça ve Farsça olan kişi ve yer adları Türkçenin ses ve yapı özelliklerine göre yazılır.

Mehmet, Ahmet, Muhammet, Fuat, Nizamettin, Ömer, Sadettin, Cezayir, Mekke, Şam,

Karamanlis, Tebriz...

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 16: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

Bil – Bul – Uygula

140 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

1. Aşağıdaki cümlelerde geçen alıntı kelime ve yabancı özel adları bulup altını çiziniz.

Geçtiğimiz Dünya Kupası finali Rio de Janeiro’da oynanmış.

Hacı adayları Medine’den Mekke’ye doğru yola çıkmış.

Dostoyevski 1821 yılında Moskova’da doğmuştur.

Avrupa’nın en yüksek noktası Mont Blanc’tır.

Mustafa Kemal Trablusgarp’ta önemli başarılar elde etti.

Önemli Yunan bilim adamlarından Aristo, Sokrat ve Platon devrinin önde gelenlerindendi.

Ümit Burnu’nu Avrupalı denizciler keşfetmiştir.

Spor müsabakalarını yeni spiker çok iyi sunuyor.

Spagetti, İtalyanların meşhur bir yiyeceğidir.

Annem ve babam mobilya kataloğundan sandalye seçtiler.

2. Aşağıda yazımı yanlış olan alıntı kelimelerin olduğu kutuya 3 işareti koyunuz.

monolok diyagramfikr tiren

ürolog filmspagetti Niv yörk

sentır Descartecilikgıram Ahmet

3. Aşağıda soru işareti, ünlem, yay ayraç ve köşeli ayracın görevleri verilmiştir. Bu görevleri hangi noktalama işaretine ait ise onunla eşleştiriniz.

Soru işareti

Ünlem

Yay ayraç

Köşeli ayraç

Seslenme, uyarı ve hitap sözlerinden sonra konur.

Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda konur.

Yabancı sözcüklerin okunuşlarını göstermek için kullanılır.

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb durumda yay ayraç içerisinde kullanılır.

1

2

3

4

4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretleri getiriniz. Oley ( ) babam derbi maçına iki tane bilet aldı ( )

Bu mescidin çinileri İznik’ten mi getirildi ( )

Descartes ( ) Dekart ( ) bunun fikir babasıymış ( )

Araba sanki bir kağnı, o kadar yavaş ilerliyor ki ( )

Eyvah ( ) Şimdi ne yapacağız ( )

Yunus Emre ( ) 1240? - 1320 ( ), (Doğum yeri ( )

Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı ( ) İlerle ( )

Bizim Kamil çok akıllı ( ) olduğunu iddia ediyor.

Türkçe dersinde cümle ( ) tümce ( ) bilgisini işleyeceğiz.

Halikarnas Balıkçısı ( ) Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886 - 1973) ( ) en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

3

3 3 3

3 3

3

2

4

3

1

, !

( )?

.!

! ?( ) ?

. !!( )

[ ]

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 17: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

141İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Test – 27

1. Eve erken gel

Yalnız mı çalışıyorsun

Eyvah, elbisem yırtıldı

Yukarıdaki cümlelerin sonuna gelebilecek noktalama işaretleri hangileridir?

A) Soru işareti – nokta – ünlem

B) Nokta – ünlem – soru işareti

C) Ünlem – soru işareti – nokta

D Nokta – soru işareti – ünlem

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna soru işareti getirilmelidir?

A) Türkçeyi iyi konuşmalıyız

B) Bugün Kızılırmak’tan geçtik

C Türk Dil Kurumu yeni bir kitap mı bastırmış

D) Kargonuz bugün ulaşır mı ulaşmaz mı bilmiyorum

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna ünlem işa-reti getirilemez?

A) Bıktım artık senden, yeter

B Çalış, mutlaka başarırsın

C) Çabuk, okula yetiş

D) Ah, şu sınavı bir kazansam

4. Aşağıdakilerden hangisi soru cümlesi değildir?

A) Bu söylenenlere inandın mı

B) Dünya üzerinde böyle güzel memleket var mı

C) Marmaris’e ne zaman gitmeyi düşünüyorsun

D Anlattıklarımızı o da duyduysa

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna farklı bir noktalama işareti gelmelidir?

A Dikkat, ateşle yaklaşmayınız

B) Günde kaç sayfa kitap okuyorsun

C) Sizce bu şiire en uygun başlık nedir

D) Karıncaların bazı türleri yalnız başına mı yaşar

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem işaretinin kul-lanılış amacı farklıdır?

A) Yazık, zavallı sabahtan beri bir şey yememiş!

B) Eyvah! Otobüsü kaçırdık.

C Hey! Nereye gidiyorsun böyle?

D) Yaşasın, yarın okullar tatil!

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 18: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

142 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Test – 27

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayracın kullanı-mı yanlıştır?

A) Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol (Mevla-

na)

B) Henüz 4 yaşında (?) okumayı sökmüş.

C) İhtiyar Amca – (Yavaş yavaş vezneye yaklaştı.) Evle-

dım, şu su faturasını ödemek istiyorum.

D Mehmet ve (ben) çok samimi iki arkadaştık.

8. Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi kendisi ile ilgili yanlış bilgi vermiştir?

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan durumlarda

kullanılırım.

Ayraç içerisinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan

önce kullanılırım.

Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin

sonunda kullanılırım.

Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu

açıklamak ve göstermek için kullanılırım.

A

B)

C)

D)

9. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A) Program B Parağraf

C) Satürn D) Film

10. Aşağıdaki sözcüklerden hangisine ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde ses düşmesi meydana gelmez?

A) Zehir B) Ömür

C) Keşif D Film

11. Aşağıdaki özel isimlerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A Semerkand B) Ahmet

C) Mehmet D) Nizamettin

12. “Batı dillerinde kullanılan özel isimler özgün biçimleriy-

le, değiştirilmeden yazılır.”

Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala uyulmamasın-dan kaynaklı yazım yanlışı yoktur?

A) Servantes B) Betoven

C Moliere D) Niyork

Soru İşareti, Ünlem,Ayraç (Yay - Köşeli Ayraç); Alıntı Kelimelerin Yazılışı, Yabancı Özel Adların Yazılışı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 19: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 143

Notlar

Bildirme Yazıları: Dilekçe, Mektup, Duyuru İlan, ReklamDers – 28

BİLDİRME YAZILARIDilekçeBir isteği, bir şikayeti ilgili kişi veya kurumlara iletmek için yazılan başvuru yazısıdır.

Dilekçe Yazılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar:1. Dilekçede konu kısa ve öz şekilde belirtilir. Gereksiz ayrıntıya yer verilmez.

2. Dilekçede ciddi bir dil kullanılır. Anlatımın yalın ve duru olmasına dikkat edilir.

3. Dilekçeler; çizgisiz, beyaz dosya kağıdına bilgisayar çıktısı veya dolmakalemle oku-

naklı bir şekilde yazılmalıdır.

4. Dilekçede öncelikli olarak sağ üst köşeye tarih yazılır. Daha sonra hangi kuruma veri-

lecekse bu makamın adı başa yazılır. Kurum adının sağ alt kısmına kurumun bulundu-

ğu şehir yazılır.

5. Daha sonra konunun belirlendiği metin bölümüne geçilir. İstek metni yazıldıktan son-

ra arz bölümüne geçilir. Son cümle “... bilgilerinize sunarım / arz ederim.” veya istek

belirtiyorsa “Gereğinin yapılmasını arz ederim.” şeklinde tamamlanır.

6. Dilekçe bitiminde sağ alt köşeye dilekçe sahibinin adı soyadı yazılır, altına imza atılır.

7. Sol alt köşeye ise açık adres yazılmalıdır.

Örnek

KOZA İLKOKOLU MÜDÜRLÜĞÜNE BAHÇELİEVLER

Okulunuzda 4/E sınıfında öğneciyim. Okulunuzun 15.04.2018 Salı günü Topkapı

Sarayı’na düzenleyeceği geziye katılmak istiyorum.

Gereğini arz ederim.

Bahçelievler Mah. Nayire Nehir Sok. No:18 10.04.2018

Bahçelievler / İstanbul Salih Ergenç

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 20: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!144

Notlar

Ders – 28 Bildirme Yazıları: Dilekçe, Mektup, Duyuru İlan, Reklam

MEKTUP ZARFLARININ YAZIMI Mektup kişinin duygu ve düşüncelerini, yaşadığı önemli olayları anlatmak için uzakta

bulunan birine yazıp gönderdiği metindir. Teknoloji ilerledikçe önemini kaybetmiştir.

Mektup türünün yerini günümüzde mesajlar, mailler, telefonlar almıştır. Mektuba duy-

gu ve düşüncelerini yazan bir kişi, mektubu bir zarfa koyar. Bu zarfın üzerinde gön-

deren ve alıcının bazı bilgileri yer alır.

GÖNDERİCİ

AYŞE EKİN

Fevzi Çakmak Mah.

No: 5 / 6 34200

BAĞCILAR / İSTANBUL

Barbaros Mah. No: 5 / 9

Beşiktaş / İSTANBUL

ALICI

UMUT YÜCE

Zarfın sol üst köşesine gönderenin isim, soy isim ve adresi yazılır. Zarfın sağ alt kö-

şesine de alıcının ismi, soy ismi, adres bilgileri yazılır.

Alıştırma

Siz de uzaktaki sevdiklerinize bir mektup yazınız. Aşağıdaki zarfın üzerine gönde-receğiniz adresi, gönderici ismini, alıcı ismini ve alıcı adresini uygun yerlere yazınız.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 21: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! 145

Notlar

Ders – 28 Bildirme Yazıları: Dilekçe, Mektup, Duyuru İlan, Reklam

DUYURU (İLAN) Herhangi bir konuda ilgili kişilere iletilmek istenenin gazete, dergi, radyo, televizyon

veya internet aracılığıyla duyurulmasına duyuru (ilan) denir. İlanlar iş, toplantı, kayıp,

ölüm vb. durumlarda verilir.

İLKADIM ORTAOKULU MÜDÜRLÜĞÜ

Sevgili öğrencilerimiz,

28 Mayıs 2018 tarihinde yapılacak olan PYBS (Parasız Yatılılık ve Bursluluk

Sınavı) başvuruları başlamıştır. Bu sınava başvuracak öğrencilerimizin, velileri

ile gelip form doldurmaları gerekmektedir. Son başvuru tarihi 8 Nisan 2018’dir.

REKLAM Bir malı, ürünü çeşitli iletişim araçları yoluyla ilgili kişi veya kitlelere duyurmak, ta-

nıtmak amacıyla hazırlanan yazılı veya görsel içeriğe reklam denir. Reklamın amacı

malın veya hizmetin pazarlanıp müşteri tarafından alınması ya da talep edilmesidir.

Bunun için reklamın dikkat edici ve etkileyici olması önemlidir.

Örnek

Sütköy’den çocuklara hepsi birbirinden lezzetli vanilya, çilek, böğürtlen ya da karışık

meyveli süt. Üstü kıtırlı ya da kapağında patlayan şeker saklı. Mini mini karıştır afiyetle

atıştır. Sütköy, doğal lezzet.

HABER YAZILARI Günlük gazetelerde, bültenlerde, radyo ve televizyonlarda belirli zaman aralıklarıyla

okuyucuyu ya da dinleyiciyi bilgilendirmek amacıyla yazılan veya yayımlanan objektif

yazılardır.

Haber Yazısının Özellikleri Haber yazıları ilgi çekici olmalı, başlığına bakan okuyucu gerisini okumak için can

atmalıdır.

Haber doğru ve güvenilir olmalı, muhabir veya sonucu haberi tarafsız iletmeli, kendi

yorumunu habere katmamalıdır.

Haber duyulmamış olmalı çünkü ikinci kez duyulan haber ikinci kez okunmaz.

Haber yazıları olay, zaman, mekan, olayın nedeni, olayın içerisinde kimlerin yer aldı-

ğı ve olayın nasıl gerçekleştiğini açıklar nitelikte olmalıdır.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 22: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!146

Notlar

Bildirme Yazıları: Dilekçe, Mektup, Duyuru İlan, ReklamDers – 28

Biz bu durumların tamamına (5N1K) unsurları diyoruz.

e?asıl?eden?erede?e zaman?

im?

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Page 23: GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER 1. Genel Anlamlı …...128 ˜sabe Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan! Notlar Ders – 24 Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler,Nitel ve Nicel Anlamlı

147İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

Bildirme Yazıları: Dilekçe, Mektup, Duyuru İlan, ReklamTest – 28

1. Bir isteği, bir şikayeti ilgili kişi veya kurumlara iletmek

için yazılan yazılardır.

Yukarıda yer alan bilgi hangi yazı türüne aittir?

A) Hikaye B) Mektup

C Dilekçe D) Duyuru

2. Aşağıdakilerden hangisi mektupta bulunması gereken özelliklerden değildir?

A) Mektuplar hitap sözleriyle başlamalıdır.

B Mektubun sol üstü köşesine tarih ve imza atılmalıdır.

C) Mektubun sol alt köşesine adres yazılmalıdır.

D) Mektup yazıldıktan sonra zarfa konularak alıcıya

gönderilmelidir.

3. Aşağıdakilerden hangisinde haber yazılarıyla ilgili yanlış bilgiye yer verilmiştir?

A) 5N1K sorularına cevap vermelidir.

B) Haber güncel ve ilgi çekici olmalıdır.

C Haber yazılarında öznellik vardır.

D) Haber toplayan kişilere muhabir denir.

4. Günümüzde toplantı, iş, kayıp, ölüm vb. durumların ilgili

kişi veya kitlelere; dergi, gazete, radyo, televizyon ve

internet gibi iletişim araçlarıyla duyurulmasına ...............

denir.

Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilme-lidir?

A) Haber yazısı B) Dilekçe

C) Mektup D Duyuru

5. Aşağıdakilerin hangisi “5N1K” sorularından biri değil-dir?

A) Nerede B) Ne zaman

C Neyle D) Neden

6. “Miro’nun özeli” dünyada ilk kez Sabancı’da

22/09/2014 16.45

20. yüzyıl sanatının büyük ismi Katalan ressam Joan

Miro’nun aile koleksiyonunda kimi yapıtları ve özel eş-

yaları dünyada ilk kez Sabancı Müzesi’nde sergileniyor.

Sabancı Holding sponsorluğunda açılan “Joan Miro,

Kadınlar Kuşlar, Yıldızlar” başlıklı sergi, 1 Şubat’a kadar

SSM’de.

Bu yazı aşağıdaki hangi türe örnektir?

A) Mektup B) Duyuru

C Haber yazısı D) Dilekçe

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER